igeme - çin halk cumhuriyeti yarinde pazar araştırması - İhracat Bilgi ...

ÇİN HALK CUMHURİYETİ YARİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM :1 GENEL GİRİŞ
BÖLÜM: 2 ÇİN DIŞ TİCARETİNİN BÖLGESEL BAZDA İNCELENMESİ
BÖLÜM: 3 PAZAR İLE İLGİLİ BİLGİLER
BÖLÜM: 4 FAYDALI ADRESLER
BÖLÜM: 5 EK: ÇHC-HONG KONG YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI ZİYARET
PROGRAMI

BÖLÜM :1. GENEL GİRİŞ
ÇHC 1949 yılından bu yana Çin Komünist Partisi tarafından yönetilmektedir. 7 üyeden oluşan,
Başkanlığını ve Genel Sekreterliğini Hu Jintao’nun yaptığı Polit Büro Daimi Komitesi ülkedeki en
yüksek yönetim organıdır. Hu Jintao aynı zamanda Devlet Başkanlığı görevini de yürütmektedir.
Bununla birlikte Çin’in 5000 yıla kadar uzanan köklü bir tarihi geçmişi vardır. Çin uygarlığı tarih
boyunca gözle görünür bir devamlılık sergilemiştir. Bu bölgede, bir imparator etrafında bilinen en
büyük siyasi birleşme M.Ö. 221 yılında Qin Hanedanı imparator Qin Shi Huang Di zamanında
gerçekleşmiştir.
Tarih boyunca pek çok birleşme, bölünme ve hanedan çatışmalarına sahne olan Çin’de imparatorluk
sistemi 1911’de sona ermiştir. 1911­ 1949 dönemini içine alan siyasi güç çatışmaları, Mao Zetung’un 1
Ekim 1949’da Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmesi ile son bulmuştur. 1949­1976
döneminde ülkede Mao Zetung’un mutlak siyasi hakimiyeti ekonomik ve sosyal gelişmelerde etkili
olmuştur.
Mao 1976 yılında ölmüştür. Bunu izleyen 80’li yıllar boyunca ülkede siyasi tutuculuk devam etse de
ekonomik olarak dışa açılma çabaları başlatılmıştır. 1989 yılındaki Tiananmen Meydanı olayları, 1991
yılı sonunda Sovyetler Birliği’nin sona ermesi ve dünya ekonomik konjontüründe güçlenen “serbest
piyasa anlayışı” Çin’i kendi bünyesinde bazı reformlar yapmaya zorlamıştır. Bu çerçevede 1992 yılında
Çin Komünist Partisi’nin 14. Ulusal Kongresi’nde ülkede “Sosyalist Piyasa Ekonomisi” tesis edilmesi
kabul edilmiştir.
Ayrıca 1997 yılında Hong Kong’un ve 1999 yılında Makao’nun ÇHC’ye dahil olması ve bu ülke
bünyesinde “Özel İdari Bölge” statüsü kazanması Çin’in bölgedeki önemini bir kat daha artırmaktadır.
Bugün Çin, Dünya ekonomik sistemine entegre olmak üzere çaba göstermektedir. GATT/WTO­ Dünya
Ticaret Örgütü’nün 1947’deki kurucusu ve fikir babalarından biri olan Çin, 1950’de ayrıldığı sisteme
11 Kasım 2001 tarihinde geri dönmüş bulunmaktadır. Çin’nin GATT/WTO sistemine dönmesi hem
kendisi, hem de uluslararası alandaki partnerleri açısından önemli avantajlar doğuracak, ülke
ekonomisinin daha da güçlenmesine katkıda bulunacaktır.
Çin Halk Cumhuriyeti dışa açılma ve piyasa ekonomisine geçiş yönünde önemli ve ihtiyatlı adımlar
atmaktadır. Ülkenin 21. yüzyılın en önemli ekonomik güçlerinden biri olacağına kesin bir gözle
bakılmaktadır.
TEMEL SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER
Nüfus: 1,3 milyar (2004), 1,488 milyar ( 2020 tahmini)
Dil: Çin’de çoğunlukta Putonghua­ kuzey Çincesi, Pekin dialekti olarak bilinen, Mandarin ve pek çok
yerel dialekt ve dil kullanılmaktadır.
Din: Ülkedeki en önemli dinler Konfüçyanizm, Taoizm ve Budizm’dir. Bunları Müslümanlık ve
Hıristiyanlık takip etmektedir. Etnik olarak Çinli olan çoğunluk Budizm, Taoizm ve Hıristiyanlık
arasında bölünmüş olup, Müslümanlık daha çok Uygur, Hui, Kazak, Kırgız, Tatar ve Özbek azınlıklar
arasında yayılmıştır.
Başkent: Pekin ( Beijing )
Yönetim: Komünist tek parti yönetimi
Yüzölçümü: 9 561 000 km² ( %10 tarım alanı, %30 otlak, %15 ormanlık ve bozkır )
Başlıca şehir merkezleri: Beijing­ Pekin (7,61milyon), Chongqing (6,61 milyon), Shanghai (9,86
milyon), Tianjin (5,33 milyon), Guangzhou ( 4.36 milyon).
Komşuları: Doğuda Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti; güneyde Laos, Birmanya, Vietnam,
Hindistan, Bhutan, Nepal; batıda Pakistan, Afganistan, Tacikistan, Kırgızistan, Kazakistan; kuzeyde
Moğolistan Halk Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu. Çin’in toplam kara sınırları uzunluğu 20 000
1
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006

km’den fazladır.
Deniz Sınırları: Doğuda Doğu Çin Denizi ve güneydoğuda Güney Çin Denizi yer almaktadır. Çin
anakarasının toplam sahil uzunluğu 18 000 km’den fazladır.
Kaynak:Economist Intelligence Unit (EIU), Country Profile, 2006
1.1. GENEL EKONOMİK DURUM
Tablo:Temel Ekonomik Göstergeler /2001­2005
2001 2002 2003 2004 2005 b
GSYİH (milyar Rmb) 9 593,3 10 789,8 12 173,0 14 239,4 15 680,0
GSYİH (milyar ABD $) 1 159,0 1 303,6 1 470,7 1 720,4 1 913,9
GSYİH artış hızı (%) 7,5 8,0 9,3 9,4 9,3
Enflasyon(ortalama; %) 0,7 ­0,8 1,2 3,9 1,8
Nüfus (milyon) 1 276,3 1 284,5 1 292,3 1 299,9 1 307,4
İhracat(milyar ABD $) 266,1 325,7 438,3 593,4 752,8
İthalat (milyar ABD $) ­232,1 ­281,5 ­393,6 ­534,4 ­632,7
Cari işlemler dengesi(milyar ABD $) 17,4 35,4 45,9 68,7 133,1
Döviz rezervleri­altın dahil (milyar ABD $) 215,6 291,1 408,2 614,5 806,1
Toplam dış borç (milyar ABD $) 170,1 168,3 193,6 228,8 b
2
241,0
Döviz kuru(ortalama) Rmb:ABD$ 8,28 8,28 8,28 8,28 8,19
b tahmini.
Kaynak: EIU Country Profile2006
Çin’de büyük bir endüstriyel devrim ve değişim yaşanmaktadır. 1978’e kadar devlet mülkiyetli
kuruluşlar ağır basarken, bu tarihten itibaren yerel hükümetlerin himayesindeki “kollektif şirketler”
giderek özel müteşebbisler ya da yabancı sermayeli kuruluşlar ve ortak teşebbüsler üretimden pay
almaya başlamışlardır. Devlet sektörünün endüstriyel çıktı içindeki payı neredeyse yarı yarıya
düşmüştür. Bununla birlikte devlet sektörü sermaye yoğun ve genellikle büyük ölçekli endüstrileri
elinde tutma eğilimini sürdürmektedir. Buna rağmen bugün Çin, Hindistan ve Rusya gibi komşularının
yanında, dış ticaretinin GSYİH içindeki payı açısından daha açık bir ekonomi sergilemektedir.
Tablo: Karşılaştırmalı Ekonomik Göstergeler/ 2005
Hong
Güney
Çin Kong Tayvan Kore Japonya
GSYİH (milyar ABD $ ) 1 914 181 349 799 4 606
Kişibaşı GSYİH (milyar ABD $ )
Kişibaşı GSYİH (milyar ABD $­PPT­Satın alma gücü
1 460 26 280 15 480 16 490 36 150
paritesi olarak ) 6 200 32 740 29 960 21 980 31 560
Enflasyon (ortalama; %) 1,3 1,1 2,3 2,9 ­0,3
Cari işlemler dengesi (milyar ABD $ ) 133,1 21,8 15,9 16,6 168,0
Cari işlemler dengesi (% GSYİH) 7,0 12,0 4,6 2,1 3,7
İhracat (milyar ABD $ ) 753,1 291,8 188,0 285,9 582,0
İthalat (milyar ABD $ ) 663,9 301,3 185,8 261,8 513,0
Kaynak: Economist Intelligence Unit Country Profile 2006
1.1.1. Ekonomi Politikası
Çin her ne kadar dünya ekonomik konjontürünü kendine uyarlamaya çalışıp “Sosyalist Piyasa
Ekonomisi”ni benimsemiş olsa da, devlet sektörü ekonominin temel direği olmayı sürdürmektedir.
Ancak Çin ekonomisinin dinamizmi özel, kollektif ve yabancı sermayeli girişimlerden
kaynaklanmaktadır.
Çin son dönemde yabancı sermayeyi çekme konusunda çok başarılı olmuştur. 1990’ların başından
itibaren gelişmekte olan ülkelere yapılan yatırımların başında Çin yer almıştır. Çin hükümeti yabancı
yatırımlara ayrıcalıklı muamele yerine ülkenin bu anlamda bir doyuma ulaştığı düşüncesi ile yerli ve
yabancı yatırımlara eşit muamele anlamına gelen uluslararası kabul görmüş, “Milli Muamele” ilkesini
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006

uygulamaya koymuştur. Bununla birlikte altyapının zayıf olduğu batı ve iç bölgelerde özellikle uzun
vadeli projeler için bazı özel teşvikler düşünülmektedir.
Diğer taraftan yetkililerin nihai hedefi olmasına rağmen, Çin para birimi RMB, henüz tam konvertibl
değildir. Mali sistem ve para politikasındaki reform çalışmalarına devam edilmektedir.
Tablo: Kaynak ve Amaç İtibarıylaYatırımlar (Rmb milyar)
Birim olarak:
Devlet mülkiyetli
Kollektif
Şahıs şirketi
Ortak teşebbüs
Pay ortaklığı
Yabancı sermayeli
Hong Kong kaynaklı
2000 2001 2002 2003 2004
1 650.0
480.1
470.9
9.5
406.2
131.3
129.3
14.0
1 761.0
527.9
543.0
9.5
566.3
141.5
158.3
14.2
3
1 88.0
598.7
651.9
13.8
832.9
168.5
176.5
19.8
2 166.0
800.9
772.0
18.8
1 273.0
253.0
237.5
34.6
2 503.0
996.6
988.1
21.8
1 770.0
385.4
311.4
72.1
Kullanım amacı: 2 054.0 2 295.0 2 658.0 3 345.0 4 280.0
İnşaat ve kurulma 778.6 883.4 988.5 1 268.0 1 653.0
Araç gereç satın alma 459.6 542.5 703.7 943.8 1 115.0
Diğerleri ile birlikte TOPLAM 3 292.0 3 721.0 4 350.0 5 557.0 7 048.0
Kaynak: Çin İstatistik Yıllığı 2005
1.1.2. Ticaret Politikası
Dış Ticaret Kanunu 1995’te yürürlüğe girmiştir. Dış Ticaret, yabancı sermayeli kuruluşlar istisna
tutulmak üzere, ticaret planlama mekanizması ilkeleri çerçevesinde Dış Ticaret ve Ekonomik İşbirliği
Bakanlığı ( MOFTEC) tarafından yürütülmektedir. Dış ticaret, ulusal ve bölgesel düzeyde örgütlenmiş
Dış Ticaret Şirketleri (FTC) yoluyla gerçekleştirilmektedir. İhracata ilişkin zorunlu planlama
kaldırılmakla birlikte bazı ürünler üzerindeki lisans uygulaması devam etmektedir. Ancak ithalatta
“plan” yerli üretimi korumak ve döviz rezervini kontrol etmek amacı ile önemini sürdürmektedir.
1.1.3. Kaynaklar ve Altyapı
a. Nüfus
2004 yılı resmi rakamlarına göre ülke nüfusu 1,3 milyara ulaşmıştır. 21. yy ortalarına kadar nüfusun
artmaya devam edeceği ve 1,6 milyar civarında dengeleneceği beklenmektedir. Uygulanan politikalar
sonucunda nüfus azalarak da olsa artmaya devam etmektedir. Nüfus içerisinde yaşlıların gençlere oranı
giderek artmaktadır. Nüfusun %91,6’sı Han kökenli Çinliler %16,7’sini ise aralarında Uygurların da
bulunduğu diğer azınlıklar olusturmaktadır. Ailelerin tek çocuk sahibi olmaları teşvik edilmektedir.
Yüksek nüfus, Çin için en büyük sorunlardan birisini teşkil etmenin yanısıra, büyük bir ekonomik güç
kaynağı olma niteliğindedir. Gelecek on yıl içinde yaklaşık yetmiş milyon kişinin iş gücüne katılacağı
öngörülmüştür. Bu kitlenin yarattığı baskının, yüksek büyüme oranlarını önümüzdeki dönemde de
zorunlu kılacağı düşünülmektedir. Çin’in gelişme yolunda önündeki en büyük engellerinden birisi bu
nüfusun ihtiyaçlarını karşılayacak altyapının olmayışıdır. Bu eksikliğin giderilmesi amacı ile yoğun
yatırımlar yapılmaktadır.
Bugün Çin’de bölgesel gelişme farklılıkları ve köyden kente göç en temel siyasi sorunlar arasında yer
almaktadır. Ulaşım koşullarının doğuda daha elverişli olması nedeniyle, alınan tüm önlemlere karşılık
batı bölgelerinde ekonomik kalkınmanın yabancı yatırımlar yoluyla sağlanması istenilen ölçüde
gerçekleştirilemektedir. Nüfusun %98,7’si okur yazar durumdadır. Çin idari olarak, 22 Eyalet 5
Otonom bölge ve 4 Belediye’ye ayrılmıştır. Bu eyaletler arasında Henan 96,7 milyonluk nüfusu ile en
kalabalık olanıdır. Pekin Şahghay ve Tianjin ise nüfusu en yüksek olan şehirlerdir.
b. Madenler ve Doğal Kaynaklar
Çin, maden ve mineraller yönünden zengin bir ülkedir. Aralarında demir, demir alaşımlı metal
cevherleri, fosfat, tungsten, molibden ve titanyumun bulunduğu yaklaşık 17 maden ve mineral türünde
dünya lideri konumunda bulunmaktadır. Bu arada Çin, uzay teknolojisi ve elektronik alanında
kullanılan bazı ender bulunan madenlerin de artan orandaki üretici ve ihracatçısı durumunda
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006

ulunmaktadır. Rusya ve Kanada’dan sonra yüzölçümü en geniş ülke olan Çin Halk Cumhuriyeti,
sahip olduğu hidroelektrik güç potansiyeli ve kömür rezervleri açısından da dünya birincisidir. Ancak
üretilen kömürün kalitesi düşüktür. Yer yer karşılaşılan enerji darboğazları ülke ekonomik gelişmesinin
en önemli engellerinden biri olarak görülmektedir.
Halihazırda toplam enerji ihtiyacının %70’i kömürden elde edilmektedir. Çin hampetrol ithalatçısı bir
ülkedir. Ülkenin güneyinde bulunan doğal gaz rezervleri henüz işler hale getirilememiştir.
Ülkedeki hızlı sanayileşme çevre kirliliğini de beraberinde getirmektedir. Arazi, orman ve su
kaynaklarında kayıplar gün geçtikçe artmaktadır. Son dönemde endüstriyel üretimde kullanılan suyun 2
kat şehirlerde kullanılan suyun ise %35 oranında artmış olması neticesinde su sıkıntısı başgöstermeye
başlamıştır.
c. Ekonomik Altyapı
Altyapıda en büyük eksiklik ulaşım ve haberleşmede duyulmaktadır. Çin’de, halihazırdaki ulaşım
altyapısının, talebin ancak %60’ına cevap verebildiği tahmin edilmektedir. Limanlar ve demiryolları
talebe cevap verememektedir. Havayolu taşımacılığı, malzeme, ileri teknoloji ve eğitimli personel
eksikliği içindedir. Enerji yetersizliği diğer önemli bir problem olarak ortaya çıkmaktadır. Son yıllarda
yabancı ortaklı sanayi tesisleri de dahil olmak üzere, bilhassa elektrik enerjisi eksikliği nedeniyle,
sanayi üretimi kesintilere maruz kalmaktadır.
d. Ekonomik performans
Merkezi planlamadan ayrıldığı 1978 yılından bu yana Çin, yılda ortalama %10 oranında büyümektedir.
Özellikle ülkenin doğu kıyıları hissedilir ölçüde bir gelişme göstermektedir. Ancak ekonomik
büyümenin hızı istikrarlı değildir. Tüketim eğilimi artmakta, fiyatlar yükselmekte, yabancı yatırımlar
ve şehirde kişi başına düşen gelir artmaktadır. Bazı gözlemciler Çin’in resmi olarak açıklanandan çok
daha hızlı büyüdüğünü öne sürmektedir. Reform döneminde ekonomik büyüme kıyı bölgelerinde çok
daha hızlı gerçekleşmiştir. 1980’li yıllar ve 1990’ların başında Guangdong eyaleti genel olarak İnci
Nehri Deltası, en hızlı büyüyen bölge olmuştur.
Bu bölge sermaye, teknoloji, ve mütesebbis becerilerini komşusu olan Hong Kong’dan almıştır. 1990’lı
yıllarda yine Fujian ve Guangdong bölgesi Tayvan kaynaklı yatırımlara konu olmuştur. 1990 yılından
bu yana Çin’deki Tayvan kaynaklı yatırımların 100 milyar doları geçtiği düşünülmektedir.
Kuzey doğudaki Shandong eyaleti ise Japonya ve Güney Kore kaynaklı yatırımlara ev sahipliği
etmiştir. Son olarak resmi otoritelerin dikkati “Ejderhanın Başı” sayılan Yangtzhe Deltası’nın
geliştirilmesinde, yani Şanghay bölgesinde yoğunlaşmıştır. Bu çabalar sırasında doğudaki gelişmelerin
batı bölgelerine ve ülkenin iç kısımlarına sıçraması beklentileri gerçekleşmemiştir.
Tablo: Bölgesel Eşitsizlikler 2004
Kuzey
Beijing­Pekin
Tianjin
Hebei
Shanxi
İç Mogolistan
Kuzey doğu
Liaoning
Jilin
Heilongjiang
Doğu
Shanghai­Şanghay
Jiangsu
Zhejiang
Anhui
Nüfus
(milyon)
14.9
10.2
68.1
33.4
23.8
42.2
27.1
38.2
17.4
74.3
47.2
64.6
Toplamın
% ’si
1.1
0.8
5.2
2.6
1.8
3.2
2.1
2.9
1.3
5.7
3.6
5.0
4
GSYİH
(Rmb
milyar)
366.3
244.8
709.9
245.7
215.0
600.3
252.3
443.0
625.1
1,246.1
939.5
397.2
Toplamın
% ’si
3.1
2.1
6.1
2.1
1.8
5.1
2.2
3.8
5.3
10.6
8.0
3.4
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006
Yabancı
direkt yat.
(US $ m)
2,191
1,535
964
214
89
2,824
191
322
5,468
10,564
4,981
367
Dış
ticaret
(US $m)
94,576
42,029
13,526
5,382
3,722
34,411
6,790
6,789
160,010
170,849
85,205
7,212

Fujian
Jiangxi
Shandong
Güney doğu
Henan
Hubei
Hunan
Guangdong
Guangxi
Hainan
Güney batı
Chongging
Sichuan
Guizhou
Yunnan
Tibet
Kuzey batı
Shaanxi
Gansu
Qinghai
Ningxia
Xinjiang­Sincan
35.1
42.8
91.8
97.2
60.2
67.0
83.0
48.9
8.2
31.2
87.3
39.0
44.2
2.7
37.1
26.2
5.4
5.9
19.6
2.7
3.3
7.0
7.5
4.6
5.2
6.4
3.8
0.6
2.4
6.7
3.0
3.4
0.2
2.9
2.0
0.4
0.5
1.5
5
523.2
283.0
1,243.6
704.9
540.2
463.9
1,362.6
273.5
67.1
225.1
545.6
135.6
246.5
184.5
239.9
130.5
39.0
38.5
187.8
4.5
2.4
10.6
6.0
4.6
4.0
11.6
2.3
67.1
1.9
4.7
1.2
2.1
1.6
2.0
1.1
0.3
0.3
1.6
2,599
1,612
6,016
539
1.569
1,018
7,823
419
421
261
412
45
84
­­
332
23
25
17
15
47,527
3,528
60,658
6,620
6,766
5,444
357,131
4,277
3,402
3,857
6,867
1,514
3,741
200
3,642
1,763
576
908
5,635
Toplam 1,300 100.0 11,725.2 100.0 53,505 1,154,554
Kaynak: Çin İstatistik Yıllığı 2005
1.1.4. Başlıca Sektörler
a. Tarım ve Hayvancılık
Tarım, Çin ekonomisi için önemli bir sektördür. 2004 yılında Tarım sektörünün nominal GSYİH’ya
olan katkısı %15,2 civarında gerçekleşmiştir. Ülkede toplam istihdamın %47’si tarım sektöründe
çalışmakta ve çiftçilik, ormancılık , besicilik ve balıkçılık ile geçinmektedir. Tarımda kollektif
mülkiyetten özel mülkiyete geçilen 1978­2001 döneminde tarımsal üretim 5 kat artmıştır. Ancak
tarımsal gelir beklendiği ölçüde artmamakta, özellikle kentlerle karşılaştırıldığında çok düşük
seviyelerde kalmakta, ayrıca bölgesel farklılıklar da göstermektedir.
Yüzölçümü 9,561 milyon km² olan Çin’de bu alanın yaklaşık %10’u ekilebilmektedir. Buralarda
pirinç, buğday, jüt, şeker kamışı ve bazı tropikal ürünler üretilmektedir. Büyük bir tarım ülkesi olan
Çin, ilk defa 1994 ve 1995 yıllarında önemli miktarlarda hububat ­buğday ve pirinç­ ithal etmek
zorunda kalmıştır. Bu konuda yapılan tahminlerde, 2010 yılında Çin’in ithal etme ihtiyacı göstereceği
hububat miktarı kadar, ihraç edilebilecek hububatın dünyada henüz üretilmediği ifade edilmektedir.
Uzun vadede Çin’de hububatın yanısıra diğer gıda maddeleri arzında da problemler yaşanması
beklenmektedir. Diğer taraftan, Çin’in tarımsal üretiminde kendi kendine yeterliliği hususunda
endişeye gerek olmadığı, normal şartlarda, iyi bir planlama ile, hububat ithalatının, toplam tüketiminin
% 5’ini geçmeyeceği de belirtilmektedir.
Çin’de tarımsal üretim teknikleri gelişmiştir. Özellikle seracılık bütün ülke genelinde oldukça yaygın
olup, güney bölgelerinde hububat tarımı yılda iki mahsul alacak şekilde gerçekleştirilmektedir. Ülkede
hayvancılık, özellikle balıkçılık yaygındır. Tarımsal üretim tekniklerinde ve tarımda kullanılan
makinaların teknolojik seviyelerinde önemli iyileştirmeler sağlanmıştır.
En önemli tarımsal ürünler; hububat, yağlı tohumlar­yer fıstığı, kolza tohumu­ pamuk, jüt ve kenevir,
şeker kamışı, şeker pancarı, tütün (kuru), çay, meyvalar, domuz, inek, koyun eti, inek sütü, koyun
yünü, ipek kozası, küçük ve büyükbaş hayvanlar olarak sayılabilir.
Tablo: Tarımsal Üretim (m ton)
Hububat
Tahıl:
Piriç
2000 2001 2002 2003 2004
462.2
405.2
187.9
452.6
396.5
177.6
457.1
398.0
174.5
430.7
374.3
160.7
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006
469.5
411.6
179.1

Buğday
99.6 93.9 90.3 86.5 92.0
Mısır
106.0 114.1 121.3 115.8 130.3
Pamuk 4.2 5.3 4.9 4.9 6.3
Yağ tohumları 29.5 28.6 29.0 28.1 30.7
Lifli ürünler 0.5 0.7 1.0 0.9 1.1
Şeker kamışı 68.3 75.7 90.1 90.2 89.8
Şeker pancarı 8.1 10.9 12.8 6.2 5.9
Tütün 2.6 2.4 2.4 2.3 2.4
Meyveler 62.3 66.6 69.5 145.2 153.4
Çay 0.7 0.7 0.7 0.8 0.8
Deniz ürünleri 42.8 43.8 45.6 47.0 49.0
Et:
Dana
Domuz
koyun
Kaynak: Çin İstatistik Yıllığı 2005
b. Sanayi
61.3
5.3
40.3
2.7
63.3
5.5
41.8
2.9
6
65.9
5.8
43.3
3.2
69.3
6.3
45.2
3.6
72.4
6.8
47.0
4.0
Son yıllarda toplam sanayi çıktısında çok büyük artışlar gözlenmiştir. 1993­2002 dönemi boyunca
sanayideki büyüme yıllık ortalama %11,4 olmuştur. Bu artış öncelikle köy ve kasaba işletmeleri
tarafından gerçekleştirilmiştir. Dolayısı ile yerel tarımsal artık değer düşük teknolojili emek yoğun
imalat sanayi yatırımları olarak vücut bulmuştur. 1990’lı yıllarda özellikle 1992’den itibaren aralarında
sayısı hızla artan yabancı sermayeli kuruluşların da katkıda bulunduğu önemli ölçüde bir üretim artışı
gözlenmektedir.
Çin ekonomisi pek çok sanayi alanında yetkinliğe ulaşmış durumdadır. Modern metalurji, madencilik
ve enerji ekipmanları, uçak yapımı, otomobil üretimi, büyük makina parçaları, döküm, uzay sanayi,
büyük enerji devreleri, elektronik, iletişim ekipmanları, ölçüm araçları gibi alanlar, son dönemde Çin
ekonomisinin faaliyet gösterdiği başlıca alanlar arasında sayılmaktadır. Çin, halen madencilik, enerji
santrali, metalurji, akaryakıt, kimyasallar, otomotiv ve gemi yapımı konularında tamamen kendi teknik
imkanlarına dayanmaktadır.
Tablo: Endüstriyel Üretim
2000 2001 2002 2003 2004
Kumaş ­milyar m. 27.7 29.0 32.2 35.4 42.0
Renkli tv setleri – 000 birim 39,360 40,937 51,550 65,414 73,288
Buzdolapları – 000 birim 12,790 13,513 15,989 22,426 30,334
Çamaşır mak. – 000 birim 14,430 13,416 15,958 19,645 23,489
Kömür – milyon ton 998 1,161 1,380 1,667 1,956
Ham petrol­ milyon ton 163 164 167 169 175
Ham çelik­ milyon ton 128.5 151.6 182.4 222.3 272.8
Çimento ­ milyon ton 597.0 661.0 725.0 862.1 970.0
Düz cam­ milyon ağırlık 183.5 209.6 234.5 277.0 300.6
Kimyasal gübre­ milyon ton 31.9 33.8 37.9 38.8 44.7
Motorlu araçlar­000 birim 2,070 2,342 3,251 4,444 5,074
Binek otomobilleri­000 birim 607 704 1,092 2,020 2,314
Entegre devreler­milyon 5,880 6,363 9,631 14,831 21,146
Mikro bilgisayarlar­milyon 6.7 8.8 14.6 32.2 45.1
Cep telefonları­ milyon 52.5 80.3 121.5 182.3 233.5
Fotokopi mak.­milyon birim 1.6 1.4 2.1 2.6 3.2
Bilgisayarlar ­birim
Kaynak: Çin İstatistik Yıllığı 2005
8,625 15,040 26,622 50,910 54,446
c. Madencilik ve yarı mamüller
Ülkedeki madenlerin %60’ı devlet tarafından işletilmektedir. Özellikle kömür madenlerinin çok kötü
koşullarda olduğundan söz edilmektedir. Kömür fiyatlarının çok düşük olması bu alandaki yatırımları
özendirmekten uzaktır.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006

Ülkede, Tayvan ve Hong Kong’daki diğer etnik Çin toplulukları kadar olmasa da potansiyel altın
tüketim talebi oldukça yüksektir. Çin dünyadaki 5. büyük altın üreticisidir. 1994 yılında altın
madenciliğinde yabancı ortaklığa izin verilmiştir. Kişi başına düşen altın tüketimi Hindistan’ın ½’si,
Tayvan’ın 1/15’i Hong Kong’un ise 1/30’u seviyesindedir.
Çin son dönemde yüksek teknolojili sanayiler için gerekli ender metallerin üretici ve ihracatçısı
konumuna gelmiştir. Bunlar vanadyum, titanyum, germanyum, galliyum, polikristalin ve silicon’dur.
Bu ender madenler çoğunlukla İç Moğolistan Özerk Bölgesi’nden çıkarılmaktadır.
d. İnşaat Sektörü ve 2008 Pekin Olimpiyatları
Olimpiyatlar vesilesi ile Pekin yerel hükümeti, 180 milyar yuanlık (yaklaşık 22 milyar dolarlık) bir
yatırım gerçekleştirmeyi planlamış ve Şehrin çehresi büyük ölçüde değişime uğramıştır. Pekin
Belediye Başkanı, Olimpiyatların Pekin’de olmasının sadece Pekin değil ülkenin Batı kesimleri de
dahil olmak üzere ülke çapında büyük bir yarar sağlayacağını belirtmektedir.
Olimpiyatlar vesilesi ile yapılan hazırlıkların Pekin’de büyük ölçüde tamamlandığı gözlenmektedir.
Ancak ülkenin büyüklüğü göz önünde bulundurulduğunda Çin’de konut ve altyapı yatırımları ve
bunlara ilişkin malzeme talebinin uzun bir süre daha devam etmesi beklenmektedir.
Çin ekonomisindeki hızlı büyüme, kentlerde yaşam düzeyinin iyileşmesi, yüksek kalitede enerji
hizmetleri ile birlikte ev aletlerine olan talebi de artırmaktadır. Diğer taraftan son dönemde Çin, ev
aletleri ve ampul gibi enerji tüketen araçların üretiminde de dünya ölçeğinde ön sıralara gelmektedir.
1.2. DIŞ TİCARET
1.2.1. Dış Ticaret Politikası
Ülke ekonomisinin yeniden yapılanma sürecinin bir gereği olarak, 1979 yılından itibaren Çin’de
görülmeye başlanan ekonomik reform çalışmaları içinde, mülkiyet sistemi, işletme yönetim ve
finansmanı ile dış ticaretin yönetimine ilişkin çeşitli düzenlemeler önemli yer tutmaktadır.
Çin, ticaret politikasını uygularken tarife ve tarife dışı idari uygulamalara yer vermektedir. Tarife dışı
uygulamalar, merkezi ve bölgesel düzeydeki devlet kurumları tarafından yürütülmektedir. Çin’de
ekonomi yönetiminin temel sorunu kuralların açık olmamasıdır. Genellikle yazılı kuralların varlığı
yönünde bir boşluk olduğu belirtilmektedir. Kuralların uygulanma aşamasında ise subjektif yorumlara
ve ani değişikliklere maruz kalınabildiği bildirilmektedir.
a. Mal Ticareti
1979 yılından bu yana Çin dünya ihracatı içindeki payını iki katına çıkarmış ayrıca ihracat artış hızı ise
dünya ihracat artış hızının üzerinde olmuştur. Son 20 yıllk dönemde ihracat yıllık ortalama %17,4
oranında artmıştır. 2001 yılındaki WTO üyeliğinden sonra ihracat yıl bazında ortalama %35’lik
artışlara kadar uzanmıştır. Yerel özel sektör firmalarının ihracata olan katkısı 2004 yılında 69,3 milyar
dolar ile ikiye katlanmıştır.
Yine son dönemde özellikle Yabancı sermayeli şirketlerde üretimde katma değer düzenli bir şekilde
artmaktadır. 1985 yılında temel maddeler toplam ihracat içinde %50 paya sahip iken, bu oran 1990
yılından itibaren bu oran düşmeye başlamıştır. Özellikle Fabrikaların Hong Kong’dan ana karaya
taşınması bu eğilimi körüklemiştir. 2004 yılında mamul maddeler ihracatı toplam ihracatın %93’ünü
oluşturmaktadır. 1996­2004 yılları arasında tekstil ihracatının payı toplam ihracat içinde %23,1’den
%15’e düşmüştür. Buna karşılık makina ve elektronik ihracatının payı %20,6’dan %41,8’e ulaşmıştır.
Bu sonuçtan Japonya, Tayvan, ve Güney Kore kaynaklı yatırımların büyük payı bulunmaktadır.
Katma değeri yüksek ürünlerin yanısıra, eczacılık ürünleri ve geleneksel Çin ilaçları ihracatında da
büyük artış görülmektedir. Çin’in ihracatındaki artışın en dikkate değer sebeplerinden birisi bu ülkenin
sahip olduğu geniş çaplı ve ucuz işgücü avantajı olmuştur.
İhracat artışına karşılık pek çok ihraç ürününün ithal girdiler içermesi nedeniyle ithalatta da önemli bir
büyüme olmuştur. Ek olarak Çin, maruz kaldığı yatırım patlaması karşısında çelikte olduğu gibi büyük
miktarlarda ara malı da ithal etmektedir. Ancak bu durum 2004­05 döneminde mamul parça ithalatı
yerine hammadde ithalatı olarak değişim kaydetmiştir 2004 yılı ithalatında temel mallar, genel içinde
%20,9 oranında pay almaktadır. 2005 yılında da büyük bir değişme beklenmemektedir. Temel mallar
7
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006

arasında petrol ithalatında düzenli bir artış eğilimi görülmektedir. Zira, yerli üretim artık ihtiyacı
karşılamaktan uzak düşmüştür. Diğer taraftan gıda ithalatı artış eğilimindedir. Özellikle hasadın kötü
olduğu yıllarda gıda ithalatının artması beklenmektedir.
ABD Çin’in ihracattaki en büyük pazarıdır. 2004 yılında Çin ihracatının %21,1’i ABD’ye yönelmiştir.
ABD’nin yansıra ihracat Asya kıtasında Hong Kong, Japonya ve Güney Kore’ye yönelmiştir. Diğer
taraftan Japonya Güney Kore ve Tayvan Çin’in ithalatında ve karşılıklı ticarette giderek önemi artan
ticari partnerlerdir. 25 üyeli bir blok görünümü ile AB’de Çin’in önemli ticari partnerleri arasında yer
almaktadır. Hong Kong özel durum nedeniyle Çin için bir antrepo ve reexport merkezi durumundadır.
Bu durum Hong Kong’u Çin dış ticaret istatistiklerinde olduğundan daha önemli bir partner gibi
göstermektedir.
b. Dış Ticaret­ 2004
Tablo: Başlıca İhracat/2004 (Milyar US$)
Makina ve ulaştırma araçları 87,1
Elektrik ve elektronik ürünleri 59,5
Hazır giyim ve aksesuarları 61,9
Bilgisayar ve haberleşme ürünleri 68,5
Tekstil ipleri ve mensucat 33,4
Kaynak EIU, Country Report Aralık 2005
Tablo: Başlıca İthalat/2004 (Milyar US$)
Makina ve ulaştırma araçları 110,5
Bilimsel araçlar 33,3
Ham petrol ve Petrol ürünleri 60,8
Ofis ve bilgi işlem mak. 29,6
Özel endüstriler için mak. 26,3
Kaynak EIU, Country Report Aralık 2005
Tablo: Ülkeler İtibarıyla İhracat/2004 (Toplamın % ’si)
ABD 21,0
Hong Kong 17,0
Japonya 12,4
Güney Kore 4,7
Almanya 4,0
Hollanda 3,1
İngiltere 2,5
Tayvan 2,3
Kaynak EIU, Country Report Aralık 2005
Tablo: Ülkeler İtibarıyla İthalat/2004 (Toplamın %’si)
Japonya 16,8
Tayvan 11,5
ABD 8,0
Güney Kore 11,1
Almanya 5,4
Singapur 2,5
Rusya 2,2
Malezya 3,2
Kaynak EIU, Country Report Aralık 2005
8
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006

ev. 1
Tablo: 6’lı Bazda Çin’in Başlıca İthal Ürünleri
Ürün Adı
Değer 2004
bin $)
Ortalama
Yıllık
Büyüme
2000­
2004, %
9
Yıllık
Büyüme
2003­
2004, %
Dünya
İthalatındaki
Payı, %
Dünya
İthalatındaki
Sıralaması
Ortalama
Yıllık
Dünya
İhracat
Artışı
(2000­
2004, % )
Toplam Tüm ürünler 561,228,544 27 36 6 4 9
854213 Metal oksit yarıiletkenler 37,381,552 150 75 20 1 13
Petrol yağları ve bitümenli
minerallerden elde edilen yağlar
270900 (ham petrol) 33,911,680 24 71 6 3 10
901380 Diğer alet, cihaz­tertibatlar 21,205,392 154 86 70 1 28
854230 Monolitik entegre devreler 17,270,448 29 23 20 1 12
Başka yerde belirtilmeyen
otomatik bilgi işlem makinasının
847330 aksam,parça& aksesuarı 13,752,597 28 20 8 3 3
Hava taşıt. Radar, telsiz­uzaktan
852990 kumanda cihazı aksam, parçalar 12,240,288 39 74 20 1 22
Demir cevherleri ve
konsantreleri (aglomere
260111 edilmemiş) 10,866,474 56 166 49 1 21
271000
Bitümenli minerallerden elde
edilen petrol ve petrol yağları 9,239,295 26 58 4 6 10
847170 Bellek birimleri 8,147,038 54 31 14 2 ­1
847989
Kendine özgü fonksiyonlu diğer
makina­cihazlar 7,524,456 28 55 21 1 4
120100 Soya fasulyesi 6,979,167 34 29 36 1 15
854240 Hibrit entegre devreler 5,678,678 28 20 20 2 3
853400 Baskı devreler 5,071,553 34 40 20 1 6
291736 Tereftalik asit ve tuzları
Uçaklar ve diğer hava taşıtları
(boş haldeki ağırlıkları 15000
4,172,732 36 63 63 1 35
880240 kg) 4,109,770 27 19 8 3 0
740311
Rafine bakır­katotlar ve katot
parçaları 3,338,349 30 38 19 1 9
520100 Pamuk (kardesiz, taranmamış) 3,166,476 180 172 29 1 10
290531 Dioller­etilen glikol (etandiol) 3,047,850 50 92 45 1 23
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006

290250 Stiren (vinil benzen) 3,016,530 39 64 33 1 18
Pikaplar, dikte makinaları, ses
852290 kayıt, üretim cihazlarının aksamı 2,904,725 12 1 23 2 10
Kıvılcım
taşıtlar
ateşlemeli, motorlu
870323 (1500cm3

853690 Diğer elektrik devresi techizatı 1,778,182 32 69 9 3 8
Diotlar (ışığa duyarlı, ışık
854110 yayanlar hariç) 1,778,138 24 24 21 1 6
Kıvılcım ateşlemeli motorlu
taşıtlar (3000cm3600mm.kalınlık=>0,5­
1,735,139 32 38 15 1 11
720917 1mm.)
Paslanmaz çelik yassı mamul
1,658,293 39 ­17 26 1 15
(3=

852190
Diğer bantli video kayit ve
gösterme cihazlari 7,135,791 64 27 45 1 37
901380 Diğer alet, cihaz­tertibatlar 6,642,338 82 123 29 2 44
Demiryolu taşimaciliğinda
860900 kullanilan konteynerler
Sabit görüntü kameralari ve
5,125,293 23 33 81 1 8
diğer görüntü kaydedici
852540 kameralar 5,107,818 107 66 17 2 33
850440 Statik konvertörler
Pikaplar, dikte makinalari,
ses kayit, üretim cihazlarinin
4,164,037 29 44 19 1 14
852290 aksami 4,072,475 20 14 24 2 4
Bitümenli minerallerden
elde edilen petrol ve petrol
271000 yağlari
Taşkömürü, linyit ve turbdan
3,960,184 20 6 2 17 10
elde edilen kok/sömikok,
270400 karni kömürü 3,955,552 42 136 47 1 35
852812 Renkli televizyon alicilari 3,835,191 38 32 10 2 12
853400 Baski devreler 3,821,055 28 61 14 2 6
640399 Yüzü deri diğer ayakkabi 3,808,588 10 19 20 1 7
270112 Bitümenli taşkömürü 3,520,051 22 41 13 2 15
640299
Diş tabani­yüzü kauçuk,
diğer ayakkabi 3,482,426 12 20 45 1 3
Otomatik bilgi işlem
847180 makinalarinin diğer birimleri 3,475,299 85 30 15 2 11
Diş yüzleri
plastik/dokumaliklardan
420212 valiz, çanta, sandik vb. 3,448,489 13 19 74 1 5
Diğer kayitli sesleri tekrar
851999 vermeğe mahsus cihazlar
Süveter/kazak/hirka/yelek
vs.; sentetik ve suni liflerden
3,051,156 35 136 46 1 1
611030 (örme) 2,992,300 18 18 27 1 4
Bir televizyon alicisiyla
birlikte kullanilabilir türden
950410 oyun makinalari 2,834,652 76 12 51 1 6
950390 Diğer oyuncaklar 2,745,504 4 3 36 1 5
610910
Tişört, fanila, atlet vs.giyim
eşyasi; pamuktan (örme) 2,730,428 16 27 15 1 9
841510 Pencere/duvar tipi klimalar 2,705,086 76 52 41 1 33
392690 Plastikten diğer eşya 2,438,066 11 25 9 3 9
12
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006

620462
760110
Kadin/kiz çocuk için
pantolon, şort vs.; pamuktan 2,421,607 28 9 17 1 12
İşlenmemiş alaşimsiz
aluminyum 2,337,948 103 59 13 2 8
420310 Deri; köseleden giyim eşyasi
Kuranportörlü
2,304,757 6 ­2 48 1 ­4
telekominikasyona mahsus
851750 diğer cihazlar
Ayni kabin içinde enaz bir
2,286,365 62 104 12 2 ­10
merkezi işlem giriş/çikiş
847141 birimi bulunan 2,210,222 55 ­18 18 1 3
Diğer dokunmuş men;
boyanmiş, tekstürize
540752 poliester=>%85 2,200,867 62 43 51 1 5
850780 Diğer akümülatörler
Şilte, yorgan, yastik, puf,
diz­ayak örtüleri, minderler
2,166,107 45 60 28 2 11
940490 vb. 2,042,155 27 42 47 1 18
940360 Diğer ahşap mobilyalar
Yük taşimaya ve hem insan
hem de yük taşimak için
1,987,163 29 32 12 2 11
890190 diğer gemiler 1,842,529 18 16 9 3 5
847150
Diğer numerik bilgi işlem
birimleri 1,779,566 42 32 7 7 2
848180 Diğer muslukçu eşyasi 1,758,381 39 37 8 4 12
620342
611020
851790
841451
Erkek/erkek çocuk için kisa
pantolon, şort vs.; pamuktan 1,731,757 4 7 12 1 5
Süveter/kazak/hirka/yelek vs.
Pamuktan (örme) 1,711,705 13 12 13 1 9
Telefon­telgraf cihazlarina
ait aksam­parçalar 1,699,387 25 20 7 6 ­9
Vantilatörler­aspiratörler­
güç=

1.3. TÜRKİYE İLE TİCARET
1.3.1. DIŞ TİCARETİN GENEL DURUMU
Tablo: Türkiye­ Çin Halk Cumhuriyeti Dış Ticareti (1000 $)
İTHALAT
İTH /
GEN (% )
İHRACAT İHR / GEN
(% )
14
DIŞ TİCARET
DENGESİ
DIŞ
TİCARET
HACMİ
HACİM
/ GEN
(% )
1989 76 655 460 0,49 68 374 910 0,59 ­8 280 550 145 030 370 0,53
1990 246 313 614 1,10 37 184 542 0,29 ­209 129 072 283 498 156 0,80
1991 171 817 574 0,82 20 430 643 0,15 ­151 386 931 192 248 217 0,55
1992 172 431 294 0,75 144 194 174 0,98 ­28 237 120 316 625 468 0,84
1993 255 228 113 0,87 511 918 882 3,34 ­256 690 769 767 146 995 1,71
1994 257 869 792 1,11 354 841 442 1,96 ­96 971 650 612 711 234 1,48
1995 539 019 099 1,51 66 961 101 0,31 ­472 057 998 605 980 200 1,06
1996 556 491 722 1,28 65 114 673 0,28 ­491 377 049 621 606 395 0,93
1997 787 457 233 1,62 44 375 287 0,17 ­743 081 946 831 832 520 1,11
1998 846 133 978 1,84 38 446 860 0,14 ­807 687 118 884 580 838 1,21
1999 894 812 799 2,20 36 648 986 0,14 ­858 163 813 931 461 785 1,38
2000 1 344 731 392 2,47 96 010 398 0,35 ­1 248 720 994 1 440 741 790 1,75
2001 925 619 822 2,24 199 372 814 0,64 ­726 247 008 1 124 992 636 1,55
2002 1 368 316 717 2,65 268 229 485 0,74 ­1 100 087 232 1 636 546 202 1,87
2003 2 610 298 044 3,76 504 625 797 1,07 ­2 105 672 247 3 114 923 841 2,67
2004 4 476 077 424 4,59 391 585 394 0,62 ­4 084 492 030 4 867 662 818 3,03
2005 6 831 050 813 5,89 549 517 998 0,75 ­6 281 532 815 7 380 568 811 3,90
Kaynak:DTM­EBİM
İstatistik veriler incelendiğinde, iki ülke arasındaki ticaret hacminde özellikle 1992 yılından itibaren
önemli ölçüde artış görülmektedir. İkili ticaret hacmi 1988 yılında 330,5 milyon dolar iken 2004 yılına
gelindiğinde 4,9 milyar dolar ile en yüksek seviyesine ulaşmış, 2005 yılında ise 7,4 milyar dolar olarak
gerçekleşmiştir.
Ancak ticaret hacminde görülen bu olumlu gelişme, ticaret dengesinde 1993 ve 1994 yılları hariç,
ülkemiz aleyhine ve sürekli büyüyen bir dış ticaret açığını ifade etmektedir. 2004 yılında iki ülke
arasındaki dış ticaret dengesinde ülkemiz aleyhine 4 milyar dolar, 2005 yılında ise 6,3 milyar dolarlık
ticaret açığı oluşmuştur.
İhracat yönünden incelendiğinde ise; Çin’e olan ihracatımız 1993 yılında 511,9 milyon dolar ile en üst
seviyesine ulaşmış, bunu izleyen yıllarda hızla düşmüş bununla birlikte 2004 yılında 391,5 milyon
dolar civarında gerçekleşmiştir. 2005 yılında ise 549,5 milyon dolara ulaşmıştır.
Çin’e giden çoğu küçük çaplı iş çevrelerinin temsilcilerinin, ihraç olanaklarını araştırmaktan çok,
tekstil ağırlıklı ucuz mal ithal etme eğiliminde oldukları gözlenmektedir. Söz konusu eğilimin etkisi
son yıllara ilişkin verilere yansımaktadır.
Son on yıllık dönemde Türkiye’nin Çin’den yaptığı ithalat sürekli artarak 2004 yılında 4,5 milyar dolar
ile en yüksek düzeyine ulaşmıştır. 2005 yılında ise ithalatımız 6,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
ÇHC ile dış ticaretimiz ana mal grupları bazında incelendiğinde, 2004 yılında ithalatın yaklaşık
%29’unun yatırım malları, %45,1’inin ara malları ve %25,7’sinin tüketim mallarından oluştuğu
görülmektedir. Aynı mal gruplarının 2004 yılı ülkemizin toplam ithalatımızdaki payları sırasıyla,
yatırım malları %17,9, ara malları %67,3 ve tüketim malları %14,3 olmuştur. Dolayısıyla, 2004 yılında
ÇHC’den yapılan ithalattaki tüketim mallarının payı, sözkonusu malların genel ithalat içindeki
payından yaklaşık iki kat daha fazla gerçekleşmiştir.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006

1.3.1. Dış Ticaretin ürün bazında incelenmesi
a. ÇHC’ye İhracatımızda Başlıca Maddeler
Demir­çelik soğuk yassı mamuller, krom cevherleri ve konsantreleri, mermer ve traverten (ham/kabaca
yontulmuş), diğer disodyum tetraborat, bakır hurda ve döküntüleri, tabii diğer boratlar vb.
konsantreleri, akrilik/modakrilikten sentetik filament demetleri, kıvılcımlı ateşlemeli motorlu taşıtlar,
bor oksitleri; borik asitler, mermer ve traverten­blok, debagatte kullanılan anorganik maddeler
müstahzarlar, horoz ve tavukların parçalanmış et ve sakatatı ve çinkolu demir­çeliklerdir.
Tablo: Türkiye’nin Çin’e İhracatı ($)
GTİP ÜRÜN 2003 2004 2005
720917 Demir­çelik soğuk, yassı mamul (rulo: 600mm.

. ÇHC’den İthalatımızda Başlıca Maddeler
Portatif nümerik otomatik bilgi işlem makinaları, otomatik bilgi işlem makinalarının giriş/çıkış
birimleri, otomatik bilgi işlem makinasının aksam,parça & aksesuarı, motosikletler­içten yanmalı
pistonlu, alıcı içeren verici cihazlar, pencere/duvar tipi klimalar, bitümenli taşkömürü, ayakkabılar,
dokunmuş mensucat, monolitik dijital entegre devreleri, gösterge tabloları, çantalar, bellek birimleri,
ferro­molibden, statik konvertörler, sabit görüntü kameraları ve TV alıcısının katod ışınlı renkli resim
tüpleridir.
Tablo: Türkiye’nin Çin’den İthalatı ($)
GTİP Ürün 2003 2004 2005
847130 Portatif numerik otomatik bil. İşl. Mak.; ağırlık

c. Anlaşma ve Protokoller
Anlaşmanın Adı İmza Tarihi İmza Yeri RG Tarih ve No’su
Ticaret Anlaşması 16.07.1974 Pekin 08.01.1975­15112
Ekonomik, Sınai ve Teknik İşbirliği Anlaşması 19.12.1981 Pekin 16.02.1982­17607
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması 13.11.1990 Pekin 01.05.1994­21921
Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması 23.05.1995 Pekin 30.12.1995­22863
DTM ile MOFTEC Arasında Ticari İstişare Mekanizması
Kurulması Hakkında Mutabakat Zaptı
12.03.1999 Ankara 12.09.2001­24521
Türkiye­Çin Halk Cumhuriyeti 14. Dönem KEK 05.04.2002 Pekin 19.06.2002­24790
Toplantısı Mutabakat Zaptı
Kaynak:DTM­Anlaşmalar Gn. Müd.
Türkiye ile Çin Halk Cumhuriyeti arasındaki ticari ilişkiler, 16 Temmuz 1974 tarihinde Pekin’de
imzalanan Ticaret Anlaşması çerçevesinde yürütülmektedir. Söz konusu Anlaşmanın 6. Maddesi
uyarınca, her yıl toplanması öngörülen Türkiye­Çin Halk Cumhuriyeti Karma Ticaret Komitesi, 1978
ve 1981 yıllarında olmak üzere iki kez toplanmıştır. Adı geçen Komite, 19 Aralık 1981 tarihinde
Pekin’de imzalanan Ekonomik, Sınai ve Teknik İşbirliği Anlaşması çerçevesinde kurulan Karma
Ekonomik Komite ile birleştirilmiş ve Türkiye­Çin Halk Cumhuriyeti Karma Ekonomik ve Ticari
Komitesi adını almıştır. Bu çerçevede 14. Dönem KEK Toplantısı 5 Nisan 2002 tarihinde Ankara’da
imzalanmıştır. Ayrıca 4 Nisan 2002 tarihinde Merkezimiz ile CHC Dış Ticaret Geliştirme Kuruluşu­
CCPIT arasında bir işbirliği protokolü imzalanmıştır.
1.3.2. İKİ ÜLKE ARASINDA TİCARETTE ÖNEM ARZEDEN KONULAR
a. ÇHC’ye uygulanan önlemler
Yerli sanayiimizin dış rekabetin olumsuz etkilerinden korunması için gerekli çalışmalar uluslararası
kurallar çerçevesinde yürütülmektedir. Bu bağlamda, öncelikle DTÖ Kuruluş Anlaşması ekindeki ilgili
Anlaşmalar çerçevesinde hazırlanarak uygulamaya konulmuş olan İthalatta Haksız Rekabetin
Önlenmesi Hakkında Mevzuat, İthalatta Korunma Önlemleri Mevzuatı ile Tekstil Ürünleri İthalatında
Gözetim ve Korunma Önlemleri Mevzuatı en etkin şekilde uygulanarak, yerli üreticilerimizin
başvuruları üzerine uygulamaya konulan ticaret politikası önlemleriyle dış rekabetten en çok etkilenen
sektörlerimizin korunması adına çalışmalar sürdürülmektedir.
Yerli üreticilerimizin özellikle ÇHC’den yapılan ithalatın fiyatlarının çeşitli sebeplerle dünya
fiyatlarına oranla daha düşük olması dolayısıyla yaşadığı sıkıntılar, Müsteşarlığımız tarafından
yakından takip edilmekte ve uygulamaya konulan dampinge karşı önlemler, korunma önlemleri, kota
ve gözetim uygulamaları ile bazı malların ithalatının izlenmesine ilişkin tebliğ kapsamında alınan
önlemlerle aşılmaya çalışılmaktadır.
1. Korunma Önlemi Uygulamaları
Son yıllarda Uzakdoğu özellikle ÇHC menşeli malların ithalatında önemli miktarda artış
görülmektedir. Buna paralel olarak da korunma önlemi soruşturması açılması yönünde yerli
üreticilerden alınan başvuruların sayısı dikkate değer bir şekilde artmıştır.
İthalatta Korunma Önlemleri mevzuatı çerçevesinde, tüm ülkelere yönelik olarak, 2 ürün/ürün
grubunda (aktif hale getirilmiş toprak ve killer ile voltmetre ve ampermetre) miktar kısıtlaması
uygulanmaktadır.
Diğer taraftan, ÇHC menşeli 70.05 GTİP’nda yer alan düz cam ithalatında Çin Halk Cumhuriyeti
Menşeli Malların İthalatında Korunma Önlemleri mevzuatı çerçevesinde korunma önlemi soruşturması
başlatılmıştır.
2. Gözetim Uygulamaları
İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin mevzuat çerçevesinde 41 ürün/ürün grubu ithalatında ÇHC de
dahil olmak üzere tüm ülkelere gözetim uygulanmaktadır. Genel olarak söz konusu ürünlerin ithalinde
gözetim belgesi verilmesi sırasında referans maliyetler esas alınmaktadır.
17
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006

3. Tekstil ve Konfeksiyon Ürünleri İthalatında Uygulanan Önlemler
A. Kota Uygulaması
1 Ocak 2005 tarihi itibariyle tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin ithalatında uygulanan miktar
kısıtlamalarının kalkmasıyla oluşan yeni rekabet şartlarına yerli üreticilerimizin uyumunu sağlamak
üzere 9 Ocak 2005 tarihinden başlamak üzere Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) menşeli 42 kategoride yer
alan tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin ithalatında miktar kısıtlaması uygulaması yürürlüğe konmuştur.
Bu kapsamda uygulanan kotaların 2006 yılında da devamına ilişkin olarak yerli üreticilerden alınan
başvuru üzerine inceleme başlatılmıştır.
B. Kayda Alma Uygulaması
31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tekstil ve Konfeksiyon İthalatının
Kayda Alınmasına İlişkin 2004/23 sayılı Tebliğ çerçevesinde, 58 kategoride yer alan tekstil ve
konfeksiyon ürünlerinin ithalatı, ülke ayrımı gözetilmeksizin, kayda alınmıştır. Uygulama, 1 Ocak
2005 tarihinde kotaların kalkmasıyla oluşan piyasa koşullarının yerli sanayimize muhtemel etkilerinin
yakından izlenmesini teminen başlatılmıştır. Uygulama kapsamı ürünlerin gümrük beyannamelerinin
tescilinde menşe ayrımı yapılmaksızın, gümrük idarelerince kayıt belgesi aranmaktadır. Kayıt belgesi
düzenleme yetkisi İTKİB’in koordinatörlüğünde İhracatçı Birliklerine verilmiş olup, düzenlenmesi
aşamasında ürün fiyatları dikkatle incelenmektedir.
4. Dampinge Karşı Önlemler
Ülkemiz 1989’dan bu yana dampinge karşı vergileri dünyada en çok uygulayan ülkeler arasında yer
almaktadır. Özellikle son yıllarda üreticilerimizin şikayetleri ÇHC menşeli ürünlere yönelik olarak
artmıştır.
Bu çerçevede, halihazırda bu ülke menşeli ürünlere karşı 26 kesin, 1 geçici önlem yürürlükte
bulunmakta ve 6 soruşturma devam etmektedir. Diğer ülkelerin uygulamalarına bakıldığında, ÇHC’nin
dünyada da en çok dampinge karşı önleme konu ülke durumunda olduğu görülmektedir.
Diğer taraftan, dampinge karşı önleme tabi bazı malların ithali sırasında yürürlükteki önlemlerin menşe
yanıltması nedeniyle etkisiz kılınmakta olduğu yönünde oluşan ciddi şüpheler nedeniyle, önlemlerin
etkinliğinin takibinin sağlanmasını teminen yapılacak incelemelere esas teşkil etmek üzere hazırlanan
mevzuat yürürlüğe konulmuştur.
Ancak, dampinge karşı vergi uygulanan bazı mallarda yerli üreticilerin şikayetlerinin devam ettiği
tespit edilmiş ve bu malların ithalatının izlenmesi ihtiyacı doğmuştur. Dolayısıyla, 2003 yılından bu
yana yürürlükte bulunan Bazı Maddelerin İthalatının İzlenmesine İlişkin Tebliğ kapsamında yer alan
23 ürünün ithalatı izlemeye alınmış, böylelikle düşük fiyatlarla yerli sanayiciye zarar vermelerinin
önüne geçilmesi sağlanmıştır.
Ayrıca, yerli üreticilerimizin zararının giderilmesine yönelik olarak uygulamaya konulmuş olan mevcut
ticaret politikası önlemlerine ek olarak, ülkemiz mevzuatında yapılan değişikliklerle ÇHC’in DTÖ’ye
Katılım Protokolünde yer alan bazı özel hükümlerden ülkemizin de faydalanması sağlanmıştır. Bu
bağlamda, ülkemiz 2016 yılına kadar ÇHC’e karşı yürüteceği damping soruşturmalarında piyasa
ekonomisi uygulamayan ülkeler için geçerli olan şartları uygulamaya, 2013 yılına kadar gerekli görülen
hallerde münferiten ÇHC menşeli ürünlere yönelik olarak korunma önlemleri almaya (kota, gözetim,
tarife artışı) devam edebilecektir.
b. Fuar ve sergiler
ÇHC, İzmir Enternasyonal Fuarına (İEF) sonuncusu 2004 yılında olmak üzere toplam 23 defa
katılmıştır. ÇHC, İEF’ye 2001 yılında onur konuğu ülke statüsünde iştirak etmiştir.
2002 yılında, ülkemizin ÇHC’de milli düzeyde katıldığı fuarlar, 9­12 Nisan 2002 tarihleri arasında
Şanghay’da gerçekleştirilen Stone­Tech Fuarı, İGEME’nin enfo­stand ile katılım sağladığı 3­6 Nisan
2002 tarihlerinde Pekin’de gerçekleştirilen “China Build” Fuarı ile 18­20 Eylül 2002 tarihlerinde
Şanghay’da gerçekleştirilen All China Leather Fuarı’dır.
12­15 Mart 2003 tarihlerinde düzenlenen Stone­Tech 2003 Mermer Fuarı’na milli düzeyde katılım
sağlanmıştır. Söz konusu Fuara, Ege İhracatçı Birliği’nin eşgüdümünde 21 mermer firması katılmıştır.
18
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006

