Ali Akın Akyol - Gazi Üniversitesi

3.1.4. Uygun Olmayan Malzeme Kullanımı
Bordür sağlamlaştırmada özgün malzemeyle uyuşmayan çimentolu harç kullanımı yaygın
bir uygulama biçimidir. Koruma meslek elemanının bulunmadığı arkeolojik kazılarda
ortaya çıkan mozaiklerde, kenar ve lakuna çevresinde dağılmayı engellemek için hızlı ve
en çok bilinen bir malzeme olarak kullanılan çimentolu harçlar, mozaik yapımındaki tüm
malzemeyle uyumsuz ve tehlikeli bir uygulama biçimidir. Genleşme, geçirgenlik, sağlamlık
aşısından özgünle uyuşman çimentolu harçlar, zamanla özelliklerini yitirerek yerlerinden
ayrılmakta ve işlev dışı kalmaktadır. Ayrıca eriyebilir tuz barındırmalarıyla, sürekli zemin
suyu hareketi yaşayan taban mozaiklerinde, tuz çıkışlarına yol açabilecek yeni bozulmaların
kaynağı olarak risk oluşturmaktadır.
3.2. Tamamlama Uygulamaları
Tamamlama, mozaikte eksik alanlarla oluşan estetik bütünlüğün yeniden kazanılması ve
mevcut buluntunun sağlamlaştırılarak durumunun iyileştirilmesi amacıyla, benzer tesseralar
ve harçlı malzeme kullanılarak yapılan, aktif bir restorasyon uygulamasıdır.
Mozaikte yeni bozulmalara yol açan, özgün yapıyla farklı nitelikte veya renk ve doku
itibariyle uyumsuz malzemeler kullanılan, özensiz işçilikle gerçekleştirilen ve amacını aşan
tamamlama uygulamaları, koruma ve onarımda kabul görmeyen hatalı çalışma müdahaleleri
olarak değerlendirilmektedir. Hatalı uygulama biçimleri şu şekilde açıklanabilir:
3.2.1. Algılama Sorunu Oluşturan Uygulamalar
Bu tür uygulamalarda tamamlama mozaiğin yer aldığı mekân/taban sınırları gözetilmeden
(Şekil 19) yapılmaktadır. Müdahale tipleri, özgün mozaik bütünlüğünün algılanmasını engelleyen
ve arkeoloji bilgilenmeyi yanıltan özelliğiyle hatalıdır. 11
3.2.2. Özgün Dokuyu Tahrip Edici Uygulamalar
Tessellatumdaki tamamlamalarda, alttaki yer alan zayıf nitelikteki yapım katlarının sağlamlaştırılması
yerine, tahrip edilmesi ve yenilenmesiyle yapılan uygulamalardır. Özgün
malzemeye zarar veren niteliğiyle kabul edilmeyen uygulama biçimidir. 12
3.2.3. Estetik Açıdan Dokuyla Uyumsuz Uygulamalar
Çok renkli bir mozaikte uyumsuz (beyaz, pembe, koru renkler gibi) renkteki tamamlamalar,
izleyici dikkatini doğrudan tamamlama alanına yönelten ve rahatsız edici uygulamaları
oluşturmaktadır. 13
3.2.4. Malzeme Açısından Uyumsuz Uygulamalar
Çimento harcı kullanılarak yapılan tamamlamalar, gözeneklilik, geçirgenlik ve sağlamlık
açısından farklı nitelikleriyle çevre etkilerine karşı özgün malzemeyle farklı tepkiler
11 Bkz. S. Sener, a.g.m., 2009, s. 54.
12 Bkz. S. Sener, a.g.e., 2009, s. 54.
13 Bkz. S. Sener, a.g.e, 2009, s. 54.
Arkeolojik Alanda Taban Mozaiklerinde Karşılaşılan Bozulmalar 339