YAPILARDA DEPREM SONRASI HASAR BELİRLENMESİ VE ...

göçmenin meydana gelmesidir. Bunun yanında, sistemin elemanlarından büyük dayanım
azalmalarının oluşması da, taşıyıcı sistemi zayıflattığı ve benzer depreme karşı koyamaz
duruma getirdiği için önemlidir. Ayrıca yer hareketi; temel altı zemini etkileyerek, zeminin
taşıyıcılığının azalmasına veya temelde farklı çökmelerin oluşmasına, dolayısıyla taşıyıcı
sistemde hasara sebep olabilir. Deprem sırasında akarsu havzalarında ve kıyı bölgede sık
rastlanan bir olayda zeminin sıvılaşmasıdır. Yer hareketi sonucu yükselen yer altı su
seviyesi, titreşim etkisi ile, ince taneli zemin ve kumu suya dolgun duruma getirir.
Deprem hareketi süresince zeminde meydana gelen yön değiştiren kayma gerilmeleriyle
zemin sıvı gibi akıcı duruma gelir. Özellikle, suya doygun kumun bulunduğu ovalık
yerlerde, hemen hemen her önemli depremde zemin sıvılaşması meydana gelir. Bu tür
hasarın önlenmesi oldukça zordur. Fay haritalarının yeterli hassaslıkta yapılması ve
buralardan uzak durulması alınabilecek tek tedbir olarak söylenebilir.
1.2. HASAR İLE İLGİLİ BİLGİ TOPLAMA
Depremden hemen sonra hasarın belirlenmesi ve değerlendirilmesi en önemli nokta,
bunlarla ilgili olan grupların birbiri ile uyuşumlu olarak çalışmalarıdır. Bu uyuşum, baştan
kabul edilecek bir yöntemin uygulanmasıyla, misal olarak hazırlanan bir formun
doldurulup değerlendirilmesiyle sağlanabilir. Tablo 1.de UNDP/UNIDO tarafından
hazırlanan hasar belirleme tablosu değiştirilerek verilmiştir. Burada Madde 18’de verilen
hasra dereceleri değerlendirilirken aşağıdaki sınıflandırma öngörülmüştür.
1. Yok: Taşıyıcı elemanda görünür çatlak yok. Duvar ve duvar ile çerçevenin birleşim
çizgilerinde çatlak var.
2. Hafif: Duvar ve tavanda çatlaklar. Sıva dökülmesi. Taşıyıcı elemanlarda deprem
dayanımını etkilemeyen küçük çatlaklar.
3. Orta: Taşıyıcı duvarlarda köşegen veya diğer çatlaklar. Kolon, kiriş ve perdelerde
büyük çatlaklar.
4. Ağır: Duvarlarda ezilmeli büyük çatlaklar. Kolon, kiriş ve perdelerde küçük ayrılmalar.
5. Çok Ağır: Taşıyıcı elemanlar ve birleşim bölgelerinde çok fazla hasar ve ayrılmalar.
Binanın tümünde çarpılma. Kısmen veya tamamen göçme.
Veri toplamada en zor iş, deprem sonrası şartlar içinde çalışma güçlüğüdür. İşe
başlamadan her gruba bir günlük kısa bilgi vermek ve onlarla ilk değerlendirmeyi yapmak
önemlidir. Veri toplamanın başarılı olması, genellikle bu hazırlığa önemli ölçüde bağlıdır.
Böyle bir işlemin genellikle depremden sonraki bir veya iki ay içinde yapılması uygundur.
Genellikle bir belirleme ve veri toplama grubu iki inşaat mühendisi ve elemandan oluşur.
İnşaat mühendislerinden biri mimar fa olabilir. Yanlarına; belirleme formu ve bölgenin
haritasını, fotoğraf makinesi, şerit metre çekiç ve not defteri almaları uygundur.
1.3. TOPLANAN BİLGİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Bilgi formunun bilgisayarla değerlendirilebilecek şekilde hazırlanması önemlidir. Böylece
kısa zamanda sonuç alınabilir ve hasar sınıflarına bağlı olarak binanın kullanılabilme
durumuna ve yerleşim bölgelerine göre bilgiler değerlendirilip grafikler şeklinde sonuçlar
bulunabilir. Ayrıca, depremde en önemli husus olan can kaybı ile binalardaki hasar
derecesi, taşıyıcı sistem türü arasındaki ilişkiler elde edilebilir.