Ayrıca, 03­06 Nisan 2003 tarihlerinde ise, Pekin’de düzenlenen Beijing Uluslararası Fuarı’na milli
düzeyde katılım sağlanmıştır.
21­24 Nisan 2004 tarihlerinde Pekin’de düzenlenen Stone­Tech 2004 Fuarı, 01­03 Eylül 2004
tarihlerinde Şanghay’da düzenlenen All China Leather Fuarı ile 26­29 Ekim 2004 tarihlerinde
Şanghay’da düzenlenen Intertextile Shanghai Autumn Fuarı’na milli düzeyde katılım sağlanmıştır.
14­17 Mart 2005 tarihinde Pekin’de düzenlenen Stone­Tech Fuarı, 18­20 Mayıs 2005 tarihinde
Şanghay’da düzenlenen Sial China 2005 Gıda Fuarı, 31 Mayıs­3 Haziran 2005 tarihlerinde
Guangzhou’da düzenlenen Shoes and Leather Fuarı, 07­09 Eylül 2005 tarihlerinde Şanghay’da
düzenlenen All China Leather Fuarı ile 26­29 Ekim 2005 tarihinde Şanghay’da düzenlenen Intertextile
Shanghai Autumn Fuarı’na milli düzeyde katılım sağlanmıştır.
c. Ulaştırma ve haberleşme
Türkiye ve Çin arasındaki Hava Ulaştırması Anlaşması gereğince bu ülkeye direkt seferler
yapılmaktadır.
d. Ortak Yatırımlar
Pekin Büyükelçiliğimiz tarafından yapılan araştırmalar sonucunda, firmalarımız tarafından bu ülkede
başta elektrikli ev aletleri, çamaşır makinesi, buzdolabı, bulaşık makinesi vb. beyaz eşya ile televizyon
olmak üzere dayanıklı tüketim malları, inşaat ve iç dekorasyon malzemeleri, otomotiv ve otomotiv yan
sanayii, traktör, gıda işleme ve konserve sanayii, büyük alışveriş merkezleri, deri işlemeciliği, hazır
giyim, telefon ve telefon santralleri kurulması ile müteahhitlik alanlarında ortak yatırım imkanlarının
bulunduğu tespit edilmiştir.
Öte yandan, ÇHC’de Uygur Türklerinin yoğun olarak yaşadığı Sincan­Uygur Özerk Bölgesinde de,
Çin Hükümeti ile işbirliği halinde, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler, halıcılık, tekstil, dericilik,
hayvancılık, şarap ve meyve suyu üretimi, gıda ve tüketim malları üretimi ve büyük alışveriş
merkezleri açılması konularında ortak yatırımlar yapılması imkanları mevcuttur. Halihazırda,
ülkemizden bazı işadamlarının bu bölgede deri giyim, deri işleme, ihracat ve ithalat, fırıncılık,
pastacılık ve lokantacılık gibi çeşitli alanlarda yatırım yaptıkları bilinmektedir.
Diğer taraftan, 17.02.2004 tarihi itibariyle, ülkemizde 124 adet Çinli firma ortak yatırım şeklinde
faaliyet göstermektedir. Söz konusu firmalardan 112 adedi hizmet sektöründe, 11 adedi imalat
sektöründe ve 1 adedi de tarım sektöründe faaliyet göstermektedir. Söz konusu firmaların toplam
sermayesi 10,3 trilyon TL olup, toplam sermaye içerisindeki yabancı sermaye payı ise 7,5 trilyon
TL’dir.
19
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006

BÖLÜM:2. ÇİN DIŞ TİCARETİNİN BÖLGESEL BAZDA İNCELENMESİ
2.1. İDARİ BÖLGELER
Çin’in resmi adı Çin Halk Cumhuriyeti ­PRC’dir. Başkent Pekin’dir ülke 34 idari alana
bölünmüştür: Eyaletler, Otonom Bölgeler, Belediyeler ve Özel İdari Bölgeler.
Eyaletler
Çin’de 22 Eyalet vardır. Tayvan bunlardan biri olarak kabul edilir. Bu bölgeler; Anhui, Fujian,
Gansu, Guangdong, Guizhou, Hainan, Hebei, Heilongjiang, Henan, Hubei, Hunan, Jiangsu,
Jiangxi, Jilin, Liaoning, Qinghai, Shaanxi, Shandong, Shanxi, Tayvan, Zhejiang and Yunnan’dır.
Otonom Bölgeler
5 Otonom bölge vardır. Herbirini çoğunlukta olan azınlık grubunun adı ile anılır: Guangxi Zhuang
Otonom Bölgesi, İç Moğolistan Otonom Bölgesi, Ningxia Hui Otonom Bölgesi, Tibet Otonom
Bölgesi ve Sincan Uygur Otonom Bölgesi. Bu bölgeler eyaletler gibi yönetilir.
Belediyeler
4 şehir merkezi olarak idare edilen Belediyeler şeklinde yönetilmektedir. Pekin, Chongqing,
Şanghay ve Tianjin. Pekin, Şanghay ve Tianjin 1950’li yıllarda bu yana belediye olarak
yönetilmektedir. Chongqing Üç Boğazlar Barajı ve çevresinin ekonomik aktiviteyi hızlandırması ile
1997 yılında Belediye olmuştur.
Özel İdari Bölgeler.
1997 yılında ÇHC’ye katılan Hong Kong ve 1999 yılında bu ülkeye dahil olan Makao bu statüde
bulunmaktadır. Her iki Bölge de yüksek düzeyde otonomiye sahiptir. Özellikle HK’u devreden
Anlaşma bu bölgenin 50 yıl boyunca anakaradan siyaset ve savunma konuları haricinde bağımsız
olarak hareket edebilmesini öngörmektedir.
2.2. ÇHC 2005 YI LI DI Ş Tİ CARETİN GENEL GÖRÜNÜMÜ
Çin Gümrüklerine dayanan kaynaklara göre, 2005 yılında, 660,2 milyar dolarlık ithalat ve 762,3
milyar dolarlık ihracat yapılmıştır. Dış ticaret fazlasının giderek büyümekte olduğu
gözlemlenmektedir.
Tablo: Başlıca İ thal Ürünleri­ İlk 25 Ürün­ 2005 (Milyon $)
HS 2003 2004 2005
DÜNYA 413095,6156 560811,1754 660221,766
elektronık entegre
8542 devreler,mıkro devreler
petrol yagları ve bıtumenlı
41857,6144 61445,93498 82213,1135
2709 mınerallerden uretılen
sıvı krıstallı
tertıbat,lazerler,dıger optık
19824,20064 33912,98763 47860,5319
9013 cıhaz ve aletler
demır cevherlerı ve
12681,13438 23182,77301 30612,845
2601 konsantrelerı
otomatık bılgı ıslem
4857,599148 12704,19419 18323,7038
8471 makınaları,unıtelerı
85.25­85.28 dekı cıhazların
11417,82297 14506,91986 18025,0287
8529 aksam ve parcaları
84.69­84.72 pozısyonlarındakı
7214,768283 12439,08 16569,7653
8473 makınaların aksam ve parcaları
dıotlar transıstorler vb yarı
12081,77227 14325,93752 16459,2248
8541 ıletkenler,pıezo elektrık krıs 7532,084914 9767,157295 11250,0902
2710 petrol ve bıtumenlı 5875,612532 9241,037509 10439,1791
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 1

mınerallerden uretılen­ham
harıc­yaglar
kendıne ozgu fonksıyonlu
8479 makına ve cıhazlar
soya fasulyesı (kırılmıs
6342,378822 9816,630828 8586,83339
1201 olsun,olmasın)
87.01­87.05 pozısyonlardakı
5417,487812 6956,653547 7777,37412
8708 tasıtların aksam ve parcaları 6180,64058 7166,44407 6672,569
8534 baskılı devreler
polıkarboksılık
asıtler,anhıdrıtlerı,halojenurlerı
3638,41142 5081,809909 6568,68177
2917 turevlerı
etılen polımerlerı (ılk
3289,634402 5101,241606 6143,28893
3901 sekıllerde)
gerılımı 1000 voltu gecmeyen
3425,290254 4882,228302 6087,85346
8536 elektrık devresı techızatı
dıger hava
tasıtları(helıkopter,ucak,uydula
3233,745207 4542,649223 5848,59508
8802 r,uzay aracları) 3500,594133 4206,078258 5766,09555
2902 sıklık hıdrokarbonlar
asıklık alkoller ve halojenlı
3049,700852 4676,432266 5597,67759
2905 sulfonlu,nıtrolu vb turevlerı
asıklık alkoller ve halojenlı
2858,360734 4634,714285 5355,89509
8504 sulfonlu,nıtrolu vb turevlerı
paslanmaz celıkten yassı hadde
3459,13695 4487,835082 5154,16955
7219 mamulu­600mm den genıs
polıasetaller,dıger
polıeterler,epoksıt­alkıd
3332,603999 3982,419736 5035,22793
3907 recıneler vb
bınek otomobıllerı,steysın
2837,265129 4042,28641 4780,04797
8703 vagonlar,yarıs arabaları
demır­celık yassı mamul soguk
4444,039072 4582,54305 4690,70809
7209 haddelenmıs 600mm den genıs
arıtılmıs bakır,ıslenmemıs bakır
4198,493181 3550,562636 4686,73263
7403 alasımları
elektrık kondansatorlerı­
2581,128574 3479,223331 4480,13443
8532 sabıt,degısken­ayarlanabılır
Kaynak. Çin Gümrükleri
3145,658942 3844,912888 4407,83569
Elektronik entegre devreler,mikro devreler, petrol yağları ve bitumenli minerallerden üretilen,
sıvı kristalli ürünler , otomatik bilgi işlem makinaları,unitelerı tertibatları, lazerler,dıger optik
cihaz ve aletler, başlıca ithal ürünleri arasında yer almaktadır.
Tablo: İ thalatta İ lk 25 Ülke ve Türkiye ­2005 (Milyon $)
SIRA ÜLKELER 2003 2004 2005
0 ­­DÜNYA 413095,6156 560811,1754 660221,766
1 Japonya 74204,07449 94191,66989 100467,5617
2 Kore Güney 43160,53614 62165,5553 76873,7705
3 Tayvan 49364,17105 64759,59757 74655,05868
4 Çin 25111,49471 38795,28265 55178,45532
5 ABD 33882,96219 44652,66092 48734,97589
6 Almanya 24391,7459 30158,91619 30668,2475
7 Malezya 13998,32899 18162,22979 20107,83959
8 Singapur 10486,45552 14001,93861 16530,61089
9 Avustralya 7302,793964 11530,59074 16146,80927
10 Rusya 9729,033938 12088,56609 15886,39711
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 2

11 Tayland 8828,914405 11537,59706 13993,67645
12 Filipinler 6309,293114 9062,145103 12870,40103
13 S. Arabistan 5203,864308 7518,067874 12286,43881
14 Hong Kong 11138,95499 11801,95644 12232,00066
15 Brazilya 5845,588351 8656,104787 9981,79369
16 Hindistan 4252,802058 7672,513219 9780,082933
17 Fransa 6098,087144 7662,616614 9016,549859
18 Endonezya 5754,279914 7212,086912 8429,926876
19 Kanada 4376,464765 7345,023801 7516,423112
20 Italya 5080,021008 6438,403848 6934,332613
21 Iran 3315,738995 4484,351709 6795,912538
22 Angola 2204,949835 4717,65771 6580,683186
23 İngiltere 3572,766892 4753,101843 5511,245758
24 Şili 2245,324086 3672,036584 4942,663311
25 Oman 1987,85286 4282,857855 4142,289584
55 Turkiye 532,796588 591,251343 632,793294
Kaynak: Çin Gümrükleri
Japonya, Güney Kore, Tayvan ABD, başlıca ticari partnerler arasında yer almaktadır. Türkiye Çin
ithalatında 55. sırada yer almaktadır.
Tablo: Bölgesel Bazda İ thalat­ 2005 (Milyon $)
SIRA BÖLGE 2003 2004 2005
0 ­TÜM BÖLGELER 413095,6156 560811,1754 660221,766
1 Shanghai 88894,11846 121307,2831 138244,01
2 Shenzhen 66556,84176 83609,67325 97825,67128
3 Nanjing 46051,63141 68519,41298 85979,2456
4 Huangpu 35579,67434 44406,65767 50865,82302
5 Qingdao 23911,96118 35002,5547 44501,57667
6 Tianjin 20232,18122 29307,75995 37246,24854
7 Ningbo 15059,87442 24929,87736 31343,01964
8 Guangzhou 18605,95468 23173,4115 25717,95317
9 Beijing 15290,95542 20779,60422 24783,25354
10 Dalian 13822,31843 19457,75429 22122,14963
11 Gongbei 11997,87231 15108,19565 16907,1588
12 Xiamen 10365,4431 13026,64502 14469,96001
13 Hangzhou 7684,262648 10552,46412 11785,80712
14 Zhanjiang 4568,519509 6672,824798 8951,654736
15 Fuzhou 4007,62666 5431,734931 5169,282838
16 Manzhouli 1915,190484 2801,001445 3879,93564
17 Urumqi 2178,881363 2755,501589 3289,92984
18 Shantou 2225,638757 2929,504073 3246,624331
19 Nanning 1726,699789 2810,210865 3241,662455
20 Jiangmen 2481,774476 2894,134353 2990,640137
21 Wuhan 1863,609111 2241,226198 2973,598127
22 Shijiazhuang 1458,076233 2006,221093 2839,645783
23 Changchun 2942,771768 3601,474262 2503,088996
24 Hohhot 967,738754 1605,921008 2270,750199
25 Shenyang 2133,653415 2585,000234 2251,335454
26 Chengdu 1726,023431 1796,716345 1929,088096
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 3

27 Chongqing 878,83606 1527,827125 1478,246534
28 Changsha 1129,981926 1267,981827 1439,832697
29 Harbin 963,798881 1190,442102 1429,046474
30 Xi'an 818,296763 977,470731 1221,936199
31 Kunming 452,746127 588,253002 1089,238337
32 Haikou 1051,056726 1736,621561 1076,976773
33 Tiayuan 451,483286 534,505204 1070,84942
34 Hefei 1152,349281 1069,606615 1029,970324
35 Zhengzhou 897,217043 978,638942 989,376143
36 Lanzhou 236,717788 407,443675 868,350593
37 Nanchang 363,564312 569,629166 669,334708
38 Guiyang 259,755636 301,206639 209,634193
39 Yinchuan 113,073397 231,221282 196,052549
40 Xining 71,807643 108,740507 115,208048
41 Lhasa 5,637653 8,822037 8,599436
Kaynak: Çin Gümrükleri
Şanghay, Shenzen, Nanjin ithalatın en yoğun yapıldığı bölgelerdir. Çalışma kapsamında
incelenen Tianjin Çin ithalatında 6., Guangzhou 8., Pekin 9.sırada yer almaktadır. Urumçi ise 17.
sırada bulunmaktadır.
Tablo: Başlıca İ hraç Ürünleri­ İ lk 25 Ürün­ 2005 (Milyon $)
HS 2003 2004 2005
DÜNYA 438472,5567 593647,1741 762326,7599
8471 otomatık bılgı ıslem makınaları,unıtelerı
radyo­telefon,radyo,televızyon
41021,47653 59964,04365 76392,01579
8525 verıcılerı,televızyon kamerası
84.69­84.72 pozısyonlarındakı makınaların
11539,62622 21731,86951 30932,26031
8473 aksam ve parcaları 18406,29601 24184,00534 28596,59241
8529 85.25­85.28 dekı cıhazların aksam ve parcaları 7605,720257 12051,23528 18140,26196
8542 elektronık entegre devreler,mıkro devreler
sıvı krıstallı tertıbat,lazerler,dıger optık cıhaz ve
6594,620733 11223,16187 14614,3818
9013 aletler
kadın,kız cocuklarına aıt takım
3158,530828 6873,876476 11446,04584
6204 elbıse,ceket,elbıse,etek vb 6927,020378 8211,185017 10570,31226
8517 tellı telefon­telgraf ıcın elektrıklı cıhazlar
kazaklar,suveterler,hırkalar,yelekler vb.esya­
5174,020614 7672,547306 9433,864061
6110 orulmus
elektrık transformatorlerı,statık
5846,935027 6752,220081 9407,195735
8504 konvertısorler,selfler vb 5305,763715 7017,422986 8520,810863
8528 televızyon alıcıları (kombıne olsun olmasın)
yuzu derı,tabanı kaucuk,plastık,tabıı,sunı vb
3473,162358 5486,777909 8404,99587
6403 kosele ayakkabı 5280,089334 6250,76797 7990,138787
9403 dıger mobılyalar,bunların aksam ve parcaları 4469,080463 5987,088753 7864,858455
8521 kaydedıcı,okuyucu vıdeo cıhazları 5935,135001 7409,276775 7653,145175
4202 derı,kosele vb den seyahat esyası
elektrıklı su ısıtıcıları,elektrotermık cıhazlar
5059,82972 6243,148964 7313,285898
8516 (sofbenler)
topluca oynanan oyunlar ıcın
4728,534682 5781,298482 7283,055519
9504 esya;bılardo,bovlıng tertıbatı
dıs tabanı,yuzu kaucuk ve plastık dıger
3228,571417 3900,030547 6845,313286
6402 ayakkabılar
87.01­87.05 pozısyonlardakı tasıtların aksam ve
4655,004317 5554,810098 6664,492475
8708 parcaları 2414,552104 4401,83019 6569,509677
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 4

erkek,cocuklara aıt takım
6203 elbıse,ceket,blazer,pantolon,sort
petrol ve bıtumenlı mınerallerden uretılen­ham
4406,389286 5079,76183 6498,722107
2710 harıc­yaglar
plak donduruculer,pıkaplar,kaset calarlar,kayıt
3717,373162 3955,629287 6406,657465
8519 cogaltıcılar. 1327,216653 3082,926102 6325,677638
3926 plastıkten dıger esya
dıger oyuncaklar,kucultulmus
4185,818265 5077,090822 6030,76765
9503 modeller,bulmacalar 5412,691071 5738,476005 5873,017808
8609 demıryolu tasımacılıgında kullanılan konteynerler 3854,160038 5124,525484 5870,610449
9401 oturmaya mahsus mobılyalar,aksam ve parcaları 2829,792329 4180,777291 5641,636482
Kaynak: Çin Gümrükleri
Otomatik bilgi ıslem makinaları, üniteleri, radyo­telefon, radyo,televizyon vericileri, televizyon
kamerası, makinaların aksam ve parçaları, elektronik entegre devreler, mikro devreler, Çin’in
önde gelen ihraç ürünleri arasında yer almaktadır.
Tablo: İhracatta İ lk 25 Ülke ve Türkiye ­2005 (Milyon $)
SIRA ÜLKE 2003 2004 2005
0 ­­DÜNYA 438472,5567 593647,1741 762326,7599
1 ABD 92510,14839 124973,4517 162938,7222
2 Hong Kong 76323,59484 101126,4662 124504,8912
3 Japonya 59453,98929 73536,26289 84097,18889
4 Kore, Güney 20104,84921 27809,46336 35116,78126
5 Almanya 17446,50338 23754,27434 32537,01885
6 Hollanda 13500,30721 18517,45519 25876,09898
7 İngiltere 10827,79583 14975,47638 18983,09335
8 Singapur 8873,162481 12695,48684 16716,13696
9 Tayvan 9013,771933 13547,83102 16558,72726
10 Rusya 6039,167761 9070,645655 13210,83275
11 Italya 6661,478004 9225,991643 11694,98598
12 Kanada 5634,994816 8164,93252 11657,64155
13 Fransa 7295,51659 9925,096891 11647,68822
14 Avustralya 6265,403892 8839,747119 11065,41444
15 Malezya 6142,217004 8085,450103 10617,6587
16 Hindistan 3344,993292 5925,578255 8936,913561
17 Birleşik A. Emirlikleri 5039,824146 6843,200677 8732,913833
18 İspanya 3892,869255 5477,712302 8442,127005
19 Endonezya 4481,78967 6257,420176 8348,540322
20 Tayland 3828,830099 5800,366731 7818,55153
21 Belçika 3935,158756 5860,594608 7740,073192
22 Vietnam 3180,178561 4260,063039 5639,327521
23 Meksika 3267,794409 4977,505032 5536,828346
24 Brezilya 2145,801535 3675,106294 4829,26462
25 Filipinler 3094,238611 4264,783251 4689,051993
26 Turkiye 2065,264508 2821,736494 4251,780758
Kaynak: Çin Gümrükleri
ABD, HK, Japonya Güney Kore, AB ülkeleri, Rusya ihracattatki başlıca partnerler arasında yer
almaktadır. Ülkemiz, Çin ihracatı içerisinde 26. sırada bulunmaktadır.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 5

Tablo: Bölgesel Bazda İ hracat­ 2005 (Milyon $)
SIRA BÖLGE 2003 2004 2005
0 ­Tüm Bölgeler 438472,5567 593647,1741 762326,7599
1 Shanghai 112298,492 161254,3407 212429,5009
2 Shenzhen 79853,7861 99712,42063 130420,2461
3 Huangpu 36570,37538 46610,99552 55873,83209
4 Nanjing 27016,63749 40084,49866 53623,56711
5 Qingdao 27699,17498 37557,11671 49376,96188
6 Tianjin 25959,53348 38493,88785 44680,29881
7 Ningbo 18882,09907 26640,99746 36162,20012
8 Guangzhou 21492,72446 26762,9985 31189,67834
9 Xiamen 17190,49033 23182,42816 28097,42545
10 Dalian 17868,11354 20565,26347 26074,349
11 Gongbei 14843,5142 18633,0682 22199,17334
12 Beijing 7929,808706 12670,0046 17444,0819
13 Fuzhou 4691,688715 5993,139193 6623,819692
14 Jiangmen 4217,733958 5282,01502 6274,185692
15 Urumqi 2288,694731 2969,67746 5298,669083
16 Shantou 3235,71118 4251,632982 5268,292888
17 Hangzhou 1831,880772 3318,013765 5050,213927
18 Shijiazhuang 2276,910581 3502,787552 4789,580519
19 Harbin 1601,617718 2082,738777 3897,057887
20 Nanning 1373,854852 1814,857371 2264,286286
21 Zhanjiang 1423,222378 1769,440478 2004,360881
22 Wuhan 900,752716 1391,446696 1859,091178
23 Chongqing 868,410376 1115,44425 1630,830365
24 Shenyang 997,659922 1566,237813 1359,719135
25 Kunming 912,04304 1171,344591 1342,147989
26 Tiayuan 539,580258 464,468831 864,186538
27 Changsha 507,485679 776,678858 862,657698
28 Changchun 310,935979 335,637907 691,941976
29 Haikou 461,393128 663,461631 672,418571
30 Hohhot 161,659963 265,009794 573,936497
31 Hefei 307,58494 448,900052 567,984716
32 Chengdu 765,614219 595,764036 521,78944
33 Zhengzhou 170,322205 203,392169 500,826323
34 Nanchang 144,330642 331,429075 492,373944
35 Xi'an 305,542958 319,730017 421,599876
36 Manzhouli 295,073567 334,316532 410,985368
37 Xining 85,807846 231,138371 164,728368
38 Lhasa 83,39416 97,305189 132,405768
39 Guiyang 94,361866 167,546263 118,12623
40 Lanzhou 14,267881 15,342617 95,78541
41 Yinchuan 0,270745 0,256392 1,442672
42 No District Detail 0 0 0
Kaynak: Çin Gümrükleri
Şanghay, Shenzhen, Huangpu, Nanjin Çin’den yapılan ihracattaki başlıca bölgeler arasında yer
almaktadır. Çalışma kapsamında incelenenTianjin ihracatta 6., Guangzhou 8., Pekin 12., Urumçi
15. sırada yer almaktadır.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 6

2.3. ÇHC 2005 YI LI DI Ş Tİ CARETİNİ N BÖLGESEL GÖRÜNÜMÜ
2.3.1. P EKİ N
Şanghay ülkenin ticari başkenti ve iş kurmak için ideal yer kabul edilirken, Pekin tepe yönetimin
mutlaka ziyaret etmesi gereken bir etki merkezidir. Pekin aynı zamanda ülkenin kültürel
başkentidir. Pekin merkezi hükümetin direkt kontrolü altındaki eyalet statüsündeki bir
belediyedir. Şanghay’dan sonra Çin’in en büyük şehri ve ulaştırma merkezidir. Pekin’de yerleşim
5000 yıl öncesine dayanmaktadır. Şimdiki şehir merkezi Moğol imparatoru Kubilay Han
zamanında 1260 ila 1290 yıllarında kurulmuştur. Şehir 1421’de ilk kez başkent olmuştur.
1 Ocak 1949 tarihinde Mao Zedong şehre girerek, şehre adını, ünvanını yeniden vererek ÇHC’nin
kuruluşunu ilan etmiştir. Bu tarihten itibaren şehir politika ve ekonominin güç merkezi olmuştur.
Son elli yılda Pekin, tekstil, demir çelik, kimyasal, ağır makinalar, plastik ve elektronik üretilen
bir sanayi merkezi olmuştur. Ayrıca hatırı sayılır bir petro kimya endüstrisi bulunmaktadır. Son
dönemde yüksek teknolojili ürünler üretimi, emlakçılık ve hizmetler sektörü bölge ekonomisinde
öne çıkmıştır 2005 yılında bölge ithalatı 24,8 milyar dolar, ihracatı ise 17,4 milyar dolar olarak
gerçekleşmiştir. Pekin’e yapılan yabancı yatırımlar Yangtze (Şanghay) ve İnci Nehri (Guangdong)
Deltalarına yapılan yatırımlara nazaran daha az miktardadır. Pekin’deki kişi başına yıllık ortalama
gelir yaklaşık 4000 dolar ile ülkenin kişi başına düşen milli gelirinin yaklaşık üç katına eşittir.
Pekin Çin’deki en yüksek internet kullanım oranına sahiptir. Şehirde inşaat işlerinde geçici olarak
çalışan nufusun 2 milyon kadar olduğu düşünülmektedir. Şehir Çin’deki gayrımenkul
yatırımlarının %10’una sahiptir. 2008 Olimpiyatları bu alandaki ivmeyi canlı tutmaktadır.
Tablo: P ekin İhracatı­İlk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
PEKİN 7929,808706 12670,0046 17444,0819
8525 radyo­telefon,radyo,televızyon verıcılerı,televızyon kamerası 2797,967085 5480,22476 8482,05253
8529 85.25­85.28 dekı cıhazların aksam ve parcaları 1017,103973 1642,25559 2287,00263
8542 elektronık entegre devreler,mıkro devreler 1077,892228 1303,6883 1480,06741
8517 tellı telefon­telgraf ıcın elektrıklı cıhazlar 141,971853 432,540832 406,444779
2710 petrol ve bıtumenlı mınerallerden uretılen­ham harıc­yaglar 111,058683 182,405216 336,438022
4303 kurkten gıyım esyası,aksesuarları,kurkten dıger esya 52,138236 69,408224 330,283083
9803 exports mılıtary apparel & mılıtary equıp not ıden 27,221343 173,646465 280,785771
8541 dıotlar transıstorler vb yarı ıletkenler,pıezo elektrık krıs. 153,747588 217,759428 227,223347
8507 elektrık akumulatorlerı,separatorlerı 148,796186 160,927351 203,012266
9013 sıvı krıstallı tertıbat,lazerler,dıger optık cıhaz ve aletler 10,351801 41,721253 169,906088
2843 kolloıdal halde kıymetlı metaller,bılesıklerı 0,001904 91,046943 154,534667
6110 kazaklar,suveterler,hırkalar,yelekler vb.esya­orulmus 100,03698 123,475324 144,27219
8471 otomatık bılgı ıslem makınaları,unıtelerı 59,520168 92,24532 122,626962
9022 radyasyonlu cıhazlar,x ısınlı jeneratorler,tedavı koltukları 120,133729 93,815991 93,029255
8473 84.69­84.72 pozısyonlarındakı makınaların aksam ve parcaları 77,757862 126,856292 92,924226
2941 antıbıyotıkler 53,251513 61,654382 78,590671
2937 hormonlar,turevlerı;hormon yerıne kullanılan steroıtler 80,740725 83,202152 76,383278
4203 derı ve koseleden gıyım esyası,aksesuarları 98,363338 69,139649 68,714513
8803 88.01­88.02 pozısyonlarındakı aracların aksam ve parcaları 30,113036 50,790672 68,36541
8411 turbojetler,turbo­propeller,dıger gaz turbınlerı 25,261492 67,290627 63,680451
8505 mıknatıslar,mıknatıslı platolar,kavrayıcı,tutucu tertıbat 39,378898 56,074443 59,67061
3818 depo edılmıs kımyasal elementler,kımyasal bılesıkler 109,958419 82,929902 58,792716
8412 dıger motorlar ve kuvvet hasıl eden makınalar 24,209988 47,631009 58,616653
8481 muslukcu,borucu esyası­basınc dusurucu,termostatık valf dahıl 22,192787 45,293778 55,562444
8534 baskılı devreler 33,433541 71,46675 55,312537
6203 erkek,cocuklara aıt takım elbıse,ceket,blazer,pantolon,sort 23,183245 34,843728 53,117519
Kaynak: Çin Gümrükleri
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 7

Radyo­telefon, radyo, televizyon vericileri, televizyon kamerası, cihazların aksam ve parçaları,
elektronik entegre devreler, mikro devreler, telli telefon­telgraf icin elektrikli cihazlar, Pekin’den
ihraç edilen başlıca ürünler arasında yer almaktadır.
Tablo: P ekin İ hracatta ­İlk 25 Ülke ve Türkiye­2005 (Milyon $)
SIRA ÜLKE 2003 2004 2005
0 DÜNYA 7929,808706 12670,0046 17444,0819
1 Almanya 980,845047 1696,050775 3009,303704
2 ABD 1641,487249 2027,695856 2791,599926
3 Hong Kong 954,250179 1257,40601 1503,875593
4 Singapur 435,831291 1463,10354 1332,536697
5 Japonya 671,02325 1144,468006 1180,143754
6 Macaristan 738,334215 916,960447 661,303429
7 İngiltere 127,942635 328,558132 658,566552
8 Rusya 255,345665 217,005133 554,53757
9 Finlandiya 121,987391 146,137161 523,576406
10 Malezya 145,721139 219,76659 471,686049
11 Fransa 93,38162 210,758803 428,013401
12 Hindistan 91,247688 383,785425 370,177835
13 Kore Güney 225,358704 369,92054 344,929173
14 Brazilya 64,704372 152,224568 289,06306
15 Tayland 54,06713 127,584169 225,044911
16 Hollanda 153,534061 177,583885 220,059057
17 Avustralya 38,165646 144,630367 206,299351
18 Italya 73,652855 170,59157 181,62017
19 İsveç 41,080997 101,560326 165,957845
20 Tayvan 139,099194 143,284416 147,675274
21 Çek Cum. 166,126064 117,271969 146,865756
22 Endonezya 30,208793 71,242099 137,970791
23 Filipinler 24,285027 125,509915 115,394197
24 Lüksemburg 7,173893 3,725442 114,90821
25 İsviçre 28,042449 60,241296 111,897213
31 Turkiye 15,022625 29,706897 66,113354
Kaynak: Çin Gümrükleri
Almanya, ABD, Hong Kong, Singapur, Japonya Pekin’in başlıca ihraç partnerleri arasında yer
almaktadır. Ülkemiz Pekin ihracatı içerisinde 31. sırada bulunmaktadır.
Tablo: P ekin Türkiye’ye İ hracatı­İlk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
TÜRKİYE 15,022625 29,706897 66,113354
8525 radyo­telefon,radyo,televizyon vericileri,televizyon kamerasi 0 0,579553 23,370723
2710 petrol ve bitumenli minerallerden uretilen­ham haric­yaglar 5,068494 9,774035 12,796137
5701 dugumlu,sarmali halilar,yer kaplamalari 0,961694 2,055155 4,414654
9022 radyasyonlu cihazlar,x isinli jeneratorler,tedavi koltuklari 0,223371 0,879363 3,18827
2941 antibiyotikler 0,581517 1,702043 3,08902
9801 expts of repaired impts; impts of returned expts 0,15985 2,852342 2,905348
4302 dabaklanmis,aprelenmis kurkler 0,284111 0,523616 2,016852
8542 elektronik entegre devreler,mikro devreler 0,252646 0,359355 1,328211
9018 tip,cerrahi,discilik,veterinerlik alet ve cihazlari 0,19153 0,433589 1,071666
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 8

6110 kazaklar,suveterler,hirkalar,yelekler vb.esya­orulmus 0,243537 0,511708 0,892365
8529 85.25­85.28 deki cihazlarin aksam ve parcalari 0,897455 0,699669 0,826044
2942 diger organik bilesikler 0,197179 0,343026 0,778993
3822 laboratuvarlarda,teshiste kullanilan karma reaktifler 0,593087 0,400029 0,505047
2934 diger heterosiklik bilesikler 0,024312 0,124289 0,481561
4303 kurkten giyim esyasi,aksesuarlari,kurkten diger esya 0,008135 0,529402 0,453649
8480 metal dokumu icin kasalar,plakalar,kalip modelleri 0 0,126028 0,449947
8541 diotlar transistorler vb yari iletkenler,piezo elektrik kris. 0,802399 0,618045 0,406546
5801 kadife,pelus ve halkali­tirtil mensucat 0,003589 0,150338 0,396579
8548 makina ve cihazlarin diger elektrikli aksam ve parcalari 0,009026 0,603147 0,346489
8524 doldurulmus bant,plak vb diger araclar,matris ve kaliplar 0 0,141083 0,327318
9027 fiziksel,kimyasal tahlillere mahsus cihazlar,mikrotomlar 0,099275 0,119084 0,308164
8708 87.01­87.05 pozisyonlardaki tasitlarin aksam ve parcalari 0,306051 0,271331 0,258656
8471 otomatik bilgi işlem makinaları 0,172088 0,010367 0,24555
8504 elektrik transformatorleri,statik konvertisorler,selfler vb 0,161443 0,187297 0,230514
8531 elektrikli ses veya goruntulu isaret cihazlari,alarm cihazi 0,182003 0,442479 0,215065
2844 radyoaktif kimyasal elementler,izotoplari,bilesikleri 0 0 0,172104
Kaynak: Çin Gümrükleri
Ükemizin Pekin kaynaklı ithalatı 2005 yılında 66,1 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Radyo­
telefon, radyo, televizyon vericileri, televizyon kamerası, petrol ve bitumenli minerallerden
uretilen­ham haric­yağlar, dügümlü, sarmalı halılar, yer kaplamaları, radyasyonlu cihazlar,x ışınlı
jeneratorler, tedavi koltuklari, antibiyotikler, Pekin’den ithal edilen ürünlerin başında
gelmektedir.
Tablo: P ekin İ thalatı­İlk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
PEKİN 15290,95542 20779,60422 24783,25354
854
2
852
elektronik entegre devreler,mikro devreler 1757,829182 2699,227556 3765,769941
9
847
85.25­85.28 deki cihazlarin aksam ve parcalari 961,861765 1929,186936 3501,135752
1 otomatik bilgi islem makinalari,uniteleri 1224,202795 1271,948198 1309,353534
880 diger hava tasitlari(helikopter,ucak,uydular,uzay
2
851
araclari) 673,429024 853,335252 987,095702
7 telli telefon­telgraf icin elektrikli cihazlar 632,352258 1002,369907 945,898168
852 radyo­telefon,radyo,televizyon vericileri,televizyon
5 kamerasi 743,30815 923,063971 905,687757
271 petrol ve bitumenli minerallerden uretilen­ham
0 haric­yaglar. 195,04792 400,715043 609,41875
870 87.01­87.05 pozisyonlardaki tasitlarin aksam ve
8
847
parcalari 348,440574 656,152519 557,765029
9 kendine ozgu fonksiyonlu makina ve cihazlar 143,04336 582,167044 428,108609
847 84.69­84.72 pozisyonlarindaki makinalarin aksam
3
901
ve parcalari 294,170316 374,158574 427,516306
8 tip,cerrahi,discilik,veterinerlik alet ve cihazlari 246,95953 318,873046 378,402607
854 diotlar transistorler vb yari iletkenler,piezo elektrik
1 kris. 266,216886 356,746229 367,885687
902 fiziksel,kimyasal tahlillere mahsus
7 cihazlar,mikrotomlar 273,92534 299,188425 346,803131
852
4
doldurulmus bant,plak vb diger araclar,matris ve
kaliplar 397,75297 394,542967 308,838736
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 9

903
0 osiloskop;x isinlari,radyasyon olcu alet ve cihazlari 157,615858 244,182637 306,124787
901 sivi kristalli tertibat,lazerler,diger optik cihaz ve
3 aletler 402,929673 451,95598 280,211841
902 radyasyonlu cihazlar,x isinli jeneratorler,tedavi
2
853
koltuklari 197,31124 210,883517 277,186966
4 baskili devreler 329,790618 297,743131 276,582922
300 tedavi­koruma ilaclari­doze edilmis,perakende
4 satilabilir 187,43286 210,478506 274,537245
903 diger olcme,kontrol alet ve cihazlari,profil
1 projektorleri 146,108626 264,127869 270,290012
848 muslukcu,borucu esyasi­basinc
1
841
dusurucu,termostatik valf dahil 121,02305 176,287173 209,649945
1 turbojetler,turbo­propeller,diger gaz turbinleri 93,896046 156,638796 201,862788
853 elektrik kontrol,dagitim tablolari,mucehhez
7 tablolar. 174,173039 211,407788 201,166517
850 elektrik transformatorleri,statik
4 konvertisorler,selfler vb 124,388331 137,870286 196,689543
901 jeodezi,topografya,arazi olcme,hidrografi vb
5 alet,cihazlari 120,627898 118,798702 187,319271
901 fotograf,sınema laboratuvar
0 alet,cıhazları,negatoskoplar vb 10,304317 180,407271 169,157222
Kaynak: Çin Gümrükleri
Elektronik entegre devreler, mikro devreler, cihazların aksam ve parçaları, otomatik bilgi işlem
makinaları, uniteleri, diğer hava taşıtları (helikopter, uçak, uydular,uzay aracları), telli telefon­
telgraf için elektrikli cihazlar, radyo­telefon, radyo, televizyon vericileri, televizyon kamerası
Pekin’den ithal edilen başlıca ürünler arasında yer almaktadır.
Tablo: P ekin İ thalatta ­İlk 25 Ülke ve Türkiye ­2005 (Milyon $)
SIRA ÜLKE 2003 2004 2005
0 DÜNYA 15290,95542 20779,60422 24783,25354
1 Kore, Güney 2453,447465 3587,089417 4500,69216
2 ABD 3194,622448 3812,337496 4120,610345
3 Japonya 2180,223112 3283,291825 3531,282632
4 Almanya 1278,010243 1616,381768 2232,647956
5 Çin 317,100703 605,603354 1695,716272
6 Singapur 511,739874 993,275069 1194,199769
7 Hong Kong 1053,394602 842,672409 811,378937
8 Malezya 262,450986 602,969294 807,906336
9 Tayvan 544,187516 721,113611 768,30092
10 Finlandiya 338,923066 818,076974 730,077342
11 Fransa 480,079242 651,051978 588,609184
12 Filipinler 142,870731 264,005556 558,418344
13 İngiltere 329,596295 420,523391 495,49814
14 Hollanda 93,500915 300,431008 352,010493
15 Italya 333,232177 325,075577 350,184396
16 İsviçre 182,187495 237,353599 272,479515
17 Kanada 135,150941 169,298057 216,631704
18 İsveç 154,009669 172,606701 184,016604
19 Tayland 106,50943 161,220617 162,771106
20 Irlanda 199,223447 136,416599 150,718271
21 Avusturya 84,421463 106,09944 107,667746
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 10

22 Israil 60,527114 78,838582 101,478852
23 Belçika 93,897229 87,973775 91,612332
24 Meksika 51,484678 84,211345 88,65508
25 Avustralya 104,100123 87,76142 77,352259
37 Turkiye 5,074088 9,399003 17,438522
Kaynak: Çin Gümrükleri
Güney Kore, ABD, Japonya, Almanya Pekin bölgesine ihracat yapan başlıca ülkeler arasında yer
almaktadır. Ülkemiz Bölgeye ihracat yapan ülkeler arasında 37. sırada bulunmaktadır.
Tablo: P ekin Türkiye’den İ thalatı ­İ lk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
TÜRKİYE 5,074088 9,399003 17,438522
200 tarifenin baska yerinde bulunmayan
8 meyva,sebze konserveleri 0,734397 2,254844 5,532279
853 gerilimi 1000 voltu gecen elektrik devresi
5 techizati 0,024797 0,609887 1,624087
870 87.01­87.05 pozisyonlardaki tasitlarin aksam
8
420
ve parcalari 0,228094 0,340209 1,022877
2 deri,kosele vb den seyahat esyasi 0 5,40e­05 1,003121
620 erkek,cocuklara ait takim
3
430
elbise,ceket,blazer,pantolon,sort 0,258532 0,348131 0,91297
2 dabaklanmis,aprelenmis kurkler 0,971249 0,971294 0,700533
630 yatak carsaflari,masa ortuleri,tuvalet,mutfak
7
560
bezleri 0,000145 0,538068 0,641514
9
510
diger iplik,serit,sicim,kordon,ip,halattan esya 0 0 0,517362
6 karde edilmis (strayhgarn) yun iplikleri 0 0 0,417777
511 taranmis yunden,ince hayvan kilindan
2 dokumalar 0,107714 0,090059 0,366729
140 tarifenin baska yerinde bulunmayan diger
4
420
bitkisel maddeler 0,381339 0 0,350781
5 deri ve koseleden diger esya 0,000141 0,698175 0,292029
611 kazaklar,suveterler,hirkalar,yelekler vb.esya­
0 orulmus 5,10e­05 0,074768 0,279336
410 diger hayvanlarin deri ve koseleleri (tuyleri
7
420
alinmis) 0 0 0,269701
3
080
deri ve koseleden giyim esyasi,aksesuarlari 0,066044 0,140305 0,252578
6 taze ya da kuru üzüm 0,107701 0,123713 0,237808
840 icten yanmali,pistonlu motorlarin aksam ve
9 parcalari 0,139709 0,428277 0,210762
630 perdeler ve ic storlar,perde ve yatak
3
401
farbalalari 0,139763 0,180219 0,19214
6
551
vulkanize kaucuktan diger esya 0,010136 0,033383 0,162254
5
620
diger devamsiz sentetik liflerden dokumalar 0,009218 0,00875 0,140749
5 erkek,erkek cocuk gomlekleri 0,005561 0,046282 0,132398
902 fiziksel,kimyasal tahlillere mahsus
7 cihazlar,mikrotomlar 0,020311 0,052 0,12365
320 sentetik organik boyayici maddeler 0,063168 0,114149 0,11985
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 11

4
580 etiketler,markalar vb.esya­parca,serit,sekilli
7 kesilmis 0 0 0,115529
391 plastikten,yapiskan levha,yaprak,serit,lam
9 vb­duz sekilde 0,025015 0,074326 0,113822
620 kadin,kiz cocuklarina ait takim
4 elbise,ceket,elbise,etek vb 0,010244 0,076078 0,109142
Kaynak: Çin Gümrükleri
Tarifenin baska yerinde bulunmayan meyva,sebze konserveleri, gerilimi 1000 voltu gecen
elektrik devresi techizati, 87.01­87.05 pozisyonlardaki tasitlarin aksam ve parcalari, deri, kosele
vb den seyahat esyasi, erkek, cocuklara ait takim elbise, ceket, blazer, pantolon, sort,
dabaklanmis, aprelenmis kurkler, Pekin’e yapılan ihracatta başlıca ürünler arasında yer
almaktadır.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 12

2.3.2. TİANJİN
Pekin’e 120 km uzaklıkta olan Tianjin, Kuzey Çin Ovasında yer almaktadır. Çin’in üçüncü büyük
şehridir. Tianjin, 6 yüzyıl boyunca Pekin için liman ve savunma amaçları ile kullanılmıştır. Ming
Hanedanı sırasında Kraliyet Limanı kabul edilen Tianjin’e sonraki 450 yıl boyunca Yangzte Nehri
Deltasından buğday taşınmıştır.1860 yılından sonra ise dış ticarete açık bir liman halini almıştır.
Tianjin 1939 yılından itibaren Kuzey Çin’in en büyük limanı olmuştur. Ayrıca 1895 yılında Çin’in
ilk yüksek öğrenim kurumu Tianjin’de açılmıştır. 1949 yılında ÇHC kurulduğunda Belediye
statüsü verilmiştir. Tianjin bu gün 5,33 milyon nufusu ile Çin’in büyük ve önemli yerleşim
merkezlerinden biridir. Ancak Tianjin 1949’dan sonra 1980’lerin başına kadar eski önemini
yitirmiştir. Bölgede petrol, doğal gaz, tuz ve minerallere dayalı bir ağır sanayi oluşmuştur.
Tianjin’in geleneksel ürünleri demir, çelik, makina, kimyasallar, kağıt ve gıda işlemedir. Şehrin
ekonomisi bugün, otomobil endüstrisi, imalat, gemi inşaatı, petrokimyasallar, metalurji,
telekomünikasyon, ve elektronik ürünler üzerine yoğunlaşmıştır. Ayrıca bu bölge zengin petrol
rezervlerinin üzerinde oturmaktadır. Tarımsal alanlar Tianjin toplam alanı içinde %40 paya
sahiptir. Buğday mısır ve pirinç geleneksel tahıllardır. Ayrıca balık ve tavuk yetiştiriciliği de son
yıllarda modern yöntemlerle yapılmaktadır. Son on yılda Tianjin’in devlet tarafından açık şehir
ilan edilmesi, HK, G. Kore, ABD Japonya ve Tayvan yatırımlarını çekmesini sağlamıştır. Nispi
olarak düşük olan ücretler Tianjin’i Kuzey Çin’in en ucuz yeri haline getirmiştir. Ayrıca Pekin ve
Tianjin’in coğrafi yakınlığı ileride bu iki şehrin pek çok alanda ortak çalışmaya devam edeceğinin
göstergesidir. 2005 yılında Tianjin ihracatı 44,7 milyar dolar, ithalatı ise 37,2 milyar dolar olarak
gerçekleşmiştir.
Tablo: Tianjin İ hracatı­İlk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
TİANJİ N 25959,53348 38493,88785 44680,29881
8525 Radyo­telefon,radyo,televizyon vericileri, televizyon kamerası 848,948903 1856,371246 2310,531631
2704 Kok ve somı­kok (taşkömürü,linyit ve turbdan),karnı kömürü 1418,204816 3476,765749 1879,142976
7202 Ferro alyajlar 523,261075 1305,959441 1339,772032
8471 Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri 857,808763 1189,747909 1184,011547
8529 85.25­85.28 deki cihazların aksam ve parçaları 440,633901 652,479695 985,035395
8708 87.01­87.05 pozisyonlardaki taşıtların aksam ve parçaları 138,276458 428,352947 718,200272
8516 Elektrikli su ısıtıcıları,elektrotermik cihazlar (şofbenler) 302,001078 447,556905 653,819382
2701 Taşkömürü,tas kömürü biriketleri vb yakıtlar 513,659062 589,305859 631,080251
2709 Petrol yağları ve bıtumenlı minerallerden üretilen 193,13197 215,981208 602,233853
8104 Magnezyum,magnezyumdan eşya 425,132133 672,462188 544,471456
7304 Demir­çelikten(dökme hariç) dikişsiz tüp,boru,ıcı bos profil 149,404309 220,334103 511,816932
6203 Erkek,çocuklara ait takım elbise,ceket,blazer,pantolon,şort 341,325172 417,338365 485,007882
9403 Diğer mobilyalar,bunların aksam ve parçaları 332,172304 406,954126 459,955216
7307 Demir­çelikten boru bağlantı parçaları(rakor,dirsek,manson) 203,290114 347,649713 443,512644
6110 Kazaklar,süveterler,hırkalar,yelekler vb. eşya­örülmüş 333,168602 386,978248 440,346633
7325 Demir­çelikten dokum yoluyla yapılan eşya 240,920846 386,923422 417,10566
8541 Dıotlar transıstorler vb yarı iletkenler,pıezo elektrik krıs. 165,743532 288,642004 398,37343
8521 Kaydedıcı,okuyucu video cihazları 508,43275 503,13652 394,353466
8431 Ağır ıs makina ve cihazlarının(84.25­84.30)aksamı,parçaları 165,846659 265,840626 390,340848
7306 Demir­çelikten diğer tüpler,borular,içi bos profiller 135,381576 241,778103 370,630725
3926 Plastikten diğer eşya 202,144012 271,195505 370,170279
7601 İslenmemiş alüminyum 551,164577 665,138988 366,368829
7314 Demir­çelik tellerden örme mensucat,ızgara,ag,kafeslikler vb 174,341251 271,800807 347,46751
7213 Demir­çelik fılmasın(sıcak haddelenmıs,rulo halinde) 78,016759 242,388988 338,801293
8528 Televizyon alıcıları (kombine olsun olmasın) 132,180805 211,285111 323,469628
8609 Demiryolu taşımacılığında kullanılan konteynerler 197,671001 328,708827 320,775428
Kaynak: Çin Gümrükleri
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 13

Radyo­telefon,radyo,televizyon vericileri, televizyon kamerası, kok ve somi­kok (taşkömürü,linyit
ve turbdan),karnı kömürü, ferro alyajlar, otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri, 85.25­85.28
deki cihazların aksam ve parçaları Tianjin bölgesinin ihracatında ilk sıralarda yer alan ürünlerdir.
Tablo: Tianjin İ hracatta ­İ lk 25 Ülke ve Türkiye­2005 (Milyon $)
SIRA ÜLKE 2003 2004 2005
DÜNYA 25959,53348 38493,88785 44680,29881
1 ABD 5262,612441 8292,850578 9889,788308
2 Japonya 4069,058699 5700,088489 5703,793279
3 Güney Kore 2923,287562 3709,616096 4431,116756
4 Hong Kong 1010,247129 1397,082002 1465,780602
5 Hollanda 856,387126 1259,549573 1440,850197
6 Almanya 845,549479 1114,963418 1414,93312
7 Hindistan 525,486593 778,048936 1054,044639
8 İtalya 734,056346 1078,845031 976,213141
9 İngiltere 598,768139 816,855675 962,48012
10 Kanada 458,5646 740,034438 915,800309
11 Rusya 311,315996 1010,29684 865,508093
12 Tayvan 455,716933 817,955229 807,890008
13 Singapur 402,125433 567,55496 800,571383
14 Tayland 355,371086 502,303856 698,157464
15 Belçika 291,373477 595,229783 682,213687
16 Endonezya 377,057916 496,861497 635,104659
17 Avustralya 343,254257 474,257945 583,842917
18 Meksika 294,706641 567,443469 566,730479
19 Malezya 375,231872 525,821017 549,872617
20 Fransa 334,440621 538,606352 540,903487
21 Sudan 227,721541 382,329414 526,671882
22 Brezilya 394,378633 683,513179 491,539704
23 Pakistan 304,619441 351,165016 491,321544
24 İspanya 227,193371 318,180898 481,58975
25 Birleşik Arap Emirlikleri 210,949015 361,516821 459,131574
27 Türkiye 202,248194 284,176367 354,005655
Kaynak: Çin Gümrükleri
Tianjin’in ihracatında en önemli ülkeler ise ABD, Japonya, Güney Kore, Hong Kong ve
Hollanda’dır. Türkiye bölge ihracatında 27. sırada yer almaktadır. 2005 yılında Ülkemizin
Tianjin’den yapmış olduğu ithalat 354 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
Tablo: Tianjin Türkiye’ye İ hracatı­İ lk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
TÜRKİYE 202,248194 284,176367 354,005655
2701 Taşkömürü,tas kömürü biriketleri vb yakıtlar 13,544923 38,47102 49,838273
7202 Ferro alyajlar
Kok ve somı­kok (taşkömürü,linyit ve turbdan),karnı
3,014606 14,118748 21,505954
2704 kömürü 19,351104 29,790006 14,318273
7411 Bakır tüp ve borular 0,222442 5,324488 11,480464
9801 Harp silahları, parçaları 38,672207 15,332672 9,024363
8104 Magnezyum,magnezyumdan eşya 3,409659 4,175084 8,731217
8714 87.11­87.13 pozisyonlarındaki taşıtların aksam ve 3,696551 8,542464 8,231287
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 14

parçaları
8452 Dikiş makineleri,mobilyaları,iğneleri,aksam ve parçaları 7,385572 1,196871 8,125778
5703 Tufte edilmiş halılar,tufte edilmiş yer kaplamaları 0,641124 4,06207 7,649608
5504 Suni devamsız lifler (işlem görmemiş)
Hava­vakum pompası,hava­gaz
0,001761 6,42375 6,888995
8414 kompresörü,vantilatör,aspiratör 4,526137 7,337664 6,727059
5701 Düğümlü,sarmalı halılar,yer kaplamaları 5,46622 7,337092 6,477821
8471 Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri
Mikrofon,hoparlör,kulaklık,ses yükseltici
3,159032 3,574577 6,258779
8518 setler,mesnetleri 0,805515 5,893848 5,362684
8516 Elektrikli su ısıtıcıları,elektrotermik cihazlar (şofbenler) 1,494228 1,740358 5,000998
3204 Sentetik organik boyayıcı maddeler 2,023534 3,573044 4,56724
3904 Vinil klorür veya halojenli diğer olefin polimerleri
Suni liflerden iplikler (dikiş hariç)­perakendeye hazır
0 0 4,510807
5403 değil 1,062919 2,64874 4,054673
3105 Azot,fosfor,potasyum vb iki ucunun karışımı gübreler 1,73447 1,517676 3,963832
3004 Tedavi­koruma ilaçları­doze edılmıs,perakende satılabilir 0,172001 1,430811 3,90383
8540 Katotlu elektronik valflar,tüp ve lambalar 0,309289 3,502119 3,78247
7019 Cam lifleri,cam yünü ve mamulleri­iplik,dokuma vb
Demir­çelik tellerden örme
1,309443 2,737296 3,752856
7314 mensucat,ızgara,ağ,kafeslikler vb 2,076189 3,071913 3,578091
2918 Karboksilik asitler,türevleri
Muslukçu,borucu eşyası­basınç düşürücü,termostatik
3,199931 1,941813 3,519958
8481 valf dahil 0,586579 1,357239 3,359878
7217 Demir veya alaşımsız teller 0,047339 0,308378 3,297394
Kaynak: Çin Gümrükleri
Taşkömürü,tas kömürü biriketleri vb yakıtlar, ferro alyajlar, kok ve somı­kok (taşkömürü,linyit
ve turbdan),karnı kömürü ve bakır tüp ve borular bölgenin Türkiye’ye en fazla ihraç ettiği
ürünlerdir.
Tablo: Tianjin İ thalatı­İlk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
TİANJİ N 20232,18122 29307,75995 37246,24854
8529 85.25­85.28 deki cihazların aksam ve parçaları 450,144533 1370,852498 2331,855881
2601 Demir cevherleri ve konsantreleri 514,839364 1529,271285 2277,756234
8542 Elektronik entegre devreler,mikro devreler 1260,099151 1672,463473 2165,827035
8703 Binek otomobilleri,steyşın vagonlar,yarış arabaları 1661,164977 1634,119341 1586,38722
2709 Petrol yağları ve bıtümenli minerallerden üretilen
87.01­87.05 pozisyonlardaki taşıtların aksam ve
412,011248 519,985664 1080,579039
8708 parçaları
Demir­çelikten(dökme hariç)dikişsiz tüp,boru,içi bos
230,723025 558,008591 775,097783
7304 profil 240,6537 397,17807 699,133822
7404 Bakır hurda ve döküntüleri 344,623898 544,770812 690,626763
8479 Kendine özgü fonksiyonlu makine ve cihazlar 341,219461 551,598367 659,417933
3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 330,075976 406,411473 594,25549
8541 Diotlar transistorlar vb yarı iletkenler,pıezo elektrik krıs.
Petrol ve bitümenli minerallerden üretilen­ham hariç­
344,626782 442,226049 579,049394
2710 yağlar 140,846013 439,682725 460,88745
9013 Sıvı kristalli tertibat,lazerler,diğer optik cihaz ve aletler
Demir­çelik yassı mamul,kaplanmış,sıvanmış 600mm
85,713253 152,96229 452,816835
7210 den geniş 379,3904 315,894758 447,406596
5201 Pamuk (karde edilmemiş,taranmamış) 80,546409 358,947244 420,178304
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 15

1201 Soya fasulyesi (kırılmış olsun,olmasın) 299,225595 309,047574 418,879427
8534 Baskılı devreler 162,366497 313,249349 398,884214
2613 Molibden cevherleri ve konsantreleri 7,271309 41,262403 379,149194
7501 Nikel matları,nikel oksit sınterlerı,nikel ara ürünleri 20,077589 76,982809 347,009843
1511 Palm yağı ve fraksiyonları
Hava­vakum pompası,hava­gaz
282,347821 366,861255 342,821641
8414 kompresörü,vantilatör,aspiratör
Radyo­telefon,radyo,televizyon vericileri,televizyon
133,503568 234,802856 309,256107
8525 kamerası 125,940559 114,313238 307,097124
2903 Hidrokarbonların halojenli türevleri 204,831586 377,428589 282,318072
8536 Gerilimi 1000 voltu geçmeyen elektrik devresi teçhizatı 155,049078 183,587519 272,794082
1507 Soya yağı ve fraksiyonları 263,920235 429,977415 257,13782
7502 İşlenmemiş nikel 135,579355 227,946074 251,682398
Kaynak: Çin Gümrükleri
Bölgenin ithalatında önde gelen ürünler 85.25­85.28 deki cihazların aksam ve parçaları, demir
cevherleri ve konsantreleri, elektronik entegre devreler,mikro devreler, binek otomobilleri,steyşın
vagonlar,yarış arabaları, petrol yağları ve bitümenli minerallerden üretilendir.
Tablo: Tianjin İ thalatta ­İlk 25 Ülke­2005 (Milyon $)
SIRA ÜLKE 2003 2004 2005
DÜNYA 20232,18122 29307,75995 37246,24854
1 Japonya 4583,195134 6376,006487 6914,879038
2 Güney Kore 3357,490085 4963,543537 6315,323996
3 ABD 2309,438014 2991,794184 3605,538366
4 Almanya 1739,300425 2374,921592 2605,418734
5 Avustralya 544,414381 1143,086803 1913,496723
6 Çin 118,607937 650,420106 1416,943278
7 Hindistan 368,186943 951,329314 1361,303333
8 Singapur 567,965696 674,04134 1272,892969
9 Tayvan 792,50012 1116,825818 1169,933155
10 Hong Kong 354,235755 640,528435 892,168774
11 Rusya 383,238021 325,476202 742,278198
12 Malezya 580,831477 638,315462 686,315484
13 İtalya 314,170755 437,755841 596,193466
14 Fransa 338,01889 450,109902 568,71269
15 Brezilya 291,913206 545,516628 532,641288
16 İngiltere 294,755066 366,272386 524,125318
17 Endonezya 260,537749 328,948589 471,79165
18 Kanada 210,979927 437,173721 409,894458
19 Arjantin 359,885204 336,411232 349,741046
20 Şili 80,123438 134,364723 335,138495
21 Tayland 189,718562 276,212052 287,043398
22 Peru 51,779115 62,175783 224,446667
23 İspanya 83,96824 158,57161 221,961698
24 Belçika 109,238956 150,86326 215,293599
25 Avusturya 78,699874 164,188997 203,756119
43 Türkiye 19,148428 54,797835 57,415278
Kaynak: Çin Gümrükleri
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 16

