nihat hoca tam hali

Çizelge 6. Şanlıurfa Harran Ovası’nda sulama öncesi (1991) ve sulama sonrası (2017, 2018, 2019) yapılaşmadan
etkilenen alanlar
Yıl Yapılaşma olan Alan (ha) Yapılaşmanın Ovaya % oranı
1991 3,340 2.04
2017 7,351 4.50
2018 7,512 4.60
2019 7,740 4.70
Çizelge 6 verileri incelendiğinde sulama öncesi 1991 yılından, sulama sonrası 2019 yılı
arasındaki 28 yıl içinde yapılaşmadan etkilenen alanlar 2.32 katına çıkmıştır. Bu araştırmada
yapılaşmadan etkilenen alanlar hesaplanırken, Şanlıurfa merkez yerleşimi, kanalet ve asfalttoprak
yolların işgal ettiği alanlar dâhil edilmemiştir. Aydemir (2017)’ın yaptığı araştırmaya
göre Harran Ovası’nda 11,397 hektarlık alanın sulama kanalı, asfalt ve toprak yollar tarafından
işgal edildiğini ve tarım yapılmadığını bildirmiştir. Bu çalışmada sulama kanalları, yollar
Şanlıurfa merkez yerleşimi hesaplamaya katılmamış, sadece sulama birlikleri sınırları
dâhilindeki yapılaşmalar dikkate alınmıştır. Harran ve Akçakale ilçeleri hesaplamaya
katılmıştır. 2017 yılına kadar yapılan sulama yapıları ve yol alanlarının da hesaplamaya
katılmasıyla beraber Harran Ovasında toplam arazi kaybı miktarı 19,137 ha ve ovaya oranı ise
%11.62’ye yükselmektedir.
Harran Ovası’na benzer olarak Bozova Yaylak Sulama alanında yaklaşık 22 bin hektarlık bir
alan basınçlı sulama sistemi ile sulanmaya başlamıştır. Sulamanın tarım topraklarına olan
yapılaşma etkisini incelemek üzere Yaylak sulaması ve çevresinin sulama öncesi (1991) ve
sulama sonrası (2017, 2018, 2019) yapılaşmadan etkilenme durumu uydu görüntülerinin
sayısallaştırılması ile elde edilmiştir.
Sulamaya açılan Harran Ovası toprakları yıllarca tarım yapılan Yukarı Mezopotamya’nın
verimli topraklarına sahiptir. Bu arazilerde denetimler yapılarak tarım topraklarının kaçak
yapılaşma ile işgali önlenmelidir. Bu alandan sorumlu Valilik/Kaymakam ve belediye
başkanları 5403 sayılı Toprak Koruma ve arazi Kullanımı Kanunu’nu uygulatarak toprakların
amaç dışı kullanımı önlenmelidir.
Bozova ve Yaylak sulaması çalışma alanında ise yapılaşmanın belirlenmesi için yapılan
haritada (Şekil 15) etkilenen alanların (tüm mahalleler dâhil) 1,789 ha olduğu analiz edilmiştir.
15