Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Fecr-i Sad›k Üç Ayl›k ‹lmi Dergi ‹slami Düflüncede Akl›n Yeri 56<br />
al›flkanl›¤›n› akl› ve ilmi tefekkür sahas›na<br />
bulaflt›rs›n ve yakine uyma yerine zan ve<br />
tahminle yetinsin.Bu durum; özellikle dini<br />
inançlar gibi, insan düflüncesinin alt<br />
yap›s›n› ve temelini oluflturan konularda,<br />
giderilmesi mümkün olmayan ziyanlara,<br />
zararlara yol açmaktad›r. Bu nedenle<br />
Kur’an-› Kerim, fliddetle bu duruma karfl›<br />
ç›km›flt›r ve muhataplar›n›n, tahmin ve zanna<br />
tabi olmalar›n› yasaklam›flt›r. Nitekim<br />
Kur’an, as›ls›z düflüncelerine göre flirk<br />
koflmalar›n› Allah’›n dile¤ine<br />
ba¤layan müflrikleri ceva-<br />
pland›r›rken flöyle buyurmaktad›r:<br />
"De ki: Yanlar›n›zda bize<br />
aç›klayaca¤›n›z bir bilgi var m›?<br />
Siz zandan baflka bir fleye<br />
uymuyorsunuz ve siz sadece<br />
yalan söylüyorsunuz". (Enam<br />
148)<br />
Kur’an’›n bak›fl›na göre<br />
bütün amellerin, tüm inançlar›n<br />
bilgiden ve yakinden<br />
do¤malar› gerekir; yani e¤er<br />
bireyin kendisinin yakin bilgiye<br />
ulaflma gücü yoksa; tabi<br />
olmaya lay›k flahsiyetleri izleyerek,<br />
dolayl› da olsa, bilgiden<br />
ileri gelen yakine sar›lmas›<br />
gerekir. Ta ki; bu flekilde<br />
san›n›n, vehmin tehlikeli<br />
sonuçlar›ndan kurtulabilsin ve<br />
idrak etme arac› olan akl›ndan<br />
uygun bir flekilde istifade edebilsin.<br />
(3)<br />
" Bilmedi¤in fleyin ard›na düflme çünkü<br />
kulak, göz ve gönül, bunlar›n tümü ondan<br />
sorumludur".(‹sra 36)<br />
2 - Taklit<br />
Do¤ru düflüncenin engellerinden bir di¤eri<br />
de, düflünme becerisini baflkalar›na b›rakm<br />
a k t › r. Toplumsal ve yayg›n inançlar›<br />
kolayl›kla, düflünmeksizin kabullenmek, birçok<br />
insan›n özelli¤idir. Mevlana’n›n deyifliyle;<br />
‘’Taklitleri de, kan›tlar› da zan ile ayakta / tüyleri<br />
de, kanatlar› da.’’<br />
Do¤ru düflüncenin<br />
engellerinden<br />
bir di¤eri de,<br />
düflünme becerisini<br />
baflkalar›na<br />
b›rakmakt›r.<br />
Toplumsal ve yayg›n<br />
inançlar› kolayl›kla,<br />
düflünmeksizin<br />
kabullenmek,<br />
birçok insan›n<br />
özelli¤idir.<br />
Kur’an-› Kerim, atalar›na uymay›<br />
davran›fllar›n›n temeli k›lan kimselere flöyle<br />
seslenmektedir: "Onlara ( müflriklere ) :<br />
Allah’›n indirdi¤ine uyun, denildi¤i zaman<br />
onlar; hay›r, biz atalar›m›z› üzerinde<br />
buldu¤umuz yola uyar›z, dediler. Ya atalar›<br />
bir fley anlamam›fl, do¤ruyu da bulamam›fl<br />
idiyseler?" ( Bakara 170 )<br />
Yani; e¤er atalar ak›llar›n› kullanmay›p<br />
do¤ru yolu bulamam›fllarsa, yine de onlar gibi<br />
ak›ls›zl›¤› m› meslek edineceksiniz?!<br />
Taklidin çirkinli¤i, sadece<br />
öncekilere uymakla özetlene-<br />
mez ; belki toplumun ünlü<br />
flahsiyetlerine uymak dahil,<br />
körükörüne olan her türlü<br />
uymay› ve taklit etmeyi kapsamaktad›r.<br />
‹slam,toplumun her<br />
bireyinin ba¤›ms›z bir kiflili¤e<br />
ve karektere sahip oldu¤unu<br />
b e l i r t e rek, bireyi sorumlu<br />
k›lm›flt›r. Ve körükörüne toplumun<br />
ileri gelenlerine uymay›,<br />
baz› insanlar›n sapmas›n›n<br />
nedeni oldu¤unu flöyle beyan<br />
etmektedir:<br />
"Ey Rabbimiz! Biz reislerimize<br />
ve büyüklerimize uyduk da,<br />
onlar bizi yoldan sapt›rd›lar,<br />
derler". ( Ahzab 67 )<br />
3 - Acelecilik<br />
‹nsano¤lu bazen, akli<br />
hükümler verirken acele davran›r ve bir<br />
konu hakk›nda az da olsa, baz› bilgileri<br />
edindi¤i için sonuç almaya<br />
çal›fl›r ve sanar ki, konunun tüm yönlerine<br />
hakimdir ve ibham perdesinin gerisinde<br />
hiçbir nükte kalmam›flt›r. Bu tür sürat ile<br />
görüfl belirtmeler, düflüncenin hataya<br />
kayd›¤› yerlerdendir. Kur’an, insan›n ilmi<br />
sermayesinin az oldu¤una ve baz› hükümlere<br />
ulaflmak için insan bilgisinin yetersizli¤ine<br />
iflaret ederek, flöyle buyurmaktad›r: "...Ve<br />
size ancak az bir bilgi verilmifltir". ( ‹sra 85<br />
)
Change language