Bölge ithalatındaki en önemli ülkeler Japonya, Güney Kore, ABD, Almanya ve Avustralya’dır.
Türkiye Tianjin’in ithalatında 43. sırada yer almaktadır. 2005 yılında Türkiye’nin Tianjin bölgesine
ihracatı 57,4 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
Tablo: Tianjin Türkiye’den İ thalatı ­İlk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
TÜRKİYE 19,148428 54,797835 57,415278
2610 Krom cevherleri ve konsantreleri 0 0,01935 31,151186
2528 Tabii boratlar ve bunların konsantreleri,tabii borik asit 0,815384 1,80053 5,737622
2840 Boratlar,peroksoboratlar (perboratlar) 0,087869 1,855301 2,973615
2515 Mermer,traverten,ekosın,su mermeri,kirecli taslar 0,15204 0,388067 2,902938
5501 Sentetik lif demetleri 0,920472 1,023603 1,732754
5201 Pamuk (karde edilmemiş,taranmamış) 0 1,861448 1,272703
7322 Isıtması elektrikle olmayan demir­çelik radyatör,jeneratörler 0,241375 1,149472 1,038947
2810 Bor oksitleri;borık asitler 0 0,504015 0,954182
8428 Kaldırma,ıstıfleme,yükleme,boşaltma makine ve cihazları 0,1365 0,489 0,712185
5102 İnce ve kaba hayvan kılı (karde edilmemiş,taranmamış) 0,234033 0,343481 0,537826
3809 Mensucat,kağıt,deri vb için boya,fınısaj müstahzarları 0,398436 1,430805 0,528906
3202 Debagatta kullanılan sentetik organik,inorganik maddeler 0,037565 0,110689 0,478861
8403 Buhar kazanları dışında kalan merkezi ısıtma kazanları 0,349777 0,078435 0,457269
7209 Demir­çelik yassı mamul soğuk haddelenmıs 600mm den geniş 0 0 0,397157
0802 Diğer kabuklu meyvalar (taze,kuru,kabuklu,kabuksuz) 0,058 0,35213 0,393079
8481 Muslukçu,borucu eşyası­basınç düşürücü,termostatik valf dahil 0,006738 0,02878 0,392759
2924 Karboksiamid fonksiyonlu bılesıkler 0 0,066576 0,336498
5407 Sentetik iplik,monofıl,seritlerle dokumalar 0,015127 0,056094 0,330702
5515 Diğer devamsız sentetik liflerden dokumalar 0 0,018556 0,328502
6203 Erkek,çocuklara ait takım elbise,ceket,blazer,pantolon,şort 0,289543 0,143412 0,309248
6302 Yatak çarşafları,masa örtüleri,tuvalet,mutfak bezleri 0,351789 0,454865 0,287123
8477 Kauçuk,plastik eşya imal ve isleme makine ve cihazları 0 0 0,286459
4302 Dabaklanmıs,aprelenmıs kürkler 0,44303 0,446497 0,279436
5209 Dokuma %85 < pamuklu 200g/m2 den fazla 0,034267 0,104203 0,24713
2607 Kursun cevherleri ve konsantreleri 0 0,462747 0,231288
2516 Granit,porfır,bazalt,gre,ınsaata elverıslı dıger taslar 0 0 0,203687
Kaynak: Çin Gümrükleri
Türkiye’nin Tianjin’e ihracatında, krom cevherleri ve konsantreleri, tabii boratlar ve bunların
konsantreleri,tabii borik asit, boratlar, peroksoboratlar (perboratlar), mermer, traverten, ekosin,
su mermeri, kireçli taslar ve sentetik lif demetleri önde gelen ürünlerdir.
a. TEDA­ Tianjin Ekonomik Teknolojik Kalkınma alanı: w w w .teda.gov.cn
TEDA 6 Aralık 1984 tarihinde Devlet Konseyi izni ile kurulmuştur. Burası 20 yılda ihracata yönelik
yüksek teknolojili ürünleri baz alan modern bir sanayi şehrine dönüşmüştür. TEDA kuzeybatı
Çin’de Tianjin’den 45 km. ve Pekin uluslararası havaalanından 145 km. uzaklıkta bulunmaktadır.
TEDA’nın doğusunda kuzey Çin’in en büyük limanı olan Tianjin limanı bulunmaktadır. Ayrıca
ülkeyi boydan boya saran demir yolu ağının da üstünde bulunmaktadır.
1997 yılında Ticaret Bakanlığı ekonomik kalkınma bölgelerini; kapsamlı ekonomik güç, altyapı
sunumundaki yeterlilik, işlem maliyetleri, insan kaynakları, toplum ve çevre, teknolojik yenilik
yönünden değerlendirmek amacı ile 6 kriter belirlemiştir. TEDA bu kriterler açısından uzun yıllar
listenin başında yer almıştır. 2004 yılı sonu itibarıyla 74 ülkeden 3844 kuruluş TEDA’da yatırım
yapmıştır. Samsung grubunun üçte biri, Çin otomotiv pazarının %10’una sahip olan Toyota
yatırımları TEDA bünyesinde bulunmaktadır.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 17

2004 yılında TEDA 53 milyar RMB GSYİH, yaklaşık 25 000 Amerikan doları kişi başına GSYİH,
182 milyar RMB sanayi çıktısı ve 11,2 milyar Amerikan doları ihracat değeri yaratmıştır. Burası
sadece iş yeri ve fabrikadan oluşmuş bir yer değildir, TEDA yaşam için gerekli her türlü ihtiyaca
karşılık veren büyük bir şehirdir.
2.3.3. HONG KONG
Güney Çin denizinde, Guandong eyaletine komşu ve İnci Nehri Deltası’nda yer alan Hong Kong
SAR­Özel İdari Bölgesi bölgesel uluslararası mali ve ticari bir merkez aynı zamanda Çin
anakarasına önemli bir geçiş noktasıdır. HK 1098 km2 alanda 6,8 milyon nüfusa sahip dünyanın
en nüfus yoğun yerlerinden biridir. Bu bölge HK adası, Kawloon yarımadası ve 235 adadan
oluşmuştur. Sub­ tropikal bir iklime sahip olan HK, yılda ortalama 6 kez tayfunlardan
etkilenmektedir. 1898 yılında HK Çin tarafından 99 yıllığına İngiltere’ye kiralanmıştır. 1 Temmuz
1997 yılında ise 100 yıllık İngiliz egemenliğinden sonra ÇHC’ye devredilmiştir. Bu devir sırasında
ÇHC “bir ülke iki sistem” taahhüdü ile birlikte Hong Kong’a dış ilişkiler ve savunma haricinde 50
yıl süreyle üst düzey otonomi sağlamıştır.
HK sınırlı doğal kaynakları ve olmayan tarımsal arazisi ile tarih boyunca ekonomisini imalat ve
ticaret üzerine kurmuştur. Bugün Çin’in artan imkanları ile birlikte HK’ya ait pek çok avantaj
anakaraya geçmiştir. İmalat günümüzde HK GSYİH’sının ancak %12’lik bir kısmını
oluşturmaktadır. HK dünyanın hizmet ağırlıklı sayılı ekonomileri arasında yer almaktadır.
Hizmetler sektörü bölge ekonomisinin %87,9’unu oluşturmaktadır. HK aynı zamanda dış ticaret
ve gıda ithalatına bağımlı dünyanın en serbest ekonomisine sahiptir. Hong Kong batılı ekonomiler
ile karşılaştırılabilir düzeyde yüksek yaşam standartlarına sahiptir. Kişi başına düşen gelir 23 235
Amerikan dolarıdır. Asya ve SARS krizinden etkilen HK, 2003 yılında 158 milyar dolar GSYİH ve
%3,2’lik bir büyüme yakalamıştır. Çin anakarasındaki dış ticaretin yaklaşık %25’i, Çin
anakarasından temin edilen ve üretilen ürünlerle HK yoluyla gerçekleşmektedir. 2004 yılının ilk
sekiz ayında gerçekleşen re­export’un %59’u Çin kaynaklı %45’i ise Çin’e yöneliktir.
Çin ile İmzalanan“Yakın Ekonomik İşbirliği Anlaşması­CEPA” önümüzdeki dönemde Hong Kong
açısından bir avantaj olabilecektir. 1 Ocak 2004 yılında yürürlüğe giren bu anlaşma, Çin ile HK
arasında bir “Serbest Ticaret Anlaşması”dır. Bu anlaşma ile DTÖ’ye verilen taahhütlerden çok
önce anakara ve HK arasındaki tarife ve tarife dışı engellerin ve ayrımcı uygulamaların
kaldırılması öngörülmektedir. Diğer taraftan yerel hükümet HK’nın New York ya da Londra gibi
gibi bir dünya şehri konumunu koruması için lojistik, turizm, mali ve profesyonel hizmetleri
HK’nın bölgesinde üstün olabileceği odaklanılması gereken ana piyasalar olarak belirlemiştir.
Hong Kong’un lojistik ve ulaştırma altyapısında dünyanın en büyük konteyner limanına sahip
olmak gibi tartışmasız üstünlüğe sahip avantajları vardır. HK uluslararası havaalanı dünyadaki en
yoğun ve çok bağlantılı havaalanlarından biridir. HK Asya Pasifik bölgesinde Tokyo’dan sonraki
ikinci büyük ve dünyanın 8. finansman merkezidir. Aynı zamanda Asya’daki ikinci büyük yabancı
direk yatırım kaynağıdır. ÇHC’deki büyük devlet kuruluşları ve şirketler kaynak ihtiyaçlarını
karşılamak amacı ile HK borsasına kayıtlıdır. Dolayısı ile HK Çin anakarasının denizaşırı direk
yatırımlarının önemli kaynaklarından biridir. 2003 yılı sonu itibarıyla Çin’de kayıtlı 465 277
yabancı kaynaklı projenin %48,3’üne karşılık gelen 224 509’u HK ile bağlantılı sermayedarlara
aittir. HK’da iş kurma ve yerleşme şartları ile sunulan hizmetler ve yaşam tarzı Çin’e göre daha
basit ve kolaydır. Vergi oranları dünyadaki en düşük oranlardır. Yabancı kaynaklı hiç bir gelir
türüne vergi uygulanmamaktadır.
a. HONG KONG Ekonomisi
Hong Kong dünyanın en önde gelen ticaret merkezlerinden biridir. Bölge neredeyse hiçbir doğal
kaynağa sahip olmadığı için hammadde, gıda ve petrol ithalatına bağımlı durumdadır. Nüfus
büyüklüğü ile sınırlı olan yerel talep giderek artan bir öneme sahiptir. 2004 yılında toplam mal ve
hizmet ihracat ve ithalatı, cari fiyatlarla milli gelirin %370’i düzeyinde, 2,45 trilyon HK Doları ve
2,33 trilyon HK Doları tutarında gerçekleşmiştir (milli hesaplama yöntemi ile).
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 18

Tablo: Hong Kong Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler
2001 a
2002 a
2003 a
2004 a
2005 b
GSYİH (HK$ milyar) 1 298,8 1 276,8 1 233,1 1 290,8 1 411,7
GSYİH (ABD $ milyar) 166,5 163,7 158,4 165,7 181,3
GSYİH artışı(%) 0,6 1,8 3,1 8,2 7,1
Enflasyon(ortalama; %) ­1,6 ­3,0 ­2,6 ­0,4 1,1
Nüfus (milyon) 6,7 6,8 6,8 6,9 6,9
İhracat(ABD $ milyon) 190 926 200 299 224 657 260 262 292 709
İthalat (ABD$ milyon)) ­19 9,257 ­205 353 ­230 435 ­269 575 ­299 174
Cari işlemler dengesi(ABD $ milyar)
Döviz rezervleri­altın dahil
9 86 12 411 16 469 16 357 21 766
(ABD $ milyar) 111 155 111 896 118 360 123 540 123 548
Toplam dış borç (ABD $ milyar) 48,2 b
47,7 b
59,9 b
68,3 b
71,4
Döviz kuru(ortalama) HK$:ABD$ 7,80 7,80 7,79 7,79 7,79
Kaynak: EIU Country Report December 2005
a b
Gerçekleşen. Economist Intelligence Unit tahmini.
Hong Kong, Singapur, Tayvan ve Güney Kore gibi ülkelerin tümü başlangıçta düşük maliyetli,
emek yoğun üretim yapmış, ancak daha sonra Singapur, Tayvan ve Güney Kore yüksek
teknolojili üretime geçmiş, Hong Kong ise özellikle Çin’de iş yapan yerli ve yabancı firmalar için
bir hizmet ve iş merkezi haline gelmiştir.
Tablo: Üretim
Toplam Yerel Üretim ­ 2003
Toplam Üretimin Bileşenleri ­
Toplam/ % Toplam%
2004
Tarım­balıkçılık 0,1 Özel tüketim 55,0
İmalat 4,1 Kamu tüketimi 8,9
Taşımacılık­depolama­iletişim 10,5 Toplam sabit sermaye yatırımı 23,8
İnşaat 3,9 Stoklar 0,3
Toptancılık & Perakendecilik
İthalat & İhracat 27,3 Mal ve hizmet ihracatı 175,4
Finans, Sigortacılık, emlak&
hizmetler 23,2 Mal ve hizmet ithalatı ­163,3
Kaynak: EIU Country Report December 2005
Ekonominin yapısı son on yılda önemli oranda değişim geçirmiştir. Üretimin milli gelire katkısı
1993 yılında %9,6 iken bu oran 2003 yılında %3,6’ya düşmüş ve sektörde çalışanlar 2004 yılında
toplam istihdamın %7,2’sini oluşturmuştur. Ülkede üretimin yerini hızlı bir şekilde büyüyen
hizmet sektörü almaktadır. Hizmet sektörünün milli gelir içindeki payı 1993 yılında % 76,2 iken,
2003 yılında %87,1 olmuştur. Toptan, perakende ve ithalat­ihracat işlemleri 2003 yılındaki en
önemli hizmet alt sektörleri olmuştur. Diğer alt sektörler toplumsal, sosyal ve şahsi hizmetler ve
finans, sigorta ve emlaktır.
Tablo: Karşılaştırmalı Ekonomik Göstergeler – 2004
Hong
Kong
Singapur Tayvan
Güney
Kore
Japonya
GSYİH (ABD $ milyar) 166 107 305 681 4 670
GSYİH Kişi başı (ABD $) 24 178 25 170 13 550 14 120 36 672
Enflasyon (ort; %) ­0,4 1,6 1,6 3,6 0, 0
Cari işlemler dengesi (ABD $ milyar) 16 30 19 28 172
Cari işlemler dengesi (% / GSYİH) 9,9 28,4 6,1 4,1 3,7
İhracat (ABD $ milyar) 260 180 174 254 566
İthalat (ABD $ milyar)
Kaynak: EIU Country Profile 2005
270 164 168 225 455
Hong Kong’un geleneksel olarak, rekabeti özendirici kurumsal ve hukuki araçlar yönünden zayıf
olması yerel ekonomide monopollerin ortaya çıkma sebeplerinden biri olarak gösterilmektedir.
Ülkede bir kaç büyük grup pek çok sektöre hakim durumdadır. Örneğin süpermarket sektöründe
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 19

Wellcome ve Park’n Shop zincirleri ülkede pek çok sektörde önde gelen Jardine Matheson ve
Hutchison Whampoa gruplarına aittir. Hükümetin son yıllarda rekabeti artırma yönünde bazı
adımlar atmasına rağmen, bu çabalar mevcut durumu değiştirme konusunda fazla etkiye sahip
değildir. Bununla beraber 2000 yılı Ağustos ayında IMF tarafından hazırlanan raporda Hong Kong
rekabete açıklık konusunda OECD ortalamasının altında yer almamaktadır.
Geçtiğimiz on yıl içinde özellikle elektronik gibi bazı yerel sektörlerin büyümeye devam etmesine
rağmen, 1980’li yılların başından itibaren Hong Kong’un üretim kapasitesinin büyük bölümü,
düşük maliyet avantajından yararlanmak amacıyla ÇHC’ne kaymaktadır. Hong Kong’un üretim
sektöründeki daralmayla birlikte finans, ticaret ve yiyecek içecek tedariki gibi hizmetler hızlı bir
gelişim içindedir. Hong Kong yük limanının devam eden genişleme ve gelişmesi bu süreci
kolaylaştırmaktadır.
Tablo: Hong Kong’un ÇHC’ne Doğrudan Yatırımı
2005 1979­2005
Sayı/Değer Toplam
Yatırımlarda
Pay (%)
Sayı/Değer Toplam
Yatırımlarda Pay
(%)
Onaylanan Proje Sayısı 14 831 33,7 254 059 45,9
Kullanılan Doğrudan
Yatırım (Milyar $)
18,0 29,8 259,5 41,7
Kaynak: Market Profile on Chinese Mainland­TDC
Mevcut durumda, Hong Kong’un hizmet ihracatı hızlı bir gelişme içinde iken, ülkenin mal
ihracatında bir çöküş yaşanmamaktadır. Bunun sebebi ürünlerini ÇHC’de üreten Hong Kong
firmalarının, nihai ürünlerini dünyaya etkin lojistik ağına ve limanlara sahip olan Hong Kong’tan
ihraç etmeleridir. Yerel ihracat artışı yavaşlamış ve azalmaya başlamış ancak bu düşüş re­export
artışı ile dengelenmiştir. 1995­2004 yılları arasında re­export yıllık ortalama %7,2 oranında
artarken yerel ihracat yıllık ortalama %5,5 oranında azalmıştır. 2005 yılı sonunda, ABD ve AB’nin
ÇHC’nin tekstil ihracatına uyguladığı kontroller sebebiyle Hong Kong’un tekstil ihracatı artış
göstermiştir. Ancak bu geçici bir durumdur. ÇHC’nin tekstil ihracatındaki kısıtlamalar 2008 yılı
sonunda kaldırılacaktır.
b. TÜRKİ YE­HONG KONG Ticari İ lişkileri
Tablo: Türkiye­Hong Kong Ticaret Değerleri ($)
İ THALAT
İ TH / GEN
(% )
İ HRACAT
İ HR /
GEN (% )
DIŞ TİCARET
DENGESİ
DIŞ TİCARET
HACMİ
HACİ M /
GEN (% )
1989 25 010 132 0,16 24 988 866 0,21 21 266 49 998 998 0,18
1990 77 370 819 0,35 35 219 152 0,27 42 151 667 112 589 971 0,32
1991 76 537 348 0,36 29 522 635 0,22 47 014 713 106 059 983 0,31
1992 78 038 828 0,34 47 903 331 0,33 30 135 497 125 942 159 0,34
1993 86 367 315 0,29 117647793 0,77 31 280 478 204 015 108 0,46
1994 73 898 979 0,32 236514706 1,31 162 615 727 310 413 685 0,75
1995 138 574 492 0,39 216568577 1,00 77 994 085 355 143 069 0,62
1996 202 068 604 0,46 219348546 0,94 17 279 942 421 417 150 0,63
1997 162 891 167 0,34 243006753 0,93 80 115 586 405 897 920 0,54
1998 140 573 915 0,31 144344131 0,54 3 770 216 284 918 046 0,39
1999 124 905 703 0,31 99146947 0,37 25 758 756 224 052 650 0,33
2000 152 249 708 0,28 113916536 0,41 38 333 172 266 166 244 0,32
2001 102 222 960 0,25 146310195 0,47 44 087 235 248 533 155 0,34
2002 114 224 775 0,22 149595450 0,41 35 370 675 263 820 225 0,30
2003 113 605 343 0,16 94 698 178 0,20 18 907 165 208 303 521 0,18
2004 128 515 696 0,13 144769166 0,23 16 253 470 273 284 862 0,17
2005 119 648 604 0,10 114859167 0,16 4 789 437 234 507 771 0,12
Kaynak:DTM
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 20

Türkiye ve Hong Kong arasındaki ticaret rakamları incelendiğinde, iki ülke arasındaki ticaret
hacminin potansiyeli yansıtmaktan uzak olduğu görülmektedir. İki ülkenin toplam ticaret hacmi
700 milyon dolar seviyesinde iken aralarındaki ticaret son yedi yıldır 300 milyon dolar seviyesini
aşamamıştır. İki ülke arasındaki ticaret dalgalı bir seyir izlemektedir. Hong Kong ile ticaret
hacmimizin en yoğun olduğu yıl 421,4 milyon dolarlık hacimle 1996 yılı olmuştur. 2004 yılında
ticaret hacmimiz bir önceki yıla göre %27 oranında artış göstermiş, 2005 yılında ise iki ülke
arasındaki ticaret %14 oranında azalma ile 234,5 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir..
Tablo: Türkiye’nin Hong Kong’a İ hracatı ($)
GTİ P ÜRÜN 2003 2004 2005
551511 Devamsız poliester+viskoz ipeği liflerinden 7 028 964 11462478 11193847
711319 Diğer kıymetli metal­kaplamalarından mücevherci eşyası
Yük taşımaya ve hem insan hem de yük taşımak için diğer
11 160 808 9 781247 9 828 672
890190 gemiler
Pamuk men (denim, renkli ipliklerden, m2>200gr,
5 650 000
520942 pa=>%85)
Sığır, at cinsi hay. Dabak., yaş, parçalanmamış, yarma
4 006 603 4 876 906 5 598 708
410411 derileri
Dokunmuş mensucat (m2ağır=%85 ağırlık 390 974 461 241 3 208 422
391590 Diğer plastiklerden döküntü kalıntı ve hurdalar
Horoz ve tavukların parçalanmış et ve sakatatı
349 283 449 103 2 897 584
020714 (dondurulmuş) 1 796 249 2 516 350 2 293 802
400921 Hortum; vulkanize kauçuktan; (metal takviyeli) donanımsız 337 429 2 260 835
610910 Tişört, fanila, atlet vs.giyim eşyası; pamuktan (örme) 1 278 837 1 306 675 2 180 793
844720 Düz örgü tezgahları, dikiş­trikotaj makinaları 1 882 504
511219 Dokunmuş mensucat (m2ağır>200 gr) yün/ince kıl=>%85 945 626 1 050 132 1 809 716
330290 Diğer sanayinde kullanılan koku veren karışımlar 1 658 912 1 536 692 1 799 246
251511 Mermer ve traverten (ham/kabaca yontulmuş)
Pamuk men (bez a., renkli ipliklerden, 100%85,
296 273 568 770 990 787
520512 232.56=

251512 Mermer ve traverten­blok, kalın dilimler şeklinde kesilmiş 1 236 957 638 727 820 496
844520 Dokumaya elverişli lifleri eğirmeye mahsus makinalar 741 000
410419 Sığır ve at cinsi hayvanların dabaklanmış, yaş diğer derileri 666 433 768 380 729 512
420310 Deri; köseleden giyim eşyası 421 923 934 625 714 463
720449 Parçalanmış olan döküntü ve hurdalar
Tam otomatik çamaşır yıkama makinaları­kapasitesi=%85)
Kaynak:DTM
131 901 502 296 610 261
Hong Kong’a ihracatımız 2004 yılında bir önceki yıla göre %53 oranında artarken 2005 yılında
%20 oranında azalmıştır. Ürün grupları itibarıyla demir ve çelik, pamuk, sentetik ve suni
devamsız lifler, inciler, kıymetli taş ve metal mamulleri, ham post ve deriler ihracatımızda ilk
sıralarda yer almaktadır. Hong Kong’da yerleşik olan ya da temsilciliği bulunan Türk firmalarının
çalışmalarının ülkemizin Hong Kong’a yönelik ihracatının artırılmasında önemli katkılarının olduğu
düşünülmektedir.
Tablo: Türkiye’nin Hong Kong’dan İ thalatı ($)
GTİ P Ürün
Süveter/kazak/hırka/yelek vs.; sentetik ve suni liflerden
2003 2004 2005
611030 (örme)
Sadece mekanik göstergesi olan elektrikle çalışan kol
393 581 947 315 5 861 146
910211 saatleri 11360896 15650189 4 480 137
847180 Otomatik bilgi işlem makinalarının diğer birimleri 5 026 936 4 304 654 3 958 709
711319 Diğer kıymetli metal­kaplamalarından mücevherci eşyası 1 135 835 2 162 031 3 776 533
Plastikten giyim eşyası ve giyim eşyası aksesuarı
392620 (eldiven dahil) 262 248 1 829 436 3 406 519
482110 Kağıt/kartondan baskılı etiketler 2 779 100 3 658 030 2 847 968
392690 Plastikten diğer eşya 3 119 616 2 746 284 2 314 832
854221 Monolitik dijital entegre devreleri
Kazaklar, süveterler, hırkalar, yelekler vb. Yünden eşya
2 118 386 2 952 776 2 264 721
611011 (örme) 1 004 557 955 478 2 262 138
841430 Soğutma cihazlarında kullanılan kompresörler
Dokunmuş etiket, marka vb.eşya­parça, şerit, şekilli
1 124 177 519 002 2 130 742
580710 kesilmiş 2 485 687 2 032 267 2 020 487
611020 Süveter/kazak/hırka/yelek vs. Pamuktan (örme)
Kauçuk/plastik maddeler için enjeksiyon/basınçlı döküm
976 904 1 952 380 1 908 517
848071 kalıpları 1 211 150 1 021 976 1 854 000
854229 Diğer monolitik entegre devreleri 1 263 629 1 555 865 1 615 084
853400 Baskı devreler 754 467 1 873 048 1 545 155
620462 Kadın/kız çocuk için pantolon, şort vs.; pamuktan 216 882 396 681 1 471 914
710239 Diğer elmaslar (sanayide kullanılmayan) 6 299 127 943 1 433 091
960629 Düğme (diğer maddelerden) 341 651 1 099 693 1 423 242
420292 Yüzleri plastik, mensucattan diğer muhafaza eşyaları 401 216 618 711 1 398 404
853120 Gösterge tabloları­sıvı kristal, diyot tertibatlı 1 194 342 1 985 583 1 371 108
850431 Diğer transformatörler:gücü200gr, 2 757 119 2 294 666 1 125 114
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 22

pa

Hong Kong’un ekonomik gelişmesi bölgede üretilen çoğunlukla düşük katma değerli, giyim,
tekstil ve oyuncak gibi ürünlerin OECD ülkelerine ihracatına dayanmaktadır. Günümüzde bu
ürünlerin pek çoğu artık Hong Kong’ta üretilmemektedir. 1980’li yıllardan itibaren Hong Kong
firmaları üretimlerini düşük maliyet avantajının bulunduğu Çin’e taşımaya başlamıştır. Hong Kong
yatırımlarının büyük bir bölümü etnik ve kültürel bakımdan Hong Kong ile ortak özellikler taşıyan
İnci Deltası Irmağı bölgesine yönelmiştir. Hong Kong’lu yatırımcılar bu bölgede yer alan
Guandong eyaletinde 11 milyon kişiyi istihdam etmektedirler. Bununla beraber Çin’de üretilen bu
ürünlerin çoğu Hong Kong üzerinden nakledilmeye devam edilmiştir. Üretimin ülke dışına
kaymasının bir sonucu olarak ihracat 1994­2004 yılları arasında %33,7 oranında azalırken, aynı
dönemde re­export %130,8 oranında artmıştır. Tekstil ve hazır giyim Hong Kong’un mamul mal
ihracatında değer bazında en büyük kalemleri oluşturmaktadır. Re­export alanında en büyük
kalemler ise elektrikli makineler ve iletişim cihazlarıdır.
Tablo: Hong Kong’un Ticaret Ortakları
Re Export Yapılan Ülkeler ­
2004
Toplamın
İ thalat Yapılan Ülkeler ­ 2004
%
Toplamın
%
Çin 44,9 Çin 43,5
ABD 16,0 Japonya 12,1
Japonya 5,5 Tayvan 7,3
Almanya 3,1 ABD 5,3
Kaynak: EIU Country Report December 2005
Hong Kong küçük bir alana sahip ve hiçbir doğal kaynağı olmayan bir ülkedir. Bu yüzden ülke
kendi sanayiine girdi olarak hammadde ve yarı mamul ürünleri ve iç talebi karşılamak üzere
tüketici malları, sermaye malları, petrol ve gıda ürünleri ithalatına bağımlıdır. İthalat artışında
son yıllarda kaydedilen re­export artışının büyük etkisi mevcuttur. Ülke 1980’li yıllardan itibaren
toplam ihracattaki hızlı artışla beraber ithalatın da artması ile ticaret açığı vermeye başlamıştır.
Ülkenin ekonomik büyüklüğü karşısında önemli bir yer tutmayan ticaret açığı, 1990’ların
ortalarında yeni uluslararası havaalanı inşaatı için gerekli malzemelerin ithalatı ve iç talepte
görülen artışla birlikte milli gelirin %10’u oranına kadar yükselmiştir. 1998 yılında Asya krizinin
etkisiyle açık oranı %5,4’e düşmüş, 2004 yılında özel tüketimin artış göstermesiyle %9,3’e (12
milyar dolar) yükselmiştir.
Son yirmi yıl boyunca Hong Kong’un ticaret akışının yönü büyük oranda Çin’e kaymıştır. 2004
yılında Hong Kong’un re­exportunun %44,9’u Çin’e yönelmiş, ülke ithalatının da %43,5’i yine
Çin’den yapılmıştır. Çin ve ABD, Hong Kong’un yerel ihracatından %30­31 oranlarında pay
almaktadırlar. OECD ülkelerinin ülke dış ticaretindeki payı düşmekle beraber önemi devam
etmektedir. 2004 yılında ABD’ye yapılan re­export toplamın ancak %16’sını oluşturmuştur.
1980’li yılların başlarında Japonya ülke ithalatındaki %23’lük payı ile Hong Kong’un en önemli
tedarikçisi iken, 2004 yılında Japonya’nın HK’nın mal ithalatındaki payı %12’ye düşmüştür.
Tablo: Hong Kong’un İthalatı
rev. 1
Ürün adı
Değer 2004
bin $)
Ortalam
a Yıllık
Büyüme
2000­
2004, %
Yıllık
Büyüme
2003­
2004,
%
Dünya
İ thalatındaki
P ayı, %
Dünya
İ thalatındaki
Sıralaması
Ortalam
a Yıllık
Dünya
İ hracat
Artışı
(2000­
2004,
% )
TOPLAM Tüm ürünler 272 892 672 6 17 3 11 9
Metal oksit
854213
yarıiletkenler
Başka yerde
belirtilmeyen
otomatik bilgi
847330
işlem makinasının
aksam,parça&
aksesuarı
18 080 160 31 29 10 2 13
17 008 560 16 18 10 2 3
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 24

Monolitik entegre
854230
devreleri
Hava taşıt. Radar,
9 346 455 20 48 11 3 12
telsiz­uzaktan
852990
kumanda cihazı
aksam, parçalar
7 553 476 31 33 12 2 22
Alıcı içeren verici
852520
cihazlar
Diğer elmaslar
5 994 284 5 20 5 4 16
710239 (sanayide
kullanılmayan)
Petrol­bitümenli
5 419 612 14 26 15 2 8
minerallerden
271000
üretilen
yağlar:ham hariç
Pikaplar, dikte
4 993 250 10 47 2 11 10
makinaları, ses
852290
kayıt, üretim
cihazlarının aksamı
Sabit görüntü
kameraları ve
4 500 922 16 10 36 1 10
852540 diğer görüntü
kaydedici
kameralar
4 098 941 75 48 13 2 36
847170 Bellek birimleri 3 508 687 11 9 6 6 ­1
853400 Baskı devreler 2 736 846 23 46 11 2 6
Yüzü deri diğer
640399
ayakkabı
2 452 639 1 ­3 11 2 8
Diğer elektrik
853690
devresi techizatı
2 112 007 22 40 10 2 8
Diğer topluca
950490
oyunlar için eşya
2 102 869 11 64 27 2 4
847160 Giriş/çıkış birimleri
İnek ve at
2 043 986 5 2 3 9 10
410431 derisi(tamamı
parçalara ayrılmış)
1 989 000 418 16 23 1 22
Hibrit entegre
854240
devreler
Diğer bantlı video
1 960 884 44 90 7 5 3
852190 kayıt ve gösterme
cihazları
1 940 583 42 32 12 2 39
850440 Statik konvertörler 1 913 066 12 28 6 3 6
Diğer kıy. met­
711319 kaplamalarından
mücevherci eşyası
Akrilonitrilbutadien­stiren
390330
(abs) kopolimerleri
(ilk şekilde)
Diğer elektrikli
854389
makina­cihazlar
Dış tabanı­yüzü
640299 kauçuk, diğer
ayakkabı
Transistörler (gücü
854121

Altın (diğer
işlenmemiş
710812 şekillerde olanlar,
para yer.
kullanılmayan)
Telefon­telgraf
1 274 442 8 26 6 5 15
851790 cihazlarına ait
aksam­parçalar
Yüzleri plastik,
1 268 829 3 23 5 4 ­9
420292 mensucattan diğer
muhafaza eşyaları
1 238 981 ­6 ­2 14 3 0
950390 Diğer oyuncaklar
Sadece mekanik
1 210 022 0 4 13 2 3
göstergesi olan
910211
elektrikle çalışan
kol saatleri
Işığa duyarlı yarı
1 205 148 ­1 7 17 2 3
854140 iletken devre
elemanları (led)
1 204 759 29 35 9 4 17
Elektronik devre
854290
aksam, parçaları
Süveter/kazak/hır
1 189 588 10 48 7 2 0
611020 ka/yelek vs.
Pamuktan (örme)
Dış yüzleri
plastikten,
1 155 819 6 ­5 7 4 9
420222 dokumalık
mensucattan
çantaları
1 143 819 5 24 24 2 13
900990 Fotokopi cihaz.
aksam ve parçaları
Diğer kayıtlı sesleri
851999 tekrar vermeğe
mahsus cihazlar
Elektrik
850110 motorları:güç=

geçen)
(turboreaktörler)
Elmaslar
(işlenmemiş/basit
şekilde
710231
kesilmiş,yarılmış
vb.,sanayide
kullanılmayan)
867 734 13 ­3 3 6 8
854129 Diğer transistörler 856 875 29 41 10 4 8
Kombine halde
bulunan telli ve
851711
telsiz telefon
cihazları
Kendine özgü
847989 fonksiyonlu diğer
makina­cihazlar
Bir televizyon
alıcısıyla birlikte
950410 kullanılabilir
türden oyun
makinaları
Kaynak:ITC Trademap
854 397 ­3 46 16 2 2
845 581 18 22 2 9 4
831 051 34 26 13 2 16
Metal oksit yarı iletkenler, başka yerde belirtilmeyen otomatik bilgi işlem makinesinin aksam,
parça ve aksesuarı, monolitik entegre devreleri, hava taşıtları, radar, telsiz­uzaktan kumanda
cihazı aksam, parçaları, alıcı içeren verici cihazlar Hong Kong’un ithalatında ilk sıralarda yer alan
ürünlerdir.
Tablo: Hong Kong’un İhracatı
Ürün Adı
Toplam Tüm ürünler
Başka yerde belirtilmeyen
otomatik bilgi işlem
847330
makinesinin
aksam,parça& aksesuarı
854213 Metal oksit yarıiletkenler
Hava taşıt. Radar, telsiz­
852990 uzaktan kumanda cihazı
aksam, parçalar
854230 Monolitik entegre devreler
Altın (diğer işlenmemiş
710812 şekillerde olanlar, para
yerine kullanılmayan)
Pikaplar, dikte makinalari,
852290 ses kayit, üretim
cihazlarinin aksami
Değer
2004
bin $)
265
542
800
18
331
888
12
309
800
10
460
187
6 910
320
5 634
150
5 481
315
Ortalama
Yıllık
Büyüme
2000­
2004, %
Yıllık
Büyüme
2003­
2004,
%
Dünya
ihracatındaki
P ayı, %
Dünya
ihracatındaki
Sıralaması
Ortalama
Yıllık
Dünya
İ thalat
Artışı
(2000­
2004,
% )
7 16 3 11 9
19 19 11 2 4
29 27 7 5 14
31 55 14 2 18
18 34 8 4 12
92 40 28 1 11
23 17 33 1 4
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 27

Sabit görüntü kameralari
852540 ve diğer görüntü
kaydedici kameralar
853400 Baskı devreler
Sadece mekanik
910211 göstergesi olan elektrikle
çalışan kol saatleri
640399 Yüzü deri diğer ayakkabı
Diğer elmaslar (sanayide
710239
kullanılmayan)
852520 Alıcı içeren verici cihazlar
Diğer elektrik devresi
853690
techizati
950390 Diğer oyuncaklar
Diğer bantlı video kayıt ve
852190
gösterme cihazları
Diğer kiymetli metal­
711319 kaplamalarindan
mücevherci eşyası
847160 Giriş/çikiş birimleri
850440 Statik konvertörler
847170 Bellek birimleri
Diğer elektrikli makina­
854389
cihazlar
Telefon­telgraf cihazlarina
851790
ait aksam­parçalar
Kadin/kiz çocuk için
620462 pantolon, şort vs.;
pamuktan
854240 Hibrit entegre devreler
İnek ve at derisi(tamami
410431
parçalara ayrilmiş)
Yüzleri plastik,
420292 mensucattan diğer
muhafaza eşyalari
Diğer topluca oyunlar için
950490
eşya
611020 Süveter/kazak/hırka/yelek
vs. Pamuktan (örme)
Diş tabani­yüzü kauçuk,
640299
diğer ayakkabi
Süveter/kazak/hirka/yelek
611030 vs.; sentetik ve suni
liflerden (örme)
Kombine halde bulunan
851711 telli ve telsiz telefon
cihazlari
Transformatör, konvertör,
850490 bobin, selflerin aksamparçalari
Diğer pamuktan örme
600292
mensucat
3 901
122
3 162
192
2 926
586
2 874
209
2 413
590
2 413
490
2 400
649
2 337
148
2 196
392
2 192
329
2 186
395
2 135
082
2 104
456
1 979
500
1 884
919
1 812
974
1 773
189
1 672
337
1 660
244
1 566
949
1 539
725
1 509
402
1 496
803
1 431
651
1 409
979
1 400
516
134 57 13 3 33
16 43 12 3 6
0 6 39 1 3
2 ­4 15 2 7
15 25 6 5 8
23 ­13 2 15 17
30 24 11 3 6
­2 9 30 2 5
47 27 14 2 37
13 20 9 3 10
10 3 3 9 3
5 27 10 2 14
15 ­6 4 8 0
58 69 13 3 8
3 20 7 3 ­9
7 6 12 2 12
35 74 8 5 6
401 17 18 2 27
­5 0 38 1 4
­1 21 28 1 12
5 ­3 12 2 9
­9 1 19 2 3
2 4 14 2 4
3 40 28 2 2
6 24 21 1 1
9 12 27 1 10
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 28

Otomatik bilgi işlem
847180 makinalarinin diğer
birimleri
Diş yüzleri plastikten,
420222 dokumalik mensucattan
çantalari
Fotokopi cihazlarinin
900990
parça ve aksesuarlari
Akrilonitril­butadien­stiren
390330 (abs) kopolimerleri (ilk
şekilde)
Diğer alet, cihaz­
901380
tertibatlar
Kazaklar, süv., hırkalar,
611010 Yünden ya da hayvan
kılından eşya (örme)
Diğer kayitli sesleri tekrar
851999
vermeğe mahsus cihazlar
Fotoğraf makinalarina ait
900691
aksam, parça ve aksesuar
Hayvanları, diğer
950349 yaratıkları temsil eden
diğer oyuncaklar
621210 Sutyenler
392690 Plastikten diğer eşya
Erkek/erkek çocuk için
620342 kısa pantolon, şort vs.;
pamuktan
Ses kayıt eden, kayitli
852713 sesi veren kombine
radyolar
Polisi tiran;
390319 genleşemeyenleri (ilk
şekilde)
Işığa duyarlı yarı iletken
854140
devre elemanları (led)
Transistörler (gücü

­Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)
­Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği Forumu (APEC)
­PECC (Pasifik Asya İşbirliği Konseyi)
­OECD
­ATA Karnesi Konvansiyonu
ii. Yakın Ekonomik İşbirliği Anlaşması (The Closer Economic P artnership Agreement ­
CEPA)
Yakın Ekonomik İşbirliği Anlaşması (CEPA), Hong Kong ile Çin Halk Cumhuriyeti arasındaki mal
ve hizmet ticareti ile yatırımların kolaylaştırılmasını kapsamaktadır. CEPA sonucunda 2004­2005
yıllarında Hong Kong’ta 29 bin kişilik istihdam yaratılmıştır.
Mal Ticareti
2004 yılı Ocak ayında yürürlüğe giren ilk CEPA’ya göre, Hong Kong’ta üretilen 273 sınıftaki ürün
ÇHC’ye gümrük vergisinden muaf olarak girebilmekteydi. 2005 yılı Ocak ayında yürürlüğe giren
2. CEPA ile anlaşma kapsamına giren ürün sınıfı sayısı 1108’e çıkarılmıştır. Aynı yılın Ekim ayında
imzalanan 3. CEPA ile 2006 yılı Ocak ayından itibaren, yasaklanmış ürünler (örneğin; kullanılmış
makineler ve tıbbi cihazlar, kentsel atıklar, gergedan boynuzu vs.) dışındaki tüm Hong Kong
menşeli ürünler ÇHC pazarına gümrük vergisinden muaf olarak girebilecektir. Hong Kong ve ÇHC
arasında üretim maliyetlerindeki büyük farklılığın imalat sanayiinin Hong Kong’a dönmesini
engelleyecek olmasına rağmen, yüksek katma değerli üretim yapan sektörlerin bu durumdan
daha az etkilenmesi beklenmektedir.
Hizmetler
İlk CEPA ile 18 ticari hizmet sektöründe, Hong Kong firmalarının ÇHC pazarına girişi
serbestleştirilmiştir. 2. CEPA ile 8 hizmet sektörü daha eklenerek kapsam genişletilmiştir. 3.
CEPA’da anlaşma tarafından kapsanan hizmet sektörü sayısı 27’ye ulaşmıştır. Anlaşma, yönetim
danışmanlığı, fuar organizasyonu, reklamcılık, muhasebecilik, inşaat ve emlak hizmetleri, tıbbi
ve dişçilik hizmetleri, dağıtım, lojistik, depolama, nakliyecilik, taşımacılık, turizm, yasal
hizmetler, bankacılık, güvenlik, sigortacılık ve telekomünikasyon hizmetlerini kapsamaktadır.
Ayrıca tamamı Hong Kong sermayeli şirketlerin ÇHC’de sinema zincirleri açabilmesi ve ülkede
seyahat acentası açabilmek için gerekli şartların azaltılması gibi pek çok serbestleşme konusunda
anlaşılmıştır.
Gümrükler
2004 yılında yürürlüğe giren anlaşma ile gümrük işlemleri basitleştirilmiştir. Ayrıca anlaşma ile
Hong Kong ve ÇHC arasında karantina ve denetim, kalite güvencesi ve gıda güvenliği, küçük ve
orta ölçekli işletmelerin desteklenmesi, Çin ilaç ve tıbbi cihazlarının geliştirilmesi, elektronik
ticaret, ticaret ve yatırımın promosyonu ve kanun ve düzenlemelerde şeffaflık konularında
işbirliği güçlendirilmiştir.
iii. İ thalat Mevzuatı
Hong Kong likörler(şarap dahil), tütün, hidrokarbon yağı ve metil alkol haricindeki malların
ithalatında gümrük vergisi uygulamamaktadır. Hong Kong, ithalatta İthalat Başvuru Ücreti
(Import Declaration Charge) adı altında bir vergi almaktadır. Buna göre gıda dışı mallarda malın
CIF değeri üzerinden ilk 46 000 Hong Kong Doları (HK$) için 0,50 HK$ ve sonraki her 1000 HK$
için 0,25 HK$ ücret alınmaktadır. Gıda mallarında ise değere bakılmaksızın başvuru başına 0,50
HK$ ücret alınmaktadır.
iiv. Gümrük Tarifeleri ve Vergiler
Sadece, yerel üretimden de tahsil edilen ve dolayısıyla dahili ek bir mali yük getirmeyen bir
vergi, 4 çeşit ürünün ithalinden tahsil edilmektedir. Bunlar alkollü içkiler, tütün mamulleri,
hidrokarbon yağı ve metil alkoldür. Bu vergi, alkollü içkilerde advalorem (nisbi), diğerlerinde
spesifik (maktu) bazda tahsil edilmektedir. Hong Kong, ithalatta İthalat Başvuru Ücreti (Import
Declaration Charge) adı altında bir vergi almaktadır. Buna göre gıda dışı mallarda malın CIF
değeri üzerinden ilk 46000 Hong Kong Doları (HK$) için 0,50 HK$ ve sonraki her 1000 HK$ için
0,25 HK$ ücret alınmaktadır. Gıda ürünlerinde ise değere bakılmaksızın başvuru başına 0,50 HK$
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 30

ücret alınmaktadır. Ayrıca, yeni otomobil alımlarında %40­60 arasında değişen oranlarla alınan
ve “ilk tescil vergisi” adı verilen bir vergi uygulaması vardır.
v. Tarife Dışı Engeller ve Ticari Düzenlemeler
Miktar Kısıtlamaları
Başka ülkelerce Hong Kong’a karşı uygulanmakta olan miktar kısıtlamalarının, düzgün bir
şekilde yürütülmesinin kolaylaştırılması, insan ve hayvan sağlığının ve çevrenin korunması ile
kamu düzeni ve güvenliğinin sağlanması gayelerinin dışında, döviz kaynaklarının azalmasının
önüne geçilmesi, yerli sanayinin dış rekabete karşı korunması veya dış ödemeler dengesi
açıklarının kapatılması gibi doğrudan ülkenin içinde bulunduğu ekonomik durumu düzeltmeyi
hedefleyen amaçlar saklı olmak üzere ithalatta herhangi bir miktar kısıtlanması
uygulanmamaktadır.
İ thalat Yasakları
Dünya Sağlık Örgütü tarafından kanserojen olduğu tespit edilen dumansız tütün mamulleri, bazı
renklendirici katkı maddeleri içeren yiyecekler, yapay tatlandırıcılar, aflatoksin, ürik asid, anti­
oksidanlar ve bir kısım benzer maddelerin ülkeye ithalatı yasaktır. Bu tür maddeleri içeren
malların ithalatından önce Hong Kong Sağlık ve Çevresel Hijyen Dairesinden ön izin alınması
gerekmektedir. Ayrıca, geleneksel Çin yakın dövüş aletlerinin ülkeye ithalatına izin
verilmemektedir.
İ thalat Lisansları
Narkotik ilaç ve ham maddeleri, eczacılıkla ilgili maddeler ve ilaçlar, nesli tükenmekte olan
hayvan ve bitkiler ile ilgili düzenlemeler, canlı hayvanlar, her türlü bitki, böcek zehiri, radyoaktif
maddeler ve röntgen cihazları, stratejik maddeler, patlayıcı maddeler ve silahlar, pirinç ve
dondurulmuş et, dondurulmuş diğer etler, süt, dondurulmuş şekerlemeler ve tatlılar, ozon
tabakasını incelten maddeler, radyo verici cihazları ve toprak ithalatı yapmak için çeşitli
kurumlardan izin ve onay belgeleri almak gerekmektedir. Ayrıca ülke içinde kullanılmak üzere
motorlu kara taşıt araçlarını ithal eden şahısların, Hong Kong Gümrük ve İstihsal Dairesindeki
sicile kayıt olmaları ve yine ithalatın ardından idareye bildirimde bulunmaları gerekmektedir.
İnsan ve hayvan sağlığı ile doğal çevrenin korunması ve kamu düzeni ve güvenliği açılarından
yapılan kontroller haricindeki düzenlemelere ilişkin uygulamalar aşağıdaki gibidir:
Tekstil Ürünleri:
Hong Kong dünyanın önemli tekstil ürünleri ihracatçısı ülkeleri arasında yer almaktadır. Başta
ülkemiz, AB ülkeleri ve ABD olmak üzere, bir çok ülke tarafından Hong Kong menşeli tekstil
ürünlerinin ithalatında miktar kısıtlamaları uygulanmaktadır. Gerek kotaları uygulayan ülkeler
ile yapılan çift taraflı gözetim sistemlerinin çalıştırılmasına ilişkin anlaşmalar çerçevesinde
gerekse yasal olmayan tekstil ürünleri ticaretine engel olmak amacıyla tekstil ürünleri ithalatı ve
ihracatında belirli bazı istisnalar haricinde (Hong Kong Ticaret Dairesince, tekstil ithalatçısı olarak
kaydedilen firmalara sağlanan kolaylıklar ile hediyelik eşyalara tanınan muafiyetler gibi) ithal
lisansı alınması uygulaması bulunmaktadır. Bu belgeler herhangi bir kota uygulaması
yaratmayacak şekilde ve ithalatçıların isteği üzerine Hong Kong Ticaret Dairesi tarafından
düzenlenmektedir. İthal lisansı genelde belirli bir zaman dilimi için verilmektedir.
Gümrük ve İstihsal Dairesine Yapılan Bildirimler:
İstatistiki amaçlarla kullanılmak üzere, Hong Kong’da bir ithalat işlemi gerçekleştiren her gerçek
ve tüzel kişi fiili ithalatın ardından 14 gün içinde ilgili ithalata ilişkin bilgileri Gümrük ve İstihsal
Dairesine bildirmek ile yükümlüdür. Adı geçen otorite tarafından belirlenen şekil şartlarına uygun
olarak yapılan bu bildirim için bir ücret alınmakta olup, miktarının küçüklüğü nedeniyle bu ücretin
ticari engel olarak adlandırılmasının mümkün olmadığı, bir hizmetin görülmesi karşılığında alınan
resim ve harç benzeri bir mali külfet olarak değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Sağlık Güvenlik ve Çevre Standartları
Hong Kong’da gerek teknik gerekse sağlık, çevre ve güvenlikle ilgili standartları ancak zorunlu
olan durumlarda, uluslararası anlaşmalardan kaynaklanan yükümlülüklere uygun bir şekilde, yine
uluslararası benimsenmiş uygulamalar çerçevesi ile sınırlı kalmak suretiyle yürütülmektedir.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 31

Özellikle teknik standartlar konusunda, uluslararası anlaşmalar kapsamı dışında kalan bir alanda
başta ABD ve İngiltere olmak üzere diğer gelişmiş ülkelerce tatbik edilmekte olan standartlar
ilgili mevzuata aynen adapte edilmektedir.
Fikri, Ticari ve Sınai Mülkiyet Hakları
Hong Kong, bu alanda belki de dünyadaki en gelişmiş ve kapsamlı düzenlemeleri içeren
mevzuata sahiptir. Ayrıca, ülke bu konulara ilişkin bütün uluslararası anlaşmalara (Fikri Mülkiyet
Haklarının Korunmasına İlişkin Paris Konvansiyonu, Cenevre Uluslararası Telif Hakları
Konvansiyonu gibi) taraftır. Anılan anlaşmalardan doğan hususlar ile dahildeki mevzuatın
uygulanmasını sağlamak üzere 1990 yıllında Fikri Mülkiyet Hakları Dairesi kurulmuştur.
Ancak, bütün bu hukuki alt yapıya rağmen söz konusu hakların yeterince korunması, yani
yürürlükteki hukuk kurallarının uygulanması konusunda büyük boşluklar yaşanmaktadır.
Özellikle, Hong Konglu işadamlarının pay sahibi olduğu iddia edilen Çin Halk Cumhuriyeti’nde
kurulmuş küçük ölçekli imalathanelerde ruhsatsız olarak üretilen ileri teknoloji ürünleri CD­
ROM’lar, müzik CD’leri, LCD’ler, bilgisayar parçaları, tanınmış giyim, saat ve elektronik
markaların taklidi ürünler ülke çapında yaygın olarak pazarlanmaktadır. Başta ABD olmak üzere,
belirtilen ürünlerin imalatçısı ülkelerin Hong Kong hükümeti nezdinde yaptığı başvurular belirli bir
süre sorunu çözmekte, sıkı bir kontrolün yapıldığı dönemlerin ardından aynı mallar piyasada
serbestçe satılmaktadır. 1997 yılı başı itibariyle ABD, Hong Kong’u söz konusu hakların
korunması kapsamında gözlem altında bulundurulacak ülkeler listesine dahil etmiştir.
Devlet İ haleleri
Hong Kong 1997 yılında Dünya Ticaret Örgütü’nün Kamu İhaleleri Anlaşması’na katılmıştır.
Ülkede, kamu ihaleleri, geniş katılımlı ve ayrıcalıksız bir şekilde yapılmakta ve ihalelerin yaklaşık
%95’i yabancı girişimcilere verilmektedir. Mal ve hizmet sözleşmelerinin büyük bir kısmı Kamu
İhaleleri Dairesi tarafından kontrol edilmektedir. İhale duyuruları “Hong Kong Özel İdare Bölgesi
Hükümeti Gazetesi” ve bazı Hong Kong gazetelerinde yapılmaktadır. Ayrıca internette de ihale
duyuruları yapılmaktadır (http://www.info.gov.hk/gsd/index.htm). Teklifleri verecek olanların
genelde tekliflerini hazırlamak için en az 3 haftalık bir süreleri vardır.
vi. Yatırım Mevzuatı
Hong Kong’ta Şirket Kurma
Limited Şirketler
Yabancı şirketler Hong Kong’ta tamamen yerel bir şirket şeklinde şubelerini kurabilmektedir.
Hong Kong’ta kurulan şirketler özel ya da kamu şirketi olabilmekte ve hisse veya teminat
yönünden limited şirket olarak kurulabilmektedir. Hong Kong’daki şirketlerin büyük bir bölümü
özel limited şirketlerdir.
Limited Şirketlerin Özellikleri ve Şartları:
Şirket İsmi – Başka bir şirket tarafından kullanılmamalı ve belirli sınırlanmış kelimeleri
içermemelidir. İngilizce, Çince ya da her ikisini birden içerebilmektedir.
Sermaye Hisseleri – Minumum ya da maksimum sermaye şartı yoktur.
Hissedarlar ­ 1 ile 50 arasında ortak olabilmektedir. Her ortak şirkete yaptığı yatırım oranında
sorumludur.
Kayıtlı Ofis – Şirketin Hong Kong’ta kayıtlı bir ofisinin olması gerekmektedir. Bu ofis şirketin yasal
adresi olacak ve tebligat ve resmi yazışmalar bu adrese yapılacaktır. Bu ofisin işyeri adresinden
farklı olması mümkündür.
Müdürler – Şirket bir grubun parçası değilse tek müdür yeterlidir. Müdürler yerli ya da yabancı,
şahıs ya da tüzel kişi olabilmektedir.
Şirket Sekreteri – Şirket, Hong Kong’lu bir şirket sekreteri(yasal zorunlulukları yerine getirmek,
bilanço ve muhasebe kayıtları vb gibi işler için) atamak zorundadır.
Kayıt – Gerekli evrak ve harçlar kuruluş aşamasında sicil memuruna teslim edilmelidir.
Vergi – Hong Kong’ta kar üzerinden kar vergisi alınmaktadır. Ülkede pek çok durumda vergi
indirimi uygulanmaktadır.
Limited Şirket Kurma İşlem ve Maliyetleri:
Yatırımcılar aşağıdaki kuruluş işlemleri için danışman tutabilmektedir:
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 32

Adım: Sicil dairesinden şirket ünvanın uygunluğunun kontrol edilmesi
Adım: Aşağıdaki belgelerin sicil dairesine sunulması:
İmzalı şirket kuruluş sözleşmesi (hissedarlar ve şirket arasında yapılan, şirket içi düzenlemeleri
içeren)
“Ortaklık Uyum Beyanı” formu (Form NC1A)
1720 HK $ tutarındaki kurulum harcına ek olarak her 1000 HK $’lık sermaye için 1 HK $
(maksimum 30000 HK $) sermaye harcı. Başvurunun başarısızlıkla sonuçlanması durumunda
yapılan ödemelerin bir bölümü iade edilmektedir.
Sicil Dairesi şirketin isim ve kuruluş gününü ilan eden kuruluş belgesini yayınladığı zaman şirket
yasal varlık kazanmış olur.
Adım: Bir ay içinde başvuru yapılarak İşyeri Kayıt Belgesi (Business Registration Certificate) için
2600 HK $ tutarında harç ödenmelidir.
Kuruluş belgesinin yayınlanması ve diğer belgelerle ilgili süreç 6 iş gününden daha kısa zaman
almaktadır.
2005 yılı başından itibaren yukarıdaki belgeler sicil memuru ile elektronik ortamda
hazırlanabilmektedir. Bu usulün seçilmesi durumunda farklı bir ücretlendirme uygulanmaktadır.
Şirket kurulumunda iki alternatif yol mevcuttur:
Halihazırda kurulmuş fakat faaliyet göstermeyen bir şirket satın alınabilmektedir. Bu hizmeti
sunan bir çok aracı bulunmaktadır. Bu tür şirketlerin satın alınması hızlı bir çözüm sağlamaktadır.
Bununla beraber şirket isminin değiştirilme zorunluluğu ve bazı özel yükümlülükler süreyi
uzatmaktadır.
Faal bir şirketin satın alınması, satın alma sürecinde karmaşık pazarlık ve görüşmeler içerme
ihtimaline karşın, Çin ve Hong Kong arasındaki Yakın Ekonomik İşbirliği Anlaşması’nın (CEPA)
sağladığı tercihli ihracat imkanlarından faydalanabilmek için gerekli kriterleri karşılayabilmenin en
hızlı yoludur.
Şubeler
Hong Kong dışında kurulmuş bir şirket ülkede, bir işyeri ya da bir yatırım firmasının uzantısı
olarak bir ofis açtığında “denizaşırı şirket” olarak değerlendirilmektedir. Bayilerin aksine, bir şube
kredi notu değerlendirilmesinde ve başka konularda dikkate alınmaktadır. Bir şube ile temsilcilik
ofisi arasındaki en önemli fark işletme serbestliği ve vergi durumudur.
Şube Özellikleri ve Şartları:
Şube ­ Denizaşırı şirketin faaliyette bulunduğu adres.
Yasal ve vergi açısından muamele­ Bu tip şubeler genellikle Hong Kong’ta kurulmuş şirketlerle
aynı yasal ve vergi şartları ile karşı karşıyadır.
Kayıt – Denizaşırı şirketler şubelerini sicil müdürlüğüne kayıt ettirmelidir.
Süreklilik – Şubeler yasal gereklilik olarak defter tutma, muhasebe ve bilançolarını düzenlemekle
yükümlüdürler.
Şube Kurma İşlem ve Maliyetleri:
Denizaşırı şirketler Hong Kong’da bir işyeri kurduktan sonra en geç 1 ay içinde kayıt için
müracaat etmelidir. Başvurunun işe başlamadan yapılması tavsiye edilmektedir.
Adım: Sicil dairesine başvuru
Şirketin yapısını tanımlayan belgenin onaylı örneği
Form F1 (Sicil dairesinden temin edilebilmektedir), şirket müdürleri, sekreteri, şirketin Hong
Kong’daki yetkili temsilcisi, şirketin başlıca işyerleri ve Hong Kong’daki kuruluş yeri ile ilgili
ayrıntılı bilgiler içermektedir.
Şirketin ortaklık belgesinin onaylı örneği.
Şirkete ait en son hesapların onaylı örneği de bazı durumlarda gerekebilmektedir.
1720 HK $ tutarındaki kurulum harcına ek olarak her belge için 20 HK $ kayıt harcı.
Adım: Bir ay içinde başvuru yapılarak İşyeri Kayıt Belgesi (Business Registration Certificate) için
2600 HK $ tutarında harç ödenmelidir.
Kuruluş belgesinin yayınlanması ve diğer belgelerle ilgili süreç sonucunda tescil işlemi genellikle
22 iş günü sürmektedir.
Temsilcilik Ofisi
Temsilcilik ofisleri de şubeler gibi Hong Kong dışında kurulmuş bir şirketin ülkede bir işyeri
kurması durumunda faaliyet gösterebilmektedir. Temsilcilik ofisleri sınırlı yetki ve fonksiyona
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 33

sahiptir. Temsilcilik ofisleri özellikle ülkede yatırım yapmadan önce pazarı daha iyi tanımak
isteyen yabancı firmalar için yararlı bir kuruluş şeklidir.
Temsilcilik Ofisi Özellikleri ve Şartları:
Fonksiyonları – Şube ve bayiler, şirketlerin yapabildiği tüm işlemleri gerçekleştirebilirken,
temsilcilik ofisleri sadece bilgi toplama ve müşterilerle ilişkileri sürdürme fonksiyonuna sahiptir.
Özetle promosyon ve bağlantı işlerini yürütmektedirler. Bir temsilcilik ofisinin ofis kiralama ve
benzeri işlemler dışında sözleşme yapma yetkisi bulunmamaktadır.
Hong Kong’taki Uygulama – Bir temsilcilik ofisinin Hong Kong’da şirketler gibi işlem yapması
yasaktır. Aksi durumda şube olarak tescil ettirilmesi gerekmektedir.
Kayıt­Temsilcilik ofislerinin tescil ettirilmesi için herhangi bir yükümlülük bulunmamaktadır.
Vergi – Temsilcilik ofisi kar getiren bir faaliyette bulunmadığı için vergilendirilmemektedir.
Temsilcilik Ofisi Kurma İşlem ve Maliyetleri:
Bir ay içinde başvuru yapılarak İşyeri Kayıt Belgesi (Business Registration Certificate) için 2600
HK $ tutarında harç ödenmelidir. Bunun dışında herhangi bir kayıt ve ücret talep edilmemektedir.
Ortaklık/ Adi Ortaklıklar
Bu yapılar ayrı bir yasal mevcudiyete sahip değildir. Bununla beraber ortaklar işle ilgili
konulardan ve borçlardan şahsen sorumludur. Limited ortaklıklarda ise sorumluluk sadece belirli
ortaklardadır.
Ortaklık/ Adi Ortaklık Özellikleri ve Şartları:
Sorumluluk – Ortaklar borç ve yükümlülükler açısından sınırsız sorumlu olduğu için bu modelde
şahsi varlıkları risk altındadır.
Ortaklık – Ortaklıklar sürekli varlığa sahip değildir ve izin verilen maksimum ortak sayısı 20’dir.
Genellikle ortaklık anlaşması ile yönetilirler. Böyle bir anlaşma yoksa ortaklık hukuku hükümleri
uygulanır.
Vergi – Vergi uygulamaları kollektif şirketlerden farklıdır.
Ortaklık/ Adi Oraklık Kurma İşlem ve Maliyetleri:
Bir ay içinde başvuru yapılarak İşyeri Kayıt Belgesi (Business Registration Certificate) için 2600
HK $ tutarında harç ödenmelidir. Bunun dışında herhangi bir kayıt ve ücret talep edilmemektedir.
Bu şirket türü ucuz ve çabuk kurulabilmektedir.
Joint Ventures (Ortak Girişim)
Joint Venture’lar (JV) iki ya da daha fazla JV ortağının birlikte iş yapma isteği ile kurulmaktadır.
Her ortak şirkete belirli oranda kaynak aktarmakta ve kar ve hisse sahibi olmaktadır.
Joint Venture Özellikleri ve Şartları:
Normalde bir limited şirket JV kurabilmektedir.
Joint Venture Kurma İşlem ve Maliyetleri:
Ortaklar JV anlaşması imzalayarak hak ve yükümlülüklerini belirledikten sonra şirket Limited
şirket de olduğu gibi kurulabilmektedir.
Hong Kong’ta Vergi Düzenlemeleri
Hong Kong’un basit ve düşük oranlı vergi sistemi yabancı yatırımcıların dikkatini çekmektedir.
Düşük vergi yükü yerel ve uluslararası oyuncular ile şirket ve şahıslar için Hong Kong’u cazip bir
ülke haline getirmektedir.
Düşük vergiler çoğu uluslararası şirketin bölgesel ofisleri için Hong Kong’u seçmelerinin en
önemli sebeplerinden biridir. Hong Kong, uyguladığı vergi rejimi ile gelişmiş ülkeler arasında en
düşük vergi uygulayan ülkelerden biri haline gelmiştir.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 34

