Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Fecr-i Sad›k Üç Ayl›k ‹lmi Dergi ‹slami Düflüncede Akl›n Yeri<br />
4 - Nefsani E¤ilimler<br />
Akli kan›t› aramaktan gaye, hakikati<br />
bulmakt›r. Ancak düflüncenin gözleri,<br />
hakikat›n akl› besleyen ve süslendiren<br />
güzelli¤ini o zaman görebilir ve onunla<br />
ayd›nlan›r ki; bencil dugular›n, nefsani<br />
e¤ilimlerin tozu ve duman› düflüncenin çehresine<br />
konmam›fl olsun.<br />
‘’Hakikat, süslü bir sarayd›r; / Heva ve<br />
heves, kalkan tozdur.<br />
Görmüyor musun, nerde toz<br />
kalksa, / Bakan görmez, kör<br />
bile olmasa.’’ ( Mevlana)<br />
Taassuba dayal› sevgi ve kinler,<br />
tutucu yönelimler, tefekkürün<br />
yolunu sapt›rmakta ve<br />
do¤ru hareket etmesine engel<br />
olmaktad›r.<br />
‘’Garaz geldi¤i için, hüner<br />
görünmez oldu; / Yüzlerce<br />
p e rde gönülden oldu, göze<br />
do¤ru.’’ (Mevlana)<br />
Belagat ve fesahat sultan›<br />
‹mam Ali ( as)’›n flu sözü ne<br />
güzeldir: "H›rs k›l›c› düflünce<br />
ortam›nda k›v›lc›mlar›n›<br />
saçt›¤› zaman, akl›n en çok<br />
y e re çak›ld›¤› zamand›r".<br />
(Nehcül-balaga 219. hikmet)<br />
‘’Berrak göz, ak›l, kulak, istiyorsan<br />
e¤er / H›rs perdelerini<br />
y›rt sen birer birer<br />
Her kimde olursa h›rs, kekeler<br />
/ H›rs b›rak›r m›, göz ve<br />
gönül olsun münevver.’’<br />
Bunun için, ‹slam dini takvay›,<br />
bak›fl› ve basireti güçlendiren,<br />
gelifltiren bir etken olarak<br />
aç›klamaktad›r. ‘’Takva, fazileti rezaletten<br />
ay›ran vesiledir;"..E¤er Allah’tan korkarsan›z<br />
O, size iyi ile kötüyü ay›rdedecek bir<br />
anlay›fl verir.." ( Enfal 29)<br />
‹lahi takva, heva ve hevesin azg›nl›¤›n›<br />
önler; gönül gözüne konan tozlar› y›kar.<br />
Kur’an, insan düflüncesinin hataya düfltü¤ü<br />
yerleri aç›klarken, nefse tabi olmaya de¤inir<br />
ve putperestleri k›narken flöyle buyurur:<br />
Vahy; bedavadan<br />
bir tak›m konular›,<br />
amaçl› ve faydal›<br />
düflünceye varmak<br />
için insanlar›n<br />
iradesine sunarak,<br />
akla katk›<br />
sa¤lam›flt›r.<br />
Peygamberler<br />
geldiler, ta ki;<br />
insanda uyuyan<br />
yetenekleri,<br />
gömülü defineleri<br />
uyand›rarak<br />
a盤a ç›karts›nlar.<br />
57<br />
"...Onlar ancak zanna ve nefislerinin arzusuna<br />
uyuyorlar.." (Necm 23)<br />
AKLIN YÖNLEND‹R‹LMES‹NDE<br />
VAHY‹N ROLÜ<br />
Tarih buyunca, evrendeki varl›klar da<br />
dahil olmak üzere, kendilerinin nereden<br />
gelip nereye gittikleriyle ilgili düflünen, ak›l<br />
yürütmeye çal›flanlar; sonunda ilahi vahyin<br />
ö¤retileri karfl›s›nda diz çökmekten baflka<br />
ç a re bulamam›fllard › r. fiimdi,<br />
dinin ak›la yapt›¤› baz› hizmet-<br />
leri ve katk›lar›,<br />
birkaç eksende ele almaya<br />
çal›flal›m:<br />
1- Akl›n Y e t e r s i z l i ¤ i n i<br />
Aç›klamak<br />
Dinin önemli katk›lar›ndan<br />
biri, akl›n yetersizli¤ini, s›n›rl›<br />
oluflunu aç›klamakt›r. Din,<br />
befleri düflüncenin içeri¤ine,<br />
b a r › n d › rd›¤›yeteneklerin ve<br />
becerilerin s›n›rlar›na hakim<br />
olmas› nedeniyle, insana sürekli<br />
akl›n yetersizli¤ini<br />
hat›rlat›r, ta ki; akl›n›n dizginlerini<br />
b›rakmas›n ve<br />
sahas›ndan ç›kmas›n› önleyebilsin.<br />
Bu nedenle din ö¤reticileri,<br />
Allah’›n zat› ve özü üzerinde<br />
düflünmekten<br />
s a k › n d › rm › fl l a rd›r ve insanlar›<br />
yarat›l›fl hakk›nda düflünmeye<br />
davet etmifllerdir. Zira ak›l,<br />
Allah’›n zat›n› kavrayacak<br />
güçte de¤ildir. Dolay›s›yla,<br />
Allah’›n zat› konusu, akl›n sahas›n›n<br />
d›fl›ndad›r.<br />
Varl›klar içerisinde hakk›n s›rr› ve zat›ndan<br />
anlamak ve kavramak kadar uzak olan var<br />
m›? (Mevlana.)<br />
2 - Yararl› Konular Ortaya Atmak<br />
Sadece ak›l nimetine sahip olmak yap›c›,
Change language