Ali Akın Akyol - Gazi Üniversitesi
Ali Akın Akyol - Gazi Üniversitesi
Ali Akın Akyol - Gazi Üniversitesi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
1.10. Tuz Çıkışları (efflorescenza)<br />
Mozaiklerde, yüzeye yapışık, beyaz-krem-kahve renkli kristal yapıda veya toz halinde mineral<br />
birikimlerinin/tabakalarının oluşmasıyla görülen bir bozulma şeklidir.<br />
Bozulma oluşumu, uzun süre toprak altında kalan ve kazıyla ortaya çıkan bir mozaikte,<br />
mozaik içerisine nüfus etmiş eriyebilir tuz birikimlerinin nemle çözünerek mozaik yüzeyinde<br />
katılaşması şeklinde meydan gelmektedir. Bozulma, yüzeyini örten, kaplayan, birikime<br />
neden olan estetik bir soruna yol açmaktadır; ancak daha da önemlisi, tuzun katılaşmasıyla<br />
gerçekleşen mekanik baskılarla, mozaiğin yapım malzemelerinde meydana getirdiği<br />
ağır tahribatlara neden olmaktadır. Tuz çıkışı, tesseralarda ve harç katlarında ufalanma,<br />
yapraklaşma ve kırılmaya, dolayısıyla da mozaik yapım malzemelerinde kayıplara yol açan<br />
önemli bir tahribat kaynağı oluşturmaktadır.<br />
2. Yüzeysel Bozulmalar<br />
Mozaiklerde, yüzey tabakasını oluşturan tessellatumda meydana gelen bozulma biçimleridir.<br />
Bozulma biçimleri, yüzeyi ilgilendiren bozulmalar ve tessera bozulmaları olmak üzere<br />
iki başlık altında incelenebilir:<br />
2.1. Yüzeyi İlgilendiren Bozulmalar<br />
Mozaiklerde, yüzey tabakasını oluşturan tessellatumda meydana gelen bozulma biçimleridir.<br />
2.1.1. Yüzeysel Birikim (kirlilik)<br />
Mozaik üzerinde yabancı her türlü malzemenin birikimiyle, kirlilik oluşturan bozulma<br />
biçimidir. Mozaik yüzeyinde biriken toprak (Şekil 9) ve kum tabakaları, hayvan pislikleri,<br />
lekelenmelere yol açan yağlı bileşikler, bitkisel kalıntılar bu tür bozulma örnekleridir.<br />
Bozulmanın en belirgin şekli kazıyla ortaya çıkartılan mozaiklerde karşılaşılan toprak ve<br />
milli kirlenmelerdir. Gömü ortamında mozaiği örten/saran toprak, özellikle nemle birleştiğinde<br />
mozaik yüzeylere az ya da çok tutunan bir kir tabakasını da beraberinde getirmektedir.<br />
Toprakla oluşan kirlilik, harç dolgusu boşalan tessera derzlerini, çatlakları ve lakuna<br />
alanlarını da dolgulamaktadır. Topraklı birikim, yüzeydeki kirlenmeyle estetik bir sorun<br />
oluşturması yanında, içerisinde barındırdığı tuzlarla tuz çıkışlarına yol açmakta; bu durum<br />
ufalanma yapraklaşma, aşınma ile tessereada ve harçlarda kayıplara neden olmaktadır.<br />
2.1.2. Tabaka/Kabuk Oluşumu<br />
Arkeolojik Alanda Taban Mozaiklerinde Karşılaşılan Bozulmalar 335<br />
Taban mozaiklerinde, su ve toprakla yüzeye taşınan eriyebilir minerallerin oluşturduğu, yoğunluğu<br />
değişen, yapışık tortu/tabaka/kabuk oluşumu (Şekil 10) şeklindeki bozulma biçimidir.<br />
Mozaiklerde karşılaşılan kabuk/tabaka iki şekilde oluşmaktadır. İlki mozaiğin kullanımı<br />
sırasında meydana gelmektedir. Bu tür oluşumları havuz tabanını kaplayan mozaik<br />
örneklerde görmekteyiz. Nitekim bu tür örneklerde tabaka oluşumu su içerisinde bulunan<br />
eriyebilir minerallerin tabanda yani mozaik yüzeyinde çökelmesiyle meydana gelir. İkinci<br />
oluşum ise toprak altı ortamındaki mozaiklerde meydana gelmektedir. Bu tür örneklerde<br />
mozaik yüzeyinde su veya nemle toprak içerisindeki eriyebilir mineraller çözünmekte ve<br />
zamanla mozaik yüzeyine tutunarak sert bir kabuk oluşturmaktadırlar. Mozaik yüzeyle-
Change language