Hong Kong sadece ülkede kazanılan gelir ya da kar üzerinden vergi almaya dayanan, bölgesel
bazlı bir vergi sistemi uygulamaktadır. Yabancı kaynaklı gelirler vergiye tabi değildir.
Yurtiçi Gelirler Bölümü Hong Kong’ta vergi konularından sorumlu birimdir. Hong Kong farklı bir
vergi rejimine sahiptir ve Çin’den tamamen ayrı değerlendirilmektedir.
Hong Kong’ta mali yıl 1 Nisan’da başlayıp 31 Mart’ta sona ermektedir. Başlıca doğrudan vergiler,
karlardan alınan kar vergisi, ücretlerden alınan gelir vergisi ve gayrimenkul gelirlerinden alınan
gayrimenkul vergisidir.
Hong Kong’ta sermaye kazancından, miraslardan ve hisse gelirlerinden vergi alınmamaktadır.
Ayrıca katma değer vergisi ve sosyal güvenlik katkısı uygulanmamaktadır.
Kar Vergisi
Kar vergisi sadece Hong Kong’ta ticaret ve çeşitli işlerden elde edilen net kar üzerinden ya da
mesleki kazançlar üzerinden alınmaktadır.
Anonim şirketler ve diğer şirketler farklı oranlarda vergilendirilmektedir. Anonim şirketler için
vergi oranı %17,5 iken, diğer şirketlere % 16 oranında vergi uygulanmaktadır.
Kar vergisi başlangıçta bir önceki yıl elde edilen kara göre hesaplanarak ödenmekte, daha sonra
mevcut kar düzeyine göre uyarlanmaktadır.
Kar vergisinin hesaplanmasında kullanılan bazı genel ayrıntılar şunlardır:
*Vergi indirimine tabi konular:
­Üretim için yapılan tüm harcamalar
­Firmanın zarar etmesi ( süre sınırı yoktur)
­Sermaye harcamaları için ödenek tahsisi (%4­%20 arasında değişmektedir) ve fabrika ve
makine harcamaları (en fazla sermayenin %100’ü)
­Belirli marka ve patent kayıt ücretleri
­Çalışanların emeklilik fonlarına katkılar (belirli limitlerde)
­Bazı bilimsel araştırma maliyetleri
*Kar vergisinden muaf olan gelirler:
­Finansal kurumlar tarafından ya da şirketlerden kar payı olarak alınanlar dışındaki faiz gelirleri
­Sermaye karları
* Şirketler tarafından ödenen temettü üzerinde vergi yükü bulunmamaktadır
* Gruplar Hong Kong’ta birleşik vergi iadesi beyan edememektedir.
Gelir Vergisi
Gelir vergisi Hong Kong’ta elde edilen kazanç üzerinden alınmaktadır. Bu verginin hesaplama ve
ödeme yöntemi kar vergisi ile aynı şekildedir.
Vergi mükellefleri ücretlerini vergi düşülmeden brüt halde almaktadırlar. Gelir vergisi yıllık bazda
alınmakta ve genellikle Aralık ve Mart ayları arasında iki taksit halinde ödenmektedir. Çalışanların
vergilerinin hesaplanabilmesi için bordrolarını saklamaları gerekmektedir.
Hong Kong’ta 60 günden az kalan yabancı uyruklu şahıslar gelir vergisinden muaftır.
İşverenlerin yeni işe aldıkları çalışanları, vergi düzenlemelerinin yapılabilmesi için, yetkili
mercilere kayıt ettirmeleri gerekmektedir.
Vergilendirilebilir gelir kapsamında aşağıdaki ödemeler de vergilendirilmektedir:
­Komisyon ya da yüzdeler
­İkramiyeler
­Ödüller
­Karşılıksız ödemeler(bahşiş vs)
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 35

­Lojman vs gibi tahsisatlar
Ayrıca yasa ve yönetmeliklerde düzenlenen tahsisatlar, hayır işleri için yapılan bağışlar ve
çalışma alanı ile ilgili bazı eğitim harcamaları için vergi indirimi uygulanmaktadır.
Karı ve kocanın gelirleri ayrı beyan edilmekte ve hesaplanmaktadır. Bununla beraber eşler daha
düşük vergi ödeyebilme amacıyla tek vergi beyannamesi verme yolunu da seçebilmektedir.
Gelir vergisi iki ayrı metotla hesaplanmakta ve vergi mükellefi daha düşük olan meblağı
ödemektedir. Bu metotlar şunlardır:
­Birinci metotta net gelir üzerinden, miktarına göre artan oranlı sistemde ilk 30 000 HK$’ı için
%2, ikinci dilim için %8, üçüncü dilim için %14 ve daha sonrası için %20 oranında gelir vergisi
hesaplanmaktadır.
­İkinci metotta brüt gelir üzerinden %16 oranında vergi hesaplanmaktadır.
Gayrimenkul Vergisi
Gayrimenkul vergisi kiralamalarda % 16 oranında uygulanmaktadır. Tamir ve bakım
durumlarında %20 oranında vergi indirimi yapılabilmektedir.
Bu verginin tahsilat sistemi de Kar ve gelir vergileri ile aynı şekildedir.
Şirketler için kira gelirleri de kar vergisi kapsamında ele alındığından dolayı, şirketler emlak
vergisinden muaftır.
Çifte Vergilendirme
Hong Kong’ta vergilendirme sistemi bölgesel temelli olduğu için, yurtdışında elde edilen gelirler
genellikle çifte vergilendirmeye maruz kalmamaktadır.
Çoğu ülke vergi mükellefleri için global tabanlı bir vergi sistemi uygularken, mükelleflerinin Hong
Kong’ta elde ettikleri kazançlar sadece bu ülkede vergilendirilebilmektedir.
Hong Kong’un kapsamlı bir çifte vergilendirme anlaşması imzaladığı iki ülke bulunmaktadır. Hong
Kong Çin ile aralarındaki çifte vergilendirmeyi kaldırmak için bir vergi anlaşması imzalamıştır.
Hong Kong’un Belçika ile de çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması imzalamıştır. Bu anlaşma
ülkenin imzaladığı tüm gelir türlerini kapsayan ilk anlaşmadır.
vi. Yararlı Bilgiler
Hong Kong’da Vize Uygulamaları
Üç aya kadar olan seyahatlar için Türk vatandaşlarına Hong Kong vize uygulamamaktadır.
Ancak, bu konuda önemle belirtilmesi gereken husus, ÇHC’nin ülkemiz vatandaşlarından vize
istemesi ve ülkemizden vize almadan Hong Kong’a gelen vatandaşlarımızın ÇHC için Hong
Kong’dan vize almaya yönelik başvurularının genellikle reddedilmesidir. Bu nedenle, Hong Kong
üzerinden Çin’e geçecek ülkemiz vatandaşlarının mutlaka ülkemizdeki ÇHC Büyükelçiliği veya
Konsolosluğundan vize temin etmeleri tavsiye edilmektedir.
Çin Halk Cumhuriyeti Büyükelçiliği
Gölgeli Sok. No: 34
Gaziosmanpaşa/Ankara
Tel: (312) 4360628
Faks: (312) 4464248
Çin Halk Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu
Ortaklar Cad. No: 14
Mecidiyeköy/İstanbul
Tel: (212) 2725201
Faks: (212) 2747733
T.C. Hong Kong Başkonsolosluğu ve T.C. Hong Kong Ticaret Ataşeliği
Room 301, 3/F, Sino Plaza 225­257
Gloucester Road
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 36

Causeway Bay/Hong Kong
Tel : (852) 25721331
Fax : (852) 28936620 ­ 28931771
E­Mail : Dthon@Netvigator.Com
Hong Kong’da Çalışma Vizesi Başvurusunda İstenen Belgeler
İlgili bölümler doldurulmuş olarak ID(E) 936 adlı başvuru formu
www.immd.gov.hk/ehtml/id(e)936.htm web sayfasından konuya ilişkin bilgi alınabilmektedir);
Finansörün Faaliyet Kayıt Sertifikası (Business Registration Certificate), firma tescil sertifikasının
(Certificate Incorporation) ve/veya şirket sözleşmesinin (Memorandum of Incorporation) ve
şirket şartnamesinin (Articles of Association) birer süreti,
Finansör/finansör şirketin mali durumu (gelir vergisi, ticaret karı ve zararı),
Önerilen maaş ve görev bilgileri ile şirket çalışanlarının listesi ve Hong Kong dışından daha önce
veya yeni işe alınan personel listesi,
Başvuranın hizmet sözleşmesi veya görev tanımı, gelir ve diğer özlük hakların belirtildiği bir
mektup,
Başvuranın şirket içindeki görev ve yetkilerinin açık tanımı,
İspatlıyıcı belgeler ile başvuru yapanın akademik nitelikleri ve yeni işi ile bağlantısı (diploma,
sertifika ve diğer benzeri belgeler),
İşveren tarafından sağlanabilecek diğer destekleyici belgeler (mümkün olduğu takdirde) ve
gerekçeler ile birlikte sözkonusu işe yerel bir elemanın istihdamının mümkün olmadığını belirten
bir mektup,
Eğer başvuru yapan, Hong Kong’da halihazırda çalışmakta olan bir kişinin yerine işe başlıyacak
ise, sözkonusu şahsın özellikleri ve nerede olduğuna (Biliniyorsa) dair bilgi,
Eğer başvuran yeni bir pozisyonda istihdam edilecek ise görev tanımı,
Başvuru yapan kişinin Hong Kong’da daha önceki ikametgahının ispatı (Eğer varsa).
Not: Yukarıda belirtilen belgelere ek olarak, başvuruyu destekleyen diğer bilgiler ve dökümanlar,
başvuruyu değerlendiren yetkili memur tarafından istenebilmektedir.
Çalışma vizesine kimler başvurabilir?
Genel kural olarak, Hong Kong’da ikametgah hakkına ya da Hong Kong’da toprak alma hakkına
sahip olan şahıslar haricinde herkes, eğitim, çalışma, staj, yatırım veya ikametgah amacıyla
Hong Kong’a gelmeden önce vize almak zorundadır.
Başvurular nereye yapılmalıdır?
­ Başvuruda bulunacak şahıslar, ikametgah ettikleri yerdeki en yakın Çin Halk Cumhuriyeti
Büyükelçiliğine veya Konsolosluğuna vize başvurusu yapmalıdır.
­ ÇHC dışında vize başvuruları için başvuru yapacak kişiler başvurularını Hong Kong Göçmen
Dairesine (Hong Kong Immigration Department) doğrudan veya Hong Kong’daki finansörü
aracılığı ile ulaştırabilmektedir. Sözkonusu başvuru, Hong Kong Immigration Department Receipt
and Despatch Unit, 2/F, ImmigrationTower, 7 Gloucester Road Wan Chai, Hong Kong adresine
yapılmalıdır.
Başvuru formu ID(E) 936, Hong Kong Immigration Department’dan temin edinilebilmektedir. (
www.immd.gov.hk/ehtml/id(e)936.htm şeklindeki web sayfasından konuya ilişkin bilgi
alınabilmektedir);
Sözkonusu başvurunun yapılması amacıyla başvuru sahibi tarafından adıgeçen başvuru formu
doldurulmalı ve destekleyici belgeler ile birlikte;
­ Finansörün Hong Kong kimlik kartının bir sureti,
­ Kişisel kimlik bilgileri, seyahat belgelerinin geçerlik süresi, yeniden giriş vizesine ilişkin detayları
kapsayan başvuru yapan şahsın seyahat belge/belgeleri,
­ Başvuru yapanın bir fotoğrafı,
verilmelidir.
Destekleyici belgeler: Farklı tipde vize başvurusu (çalışma, staj, yatırım, eğitim veya ikametgah)
için farklı bilgi ve destekleyici belgeler istenmektedir. Gerekli görüldüğü takdirde başvuru ile ilgili
olarak mülakat yapılmak üzere finansör çağrılabilmektedir.
İşlem süresi: Normal şartlarda 4 ila 6 haftalık bir süre gerekmektedir. Başvurunun sonucu
başvuru yapan kişiye iletilmek üzere ilgili finansöre bildirilmektedir.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 37

Harç: Vizenin çeşitine bağlı olarak farklı harçlar alınmaktadır. (Çalışma vizesi harçı ilişkin bilgi
www.immd.gov.hk/ehtml/feetable_5_1.htm şeklindeki web sayfasından temin edilebilmektedir).
Harçlar, finansör tarafından vizenin alınması esnasında Hong Kong Doları cinsinden
ödenmektedir.
Resmi Tatiller
Cumartesi öğleden sonrası ve Pazar resmi hafta sonu tatilidir. Diplomatik temsilcilikler ve diğer
bir kısım uluslararası ve yerel kuruluşlar Cumartesi de tam gün tatil yapmaktadırlar. Eğlence,
alışveriş ve dinlenme yerleri Çin yeni yılının ilk bir veya iki günü haricinde haftanın her günü ve
diğer tatil günlerinde de açık bulunmaktadır. Batı ve Çin kültürünün ilginç bir karışımı olan Hong
Kong’ta toplam resmi tatil günleri yılda 15 güne yaklaşmaktadır. Hong Kong’un resmi tatil günleri
aşağıda yer almaktadır.
­Yılbaşı 1 Ocak
­Çin Yeni Yılı 24­26 Ocak
­Ching Ming Festival 5 Nisan
­İyi Cuma ve Easter 13­16 Nisan
­Buda’nın Doğum Günü 30 Nisan
­İşçi Bayramı 1 Mayıs
­Tuen Ng Festival 25 Haziran
­Hong Kong SAR Kuruluşunu İzleyen Günü 2 Temmuz
­Milli Gün 1 Ekim
­Çin Bahar Festivalini İzleyen Gün 2 Ekim
­Chung Yeung Festival 25 Ekim
­Christmas 25­26 Aralık
Hong Kong’daki bazı tatiller Çin kültüründen kaynaklanmakta, bu nedenle Çin Takvimine göre
bazı tatillerin günleri her yıl farklı tarihlerde olmaktadır.
vii. Ziyaret Edilen Kurum ve Kuruluşlar
Hong Kong Customs and Excise Departmant
www.customs.gov.hk
Hong Kong Chamber of Commerce
www.chamber.org.hk
Vestel Electronics Inc.(Asia)
Pasific Technology Development Limited
www.pacitechdev.com
Hong Kong Trade and Industry Department
www.tid.gov.hk
Hong Kong Productivity Council
www.hkpc.org
Invest Hong Kong
www.investHK.gov.hk
Hong Kong Trade Development Council
www.tdctrade.com
Economic Development and Labour Bureau
www.edlb.gov.hk
Ram Pacific Ltd.
www.rampacific.com
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 38

2.3.4. MAKAO
Makao HK’nın batısında eski bir Portekiz kolonisidir. İnci Nehri Deltasının Batı ucunda Zhuhai’ye
sınırdır. Makao yarımadası, Taipa ve Coloane adalarından oluşmuştur. Yüzölçümü 27 km2 ve 451
000 nüfusa sahiptir. Makao 16. yy’de Portekiz kolonisi olmuştur. Burası Avrupalıların Güney
Asya’daki ilk sürekli yerleşim alanı olmuştur. Portekiz ile ÇHC arasında 1987 yılında yapılan bir
anlaşma ile 20 Aralık 1999 yılından itibaren ÇHC’ye ait bir Özel İdari Bölge­ SAR statüsü
kazanmıştır. Makao HK örneğinde olduğu gibi 50 yıllık bir süre için yüksek dereceli otonomiye
sahiptir. Makao’da HK gibi dünyanın en açık ekonomilerinden biridir.
İmalat sanayi aktiviteleri son 20 yıldır Guandong eyeletine kaymakla birlikte, Makao Asyada’ki 4.
en yüksek kişi başına gelire sahip bölgedir. HK­CEPA Anlaşması gibi bir diğer CEPA Anlaşması
Makao ile Çin arasında yapılmıştır. Hizmetler sektörü Makao GSYİH’sının %82’sini
oluşturmaktadır. Turizm ve tekstil ana faaliyetlerdir. Ancak tekstil faaliyetlerinde anakaranın
daha avantajlı olması buradaki işletmelerin Çin’e kaymasına neden olmaktadır.
Diğer taraftan Makao’ya HK’dan sadece deniz yolu ile ulaşılabilmektedir. Bu önemli bir engel
teşkil etmektedir. Aynı gün içerisinde HK, Makao ve sınırdaki Zhuhai’ye gitmek mümkün olmakta
ancak yabancıların ve bölge’de yaşayanların defalarca sınır kontrollerinden geçmeleri
gerekmektedir. Özellikle Çin Halk Cumhuriyeti sınır kapılarından geçenler ciddi zaman kaybı ve
sıkı kontrollere maruz bırakılmaktadır. Bu bölgedeki ulaşım engellerinin HK, Makao, Zhuhai
karayolu köprüsü ile bir ölçüde çözülebileceği iddia edilmektedir. Ancak Özel İdari Bölgelere ÇHC
vatandaşlarının geçişleri izne bağlı olduğundan, yasal olmayan geçişler sürekli kontrole tabi
olacağından ve yabancılara, geçişlerde üç ayrı ülke muamelesi yapılmasından dolayı sınırdaki
bekleme ve kontrollerin devam edeceği düşünülmektedir.
Tablo: Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler
2001 a
2002 a
2003 a
2004 a
2005 b
GSYİH (MPtc milyon) 49 704 54 819 63 566 83 103 n/a
GSYİH artışı(%) 2,9 10,1 14,2 28,0 6,3
Enflasyon(ortalama; %) ­2,0 ­2,6 ­1,6 1,0 4,4
Nüfus (milyon) 436,7 441,6 448,5 465,3 n/a
İhracat(ABD $ milyon) 2 309,1 2 365,7 2 587,5 2 820,1 n/a
İthalat (ABD$ milyon) ­2 396,3 ­2 540,4 ­2 762,2 ­3 488,0 n/a
Ticaret Dengesi (ABD$ milyon) ­87,2 ­174,7 ­174,6 ­667,9 n/a
Döviz rezervleri­altın dahil (ABD $ milyar) 3,5 3,8 4,3 5,4 n/a
Döviz kuru(ortalama MPtc:­ABD$) 8,0 8,0 8,0 8,0 8,0
a Gerçekleşen. b Economist Intelligence Unit tahmini.
Makao, Hong Kong gibi büyük oranda dış ticarete bağlı bir ülkedir. Ülke 2004 yılında nominal
GSYİH’sının %105,9’u tutarında mal ve hizmet ihracatı gerçekleştirmiş, iç talep ise GSYİH’nın
%27,5’ini oluşturmuştur. Turizm hizmetleri ekonominin belkemiğini oluşturmaktadır. 2004
yılında Turizm Hizmetleri Sektörü’nün GSYİH’daki payı %29, sektör üzerindeki doğrudan vergiler
yolu ile devlet gelirleri içindeki payı ise %78,8’dir. Ülkede yapılan üretimde ağırlıklı paya sahip
olan tekstil ve giyim sanayiinin GSYİH’ya katkısı ise 2003 yılında %6,3 olarak tespit edilmiştir.
Makao’da imalat sektörünün gelişmesi düşük ücret avantajı bulunan ÇHC rekabeti sebebiyle
sınırlıdır.
Tablo: Makao’un Dış Ticaret Değerleri – Milyon $
İhracat İthalat Denge Hacim
2001 2 309,1 2 396,3 ­87,2 4 705,4
2002 2 365,7 2 540,4 ­174,7 4 906,1
2003 2 587,5 2 762,2 ­174,7 5 349,7
2004 2 820,1 3 488,0 ­667,9 6 308,1
Kaynak: EIU Country Report 2005
Makao 1997 ile 2000 yılları arasında mal ticaretinde fazla vermiştir. Bölgenin verdiği fazla 1997
yılında 526 milyon MPtc (66 milyon dolar) ve 2000 yılında 2,3 milyar MPtc (288 milyon dolar)
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 39

olmuştur. 2001 yılında ise dünya ekonomisindeki yavaşlamaya paralel olarak mal ihracatının
%9,4 oranında azalarak 18,5 milyar MPtc tutarına düşmesi sonucunda ticaret açığı vermiştir.
İthalat ise %5,9 oranında artarak 19,2 milyar MPtc’ye yükselmiştir. 2002 yılında yerel
ekonomideki genişlemenin ithalatı tetiklemesi sonucunda, ithalat artış hızının %6 olmasına karşın
ihracattaki %2,4 oranında artmasıyla ülke dış ticaret açığı vermeye devam etmiştir. 2003 yılında
ihracatın bir önceki yıla göre % 9,4, ithalatın ise %8,7 oranında artması ile ticaret açığı 1,4
milyar MPtc olarak kalmıştır.
Tablo: Makao’nun Dış Ticaretinde Önemli Ülkeler – 2004
İhracat
%/
toplam İthalat
%/
toplam
ABD 48,7 Çin 44,4
AB 21,6 AB 12,5
Çin 13,9 Hong Kong 10,6
Hong Kong
Kaynak: EIU Country Report 2005
7,6
Makao 2004 yılında ise açık yerel ekonomideki hızlı büyüme ve özellikle hizmetler sektörüne
yapılan büyük ölçekli yatırımlar neticesinde mal ticaretinde 5,3 milyar MPtc tutarında açık
vermiştir. İthalat %26,3 oranında artarak 27,9 milyar MPtc olurken, ihracatta sadece %9
artarak 22,6 milyar MPtc tutarına yükselmiştir. 2005 yılının ilk yarısındaki ekonomik göstergelere
göre ithalat artışı devam ederken, özellikle tekstil kotalarının küresel bazda kaldırılmasıyla
ihracat azalması ile mal ticaretinden doğan açık 6 milyar MPtc düzeyine yükselmiştir. Ülkenin
önümüzdeki dönemde de büyük oranda dış ticaret açığı vermeye devam etmesi beklenmekle
beraber, hizmetler sektöründen elde ettiği fazla bu açığı dengelemektedir.
Makao ve Çin Halk Cumhuriyeti arasında 1 Haziran 2004 tarihinde bir serbest ticaret
anlaşması(CEPA) imzalanmıştır. Anlaşma Hong Kong ile Çin arasındaki CEPA anlaşması ile benzer
özellikler taşımaktadır. Anlaşma 501 ürüne ve 26 hizmet sektörüne pazarın açılmasını
sağlamakta ve ticareti kolaylaştırıcı önlemleri içermektedir. Anlaşmada Çin ile Hong Kong’un
yaptığı CEPA anlaşmasındaki tüm ürünler kapsanmamaktadır. 2003 yılı Aralık ayında Zhuhai ile
Makao sınırında kurulması kararlaştırılan sanayi alanı 2005 yılında faaliyete geçmiştir.
Tablo: Makao’nun Dış Ticaretinde Önemli Ürün Grupları
Yerel İhracat ­ 2004 Milyon $ İthalat ­ 2004
Tüketim ürünleri (yiyecek, içecek ve
Milyon $
Giyecek 1 950,2 tütün dahil) 1 370,9
Diğer tekstil ürünleri 308,6 Hammadde ve ara mallar 1 248,0
Makineler ve parçaları 141,9 Sermaye malları 600,9
Ayakkabı
Kaynak: EIU Country Report 2005
104,4 Mineral yakıt ve yağlar 268,3
Makao büyük oranda turizm sektörüne bağımlı durumdadır. Ayrıca tekstil ve giyim sektörü ülke
ihracatının %83’ünü oluşturmaktadır.
Makao vergi sistemi, toplanan vergi çeşidinin azlığı ve düşük oranları ile Hong Kong’un vergi
sistemine çok yakındır. İki ülkede de temel olarak doğrudan vergiler, buna ek olarak dolaylı
vergiler uygulanmaktadır.
Hükümet yabancı sermayeyi ülkeye çekerek ekonomik kaynakları çeşitlendirmeye çalışmaktadır.
Kurumlar vergisi oranları düşüktür. Şirketlerin net karının 37 500 doların üzerinde olan kısmına
%15 oranında vergi uygulanmaktadır. Bu miktarın altındaki karlara ise %2­15 oranları arasında
vergi uygulanmaktadır. Son yapılan düzenlemelerle kurumlar vergisi oranları gelir vergisi
oranlarına yaklaşmıştır. Gelir vergisi için üst oran %12’dir.
Yabancı firma ve şahıslar Makao’da şirket kurma, şube ya da temsilcilik ofisi açma konusunda
tamamen serbesttir ve hiçbir ayrımcılık uygulanmamaktadır. Kurulan şirketlerin sahiplerinin
Makao vatandaşı ya da yerleşiği olma zorunluluğu bulunmamaktadır. “Ticaret ve Yatırımı
Geliştirme Kurumu” Makao’da yatırım ve iş kurma konusunda bilgi ve destek sağlamaktadır.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 40

a. Türkiye’nin Makao ile Ticareti
Tablo:Türkiye­Makao Ticaret Değerleri ($)
İTHALAT İHRACAT
DIŞ TİCARET
DENGESİ
DIŞ TİCARET
HACMİ
1992 12 367 8 013 ­4 354 20 380
1993 66 652 14 786 ­51 866 81 438
1994 99 305 0 ­99 305 99 305
1995 229 108 0 ­229 108 229 108
1996 651 837 0 ­651 837 651 837
1997 454 473 75 980 ­378 493 530 453
1998 612 099 69 903 ­542 196 682 002
1999 1 463 257 8 244 ­1 455 013 1 471 501
2000 1 998 108 1 795 288 ­202 820 3 793 396
2001 1 886 775 1 594 302 ­292 473 3 481 077
2002 3 236 533 2 194 962 ­1 041 571 5 431 495
2003 5 367 472 1 276 111 ­4 091 361 6 643 583
2004 6 386 757 748 164 ­5 638 593 7 134 921
2005 2 606 410 471 670 ­2 134 740 3 078 080
Kaynak:DTM
Türkiye’nin Makao ile ticaretinde en büyük ticaret hacmine 7 milyon dolar tutarı ile 2004 yılında
ulaşılmıştır. İki ülke arasındaki ticaret 2005 yılında azalma göstermiştir. 2005 yılında Türkiye’nin
Makao’dan yaptığı ithalattaki %145 oranındaki azalma ithalatımızın Çin’e kaymasından
kaynaklanmaktadır. Aynı yıl Makao’ya ihracatımız da bir önceki yıla göre %58 oranında
azalmıştır.
Tablo: Türkiye’nin Makao’ya İhracatı ($)
GTİP Ürün 2003 2004 2005
520939 Pamuk men (diğer, boyalı, m2>200gr, pa=>%85) 77 804 47 475 142 906
520942 Pamuk men (denim, renkli ipliklerden, m2>200gr, pa=>%85) 500 179 264 429 102 146
551511 Devamsız poliester+viskoz ipeği liflerinden 183 041 11 623 80 822
520832 Pamuk men (düz dokuma:m2>100gr, pamuk=>%85) boyalı 28 011 45 347
520932 Pamuk men (3lü/4lü dimi, boyalı, m2>200gr, pa=>%85)
Diğer örme mensucat (en%5) 41 484 17 065
482110 Kağıt/kartondan baskılı etiketler 2 653 10 482
530919 Diğer keten dokumalar (ağırlıkça %85 ten fazlası keten) 30 950 9 991
520922 Pamuk men (3lü/4lü dimi, ağartılmış, m2>200gr, pa=>%85)
Pamuk men (bez a., renkli ipliklerden, 100200gr, pa=>%85), pamuk mensucat (denim, renkli ipliklerden, m2>200gr, pa=>%85),
devamsız poliester+viskoz ipeği liflerinden, pamuk mensucat (düz dokuma:m2>100gr,
pamuk=>%85) boyalı, pamuk mensucat (3lü/4lü dimi, boyalı, m2>200gr, pa=>%85).
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 41

Tablo: Türkiye’nin Makao’dan İthalatı ($)
GTİP Ürün 2003 2004 2005
1 410 1 817
640399 Yüzü deri diğer ayakkabı
Süveter/kazak/hırka/yelek vs.; sentetik ve suni liflerden
861 457 423 916
611030 (örme)
Yapısında başka bir halkaya yapışmamış bir triazin halkası ol.
31 940 122 419 297 534
293369 Diğ. Bil. 124 564 280 800
640359 Diğer tabanı kösele, yüzü deri ayakkabı 2 092 72 528 171 645
611020 Süveter/kazak/hırka/yelek vs. Pamuktan (örme) 526 622 402 028 155 481
621210 Sutyenler 438 052 463 537 123 695
620462 Kadın/kız çocuk için pantolon, şort vs.; pamuktan 19 995 35 732 113 434
640319 Diğer spor ayakkabıları (yüzü deriden)
Süveter/kazak/hırka/yelek vs.; dokunabilir diğer madde.
116 912 49 272 107 247
611090 (örme) 729 42 466 88 858
610910 Tişört, fanila, atlet vs.giyim eşyası; pamuktan (örme) 80 617 125 752 84 113
920110 Düz piyanolar 83 233
640391 Bileği kapatan diğer yüzü deri ayakkabı 597 384 438 341 66 812
640351 Bileği kapatan, tabanı kösele, yüzü deri ayakkabı 64 792
852320 Manyetik diskler, boş
Kadın/kız çocuk için sentetik/suni lifden bluz, gömlek; bluz
10 380 46 699 63 120
610620 (örme)
Kaynak:DTM
14 221 35 240 58 948
2005 yılında Makao’dan ithalatımızda başlıca ürünler: yüzü deri diğer ayakkabı,
süveter/kazak/hırka/yelek vs.; sentetik ve suni liflerden (örme), yapısında başka bir halkaya
yapışmamış bir triazin halkası ol. diğ. bil., diğer tabanı kösele, yüzü deri ayakkabı,
süveter/kazak/hırka/yelek vs. pamuktan (örme) ve sutyenlerdir.
b. Ziyaret Edilen Kurum:
Ticaret ve Yatırımı Geliştirme Kurumu
http://www.ipim.gov.mo/en/index2.asp
c. Faydalı Adresler
Makao Special Administration Region of the People's Republic of China
http://www.gov.mo
Economic Services Bureau
http://www.economia.gov.mo
Statistics and Census Bureau
http://www.dsec.gov.mo
Finance Bureau
http://www.dsf.gov.mo
Land, Public Works and Transportation Services
http://www.dssopt.gov.mo
Labour Affairs Bureau
http://www.dsal.gov.mo
Civic and Municipal Affairs Institute
http://www.iacm.gov.mo
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 42

Makao Consumers Council
http://cc.informac.gov.mo
Makao Government Tourist Office
http://www.macautourism.gov.mo
Makao Monetary Authority
http://www.amcm.gov.mo
Makao International Airport
http://www.macau­airport.gov.mo
Air Makao
http://www.airmacau.com
Concordia Industrial Park
http://www.concordia­park.com
Makao Productivity and Technology Transfer Center
http://www.cpttm.org.mo
Meteorological and Geophysical Bureau
http://www.smg.gov.mo
The Institute of European Studies of Makao
http://www.ieem.org.com
Euro­Info Centre, Makao
http://www.ieem.org.mo/eic/eicmacau.html
World Trade Center Makao
http://www.wtc­macau.com
Industrial Association of Makao
http://www.madeinmacau.net
Chinese­Portuguese Trade and Industry Chamber
http://www.ccilc.org.mo
Makao Lawyers Association
http://www.aam.org.mo
Makao Chamber of Commerce
http://www.acm.Makaoweb.com
Small & Medium Enterprises Association
http://www.sme.org.mo
2.3.5. SHENZHEN
Shenzhen 20 yıl önce küçük bir balıkçı kasabasından büyük bir sanayi şehrine dönüşmüştür.
Shenzhen, Hong Kong sınırında bulunmaktadır. Arada bir sınır ve gümrük duvarı olmasına
rağmen Hong Kong Metrosu ile Shenzhen’e gidip gelmek ya da Shenzhen’de yaşayıp HK’da
çalışmak mümkündür. Özellikle tatil günlerinde HK’dan Shenzhen’e geçenlerin sayısı günde 17
000 kişiye kadar çıkabilmektedir. Shenzhen HK’ya göre fiyatların ve işgücünün daha ucuz olduğu
bir yerdir. Shenzhen’deki 1391 Şirketten 1087’si HK’lı işadamları tarafından kurulmuştur. Şehir
Çin’in Mao’dan sonraki lideri ve Çin’deki ekonomik dönüşümü başlatan Deng Xiaoping’in seçtiği 4
“Özel Ekonomi Bölgesi”nden biridir. Shenzhen’in 1980 yılındaki nüfusu 30 000 iken bugün 3
milyonu geçmiştir. Burası son yirmi yılda Çin’in her köşesinden göç almış ender yerlerden biridir.
Şehirde yaş ortalaması 30’dur. Şehirde ihracat yönelik işleme, telekom ürünleri, ilaçlar, kimya
sanayi önemli sektörler arasında yer almaktadır. Ayrıca ülkedeki iki menkul değerler
piyasasından biri Shenzhen’dedir. Shenzhen’nin 2005 yılı ihracatı 130,4 milyar dolar, ithalatı ise
97,8 milyar dolar olarak gerçekleştirilmiştir.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 43

Tablo: Shenzhen İhracatı­İlk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
SHENZHEN 79853,7861 99712,42063 130420,2461
8471 otomatik bilgi işlem makinaları 9269,50446 12801,42867 17434,46343
8473 84.69­84.72 pozısyonlarındakı makınaların aksam ve parcaları 8461,69832 9475,629006 10271,89482
8525 radyo­telefon,radyo,televızyon verıcılerı,televızyon kamerası 1853,34099 4002,969791 5615,046984
8517 tellı telefon­telgraf ıcın elektrıklı cıhazlar 2518,46559 3427,555022 4356,791959
8529 85.25­85.28 dekı cıhazların aksam ve parcaları 1294,22137 2141,131482 4290,687585
9504 topluca oynanan oyunlar ıcın esya;bılardo,bovlıng tertıbatı 2403,13748 1972,975935 3965,130596
9013 sıvı krıstallı tertıbat,lazerler,dıger optık cıhaz ve aletler 303,955115 906,157582 2991,107432
8521 kaydedıcı,okuyucu vıdeo cıhazları 1645,05042 2463,16806 2981,426978
8528 televızyon alıcıları (kombıne olsun olmasın) 1035,61896 1720,019176 2419,316548
8522 85.19­85.21 pozısyonlarındakı cıhazların aksam ve parcaları 1824,01325 1920,486584 2348,425741
8504 elektrık transformatorlerı,statık konvertısorler,selfler vb 1440,71715 1967,258455 2335,336715
8519 plak donduruculer,pıkaplar,kaset calarlar,kayıt cogaltıcılar 488,16796 843,467818 2329,875963
9009 optık sıstemlı­kontaklı fotokopı,termokopı cıhazları 722,757758 579,537955 2060,826612
9503 dıger oyuncaklar,kucultulmus modeller,bulmacalar 1888,53466 2037,746419 2014,079418
6110 kazaklar,suveterler,hırkalar,yelekler vb.esya­orulmus 856,521924 1103,302548 1747,317783
9403 dıger mobılyalar,bunların aksam ve parcaları 1070,56301 1308,809059 1744,58506
8527 radyo­telefon,radyo­telgraf,radyo yayınları alıcı cıhazları 1595,93976 1273,740173 1697,697204
8516 elektrıklı su ısıtıcıları,elektrotermık cıhazlar (sofbenler) 1112,80554 1222,569947 1687,371572
2709 petrol yagları ve bıtumenlı mınerallerden uretılen 610,036818 711,275033 1538,994066
6204 kadın,kız cocuklarına aıt takım elbıse,ceket,elbıse,etek vb 1072,62074 1172,724521 1398,196225
4202 derı,kosele vb den seyahat esyası 997,844405 1195,901083 1367,913029
8534 baskılı devreler 631,140242 979,540693 1307,225916
8518 mıkrofon,hoparlor,kulaklık,ses yukseltıcı setler,mesnetlerı 766,436582 1003,354072 1284,527544
6403 yuzu derı,tabanı kaucuk,plastık,tabıı,sunı vb kosele ayakkabı 912,927149 1108,298899 1265,492803
8507 elektrık akumulatorlerı,separatorlerı 736,027246 1139,927642 1259,851316
9401 oturmaya mahsus mobılyalar,aksam ve parcaları 645,869472 881,720913 1184,771125
Kaynak: Çin Gümrükleri
Otomatik bilgi işlem makinaları, 84.69­84.72 pozisyonlarındaki makinaların aksam ve parçaları,
radyo­telefon,radyo, televızyon vericileri, televizyon kamerası, telli telefon­telgraf icin elektrikli
cihazlar, 85.25­85.28 deki cihazların aksam ve parçaları, topluca oynanan oyunlar için
esya;bilardo, bovling tertibatı, sıvı kristalli tertibat, lazerler, diğer optik cihaz ve aletler,
Shenzhen’in ithalatında ön sıralarda yer alan ürünlerdir.
Tablo: Shenzhen İhracatta ­İlk 25 Ülke ve Türkiye­2005 (Milyon $)
SIRA ÜLKE 2003 2004 2005
0 ­­DÜNYA 79853,7861 99712,42063 130420,2461
1 Hong Kong 33477,25001 44327,04681 56160,36894
2 ABD 16935,11405 20546,2355 27696,26019
3 Japonya 5318,203383 5240,13389 5736,556071
4 Hollanda 2509,317186 2142,130171 3501,629901
5 Singapur 1908,921006 2298,343856 3471,199163
6 Almanya 2280,117332 2353,974616 3115,837852
7 İngiltere 1956,946415 2261,942116 2931,224904
8 Kore Güney 1396,259926 2567,72242 2692,88163
9 Tayvan 1252,430494 1474,147098 1936,771367
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 44

10 Fransa 1026,394228 1302,793642 1433,437645
11 Kanada 705,162601 830,985002 1389,156011
12 Avustralya 795,704412 1055,132459 1356,185133
13 Italya 743,445421 1052,294275 1261,683697
14 Tayland 747,885656 843,756339 1112,002555
15 Malezya 674,249348 732,63323 1037,047322
16 Birlesik A. Emirlikleri 679,618064 727,790591 947,530432
17 Hindistan 224,846669 442,341532 879,062496
18 Endonezya 617,224578 776,089176 865,716904
19 İspanya 409,928415 539,923511 798,874972
20 Rusya 242,848211 433,581534 704,839686
21 Meksika 296,018979 413,638686 572,29619
22 Brezily 228,443803 356,327878 542,435879
23 S. Arabistan 367,521497 369,596177 536,818913
24 Belçika 336,481695 384,861995 507,307773
25 Irlanda 250,842416 295,717327 498,218019
26 Turkiye 288,285188 322,138426 458,98559
Kaynak: Çin Gümrükleri
Hong Kong, ABD, Japonya, Hollanda, Singapur, Almanya, İngiltere, Shenzhen’in ihracatında ön
sıralarda yer alan ülkelerdir. Türkiye bu ülkeler arasında 26. sırada yer almaktadır. 2005 yılında
ülkemizin bu bölgeden yapmış olduğu ithalat 459 milyon dolar civarında gerçekleşmiştir.
Tablo: Shenzhen Türkiye’ye İhracatı­İlk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
TÜRKİYE 288,285188 322,138426 458,98559
8471 otomatik bilgi islem makinalari,uniteleri 11,119598 29,848672 46,601922
8517 telli telefon­telgraf icin elektrikli cihazlar 10,546142 12,43323 35,799932
8415 klima cihazlari­vantilatorlu,isi,nem degistirme tertibatli 14,061401 22,261719 29,631128
8504 elektrik transformatorleri,statik konvertisorler,selfler vb 9,321298 14,761645 23,837789
8528 televizyon alicilari (kombine olsun olmasin) 34,315557 29,942157 19,083797
8507 elektrik akumulatorleri,separatorleri 6,830958 12,476668 17,14446
8529 85.25­85.28 deki cihazlarin aksam ve parcalari 3,023881 14,295278 14,328131
8525 radyo­telefon,radyo,televizyon vericileri,televizyon kamerasi 0,695396 1,724021 13,537556
8711 motosikletler,mopetler,motorlu bisikletler,sepetler 0,095544 7,693385 13,237065
8521 kaydedici,okuyucu video cihazlari 52,668854 17,635395 10,853497
9405 diger aydinlatma cihazlari,lambalar,isikli tabela,plaka vb 2,485064 5,997915 10,055506
8518 mikrofon,hoparlor,kulaklik,ses yukseltici setler,mesnetleri 10,207604 11,132299 10,049189
8516 elektrikli su isiticilari,elektrotermik cihazlar (sofbenler) 2,516553 6,00168 9,515169
8473 84.69­84.72 pozisyonlarindaki makinalarin aksam ve parcalari 6,132919 7,986595 9,056071
6911 porselen sofra esyasi,mutfak,tuvalet esyasi 6,91827 2,536633 8,751331
4202 deri,kosele vb den seyahat esyasi 4,040457 5,637388 8,741028
5007 ipekten,ipek dokuntusunden dokumalar 0 0 7,839579
6702 yapma cicekler,yaprakli dallar,meyvalar ve bunlardan mamuller 5,38299 5,999626 6,574371
9018 tip,cerrahi,discilik,veterinerlik alet ve cihazlari 1,419691 3,078283 5,959326
8522 85.19­85.21 pozisyonlarindaki cihazlarin aksam ve parcalari 8,176231 5,17968 5,099773
8215 kasik,catal,kepce,kurek,balik bicagi,vb mutfak­masa esyasi 2,165419 3,721625 4,907554
8540 katodlu elektronik valfler,tup ve lambalar 6,277944 3,761698 4,838434
3926 plastikten diger esya 1,975956 2,487997 4,415321
8509 ev isleri icin elektromekanik­elektrik motorlu cihazlar 0,941118 2,897736 4,384741
9503 diger oyuncaklar,kucultulmus modeller,bulmacalar 3,974176 5,467315 3,953089
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 45

8527 radyo­telefon,radyo­telgraf,radyo yayinlari alici cihazlari 7,400644 5,530615 3,872882
Kaynak: Çin Gümrükleri
Otomatik bilgi işlem makinaları, uniteleri, telli telefon­telgraf için elektrikli cihazlar, klima
cihazları­vantilatorlü, ısı, nem değistirme tertibatlı, elektrik transformatörleri, statik
konvertisörler, selfler vb, televizyon alıcıları (kombine olsun olmasin), elektrik akümülatörleri,
separatörleri, 85.25­85.28’deki cihazların aksam ve parçalari, radyo­telefon, radyo, televizyon
vericileri, televizyon kamerası gibi ürünler Shenzhen bölgesinden yapılan ithalatımızda ön
sıralarda yer almaktadır. Ayrıca ipekten, ipek döküntüsünden dokumalar ithalatı 2005 yılında
başlayan ürünler arasında yer almaktadır.
Tablo: Shenzhen İthalatı­İlk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
SHENZHEN 66556,84176 83609,67325 97825,67128
8542 elektronık entegre devreler,mıkro devreler 13597,38218 18316,43631 22992,39661
9013 sıvı krıstallı tertıbat,lazerler,dıger optık cıhaz ve aletler 1083,107944 2573,570018 5583,195735
8473 84.69­84.72 pozısyonlarındakı makınaların aksam ve parcaları 4745,742832 4730,80394 5208,963041
8471 otomatık bılgı ıslem makınaları,unıtelerı 3214,350502 3746,981574 4846,331117
8529 85.25­85.28 dekı cıhazların aksam ve parcaları 1444,40923 2756,656957 3568,074365
8541 dıotlar transıstorler vb yarı ıletkenler,pıezo elektrık krıs. 2342,409081 3060,280891 3326,058637
2709 petrol yagları ve bıtumenlı mınerallerden uretılen 1403,685013 1697,391947 2333,426964
8534 baskılı devreler 829,389342 1252,036818 1711,281276
8536 gerılımı 1000 voltu gecmeyen elektrık devresı techızatı 817,540614 1199,919799 1627,813949
8522 85.19­85.21 pozısyonlarındakı cıhazların aksam ve parcaları 1033,157691 1270,237086 1525,073852
3903 sıtıren polımerlerı (ılk sekıllerde) 1168,013959 1254,429631 1270,919475
8504 elektrık transformatorlerı,statık konvertısorler,selfler vb 764,538075 1059,687965 1205,889756
8525 radyo­telefon,radyo,televızyon verıcılerı,televızyon kamerası 1824,942364 1415,891367 1117,784078
8532 elektrık kondansatorlerı­sabıt,degısken­ayarlanabılır 772,94053 942,95363 1028,356772
8507 elektrık akumulatorlerı,separatorlerı 455,578611 769,529345 932,571235
3907 polıasetaller,dıger polıeterler,epoksıt­alkıd recıneler vb 650,254586 795,892809 903,239174
8479 kendıne ozgu fonksıyonlu makına ve cıhazlar 627,731437 958,254354 901,103223
2710 petrol ve bıtumenlı mınerallerden uretılen­ham harıc­yaglar. 529,598771 697,950783 857,655294
9801 expts of repaıred ımpts; ımpts of returned expts 421,507149 452,690167 790,136721
7210 demır­celık yassı mamul,kaplanmıs,sıvanmıs 600mm den genıs 474,613075 554,133811 745,522695
2711 petrol gazı ve dıger gazlı hıdrokarbonlar 465,511054 588,006454 730,204688
8703 demır­celık yassı mamul,kaplanmıs,sıvanmıs 600mm den genıs 551,04564 537,758845 691,54675
9001 optık,mamuller (lıf,demet,kablo,polarozan esya,lens,gozluk ) 281,814923 565,457727 671,447617
8540 katodlu elektronık valfler,tup ve lambalar 684,061119 787,676559 636,508302
8517 tellı telefon­telgraf ıcın elektrıklı cıhazlar 405,568628 475,721898 624,262263
3901 etılen polımerlerı (ılk sekıllerde) 391,765871 447,360197 592,354878
Kaynak: Çin Gümrükleri
Elektronik entegre devreler, mikro devreler, sıvı kristalli tertibat, lazerler, diğer optik cihaz ve
aletler, 84.69­84.72 pozisyonlarındaki makinaların aksam ve parçaları, otomatik bilgi işlem
makinaları, ünteleri, 85.25­85.28’deki cihazların aksam ve parçaları, diotlar transistörler vb yarı
iletkenler, piezo elektrik kristalleri Shenzhen bölgesi ithalatında ön sıralarda yer alan ürünlerdir.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 46

Tablo: Shenzhen İthalatta ­İlk 25 Ülke ve Türkiye ­2005 (Milyon $)
SIRA ÜLKE 2003 2004 2005
0 ­DÜNYA 66556,84176 83609,67325 97825,67128
1 Çin 11499,34257 16822,28057 22809,15877
2 Tayvan 11078,239 13506,69144 15552,34702
3 Japonya 11773,03578 13558,42694 13899,77564
4 Kore Güney 5281,281848 7155,512332 8370,344403
5 Malezya 3725,274207 4128,877798 4628,524871
6 ABD 3364,711729 3814,606843 4125,055877
7 Hong Kong 2654,905581 3089,127288 3530,978013
8 Tayland 1986,212846 2695,553578 3485,172564
9 Filipinler 1857,992636 2468,932562 3257,173717
10 Singapur 2609,833031 2536,086038 2722,816636
11 Almanya 1513,755345 1941,362029 2125,361415
12 Endonezya 755,55655 837,242499 949,817147
13 Avustralya 513,346068 602,794898 834,990649
14 Fransa 398,748755 742,297444 821,743356
15 Meksika 475,714978 531,666683 619,154587
16 Angola 325,328751 415,781167 613,802342
17 Rusya 392,251404 636,525055 609,995135
18 kanada 461,572061 653,705675 595,604928
19 İtalya 382,960943 640,487574 581,08205
20 İngiltere 319,280414 444,373158 529,197408
21 S. Arabistan 324,726318 386,27888 524,229385
22 Oman 227,963322 282,875706 521,864845
23 Güney Afrika 233,602887 308,974687 462,995908
24 kosta Rika 299,697011 330,327042 447,944919
25 İsviçre 223,098538 325,980155 431,585852
55 Turkiye 126,268304 116,299752 35,769998
Kaynak: Çin Gümrükleri
Tayvan, Japonya, Güney Kore, Malezya, ABD, Hong Kong Shenzhen bölgesi ithalatında ön
sıralarda yer alan ülkeler arasındadadır. 2005 yılında Ülkemizin Shenzhen’e yapmış olduğu
ihracat azalarak 35,7 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
Tablo: Shenzhen Türkiye’den İthalatı ­İlk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
TÜRKİYE 126,268304 116,299752 35,769998
2515 mermer,traverten,ekosın,su mermerı,kıreclı taslar 14,502646 10,265354 20,89018
2518 dolomıt,bloklar,kalın dılımler halınde kesılmıs. 0,291203 2,172776 2,161354
5515 dıger devamsız sentetık lıflerden dokumalar 2,280572 2,407016 1,729779
2513 sunger tası,zımpara tası,tabıı korındon,tabıı suleyman tası 1,205622 1,793785 1,039902
7013 masa,mutfak,tuvalet,ev tezyınatı vb ıcın cam esya 0,263784 0,687272 0,77363
5205 pamuk ıplıgı (dıkıs ıplıgı harıc) agırlıkca %85,cogu pamuk 0,096296 0,479599 0,568954
4104 sıgır ve at cınsı hayvanların derı ve koselelerı­kılsız 0 0,114853 0,558691
6802 yontulmaya,ınsaata elverıslı ıslenmıs taslar (kayagan harıc) 0,242606 0,81405 0,509125
7214 demır­celık cubuklar­sıcak haddelı,dogulmus,burulmus,cekılmıs 3,791597 0,798871 0,504618
2833 sulfatlar;saplar;peroksosulfatlar (persulfatlar) 0,024 0,411 0,3884
6203 erkek,cocuklara aıt takım elbıse,ceket,blazer,pantolon,sort 0,116489 0,138027 0,34155
8441 kagıt hamuru,kagıt ısleme,kesme makına ve cıhazları 0 0 0,311802
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 47

2840 boratlar,peroksoboratlar (perboratlar) 0 0 0,303731
2610 krom cevherlerı ve konsantrele 0 0,127064 0,303709
8504 elektrık transformatorlerı,statık konvertısorler,selfler vb 0,268121 0,653289 0,299642
2602 manganez cevherlerı ve konsantrelerı 0 0 0,295109
8503 elektrık motor,jenerator,elektrojen grupları aksam,parcaları 0 0,013429 0,294759
5208 pamuklu dokumalar(agırlıkca %85 ve fazla pamuk)m.kare 200gr 0,014814 0,174837 0,250164
6204 kadın,kız cocuklarına aıt takım elbıse,ceket,elbıse,etek vb 0,044816 0,063736 0,249777
5112 taranmıs yunden,ınce hayvan kılından dokumalar 0,043554 0,062911 0,225329
4408 kaplamalık ve kontrplak ıcın yapraklar:kalınlıgı 6mm den az 0,073541 0,475863 0,220207
6109 tısortler,fanılalar,dıger ıc gıyım esyası­orulmus 0,011521 0,111299 0,209101
3202 debagatte kullanılan sentetık organık,ınorganık maddeler 0,0876 0,211312 0,20648
5407 sentetık ıplık,monofıl,serıtlerle dokumalar 0,179871 0,056511 0,189618
8479 kendıne ozgu fonksıyonlu makına ve cıhazlar 0 0 0,175312
5401 dokumaya elverıslı sunı ve sentetık lıflerden dıkıs ıplıgı 0 0,004536 0,133621
Kaynak: Çin Gümrükleri
Mermer, traverten, ekosin, su mermeri, kireclı taşlar, dolomit, bloklar, kalın dilimler halinde
kesilmis., Diğer devamsız sentetik liflerden dokumalar, sünger taşı, zımpara taşı,tabii korindon,
tabii suleyman taşı, masa, mutfak, tuvalet, ev tezyinatı vb icin cam eşya, pamuk ipliği (dikiş
ipliği hariç) ağırlıkca %85, çoğu pamuk gibi ürünler ülkemizden Shenzhen bölgesine ihraç edilen
başlıca ürünlerdir.
Ayrıca kağıt hamuru, kağıt işleme, kesme makina ve cihazları, boratlar, peroksoboratlar
(perboratlar), manganez cevherleri ve konsantreleri, kendine özgü fonksiyonlu makina ve
cihazlar, 2005 yılında ihracatı başlayan ürünler arasında yer almaktadır.
a. Ticaret/ yatırım imkanları
SOUTH MATERIAL CITY: http:/ / w w w .chinasouthcity.com
5 temel sektörde Ticaret Merkezi olarak kurulmuştur: Tekstil ve Hazır Giyim, Deri ve
Aksesuarları, Elektronik, Baskı ve Kağıt Ürünleri ve Paketleme Materyalleri Metal Kimyasal ve
plastik Materyalleri. Bu özelliği ile Güney Çin’deki en büyük ticaret Merkezi özelliğini
taşımaktadır. Bünyesinde ticaret, sergileme, bilgi paylaşımı, toptancılık, lojistik ve parasal
işlemlerin kolaylatırılması hizmetlerini taşımakta ve sunmaktadır. Bu Hong Kong İhracatçılar
Birliği tarafından desteklenmektedir. Şu ana kadar Avustralya, HK, Japonya, Kore, Rusya ve
Almanya kaynaklı şirketlerin yerleşmiş olduğu Merkez, yabancılar için, Çin Halk Cumhuriyeti’ne
açılan kapılardan biri olarak değerlendirilmektedir.
b. Faydalı adresler
CCPIT TEMSİLCİLİĞİ: http://shenzhen.ccpit.org
SHENZHEN SERBEST BÖLGELERİ İDARİ BÜROSU: http://szftz.gov.cn
MOFCOM TEMSİLCİLİĞİ:
2.3.6. GUANGZHOU
Guangzhou 2000 yıldan fazla süredir ticari bir limandır. Arap ve İranlı tüccarlar yüzyıllar boyunca
şehrin ticari hayatında önemli rol oynamıştır. Avrupalılar 16 yy’de Çin’e geldiklerinde Çin’liler
onları Makao ve Guangzhou’daki Shameen adasında tutmuştur.
Guandong­ Kanton eyaletinin başkentidir. Bölgedeki en önemli derin su limanına sahip olmakla
birlikte önce Hong Kong, sonra Shenzhen daha sonra da Şanghay ile rekabet etmek durumunda
kalmıştır. Ancak bu şehir geçen 200 yıl boyunca Çin’de yabancıların iş yapabildikleri tek yer
olabilmiştir. 4,4 milyonluk nüfusu, altyapısı, tecrübesi idari yapısındaki esneklik ve büyüyen
imalat sanayi ile Guangzhou İnci Nehri Deltası’nın kalbidir. Son 25 yıldaki ekonomik başarısı ise
mucizevi olarak nitelenmektedir. Şehir ve içinde bulunduğu bölge belki de gezegenin en verimli
alanı olarak kabul edilmektedir. Guangzhou’da yılda iki kez yapılan Kanton Fuarı
(http://www.cantonfair.org.cn/en/index.asp) bölgenin dünyaya açılmasında önemli rol
oynamaktadır.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 48

Tablo: Guangzhou İ hracatı­İlk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
GUANGZHOU 21492,72446 26762,9985 31189,67834
8516 Elektrikli su ısıtıcıları,elektrotermik cihazlar (şofbenler) 1186,157271 1405,16952 1642,064526
8415 Klima cihazları­vantilatörlü,ısı,nem değiştirme tertibatlı
Radyo­telefon,radyo,televizyon vericileri,televizyon
690,781887 1337,61277 1509,244389
8525 kamerası 676,628464 895,064451 1316,229875
7113 Kıymetli metaller ve kaplamalarından mücevherci eşyası
Yüzü deri,tabanı kauçuk,plastik,tabii,suni vb kösele
737,335772 906,536434 1006,633071
6403 ayakkabı 767,974832 833,027614 975,766016
7102 Elmaslar 550,87296 719,420228 865,609204
8471 Otomatik bilgi işlem makineleri,üniteleri 714,665373 1092,993 769,653667
6204 Kadın,kız çocuklarına aıt takım elbise,ceket,elbise,etek vb
84.69­84.72 pozisyonlarındaki makinelerin aksam ve
476,373606 545,264746 694,852837
8473 parçaları 822,140729 904,933032 631,725523
8504 Elektrik transformatorlerı,statik konvertısörler,selfler vb 363,883186 431,029268 529,768347
8534 Baskılı devreler 219,966201 322,962576 528,533429
9405 Dürbünler;optik teleskoplar;astronomi aletleri;mesnetleri 389,356201 440,796709 514,752782
6402 Dış tabanı,yüzü kauçuk ve plastik dıger ayakkabılar 453,559684 459,767658 490,248688
6006 Kadın,kız icın örme bluzlar,gömlekler,gömlek­bluzlar­örme 357,753288 380,491881 457,007463
4202 Deri,kösele vb den seyahat eşyası 326,401099 387,873838 428,959057
9503 Dıger oyuncaklar,küçültülmüş modeller,bulmacalar
Hava­vakum pompası,hava­gaz
391,826333 424,097776 421,372555
8414 kompresörü,vantilatör,aspiratör 320,962171 417,063858 400,064362
8609 Demiryolu taşımacılığında kullanılan konteynerler 371,734851 347,451955 396,530269
8418 Buzdolapları,dondurucular,soğutucular,ısı pompaları 172,572692 331,590702 366,940552
6907 Sırsız seramikten döşeme,kaldırım tasları,karolar,mozaikler 167,700139 261,721643 363,09042
7323 Demir­celıkten ev ıslerınde kullanılan esya,aksamı 310,388082 319,762464 335,580439
9401 Oturmaya mahsus mobilyalar,aksam ve parçaları 197,302021 270,572312 325,985402
7604 Alüminyum çubuk ve profiller 119,049101 189,049793 311,794228
3907 Polıasetaller,dıger polıeterler,epoksıt­alkıd recıneler vb 156,324302 205,314641 308,15703
8518 Mikrofon,hoparlör,kulaklık,ses yükseltıcı setler,mesnetleri 239,122883 302,522615 290,554518
9403 Dıger mobilyalar,bunların aksam ve parçaları 191,242427 224,818182 283,741825
Kaynak: Çin Gümrükleri
Guangzhou’nun ihracatında başlıca ürünler: Elektrikli su ısıtıcıları,elektrotermik cihazlar
(şofbenler), klima cihazları­vantilatörlü,ısı,nem değiştirme tertibatlı, radyo­
telefon,radyo,televizyon vericileri,televizyon kamerası, kıymetli metaller ve kaplamalarından
mücevherci eşyası, yüzü deri,tabanı kauçuk,plastik,tabii,suni vb kösele ayakkabı ve elmaslardır.
Tablo: Guangzhou İ hracatta ­İ lk 25 Ülke ve Türkiye­2005 (Milyon $)
SIRA ÜLKE 2003 2004 2005
DÜNYA 21492,72446 26762,9985 31189,67834
1 Hong Kong 7179,128527 8705,68168 9352,737473
2 ABD 4910,795845 5811,274209 7053,897352
3 Japonya 1989,191647 2476,462417 2520,122681
4 Almanya 787,970932 1092,722618 1239,093405
5 İngiltere 722,921008 861,331536 1042,006015
6 Belçika 452,546677 606,136796 669,033601
7 Singapur 184,331711 291,878866 551,660721
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 49

8 Avustralya 311,150694 410,005051 494,20167
9 İtalya 263,589565 507,662808 483,651024
10 Fransa 424,618799 443,298551 470,033143
11 Kanada 335,181693 376,299021 456,690009
12 İspanya 212,83654 326,233841 431,96779
13 Malezya 245,778604 294,524437 353,033984
14 Hollanda 268,342478 278,156438 300,433297
15 Tayvan 205,885025 224,734402 285,353255
16 Güney Kore 208,45236 230,122983 277,957373
17 Hindistan 66,722437 156,023829 265,17942
18 Birleşik Arap Emirlikleri 133,588265 184,862904 239,633784
19 Rusya 110,710512 144,582353 233,192517
20 Endonezya 117,065279 169,011581 232,899716
21 Tayland 99,664864 160,577708 208,375417
22 Meksika 74,916696 134,505015 191,081055
23 Vietnam 98,878873 135,905242 190,777079
24 Suudi Arabistan 65,476112 103,071139 183,540675
25 Brezilya 38,581705 88,467763 172,030854
28 Türkiye 68,920116 100,889163 167,243452
Kaynak: Çin Gümrükleri
Guangzhou’nun en önemli ihracat partnerleri Hong Kong, ABD, Japonya, Almanya, İngiltere ve
Belçika’dır. Türkiye bölge ihracatında 28. sırada yer almaktadır.
Tablo: Guangzhou Türkiye’ye İ hracatı­İ lk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
TÜRKİYE 68,920116 100,889163 167,243452
8415 Klima cihazları­vantilatörlü,ısı,nem değiştirme tertibatlı 19,344754 27,435284 42,475766
8517 Telli telefon­telgraf için elektrikli cihazlar 0,182503 0,0198 15,721365
8516 Elektrikli su ısıtıcıları,elektrotermik cihazlar (şofbenler) 6,270004 7,428554 13,214025
8525 Radyo­telefon,radyo,televizyon vericileri,televizyon kamerası 0,000512 0,0179 10,02758
8539 Kızma esaslı­deşarj esaslı elektrik ampulleri;ark lambaları 3,523202 6,498006 8,891078
8414 Hava­vakum pompası,hava­gaz kompresörü,vantilatör,aspiratör 1,022712 2,436619 8,376462
8803 88.01­88.02 pozısyonlarındakı aracların aksam ve parcaları 0 0,774038 7,150155
8509 Ev ıslerı ıcın elektromekanık­elektrık motorlu cıhazlar 2,830228 2,537068 5,322552
8471 Otomatık bılgı ıslem makınaları,unıtelerı 1,21432 6,416715 3,863511
8501 Elektrık motorları,jeneratorler 0,397426 1,707111 2,582291
6403 Yuzu derı,tabanı kaucuk,plastık,tabıı,sunı vb kosele ayakkabı 1,194497 1,133818 2,079031
9503 Dıger oyuncaklar,kucultulmus modeller,bulmacalar 1,535311 1,6435 1,916077
8711 Motosıkletler,mopetler,motorlu bısıkletler,sepetler 0,07202 1,10709 1,846765
6907 Sırsız seramıkten doseme,kaldırım tasları,karolar,mozaıkler 0,80656 2,573596 1,779292
9405 Dıger aydınlatma cıhazları,lambalar,ısıklı tabela,plaka vb 0,773557 1,130591 1,763945
7113 Kıymetlı metaller ve kaplamalarından mucevhercı esyası 0,085819 0,033901 1,628847
9607 Kayarak ısleyen fermuarlar,bunların aksam ve parçaları 1,250893 1,640711 1,569256
8462 Metalleri dövme,isleme,kesme,sataflama presleri,makınaları 0 0,001393 1,56755
3923 Kimya ve baglı sanayıde kullanılan kimyasal mustahsallar 0,81996 1,264094 1,564567
9401 Oturmaya mahsus mobilyalar,aksam ve parçaları 0,093504 0,628989 1,557706
8504 Elektrik transformatorlerı,statik konvertısorler,selfler vb 0,750859 0,524283 1,307488
6402 Dıs tabanı,yüzü kauçuk ve plastik dıger ayakkabılar 1,071242 1,19266 1,288424
8477 Kauçuk,plastik eşya ımal ve isleme makına ve cihazları 0,135315 0,325195 1,24869
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 50

5503 Sentetik devamsız lifler (ıslem gormemıs) 0,656569 0,303022 1,118053
7323 Demir­celıkten ev ıslerınde kullanılan eşya,aksamı 0,926685 1,027067 1,061328
4202 Deri,kösele vb den seyahat eşyası 0,92518 1,314727 0,95312
Kaynak: Çin Gümrükleri
Türkiye’nin bölgeden en fazla ithal ettiği ürünler: klima cihazları­vantilatörlü, ısı,nem değiştirme
tertibatlı telli telefon­telgraf için elektrikli cihazlar elektrikli su ısıtıcıları, elektrotermik cihazlar
(şofbenler) radyo­telefon, radyo, televizyon vericileri, televizyon kamerası kızma esaslı­deşarj
esaslı elektrik ampulleri;ark lambaları hava­vakum pompası, hava­gaz kompresörü, vantilatör ve
aspiratördür.
Tablo: Guangzhou İ thalatı­İ lk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
GUANGZHOU 18605,95468 23173,4115 25717,95317
8542 Elektronik entegre devreler,mikro devreler 1042,733575 1251,89627 1301,270956
8802 Dıger hava taşıtları(helikopter,uçak,uydular,uzay araçları) 543,987101 653,703375 1263,040912
7102 Elmaslar 701,567902 928,353916 1084,583733
3915 Plastıkten dokuntu,kalıntı ve hurdalar 128,927691 557,716133 666,859432
9801 Harp silahları, parçaları 477,317109 582,131457 629,892844
2710 Petrol ve bıtumenlı mınerallerden uretılen­ham harıc­yaglar 410,63892 682,453193 590,903905
7219 Paslanmaz celıkten yassı hadde mamulu­600mm den genıs 360,6001 314,823552 456,635972
7210 Demir­celık yassı mamul,kaplanmıs,sıvanmıs 600mm den genıs 401,803904 435,159777 455,409504
3907 Polıasetaller,dıger polıeterler,epoksıt­alkıd recıneler vb 270,171765 361,291392 449,513397
8471 Otomatık bılgı ıslem makınaları,unıtelerı 436,099836 504,897253 440,227322
7209 Demir­celık yassı mamul soguk haddelenmıs 600mm den genıs 409,796597 375,122668 428,875899
5205 Pamuk ıplıgı (dıkıs ıplıgı harıc) agırlıkca %85,cogu pamuk 347,240295 332,862975 380,454542
7204 Demir­celık dokuntu ve hurdaları,bunların kulcelerı 132,913939 186,503525 367,182966
8541 Dıotlar transıstorler vb yarı ıletkenler,pıezo elektrık krıs. 267,611153 321,359428 357,717115
8529 85.25­85.28 dekı cıhazların aksam ve parcaları 193,20576 217,221802 349,558062
7602 Alüminyum dokuntu ve hurdaları 75,050922 355,064015 337,5699
3903 Sıtıren polımerlerı (ılk sekıllerde) 208,797312 288,936914 324,896795
4107 Dıger hayvanların derı ve koselelerı (tuylerı alınmıs) 199,214337 281,585587 317,669935
9013 Sıvı krıstallı tertıbat,lazerler,dıger optık cıhaz ve aletler 269,94553 355,626157 305,741803
7404 Bakır hurda ve döküntüleri 132,071603 336,873995 286,278525
8479 Kendine özgü fonksiyonlu makine ve cihazlar 156,614147 215,272838 270,167092
2711 Petrol gazı ve diğer gazlı hidrokarbonlar 17,539962 81,502653 263,66091
8414 Hava­vakum pompası,hava­gaz kompresörü,vantilatör,aspiratör 129,198009 237,149662 251,190935
8536 Gerilimi 1000 voltu geçmeyen elektrik devresi teçhizatı 159,192678 204,373836 236,880886
8708 87.01­87.05 pozisyonlardaki taşıtların aksam ve parçaları 182,397453 177,644957 232,702889
2601 Demir cevherleri ve konsantreleri 86,696823 257,449582 220,836868
Kaynak: Çin Gümrükleri
Guangzhou’nun ithalatında başlıca ürünler elektronik entegre devreler,mikro devreler, diğer hava
taşıtları(helikopter,uçak,uydular,uzay araçları), elmaslar, plastikten döküntü, kalıntı ve hurdalar
ve harp silahları, parçalarıdır.
Tablo: Guangzhou İ thalatta ­İ lk 25 Ülke ve Türkiye­2005 (Milyon $)
Sıra ÜLKE 2003 2004 2005
ÜRÜN 18605,95468 23173,4115 25717,95317
1 Japonya 2971,179116 3612,083838 4006,032538
2 Tayvan 2760,040803 3070,195321 3343,544535
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 51

3 Çin 1360,880239 2081,94903 2292,582917
4 ABD 2013,813802 2138,44302 1897,186006
5 Güney Kore 1315,905003 1610,378204 1691,616248
6 Hong Kong 1358,411582 1479,577675 1432,423454
7 Fransa 159,041476 407,794939 1197,390193
8 Almanya 838,392204 804,238603 913,795476
9 Avustralya 259,94409 557,517959 792,607946
10 Belçika 516,351633 671,318533 772,335414
11 Malezya 518,693154 643,327956 648,947532
12 Singapur 583,282791 724,136248 598,9409
13 Tayland 494,559318 561,524937 560,252893
14 İsviçre 269,699924 471,325583 535,12815
15 Güney Afrika 267,393659 476,510236 505,5744
16 Brezilya 159,923919 245,307975 409,043658
17 İtalya 236,355741 349,946839 392,550002
18 Hindistan 247,635094 315,280071 353,51336
19 İngiltere 225,86936 262,13293 290,959678
20 Kanada 231,019925 320,736716 248,389975
21 Endonezya 180,789971 169,068711 205,414776
22 İspanya 102,291047 90,645345 193,311171
23 Suudi Arabistan 32,016371 43,821877 179,545111
24 İsrail 44,452392 70,975799 176,339562
25 Filipinler 213,429798 199,458645 174,785407
51 Türkiye 14,604613 23,149413 16,38784
Kaynak: Çin Gümrükleri
Guangzhou’nun en çok ithalat gerçekleştirdiği ülkeler Japonya, Tayvan, Çin, ABD, Güney Kore
ve Hong Kong’dur. Türkiye Guangzhou’nun ithalatında 51. sırada yer almaktadır.
Tablo: Guangzhou Türkiye’den İ thalatı ­İlk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
TÜRKİYE 14,604613 23,149413 16,38784
2515 Mermer,traverten,ekosın,su mermeri,kıreclı taslar 9,333205 6,484147 4,899294
2528 Tabıı boratlar ve bunların konsantreleri,tabıı borık asıt 1,89163 1,802638 3,2042
8409 İçten yanmalı,pistonlu motorların aksam ve parçaları 0,002539 0,220511 1,863159
2810 Bor oksıtlerı;borik asitler 0 0,391216 1,688896
5112 Taranmış yünden,ince hayvan kılından dokumalar 1,265888 0,352594 0,831702
5407 Sentetik ıplık,monofıl,serıtlerle dokumalar 0 0,009178 0,45802
4104 Sığır ve at cinsi hayvanların deri ve köseleleri­kılsız 0,182905 0,210686 0,328433
5209 Dokuma %85 < pamuklu 200g/m2 den fazla 0,009205 0,06135 0,323263
3202 Debagatte kullanılan sentetik organik,ınorganik maddeler 0,212657 0,19677 0,269344
6203 Erkek,çocuklara ait takım elbise,ceket,blazer,pantolon,şort 0,158914 0,219093 0,232572
2833 Sülfatlar;saplar;peroksosulfatlar (persulfatlar) 0,3364 0,3304 0,2272
3809 Mensucat,kağıt,deri vb ıcın boya,fınısaj mustahzarları 0,012264 0,114624 0,179459
4113 Diğ. hay. dabak. veya ara kurutmadan sonra hazır. deri ve kös. 0 0,032124 0,130601
7214 Demir­çelik çubuklar­sıcak haddeli,doğulmuş,burulmuş,çekilmiş 0,091396 0 0,128635
6204 Kadın,kız çocuklarına aıt takım elbise,ceket,elbise,etek vb 0,020156 0,052361 0,110955
0910 Zencefil,safran.zerdeçal,kekik,defne yaprağı,kurı vb baharat 0,02595 0,127037 0,106933
Kaynak: Çin Gümrükleri
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 52

Türkiye’nin Guangzhou’ya ihracatında en önemli ürünler; mermer, traverten, ekosin, su
mermeri, kireçli taşlar, tabii boratlar ve bunların konsantreleri, tabii borik asit, içten yanmalı,
pistonlu motorların aksam ve parçaları, bor oksitleri; borik asitler ve taranmış yünden, ince
hayvan kılından dokumalar, sentetik iplik, monofil, şeritlerle dokumalardır.
a. Ziyaret Edilen Kurum ve Kuruluşlar:
Invest Guangzhou
http://www.investguangzhou.gov.cn
Guangzhou Development District
http://www.getdd.com.cn
Zhuhai Trade Zone
http://www.zhftz.com
CCPIT Zhuhai Office
http://www.ccpit.org
Lider Int. Transport&Logistics Service Ltd. Shenzhen Rep. Office
http://www.lidertrans.com
Shenzhen High­Tech Industrial Park
http://www.ship.gov.cn
Liwan Disrict People’s Goverment of Guangzhou City
http://www.gz.gov.cn/vfs/web/index.htm
2.3.7. ŞANGHAY
Dış ticaret Şanghay’ın var oluş sebebidir. Şehir ilk olarak 19 yy’da ticarette öne çıkmış daha
sonraki dönemde yaşanan izolasyon politikası sone erince, iş hayatına geri kazandırılmıştır.
Şanghay 1842’den bu yana İngiliz, Fransız, Amerikalı ve son olarak Japonlar tarafından her
zaman çok popüler bir ticari mekan olmuştur.
Bugün Şanghay ekonomisi, otomobil, çelik, kimyasallar, yarı iletkenler elektronik, ve imalat
sanayi alanında yoğunlaşmıştır. Ayrıca Şanghay’ın Yangzte Deltası’nın ağzında yer alan konumu
Çin’in iç bölgelerini dünyaya bağlayan bir merkez olmasını da sağlamaktadır. 2005 yılında
Şanghay ithalatı 138,2 milyar dolar, ihracatı ise 212,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Şehir
yabancıların en yoğun olduğu yerlerden biridir. Bölgede 300 000’den fazla yabancı çalışmaktadır.
2003 yılında 56 çok uluslu şirket Bölgesel üslerini Şanghay’a taşırken 500 şirket temsilcilik ofisi
açmıştır. Yetkililer worldexpo 2010 için iddialı bir hazırlık içinde bulunmaktadır. Şanghay dışa
açılmadan sonra Çin’de en çok yatırım çeken bölge olmuştur. Bölgeye 2003 yılında 11 milyar
dolarlık yatırım sözleşmesi yapılmıştır. Şanghay limanı dünyadaki en yoğun ikinci limandır.
Şanghay ülke nüfusunun onda biri ile ülke GSYİH’sının %5’ten fazlasını yaratmaktadır.
Çin gümrük kaynaklarına göre, 2005 yılında Şanghay ihracatı 212, 4 milyar dolar ithalatı
ise138,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Şehrin altyapısını iyileştirebilmek için sürekli bir
çalışma gerekmektedir. Özellikle Şanghay’i Çin’in iç bölgelerine bağlayan yollar ve köprüler
yapılması düşünülmektedir. Bu bölgede ayrıca ciddi bir enerji ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Mevcut
endüstriler enerji kısıtı ile karşı karşıya bulunmaktadır. Şanghay HK’a nazaran işçi ücretlerinde
görece avantajlı olmasına rağmen Çin’in diğer bölgelerinde olduğu gibi kalifiye işgücü sıkıntısı
burada da yaşanmaktadır. 2003 yılına Şanghay’da kişi başına düşen ortalama gelir 13 000 dolar
çivarında gerçekleşmiştir. Lüks mallara karşı olan tüketim eğilimi, kaliteli konut ihtiyacı hızla
artmaktadır. Şanghay Pudong Hava alanı Çin’in en yoğun uluslararası havaalanıdır. Yurtiçi
uçuşlar Hongqiao Havaalanı’ndan yapılmaktadır. Şehirde ulaşım metro ve taksi ile yapılmaktadır.
Havaalanından şehre hızlı tren ile gelmek mümkün olabileceği gibi daha pahalı bir seçenek olarak
taksi ile de gidilebilir. Bu durumda mutlaka taksiler için ayrılmış olan durakta beklenmesi tavsiye
edilmektedir.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 53

a. Yangzte Deltasındaki Ekonomik Gelişme Alanları
Çin’deki gelişme bölgelerinin tarihi 1980’lerin ortasına kadar gitmektedir. Bu imkanlardan
faydalanan kıyı şeridi şehirlerinde hızlı bir büyüme gerçekleşmiştir. Bu gün Çin’de farklı isim ve
gelişme biçimine göre özel ekonomik bölgeler bulunmaktadır. Örneğin ETDZ­ Ekonomik
Teknolojik Kalkınma Bölgesi, EPZ­ İhracat İşleme Bölgesi, FTZ­ Serbest Ticaret Bölgesi, HIDZ­
Yüksek Teknoloji Sanayi Gelişim Bölgesi, TIZ­ Tayvan Yatırım Bölgesi, THR­ Milli Turist ve Tatil
Beldesi, BECZ­ Sınır Ekonomik Kalkınma Bölgesi. Bunların arasında en popüler olanları ETDZ,
EPZ, FTZ ve HIDZ’lerdir. Tercihli ekonomik politikaların yanısıra bu bölgelerde, uygun işletme
kuruluş yeri, gelişmiş altyapı, zengin insan kaynağı ve etkin yönetim ve hizmet sunulduğu
bildirilmektedir. Çin’de ulusal, eyalet ve yerel bazda yaklaşık 4000 kalkınma bölgesi olduğu
tahmin edilmektedir. Bunların ancak 1251 tanesi Devlet Konseyi’den onay almış durumdadır.
Kalkınma bölgelerinin tamamına yakını %15 gelir vergisi ve iki yıllık vergi muafiyeti ve ilk kar
yılından sonraki 3 yıl yarım vergi uygulamaktadır. Bazı bölgeler re­exporta daha fazla vergi
muafiyeti uygulamaktadır. Son dönemde ulaştırma, maliyet fiyat, insan kaynakları iyi bir bölgede
iş kurabilmek için giderek öne çıkan faktörler olmaktadır. Şanghay civarındaki bölgelerin
çoğunluğu gelişmiş ve iş kurmak için ideal alanlardır. Ancak Şanghay son yıllarda Çin’deki en
yoğun alan haline gelmiştir. Yaşam giderleri, arazi maliyet ve fiyatları hızla artmıştır. Yakın
mesafedeki, ulaşıma uygun komşu eyaletlerdeki bölgeler yaşam masrafları, ücret ve maliyetler
açısından Şanghay’dan daha uygundur. Şanghay civarındaki bölgeler küçük işletmeler için daha
elverişli gözükmektedir. Dolayısı ile Şanghay’da bir temsilcilik ofisi açmak üretimi ise bu
bölgelerde yapmak elverişli bir seçenek olarak değerlendirilebilmektedir.
Bu bölgelerdeki önem arzeden bazı kalkınma alanları aşağıda belirtilmiştir:
ETDZ­ Ekonomik ve Teknolojik Kalkınma Bölgeleri; açık şehirlerde bulunan, uluslararası
standartta yatırım için gerekli temel altyapıya sahip toprak parçalarıdır. Bugün Çin’de Devlet
Konseyi tarafından onaylanmış 54 ETDZ vardır.
Şanghay Jiading Sanayi Bölgesi
Şanghay’ın kuzeybatısında, Jiading semtinde 450 km2 alanda Wusong Limanı Şanghay Hongqiao
Havaalanına 25 km uzaklıkta kurulmuştur. Şanghay Wolkswagen Otomobil Şirketi burada
bulunmaktadır.
Şanghay Nanhui Sanayi Bölgesi
Nanhui semtinde Pudong Uluslararası Havaalanı’na 12km, Hongqiao Havaalanı’na 45 km,
Waigaoqiao Limanı’na 40 Yangshan Limanı’na 22 uzaklıkta 35,6 km2 alanda kurulmuştur.
Etrafındaki teknik okullar nedeniyle işgücü sıkıntısı çekilmemektedir.
Kunshan Ekonomik ve Teknolojik Kalkınma Bölgesi­ Jiangsu
Kunshan ETDZ 1985 yılında kurulmuştur. Burası Jiangsu Eyaleti tarafından seçilmiş ve Devlet
Konseyi onayı almıştır. Bölgede aralarında ABD, Almanya, İngiltere, Fransa, Japonya’nın da
bulunduğu 30 ülkeden 500 şirket bulunmaktadır. Delta’nın merkezinde bulunan Kunshan
Şanghay’dan 50 km uzaklıktadır.
Jianyin Ekonomik Kalkınma Bölgesi­ Jiangsu
Yangzte Nehri kıyısında 150 km2 alanda, IT, biyokimya, metal materyal, gemicilik ve gemi
tamiri, enerji, petrokimyasal, paketleme malzemesi, lojistik alanında yoğunlaşmış bir bölgedir.
Jiaxing Ekonomik ve Teknolojik Kalkınma Bölgesi­ Zhejiang
Jiaxing ETDZ Doğu kıyısındadır. Şanghay’a 90 km uzaklıktadır. 1992 yılında kurulan bölge
makina, oto parçaları, elektronik, tekstil ve hassas kimyasallar üretimi ağırlıklıdır. Japonya Kore,
Singapur, Tayvan gibi güney doğu Asya ülkelerinden şirketlerin ilgi gösterdiği bir yerdir.
EP Z­ İ hracat İ şleme Bölgeleri: 2000 yılında aralarında Guangzhou, Pekin, Dalian şehirlerinin
pilot olduğu 15 bölge EPZ olarak ilan edilmiştir. İhracat işleme bölgesi, ithalat ve ihracat
işlemlerine etkin gümrük hizmeti uygulanan özel kapalı alanlardır. Bu bölgeler Çin’in ticaretini ve
piyasalarını uluslararası rakabete açmada bir aşama kabul edilmektedir. EPZ’ler işleme ticaretinin
yönetiminin iyileştirilmesi, yabancı sermayenin daha aktif, pratik ve etkin kullanımı ile ihracatın
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 54

ve yerel ekonominin gelişmesine katkıda bulunmaktadır. EPZ’lerde ithalat ihracat en uygun
koşullarda yapılmakta gümrük işlemleri, vergi, sanayi ve ticari bürolar, bankalar, dış ticaret ve
gümrük deklarasyon şirketleri, özetle burada yerleşik şirketlerin işlemleri için ihtiyaç
duyabilecekleri her türlü merci bu bölgelerde bulunmaktadır.
Şanghay Yangtse Deltası bölgesindeki EPZ’lerin herbiri farklı üstünlere sahiptir. Örneğin, Quingpu
EPZ Yüksek Teknolojili ihraç ürünleri ağırlıklıdır. Caohejing EPZ düşük maliyet ve uygun ulaşım
imkanları sunmaktadır. Minhang EPZ, Yanshan derin su limanına en yakın konumdadır. Kunshan
ve Wuxi EPZ’leri ise Jiangsu Eyaleti içindeki en iyi konumlandırılmış bölgelerdir.
FTZ­ Serbest Ticaret Bölgeleri: Dış Ticareti geliştirme amacı ile Devlet Konseyi onayı
kurulmuş dünyadaki benzerlerinden farksız gümrüksüz alanlardır. Bu alan içerisinde, yabancı
yatırım, dış ticaret, antrepolar, reexport işlemeleri yapılmaktadır. Çin genelinde 15 FTZ
bulunmaktadır.
Şanghay W aigaoqiao Serbest Ticaret Bölgesi
Bu bölge 1990 yılında Devlet Konseyi tarafından onaylanmıştır. 10 km2 alanı ile Çin’deki en
büyük serbest bölgedir. Şanghay’ın kuzey doğusunda Waigaoqiao Limanı’na komşu konumda yer
almaktadır. Şanghay uluslararası havaalanına yarım saat mesafededir. Bölgede 4 temel işlev
bulunmaktadır: İhracat işleme, modern lojistik, uluslararası ticaret ve gümrüksüz sergi hizmeti.
2002 yılı sonu itibarıyla Waigaoqiao Serbest Ticaret Bölgesi’nde 72 ülkeden 6000 şirket
bulunmaktadır. Bunların arasında Swatch, Intel, Toshiba, Siemens, JVC, Sharp, IBM, Sony
başlıcalarıdır.
HIDZ­ Yüksek Teknoloji Sanayi Kalkınma Bölgeleri: HIDZ’ler Çin’in kendi bilimsel teknik ve
ekonomik gücüne dayanmaktadır. Bu bölgelerin amacı bilim ve teknolojiyi pratik hayata
dönüştürmek ve Çin’in ekonomik gücü ve kalkınması hizmetinde kullanmaktır. Çin’de 53 HIDZ
bulunmaktadır
Bölgedeki en önemli HIDZ’ler Şanghay Zhangjiang “Hi­tech Park”, Jiangsu Suzhou “National
New & Hi­tech Industrial Zone”, Jiangsu Wuxi “National Hi­tech Industrial Development Zone in
Wuxi New District”, Jiangsu Nanjing “Chemical Industrial Park in Jiangsu Province”, ve Hangzhou
“High­tech Industrial Development Zone in Zhejiang Province”dir.
Aşağıdaki tabloda Şanghay, Zhejiang ve Jiangsu’daki Devlet Konseyi onaylı başlıca kalkınma
bölgeleri ve daha fazla bilgiye ulaşmak için web sitesi adresleri verilmiştir.
Tablo: Şanghay, Zhejiang ve Jiangsu’daki Başlıca Kalkınma Bölgeleri
Yeri Adı W eb sitesi
Şanghay
Shanghai Jinqiao Export Processing Zone­ İhracat
İşleme Bölgesi
www.58991818.com
Shanghai Waigaoqiao Free Trade Zone­Serbest Bölge www.china­ftz.com
Shanghai Songjiang Export Processing Zone­ İhracat
İşleme Bölgesi
Shanghai Minghang Export Processing Zone­ İhracat
İşleme Bölgesi
Shanghai Caohejing Export Processing Zone­ İhracat
İşleme Bölgesi
Shanghai Zhangjiang Hi­tech Park­Yüksek Teknoloji
Parkı
Shanghai Qingpu Export Processing Zone­ İhracat
İşleme Bölgesi
Shanghai Lujiazui Finance and Trade Zone­
Finansman ve Ticaret Bölgesi
Shanghai Zizhu Science­based Industrial Park­
Bilimsel Amaçlı Sanayi Bölgesi
www.sjstp.com
www.fscidz.gov.cn
www.caohejing.com
www.zjpark.com
www.greenin.com.cn
www.shld.com
www.zizhupark.com
Shanghai Xinzhuang Industrial Zone­ Sanayi Bölgesi www.shxip.com
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 55

Shanghai Pudong Kangqiao Industrial Zone­ Sanayi
Bölgesi
www.pudong.com.cn
Shanghai Jiading Industrial Zone­ Sanayi Bölgesi www.jdiz.com
Shanghai Nanhui Industrial Zone­ Sanayi Bölgesi www.sn­iz.com
Jiansu Eyaleti Kunshan Economic and Technological Development
Zone­Ekonomik Teknolojik Kalkınma Bölgesi
www.ketd.com.cn
Suzhou Industrial Park­ Sanayi Bölgesi www.sipac.gov.cn
Suzhou National New & Hi­tech Industrial Zone­
Sanayi Bölgesi
www.cs­snd.com.cn
Wuxi New District­ Wuxi Yeni Yerleşim Bölgesi www.wnd.gov.cn
Nanjing Jiangning Economic and Technological
Development Zone­ Ekonomik Teknolojik Kalkınma
Bölgesi
Nanjing New and High Technological Development
Zone­Yüksek Teknoloji Kalkınma Bölgesi
Nanjing Chemical Industry Park­ Kimyasal Sanayi
Bölgesi
Jiangyin Economic Development Zone­ Ekonomik
Kalkınma Bölgesi
Changzhou Hi­tech Development Zone­ Yüksek
Teknoloji Kalkınma Bölgesi
Zhejiang Eyaleti Hangzhou Economic and Technological Development
Zone­ Ekonomik ve Teknolojik Kalkınma Bölgesi
Hangzhou High­tech Industrial Development Zone­
Yüksek Teknoloji Kalkınma Bölgesi
Xiaoshan Economic and Technological Development
Zone­ Ekonomik ve Teknolojik Kalkınma Bölgesi
Jiaxing Economic and Technological Development
Zone­ Ekonomik ve Teknolojik Kalkınma Bölgesi
Ningbo Economic and Technological Development
Zone­ Ekonomik ve Teknolojik Kalkınma Bölgesi
www.jndz.com
www.njnhz.com.cn
www.ncip­cn.com
www.zgjy­edz.com
www.cznd.org.cn
www.hetz.gov.cn
www.hhtz.com
www.xetdz.com
www.jxedz.com
www.netd.com.cn
Ningbo Free trade Zone­ Serbest Bölge www.nftz.gov.cn
Tablo: Şanghay İ hracatı­İlk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
ŞANGHAY 112298,492 161254,3407 212429,5009
8471 Otomatik bilgi işlem makineleri,üniteleri 9017,93992 14924,66914 22069,83364
8542 Elektronik entegre devreler,mikro devreler 4148,32672 7807,148221 10439,22504
84.69­84.72 pozisyonlarındaki makinelerin aksam ve
8473 parçaları 2772,87366 5104,839884 7414,54316
Kadın,kız çocuklarına ait takım elbise,ceket,elbise,etek
6204 vb 3404,46552 4071,562403 5326,038297
Radyo­telefon,radyo,televizyon vericileri,televizyon
8525 kamerası 2145,9623 3968,301083 5170,784879
8529 85.25­85.28 deki cihazların aksam ve parçaları 1928,40657 3277,47772 5019,210105
6110 Kazaklar,süveterler,hırkalar,yelekler vb. eşya­örülmüş
Plak dondurucular,pikaplar,kaset çalarlar,kayıt
2231,51794 2711,439039 3617,958622
8519 çoğaltıcılar 166,793876 1539,018456 3208,710847
9013 Sıvı kristalli tertibat,lazerler,diğer optik cihaz ve aletler 612,988343 1904,630179 2997,348094
5407 Sentetik ıplık,monofıl,serıtlerle dokumalar
Erkek,çocuklara aıt takım
1790,3149 2486,590005 2792,773629
6203 elbise,ceket,blazer,pantolon,şort 2069,97731 2371,475736 2784,979252
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 56

87.01­87.05 pozisyonlardaki taşıtların aksam ve
8708 parçaları 1006,63307 1680,535342 2499,422331
9401 Oturmaya mahsus mobilyalar,aksam ve parçaları 776,821656 1432,797636 2222,310185
4202 Deri,kösele vb den seyahat eşyası 1476,5701 1840,790337 2099,817733
6109 Tişörtler,fanilalar,diğer iç gıyım eşyası­örülmüş 1160,64538 1525,942744 2028,562997
Somyalar,sılte,yatak,yorgan,yastık,puf,diz­ayak örtüleri
9404 vb 1103,17435 1472,41091 1820,432178
Kadın,kız çocuk için manto,kaban,kap,pelerin,anorak vb
6202 eşya 1268,60061 1379,198024 1614,937618
Diotlar transıstorler vb yarı iletkenler,pıezo elektrik
8541 krıs. 766,204301 1140,875172 1606,659117
8467 El ıle kullanılan pnomatık veya motorlu aletler 1268,37506 1400,534659 1521,363002
8517 Tellı telefon­telgraf ıcın elektrıklı cıhazlar 614,207145 1271,974509 1495,076612
8609 Demiryolu taşımacılığında kullanılan konteynerler 1042,87484 1506,829698 1471,306695
9403 Dıger mobilyalar,bunların aksam ve parçaları 659,765403 1009,777781 1437,824898
8534 Baskılı devreler 482,108269 934,300755 1418,899965
8504 Elektrik transformatorlerı,statik konvertısorler,selfler vb 756,840616 1048,674831 1394,269067
8528 Televizyon alıcıları (kombine olsun olmasın) 607,337148 906,084572 1336,298944
Yolcu,gezi gemılerı,feribotlar,yük gemılerı,salapuryalar
8901 vb 868,516555 1070,707756 1333,290232
Kaynak: Çin Gümrükleri
Şanghay’ın ihracatında başlıca ürünler otomatik bilgi işlem makineleri,üniteleri, elektronik
entegre devreler,mikro devreler, 84.69­84.72 pozisyonlarındaki makinelerin aksam ve parçaları,
kadın,kız çocuklarına ait takım elbise, ceket, elbise, etek vb radyo­telefon, radyo, televizyon
vericileri, televizyon kamerası, 85.25­85.28 deki cihazların aksam ve parçalarıdır.
Tablo: Şanghay İ hracatta ­İ lk 25 Ülke ve Türkiye­2005 (Milyon $)
SIRA ÜLKE 2003 2004 2005
DÜNYA 112298,492 161254,3407 212429,5009
1 ABD 25103,49383 36153,21618 50110,59933
2 Japonya 19439,68538 25331,36853 29878,00343
3 Hong Kong 7825,704002 11991,99082 16072,45272
4 Almanya 5015,153918 7494,211293 9969,583923
5 Güney Kore 3889,96327 5778,315665 7866,046855
6 Hollanda 2977,834128 4765,146378 7561,650239
7 Tayvan 2867,613597 4695,815788 5980,860166
8 İngiltere 3014,997922 4512,568445 5910,393621
9 Singapur 2550,424347 3846,216124 4868,613949
10 Fransa 3122,11769 4129,210591 4484,110902
11 İtalya 2389,272787 3071,446777 4280,564226
12 Kanada 1871,531035 2947,545101 4257,631123
13 Avustralya 2271,284707 3254,864885 4194,00092
14 Malezya 1835,529207 2862,721138 3826,985272
15 Hindistan 1283,136283 2237,476886 3541,576647
16 İspanya 1252,778704 1758,88911 2708,477555
17 Belçika 1262,316037 1847,333532 2331,025812
18 Birleşik Arap Emirlikleri 1295,145973 1743,280961 2324,225892
19 Endonezya 1085,470525 1611,104318 2290,196896
20 Tayland 1028,760229 1648,178176 2239,109041
21 Rusya 786,011207 1400,817196 1860,168258
22 Filipinler 1144,322384 1664,370041 1657,791021
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 57

23 Meksika 1363,500532 1798,741634 1591,802471
24 Lüksemburg 235,121153 837,958869 1491,680431
25 Brezilya 662,013139 1132,73794 1460,637009
28 Türkiye 751,554545 1015,391299 1344,567434
Kaynak: Çin Gümrükleri
Şanghay’ın en önemli ihracat pazarları ABD, Japonya, Hong Kong, Almanya, Güney Kore ve
Hollanda’dır. Türkiye en çok ihracat yapılan pazarlar arasında 28. sırada yer almaktadır. 2005
yılında Ülkemizin Şanghay bölgesinden yapmış olduğu ithalat 1,3 milyar dolar olarak
gerçekleşmiştir.
Tablo: Şanghay Türkiye’ye İ hracatı­İ lk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
TÜRKİYE 751,554545 1015,391299 1344,567434
5801 Kadife,pelüş ve halkalı­tırtıl mensucat 74,237774 71,43204 65,191002
8529 85.25­85.28 deki cihazların aksam ve parçaları 19,026218 24,025553 46,278175
5112 Taranmış yünden,ince hayvan kılından dokumalar 19,798541 39,187056 41,287576
5407 Sentetik iplik,monofıl,şeritlerle dokumalar 20,072034 37,078195 40,906726
8471 Otomatik bilgi işlem makineleri,üniteleri 26,337529 26,859571 35,580189
3808 Haserat oldurucu,dezenfekte edıcı,zararlıları yok edıcıler 14,489578 21,675511 26,30126
3204 Sentetik organik boyayıcı maddeler 18,386164 23,811976 26,01226
8540 Katodlu elektronik valfler,tüp ve lambalar 34,664124 31,617733 24,446079
8504 Elektrik transformatorlerı,statik konvertısorler,selfler vb 4,963131 13,201451 24,084575
5402 Sentetik lif ıplıgı (dıkıs ıplıgı harıc)­perakende degıl
84.69­84.72 pozısyonlarındakı makınaların aksam ve
2,221694 8,312294 23,843824
8473 parçaları
Kızma esaslı­deşarj esaslı elektrik ampulleri;ark
3,10348 8,798547 20,32483
8539 lambaları
Hava­vakum pompası,hava­gaz
11,922554 18,965175 18,023121
8414 kompresörü,vantilatör,aspiratör 5,306099 7,799722 16,077998
8509 Ev ıslerı ıcın elektromekanık­elektrık motorlu cihazlar 2,517356 4,995087 16,013112
5311 Dokumaya elverıslı dıger bıtkısel lıflerden dokumalar
87.01­87.05 pozısyonlardakı taşıtların aksam ve
3,526039 2,921587 15,885197
8708 parçaları 4,686245 12,221093 15,254087
9013 Sıvı krıstallı tertibat,lazerler,dıger optik cihaz ve aletler
Lif pano ve levhalar­recıne vb ıle aglomere
0,346844 0,886951 14,004014
4411 olsun,olmasın
Demir­celıkten cıvata,somun,tavan
0,039199 0,612435 13,75102
7318 halkası,vida,percın,pim vb 5,439609 11,078677 13,680242
8452 Dıkıs makınaları,mobilyaları,ıgnelerı,aksam ve parçaları 20,531851 12,024607 13,276484
8415 Klima cihazları­vantilatörlü,ısı,nem degıstırme tertibatlı
Matbaacılığa mahsus baskı makineleri,yardımcı
9,470816 9,862563 13,145484
8543 makineler 4,601869 9,130707 13,044543
5503 Sentetik devamsız lifler (işlem görmemiş)
Demir­çelik sıcak hadde yassı mamulleri­genişlik 600mm
11,391565 4,109535 12,433942
7208 fazla 4,734931 0,23475 11,781173
5903 Plastik emdirilmiş,sıvanmış,kaplanmış mensucat 6,327152 11,458395 10,931275
9018 Tıp,cerrahı,dişçilik,veterinerlik alet ve cihazları 3,565087 5,873658 10,779288
Kaynak: Çin Gümrükleri
Kadife, pelüş ve halkalı­tırtıl mensucat, 85.25­85.28 deki cihazların aksam ve parçaları, taranmış
yünden, ince hayvan kılından dokumalar, sentetik iplik, monofil, şeritlerle dokumalar, otomatik
bilgi işlem makineleri, üniteleri, haşarat öldürücü,dezenfekte edici, zararlıları yok ediciler
Türkiye’nin Şanghay’dan ithalatında önde gelen ürünlerdir.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 58

Tablo: Şanghay İ thalatı­İlk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
ŞANGHAY 88894,11846 121307,2831 138244,01
8542 Elektronik entegre devreler,mikro devreler 8617,385845 14977,49833 21450,656
9013 Sıvı krıstallı tertibat,lazerler,dıger optik cihaz ve aletler 3057,136589 6201,722718 6471,8327
8471 Otomatik bilgi işlem makineleri,üniteleri
84.69­84.72 pozisyonlarındaki makinelerin aksam ve
3379,177377 4879,153473 6341,8148
8473 parçaları 3190,63662 3589,184081 4183,3766
7403 Arıtılmış bakır,işlenmemiş bakır alaşımları 1649,201503 2448,067331 2609,7986
8479 Kendine özgü fonksiyonlu makine ve cihazlar 1824,732365 2948,971138 2180,4644
8541 Dıotlar transistörler vb yarı iletkenler,pıezo elektrik krıs. 1456,827378 1674,64605 2036,8653
8529 85.25­85.28 deki cihazların aksam ve parçaları 1306,523946 1899,157336 2010,0765
3901 Etılen polımerlerı (ılk sekıllerde) 862,231435 1441,771186 1729,5595
2917 Polıkarboksılık asitler,anhıdrıtlerı,halojenurlerı turevlerı 787,468518 1453,440312 1547,4046
Petrol ve bıtumenlı minerallerden uretılen­ham harıc­
2710 yağlar 601,014522 1016,786257 1416,1044
87.01­87.05 pozısyonlardakı tasıtların aksam ve
8708 parcaları 2042,782127 1869,311353 1413,7041
8534 Baskılı devreler 837,326174 1022,624707 1330,6408
2601 Demir cevherleri ve konsantreleri 535,832651 938,079449 1327,5699
8536 Gerılımı 1000 voltu geçmeyen elektrik devresi techızatı 797,007412 1119,22111 1305,0853
8504 Elektrik transformatorlerı,statık konvertısorler,selfler vb 758,668234 1081,474445 1243,2837
3907 Polıasetaller,dıger polıeterler,epoksıt­alkıd recıneler vb 711,129847 1062,901317 1232,731
Dıger hava taşıtları(helıkopter,ucak,uydular,uzay
8802 aracları) 1109,716407 1184,106398 1110,9712
Muslukcu,borucu esyası­basınc dusurucu,termostatık
8481 valf dahil 586,385421 935,524769 1079,0238
8703 Bınek otomobıllerı,steysın vagonlar,yarıs arabaları 728,009741 792,637614 1042,4401
Paslanmaz celıkten yassı hadde mamulu­600mm den
7219 genıs 726,433251 768,464898 1037,0839
Hava­vakum pompası,hava­gaz
8414 kompresoru,vantılator,aspırator 863,26928 1110,811377 1002,3986
8507 Elektrik akumulatorlerı,separatorlerı 549,464282 874,499485 976,46862
5201 Pamuk (karde edılmemıs,taranmamıs) 363,963669 879,149607 952,90419
8532 Elektrik kondansatorlerı­sabit,degısken­ayarlanabılır 634,922262 802,343393 947,67194
5407 Sentetik ıplık,monofıl,serıtlerle dokumalar 797,480104 877,3369 882,48602
Kaynak: Çin Gümrükleri
Şanghay’ın ithal ettiği başlıca ürünler: Elektronik entegre devreler, mikro devreler, sıvı kristalli
tertibat, lazerler, diğer optik cihaz ve aletler, otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri, 84.69­
84.72 pozisyonlarındaki makinelerin aksam ve parçaları, arıtılmış bakır, işlenmemiş bakır
alaşımları, kendine özgü fonksiyonlu makine ve cihazlardır.
Tablo: Şanghay İ thalatta ­İ lk 25 Ülke ve Türkiye­2005 (Milyon $)
SIRA ÜLKE 2003 2004 2005
DÜNYA 88894,11846 121307,2831 138244,01
1 Japonya 18899,63533 25470,07168 26790,34269
2 Güney Kore 8330,53063 13002,10978 16394,92251
3 Tayvan 9201,895459 13289,93822 15555,99425
4 ABD 9332,895288 12821,33359 13952,19921
5 Almanya 8842,887179 10397,09366 10392,53631
6 Çin 2144,14378 4178,228318 6500,087458
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 59

7 Singapur 2561,65397 3400,320224 4429,543941
8 Malezya 2665,058555 3722,334872 4388,166854
9 Tayland 2022,158966 2977,712276 3653,469075
10 Filipinler 1625,064468 2543,23867 3608,097995
11 Fransa 2499,452869 2913,164019 2876,708974
12 İtalya 1653,353009 2055,314383 2391,224744
13 Avustralya 1030,733902 1603,499142 2379,335892
14 Şili 1200,111531 1862,603963 1842,145556
15 Hong Kong 2385,9613 1766,677848 1740,988792
16 Endonezya 980,81212 1572,437779 1601,746169
17 İngiltere 1017,844437 1370,787784 1562,38279
18 Kanada 1268,942425 1570,423793 1489,125821
19 Brezilya 1018,41869 1069,342544 1308,217096
20 İsviçre 860,129239 1274,071814 1297,317011
21 İsveç 1004,099699 1367,409438 1194,08308
22 Belçika 800,7407 960,105342 1136,847623
23 Hindistan 554,515615 752,50408 893,562723
24 Rusya 467,926991 553,278752 829,937479
25 Hollanda 621,763149 893,648726 816,548449
43 Türkiye 120,847676 163,051057 169,605792
Kaynak: Çin Gümrükleri
Şanghay’ın ithalatında ilk sıralarda yer alan ülkeler Japonya, Güney Kore, Tayvan, ABD,
Almanya ve Çin’dir. Türkiye Şanghay’ın tedarikçileri arasında 43. sırada yer almaktadır.
Ülkemizin 2005 yılında Şanghay bölgesine ihracatı 169 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
Tablo: Şanghay Türkiye’den İ thalatı ­İlk 25 Ürün­2005 (Milyon $)
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
TÜRKİYE 120,847676 163,051057 169,605792
2610 Krom cevherleri ve konsantreleri 0 14,197457 31,503293
2515 Mermer,traverten,ekosin,su mermeri,kireçli taslar 16,081701 21,321438 24,527686
2840 Boratlar,peroksoboratlar (perboratlar) 0,496841 8,933026 17,560363
2528 Tabii boratlar ve bunların konsantreleri,tabii borik asit 3,730811 6,071281 11,78621
5501 Sentetik lif demetleri
Demir­çelik yassı mamul,kaplanmış,sıvanmış 600mm
18,478527 9,574681 10,045624
7210 den geniş 2,010322 0 8,767308
8409 İçten yanmalı,pistonlu motorların aksam ve parçaları 0,780119 3,380173 6,33081
2917 Polıkarboksılık asitler,anhıdrıtlerı,halojenurlerı türevleri 3,399821 4,051304 5,137914
5101 Yun (karde edilmemiş veya taranmamış)
Demir­çelik yassı mamul soğuk haddelenmiş 600mm den
2,586752 1,458579 4,109845
7209 geniş 15,8584 19,875927 3,943165
2810 Bor oksitleri;borik asitler
Vulkanize edilmiş kauçuktan boru ve hortumlar ve
0,018051 2,757667 3,830237
4009 donanımları 0,027247 0,123421 2,508165
8419 Isı değişikliği yöntemi ile maddeleri işlemek için cihazlar 0 0,103089 2,124433
8406 Buhar türbinleri 0 0,297752 2,112552
7402 Arıtılmamış bakır;elektrolıtık arıtma ıcın bakır anotları 20,61443 0 1,76608
8425 Palanga,vınc(basamaklı harıc),bucurgat,ırgat,krikolar
Erkek,çocuklara aıt takım
0,2745 1,160334 1,537685
6203 elbise,ceket,blazer,pantolon,sort 0,38197 1,027589 1,346917
5209 Dokuma %85 < pamuklu 200g/m2 den fazla 0,203017 0,659676 1,163666
5407 Sentetik ıplık,monofıl,serıtlerle dokumalar 0,6488 0,843385 1,141537
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 60

3908 Poliamıdler (ilk şekillerde) 0,2695 0,435021 1,056695
6109 Tişörtler,fanilalar,diğer iç gıyım eşyası­örülmüş
87.01­87.05 pozisyonlardaki taşıtların aksam ve
0,130379 0,861135 1,028635
8708 parçaları
Sünger tası,zımpara tası,tabii korindon,tabii Süleyman
2,864598 1,557517 0,854062
2513 tası 0,162962 1,09546 0,817014
5516 Devamsız suni liflerden dokumalar­ağırlıkça %85 < suni 0,390028 1,490042 0,797168
7404 Bakır hurda ve döküntüleri 0,838976 0,522781 0,784086
8450 Çamaşır yıkama makineleri 0,076035 0,450436 0,770975
Kaynak: Çin Gümrükleri
Türkiye’nin Şanghay’a ihracatında başlıca ürünler: Krom cevherleri ve konsantreleri, mermer,
traverten, ekosin, su mermeri, kireçli taslar, boratlar, peroksoboratlar (perboratlar), tabii
boratlar ve bunların konsantreleri, tabii borik asit, sentetik lif demetleri, 600 mm’den geniş
kaplanmış, sıvanmış demir­çelik yassı mamullerdir.
2.3.8. SİNCAN­ UYGUR ÖZERK BÖLGESI
Çin Halk Cumhuriyeti’nin 5 Özerk Bölgesinden biri olan Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nin tarihi MÖ
220 yılına kadar uzanmaktadır. O dönemden bu yana “Doğu Türkistan” olarak bilinen bölge, yüz
yıllar boyunca, Büyük Hun İmparatorluğu ve Göktürk Devleti hakimiyetinde kalmıştır. MS 660
yılında bir ara Çin istilasına uğrayan Doğu Türkistan; Uygur Devleti, Türkeş Devleti, Karluk
Devleti gibi devletlerin idarelerinden sonra, MS 840­1212 yılları arasında Karahanlılar Devleti’nin
hakimiyetinde kalmıştır.
Bölge 1760 yılında Çin­Mançur istilasına maruz kalmıştır. 1860’lı yıllarda bir süre için bölgede
milli bir devlet kurulmuştur. 14 yıl devam eden bu devlet, aynı zamanda, Osmanlı idaresiyle
temasa geçen ve Osmanlı Devleti’ne tabi olan ilk Doğu Türkistan Devleti olmuştur.
Bölge 1876 yılında tekrar Çin­Mançur yönetimine geçmiştir. Bu tarihten sonra “Doğu Türkistan”
ismi değiştirilerek “Şinkiang­ Sincan” (“İlhak Edilmiş Toprak”­ ya da “Yeni Hudut”) olarak
adlandırılmıştır. Bölge 1934­1944 yılları arasında, bir dönem Sovyetler Birliği yönetiminde
kalmıştır. 1944’de tekrar Çin idaresine geçmiştir.
a. Sincan­ Uygur Özerk Bölgesinin İdari Yapısı
1949 yılında Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulması ile birlikte, ÇHC anayasasında belirlenen “Ulusal
Azınlıkların Bölgesel Özerkliği” prensibine dayanarak, otonom birimler kurulmuştur. 1954 yılında
5 otonom oblast ve 6 otonom nahiye, 1 Ekim 1955’te ise “Sincan Uygur Özerk Bölgesi”
kurulmuştur. Sincan Uygur Özerk Bölgesi, küçük otonom ünitelere bölünmüş otonom birimlerden
oluşmuştur.
Buna göre; Sincan Uygur Özerk Bölgesi, özerk bölge hükümetine direkt olarak bağlı olan 5
otonom oblast, 8 vilayet 3 bağımsız belediye halinde bölgedeki azınlıklar arasında
paylaştırılmıştır.
Otonom Oblastlar­ Bölgeler: İli Kazak Otonom Oblastı, Sanci Hui Otonom Oblastı, Bayınğulun
Moğol Otonom Oblastı, Börütala Moğol Otonom Oblastı ve Kızılsu Kırgız Otonom Oblast’larıdır.
Otonom Nahiyeler (ilçe): Mori Otonom Nahiyesi, Barköl Kazak Otonom Nahiyesi, Kubuksar
Otonom Nahiyesi, Çapçal Şive Otonom Nahiyesi, Karaşehir Huizu Otonom Nahiyesi, Taşkorgan
Tacik Otonom Nahiyesi gibi 6 otonom ilçe bulunmaktadır.
Vilayetler (iller): Kumul, Turfan, Altay, Tarbağatay, Aksu, Kaşgar, Hoten.
Bağımsız Belediyeler: Urumçi, Karamay, Şihenze’den ibaret olup, bu belediyeler diğer büyük
şehir belediyeleri gibi bulunduğu bölgenin il yada otonom oblast yönetimine bağlı değildir. Bunlar
İller ve Otonom Oblastlar gibi özerk bölge hükümetine bağlıdırlar.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 61

Başlıca Şehirler
Urumçi : Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nin başkenti olup, aynı zamanda siyasi, iktisadi ve ulaşım
açısından merkezi konumda bulunmaktadır. Urumçi Tanrı dağlarının kuzeyinde Cungarya
havzasının güney doğusunda bulunmaktadır.
Kaşgar : Tarım havzasının batısında Kızıl Derya (ırmak) kıyısında iki bin yıldan fazla
tarihi geçmişe sahip, eski bir Türk şehridir. Kaşgar, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nin
önemli siyasi, iktisadi ve kültürel merkezlerinden biridir.
Gulca : İli Kazak Otonom Oblastı’nın başşehri olup, bölgenin batısındaki Kazakistan sınırına 100
km. uzaklıkta bulunmaktadır. İli Derya Vadisi’nde yer almaktadır. Gulca aynı zamanda Orta Asya
Türk Cumhuriyetlerine açılan önemli bir ticaret merkezi konumundadır.
Karamay : Cungarya havzasının batısında olup, 1950’li li yıllarda çölde kurulan ilk petrol
şehridir.
Şihenze : Tanrı Dağı’nın kuzeyinde Manas nehri kenarında yer alır. Bu şehri 1960’lardan itibaren
kurulmaya başlayan yeni bir şehirdir. Şehrin altyapı kuruluşu mükemmel, çevresi güzel, sanayi,
tarım ve ticaretin bir arada kaynaştığı modern bir kenttir. Nüfusunun Yaklaşık %90’nı Çin’lidir.
b. Sincan­ Uygur Özerk Bölgesinin Ekonomik Yapısı
Tablo: Temel Ekonomik Göstergeler
Değer
2004
Büyüme
(% )
Genel
içindeki
payı(% )
GSYİH (milyar RMB) 220,3 11,4 1,6
Kişi başı GSYİH (RMB) 11 100 14,4
Katma Değere Göre
­ Birincil Endüstriler(milyar RMB) 44,5 5,1 2,1
­ İkincil Endüstriler (milyar RMB) 101,0 14,3 1,4
­ Üçüncül Endüstriler (milyar RMB) 74,5 10,4 1,7
Sabit Sermaye Yatırımları (milyar RMB) 116,2 15,9 1,7
Perakende Satışlar (milyar RMB) 56,4 14,5 1,0
Enflasyon Oranı (%) 2,7
İhracat (milyon ABD Doları) 3 050 19,9 0,51
­ Yab. Ser. Işl. tarafından (milyon ABD Doları) 110,5 17,7 0,03
İthalat (milyon ABD Doları) 2 590 16,1 0,46
­ Yab. Ser. Işl. tarafından (milyon ABD Doları) 67,1 24,4 0,02
Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları
­ Proje Sayısı 74 13,8 0,17
­ Sözleşme altına alınan miktar (milyon ABD
Doları)
258 59,7
0,17
­ Kullanılan miktar (milyon ABD Doları) 46 14,5 0,08
Kaynak :XinjiangStatiştical Yearbook 2005
Genel Bilgiler ve Doğal Kaynaklar
Sincan ÇHC’nin en büyük otonom bölgesidir. Bölge toplam 1 663 000 km 2 yüzölçümü ile ÇHC’nin
en büyük idari bölgesidir. Toplam nüfus 2000 yılında yapılan nüfus sayımına göre 18,76
milyondur. En büyük etnik grup nüfusun yarıya yakınını oluşturan Uygurlardır. Uygurlardan
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 62

sonra 2. büyük etnik grup olan Hanlar dışında nüfusun %7’sini de Kazaklar oluşturmaktadır.
ÇHC’nin Kuzeydoğu bölümünde yer alan bölge, komşu Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ile ticari
açıdan yakın ilişki içinde bulunmaktadır. Bölgenin komşuları Moğolistan, Kazakistan, Kırgızistan,
Tacikistan, Pakistan, Afganistan ve Hindistan’dır.
Cungarya Havzası’nın bazı bölgelerinde ve Tarım Havzası’nda, hububat ziraati önemli yer
tutmaktadır. Yetiştirilen tahılların büyük bir kısmını buğday oluşturmaktadır. Bunun yanında bol
miktarda meyve, pamuk, tütün, kendir çeşitli sebze ve meyveler yetiştirilmektedir. Buğday
üretiminde genellikle Cungarya’da kış buğdayı, Tarım havzasında ise yaz buğdayı ekilmektedir.
Ayrıca arpa, mısır, pirinç ve pamuk yetiştirilmektedir. Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki ekili
alanlar ülke yüzölçümünün %2,41’ini teşkil etmektedir. Ekim yapılan sahalar daha çok
vahalardan oluşmaktadır.
Sincan, ülke ve dünya çapında büyük üne sahip Yining elması, Korla armudu, lavanta,
şerbetçiotu ve Hami kavunu gibi ürünleri ile tahıl, çekirdeksiz beyaz üzüm, şeker pancarı ve
meyvelerin ana üretim yeridir. Bölge, Çin’in pamuk, lavanta ve şerbetçiotu üretiminde en hızlı
büyüyen kesimidir. Lavanta yetiştirme alanları ve İli bölgesindeki üretimi ülkenin toplam
üretiminin %90’nını oluşturmaktadır. Hayvancılığa elverişli otlaklar ise bölge yüzölçümünün
%30,4 oluşturmaktadır. Sincan koyun yetiştiriciliği ve yün üretimi açısından Çin’in en önemli
üretim merkezlerinden biridir.
Bölge yeraltı zenginlikleri bakımından yalnız Çin’de değil Asya kıtasında da sayılı ülkelerden
biridir. Şu ana kadar tespit edilen maden türleri 118 olup bunların içinde 30 tür maden işlenmek
amacıyla Çin’e taşınmaktadır. Ayrıca 100’den fazla bölgede açılan maden ocakları faal
durumdadır. Rezervler bakımından oldukça zengin olan bu madenlerde krom, demir, taş
pamuğu, mangan, bakır, silisyum, kurşun, pırlanta, altın, gümüş ve uranyum gibi stratejik
öneme sahip madenler çıkarılmaktadır.
Sincan enerji kaynakları bakımından zengindir. Çin’deki en büyük petrol, doğal gaz ve kömür
rezervleri bu bölgede bulunmaktadır. Kömür yataklarının toplam alanı 88 545 km 2 ’dir. Sincan
toplam kömür rezervlerinin %40’ını barındırmaktadır. Bu rezerv Çin’in toplam kömür rezervinin
1/3’ünü oluşturmaktadır. Tarım, Junggar ve Turpan­Hami yataklarında bulunan petrol ve gaz
rezervleri ülkenin toplam rezervlerinin 1/4 ve 1/3’ünü oluşturmaktadır. Petrol üretiminin bir
kısmı boru hattıyla Gensu eyaletinin Lançu şehrindeki petrol rafinerisine taşınmaktadır. Sincan
Uygur Özerk Bölgesi’nde 3 bölgede petrol rafinerisi olup ham petrolün bir kısmı bu rafinerilerde
işlenmek suretiyle benzin, gazyağı, motoryağı haline getirilerek, Çin genelinde tüketime
sunulmaktadır. Çin doğal gaz üretiminde 2. sırada bulunan bölge, yeni sahaların işletmeye
açılması ile 1. sıraya yükselecektir.
Petrol, Cungarya Havzası, Tarım Havzası ve Turfan Havzası’ndan çıkarılmaktadır. En eski petrol
kuyuları Karamayda bulunmaktadır. Jeologların verdiği bilgilerde, bölgenin toplam petrol
rezervinin 60 milyar ton olduğu tahmin edilmektedir. Şu anda üretilen ham petrol miktarı ise 21
milyon ton civarındadır.
Sincan aynı zamanda büyük maden rezervlerine sahiptir. 100 farklı alanda toplam 1 milyar
metre küpün üzerinde granit rezervi bulunmaktadır. Ülkenin en önemli berilyum ve mika
rezervleri bölgededir. Sincan Kırmızısı, Tiyanşan Beyazı ve Karçiçeği Siyahı gibi bölgede üretilen
bazı granit ürünleri ülkede birer marka haline gelmiştir. Çin’in en büyük bakır madeni de
Sincan’da bulunmaktadır.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 63

Sanayi Üretimi
GSYİ H’nın Dağılımı (% )
1980 2003 2004
Birincil 41,5 22,0 20,2
İkincil 39,6 42,4 45,9
Sanayi 32,1 30,4 33,86
Üçüncül 18,9 35,6 33,9
Kaynak: Xinjiang Statistical Yearbook 2005
1949’dan önce bölge sanayiini sadece basit imalathaneler ve atölyeler oluşturuyordu. En önemli
üretim deri ve tekstil alanındaydı. Bu imalathanelerin çoğu halkın basit ihtiyaçlarını karşılayan
malları üretmekte idi. 1949’da sanayi gelirinin bölge milli geliri içindeki payının %12,65 olduğu
tahmin edilmektedir. 1950’den sonra çeşitli bölgelerde fabrikalar ve maden ocakları açılmaya
başlanmıştır. 1988 yılına gelindiğinde sanayi birimlerinin sayısının 1949 yılına göre 17 kat arttığı
görülmektedir. Ayrıca sanayide elde edilen gelirin 1988’de, 1949’a göre 12 kat arttığı
görülmektedir.
2003 yılında bölgenin toplam sanayii üretimi 2002 yılına göre %14,5 oranında artış göstererek
74,5 milyar RMB seviyesine ulaşmıştır. Karamay, Urumçi ve Bayangöl üretimdeki %64,5
oranındaki payları ile Sincan’ın en önemli sanayi üretim merkezleridir.
Petrol ve petrol türevleri, gıda ve içecek, tekstil, metalurji, inşaat malzemeleri ve elektrik enerjisi
Sincan’ın temel sanayii sektörleridir.
Tablo: Başlıca Sanayi Sektörleri (2004)
toplam sanayii üretimindeki
% payı
Petrol ve doğal gaz üretimi 32,5
Petrol, kömür ve nükleer yakıt işleme 22,6
Demir içeren metalleri işleme 7,5
Elektrik enerjisi ve termal enerji üretim ve dağıtımı 6,3
Tekstil 3,8
Tarım ve gıda işleme 4,2
Kaynak: Xinjiang Statistical Yearbook 2005
Çin’in bölgenin sanayileşmesine önem vermesinin sebebi buranın doğal kaynaklar yönünden
zengin bir yer olmasından kaynaklanmaktadır Çin için bu kaynakların işlenmesi büyük önem
taşımaktadır. Ancak bölgenin büyük sanayi merkezlerine uzak olması, nedeniyle birçok madenin
işlenmesi ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle maden kaynaklarının bulunduğu yerlerde
sanayi merkezleri kurarak ucuz maliyet ile üretim yoluna gidilmiştir.
Madencilik ve taşocakçılığı, hammaddeler ve imalat sanayii gibi ağır sanayiler, Sincan’ın sanayii
gelişiminin temelini şekillendirmiştir. 2004 yılında toplam ağır sanayi üretimi %34,6 oranında
artış göstererek 140,5 milyar RMB”ye yükselmiş ve bölgenin toplam sanayii üretiminin %84,8’ini
oluşturmuştur.
Son yıllarda, tekstil ve giyim (özellikle yün ve kaşmir), deri işleme, kağıt üretimi, şeker üretimi
ve halı dokumacılığı gibi hafif sanayiler gelişme göstermiştir. Bununla beraber 2004 yılında hafif
sanayi üretiminde, ağır sanayide görülen %34,6’lik güçlü büyümenin aksine, daralma
yaşanmıştır.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 64

Sincan Hükümeti, Onuncu 5 Yıllık Kalkınma Planı’nda yer alan enformasyon teknolojileri,
biyoteknoloji, enerji ve çevre koruma sanayilerinin gelişimini hızlandırmak için çaba
harcamaktadır.
Özel sektör son yıllarda Sincan’ın sanayi üretiminde önem kazanmıştır. 2004 yılında yabancı
sermayeli işletmeler ile özel işletmelerin üretimi %55 oranında artış göstermiştir.
Sincan’ın doğal kaynaklarından yararlanmak isteyen pek çok özel firmanın bölgeye yatırım amaçlı
gelmesi beklenmektedir. 2005 yılının başında Çin Merkezi Hükümeti özel firmaların, petrol
çıkarma, hava taşımacılığı ve iletişim gibi tekel konumundaki sektörlere girişinin teşvik
edileceğini açıklamıştır.
c. Dış Ticaret
Sincan’ın ihracatı 2004 yılında %19,9 oranında artışla 3,1 milyar ABD Doları seviyesine
ulaşmıştır. Temel ihraç ürünleri domates püresi, ham pamuk, pamuk iplik, deri ayakkabı ve
televizyon setleridir. En önemli ihraç pazarları Kazakistan, Pakistan, Kırgızistan, Azerbaycan,
Rusya ve Tacikistan’dır.
Bölge ithalatı 2004 yılında %16,1 oranında artışla 2,6 milyar ABD Doları tutarında
gerçekleşmiştir. Temel ithalat ürünleri yuvarlak çelik, makine ekipmanları, ham petrol, petrol
ürünleri ve gübrelerdir.
Tablo: Urumçi İ hracatı­2005 / İ lk 25 Ürün ( Milyon $ )
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
URUMÇİ 2288,694731 2969,67746 5298,669083
6405 Diğer ayakkabılar
Erkek,erkek cocuk icin takim giysi,ceket,pantolon,vb­
428,208375 365,607628 694,455728
6103 örülmüş
Kazaklar,süveterler,hırkalar,yelekler vb. eşya­
78,167147 118,855499 315,401128
6110 örülmüş
Yüzü deri,tabanı kauçuk,plastik,tabii,suni vb kösele
167,33923 170,054725 240,950465
6403 ayakkabı 18,595355 3,25517 166,269056
6302 Yatak çarşafları,masa örtüleri,tuvalet,mutfak bezleri
Kadın,kız için takım giysi,ceket,pantolon,etek,şort­
8,208623 17,349889 148,541567
6104 örülmüş 34,079871 30,948558 134,394473
9403 Diğer mobilyalar,bunların aksam ve parçaları
Devamsız suni liflerden dokumalar­ağırlıkça %85 <
17,807179 25,690626 133,180207
5516 suni
Demir­çelikten diğer tüp ve borular­kaynaklı vb­
37,060584 31,091991 132,859096
7305 çapı>406,4mm
Yontulmaya,inşaata elverişli islenmiş taslar (kayagan
2,246887 0,000621 122,314239
6802 hariç)
Külotlu çoraplar,kısa­uzun konçlu çoraplar,soketler­
23,08387 25,590947 114,447157
6115 örülmüş 31,317041 42,292968 114,420661
6212 Spor kıyafetleri,kayak,yüzme kıyafetleri­örülmüş
Erkek çocuklara ait palto,kaban,kap,pelerin,anorak
97,610463 291,920242 93,488233
6201 vb. Eşya 115,56608 152,850617 93,018972
5801 Kadife,pelüş ve halkalı­tırtıl mensucat
Erkek,çocuklara ait takım
53,893244 90,447798 89,160065
6203 elbise,ceket,blazer,pantolon,şort
Plastikten sofra,mutfak ve diğer ev eşyası,tuvalet
81,295853 88,026395 75,415388
3924 eşyası 34,276469 71,307284 75,062916
8430 Toprak,maden,cevheri taşıma,ayırma,seçme vb is 75,987301 29,178279 67,878743
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 65

makineleri
5407 Jüt,bitki kabuğu liflerinden iplikler
Diğer aydınlatma cihazları,lambalar,ışıklı tabela,plaka
19,130177 45,386068 66,790747
9405 vb 18,207836 23,199815 64,154671
6109 Tişörtler,fanilalar,diğer iç giyim eşyası­örülmüş 21,739901 75,72742 56,228004
4202 Deri kösele vb den seyahat eşyası 13,592181 18,248412 56,121573
4203 Deri ve köseleden giyim eşyası,aksesuarları
Ağır ıs makine ve cihazlarının(84.25­
24,876288 22,206933 55,69559
8431 84.30)aksamı,parçaları 56,314671 39,500623 52,070363
6301 Battaniyeler,diz battaniyeleri 14,543949 15,16427 49,254758
6105 Erkek,erkek çocuk için örme gömlekler 29,975244 93,321623 44,043786
8302 Adı metallerden donanım,tertibat ve benzeri eşya 27,758888 32,408734 43,838094
Kaynak. Çin Gümrükleri
Diğer ayakkabılar, erkek, erkek çocuk icin takım giysi, ceket, pantolon, vb­örülmüş, kazaklar,
süveterler, hırkalar, yelekler vb. eşya­örülmüş, yüzü deri, tabanı kauçuk, plastik, tabii, suni vb
kösele ayakkabı, yatak çarşafları, masa örtüleri, tuvalet, mutfak bezleri, kadın, kız için takım
giysi, ceket, pantolon, etek, şort­örülmüş, diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları,
devamsız suni liflerden dokumalar, Urumçi ihracatında önem arzeden ürünler arasında yer
almaktadır.
Tablo: İhracatta İlk 25 Ülke ve Türkiye ( Milyon $ )
SIRA ÜLKE 2003 2004 2005
DÜNYA 2288,694731 2969,67746 5298,669083
1 Kazakistan 1435,971054 1980,197383 3508,839197
2 Kırgızistan 238,205853 482,701422 854,261926
3 Pakistan 258,147804 199,829123 379,852832
4 Azerbaycan 183,370689 100,512013 182,503264
5 Rusya 70,455946 67,51817 103,250306
6 Tacikistan 8,119313 31,142541 100,577792
7 Özbekistan 26,365285 40,361144 73,979895
8 Türkmenistan 26,003593 41,312907 34,817092
9 Moğolistan 3,952755 9,273522 18,549646
10 Afganistan 2,044235 4,756575 8,64023
11 Ukrayna 0,01875 0,65011 6,160232
12 Hong Kong 0,035918 0,067625 6,09053
13 Sierra Leone 0 0 5,457973
14 Çad 0 0 2,640016
15 Birleşik Arap Emirlikleri 0,021456 0,519084 2,128607
16 İran 0 4,474059 1,761437
17 Sudan 0 0 1,664527
18 Gürcistan 5,197659 0 1,539959
19 Finlandiya 0 0 1,399322
20 Libya 0 0 1,29248
21 Türkiye 0,039211 0,111676 0,534899
22 Beyaz Rusya 0 0,1809 0,432692
23 Litvanya 0,500752 0,539341 0,418969
24 Nepal 0,113773 0,225504 0,333964
25 Yugoslavya 0 0 0,273
26 Japonya 1,712046 0,956377 0,246889
Kaynak. Çin Gümrükleri
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 66

Kazakistan, Kırgızistan, Pakistan, Azerbaycan, Rusya ve diğer Orta Asya Türk Cumhuriyetleri
bölgeden ihracat yapılan başlıca ülkeler olarak görülmektedir. Ülkemiz Urumçi’den yapılan
ihracatta 21 sırada yer almaktadır.
Tablo: Urumçi İthalatı­2005 / İlk 25 Ürün ( Milyon $ )
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
URUMÇİ 2178,8813632755,5015893289,92984
7403 Arıtılmış bakır,işlenmemiş bakır alaşımları 469,678726 306,061088 588,31841
2709 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden üretilen 217,513984 415,425592 538,245355
7204 Demir­çelik döküntü ve hurdaları,bunların külçeleri
Demir­çelik yassı mamul soğuk haddelenmiş 600mm
133,888881 252,959573 341,614881
7209 den geniş 213,107009 195,163083 245,600191
7901 Çinko döküntü ve hurdaları 68,528496 128,841296 206,790126
2601 Demir cevherleri ve konsantreleri 24,846184 62,965649 193,951936
7202 İşlenmemiş çinko
Demir­çelik yassı mamul,kaplanmış,sıvanmış 600mm
47,706343 142,678941 112,59313
7210 den geniş
Demir­çelik sıcak hadde yassı mamulleri­genişlik
89,953028 118,734035 109,604094
7208 600mm fazla
Petrol ve bitümenli minerallerden üretilen­ham hariç­
123,19121 121,921019 108,057441
2710 yağlar
Suni korendon dahil (her halde),alüminyum
42,977523 84,428362 86,292314
2818 oksit,hidroksit 17,669757 46,998026 60,367611
5201 Pamuk (karde edilmemiş,taranmamış) 7,996501 41,980818 52,654197
2844 Radyoaktif kimyasal elementler,izotopları,bileşikleri 14,778709 25,583985 52,257742
3104 Potaslı mineral ve kimyasal gübreler 2,695379 12,931389 44,141232
3105 Azot,fosfor,potasyum vb ıkı ucunun karışımı gübreler 16,115665 37,737019 40,898749
4104 Kauçuğun döküntü,kırpıntı ve artıkları;toz ve granülleri 14,00846 35,257383 35,871224
7601 İşlenmemiş alüminyum 40,321592 48,749611 28,864403
4101 Tabii kauçuk,balata,guta­perka,guayul vb tabii sakızlar 22,289244 28,018177 27,593584
3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde)
Demir­çelikten diğer tüp ve borular­kaynaklı vb­
28,0193 48,211386 20,30023
7305 çapı>406,4mm 0 0 16,504446
7408 Bakır teller 138,430084 173,940475 16,277385
8502 Elektrojen grupları,rotatif elektrik konvertisörleri 0 0 15,740688
2905 Asıklık alkoller ve halojenli sülfonlu, nitrolu vb türevleri 9,344612 19,425635 15,15805
7602 Alüminyum döküntü ve hurdaları
Her nevi kükürt (sublıme,çöktürülmüş,kolloıdal kükürt
18,229511 13,88207 15,022893
2503 hariç)
İnce ve kaba hayvan kılı (karde
7,352516 19,395537 14,682841
5102 edilmemiş,taranmamış)
Kaynak. Çin Gümrükleri
7,158492 12,057446 13,36909
Arıtılmış bakır, işlenmemiş bakır alaşımları, petrol yağları ve bitümenli minerallerden üretilenler,
demir­çelik döküntü ve hurdaları, bunların külçeleri, demir­çelik yassı mamul soğuk haddelenmiş
600mm den geniş ürünler, çinko döküntü ve hurdaları, demir cevherleri ve konsantreleri,
işlenmemiş çinko, demir­çelik yassı mamul, kaplanmış, sıvanmış 600mm den geniş ürünler,
Urumçi ithalatında önem arz eden ürünler arasında yer almaktadır.
Tablo: İthalatta İlk 25 Ülke ve Türkiye ( Milyon $ )
SIRA ÜLKE 2003 2004 2005
DÜNYA 2178,881363 2755,501589 3289,92984
1 Kazakistan 1623,210192 2090,747961 2595,832524
2 Rusya 215,604823 230,89639 290,362192
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 67

3 Özbekistan 37,71629 102,08659 118,834365
4 Kırgızistan 68,54035 103,77375 101,913024
5 Almanya 46,169013 64,440685 40,854748
6 ABD 89,88224 70,449543 34,869598
7 Japonya 14,784823 17,151331 18,730417
8 Ukrayna 0,498733 0,913637 16,505426
9 Moğolistan 2,426766 8,465896 11,412269
10 İsviçre 9,390137 3,960433 10,95424
11 Tacikistan 5,435767 8,241591 9,149267
12 Fransa 4,560857 6,367698 6,181244
13 Güney Kore 1,437691 1,375113 5,470685
14 İtalya 26,592894 16,33436 3,847715
15 İsrail 4,888382 0,353721 3,622842
16 Finlandiya 1,28157 0,922225 3,155832
17 İngiltere 0,860356 1,607802 2,722714
18 Avusturya 0,416015 4,80351 2,514972
19 Hollanda 3,247843 1,419023 1,783689
20 Beyaz Rusya 0 0,4648 1,636698
21 Türkiye 0,621697 1,163778 1,535283
22 Kanada 0,611686 0,669966 1,259885
23 Türkmenistan 0,78223 0,97452 1,251187
24 Avustralya 1,81868 1,059004 1,191994
25 Belçika 0,482736 0,456637 1,056422
26 Tayvan 2,15554 1,03159 0,619307
Kaynak. Çin Gümrükleri
Kazakistan, Rusya , Özbekistan , Kırgızistan, Almanya, ABD Urumçi’nin ithalatındaki başlıca
ülkeler arasında yer almaktadır. Ülkemiz Urumçi ithalatında 21. sırada yer almaktadır.
Tablo: Urumçi’nin Türkiye’den İ thalatı ( Milyon $ )
HS ÜRÜN 2003 2004 2005
TÜRKİYE 0,621697 1,163778 1,535283
Ekmek,hamur işi,kek,bisküvi vb ekmekçi
1905 mamulleri,yufka,kase 0,20277 0,394229 0,448569
Dokunmuş halılar,yer kaplamaları­
5702 kilim,sumak,karaman vb 0,039465 0,310615 0,446838
Çikolata ve kakao ihtiva eden diğer gıda
1806 müstahzarları 0,211238 0,411388 0,372062
Seker mamulleri (beyaz çikolata
1704 dahil),kakaosuz 0,059252 0,012365 0,114687
3401 Basili her turlu takvim
Plastikten
0,023484 0 0,073864
3917 tüpler,borular,hortumlar;conta,dirsek,rakor vb
İnce ve kaba hayvan kili (karde
0 0 0,021382
5102 edilmemiş,taranmamış)
İpek döküntülerinden bükümlü iplik­
0 0 0,014958
5005 perakendeye hazır değil
Traş müstahzarları,vücut deodorantları,tuvalet
0 0,000515 0,01044
3307 müstahzarları 0 0 0,010038
5705 Diğer halılar ve yer kaplamaları
Transmisyon milleri,kranklar,yatak
0,047827 0,021136 0,008119
8483 kovanları,dişliler,çarklar
Mayalar (canlı,cansız),mikro­
0 0 0,005049
2102 organizmalar,kabartma tozları 0 0 0,003405
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 68

Ağız ve diş sağlığını korumaya mahsus
3306 müstahzarlar
Yardımcı tekstil makine,cihazları ve aksam­
0 0 0,003132
8448 parçalar 0 4,00E­05 0,001593
4910 Basili her turlu takvim
Yıkama,temizleme müstahzarları­sabunlar
0 0,000372 0,000401
3402 hariç 0,002065 0 0,000375
4911 Basili diğer yayınlar,resimler,fotoğraflar 1,90E­05 1,10E­05 0,000148
6109 Tişörtler,fanilalar,diğer iç giyim eşyası­örülmüş 0,000176 0,000424 0,000136
3926 Plastikten diğer eşya
Kalemler;ucu bilyalı, keçeli kalemler,dolma
7,80E­05 0 5,10E­05
9608 kalemler,parçaları 0 2,40E­05 2,40E­05
1206 Ayçiçeği tohumu (kırılmış olsun,olmasın)
Defterler,bloknotlar,klasörler,dosyalar vb
0 0 1,00E­05
4820 kırtasiye eşyası
Eşya taşıma ambalajı için plastik
5,00E­05 0,000132 2,00E­06
3923 mamulleri,tıpa,kapak,kapsül 2,00E­05 0 0
4105 Koyun ve kuzuların hazırlanmış derileri 0 0 0
4202 Deri,kösele vb den seyahat eşyası 0,000326 0,000504 0
4821 Kağıt ve kartondan her cins etiketler 1,80E­05 0 0
Kaynak. Çin Gümrükleri
2004 yılında nihai ürünlerin bölge ihracatındaki payı %87,6, ithalatındaki payı ise %72,8
olmuştur. Dış ticaret büyük oranda (%41,3) kamu kurumları tarafından gerçekleştirilmektedir.
Bununla beraber kamu kurumları ve kooperatif şeklindeki işletmelerin ticaret miktarı 2004 yılında
azalma göstermiş, özel firmaların ticaretteki payı ise hızla artmıştır.
Sincan Dış Ekonomi ve Ticaret Müdürlüğünün verilerine göre 2003 yılında Sincan’ın sınır ticareti
bir önceki yıla %82,4 oranında artışla 3 milyar ABD Dolarına yükselerek toplam dış ticaretinin
2/3’ü oranına ulaşmıştır. Sınır ticareti 2004 yılında, bölgenin toplam ticaretinin %65,8’ine tekabül
eden 3,7 milyar ABD Doları seviyesine ulaşmıştır. Komşu ülkelerle bölge arasında ticarete açık
16 adet sınır kapısı bulunmaktadır.
d. Yabancı Yatırımlar
Tablo: Sincan’da Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları
1979­
2004
2003 2004
Sözleşme sayısı 1 255 65 74
Sözleşme değeri (milyar ABD Doları) 1,8 0,16 0,26
Kullanılan değer (milyar ABD Doları) 3,7 0,04 0,05
Kaynak:Xinjiang Statiştical Yearbook 2005
Sincan seyrek nüfus dağılımı ve gelişmemiş ulaşım ağı ile yabancı yatırım çekme açışından pek
çekici bir konumda bulunmamaktadır. 2004 yılında Sincan’a yapılan en büyük yatırımlar, (toplam
kullanılan yatırım değerinin %51’ini oluşturmaktadır) Hong Kong ve Singapur’lu yatırımcılar
tarafından gerçekleştirilmiştir. Yabancı yatırımların büyük çoğunluğu imalat sanayii alanında
yapılmaktadır.
Sincan’da yatırım yapmış olan yabancı firmaların çoğunun bölgedeki yatırımlarını genişletmekte
olmaları dikkat çekicidir. Örneğin, Hong Kong ve Sincan firmaları ortaklığı ile bir Joint Venture
olarak kurulmuş olan Xingmei Petroleum Pipeline Co. Ltd adlı firma yatırım miktarını 3. kez
artırarak bölgedeki en büyük yatırımcı haline gelmiştir.
Gelecek yıl için, sınır ticaretini genişletme ve Tarım, Turpan­Hami ve Junggar havzalarında
petrol ve doğalgaz kaynak ve altyapılarının geliştirilmesine yönelik yabancı sermaye
yatırımlarının teşvik edilmesi öncelikli politikalar olarak belirlenmiştir. Yabancı yatırımcıların
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 69

tarım, gıda işleme, tekstil, petro­kimyasallar, madencilik, inşaat malzemeleri, çevre koruma ve
diğer sanayilerde kullanılan gelişmiş teknolojiler konusunda da yatırımları teşvik edilmektedir.
Devlet Konseyi Çin’in merkez ve batı bölgelerinin kalkınmasını hızlandırmak için, Batı Çin’deki
yabancı işletmeler için vergi teşvikleri sağlamıştır. 2004 yılından sonra, yıllık üretiminin değer
bazında en az %70’ini ihraç eden işletmelere %10 oranında vergi indirimi uygulanabilmektedir.
Ayrıca yerel hükümet, 10 yıldan fazla süredir faaliyette bulunan yabancı işletmeleri yerel
hükümete ödenen %3 oranındaki kar vergisinden muaf tutmaktadır.
e. Tüketici Piyasası
Bölgedeki tüketim malları perakende satışları 2004 yılında bir önceki yıla göre %14,5 artışla 56,4
milyar RMB tutarına yükselmiştir. Bölgenin en büyük tüketim merkezi olan Urumçi’de 2004
yılında yapılan19,1 milyar RMB’lik tüketim bölgenin toplam tüketim değerinin %33,9’una karşılık
gelmektedir.
Tablo: Kentsel Alanlarda Yaşayan Nüfusun Kişi Başı Harcamalarının % Dağılımı
1996 2004
Gıda 44,3 36,1
Giyim 17,4 13,3
Ev aletleri 7,3 5,1
İlaç­tıbbi hizmetler 4,5 6,5
Ulaştırma­iletişim 5,5 10,7
Eğlence, kültür­eğitim 9,3 14,6
Barınma­kamu hizmetleri 5,3 9,8
Kaynak: Xinjiang Statistical Yearbook, 1997, 2005
Bölgedeki en önemli mağaza ve alışveriş merkezleri; Urumçi Tianşan Department Store, Urumçi
Youhao Department Store, Xinjiang Department Store, Hongshan Shopping Arcade, Urumçi
Dashizi Commercial Building, Tulufan Department Store, Hami Department Store and Xinjian
Shengchan Jianshe Bingtuan Department Store’dur.
Yerli firmaların yanı sıra, Carrefour gibi büyük yabancı perakende firmaları da Sincan tüketici
pazarına girmiş durumdadır.
Tablo: Büyük Şehirlerin Ekonomik Göstergeleri (2004)
Kaynak: Xinjiang Statiştical Yearbook, 2005
f. Ulaşım
Şehirler
GSYİ H
(milyar RMB)
Kişi başı GSYİH
(RMB)
Sanayii üretimi
(milyar RMB)
P erakende
satışlar
(milyar RMB)
Urumçi 48,4 22 820 43,6 19,1
İli 31,9 7 544 56,0 4,1
Changji 21,2 12 910 12,2 4,9
Bayangöl 22,9 19 620 16,8 3,9
Karamay 29,6 66 674 53,3 1,7
Kaşgar 12,0 3 497 14,7 2,7
Tarihte dünya ticaretinde önemli rol oynayan İpek yolunun Doğu Türkistan üzerinden geçmesi
bölgede ulaşım sektörünün gelişmesine neden olmuştur. Daha sonraki dönemde deniz yollarının
açılması “ İpek Yolunun” tarihi görevine son vermiştir. Bu nedenle bölgenin dünya ticaretindeki
tarihsel önemi kaybolma noktasına gelmiştir.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 70

1949’dan sonra bölgenin Avrupa ve Ortadoğu ülkelerine açılan bir köprü rolü oynayacağı
öngörüsü ile yollar inşa ettirilmiş, eski yolların ise onarılmıştır. 1952 yılında başlatılan Lancu­
Urumçi demiryolu 1962 yılında tamamlanmıştır. Bu demiryolunun uzunluğu 1895 km olup,
Bölgedeki bölümünün uzunluğu ise 766 km’dır. Güney Doğu istikametindeki demiryolu 1984
yılında tamamlanmıştır. Bu demiryolu Lancu­Urumçi demiryolunun doğusundaki Turfan’dan Korla
şehrine uzanmıştır.
Kuzey’deki demiryolu ise 1985’te başlayıp 1990 yılında tamamlanarak Urumçi’den Kazakistan
hududundaki “ Alatağ” sınır kapısına ulaşmıştır. Toplam uzunluğu 470 km olan bu yol Çin
demiryollarını Orta Asya’ya bağlamıştır. Bu demiryolu şu anda Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ve
BDT’nin diğer ülkeleri arasındaki ticarette nakliye kolaylığı sağlamaktadır.
Sincan ­Uygur Özerk Bölgesi’nin 9 vilayeti arasında uçak seferi yapılmakta olup. askeri ve sivil
olmak üzere 12 hava alanı bulunmaktadır. Ayrıca bölgeden Pekin, Şanghay, Guangzhou, Şian,
Lencu, Wencu gibi yerleşim birimlerine ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’ne uçak seferleri
yapılmaktadır
g. Sincan­ Uygur Özerk Bölgesi’ne Türkiye’den Ulaşım
Bölge Pekin’in 3800 km batısında bulunmaktadır. Urumçi denize 2500 km’lik uzaklığı ile
yeryüzündeki denize en uzak yerleşim yeri olarak Orta Asya’nın coğrafi merkezi konumundadır.
Bölgeye ulaşmak için öncelikle Pekin’e gelinmekte daha sonra yerel hava yolu şirketlerinden biri
ile yaklaşık 4 saatlik bir yolculuk ile Urumçi’ye ulaşılmaktadır. Urumçi, Pekin arası karayolu ile
84 saat sürmektedir.
h. Yerel Saat ve Dil
Bölgede kıtasal anlamda Pekin saati resmi dairelerde kullanılmakla birlikte, Urumçi saati olarak
bilinen ve Pekin saatinden iki saat önceyi gösteren bir saat de halk arasında kullanılmaktadır.
Bölgede Çin alfabesinin yanı sıra Uygur dili Arap harfleri ile okunup yazılmaktadır. Bu dil
Türkiye’de şu anda kullandığımız Türkçe ile yakın akrabalığı nedeniyle şaşırtıcı benzerlikler
taşımaktadır. Ayrıca bölgede, Orta Asya Türk Cumhuriyetlerine ve BDT ülkelerine yakınlığı
nedeniyle Rusça da yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
i. Ticaret Fuarları
Sincan­ Uygur Özerk Bölgesi Çin’in “Öncelikli Kalkınma Alanları”ndan biri olması sebebiyle her yıl
Çin’in diğer bölgelerinden büyük göç almaktadır. Bölgede yerleşim ve sanayileşme teşvik
edilmektedir. “Çin’in Batıya Açılan Kapısı” kabul edilen Urumçi’de her yıl düzenlenen “Urumçi Dış
Ekonomik İlişkiler ve Ticaret Fuarı”, Bölgede dış ticareti ve yatırımları geliştirmek için yapılan en
büyük uluslararası faaliyettir. Bu fuara genellikle komşu ülkelerden katılım sağlanmaktadır.
İGEME olarak, 1999­2001 yılları arasında bu fuara bir “info stand” ile üç kez katılınmıştır. Fuara
http://www.urumqifair.com/en web adresinden ulaşmak mümkündür.
j. Faydalı W eb Adresleri
http://www.sinkiang.gov.cn/
http://www.chinakontor.de/m­xinjiang.htm
http://www.tdctrade.com/mktprof/china/mpxij.htm
http://www.urumqi.gov.cn
http://www.china.org.cn/e­xibu/2JI/3JI/xinjiang/xinjiang­ban.htm
http://www.travelchinaguide.com/cityguides/xinjiang/
http://www.travelchinaguide.com/essential/area_zip/xinjiang.htm
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 71

BÖLÜM: 3. PAZAR İLE İLGİLİ BİLGİLER
3.1. PAZAR Bİ LGİ LERİ
3.1.1. P azarın Durumu
a. P azardaki Zorluklar
Pazardaki bazı firmalar son derece karlı iken diğerleri güçlüklerle karşılaşmaktadırlar. Çin’de başarılı
olmak için firmalar pazarı eksiksiz biçimde araştırmalı, potansiyel iş ortaklarının kalitesini
belirlemeli, ortaklara ödemelerde aksama olmayacağı konusunda güven vermeli ve taraflar arasında
meydana gelebilecek yanlış anlamaları en aza indirgeyecek anlaşmalar tesis etmelidirler. Çin’de iş
yaparken karşılaşılan problemler 4 ana grupta toplanabilir:
1. Çin iş ortamında genellikle gelecekle ilgili tahminlerde bulunmak güçtür. Bu durum şeffaf ve
istikrarlı kanuni ve idari organların eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Mevcut yasal ve idari sistem
şeffaf olmayan, tutarsız ve keyfi yapıda olabilmektedir. Yasaların uygulanması konusunda da
tutarsızlıklar mevcuttur. Çin Hükümetinin fikri mülkiyet haklarının korunması konusunda yetersiz
kalması bu ülkede faaliyet gösteren firmalarda endişe yaratmaktadır.
2. Çin’de pazar odaklı ekonomiye geçiş yönünde önemli adımlar atılmasına rağmen bürokrasinin
bazı kesimlerinde halen yerel ve özellikle kamuya ait firmaları ithalata karşı koruma ve ihracat
konusunda destekleme eğilimi bulunmaktadır. DTÖ’ye giriş bu konunun çözümünde önemli katkı
sağlamakla beraber süreç yavaş ilerlemektedir.
3. Çin planlı bir ekonominin bir çok aracını elinde bulundurmaktadır. Tüm büyük bankaların ve diğer
finansal aracı kurumların sahibi olan devlet, kamu işletmelerine kredi akışını kontrolü altında
tutmaktadır. Devlet ve Çin Komünist Partisi ülkenin tek yasal işçi sendikasını doğrudan
yönetmektedir. Çin iş çevrelerinde pek çok sektörde serbest girişim ve rekabet anlayışı eksiktir.
Belirli sanayi sektörlerinde aşırı yatırım eğilimi mevcuttur. Aşırı yatırım hacmi üretimi de artırmakta,
kötü borçlanma koşulları ve azalan fiyatlar sanayileri etkilemektedir.
4. Yabancı firmalar Çin’de iş kurmanın güçlükleri konusunda tahminlerle hareket etme eğilimindedir.
Yabancı sermaye ve teknolojinin ülkeye gelmesi konusunda oldukça hevesli olan ve girişimcileri
teşvik eden Çin hükümeti ve 1,3 milyar tüketicinin varlığı, binlerce yabancı firmayı Çin pazarına
yöneltmektedir. Bu firmalar genellikle pazarın mevcut durumu hakkında kapsamlı bir araştırma ve
gerekli risk analizlerini yapmamakta ve yasal danışman çalıştırmamaktadırlar. Gerekli hazırlıklar
olmaksızın pazara girmeye çalışan firmalar, genellikle ticari sorunlar ve yatırımların boşa gitmesi ile
sonuçlanabilen kötü iş anlaşmaları yapmaktadırlar.
Çin’in dünya ticaret ortamına tam olarak katılabilmesi için reform yapması kesinlikle gerekli iken, bir
çok alanda ihtiyaç duyulan değişikliklerin henüz gerçekleştirilmemiştir. Firmalar mevcut ortam ve
riskleri, gerçekçi ve doğru bir şekilde değerlendirmelidir.
B. P azardaki Olanaklar
Çin’in enerji, kimyasallar, makine, telekomünikasyon, tıbbi cihazlar, inşaat ve hizmetler ithalatı ve
franchising sektörü büyümeye ve fırsatlar sunmaya devam etmektedir. Çin’in DTÖ’ye olan
taahhütlerini sistemli bir şekilde uygulaması durumunda pazar potansiyeli olan bir çok sektör ortaya
çıkacak ve ülke ithalatı hızla büyüyecektir.
Çin’in nüfusu dünya nüfusunun % 23’ünü teşkil etmektedir. Ülkenin uluslararası ekonomik sisteme
entegre olması pek çok pazardaki değişimlerin hızlanmasına ve dünya ekonomisinin büyümesine
katkı sağlamaktadır. Çin’in yüksek büyüme hızını bir süre daha sürdüreceği öngörülmektedir.
C. P azara Giriş Stratejisi
Çin pazarı hakkında daha iyi bir bakış açısı kazanmak isteyen ve pazardaki potansiyeli ve konumunu
anlamak isteyen firmaların ülkeyi ziyaret etmesi gerekmektedir. Özellikle hızla değişen bir pazara ve
çok büyük bir alana sahip olan Çin’in ziyaret edilmesi, firmalara ülke, iş ortamı ve insanlar hakkında
önemli bir görüş açısı kazandıracaktır. Çin firmaları iş toplantılarını yüz­yüze yapmayı tercih
etmektedir. İhracatçıların dikkat etmesi gereken önemli noktalardan biri de ülkenin sahip olduğu
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 1

pek çok farklı bölgenin her birinin kendine has ekonomik ve sosyal özelliklere sahip olmasıdır. Bu
derece büyük bir ülke hakkında genelleme yapılmamalıdır.
Çin’de iyi bir partner bulabilme konusunda, ilişkiler anahtar rolü oynamaktadır. Bağlantıları
çoğaltabilmek için firmalar çeşitli düzeylerdeki kişi ve organizasyonlarla bir ilişkiler ağı kurmayı
hedeflemelidir.
Acentalar Çin’de öncelikle bu tür ilişkiler kurmak isteyen firmalar tarafından yaygın şekilde
kullanılmaktadır. Yerel acentaler daha iyi ürün promosyonu yapabilmek için sahip oldukları bilgi
birikimi ve bağlantıların yanı sıra pazardaki kurumsal, kültürel ve lisan engellerini aşabilmektedirler.
Ülkenin politik ve ekonomik yapısı hakkında bilgi almak için aşağıdaki linklere başvurulabilir:
www.state.gov/r/pa/ei/bgn ­ Tüm ülkeler için
http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/18902.htm ­ Çin için
3.1.2. P azara Satış İ mkanları
a. Acenta ve Distribütör Kullanımı
Çin’in DTÖ’ye girişinden önce yabancı firmaların ithal malların dağıtımını yapması ya da tamir ve
bakım gibi hizmetler sunması yasaklanmıştı. Ülkenin DTÖ’ye girişinden bu yana, hükümet yabancı
firmalara tüm dağıtım haklarını verme amaçlı serbestleştirme çabalarını sürdürmektedir. Ancak bu
konu halihazırda çok tartışılan ve daha fazla ilerleme sağlanması gereken bir alandır.
Ticaret ve dağıtım iki ayrı konu olarak DTÖ uygulama belgelerinde kapsanmaktadır. Ticaret temel
olarak Çin’den ihracat ya da Çin’e ithalat konularını kapsamaktadır. Diğer taraftan dağıtım ise
malların Çin içinde satımını kapsamaktadır.
1. Ticaret Şirketleri
Ülkenin DTÖ üyeliğinin bir sonucu olarak yapılan yasal değişikliklerden biri de Temmuz 2001’de
yayınlanan yabancı sermayeli şirketlerin ihracat­ithalat yönetimi haklarını belirleyen kanundur.
DTÖ’ye giriş öncesinde yabancı sermayeli işletmeler –FIE sadece üretim için ihtiyaç duyulan malları
ithal etme ve yaptıkları üretimi ihraç etme hakkına sahiptiler. Yeni kanun, üretim yapan FIE’lerin
ihracatçı haline gelmesini, tüm ürünleri kota, ruhsat vs olmaksızın satın alabilmelerini ve ihraç
edebilmelerini sağlamak için tasarlanmış olup Çin’in ticaretin serbestleştirilmesi konusunda attığı ilk
adım olarak da değerlendirilmektedir.
Ayrıca, dış ticaret bölgelerinde yer alan FIE’lere bölge dışında ofis açma hakkı verilmesi ile bu
şirketlerin ülke içinde dağıtım ağları kurmalarına olanak sağlayacak düzenleme yapılmıştır. DTÖ
düzenlemelerine göre, Çin’in DTÖ’ye girişinden sonra 1 milyon RMB tutarında sermayesi olan ve
kayıtlı tüm Çin firmaları ihracat­ithalat ruhsatı edinebilmektedir.
Kanun Aralık 2002 tarihinden itibaren sadece Joint Venture yöntemi ile kurulmuş ve yabancı
payının azınlıkta olduğu yabancı sermayeli hizmet sağlayıcı şirketleri de (dağıtım şirketleri)
kapsamaktadır. Çin hükümeti gerekli kriterlerin karşılanması durumunda yabancı sermayeli
şirketlerin toptan ve perakende ticaretle ilgili işletmeler kurabileceklerini açıklamıştır.
2. Dağıtım
Dağıtım hakları konusundaki DTÖ süreciyle beraber serbestleşme görülmesi beklenirken durum
geçen yıldan bu yana değişmemiştir.
Dağıtımcılık 1­ Yetkili acenta hizmetlerini
Toptancılık hizmetlerini,
Perakendecilik’i kapsamaktadır.
DTÖ uygulama belgelerine göre yabancı sermayeli şirketler Çin’de ürettikleri ürünlerle ilgili ikincil
hizmetler (satış sonrası) sağlamanın yanı sıra bu ürünlerin dağıtımını da yapabilmektedirler.
Çin pazarının karmaşık yapısı nedeniyle yabancı firmalara, gerek Çin’den ithalat yaparken gerekse
Çin’e ürünlerini pazarlarken, yerel bir acenta ile çalışmaları tavsiye edilmektedir.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 2

İhracatçı firmaların özenli bir seçim, eğitim ve sağlam bir bağlantı ile, pek çoğu geniş bir ürün
grubunun dağıtımında yetkili olan Çin ticaret firmalarından pazar hakkında yararlı bilgiler
edinebilmeleri mümkündür. Bazı büyük firmaların Çin’de olduğu gibi pek çok ülkede de ofis ve
ortaklık ağı bulunmaktadır. Bununla beraber bölgesel özellikler kadar ulaşım ve iletişim zorlukları da
ticaret firmalarının çoğunun Çin’de ülke çapında kapsamlı hizmet sunmasını engellemektedir.
3. Yerel Acentalar
Çin’de ticaret firmalarına ek olarak, iç dağıtım ve pazarlamayı kontrol eden yerel satış acentalari
sayısında da büyük artış yaşanmaktadır. Bu firmaların çoğunun ihracat­ithalat yetkisi
bulunmamaktadır. Dağıtım zincirlerinin bir alt aşamasında yer alan bu firmalar, ihracat­ithalat
lisansı olan firmalar tarafından ithal edilen ürünleri satın almaktadırlar. Bu firmalar Hong Kong ya da
başka bir yabancı dış ticaret şirketinin temsilcilik ofisi olabilmekte veya yerel firmaların bölgesel ya
da ulusal ağlarında yer alabilmektedirler.
Çin’in büyüklüğü ve karmaşıklığı kadar geniş bir alana hitap edebilecek kapasitedeki acentalarin
azlığı da göz önünde tutulduğunda, farklı bölgelere hitap edebilmek için birden fazla sayıda acente
ile çalışmak gerekmektedir. Çin kabaca 5 ana bölgeye bölünebilir: Güney (Guangzhou), Doğu
(Şanghay), Merkez/Kuzey (Pekin­Tianjin), Batı Çin ve Kuzeydoğu.
b. Ofis Kurma
1­ Çin’de Ofis Kurma (Temsilcilik ofisi, tamamı yabancı sermayeli işletme ya da Joint
Venture)
Temsilcilik ofisleri Çin’de yerleşmek isteyen firmalar için kurulması en kolay ofis şeklidir. Ancak bu
tip ofisler bağlantılı faaliyetlerle ilgili kanunla sınırlandırılmıştır. Örneğin temsilcilik ofisleri sözleşme
imzalayamamakta, müşteri ya da tedarikçilere doğrudan fatura verememekte ve ücret karşılığında
satış sonrası hizmetler sunamamaktadır. Bununla beraber çoğu temsilcilik ofisi bu kısıtlamaları
merkez firma üzerinden işlem yaparak aşmaktadır. Faaliyet alanındaki çeşitli sınırlandırmalara
rağmen temsilcilik ofisleri yolu ile çalışmak ana firmanın kontrolünün sürdürülebilmesine olanak
sağlamaktadır.
1 Temmuz 1994 tarihinde yürürlüğe giren Çin Şirketler Kanunu, yabancı şirketlere şube açma
hakkını vermektedir. Ancak Çin halen belirli banka, sigorta şirketi, muhasebe ve hukuk firmaları için
bu hakkı sınırlandırmaktadır. Temsilcilik ofislerine tescil belgesi verilirken, yabancı firmaların
şubeleri işletme ya da ruhsatı edinmekte ve kar getirici faaliyetlerle iştigal edebilmektedirler.
Bir temsilcilik ofisi kurmak, firmaların satış gücü üzerindeki kontrolünü artırmakta ve teknik
uzmanlığından daha fazla yararlanabilmesine imkan sağlamaktadır. Basit bir temsilcilik ofisinin yıllık
maliyeti büyüklük ve çalıştırılan personel sayısına bağlı olarak 250­500 bin ABD doları arasında
değişmektedir. En büyük harcama kalemleri ofis ve ev kiraları ve yurtdışına yollanacak personel
ücretleridir.
19 Mayıs 2004 tarihinde Çin Devlet Konseyi şirketler üzerindeki idari onayı kaldırdığını açıklayan
kararını ilan etti. Haziran 2004’ten itibaren yabancı ticaret firmaları, üreticiler, gümrük firmaları,
müteahhitler, danışmanlık firmaları, reklam firmaları, yatırım firmaları, leasing firmaları ve diğer
ekonomik ve ticari organizasyonlar temsilcilik ofislerini, Dış Ekonomik İlişkiler ve Ticaret
Komisyonu’nun onayı olmaksızın, doğrudan AICs ile kayıt ettirebilmektedir.
2­ Çin’de Şube Açma
Firmanın yerel ortaklı anonim şirket şeklinde, bir ya da daha fazla Çinli ortak ile Joint Venture
şeklinde veya tamamen yabancı sermayeli işletme olarak kurulması, gelişmekte olan ülkelerde bir
firmanın üretimi için son adım olarak düşünülmektedir. Yabancı yatırımcıların, üretimlerini ülke içine
taşımaları, yüksek gümrük vergilerini de içeren ithalat kısıtlamalarından kaçınabilmelerini ve
pazarlama ve fikri mülkiyet hakları konusunda da daha fazla kontrol sahibi olmalarını
sağlamaktadır. Çin’in DTÖ’ye girişi ile birlikte sınırlamaların azalması tamamen yabancı sermayeli
işletme kurulumunun yabancı firmalar arasında giderek daha popüler hale gelmesi sonucunu
doğurmaktadır.
Bir ortak girişimin başarılı ya da başarısız olmasında Çinli ortağın rolü, son derece kritik önem
taşımaktadır. İyi bir Çinli ortak, bürokratik engelleri aşma konusunda gerekli bağlantılara sahip
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 3

olmalıdır. Diğer taraftan kötü bir ortak ise en umut verici durumlarda bile başarısız olabilmektedir.
Yabancı yatırımcıların en fazla şikayet ettikleri konular partnerin ortaklığa rakip işletme kurması gibi
çıkar çatışmaları, bürokrasi ve gizliliğin ihlal edilmesidir. Fikri mülkiyet haklarının korunması,
ortaklık tipi ne olursa olsun, Çin’de iş yapan yabancı firmalar açısından en önemli konudur. Çin’de iş
yapan firmaların ortaklıkların kaynak ve zaman gerektirdiğini, başarıya ulaşmak için finans, personel
ve temel faaliyetler gibi kritik alanların, kararlı ve ihtiyatlı bir şekilde denetlenmesi gerektiğini göz
önünde bulundurmaları gerekmektedir.
c. Franchising
Pek çok yabancı firma, franchising gibi çözümleri de kapsayan düzenlemelerle çeşitli alanlarda
perakende mağazalar açmaya başlamıştır. Çin’de perakende satış mağazası işleten yabancı
firmaların neredeyse tamamı, faaliyetlerini Çinli ortakları (genellikle her büyük şehirde farklı bir
yerel firma ile ortaklık kurulmaktadır) ile beraber yürütmektedir. DTÖ üyeliğini izleyen 3 yıl içinde
coğrafi alan, mağaza sayısı ve şirketlerde hisse sahibi olmaya ilişkin kısıtlamaların kaldırılması
taahhüt edilmiştir. Ülkede Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanarak 1 Şubat 2005 tarihinden itibaren
yürürlüğe giren “Ticari Franchising Sistemine İlişkin Önlemler” isimli yeni kanun ile yabancı
şirketlerin “Franchise” olarak tescil edilmesi için gereken yasal yükümlülükler düzenlenmiştir.
d. Doğrudan P azarlama
Doğrudan satış yapan büyük firmaların pek çoğu Çin pazarında sektörde yasal ve idari çerçevenin
henüz yeterince net olmadığı 1990’lı yılların başında girmişlerdir. Doğrudan satış sistemi, yerel
firmalar tarafından hızlı bir şekilde uyarlanarak kullanılmaya başlamıştır. Hatta bazı yerel firmalar
vergiden kaçmak ya da tüketicileri aldatmak için mevzuatı kötüye kullanmışlardır. Çin Hükümeti
1998 yılı başında sektör üzerinde sıkı bir denetim uygulamaya başlamıştır. Bu uygulamalar
neticesinde doğrudan satış yapan tüm firmaların yeniden ruhsat alması gerekmiştir. Bazı büyük
firmalar ruhsatlarını yenilemişler, fakat sektördeki katı sınırlamalar ve pek çok şartın varlığı zorlu bir
iş ortamının doğmasına sebep olmuştur. Halihazırda, Ticaret Bakanlığı sınırlamaları azaltacak yeni
doğrudan satış yasasının Milli Halk Konseyi tarafından onaylanmasını beklemektedir.
e. “Joint Venture”larda İzin İşlemleri
Çin pazarında, teknoloji transferi de bir diğer pazara giriş yöntemi olarak pek çok firma tarafından
kullanılmaktadır. Bu yöntemle pazara girmek, kısa dönemde karlı olsa da uzun vadede yeni rakipler
yaratma riski taşımaktadır. Ülke pazarına hakim olan fikri mülkiyet konusundaki sıkıntılar ve düşük
teknoloji düzeyinin yanı sıra bu risk nedeniyle de bazı firmalar pazara daha eski teknolojileri ile
girmeyi tercih etmektedir.
Devlet Kalkınma ve Reform Komisyonu ve Ticaret Bakanlığı tarafından Çin’de ortak girişim kurma ya
da yatırım yapma konularında bir yabancı yatırım rehberi hazırlanmıştır (Catalogue for the Guidance
of Foreign Investment Industries). Bu rehbere aşağıdaki adresten ulaşılabilir:
http://www.fdi.gov.cn.lawinfodisp.jsp?id=ABC00000000000010453&appld=1
Ortak girişim faaliyetlerinde yasal gereklilikler ve düzenlemeler için devlet konseyi tarafından
basılan rehbere ise (The Provisions on Guiding the Orientation of Foreign Investment in April 2002):
http://www.fdi.gov.cn/ltlaw/lawinfodisp.jsp?id=ABC00000000000004008 adresinden
ulaşılabilmektedir.
Ruhsat sözleşmeleri Ticaret Bakanlığı (resmi olarak Dış Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Bakanlığı­
MOFTEC) tarafından onaylanmalı ve tescil edilmelidir. Yatırımın içerdiği teknoloji düzeyine ve çok
taraflı anlaşmalara bağlı olarak %10­20 arasında vergi alınmaktadır.
f. Devlete İhaleleri
2003 yılında Milli Kalkınma ve Reform Komisyonu olarak yeniden yapılandırılmış olan Çin Devlet
Kalkınma Planlama Komisyonu, 1999 yılında kamu ihalelerini düzenleyen yeni bir yönetmelik
hazırlamıştır. Görünüşte sistem daha şeffaf ve açık hale gelirken, aslında prosedür
merkezileştirilmiştir. Geçmişte kamu ihaleleri devlete ait firmalar ve ilgili bakanlıkların işbirliği yolu
ile yürütülmüştür. Bu kuruluşlar satın almada son kullanıcı olarak kalacağı için yeni düzenlemede de
sürece katılımlarının devam etmesi öngörülmektedir.
Çin’deki kamu ihaleleri uygulamaları, genellikle açık ve rekabetçi ihale yöntemleri ile uyumlu
değildir. Özellikle ihalelerde şeffaflık ilkesine genellikle uyulmamaktadır. Yeni yapılan
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 4

düzenlemelerin, çeşitli aşamalarda devlet kademelerinin onayını gerektiren eski sistemi nasıl
değiştireceği halen belirli değildir. Uluslararası organizasyonlar tarafından finanse edilen projeler için
açılan teklifler genellikle açık bir şekilde duyurulurken, çoğu kamu ihalesinde sadece davet usulü
kullanılmaktadır. İhalelerde rekabetçi teklif yerine doğrudan görüşme uygulanmakla beraber, yeni
düzenleme ile bu durumun değişmesi beklenmektedir. Yıllık devlet planında yer alan büyük projeler
için tedarikçiler ve mallar, planlama süreci esnasında belirlenmektedir. Çin ordusuna doğrudan satış
yapmak da mümkün olmakla beraber bu konuda çeşitli kısıtlamalar bulunabilmektedir.
g. Dağıtım ve Satış Kanalları
Çin’in DTÖ’ye girişi öncesinde, yabancı firmaların ithal ürünlerin ülke içinde dağıtımını yapması ve
tamir ya da destek hizmetleri sunması hükümet tarafından yasaklanmıştı. DTÖ üyeliğinin
gerçekleşmesinden itibaren Çin yabancı firmalara tüm dağıtım haklarını vermek amacıyla dağıtım
sistemi üzerinde serbestleştirme çalışmalarını sürdürmektedir.
Çin, 11 Aralık 2004 tarihinden başlayarak, yabancı firmaların ülkede dağıtım ve perakendecilik ağı
kurmaları konusunda, yer ve ortaklık payı ile ilgili kısıtlamaları kaldırmıştır. Eski mevzuattan geriye
kalan tek uygulama yabancı firmaların yerel otoritelere tescilinden önce onay için Dış Ekonomik
İlişkiler ve Ticaret Komisyonu’na başvurmaları gerekliliğidir.
Yabancı firmalar için Çin’de farklı satış kanalları mevcuttur. Yabancı firmalar gümrük formalitelerinin
yürütülmesi için genellikle ithalat­ihracat izni olan ticaret firmaları ile, stok ve envanter konuları için
aynı zamanda ticaret firması olan dağıtımcılarla ve ürünlerinin tüketicilere perakende satışı için de
satış kanalları ve yerel acentalarla çalışmaktadırlar.
1.Ticaret Firmaları
Çin’in DTÖ’ye girişinin bir sonucu olarak ihracat ve ithalattaki kısıtlamalar yavaş yavaş
kaldırılmaktadır. DTÖ düzenlemelerine göre, Çin’in DTÖ’ye girişinden sonra 1 milyon RMB tutarında
sermayesi olan ve kayıtlı tüm Çin firmaları ihracat­ithalat ruhsatı edinebilmektedir. Bazı yabancı
firmalar ülke pazarında ürünlerinin lojistik kolaylığı açısından serbest ticaret bölgelerinde kendi
ticaret firmalarını kurabilmektedir. Firmalar ürünlerini depolarda stoklayabilmekte ve gümrükten
geçirdikten sonra dağıtımcı ve müşterilere gönderebilmektedir.
2. Dağıtım
Dağıtım: i­Yetkili acenta hizmetlerini, ii­Toptancılık hizmetleri ve iii­Perakendecilik hizmetlerini
kapsamaktadır. DTÖ uygulama belgelerine göre yabancı sermayeli şirketler Çin’de ürettikleri
ürünlerle ilgili ikincil hizmetler (satış sonrası) sağlamanın yanı sıra bu ürünlerin dağıtımını da
yapabilmektedirler. Çoğu yabancı firma dağıtım ağlarını tek dağıtımcılar ve bölgesel dağıtımcılar
yoluyla kurmaktadır. Yabancı firmalar teknik ve zaman zaman finansal katkı sağlarken, dağıtımcılar
mağaza kurmakta ve 2. kademe dağıtımcılar ve şubeleri yerel ve nihai müşterilere ulaşımı
sağlamaktadır.
3. Yerel Acentalar
Bu işletmeler asıl ticaret firmalarıdır. Yerel acenteler dağıtım ağının bir alt basamağı olarak, ithalat­
ihracat izni bulunan firmaların ithal ettiği ürünleri satın alarak dağıtım ağına sunmaktadır.
h. Satış Koşulları/ Teknikleri
1.İlişkiler
Şahsi ilişkiler (Çince “guanxi”) Çin iş hayatında büyük değer taşımaktadır. Çinliler “eski dostlarıyla”
alış veriş yaparken kendilerini daha rahat hissetmektedir. Bu, Çinli ortakları ve ilgili devlet kurumları
ile yakın ve sürekli ilişki kurmak isteyen ithalatçılar, ihracatçılar ve yatırımcılar için çok önemlidir.
İhracatçılarımızın Çinli acenteleri, dağıtımcıları, alıcıları ve nihai müşterileri ile sağlam kişisel ilişkiler
kurmaları da aynı şekilde önem taşımaktadır.
2. Yerel Hizmetler
Çinli tüketiciler genel olarak kaliteli ve yüksek teknoloji ile ilgili ürünleri kabul etmektedir.
Kataloglar, Çince kullanıcı kılavuzları, Çin’de hizmet merkezleri ve temsilcilik ofisleri gibi üretici
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 5

tarafından yerel düzeyde sağlanan müşteri destek hizmetleri, tüketiciler tarafından tercih
edilmektedir.
3. Lojistik
Çin pazarında başarılı olabilmek için firmaların zamanında teslimat yapması ve uygun envanter
tutması çok önemlidir.
4. Döviz
Genellikle Çin firmalarının ellerinde döviz tutma yetkisi bulunmamaktadır. Bazı Çin firmaları iş
ilişkisinde bulundukları yabancı firmalardan, raporlanmasını önlemek ve döviz kontrol mercilerinin
kontrollerinden kaçırmak amacıyla, döviz kazançlarının bir kısmını kendi adlarına yabancı bir
bankada tutmalarını talep etmektedir. Yolsuzluğu önleme ve döviz kontrolünü sıkılaştırma
çabalarının bir parçası olarak Çin Hükümeti yeni önlemleri yürürlüğe koymaktadır. 1997 yılının Eylül
ayında uygulamaya giren yeni yönetmelik ile bazı kriterleri karşılayan Çin firmalarına belirlenmiş bir
bankada döviz hesabı açarak döviz kazançlarının sınırlı bir miktarını ellerinde tutabilme imkanı
verilmiştir. Devlet Döviz İdaresi Kasım 2001’de Çin işletmelerinin döviz hesapları ile ilgili idari
politikayı yenilemiş ve döviz hesabı açılabilmesi için gerekli kriterleri azaltmıştır.
Yerel firmaların aksine, yabancı sermayeli işletmeler kazandıkları dövizi ellerinde bulundurma
hakkına sahiptir. Çin 1 Aralık 1996’da para birimini konvertibıl hale getirmiş, fakat döviz dengesi
gereklilikleri Çin’in yasal ve düzenlemelerini ve Joint Venture anlaşmalarını etkilemiştir.
Çin firmaları izin harcı, yetkili kurumlardan alınan borç gibi döviz işlemlerinden doğan yükümlülükler
ve ithalat için gerekli dövizi satın alabilmektedirler.
Bankacılık sektörü DTÖ’ye girişten en fazla yararlanmakta olan alanlardan biridir. Maliye Bakanlığı
DTÖ’ye verilen taahhütleri uygulama konusunda oldukça çabuk davranmaktadır. Yabancı bankaların
döviz işlemleri hizmetlerinde uygulanan müşteri sınırlaması uygulaması DTÖ sürecinde acilen
düzeltilmesi gereken alanlardan biridir. Böylece bu bankalar gerek kurumsal gerekse bireysel
müşterilerine döviz hizmetleri sunabilecektir. Citibank 19 Mart 2002 tarihinde, ülkede yerel
müşterilerine döviz hizmetleri sunma izni alan ilk banka olduğunu ilan etmiştir.
i. Elektronik Ticaret
Çin Hükümeti elektronik ticaretin Çin’deki geleceği konusunda açık fikirli bir tavır benimsemiştir.
Gerek Çinli gerekse uluslararası işadamları, dikey entegrasyon ve on­line satış kanalları kurmaya ve
bu alanlara yatırım yapmaya odaklanmaktadır. 2004 yılında internet kullanıcılarının sayısı 90
milyona ulaşmıştır. Çin İnternet Ağı Bilgi Merkezi’nin yaptığı bir araştırmaya göre ülkedeki internet
kullanıcılarının %17,9’u internet üzerinden alışveriş yapmaktadır.
Sektör üzerinde düzenleyici bir yasal otoritenin belirlenmemiş olması, etkili bir lisans sisteminin
yokluğu, internet ağının güvenlik açısından yeterli olmaması ve fiziki dağıtım altyapısının eksikliği
sektörde yatırımı riskli kılmaktadır. Pek çok büyük IT firması Çin’deki bu sistemlerin ortaklaşa
geliştirilmesi konusu ile aktif olarak ilgilenmektedir. Çin’in DTÖ’ye girişi ile bu gelişmelerin
hızlanması beklenmektedir.
Çin’de elektronik ticaret büyük potansiyele sahiptir. Ancak öncelikle bu konuda var olan temel
sorunların üstesinden gelinmelidir.Bu sorunlar:
1– Çin’in halen nakit alışverişin hakim olduğu, kredi kartı kullanımının yaygın almadığı bir ülke
olması
2– Ülkedeki dağıtım kanallarının internet üzerinden satın alınan malların dağıtımını yapabilecek
kadar gelişmiş olmaması
3– İnternet güvenliğinin yeterli olmaması olarak özetlenebilir.
Hali hazırda Çin’in büyük şehirlerinde, elektronik ticaret konusunda başarılı bir şekilde faaliyet
gösteren yerel firmalar da mevcuttur. On­line işlemlerin güvenliği konusu 2005 yılı Mayıs ayında
yürürlüğe giren Elektronik İmza Yasası ile düzenlenmektedir.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 6

j. Ticaretin P romosyonu ve Reklamcılık
1. Reklamcılık
Reklamcılık Çin’de potansiyel müşteriler için dikkat çekici bir ürün tanıtımı yaratmanın etkin bir
yoludur. Radyo, televizyon, reklam panoları, internet ve sporla ilgili sponsorluklar ülkedeki en
önemli kitle reklamcılığı kanallarıdır. Çin’deki perakende satış patlaması ve perakendeciler arasında
hızla artan rekabet, reklamcılık sektörünün büyüme hızını toplam ekonominin büyüme hızından
daha yüksek seviyelere taşımıştır. Milli Reklamcılık Birliği’ne göre 2002 yılında reklam harcamaları
2001 yılında göre %13,6 oranında artışla 10,92 milyar $ olmuştur.
Çin’de 385’i yabancı ortaklık olmak üzere 89 552 işletme reklamcılık sektöründe faaliyet
göstermektedir. Hizmetler sektöründe çalışan yabancı firmaların reklamcılık sektöründe faaliyet
gösterebilmeleri için yabancı payı %49’u geçmeyen Joint Venture şeklinde kurulmuş olmaları
gerekmektedir. Çin’in DTÖ’ye girişinden 2 yıl sonra çoğunluk hissesi yabancılara ait ortaklıkların ve
4 yıl sonra da tamamı yabancı sermayeli firmaların, reklamcılık sektöründe faaliyet göstermeye
yetkili olması kabul edilmiştir. Halen tüm uluslararası reklam firmaları ülkede çalışmalarını
sürdürmektedir.
Televizyon reklamcılığı, Çin reklamcılık sektöründe en yüksek paya sahiptir. 1,3 milyarlık nüfusun
%84,4’ü düzenli olarak televizyon seyretmektedir. Televizyon üzerinden satışı yapılan belli başlı
ürünler tuvalet eşyaları, gıda maddeleri, ilaçlar, içkiler ve elektronik ev aletleridir. Büyük pazarlarda
(Guangzhou, Pekin, Şanghay) bulunan TV istasyonlarında reklam rezervasyonu yapmak ve kısa
reklamlar verebilmek için iki ila on aylık paranın reklamcı tarafından nakit olarak ödenmesi
gerekmektedir. Gazete ve dergiler de reklamcılıkta yoğun olarak kullanılmaktadır. 2003 yılında
reklamcılık cirosu 3,1 milyar dolar olmuştur.
Çin günümüzde Yabancı ürünler, gelişmiş pazarlama ve reklamcılık ve araştırma teknikleri ile bir
tüketici devriminin tam ortasındadır. Marka bilinci gittikçe daha fazla önem kazanmış, sofistike
reklamcılık Çinli tüketiciyi etkileme açısından hayati rol oynamaya başlamıştır. 1999 yılında yabancı
firmaların pazarlama verimliliğini arttıran tüketici araştırmalarına daha fazla denetim getiren
düzenlemeler yapılmıştır. Ancak yabancı ürünlerin tüketimindeki artışın devam etmesi
beklenmektedir.
1995 yılında yürürlüğe giren Reklamcılık Kanunu sektörün hukuki altyapısını düzenlemektedir.
Reklamcılık sektöründe faaliyet gösteren firmaların uyması gereken, kamu saygınlığının ve yararının
korunması gibi bir çok yükümlülük bulunmaktadır. Mukayese etmeye dayanan, ya da ürünün en iyi
olduğunu iddia eden reklam yapılması yasaktır. Tüketici ürünleri için yapılan reklamlarda ürünün
hijyen ve güvenliği ilgili bakanlıklar tarafından denetlenmektedir.
SAIC reklamcılık sektöründeki temel düzenleyici kurumdur. Bununla beraber bu konuda, Kültür
Bakanlığı ve Devlet Radyo Televizyon ve Film İdaresi gibi başka yetkili kurumlar da mevcuttur.
2. Ticaret Fuar ve Heyetleri
Günümüzde Çin’de her yıl yüzlerce fuar düzenlenmektedir. Bu fuarların büyük çoğunluğu devlet
kurumlarının, meslek birlikleri ve Çin Uluslararası Ticareti Geliştirme Kurulu’nun (CCPIT) mali
desteği ile gerçekleştirilmektedir. Ayrıca ABD, Hong Kong gibi ülkeler ya da devlet ticaret birimleri
ve özel fuar şirketleri tarafından da fuarlar organize edilmektedir. Fuar katılım ücretleri yüksek
olabilmekte ve bazı fuarlar sadece yerel düzeye hitap edebilmektedir. Bu yüzden Çin’de fuara iştirak
etmek isteyen firmaların fuarları dikkatli bir biçimde incelemesi gerekmektedir.
3. Elektronik Ticaret ve İnternet
Çin’de internet kullanımının artışına paralel olarak elektronik ticaret faaliyetlerine ilgi de artmıştır.
Devletin her kademesinde, özellikle gümrüklerde ve çeşitli işlemlerin basitleştirilmesinde teknolojiyi
daha yoğun şekilde kullanma çabası mevcuttur. Firmalar internet üzerinden teklif alıp vermeye ve
satış sürecini ve bağlantılarını gerçekleştirmeye başlamıştır. Ayrıca kredi kartı kullanımının yaygın
olmamasına ve dağıtım konusundaki güçlüklere rağmen doğrudan pazarlama ve internet üzerinden
satış yapılmaktadır. Mayıs 2000’de 30’a yakın internet şirketine internet üzerinden satış yapma izni
verilmiştir.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 7

3.1.3. Fiyatlandırma
Çinli tüketicilerin büyük çoğunluğu fiyat konusunda hassastır ve daha iyi satış sonrası hizmet ya da
ürün kalitesinin bariz biçimde daha iyi olması durumları dışında daha ucuz olan ürünü tercih
etmektedir. Büyük alımlarda çeşitli özel sektör ve devlet firmaları arasında yoğun fiyat rekabeti
mevcuttur.
Yabancı firmaların Çin’e ihraç ettikleri ürünler için satış sonrası hizmet sağlama yetkileri yoktur.
Yabancı firmalar ancak Çin’de ürettikleri ürünler için bu tür hizmetler sunabilmektedir.
3.1.4. Çin’e İhracatta Fiyatlandırma Stratejisini Etkileyen Faktörler
1. Gümrük Vergileri
Çin gümrükleri vergi koymakta ve toplamaktadır. Ülkede ithalat vergileri altı kategoride ele
alınmaktadır: genel oranlar, MFN oranları, anlaşma oranları, tercihli oranlar, tarife oranı, kota oranı
ve zorunlu oranlar. Çin, DTÖ üyesi olarak diğer üyelere MFN oranı uygulamaktadır. Beş özel
ekonomik bölgede, açık şehirlerde ve serbest ticaret bölgelerinde tercihli vergi indirimleri ya da
muafiyetleri uygulanmaktadır. Bu bölgelerde faaliyet gösteren firmalar ilgili mevzuata tabiidirler.
Çin hükümetin anahtar sanayilerin gelişiminde gerekli olarak belirlediği mallara MFN oranlarından
önemli miktarda düşük oranlarda vergi oranı uygulayabilmektedir. Örneğin Çin Gümrük İdaresi
anahtar ekonomik sektörler için, özellikle otomobil, çelik ve kimya ürünleri için, öncelikli vergi
oranları uygulayacağını duyurmuştur. Geçmişte, yabancı firmalar, yüksek teknoloji gibi önemli
alanlara yabancı yatırımın ilgisini çekmeyi amaçlayan politikalardan zaman zaman yararlanmıştır.
Örneğin bazı yüksek teknoloji ürünleri üreten ya da ihracat odaklı üretim yapan yabancı yatırımlar
ithal ettikleri üretim için gerekli malzemeleri vergiden muaf olarak ithal etmişlerdir.
Çin Gümrük Düzenlemeleri için kapsamlı bir rehber olan Gümrük İşlemleri El Kitabı(2004), Çin
Gümrükler Genel İdaresi tarafından derlenmiştir. Bu rehber, vergi cetveli ve milli gümrük kural ve
düzenlemelerini içermektedir. 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren otomobil, gıda, şarap ürünleri ve
kozmetik ürünlerini de kapsayan pek çok kategorideki ürünler için önemli vergi indirimleri
uygulanmaktadır. İhracatçıların bu indirim avantajlarından yararlanabilmeleri için gümrüklerdeki
uygulamaları takip etmeleri gerekmektedir.
Çin Gümrükleri, 2004 yılı Haziran ayına kadar, daha detaylı olan 10 haneli kodların yerine armonize
gümrük sisteminde 8 haneli kodları kullanmıştır. Detaylı kodlama olmadığından, gümrük
görevlilerinin her bir ithalat kaleminin hangi genel kategoride yer alacağını belirleme yetkisi vardır.
Ticaret Bakanlığı nadir toprak elementleri, kimyasallar, pompalar, otomobiller ve içten yanmalı
motorları da kapsayan bazı ürünler için on haneli kod uygulanacağını açıklamıştır. Yeni kodlar 1
Ocak 2004 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
2. Gümrük Değerlemesi
İthal malın vergilendirilebilir değeri, malın normal ticari fiyatı, paketleme maliyeti, nakliye maliyeti,
sigorta ve satıcı komisyonunun dahil olduğu CİF fiyatıdır. Çin, DTÖ’ye girişinden hemen önce yeni
değerleme düzenlenmelerini belirlemiştir. Bu düzenlemelere göre Çin Gümrüğü tüm ithalat
işlemlerine eşit bir şekilde değerleme yapılmasına özen göstermektedir. Bunun için, gümrük
görevlileri uluslararası piyasa fiyatları, yabancı piyasa fiyatları ve yurtiçi fiyatlara dayalı çeşitli
ithalatlar için uygun değerlendirmeleri listeleyen değerleme veri tabanı kullanılmaktadır. Gümrük
memurları, ithalatçı tarafından deklare edilen fiyat ile veri tabanını karşılaştırmaktadır. Normalde
görevliler ithalatçının beyanını kabul etmektedir. Ancak beyan edilen değer veri tabanı ile çok farklı
ise gümrük görevlisi “Çin Halk Cumhuriyeti İthal ve İhraç Edilen Ürünlerin Değerini Belirlenmesi”
kanununun 7. maddesindeki listeyi kullanarak bu değeri hesaplamaktadır.
3. Vergiler
Gümrük vergileri ödendikten sonra, yerli ve yabancı tüm işletmeler katma değer vergisi (KDV) ve
ticaret vergisi ödemekle mükelleftir. KDV satışlardan ve ithal edilen mallardan, tamir ve yenileme
hizmetlerinden alınmaktadır. Ticaret vergisi ise menkul değerlerin transferinde ya da gayri
menkullerin Çin içinde satışında alınmaktadır.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 8

Çin’de çeşitli vergi muafiyetleri ve istisnaları uygulanmaktadır. Genel KDV oranı %17 iken, tarımsal
ürünlerde, petrol ve faydalı ürünlerde bu oran % 13’tür. Küçük ölçekli işletmeler olarak
değerlendirilen (mal ve hizmet üreten yıllık vergilendirilebilir satışları 1 milyon RMB’den az olan ve
toptancılık veya perakendecilik yapan yıllık vergilendirilebilir satışları 1,8 milyon RMB’den az olan)
firmalar yaptıkları işe bağlı olarak %4­6 oranında KDV ödemektedir. Belirli kategorideki ürünler
KDV’den muaftır. Çin’de üretim yapan yabancı sermayeli firmalar da üretimlerini ihraç ettikleri
taktirde KDV ödememektedirler.
Çin’de üretilen ve ihraç edilen ürünler için %17 oranında KDV indirimi uygulanmaktadır. Ancak
ihracatçılar, KDV iadesinin ödenmesinin uzun zaman aldığı ve tutarda yanlış hesaplamalar
yapıldığından şikayet etmektedir. Ayrıca geri ödemelerin yerel yönetimlerin bütçesi ile sınırlı olması
sebebiyle, ödemeler yıl sonuna kalmaktadır.
2004 yılı Mayıs ayında ABD, Çin’de üretilip ihraç edilen ya da Çin’de dizayn edilip yurtdışında
üretilen entegre devrelere uygulanan KDV geri ödemesi ile ilgili olarak Çin’e karşı DTÖ nezdinde
girişimde bulunmuştur. ABD Çin’in kendi sanayiini korumak için yabancı ürünlere karşı adaletsiz
politikalar izlendiğini ve ayrımcılık yapıldığını savunmaktadır. Anlaşmazlık 2004 yılı Haziran ayında
Çin’in uygulamadan vazgeçmeyi kabul etmesi ile çözülmüştür.
a. Satış Sonrası Hizmetler/ Müşteri Hizmetleri
Yabancı şirketlerin, Çin’de pazarladıkları ürünler için doğrudan satış sonrası müşteri hizmetleri
sağlamalarına izin verilmemektedir. Bununla beraber, bu işletmelerin doğrudan Çin’de ürettikleri
ürünler için satış sonrası hizmet sunmaları mümkündür. Yabancı şirketler bu sıkıntıyı aşmak
amacıyla zaman zaman yetkili Çinli firmalarla anlaşma yaparak bu hizmetleri onlar aracılığıyla
sunmaktadır. Ayrıca, hem satış sonrası hizmet, hem de yedek parça sağlamak için Çinli firmalarla
ortak “hizmet merkezleri” kurmak da yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Bununla beraber
ülkede faaliyet gösteren yabancı sermayeli firmalar, bu yöntemlerde müşteri hizmetlerinin
kalitesinin yeterince denetlenememesi dolayısıyla müşterilerin güvenini kaybetmekten şikayetçi
olmaktadır.
2004 yılından itibaren ülkede hizmetler sektörü üzerindeki sıkı denetimin azaltılması ile yabancı
sermayeli pek çok firma, yedek parça ithal etmeye yetkili ve satış sonrası müşteri hizmetleri
sağlayan kendi şubelerini de kurmaya başlamıştır.
3.1.5. Fikri Mülkiyet Haklarının Korunması
Ticaret rejimini serbestleştirip DTÖ üyeliği çerçevesinde piyasalarını giderek daha fazla dışa açtıkça
Çin’de yeni ürün ve sektörler ortaya çıkmaktadır. Bu durumun ülke ekonomisine çok olumlu katkıları
olmakla beraber, artan ticaret ve yatırım hacmi, katlanarak büyüyen bir korsan ve taklit üretim
sorunu yaratmaktadır. Fikri Mülkiyet Haklarının uygulanması ve korunması da dahil olmak üzere her
alanda hukukun üstünlüğünün sağlanması, ülkede sağlıklı ekonomik büyüme ortamının yaratılması
ve daha fazla yabancı yatırımcı çekilmesi bakımından kritik önem taşımaktadır.
Fikri mülkiyet konusundaki mevzuatta birtakım yenilikler yapılmış olmasına rağmen bu konu halen
ülkedeki önemli sorunlardan biridir. Fikri mülkiyete ilişkin yasal yaptırımların nadiren
uygulanmasının yanı sıra çoğunlukla şeffaf olmayan idari tedbirler de caydırıcı olmaktan uzaktır.
Ticari marka ve telif hakkı ihlalleri son derece yaygındır. Diğer taraftan, fikri mülkiyet haklarına
ilişkin ihlaller, bölgeden bölgeye de farklılık göstermektedir. Bazı bölgelerde fikri mülkiyet haklarına
daha yüksek düzeyde bir koruma sağlanırken bazı bölgelerde korsan ve taklit üreticiler son derece
rahat hareket edebilmektedir. Çinli yetkililerin bu durumu engelleme yönündeki çabaları yetersiz
kalmakta, konu ile ilgili kamu kurumları arasındaki koordinasyon eksikliği de uygulamayı
zorlaştırmaktadır.
DTÖ’ye giriş protokolü çerçevesinde Çin, Ticaret ile Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması
(TRIPS) ile bu anlaşmaya bağlı diğer yükümlülüklere uyum sağlamayı taahhüt etmiştir. Bu
çerçevede 2002­2003 yıllarında, ülkede patent, ticari marka ve telif haklarına ilişkin çeşitli ulusal ve
yerel yeni yasal düzenlemelere gidilmiş, Yüksek Mahkeme, Kamu Güvenliği Bakanlığı ve ilgili diğer
mahkeme ve kurumlar tarafından bu yasaların uygulanmasını kolaylaştırıcı kararlar alınmıştır.
Bununla beraber, hükümet halen ticari marka sahteciliği ya da telif hakkı korsanlığı konularında
TRIPS anlaşmasının öngördüğü ölçüde etkili uygulamalar yürütememektedir.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 9

DTÖ’ye taahhütlerinin yanı sıra fikri mülkiyet hakları konusunda Çin çok sayıda uluslararası ve ikili
anlaşmaya taraf olmuştur. Ülke, Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO), Endüstriyel Mülkiyetin
Korunmasına İlişkin Paris Konvansiyonu, Berne Konvansiyonu, Madrid Protokolü, Evrensel Telif
Hakkı Konvansiyonu ve Patent İşbirliği Anlaşması’na üyedir.
Ülkede korsan ve taklit üretim konusundan en fazla zarar gören sektörler, yazılım, eğlence ve
tüketim mallarıdır. Ülke piyasasında bulunan şirket yazılımlarının %90 ve tüketim mallarının %20’lik
kısmının sahte ya da taklit olduğu tahmin edilmektedir.
Fikri mülkiyete ilişkin olarak çok sayıda yasa çıkarılması ve düzenleme yapılmasına rağmen
uygulamada halen ciddi sorunlar yaşanmakta, verilen cezalar istenen caydırıcı etkiyi
yaratmamaktadır. Diğer taraftan, fikri mülkiyet düzenlemelerine aykırı ürünlerin ülkeye ithalatına
ve ülkeden ihracatına izin verilmesi de sorunun büyümesine yol açmaktadır. Nitekim fikri mülkiyet
hakları ihlallerine karşı çok sıkı tedbirler uygulandığında, kaçakçılık faaliyetleri hız kazanmaktadır.
a. P atentler
Fikri mülkiyet hakları konusundaki koordinasyonu geliştirmek amacıyla 1998 yılında patent ofisi
“Devlet Fikri Mülkiyet Ofisi” ismiyle yeniden yapılandırılmıştır. Bununla beraber, bu Ofis de fikri
mülkiyet konusunda faaliyet gösteren “Ticari Marka Ofisi” ya da “Ulusal Ticari Marka İdaresi” gibi
kamu kurumları arasında beklenen koordinasyonu sağlayamamış, bu kurumlar ancak daha sonra
2003 yılında gerçekleştirilen yeniden yapılanma sürecinde organize edilebilmiştir.
Ülkede Patent Kanunu ilk olarak 1984 yılında yürürlüğe girmiş, bunu takiben yerli ve yabancı patent
başvuru sayısı düzenli olarak artış göstermiştir. Patent koruma kapsamı 1993 yılında kimyasal
maddeler ile tıbbi malzemeleri kapsayacak şekilde genişletilmiş ve koruma süresi 20 yıla
uzatılmıştır. Ülke ayrıca 1 Ocak 1994 tarihinde Patent İşbirliği Anlaşması’na taraf olmuştur.
b. Telif Hakları
Çin 1992 yılında Berne Konvansiyonu ile Evrensel Telif Hakkı Konvansiyonu’na, 1993 yılında da
Cenevre Fonogram Konvansiyonu’na katılmıştır. Berne Konvansiyonu’na katılımın ardından ülkede
bilgisayar yazılımları, yazılı eser olarak açıkça tanınmış ve bu programlara ilişkin telif hakkı koruma
süresi 50 yıl olarak genişletilmiştir. Ülkede Telif Hakları Yasası’nda yapılan değişikliklere ek olarak
Yüksek Mahkeme, dijital ve internet tabanlı telif hakkı konularına ilişkin pek çok karar almıştır.
Bununla beraber ülke halen WIPO İnternet Anlaşması’na taraf olmamıştır.
Çin piyasasına yabancı film, kitap ve müzik albümlerinin girişine getirilen kısıtlamalar, bu ürünler
bakımından ülkede karaborsa oluşmasına sebep olmaktadır. Ülkeye yılda sadece 20 adet yabancı
film ithalatına izin verilmektedir.
c. Ticari Markalar
Çin’in ticari markalara ilişkin yasal düzenlemeleri genel olarak uluslararası kabul görmüş
standartlarla uyumludur. Bununla beraber ülkede ünlü yabancı markalara eşit muamele konusu
geleneksel olarak sorun teşkil etmektedir.
Ülke 1989 yılında karşılıklı ticari markaların tesciline ilişkin Madrid Protokolü’ne taraf olmuştur.
Çin’de ünlü yabancı markaları zor durumda bırakan “ilk tescil ettiren kabul edilir.” sistemi
uygulanmaktadır. Bu durumda Çin pazarına girmeyi düşünen yabancı firmaların ticari marka
ve/veya logolarını, bunların Çince karşılığını ve internet domain’lerini hemen kaydettirmeleri tavsiye
edilmektedir. Ticari marka tescili, Devlet Sanayi ve Ticaret İdaresi altında faaliyet gösteren İşletme
İsim Tescil Bölümü tarafından yürütülmektedir.
d. Ticari Sırlar
Ticari sırların korunması konusu, gerek Çinli, gerekse ülkede faaliyet gösteren yabancı firmalar
tarafından yakından takip edilmektedir. 1993 yılında çıkarılan Haksız Rekabetin Engellenmesine Dair
Kanun, ülkede haksız rekabet sayılacak halleri tanımlamış ve ticari sırların korunmasına ilişkin
hakları ihlal eden davranışlar da bu kapsamda ele alınmıştır. TRIPS Anlaşması çerçevesinde ülkenin
bu konudaki mevzuatını daha da geliştirmesi beklenmektedir.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 10

3.1.6. Yerel Mesleki Hizmetler
Mevzuattaki tüm iyileşmelere karşın, yabancı firmaların Çin’deki ticari faaliyetlerini düzenleyen
sistem karmaşık ve şeffaf olmayan yapısını korumaktadır. Bu nedenle, pazara yeni giriş yapacak
firmaların ticari ilişkiler kurmak ve işlemler gerçekleştirmek için profesyonel hizmetlerden
yararlanması şiddetle tavsiye edilmektedir. Ülkede tamamı yabancı sermayeli bir şube, irtibat
bürosu, temsilcilik ya da ortak yatırım kurmak, son derece karmaşık olan sözleşme onay ve tescil
yükümlülükleri ile vergi ve istihdama ilişkin düzenlemeleri bilmeyi gerektirmektedir. Ülkede yerleşik
pek çok yabancı banka, muhasebeci, hukuk müşaviri ve danışman, bütün bu yükümlülük ve
düzenlemelere hakim durumdadır. Ayrıca yabancı firmalara bu alanlarda hizmet vermek konusunda
deneyimli bazı yerel firmalar da bulunmaktadır.
1.Muhasebe
Çin kanunlarına göre, ülkede faaliyet göstermekte olan yabancı yatırımcı ve temsilciliklerin yıllık
mali tablolar ile diğer mali dokümanları, Çin’de kayıtlı muhasebeciler tarafından hazırlanmalıdır.
Dolayısıyla, muhasebecilik hizmetleri, sadece Çinli muhasebeciler ya da ortak yatırım olarak
kurulmuş muhasebe firmaları tarafından verilmektedir. Dünyaca bilinen beş büyük muhasebe
firmasının (KPMG Peat Merwick, Pricewaterhouse Coopers, Deloitte Touche Tohmatsu, Ernst&Young
ve Arthur Andersen) Çin’de yerleşik ofisleri bulunmaktadır. Bu firmalar, vergi düzenlemelerine ilişkin
danışmanlık sağlamak, yatırım fizibilite çalışmaları hazırlamak ve Çin kanunlarıyla uyumlu
muhasebe sistemleri kurmak gibi çok çeşitli alanlarda hizmet vermektedir.
2.Hukuki Danışmanlık
1992 yılından önce hukuk firmalarının büyük bir kısmı danışman firma olarak kayıtlıyken son 10 yıl
içinde 100’den fazla uluslararası hukuk firması Çin’de faaliyet göstermek üzere izin almıştır. Çin’de
kayıtlı yabancı hukuk firmaları, lisanslı oldukları alanlarda ve genel uluslararası ticaret hukuku
konularına hukuki danışmanlık vermeye yetkilidir. Çin hukukuna ilişkin konularda yasal danışmanlık
sağlamak ve mahkemelerde temsil ise sadece Çin’de kayıtlı hukukçular tarafından
yürütülebilmektedir.
3. İ şletme Danışmanlığı
Pazara yeni giriş yapan yabancı firmalar, pazara giriş stratejileri geliştirmek, kredibilite araştırmaları
yapmak ve potansiyel ticari ortak, acente ve müşterileri tespit etmek amacıyla yerel danışmanlık
hizmetlerinden yararlanmaktadır. Ülkede yaklaşık %65’i yabancı sermayeli olmak üzere 100
000’den fazla danışmanlık firması faaliyet göstermektedir. Danışmanlık hizmetlerinin yasal çerçevesi
henüz yeterince belirlenememiş olduğundan, lisanslı danışmanların yanı sıra lisans sahibi olmayan
firmalar da mevcuttur.
4.Reklam
Çin’de halen 385’i yabancı sermayeli olmak üzere yaklaşık 89 000 reklamcılık firması
bulunmaktadır. Bu şirketlerde en fazla %49 oranında yabancı sermaye katılımına izin verilmektedir.
Pek çok büyük uluslararası reklamcılık firmasının Çin’de temsilciliği bulunmaktadır. Çin pazarına yeni
girecek olan firmalar, Çinli tüketicilerin tercih ve kültürel özelliklerine uygun reklam ve tanıtım
stratejisi oluşturmak için bu firmaların deneyimlerinden yararlanmaktadır. Ülkede reklamcılık
faaliyetleri sıkı bir biçimde denetlenmektedir. Yanıltıcı, kanuna aykırı ya da ulusal sembollerin izinsiz
kullanıldığı reklamlar ciddi yasal yaptırımlara tabi olmaktadır.
Yukarıda sıralanan yerel hizmetleri sağlayan firmalara ilişkin bilgiler,
http://www.buyusa.gov/china/en/bsp.htm adresli web­sitesinden temin edilebilir.
3.2. MEVZUAT VE STANDARTLAR
3.2.1 Vergiler
11 Aralık 2001 tarihinde Çin’in DTÖ’ye üye olması, iç Pazarda reform çalışmalarını da
hızlandırmıştır. Geçmişte ithalat yüksek tarife ve vergiler, tarife dışı önlemler, ticaret hakkı
kısıtlamaları ve benzeri uygulamalar ile engellemekte idi. DTÖ’ye giriş ile birlikte bu alanda önemli
yol katedilmiştir. 2004 yılı Nisan ayı itibarıyla ÇHC Dış Ticaret Kanunu revize edilmiştir. Eş anlı
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 11

olarak, “Ticari Alandaki Yabancı Yatırımların Yönetimine Uygulanan Önlemler” de yürürlüğe girmiştir.
Bu Yönetmelik tam olarak uygulanması halinde dağıtım hakları üzerindeki sınırlamaları
kaldırmaktadır. Çin gelir vergisi sisteminde de yerli ve yabancı kuruluşlar arasındaki ayrımcılığı en
aza indirgeyecek şekilde “Milli Muamele” ilkesine uygun reform yapılmıştır. Ek olarak ithalat
kotasına tabi ürünlerin sayısında önemli ölçüde indirimde bulunulmuş ve bunların tamamen ortadan
kaldırılması taahhüt edilmiştir.
a. İ thalat Vergileri
2005 yılı Gümrük Mevzuatına ilişkin bilgiler Çin Gümrük İdaresi tarafından hazırlanan “The Customs
Clearence Book” adlı kitapta yer almakla birlikte, Bu konuya ilişkin özet bilgi aşağıdaki gibidir.
Kitabın edinilebileceği adres:
China Customs Publishing House,
No.9A, Dong Tu Cheng Street,
Chaoyang District, Beijing, China 100013
Tel: (86)(10) 85 27 16 10
Fax: (86)(10) 65 19 56 16
Tarife Oranları
Tarifeleri, Gümrük İdaresi belirler ve toplar. İthalat tarifeleri 6 kategoriye ayrılmıştır: Genel oranlar,
MFN oranları, Anlaşma oranları ve Şartlı oranlar. DTÖ üyesi olarak Türkiye kaynaklı ithalat MFN­En
Çok Kayrılan Ülke­ oranlarına tabidir. 5 özel ekonomik bölge, açık şehirler ve dış ticaret bölgelerinin
içinde bulunduğu şehirlerde tercihli vergi indirimleri ya da muafiyetleri uygulanmaktadır. Bu
bölgelerde iş yapan şirketler burada geçerli olan mevzuatı araştırmak durumundadır.
Bu oranlar, hükümetin anahtar endüstri olarak tespit etmiş olduğu sektörler için MFN oranından
daha düşük seviyede tutulabilir. Örneğin, Çin Gümrük İdaresi otomotiv, çelik, kimya sanayi ürünleri
gibi “anahtar” sektörlerde tercihli tarife oranları uygulanacağını duyurmuştur. Geçmişte de yabancı
sermayenin ülkeye çekilmesi amacıyla özellikle yüksek teknoloji alanında benzer uygulamalar
yapılmış idi. Örneğin, yüksek teknoloji üreten yabancı şirketler ve ihracata yönelik üretim yapanlar,
ithal edilen üretim girdisi için gümrük vergisi ödemezler.
Gümrük Değerlemesi
İthalat CIF fiyat üzerinden vergilendirilir. (CIF fiyat; ürünün normal muamele fiyatı + paketleme
maliyeti + yükleme + sigorta + satıcı komisyonunu içerir). 1 Ocak 2002 tarihinde 954 sayılı “İthal
ve İhraç Edilen Ürünlerin Gümrük Değerinin Tespitine İlişkin İdari Mevzuat” yürürlüğe girmiştir. Bu
mevzuat ile mevcut uygulamalar daha adil hale getirilmiştir.
Tarife Klasifikasyonu
8 rakamlı Harmonize Sistem kodları bu uygulamaya esas teşkil etmektedir. Bu durum detaylı
gümrük değerlemesinde sorunlar çıkarmaktadır. Ancak Ticaret Bakanlığı 10 rakamlı kodları, ender
mineral ve metaller, kimyasallar, içten yanmalı motorlar, pompalar ve otomobiller gibi bazı ürünler
için Temmuz 2004 itibarıyla kullanacağını duyurmuştur.
Vergiler
Normal gümrük vergilerinin üstüne, KDV ve Şirket vergisi ödenmektedir. KDV; satışlara, ithal
ürünlere, işlemeye, tamir ve değiştirme hizmetlerine uygulanmaktadır. Şirket vergileri; Hizmet
sunuculara, manevi değerler ve gayri menkul satışlarına uygulanır. KDV gümrük vergisinden sonra,
gümrük vergisi değerine uygun olarak tespit edilir. DTÖ kurallarına göre yerli va yabancı kuruluşlara
uygulanan vergi eşit oranda olmalıdır. KDV düzenli olarak ithalat sırasında alınmakla birlikte, ithal
ürünlerin yerli rakiplerinden yeterince vergi toplanamadığı yönünde şikayetler bulunmaktadır.
Çin çok sayıda vergi teşviki ve ayrıcalığı uygulamaktadır. Genel KDV oranı %17 olmakla birlikte,
tarımsal ürünler, petrol ürünleri %13 ile vergilendirilmektedir. Küçük işletme kabul edilen
kuruluşlar, (vergiye tabi ürün ve hizmetlerin üretimini yapan ve yıllık vergiye tabi kazancı 1 milyon
RMB’den az olan, ya da toptan ve parekende işinde olup, yıllık satışları 1,8 RMB’den az olanlar)
yaptıkları işin durumuna göre %4 ila %6 oranında KDV’ye tabidir. Yabancı sermayeli kuruluşlar
şayet ihracat amaçlı üretim yapıyor iseler KDV’den muaftırlar.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 12

KDV iadesi ihracatta %17 oranında (“tam iade”olarak) uygulanır. Gelir vergisi alanında yerli ve
yabancı kuruluşlara olan uygulamalar tek düzen hale getirilmeye çalışılmaktadır. Yerli firmalar ve
yabancı sermayeli kuruluşlar çeşitli vergi muafiyetlerine sahiptir. Ancak “Milli Muamele İlkesi”nin
uygulanması halihazırda kendilerine çeşitli muafiyetler uygulanmakta olan yabancı yatırımcıları da
etkileyecektir.
3.2.2 Ticari Engeller
DTÖ üyeliği ile birlikte Çin ticareti bozan pek çok düzenlemeyi ticaret mevzuatından çıkarmıştır.
Giderek açık ve rekabetçi bir ekonomi olmakla birlikte, pek çok kısıtlama uygulaması da devam
etmektedir:
Gümrük Vergileri
Tarım ürünlerinde gümrük vergileri % 31’den %14,5’e indirilmiştir. Binek otomobillerine ilişkin vergi
oranları %100 civarından %25’e indirilmiştir. Ancak Çin hükümetinin yerli sanayii güçlü tutmak
amacı ile yüksek düzeyde tuttuğu, oranlar varlığını sürdürmektedir. Örneğin, motorsikletler,
%60’dan %45’e düşmüştür. Pek çok video, dijital video ve ses kaydedici cihazlar ve oynatıcılar %30
civarında gümrük vergisine tabidir.
İ thal Kotaları
DTÖ kota ve miktar kısıtlamalarını kaldırmıştır. Çin’de de bu prensip aşamalı olarak
uygulanmaktadır. 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren otomobiller üzerindeki ithalat kotası kaldırılmış ve
otomatik ithalat lisansı uygulamasına geçilmiştir.
Tarife Oran Kotaları
Çin, buğday, mısır, pirinç, soya, pamuk, arpa, bitkisel yağlar ve gübre ithalatına tarife oranı kotası
uygulamaktadır. Bu konuya ilişkin bir yönetmelik ve kota oranları Çin tarafından ilk kez DTÖ’de
yayınlanmıştır.
İ thalat Lisansı
“İthalat Lisasına İlişkin İdari Düzenlemeler” Aralık 2004’te yürürlüğe girmiştir. Buna göre İthalat
Lisansına tabi ürünlere ilişkin bilgi aşağıdaki linklerden elde edilebilir:
http://www.mofcom.gov.cn./article/200501/20050100330090_1.xml
http://www.mofcom.gov.cn./article/200412/20041200317916_1.xml
http://www.mofcom.gov.cn./article/200501/20050100328419_1.xml
İthalat ve tarife kotasına tabi ürünler ithalat lisansı gerektirmektedir. Bunlar arasında yün, hububat,
bitki yağları ve bitki yağı ürünleri ve pamuk yer almaktadır. Ayrıca et tüccarlarından da lisans talep
edilmektedir. Kota sistemini Ticaret Bakanlığı (MOFCOM) yönetmektedir. Ancak bazı tarımsal
ürünlerin izin ve ithalatına ilişkin yetki, “ÇHC Kalite Güvenliği, İnceleme ve Karantina İdaresi”ne
verilmiştir. İthalat lisanslarını elde etmek kolay olmamaktadır. Gecikmeler şikayetlere sebep
olmaktadır.
İ hracat Lisansları
Çin ihracatı 47 kategoride lisansa tabidir. Bunlar; kömür, çelik üretiminde kullanılan kömür bazlı
ürünler, bazı tehlikeli kimyasallar ve gıda ürünleridir. Yerel ekonomik ve ticari komisyonlar ile
birlikte ihracat lisanslarının uygulanma ve yönetiminden MOFCOM sorumludur.
Şeffaflık
Dış ticarete ilişkin kural ve açıklamalar, MOFCOM tarafından “Çin Dış Ticaret ve Ekonomik İşbirliği
Gazetesi”nde yayımlanmaktadır. Bu gazeteye MOFCOM web sitesinden ulaşılabilmektedir. (
www.mofcom.gov.cn) Pek çok hükümet kuruluşu görev sahalarına giren yasal düzenlemeleri kendi
web sitelerinde duyurmaktadır. Ayrıca pek çok ekonomik içerikli bilgi ve habere “sinolaw.com”,
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 13

“chinaonline.com”, “sohu.com” gibi web siteleri yolu ile internetten ulaşmak mümkündür. Ayrıca Çin
DTÖ üyesi olarak ticaretle ilgili her türlü düzenlemeyi yürürlüğe girdikten itibaren 90 gün içinde
duyurmakla yükümlüdür. Ancak pek çok düzenlemenin “genel” düzeyde yapılması, nedeniyle,
çözümler uygulamayı yapan bürokratların konuyu ele alış biçimi ile sınırlı kalmaktadır
Yasal Çerçeve
Çin’de kanun ve kuralların pek çok OECD üyesi ülkeye nazaran çok genel kalması daha spesifik
uygulama kuralları ve önlemleri gerektirmektedir. Bu nedenle Çin mahkemelerinde ele alınan
anlaşmazlıklar oldukça esnek değerlendirilmektedir. Çoğu kez de Çinliler lehine
sonuçlandırılmaktadır.
Ticari Haklar
Çin “serbestleşme döneminde” ticaret yapacak firma sayı ve tipine sınırlama getirmiştir. Sadece bu
firmalar ithalat ve ihracat hakkına sahiptir. DTÖ üyeliğinden sonraki üç yıl içerisinde bu tür
engellerin kaldırılması taahhüt edilmiştir. 2004 yılında tüm yabancı sermayeli şirketlere bu hak
tanınmıştır. Diğer taraftan dış ticaret işlemlerini gerçekleştirenlerin MOFCOM ve yetkili acentasına
ticaret hakları için kayıt yaptırmaları gerekmektedir. Başvurulara MOFCOM web sitesinden
ulaşılabilmektedir.
Dağıtım Hakları
Genel olarak yabancı firmalar sadece Çin’de ürettikleri ürünleri dağıtabilirdiler. Yabancı firmaların
ithal ürünlerini sadece yerli dağıtımcılar kanalı ile dağıtmaları zorunlu kılınmakta idi. 2004 yılında
ticari dağıtım hakları sermaye payı gözetmeksizin tüm yabancı ve yerli firmalara ve şahıslara
sağlanmıştır. Ancak direkt satışların dağıtımı konusunda henüz bir aşama kaydedilememiştir.
İ thalat Sübvasiyonları
Çin DTÖ ile ithalatı sübvanse etmeyi durduracağını taahhüt etmiştir, ancak gerek merkezi gerekse
yerel hükümetler yerel üretim girdilerinin kullanılmasını teşvik etmektedir. Buna karşılık yabancı
yatırımcılar için yerli içerik kullanımı ve performans şartları kaldırılmıştır.
Standartlar ve Testler
Pek çok ürün için uyum, kalite ve güvenlik, sağlık ve bitki sağlığı testleri ve işaretleme, etiketleme
şartları bulunmaktadır. Yinelemenin önlenmesi için tüm bu işlemler 2001 yılından itibaren “Devlet
Kalite Denetleme, İnceleme ve Karantina İdaresi­AQSIQ“ tarafından yapılmaktadır. Bu kurum 132
ürün kategorisinde “Ürün Sertifikasyon Sistemi” oluşturmaya yönelik bir sisteme ilişkin kuralları
uygulamaya koymuştur. Buna göre “Çin Yeterlilik Sertifikası­ China Compulsory Certification (CCC)”
adlı tek bir kalite belgesi düzenlenmiştir. Bu belge yerli ve ithal mallara uygulanmaktadır. Bunlara
rağmen yerel düzeyde bu tür faaliyet gösteren kuruluşların tam olarak ortadan kaldırılmadığı da
gözlenmektedir. Diğer taraftan hangi ürünlerin bu sertifikaya ihtiyaç duyduğu konusunda karışıklık
yaşanmaktadır.
Rekabete Karşı Uygulamalar
Çin mevcut devlet mülkiyetli sektörü korumak için ekonomik verimsizlik, yerel koruma, destekleme
fiyatları, endüstriyel tekellerin korunması gibi çeşitli tekelci faaliyetlerini de sürdürmektedir. Ayrıca
yerel otoritelerden kaynaklanan bölgesel korumacılık, genellikle ülkedeki mal ve hizmetlerin etkin
dağıtımını engellemektedir. Bu tür uygulamalar ithal ürünlerin pazara girişini engellemekte, üretim
maliyetlerini yükseltmekte ve yabancı sermayeli pazarlama imkanlarını sınırlamaktadır.
Ticari Müeyyide Rejimi
DTÖ ile birlikte Çin, anti­ damping müessesesini en çok kullanan ülke konumuna gelmiştir. Bu güne
kadar 23 adet soruşturma açmıştır. Soruşturmalar genellikle serbest piyasada rekabet etmekte
güçlük çeken devlet kurumları tarafından açılmış ve daha çok petro­kimya, çelik ve kağıt
sektöründe olmuştur. Anti­damping’in yanısıra ilk kez çelik ürünlerine karşı koruma önlemi
soruşturması başlatmıştır.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 14

Hizmet Engelleri
Hizmetler Sektörü en çok korunan sektörlerden biridir. Hizmetler piyasası, tarihi eğilimler ve
politikalar nedeniyle gelişmemiştir. Son dönemde mali, sigorta, telekomünikasyon, dağıtım,
profesyonel hizmetler, satış sonrası hizmetleri ve onarım hizmetlerine yabancıların katılımı
konusunda aşama kaydedilmiştir. Ancak, bu hizmetlerin yerine getirilmesini düzenleyen
yönetmelikler yüksek sermaye şartlarını, coğrafi anlamda pazara girişi kısıtlayan ve genişlemeyi
engelleyici sınırlamalar içermektedir.
3.2.3. İ thalat Şartları ve Dokümantasyon
Normal olarak, Çinli ithalatçı (acenta, dağıtımcı, “Joint­Venture” partneri ya da yabancı sermayeli
kuruluş) İthalat için gerekli belgeleri toplar ve gümrük makamlarına sunar.
Gerekli dokümanlar üründen ürüne değişmekle birlikte, konişmento, fatura, yükleme listesi, gümrük
deklarasyonu, sigorta poliçesi, satış kontratı ile birlikte detayda; muhtemel ithalat kota belgesi,
ithalat lisansı, tetkik sertifikası (ÇHC Genel Kalite Kontrol Tetkik ve Karantina İdaresi’nden alınmış­
AQSIQ) ve güvenlik ya da kalite lisanları sayılabilir.
3.2.4 Geçici ithalat
Ticaret Fuarları ve Sergiler
Fuar katılımcıları turist pasaportu ile gelebilirler, Sergilenecek ürünler ve bu proserdür için gerekli
formları doldurmak için gümrük yetkililerine danışılması gerekmektedir.
Geçici Kabul
Fuar ve sergilerde sergilenmek üzere ithal edilen ve 3 ay için yeniden ihraç edilecek ürünler
gümrükten muaftır. Sergi organizatörü, gümrüklerden gerekli izni, yükleme dokümanları ve mal
listesini temin ederek gümrüklerle koordineli olarak çalışmalıdır. Gümrükler zaman zaman, depozit
ya da mektup şeklinde garanti talep edebilmektedir.
Dış ticaret yapmaya yetkili yerel destekçi 500 m2’den az alanlarda MOFCOM’dan ön izin almadan
küçük sergiler ya da teknik seminerler düzenleyebilir. Bu durumda yabancı tarafla sponsor arasında
imzalanan re­eksport garantisini baz alarak gümrükler muafiyet işlemini yaparlar.
Gıda ve içecek sergilerinde “satış için olmayan” örneklere ilişkin kurallar net olarak belirlenmemiştir.
Bazı durumlarda bu gibi ürünler sergi sonrasında satılabilmektedir. Bu durumda ilgili ürünlere ilişkin
gümrük vergisi de tahsil edilmektedir.
Yolcu Beraberindeki Bagaj
Kişisel kullanıma yönelik makul miktardaki malzeme gümrükten muaf olmakla birlikte, kameralar,
televizyonlar, stereo ekipmanlar, bilgisayarlar ve kaydedici cihazların deklare edilmesi
gerekmektedir.
Reklam Malzemesi ve Ticari Örnekler
Değeri 200 RMB’den az olan Ticari örnek ve reklam malzemesi gümrük vergisi ve KDV’den muaftır.
Bazı elektronik ürünlerle ilgili örnek ve reklam materyalleri kıymeti gözetilmeksizin gümrük vergisi
ve KDV’ye tabidir.
Temsilci Ofisi Personel Araç ve Gereçleri
Temsilci ofisleri şayet personel araç ve gereçleri ithal etmek istiyor iseler; gümrüklere başvurmaları
gerekir. Gümrüklerden izin almak koşulu ve sadece ofiste kullanılması amacı ile her türlü ofis gereci
gümrükten muaf olarak ithal edilebilir.
İ şleme Materyalleri ve P arçaları
Yabancı sermayeli kuruluşlar tarafından ihracat için üretilmek kaydı ile ithal edilen, hammaddeler,
parçalar, yedek parçalar, yardımcı materyaller ve paketleme materyalleri, gümrük vergisi ve
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 15

KDV’den muaftır. Materyal ve parçalar, ürüne dönüştürülüp ithal tarihinden itibaren bir yıl içerisinde
ihraç edilmelidir. Bazı özel durumlarda bu süre iki yıla kadar uzatılabilir. Yabancı sermayeli
kuruluşlar bünyesinde gümrüksüz depo oluşturulabilir ve bu depolar gümrük idarelerinin gözetimi
altında tutulurlar.
Depolar
Ürünler gümrüksüz depolarda iki yıla kadar bekletilebilir. Bunlar ihraç kaydıyla üretime tabi,
materyal ve parçalar ile özel izinle gümrükten muaf tutulmuş; transit mallar; garanti süresi
dahilinda ücretsiz tamir için gerekli parçalar; uçak yakıtı ve gemilerdir.
İki yılın sonunda bu malların ithal edilmesi ya da re­eksportunun gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Bu ürünlere uygulanacak gümrük vergisi miktarı Çin’deki işlenmişlik seviyesine göre tayin
edilmektedir. Normal ithalat sözleşmelerine göre ithal edilmiş ürünler bu tür depolarda
tutulamazlar.
3.2.5. Etiketleme ve işaretleme kuralları
Güvenlik ve ürün kalite standartlarını düzenleyen Çin kanunlarına göre, bazı ithal ürünleri mevcut
milli standartlara uyumluluk açısından tetkik edilmeli ve sertifikalandırılmalıdır. Ürün için kalite
sertifikası düzenlendikten sonra güvenlik etiketi yapıştırılır.
Tüm ürünler, Çince olarak işaretlenmelidir.Yerli olmayan ithal ve ihraç edilen, şeker, şarap, fıstıklar,
konserve gıda ve peynir, gibi ürünlerin, ÇHC Genel Kalite Kontrol Tetkik ve Karantina İdaresi–
AQSIQ tarafından dış ticaret işleminden önce tetkik edilmesi gerekmektedir. Gıda etiketleme
standartlarına göre; ithal gıdaların üzerinde, menşe ülke ve Çin’de kayıtlı genel dağıtımcısının isim
ve adresi açık bir şekilde işaretlenmiş olmalıdır. Ayrıca Çince açıklamaların arasında gıdanın türü,
marka adı, üreticinin adı ve adresi, üretim ve son kullanma tarihi bulunmalıdır. Bu kurallar yerel
olarak paketlenmiş ürünler için de geçerlidir.
3.2.6. Yasak ve Kısıtlanmış İ thalat
Silahlar, patlayıcılar, sahte paralar, sahte tahviller, basılı materyal, politik, ekonomik, kültürel ve
ahlaken sakıncalı manyetik gösteri filmleri ya da fotoğraflar, öldürücü zehirler, uyuşturucular,
hastalık taşıyan hayvanlar, bitkiler gıdalar, ilaçlar ve bulaşıcı hastalık taşıyan yerlerden gelmiş
giysiler, ve RMB ithalatı yasaktır.
Ayrıca insan sağlığına zararlı bazı renklendirme ve katkı maddesi taşıyan gıda kalemlerinin de
ithalatı yasaktır. Diğer taraftan 1999 yılında “İşleme Ticaretinde Kullanımı Yasak ve Kısıtlanmış
Mallar Kataloğu” oluşturulmuştur. Bunun amacı Çin üretimini daha fazla katma değer ve teknoloji
yoğun hale getirmektir. Bu kataloğa göre yasaklanmış mallar; kullanılmış giysiler, kullanılmış
yayınlar, radyoaktif ve zararlı endüstriyel atıklar, hurda arabalar, kullanılmış araba ve parçaları,
tohumlar, gübreler yem katkı maddeleri, her hangi bir ihraç gıda maddesi üretiminde kullanılan
antibiyotiklerdir. Katalog kısıtlanmış ürünleri 7 genel grupta göstermektedir. Bunlar; plastik,
polyester bölümler için hammaddeler, kimyasal elyaf hammaddeleri, pamuk, pamuk ipliği, pamuklu
bez, ve bazı çelik ürünleridir.
Gümrük İdaresi İ letişim Bilgileri
General Administration of Customs
Foreign Affairs Division
6 Jianguomenwai Avenue
Beijing
Tel: 86­10­6519­5243 ya da 6519­5399
Fax: 86­10­6519­5394
Gümrük İdaresi web sitesi: http://www.customs.gov.cn
3.2.7. STANDARTLAR
Çin’e ihracat yapmak isteyenler standartlar ve test alanında 3 temel konudan haberdar olmak
zorundadır. İlk olarak ÇHC Genel Kalite Kontrol Tetkik ve Karantina İdaresi–AQSIQ, yaklaşık 20 000
milli standart oluşturmuştur. Bunlardan 2800’ü zorunludur.Zorunlu standartlara Guojia Biaozhun ya
da GB standartları denilmektedir. Bu standartlar genellikle yerli ve ithal ürünler için güvenlik ve
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 16

kalite ile ilgilidir. İkincisi 132 ürün kategorisi içindir. Bunlar bir kısım elektrikli ürünler, bilgi
teknolojisi ürünleri ve küçük ev aletleridir. Çin’in Sertifikasyon ve Akreditasyon İdaresi­CNCA
tarafından güvenlik ve kalite belgesi istenmektedir. Çin Zorunlu Sertifikasyon Belgesi­CCC üretici
tarafında satış veya ithalattan önce alınmalıdır. Üçüncüsü, yukarıda belirtilen GB ve CCC
standartlarına ek olarak çok sayıdaki kamu kuruluşu sanayi spesifik standart ve test uygulaması
yapmaktadır.
CCC işareti şu anda Çin’de en yoğun kullanılan ürün sertifikasyon yöntemidir. Buna sahip olmak için
yetkili makamlarca yürütülen bir başvuru süreci bulunmaktadır Başvuru süreci üç ay veya daha
uzun sürebimekte ve 5000 ila 15 000 dolara mal olabilmektedir. Bu süreç ürünün Çin’deki
laboratuvarlarda test edilmesinin yanısıra üreticinin fabrikasında inceleme yapılmasına kadar
uzayabilir. Sonunda ürünün üzerine CCC işareti konulmaktadır.
a. Standart Kuruluşları
Zorunlu standartlara ilişkin teknik kurallar AQSIQ’nin bünyesinde yer alan Çin Standardizasyon
İdaresi­SAC tarafından yapılmaktadır. Bu kuruluş tüm standartların yönetim ve sorumluluğuna haiz
olmakla birlikte, Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu, Milli Eğitim Bakanlığı, Milli Savunma, Bilim,
Teknoloji, Sanayi Komisyonu, Arazi ve Kaynaklar Bakanlığı, İnşaat Bakanlığı, Demiryolları Bakanlığı,
İletişim Bakanlığı, Ticaret, Tarım, Kamu Yönetimi Bakanlıkları, Sivil Havaclık İdaresi, Radyo ve
Televizyon İdaresi gibi kuruluşlar da standart koyabilmektedir.
b. Akreditasyon
“Çin Laboratuvarlar için Milli Akreditasyon Kurulu­CNAL” Çin’deki tek yetkili akreditasyon birimidir.
Laboratuvarları ve tetkik kurulularını akredite eder.
c. Teknik Mevzuatın Yayımlanması
Çin Ticaret Bakanlığı Gazetesi ve AQSIQ Bülteni bütün standartları ve uyum prosedürlerini
yayımlamakla yükümlüdür.
d. Uluslararası Anlaşmalar
Çin’in 2001 yılında DTÖ üyesi olması, onu Ticarette Teknik Engeller Anlaşması ­TBT, Sağlık ve Bitki
Sağlığı Anlaşması­SPS, Ticaretle İlgili Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması­TRİPS gibi çok taraflı
anlaşmalara üye yapmıştır. Ancak Çin henüz çok taraflı “Devlet Satın Almaları Anlaşması”nı
imzalamamıştır.
3.2.9. W eb kaynakları
Dışişleri Bakanlığı­Ministry of Foreign Affairs
www.fmprc.gov.cn
Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu­National Development and Reform Commission
www.sdpc.gov.cn
Bilim ve Teknoloji Bakanlığı­ Ministry of Science and Technology
www.most.gov.cn
Bilim Teknolojisi ve Milli Savunma Sanayi Komisyonu­Commission of Science Technology and
Industry for National Defense
www.costind.gov.cn
Kamu Güveniliği Bakanlığı­The Ministry of Public Security
www.mps.gov.cn
Adalet Bakanlığı­Ministry of Justice
www.legalinfo.gov.cn
Arazi ve Kaynaklar Bakanlığı­The Ministry of Land and Resources
www.mlr.gov.cn
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 17

Bayındırlık Bakanlığı­Ministry of Construction
www.cin.gov.cn
İletişim Bakanlığı­Ministry of Communications
www.moc.gov.cn
Bilgi Sanayi Bakanlığı­Ministry of Information Industry
www.mii.gov.cn
Tarım Bakanlığı­Ministry of Agriculture
www.agri.gov.cn
Su Kaynakları Bakanlığı­Ministry of Water Resources
www.mwr.gov.cn
Kültür Bakanlığı­Ministry of Culture
www.ccnt.gov.cn
Ticaret Bakanlığı­Ministry of Commerce
www.mofcom.gov.cn
Sağlık Bakanlığı­Ministry of Health
www.moh.gov.cn
Sanayi ve Ticaret İdaresi­State Administration For Industry & Commerce
www.saic.gov.cn
Genel Gümrük İdaresi­Customs General Administration
www.customs.gov.cn
Çevre Koruma İdaresi­State Environmental Protection Administration of China
www.sepa.gov.cn
Fikri Mülkiyet Hakları İdaresi­State Intellectual Property Office
www.cpo.cn.net
Genel Kalite Kontrol Tetkik ve Karantina İdaresi­General Administration of Quality Supervision,
Inspection and Quarantine
www.aqsiq.gov.cn/cms/template/index.html
Standartlar İdaresi­Standardization Administration of the People’s Republic of China
www.sac.gov.cn/home.asp
Akreditasyon Sertifikası İdaresi­Certification Accreditation Administration
www.cnca.gov.cn
Gıda ve İlaç İdaresi­State Food and Drug Administration
www.sfda.gov.cn
Özel Ekipman Tetkik ve Araştırma Merkezi­China Special Equipment Inspection and Research
Center
www.csei.org.cn/csei
3.3 YABANCI YATIRIMLAR.
3.3.1. Yatırım Ortamı
a. Yabancı Yatırımlara Açıklık
Çin dünyada en çok yatırım alan iki ülkeden biridir. 2004 yılında 563,8 milyar dolara ulaşan toplam
kümülatif sermayeye 64 milyar dolarlık bir katkı sağlanmıştır. 2003 yılındaki duraklama göz ardı
edildiğinde yatırımlar yıllık ortalama %19,7 oranında artmaktadır. 2004 yılında Hong Kong, İngiliz
Virgin Adaları, Güney Kore, Japonya ve ABD Çin’deki ilk beş büyük yatırımcı arasında yer
almaktadır.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 18

Son 25 yılda Çin’in yatırım ortamında önemli gelişmeler olmuştur. 1980’lerin başında yabancı
yatırımlar ihracata yönelik operasyonlar ile sınırlanarak, yabancı yatırımcıların pazara girebilmesi
için Çinli partnerleri ile Joint­Venture yapması şart koşulmuş idi. 1990’larda yabancı yatırımcılara
çok çeşitli ürünlerin üretimi ve pazarda satışı için izin verilmiştir.
1990’ların ortalarına doğru %100 yabancı sermayeli­WFOE kuruluşların tesis edilmesine izin
verilmiştir. Ancak hükümetin yabancı yatırımlarda üretime önem vermesi piyasayı durgunlaştırmış,
üretim fazlası ortaya çıkarmış ve hizmetler sektörünün çok geri kalmasına sebep olmuştur.
Çin’in 2001 yılında DTÖ’ye üye olmasından sonra, yerli katkı, döviz kuru dengelemesi, teknoloji
transferi, daha önce yabancı sermayenin girmesinin uygun bulunmadığı alanlarda yatırım yapmak
gibi, ticaret ile ilgili yatırım alanlarındaki kısıtlamalar da kaldırılmıştır.
DTÖ üyeliği öncesinde, Çin pazarına girmek isteyen pek çok uluslararası şirket, Hong Kong
şirketleri ile işbirliği yapmakta idi. Bunun sonucunda HK uzun yıllar ana kara’nın ilk sıradaki
yatırımcısı olmuştur. 2004 yılı sonu itibarıyla HK’nın toplam kümülatif sermayesi 241,5 milyar dolara
ulaşmıştır. Bu rakam Çin’deki toplam yabancı yatırımların %43’üne karşılık gelmektedir. DTÖ üyeliği
ile birlikte şirketler artan oranda direkt yatırıma yönelmişlerdir. Özellikle Şanghay bugün bir yabancı
yatırım üssü olarak hızla HK’nın yerini almaktadır. Diğer taraftan döviz kurunun konvertibilitesine
ilişkin sınırlamalar yatırımcıları etkilemeye devam etmektedir.
Çin’e akan artan sayıdaki yatırım Virgin Adaları, Cayman Adaları, ve Batı Samoa gibi vergi cenneti
ekonomilerden gelmektedir. Bu grubun yatırımlar içindeki payı %15 civarındadır. Bu yatırımın asıl
kaynağı belirsizdir. Ancak yine de mevcut sermaye içinde OECD ülkeleri, Tayvan hatta Çin’in
kendisinin dahi olduğu düşünülmektedir.
Çin’de üç temel yabancı yatırım aracı içinde %100 yabancı sermayeli şirketler­WFOE en popüler
olanlardır. 2004 yılındaki onaylanmış proje başvurularının %70,3’ü WFOE şeklinde olmuştur. Diğer
taraftan, yabancı sermaye temininde, Yabancı İndirekt yatırımlar­FII ve Birleşme ve devralmalar
(M&A) yöntemlerine görece daha az başvurulmaktadır.
Çin yabancı yatırımları teşvik edilen endüstri ve bölgelere yönlendirmektedir. Son yedi yıl boyunca
yüksek teknoloji ürünleri ve ülkenin orta ve batı bölgeleri teşvik edilmiştir. Ocak 2005 tarihinde
çıkan “Yatırım Kataloğu”, yabancı yatırımların teşvik edildiği, kıstlandığı ya da yasaklandığı alanları
göstermektedir. Listelenmemiş hususlar serbest bırakılmıştır. Anılan kataloga ilişkin web sitesi
adresi bu bölümün sonunda yer almaktadır.
Bu kataloga göre, teşvik edilen sektörler; sermaye ekipmanı ithalatında gümrükten muaf,
girdilerinde ise KDV iadesine tabidir. Kısıtlanmış yatırımlar, merkezi düzeyde tayin edilmekte, yerel
hükümetlerin inisiyatifine bırakılmamaktadır. Bazı alanlarda Çin kontrolü ya da majör pay şartı
bulunmaktadır. Yabancı yatırımın yasaklandığı alanlar ise; milli savunma sanayi, ateşli silahlar
üretimi, medya sektörü, biyoteknolojik tohum üretimi olarak sıralanmaktadır.
Ayrıca 2004 yılında dağıtım hizmetleri sektöründe önemli ölçüde bir liberalizasyon yapılmıştır.
Televizyon programlaması, film yapımı ve dağıtımında yabancı majör paya izin verilmiştir. Emlak
alanı hariç, hizmetler sektöründe yabancı sermaye çok sınırlıdır. İmalat sektörü ile hizmetler sektörü
rasyosunun önümüzdeki yıllarda hizmetler sektörü lehine değişmesi beklenmektedir.
b. Yatırım Teşvikleri
Çin son 20 yılda geniş ve karmaşık bir yatırım teşvikleri sistemi oluşturmuştur. Shenzhen, Shantou,
Zhuhai, Xiamen, ve Hainan Özel Ekonomik Bölgeleri (SEZ), 14 kıyı şehri yüzlerce kalkınma bölgesi
ve iç bölgelerde yer alan şehirlerin herbirinde kendilerine özgü yatırım paketleri ve vergi teşvikleri
uygulanmıştır.
Çin otoriteleri aynı zamanda çok sayıda serbest liman ve bölge oluşturmuştur. DTÖ taahhütleri
çerçevesinde tek bir milli ticaret rejimi uygulamak üzere, Çin daha fazla SEZ oluşturmayacağını
beyan etmiştir. Yeni SEZ teşvikleri uygulanmayacağı gibi mevcut olanların da zaman içinde
azaltılacağı duyurulmuştur..
Yabancı direkt yatırımların büyük bir bölümü ülkenin kıyı şeridine yapılmıştır.1979­2003 arasında
kümülatif yabancı direkt yatırımların %85,3’ü 11 eyalete ve ülkenin doğu ve güney kıyısındaki
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 19

elediyelere yapılmıştır. Yabancı direkt yatırımların yaklaşık üçte ikisi Guandong (%25,8), Jiangsu
(%14,23), Fujian (%8,75), Şanghay (%8,4), Shandong (%7,1) gibi sadece 5 eyalete girmiştir.
Anılan beş bölge de Tayvan ve HK’lı üreticiler tarafından ucuz işgücü nedeniyle hedeflenmiştir.
Shandong ise özellikle Güney Koreli yatırımcılar tarafından tercih edilmiştir.
1999 yılında ülkenin daha az gelişmiş orta ve batı bölümlerinin kalkındırılması için yabancı
yatırımcıları çekmek amacıyla özel yatırım teşvikleri duyurulmuştur. Bazı eyaletlerde kendi
teşviklerini bizzat duyurmaktadır.
2002­05 yıllarını kapsayan 10. Beş Yıllık Plan’da da belirtildiği üzere yatırımları ülkenin batı
bölgelerine çekmek için büyük çaba harcanmaktadır. Ancak bu bölgelerdeki eğilim istihdamı
korumak amacıyla başarısız devlet işletmelerini yabancılara satmak yönündedir. Doğal olarak
yabancı yatırımcılar bu durumu çekici bulmamaktadır. Bu bölgelerdeki yatırım ortamı kıyı kesimlere
göre daha az şeffaf olabilmektedir. Bu nedenlerle doğu bölgeleri gerek iç piyasaya ulaşmada
gerekse ihracat yollarına açılmada hali hazırdaki en uygun yatırım alanlarıdır.
2003 yılından bu yana bir başka kalkınma hamlesi da ükenin geleneksel olarak ağır sanayinin yer
aldığı kuzey doğusu ile ilgilidir. Bu kampanya ile bölgedeki otomotiv ve gıda sanayi yatırımlarında
bir miktar artış görülmüştür.
2003 yılında yabancı direkt yatırımların %70’i imalat sanayi alanında gerçekleşmiştir. İmalat sanayi
yatırımları; önceleri hafif sanayi ürünlerinde yoğunlaşmış iken, 1990’ların başından itibaren
kimyasallar ve petrol işleme gibi sermaye ve teknoloji yoğun, alanlara kaymıştır. Elektronik
sanayiinde ise çok uluslu şirketler Asya’daki üretim üslerini Çin’deki sanayi kümelenmelerine
(clusters) kaydırmışlardır.
c. Teşvik programları
Yabancı yatırımcılar mevcut yatırım teşvik ve faydalarının objektif olmamasından dolayı çoğunlukla
hükümet yetkilileri ile pazarlık yapmak durumunda kalmaktadır. Mevcut teşvikler, milli ve yerel gelir
vergilerinde, arazi kullanım ücretlerinde, ithal ve ihracat vergilerinde ve temel altyapı hizmetlerinde
önemli indirimler sağlamaktadır. Ayrıca Çinli yetkililer, yüksek teknolojili ve ihracata yönelik
projelere de özel tercihli uygulamalar yapmaktadır. Ulaştırma, telekomünikasyon, enerji, metalurji,
inşaat malzemeleri, makinalar, kimyasallar, ilaçlar, tıbbi techizat, çevre koruması ve elektronik
öncelikli sektörlerdir.
Şayet herhangi bir yabancı sermayeli kuruluş Çin’de elde ettiği kazancı yatırıma dönüştürürse
ödediği vergilerin %40’ı oranında ve en az beş yıl süre ile vergi iadesi alır. Şayet karlar yüksek
teknoloji ya da ihracata yönelik üretim için yapılırsa yatırımcı %100 vergi iadesi alır.
Vergi uygulamasını standart hale getirmek ve vergi toplanmasını hızlandırmak amacı ile 1998
yılında Devlet Vergilendirme İdaresi kurulmuştur. Bu idare yerli ve yabancı şirketler için vergi
uygulamasını tek düzen hale getirmeyi amaçlamaktadır. Bununla birlikte vergilerin tamamen tek
düzen hale getirilmesi ancak 2007 yılına kadar tamamlanabilecektir.
Yabancı direkt yatırımları kapsayan ve etkileyen kanun ve kurallar oldukça karmaşık olmakla
birlikte, özetle aşağıda belirtilmiştir.
Öncelikle DTÖ taahhütleri çerçevesinde kanun ve kurallar sürekli bir değişim içindedir. Endüstriyel
Dernekler hükümet ile özel sektör arasında aracı rolünü üstlenmiştir ve devlet tarafından kontrol
edilmektedir. Bu derneklerdeki yabancı yatırım sahibi üyeliklerin satüsü tartışmalıdır. Endüstriyel
Dernekler yerel boyutta iş yapmak için hükümete ulaşmada “kısa yol” görevi görmektedir.
% 100 sermayeli yabancı şirketler­WFOE; en popüler yatırım aracıdır. 1986’da çıkan ve 2000­
2001 yıllarınada revize edilen WFOE Kanunu’na göre, bu tür bir yatırımın başvurusunda kuruluşunu
engelleyen 5 neden vardır: (1) Çin’in milli güvenliğine zarar vermek, (2) Çin kanun ve kurallarını
ihlal etmek, (3) Çin egemenlik ve kamu yararına zarar vermek (4) Çin milli ekonomisinin kalkınma
şartlarına uygun olmamak (5) çevreye zarar verme tehlikesi ihtimalina sahip olmak.
P aylı Joint­ Venture Şirketleri­ EJVs; Kanunu 2001 yılında çıkmıştır. Bu formül yerli partner
bulmada, kurul kararları almada, sermaye oluşturmada, kar payı dağıtımında, karşılaşılan zorluklar
nedeniyle popülaritesini yitirmiştir.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 20

Temsilci Ofisleri: Yabancı şirketler Çin’de temsilcilik ofisi açabilirler, Ancak bunlar kar getirici
faaliyet gösteremezler. Yabancı hukuk firmaları sadece temsilcilik ofisleri kanalıyla faaliyet
gösterebilirler ve kar getirici faaliyet yapma yasağına bir istisnadırlar.
Holding Şirketleri: 2004 yılında yapılan değişiklikler ile, belli şartları yerine getiren holding
şirketlerinin ebeveyn şirketinin mallarını Çin’e ithal etmesi ve Çin’de satmasına, Çin’de yatırım
yaptıkları şirketleri ve çok uluslu şirketleri için hammadde ve tamir bakım hizmetleri için gerekli
yedek parçaları ithal etmelerine izin verilmiştir. Ayrıca holding şirketlerinin Çin’deki şirketlerinin
imalat yapan şirketler olma zorunluluğu kaldırılmıştır. Ayrıca holding şirketlerinin pazar araştırması
vb. gibi hizmetler için, Çin dışındaki şirketlerinden sağlanan insan kaynaklarını kullanmaları
mümkün kılınmıştır. Ancak bu şirketlerin kar zarar konsolidasyonu yasağı devam etmektedir.
Çin’deki yatırım projeleri ve yönetmeliklere ilişkin periyodik güncellemeler www.mofcom.gov.cn ve
www.fdi.gov.cn adreslerindeki web sitelerinden elde edilebilmektedir.
1999 yılında çıkartılan Sözleşme Kanunu, uluslararası resmi normlara uygun ve kanuni şeffaflığa
sahiptir. Yabancı şirketleri ilgilendiren teknoloji ithalatı ve altyapı projeleri gibi sözleşmeler devlet
onayına tabidir. Yabancı borçlanma, teknoloji ithalatı, gayrı menkul sözleşmelerinde kayıt
zorunluluğu olmakla birlikte izin şartı aranmamaktadır.
d. P roje Değerlendirme P rosedürleri
Yabancı proje başvuruları başta MOFCOM’un yabancı yatırımlar departmanı ya da bölgesel muadili
olmak üzere çok aşamalı bir süreçten geçer. Bu süreç çoğunlukla Milli Kalkınma ve Reform
Komisyonu (NDRC) ya da bölgesel muadili ve projeye konu sektöre ilişkin endüstriyel departman ile
de ilişkilendirilmektedir.
Birinci aşama proje teklifinin onaylanmasıdır. Merkezi hükümet bu konudaki yetkisini çeşitli
seviyelerde yerel yetkililere devretmiş bulunmaktadır. Tüm eyalet başkentleri ve bir kısım şehirler,
değeri 30 milyon dolara kadar olan projeleri onaylayabilir. Değeri 30 milyon doları aşan projelerin
onaylanması da basitleştirilmiştir. Ayrıca 2004 yılında çıkartılan bir yönetmelik ile merkezi
hükümetin onaylayacağı projelerin değeri yükseltilmiştir. Teşvik edilen ve izin verilen sektörlerde
olup değeri 100 milyon doları aşan projeler ile kısıtlandırılmış sektörlerde olup değeri 50 milyon
doları aşan projeler için NDRC onayı gerekmektedir. Ayrıca teşvik edilen ve izin verilen sektörlerde
olup değeri 500 milyon doları aşan projeler ile kısıtlandırılmış sektörlerde olup değeri 50 milyon
doları aşan projeler için NDRC incelemesi ve Devlet Konseyi onayı gerekmektedir. NDRC, yerel
otoritelerin, onaylamış oldukları değeri 30 milyon doları aşan projelerini kayıt tutmak amacı ile
kendilerine bildirilmesini istemektedir. Ayrıca yatırımcının ülkesi ile Çin arasındaki politik ilişkiler de
yatırım sürecini etkileyebilmektedir.
e. Dönüşüm ve Transfer P olitikaları
1 Aralık 1996 tarihinde, Çin resmi para birimini cari işlemlerde (mal ve hizmetler ticareti, para ve
kar havalesi işlemleri) konvertibl hale getirdiğini duyurmuştur. Yabancı banka şubeleri ve yerli
bankalar döviz işlemlerinde eşit kurallara bağlı olarak faaliyet göstermektedir. DTÖ üyeliği ile
birlikte, yabancı banka şubeleri ile yabancı sermayeli bankaların, yerli bankaların yaptığı gibi yerli
para birimi ile işlem yapması kademeli olarak gerçekleştirilecektir. 2004 yılı sonu itibarıyla 18
şehirde yabancı bankaların yerli para birimi ile işlem görmesine izin verilmiştir. Bankacılık
işlemlerine uygulanan tüm coğrafi ve müşteri kısıtlamalarının 2008 yılına kadar sonlandırılacağı
taahhüt edilmiştir. Bütün yabancı sermayeli kuruluşlar cari ve sermaye işlemleri için döviz cinsinden
hesap açabilmektedir. Bunu yapabilmek için öncelikle Çin Devlet Yabancı Döviz İdaresi­ SAFE’ye izin
için başvuruda bulunulması gerekmektedir. Bu izinden sonra SAFE yabancı yatırımın muhtemel
işleyiş ihtiyaçları için yerel paraya dönüştürülebilecek miktara ilişkin bir limit belirlemektedir. Mayıs
2004 tarihindan itibaren, dövizi yerli paraya çevirme hakkına sahip bütün şirketlere, yaptıkları
ihracatın %50’i kadarını döviz olarak tutma hakkı verilmiştir.
e. Kamulaştırma ve Telafi
Çin kanunları HK, Tayvan ve Makao dahil yabancı sermayeli yatırımların kamulaştırılmasını “özel
durumlar” hariç yasaklamaktadır. “Özel durumlar”ın ne olduğu açıklanmamış olmakla birlikte,
yetkililer bunların ulusal güvenlik ve büyük mühendislik projelerine uygulanan engeller olduğunu
söylemektedir. Çin kanunları kamulaştırma için bir telafi öngörmekte ancak bunun şartlarını
tanımlamamaktadır.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 21

f. Anlaşmazlıklar
Tahkim: Çin Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Merkezi­ICSID ve New York Konvansiyonu
üyesidir. Bununla birlikte, sorunların çözümünde informal yöntemlere ağırlık verilmektedir. Çinli
tarafların çoğunluğu tahkim için, Çin Uluslararası Ekonomik ve Ticari Tahkim Komisyonu­CIETAC’i
önermektedir. Tamamen yabancı kuruluşlar için CIETAC dışı bir tahkim kuruluşu seçmek mümkün
olmakla birlikte, aynı durum yabancı sermayeli şirketler için söz konusu değildir. Belediye ve
eyaletlerin kendi tahkim kuruluşları bulunmaktadır. Bir yabancı kuruluş tahkim konusunda başarılı
olsa dahi yerel mahkeme kararı geciktirebilmektedir. Mahkeme kararı verdiğinde bu kez yerel
memurlar mahkeme kararını görmezden gelebilmektedir.
Yasal sistem: Çin toplumu subjektif kurallardan objektif hukuk kurallarına doğru bir gelişim
göstermektedir. Kanunların çoğunluğu geneldir. Komünist partisinin ve hükümet yetkililerinin
mahkeme kararlarında etkili olduğu söylenmektedir. Çin’in tepe liderlerinin pek çok hassas konudaki
kararda söz sahibi olduğu bilinmektedir.
1979 yılında “Ekonomik Mahkeme”ler kurulmuştur. Ekonomik mahkemeler, sözleşmeler, ticari
anlaşmazlıklar, ticaret, denizcilik, fikri mülkiyet, sigorta, ve yabancı partnerle ile olan
anlaşmazlıklara ve rüşvet vergi kaçırma gibi çeşitli ekonomik suçlara bakmaktadır. Yabancı
avukatlar Çin mahkemelerinde davalara giremezler. Ancak duruşmaları gayri resmi olarak
izleyebilirler.
İ cra İ flas Kanunu: Bu kanun 1986 yılında çıkmıştır. Bu kanun oldukça eksik yetersiz ve amatörce
hazırlanmış kabul edilmektedir. Bu konuda yeni bir kanun tasarısı hazırlandığı bildirilmektedir. 1995
yılında “Teminat Kanunu” çıkartılmıştır. Bu kanuna göre borçlu ve garantörün hakları tanımlamıştır.
Arazi makina, uçak vb. gibi mülk ipotek etmeyle ilgili esaslar belirlenmiştir.
g. P erformans Kriterleri ve Teşvikler
Çin DTÖ çerçevesinde “Ticaretle İlgili Yatırım Anlaşması­ TRIMs’i imzalamıştır. Buna göre yabancı
yatırımlarda ihracat performans şartları zorlanmayacaktır. Çin kuralları yabancı yatırımlara
girdilerini temin özgürlüğü verirken, koşullar eşit iken Çinli tedarikçiye öncelik vermelerini
istemektedir. Yabancı yatırımcıların ekipman parça ve hammaddeyi diledikleri kaynaktan edinmeleri
serbesttir. Ancak her koşulda ürünün yerelleştirilmesi teşvik edilmektedir. Yabancı yatırımcılar
teknoloji taransferini lisans anlaşması yoluyla yapmaktadır. 2001 yılında yapılan düzenlemelerle
yabancı teknoloji sahipleri için yasal çerçeve daha geliştirilmekle birlikte pratikte engeller ile
karşılaşılmaktadır. Çinli personel çalıştırılmasına ilişkin kurallar kuruluşun tipine göre değişmektedir.
Yabancı yatırımlarda Çinli yönetici istihdam etme zorunluluğu yoktur. Paylı Joint­Venture
seçeneğinde, şayet Başkan yabancı ise Başkan Yardımcısı’nın Çinli olması gerekmektedir. Yabancı
yatırımcılar direkt olarak ya da ajanslar yoluyla personel istihdam edebilirler. Ancak yabancı
yatırımcıların devletle çeşitli işler yürütmek zorunda olmaları nedeniyle, belli vasıflara haiz kişiler
istihdam etme zorunluluğu sebebiyle çoğunlukla onaylanmış “işçi hizmetleri şirketlerinden”
yararlanılmaktadır.
h. Özel Mülkiyet ve Yerleşme Hakkı
Piyasa ekonomisi ilkeleri Çin’de gün geçtikçe daha fazla benimsenmektedir. Zaman içerisinde özel
sektör üzerindeki kısıtlamalar kaldırılacaktır. 1999 ve 2004 yıllarında Çin Anayasası’na özel
mülkiyetin korunmasına yasal temel olabilecek maddeler eklenmiştir. Son yıllarda
pek çok sektörde yerli özel sektör yatırımları teşvik edilmektedir.
i. Mülkiyet Haklarının Korunması
Çin kanunlarına göre arazinin tamamı kamuya aittir ve bireyler toprak sahibi olamaz. Ancak dışa
açılma politikalarında ortaya çıkan gelişmeler doğrultusunda tüzel ve özel kişiler uzun dönemli
kiralama şeklinde araziyi kullanabilmektedir.
j. Fikri Mülkiyet Hakları
Çin’de patent, ticari marka, ticari sırlar ve isimler gibi Fikri Mülkiyet Hakları konusunda etkin bir
koruma sistemi oluşturulmasına ihtiyaç vardır. Ticaretle ilgili Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması­
TRIPS’e tam uyum sözü verilmiştir. Ayrıca Telif haklari ile ilgili Çin bürolarının aktivitesinde artış
görülmektedir. Çinliler kendi fikri mülkiyet haklarını korumak konusunda ne kadar ısrarlı iseler
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 22

aşkalarının haklarını ihlal etmek konusunda da o denli rahat davranmaktadır. Taklit ürünler
konusunda Şanghay ve Pekin pazarlarında belirli seviyede bir aşama kaydedildiği görülmekle
birlikte, çeşitli elektronik ürünlerden başlayıp, kişisel tüketime yönelik olarak tekstil deri, parfüm,
gözlük, çakmak vb gibi her alanda taklit ürünlere rastlanabilmektedir. Taklit ürünler üretimi ve
pazarlanması ülkede pek çok kişinin istihdam edildiği oldukça büyük bir marjinal sektör özelliği
taşımaktadır. Bu nedenle söz konusu piyasanın daha bir süre varlığını sürdüreceği düşünülmektedir.
k. Şeffaflık
Çin, DTÖ’ye ticaretle ilgili olarak düzenlediği Kanun ve kararları yayınlama teminatı vermiştir.
Yabancı yatırımlar ile ilgili pek çok bilgiye; www.fdi.gov.cn resmi web sitesi adresinden
ulaşılabilmektedir.
3.3.2. Sermaye P iyasaları/ Bankacılık
Çin’de Şanghay ve Shenzhen’de olmak üzere iki Menkul Değerler Piyasası vardır. 1999 yılında
Menkul Değerler Kanunu çıkarılmıştır. Teorik olarak yabancı sermayeli şirketler, izin almak
kaydıyla, menkul değerler piyasaları yoluyla sermaye artırımı yoluna gidebilmektedir.
Çin Merkez Bankası­People’s Bank of China ülkedeki en etkili bankacılık kurumudur. Merkez
Bankası’ndan bağımsız olarak, 2003 yılında Çin Bankacılık Düzenleme Kurulu­ CBRC kurulmuştur.
Bu kurulun görevi Çin bankalarını uluslararası standartlara uygun hale getirmektir. 2006 yılı içinde
bankacılık sisteminin uluslararası rekabete açılmasına dair hazırlıklar sürdürülmektedir. Yabancı
şirketler, çalışma sermayesi ihtiyaçları için, Çin devlet bankalarından döviz ya da yerel para
cinsinden kısa vadeli borçlanma yapabilirler. Ancak öncelik daima teknoloji yoğun ya da ihracata
yönelik üretim yatırımlarına verilmektedir. 1998 yılından bu yana faiz oranları düşük
seyretmektedir. Yerli ve yabancı sermayeli kuruluşlar bütün yabancı kaynaklı borçlarını Devlet Döviz
İdaresi­ SAFE’ne bildirmekle yükümlüdür. 2004 yılı sonu itibarıyla, yabancı bankalar, 18 şehirde
yerli para birimi ile iş yapmaya başlamıştır. 11 Aralık 2006 itibarıyla yabancı bankalar üzerindeki
bütün coğrafi kısıtlamaların kalkması beklenmektedir.
3.3.3. İşçi Bulma
Yabancı yatırımcılar işçilerini; Çinli partnerleri, yerel işçi büroları ya da ilanla bulabilmektedir.
Temsilcilik ofisleri istihdam ihtiyaçlarını “İşçi Hizmetleri Acentası”ndan karşılamak zorundadır.
Pazarlama becerisine sahip kalifiye eleman bulmakta zorluk çekilmektedir. Ancak yeni mezun
yüksek motivasyonlu üniversiteli eleman çok miktarda bulunabilmektedir. Yabancı yatırımlı
şirketlerde çalışan deneyimli yöneticiler yerli meslekdaşlarına göre daha iyi para kazanmaktadırlar.
Mühendis ve teknisyen bulmak ve onları şirkette tutmak da zor olmaktadır. Güney Çin’de kalifiye
işçi bulmak da zor olmaktadır. Pek çok Çinli ücret durumuna göre sıklıkla bir şirketten diğerine iş
değiştirmektedir. İşçiler; aylık, saatlik ya da parça başı ücretle çalışabilmektedir. Ayrıca işverenler
barınma ve tıbbi yardım da sağlayabilir.
3.3.4. Serbest Bölgeler/ Serbest Limanlar
Çin’in gümrükten muaf ithalat/ihracat bölgeleri Dalian, Tianjin, Şanghay, Guangzhou ve Hainan’da
bulunmaktadır. Resmi olarak tayin edilmiş bu bölgelere ek olarak, ekonomik gelişme bölgeleri ve
açık şehirlerde benzer özelliklere sahip serbest bölgeler­FTZ bulunmaktadır. DTÖ bütün şirketlere
eşit ticari hakların sunulmasını istediğinden, bugün Çin’de anılan serbest bölgelerin geleceği
soruşturulmaktadır.
3.3.5. Yabancı Direkt Yatırımlara İ lişkin İstatistikler
İstatistikleri Ticaret Bakanlığı oluşturmaktadır. Pek çok ana kara şirketi, vergi indirimi gibi sadece
yabancı yatırımcılara tanınan özel yatırım teşviklerinden yararlanabilmek için HK ve Makao gibi Özel
İdari Bölgeler­SAR kanalı ile yatırım yapmaktadır. Bu durum, toplam yatırımların %10 ila %30’unu
oluşturmaktadır. Ayrıca pek çok Tayvanlı şirket de Tayvan yetkililerinin dikkatini çekmemek için
Özel İdari Bölgeler­SAR kanalı ile yatırım yapmaktadır. Dolayısı ile Tayvan’ın Çin’e yaptığı
yatırımların resmi rakam olan 39,6 milyar doların iki üç katı olduğu sanılmaktadır.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 23

Tablo: Tüm Kaynaklardan Yabancı Direkt Yatırımlar (1979­2004 milyon dolar)
Yıllar Kullanılan Yabancı Direkt Yatırım
1979­84 3,060
1985 1,658
1986 2,244
1987 2,314
1988 3,194
1989 3,392
1990 3,487
1991 4,366
1992 113008
1993 27,515
1994 33,767
1995 37,521
1996 41,726
1997 45,257
1998 45,463
1999 40,319
2000 40,714
2001 46,878
2002 52,743
2003 53,505
2004 64,029
Toplam 563,789
Kaynak: Milli İstatistik Bürosu
Tablo: Kümülatif ve Kullanılan Yabancı Direkt Yatırımın Başlıca Kaynakları (2004 milyon dolar)
Kaynak Kullanılan Yabancı
Direkt Yatırım
Kümülatif Yabancı Sermaye
Hong Kong 18,999 241,574
Virgin Adaları 6,730 36,895
Japonya 5,452 46,846
Kore 6,248 25,936
ABD 3,941 48,029
Tayvan 3,117 39,605
Cayman Adaları 2,043 6,712
Singapur 2,008 25,539
Batı Samoa 1,129 5,798
Almanya 1,058 9,909
Toplam (tüm kaynaklar)
Kaynak: Ticaret Bakanlığı
64,029 563,789
Tablo: Sektörler İtibarıyla Yabancı Direkt Yatırımlar (milyon dolar)
Kullanılan Yabancı Direkt
Yatırım
(2002)
% değişim 2002­
2003
Tarım, Ormancılık, Yetiştiricilik, Balıkçılık 1,001 ­2.6
Madencilik 336 ­42.1
İmalat 36,936 0.4
Kamu hizmetleri 1,295 ­5.8
İnşaat 612 ­13.7
Ulaştırma, depoculuk, posta,
telekomünikasyon
867 ­5.0
Toptan ve perakende 1,116 19.7
Banka ve sigortacılık 232 117.5
Emlak yönetimi 5,236 ­7.5
Sosyal hizmetler 3,161 7.4
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 24

Sağlık, spor 127 ­0.5
Eğitim, kültür, sanat 58 53.0
Bilimsel araştırma 259 31.0
Diğer sektörler 2,269 70.8
Kaynak: Milli İstatistik Bürosu
Tablo: Yabancı Direkt Yatırımların Çin Ekonomisindeki Rolü (milyon dolar)
Yabancı Direkt Yatırım­
Sanayi katma değeri
Yabancı Direkt Yatırımihracata
yönelik
Yabancı Direkt Yatırımithalata
yönelik
Yabancı Direkt Yatırımvergi
gelirleri açısından
Yabancı Direkt Yatırım­
2003 yılı sermaye akışı/
GSYİH
Yabancı Direkt Yatırım­
2003 yılına kadar ki
stokları/GSYİH
Yabancı Direkt Yatırım­
2003 yılında toplam sabit
sermaye içindeki payı
Kaynak: Ticaret Bakanlığı
3.3.6. Web Kaynakları
2003 % değişme 2003 yılındaki %
payı
135,639 20.0 27.2
240,341 41.4 54.8
231,914 44.7 56.2
51,627 22.8 20.9
­ ­ 3.8
­ ­ 35.5
­ ­ 8.0
Yatırımlar Kataloğu­Chinese Catalogue of Investment Restrictions lifted per WTO Commitments
www.ndrc.gov.cn/a/news/200412101b.htm
Çin Ticaret Bakanlığı­ Chinese Ministry of Commerce
www.mofcom.gov.cn
Yabancı Direkt Yatırımlar Web sitesi www.fdi.gov.cn
Çin Ekonomik ve Ticari Tahkim Komisyonu­ China International Economic and Trade Arbitration
Commission (CIETAC)
www.cietac.org.cn/index_english.asp
Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Merkezi­ International Center for the Settlement of Investment
Disputes (ICSID)
www.ritze.net/icsid.htm
Devlet Varlık Tetkik ve İdare Komisyonu­ State Asset Supervision and Administration Commission
(SSSAC)
www.sasac.gov.cn/eng/eng_index.htm
Çin Teminat Düzenleme Komisyonu­ China Securities Regulatory Commission (CSRC)
www.csrc.gov.cn/en/homepage/index_en.jsp
Çin Merkez Bankası­The People’s Bank of China (BOC)
www.pbc.gov.cn/english
Sigorta Şirketi­ People’s Insurance Company of China (PICC)
www.picc.com.cn/en/index.shtml
Çin Sendikalar Birliği­ China Federation of Trade Unions (ACFTU)
www.acftu.org.cn/index2.htm
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 25

Çin İstatistik Bürosu­Chinese National Bureau of Statistics
www.stats.go.cn/english
UNCTAD
www.unctad.org/templates/startpage.asp?intltemID=2068
3.4. TİCARET, FİNANSMAN VE BANKACILIK
3.4.1. Ödeme Şekilleri
Çin’in liberal ekonomik rejiminde ithalatın finansmanının pek çok yolu vardır. Bunlardan en sık
kullanılanı akreditif ve vesaik mukabili ödemedir. Bu yöntemlere göre merkezi hükümet izin verilmiş
olan ithalata döviz tahsis eder.
Akreditif
Çin’in ticaret finansmanını Çin Merkez Bankası yönetmekle birlikte, pek çok Çin ticari bankası
ithalat için akreditif açmaya yetkilidir. Bunlar Çin İnşaat Bankası, Çin Sanayi ve Ticaret Bankası, Çin
Tarım Bankası ve CITIC Sanayi Bankasıdır. Çin’de şubeleri ve temsilcilik ofisleri olan yabancı
bankalar da akreditif açabilmektedir.
Çin 1995 yılından bu yana Uluslararası Ticaret Odası üyesidir. Dolayısı ile uluslararası ticari
ödemelere konu 500 kodlu Tekdüzen Gümrük ve Uygulamasına­UCP tabidir. Ancak pratikte vade ve
şartlar çoğunlukla müzakere edilebilmekte ve muameleden muameleye değişiklik
gösterebilmektedir.
Vesaik Mukabili
Bu ödeme şekli akreditife benzemektedir. Ancak daha az formal ve esnektir. Akreditifte olduğu gibi
ihracatçı bir set ticari dokümanı ödemeyi teminen sözleşmede belirtilen bankaya iletir. Çin bankası
bu dokümanları merkez ofise gönderir. Ödeme tüm tarafların dokümanı onaylamasından sonra
gerçekleşir. Bu ödeme biçimi akreditiften daha ucuz, fakat daha zahmetlidir. Ayrıca ihracatçının
çıkabilecek eksiliklere karşı daha dikkatli olması gerekir.
Diğer Yöntemler
Banka ya da şirket borçları; pek çok çinli şirketin yerel bankalar ve borç alabilecekleri başka
şirketler ile ilişkileri olabilir.
Yabancı kaynaklı borçlar; Satıcı, satın almanın sağlanması için Çinli alıcı yerine finansmana yardımcı
olabilir.
Kooperatif Joint­Venture; Bazı satıcılar, Çinli partnerle Kooperatif Joint­Venture yaparak
ekipmanlarının satış ve finansmanını garantileyebilirler.
3.4.2. Bankacılık Sistemi
Çin’in bankacılık sistemi son 20 yılda önemli değişikliklere uğramıştır. DTÖ üyeliği sistemin dışa
açılmasını kolaylaştırmıştır.
Merkez Bankası ve Bankacılık Düzenleme Kurulu
Merkez Bankası­PBOC para politikasını oluşturmak ve uygulamaktan sorumludur. Anca yine de
temel parasal ve mali konularada Devlet Konseyi son kararı vermektedir. PBOC bankacılık
sisteminin ödeme, clearing ve kurulma işlemlerini düzenler, resmi yabancı döviz altın rezervlerini
yönetir. Devlet Yabancı Döviz İdaresi­SAFE’nin faaliyetlerini yönetir.
1995 yılında çıkan Merkez Bankası Kanunu’na göre PBOC parasal araçları ­ ticari banka faiz oranları
ve devlet tahvilleri satışları da dahil olmak üzere­ uygulamada tam otonomiye sahiptir.
Bankacılık Düzenleme Kurulu­CBRC, resmi olarak 28 Nisan 2003 tarihinde çalışmaya başlamıştır.
Görevi; PBOC üzerindeki bankaları denetleme rolünü üstlenmektir. Böylece Merkez Bankası makro
ekonomi ve cari politikalara daha fazla zaman ayırabilecektir.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 26

Devlet Mülkiyetli Ticari Bankalar
1995 yılında çıkan Ticari Bankalar Kanunu ülkedeki bankacılık işlemlerini standart hale getirmeyi
hedeflemektedir. Şu anda devlet mülkiyetli 4 ana ticari banka bankacılık sistemine hakim
durumdadır. Bunlar topluca Çin’deki borç ve alacakların yarısından fazlasını ellerinde
tutmaktadır.Çin Sanayi ve Ticaret Bankası­ICBC varlıklar, çalışan sayısı ve toplam müşteri açısından
Çin’deki en büyük bankadır. Bu banka aynı zamanda döviz işindeki en büyük bankadır.
Çin Bankası­ BOC, döviz işlemleri ve ticaret finansmanında uzmanlaşmıştır. Çin İnşaat Bankası­CCB
orta ve uzun vadeli özellikle altyapı projeleri finansmanında, Çin Tarım Bankası­ABC, tarım
sektörünün finansmanında uzmanlaşmıştır. Ayrıca çiftçilere, köy ve kasaba kuruluşlarına toptan ve
perakende bankacılık hizmetleri sunmaktadır.
P olitika Bankaları
Çin’de üç politika bankası bulunmaktadır; Çin Tarım Kalkınma Bankası­ADBC, Çin Kalkınma Bankası­
CDB, Çin İhracat İthalat Bankası­CHEXIM. Bu bankalar ülkenin ekonomik ve ticari kalkınması ile
devlet yatırımlarının finansmanından sorumludur. CDB, altyapı finansmanından, ADBC, kırsal
alandaki tarımsal kalkınma projelerinden, CHEXIM ise ticaret finansmanından sorumludur.
a. Bankacılık Sisteminde Reform
Mevcut bankacılık sistemi içerisinde devlet bankalarının payı Çin’deki toplam bankacılık varlıkları
arasında %46 orana sahiptir. Bu nedenle bankacılık sistemi reformları devlet bankalarına
odaklanmıştır. Dışa açılmanın ekonomik ve mali kalkınmanın getirdiği ihtiyaçlar doğrultusunda
Bankacılık Düzenleme Kurulu, devlet mülkiyetli bankaların genel kabul görmüş bankacılık ilkelerine
uygun hale getirilmesi amacıyla yeniden yapılanmasını üstlenmiş bulunmaktadır.
Diğer yapısal değişikliklerin yanısıra faiz oranının piyasada belirlenmesi de dahil olmak üzere
reformların zaman alacağı düşünülmektedir. Reformlar, sırasıyla; yerel paradan önce dövizin,
mevduattan önce borçların, kısa vade ve küçük miktarlardan önce büyük miktarların ve uzun vadeli
faizinin serbest bırakılması şeklindedir.
İlk adım olarak 2000 yılında döviz cinsinden 3 milyon dolar ve üstü büyük mevduat ve borçların faizi
serbest bırakılmıştır. 2002 yılında döviz faiz oranları politikası yerli ve yabancı mali kuruluşlar için
tek düzen hale getirilmiştir. Faizin bankacılık sisteminin tüm alanlarında, ve coğrafi kısıtlamalara
uğramadan serbest bırakılmasının zaman alacağı düşünülmektedir.
b. Döviz Kontrolleri
Merkez Bankası­PBOC ve Döviz idaresi­SAFE ülkeye giren ve çıkan dövizi düzenlemekle görevlidir.
Bunu daha iyi kontrol edebilmek için hemen hemen tüm Çinli şirketlerin döviz kazançlarını RMB
cinsinden bankaya döndürmeleri gerekmektedir. Büyük şirketler kazançlarının %15 kadarını döviz
olarak tutabilirler. İthalat ya da başka bir operasyon için dövize ihtiyaç duyulduğunda yetkili banka
ya da interbank döviz piyasasına başvururlar.
Bugün yabancı yatırımlı şirketler de formal bankacılık sistemine entegre edilmiştir. Bunların ticari
bankalarda döviz hesabı tutmalarına izin verilmektedir. 1995 yılından bu yana sözkonusu şirketlerin
tuttukları döviz miktarını ve işlemlerini yıllık olarak raporlamaları istenmektedir. Bu rapor Çin’de
sertifikalı ve SAFE tarafından kabul edilmiş bir muhasebeci tarafından hazırlanmalıdır. Gerektiğinde
bu raporla birlikte döviz teminine gidilebilmektedir.
Yabancı bankalar, şubeleri ve Joint­ Venture bankalar, yabancı sermayeli şirketlere döviz temini
yapıp onlardan döviz satın alabilir. Bu kurumlar önceden belirlenmiş bazı şehirlerde ya da özel bir
izne sahip olmadıkça yerli para biriminden mevduat tutamaz ya da RMB borç veremez. Bunun
dışında yabancı bankalar RMB ile işlem yapamaz ancak yabancı müşteriler ve Joint­ Venture’lar için
RMB karşılığı döviz tutabilir.Bankacılık sistemine ilişkin coğrafi ayrımcılığın DTÖ’ye üyelikten sonraki
5 yıl içinde kaldırılması öngörülmüştür. Bu taahhüde uygun olarak RMB işlem yapan yabancı
bankaların bulunduğu şehirlerin sayısı giderek artırılmaktadır.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 27

3.5. ÇİN’E SEYAHAT
3.5.1. İş Gelenekleri
a. Renkler ve Giyim
1­ Renkler
Çin kültüründe, kırmızı, siyah ve beyaz temel renklerdir. Kanın rengi olan kırmızı, mutluluk, sağlık
ve şöhret gibi hayatın pozitif yönlerini sembolize etmektedir. Kırmızının her zaman iyi şans
getirdiğine inanılmaktadır. Yüzün rengi olan siyah, kir, günah, şeytan, felaket, üzüntü, zulüm ve
diğer negatif şeyleri sembolize eder. Siyah renk kötü şansı ifade eder. Bu yüzden festival, düğün ve
bunun gibi törenlerde giyilmemeli ve ev dekorasyonunda kullanılmamalıdır. Siyah renk geri kalmışlık
ve medeniyet eksikliği anlamına da gelmektedir. Bununla beraber bu renkle ilgili geleneksel
inanışlar gittikçe zayıflamakta, siyah renk gençlerin kıyafetlerinde tercih ettikleri bir renk haline
gelmektedir. Anne sütünü sembolize eden beyaz, kırmızı ve siyah renklerin arasında denge
sağlayan bir renktir. Ilımlılığı, saflığı, dürüstlüğü ve hayatı temsil eden bu renk, elementler arasında
uyumu sağlayabildiği inancıyla, cenaze törenlerinde de kullanılmaktadır. Beyaz renk tarafsızlığı ile
tüm tören ve merasimlerde kullanılabilir. Diğer renkler açıklık ve koyuluklarına göre sınıflandırılır.
2­ Giyim
Çin devlet geleneğinde giyim konusunda özel bir kural yoktur. Geleneksel kıyafetler nadir olarak
giyilmektedir. Giysiler rahatlığına ve günün modasına göre seçilmektedir. Batılı giyim kalıpları
kullanılmakla beraber gelenek haline gelmemiştir. Bu nedenle kimi zaman üst düzey toplantılarda
dahi rahat kıyafetler tercih edilebilmekte olup, giyim şekillerinden yola çıkarak kişilerin statüleri
hakkında yargıya varmak yanlışlıklara neden olabilecektir.
Çin kültüründe kıyafetlerde parlak renkler tercih edilmektedir. Bununla beraber giyilen kıyafet çevre
ile uyumlu olmalıdır. Örneğin el emeği ile çalışanlar ve çiftçiler, çalışma ortamına uymak için
genellikle koyu renkli giysiler giyerler. Toplumsal kurallar da giyim tarzında etkili olmaktadır. Mesela
yaşlı insanlar kot, tişört vb gibi genç giyim örneklerini tercih etmemektedir.
b. Konuşma ve Selamlaşma Adetleri
Çoğu batılı ziyaretçi Çinlilerin topluma açık yerlerde konuşmalarını duyduklarında büyük şaşkınlık
yaşamaktadır. Çünkü yüksek sesle konuşma eğilimindeki Çinlilerin aralarındaki konuşmalar,
batılılara bir tartışma olduğu izlenimini vermektedir. Tartışmalarda özellikle yüksek ses
kullanılmamakta, bunun yerine cinsiyet ya da yaş farkı olmaksızın küfür ve kötü sözler
kullanılmaktadır.
Bununla beraber Çin görgü kurallarına göre iyi bir konuşma, yumuşak bir şekilde ve baş hafifçe
eğilerek yapılır. Daha yaşlı bir insana karşılık vermek kötü karşılanmaktadır. Ayrıca yaşlıların
tavsiyeleri kabul edilmelidir. Büyüklerine karşılık veren ya da kötü söz söyleyen çocuklar kötü huylu
olarak değerlendirilmekte ve bu durumdan aileleri sorumlu tutulmaktadır.
Çin kültüründe bir kişiyi doğru şekilde selamlamak çok önemlidir. Uygunsuz bir şekilde selamlama
hoş karşılanmamaktadır. Yabancılar ve birbirini tanıyan insanlar arasında ya da resmi ortamlarda
selamlaşmada “Nasılsın” anlamında “Ni Hao” (Nin Hao kelimesi daha fazla saygı belirtir) kelimesi
kullanılır. “Yemek yedin mi” sözü de ülkede çok normal bir selamlama şeklidir. Çin kültüründe biri
ile görüşüldüğünde, aç olma ihtimalinden dolayı, ona yemek isteyip istemediğini sormamak kaba bir
davranış olarak değerlendirilmektedir.
Geleneksel el sıkışma şeklinde, parmaklar birbirine kenetlenmekte ve eller yukarı aşağı bir kaç defa
sallanmaktadır. Geleneksel usulde el sıkışma artık festival, düğün ve yaşlıların doğum günleri gibi
özel günler dışında nadiren kullanılmaktadır. Batı usulü el sıkışma yaygındır. Selamlaşmalarda, el
sıkışmayla beraber hafifçe öne eğilmek gerekir. Selamlaşma esnasında, daha fazla eğilmek, karşı
taraftaki insanın toplumsal statüsüne ya da yaşına gösterilen saygının ifadesidir. Çinliler
selamlaşırken “yorgun/üzgün gözüküyorsun” vb gibi negatif ifadeler kullanmaktan kaçınırlar. Yüksek
seviyede ya da yaşlı insanlara ön adlarıyla hitap etmek uygun karşılanmamaktadır. Bu kişilere hitap
ederken “Bay Tang, Doktor Liu, Başkan Lee” gibi ünvanları ile beraber soy isimleri kullanılmalıdır.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 28

Kartvizit kullanımı ve yabancılarla tanışıldığında değişimi Çin iş dünyasında yaygındır. Karşı taraftaki
kişiye kartvizit verilirken tek el kullanılmaması, kartvizitin iki el ile uzatılması gerekmektedir. Ayrıca
Çin’de iş yapacakların kartvizitlerinin Çince düzenlenmesinde fayda görülmektedir.
c. Çeşitli Gelenek ve İ nançlar
Çin kültüründe süpürgelerle ilgili pek çok batıl inanç mevcuttur. Süpürge sadece ev ve işyeri gibi
mekanların temizliği için kullanılmalıdır. Geleneksel Çin kültürüne göre süpürgelerde ruhlar yaşadığı
için, süpürgeler oyun vs. amaçlarla kullanılmamaktadır. Çin adetlerinde bahar festivalinde, yeni
yıldan önceki üç gün boyunca, kötü şans getireceği için süpürge kullanımı yasaktır. Bir insana
süpürge ile vurmak ya da süpürgenin başa dokunması kötü şans getirir. Süpürgeler bazen
tapınaklardaki ayinlerde de kullanılmaktadır.
Numaralar da Çin kültür ve geleneklerinde önemli bir role sahiptir. Numaraların, örneğin çocuklara
isim koyulması gibi durumlarda, kişinin kaderini belirleyebildiğine inanılır. Bazı numaralar uğurlu ve
bazı numaralarda uğursuz olarak değerlendirilmektedir. Sekiz rakamının Çince’de söylenişi şans
kelimesi ile benzeştiği için bu rakam Çin kültüründe en uğurlu rakamdır. Dört ise, söylenişi Çince’de
ölüm kelimesi ile benzeştiği için kötü şans getiren bir rakamdır. Çinliler geleneklerine bağlı oldukları
için dört rakamını araba plakalarında ya da ev adreslerinde kullanmaktan kaçınmaya çalışırlar.
Ayrıca bir rakamı yalnızlığı ve yedi rakamı ölümü ifade etmektedir.
Tarih boyunca Çin kahramanları ve tanrıları bıyıklı ve sakallı bir şekilde resmedilmiş olmasına
rağmen, Çin geleneklerine göre bıyık bırakmanın, bıyık bırakan kişinin aile ve yakınlarına kötü şans
getirebileceğine inanılmaktadır. Ayrıca sakal tıraşı olmayanlar, buna vakti olmayan, işçi sınıfından ya
da alt sınıftan kişiler olarak değerlendirilmektedir.
Çin gelenekleri, ruh ve ölülerin ziyaretine yol açabileceği inancıyla, geceleyin tırnak kesilmesini
yasaklamaktadır. Kesilen tırnakların dikkatlice toplanıp kimsenin bilmediği bir yere atılması
gereklidir.
Köpeklerin hortlak ve hayalet gibi doğaüstü varlıkları görebilme yetisine sahip olduğu ve bunlardan
birini gördükleri zaman havladıklarına inanılmaktadır. Bir köpeğin sürekli havlamasının yakında
gelecek bir ölümün habercisi olduğu düşünülmektedir. Ayrıca köpeklerin gözyaşlarının insanların
atalarının ruhlarını vs. görebilmesine imkan sağlayacağı inancı da mevcuttur.
Diğer Gelenek ve Batıl İnanışlar
Rüyada kar ya da diş görmek bir ebeveynin ölümünün habercisidir. Karga sesi duymak, gece 3­7
saatleri arasında, bir hediye alınacağına, sabah 7­11 saatleri arasında yağmur ve rüzgarın
geleceğine ve 11­13 saatleri arasında kavga çıkacağına işarettir. Bir erkeğin kulaklarının yanması da
özel bir anlama gelebilmektedir. Kulakları 11­13 saatleri arasında yanarsa karısı ile arasında uyum
olacağı, 13­15 saatleri arasında yanarsa yakında bir misafiri olacağı anlamına gelmektedir.
Kaplumbağa kabuğunun şans getirdiğine inanılmaktadır.
3.5.2. Seyahat Önerileri
Çin Halk Cumhuriyeti Yabancıların Giriş ve Çıkış Yönetimi Kanunu’nun 4. bölümünün 20. başlığında,
geçerli bir pasaporta ya da oturma iznine sahip yabancıların ülkede özel izin olmaksızın seyahat
edebilecekleri 1330 bölge belirtilmektedir.
Ülkeye seyahat edenlerin gittikleri bölge serbest olsa bile yolculuk güzergahındaki yerlerinde
yabancılara açık olduğundan emin olmaları gereklidir. Bir bölge sözü geçen kanunda yer almıyorsa,
Kamu Güvenlik Büro’sunun (Gong An Ju) yerel biriminden izin alınması gerekmektedir. İzin
olmaksızın sınırlandırılmış bölgelerde seyahat eden yabancılar yerel otoriteler tarafından
tutuklanabilmekte ya da sınır dışı edilebilmektedir. Seyahat üzerindeki kısıtlamalar bir duyuru
olmaksızın değiştirilebilmektedir. Bu yüzden konu hakkında yerel otoritelere ya da Türk
Konsolosluğuna başvurmakta yarar vardır. Ülkeye seyahat konusunda yararlı bilgiler
http://travel.state.gov web sitesinden temin edilebilir.
a. Vize
Çin’e seyahat edilmeden önce Çin elçilik ya da konsolosluklarından vize alınması gerekmektedir.
Türk vatandaşlarının taşıdığı görev pasaportu ve yeşil pasaportlarda (1 aya kadar) vize
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 29

aranmamaktadır. Diğer pasaportlar için vize zorunludur. Geçerli bir pasaportu, ya da vizesi
bulunmadan Çin’e giriş yapanlar en kısa sürede sınır dışı edilmektedir. Çin Yönetimi çeşitli
sebeplerle vize uygulamalarını katılaştırmıştır. Bazı durumlarda vize başvurusu yapan kişi ile
mülakat da yapılmaktadır.
Hong Kong ve Makao Özel İdare Bölgeleri ÇHC’nin bir parçası olmakla birlikte birçok uygulama
açısından anakara Çin’den ayrı bir ülkeymiş gibi kabul edilmektedir. Bu nedenle Çin’den bu
bölgelere geçiş yapıldığında ülke dışına çıkılmış olunmaktadır. Dolayısıyla tek girişli vize ile anakara
Çin’e giriş yapıldıktan sonra Hong Kong’a veya Makao’ya çıkış yapılır ise bu bölgelerden aynı vizeyle
anakara Çin’e yeniden giriş yapılması mümkün olamamaktadır. Ayrıca Hong Kong’dan vize
alabilmek için Hong Kong’da ikamet zorunluluğu bulunduğundan, ÇHC’ye tekrar giriş için Hong
Kong’dan vize alınması da mümkün değildir. Bu nedenle ÇHC’den Hong Kong’a giderek tekrar
ÇHC’ne geri dönecek iş adamlarının mutlaka Türkiye’deki Çin Büyükelçiliğinden çok girişli vize talep
etmeleri gerekmektedir.
6 aylık düzenlenen çok girişli vizeler, her girişte ülkede 30­60 gün kalınmasına izin verir. Yerel
hükümetlerden, kamu kuruluşları veya firmalarından alınan davetiye, vize alınmasına kolaylık
sağlamaktadır.
Çin’e giriş yapan yolcuların havaalanında göstermeleri gereken belgeler pasaport, vize ve yolcu
tarafından doldurulan ziyaretçi varış kuponlarıdır. Genelde, eksik evrak olmaması durumunda giriş
ve çıkışlarda problem yaşanmaz. Ancak gerekli durumlarda aşağıdaki belgeler de talep edilebilir:
tüm yabancı ziyaretçiler tarafından doldurulacak sağlık bildirim formu,
yüklü miktarda nakit para, ticari örnek, ofis ekipmanı vb getirilmesi durumunda gümrük bildirim
formu. (Bu belge yolcu Çin’den ayrılana kadar muhafaza edilmelidir)
6 aydan fazla kalınacak olması durumunda HIV (­) sertifikası.
Vize süresinin geçirilmesi durumunda fazladan kalınan her gün için 500 RMB (65 $) ceza ödenmesi
gerekmektedir. Ancak makul mazeret belirtilmesi durumunda bu cezada indirime gidilmesi de
mümkündür. Genelde fazla rezervasyon alındığı için, erken rezervasyon yaptırılmasında ve check­in
için havaalanına erken gidilmesinde fayda vardır. Yolcular uluslararası uçuşlarda 90 RMB(11 dolar)
ve yerel uçuşlarda 50 RMB (6,10 dolar) tutarında havaalanı kullanım vergisi ödemek zorundadır.
Vize, diğer gereklilikler ve girişi sınırlandırılmış bölgelerle ilgili bilgiler aşağıda İrtibat bilgileri verilen,
Ankara’daki ÇHC Büyükelçiliği ve İstanbul’daki Başkonsolosluğundan temin edilebilir. .
ÇHC Ankara Büyükelçiliği
Gölgeli Sokak No.34, 06700 Gaziosmanpaşa, ANKARA 06700
Tel:312­4360328 Faks:312­4464248
E­mail: sbgbs@superonline.com , chinaemb_tr@mfa.gov.cn
Web sitesi: http://www.chinaembassy.org.tr
İstanbul Başkonsolosluğu
Memduhpaşa Yalısı Kireçburnu Mah.
Mısırlı Cad. Sarıyer, İSTANBUL
Tel :212­2992634 / 212­2992188
Faks:212­2992633 / 2992187
Ayrıca Çin’de yerleşik bazı ofislerde da vize uzatılması ve çalışma izinleri konusunda çeşitli hizmetler
sunmakta olup, bunlardan bazıları aşağıda verilmiştir.
SAN Visa Consulting ;Tel:86­10­65677101
Great­Meet Visa Consulting Tel :86­10­67120175 Faks : 86­10­67133469
ZhongJing Co.Tel:86­10­64282313; chinainvest@hotmail.com
b. İ letişim
Uluslararası ve ülke içi telefon görüşmeleri, özellikle büyük şehirlerde kolaylıkla yapılabilmektedir.
Yurtiçi ve yurtdışı görüşmeler doğrudan otel odalarından rahatça yapılabilmektedir. Ayrıca telefon
kartlarına ve kontörlü cep telefonu kartlarına pek çok noktadan ulaşılabilmektedir.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 30

Yurtiçi aramalar pek çok otelden yapılabilmektedir. Aramalar otelde konaklayan müşteriler için
genellikle ücretsiz, otel müşterisi olmayanlar için ise 1Yuan tutarındadır. Yurtiçi aramalar telefon
kulübelerinden ya da gazete bayileri ve sokaklarda bulunan kiosklardan yapılabilmektedir.
IP kart ya da telefon kartı kullanılarak yapılan uluslararası aramalar hızla ucuzlamaktadır.
Uluslararası ya da yerel arama beklendiğinde, en iyi otellerin personelinde bile İngilizce isimleri
anlama konusunda sıkıntı olduğu için, arayacak kişiye oda numarasının verilmesi faydalı olacaktır.
Uluslararası ve yerel arama için çeşitli telefon kartlarına pek çok yerde ulaşılabilmektedir. Lonely
Planet’s eKno Communication Card sistemi kullanıcılarına uluslararası konuşma kredisi, çeşitli mesaj
hizmetleri, ücretsiz e­mail ve seyahat bilgisi sağlamaktadır. Bu sistemden yararlanabilmek için
http://www.lonelyplanet.ekit.com/ekit/home internet adresine ya da Çin sınırları içinde 10800 140
0208 numaralı telefona başvurulması gerekmektedir.
Uluslararası telefon konuşmaları çoğu otelde, kioskta ya da kafelerde 100 Yuan’a satılan IP
(Internet Phone) kart aracılığı ile de yapılabilmektedir. Kartla arama yapılırken sırasıyla yerel kod,
pin numarası ve aranacak numaranın girilmesi gerekmektedir.
Önemli Telefon Numaraları
Çin ülke kodu : 86
Hong Kong ülke kodu : 852
Pekin şehir kodu : 10
Şanghay şehir kodu : 21
Telefon Operatörleri
Yerel telefon rehberi yardım hattı (kısmen İngilizce) : 114
Uluslararası telefon rehberi yardım hattı(kısmen İngilizce) :115
Uluslararası uzun mesafe operatörü((genellikle İngilizce konuşulmaktadır) : 115
Yerel uzun mesafe operatörü(kısmen İngilizce) : 113,173
Acil durum (Çince) : 999
Polis(Çince) : 110
Kamu Güvenlik Bürosu (İngilizce) : 6525­2266
c. Ulaşım
Pekin ve Şanghay’a THY yollarının haftada 5 gün doğrudan seferi (Pazartesi, Salı, Çarşamba, Cuma
ve Cumartesi) bulunmaktadır. Uçuş süresi yaklaşık 9 saattir. Uçak önce Pekin’e inmekte, gümrük ve
pasaport işlemleri burada gerçekleştirilmektedir. Şanghay yolcuları gümrük işlemlerini
gerçekleştirdikten sonra tekrar uçağa binerek yola devam etmektedir. Aynı şekilde Şanghay­
İstanbul seferinde de THY uçağı Pekin’e uğramakta, Pekin yolcuları uçağa alınırken, uçağa
Şanghay’dan binen yolcular transit salonda gümrük ve pasaport işlemlerini yapmaktadırlar.
Pekin Havalimanı ile şehir merkezi arasındaki mesafe 18 kilometre olup, taksi ile yaklaşık 30 dakika
sürmektedir. Taksi ücreti şehir içerisindeki mesafeye göre 65­100 Yuan arasında değişmekte olup,
ücretli yol için ayrıca 15 Yuan ödenmektedir. Taksilerde taksimetre olup, açılış 10 Yuandır. İstendiği
taktirde fatura verilmektedir. Havalimanından ayrı otobüs transferi de yapılmaktadır.
Pekin Taksi Merkezi Tel(Bazı şöförler İngilizce konuşabilmektedir) :6852­4088
Capital Taksi Merkezi Tel(Bazı şöförler İngilizce konuşabilmektedir) :6852­7998
THY Pekin Ofisi
308 Luftansa Center, 50 Liang ma QIAO Road, Chaoyang, Beijing
Tel:(86­10) 64651867/69/70
Faks: :(86­10) 64651865
THY Şanghay Ofisi
Çin içerisinde mesafelerin uzun olması nedeni ile seyahat daha çok havayolu ile yapılmaktadır. Bir
çok şehirde hava limanı bulunmaktadır. Diğer yandan ucuz oluşu nedeni ile Çin halkı genellikle
demiryollarını tercih etmektedir. Çin özellikle doğuda çok geniş bir demiryolu ağına sahiptir. Ancak
mesafelerin uzun olması nedeni ile yolculuklar uzun sürmektedir. Örneğin Pekin­Şanghay arası
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 31

demir yolu ile 15 saat sürmektedir. Pekin’den diğer merkezlere ortalama seyahat süresi 12­24 saat
arasında değişmektedir. Trenlerde “hardseat” ve “softseat olmak üzere iki çeşit bilet satılmaktadır.
Yabancılar genelde daha lüks olan “softseat” ile seyahat etmektedirler. Başlıca büyük şehirler
arasında otobanlar bulunmaktadır, ancak iş amaçlı seyahatlerde ticaret merkezi olan şehirler
arasındaki mesafelerin uzun olması nedeni yolculuk uzun sürmektedir. Diğer yandan Pekin –
Şanghay, Pekin Guangzhou­ Hong Kong arasında lüks tren seferleri yapılmaktadır. Shenzhen­ HK
arasında 45 dakikalık bir metro hattı bulunmaktadır.
ÇHC İ ç Hatlarında Sefer Yapan Başlıca Hava Yolu Şirketleri
AIR CHINA
86­10 66016667
http://www.airchina.com.cn
CHINA EASTERN AIRLINES
86­10 66024070/1
http://www.chinaeasternair.com.cn/
CHINA SOUTHERN AIRLINES(GROUP)
86­10 66017596 66024068
http://www.cs­air.com/
CHINA SOUTHWEST AIRLINES
86­10 66017579 66024010
http://www.cswa.com
CHINA NORTHWEST AIRLINES
86­10 66017589 66017574
CHINA NORTHERN AIRLINES
86­10 66017594 66024078
http://www.cna.ln.cninfo.net/
CHINA AIRLINES
http://www.china­airlines.com/
UNITED AIRLINES OF CHINA
http://www.cn.ual.com/
XIN JIANG AIRLINES
86­10 66024083
YUNNAN AIRLINES
86­10 66039530
CHINA GENERAL AVIATION
86­10 66024075 66024075
CHINA NATIONAL AVIATION CORPORATION
86­10 64635339 64635344
GREAT WALL AIRLINES
86­10 66039531
d. Dil
Çin’de temel olarak iki lehçe konuşulmaktadır. Ülkenin başkent Pekin’i de kapsayan kuzey
bölgelerinde Mandarin Çincesi, güney bölgelerinde ise Kanton Çincesi kullanılmaktadır. Bu iki şiveyi
konuşan kişiler, yazı dilinde bir farklılık olmamasına rağmen birbirleri ile anlaşmakta güçlük
çekmektedirler. Çin’de halkın yabancı dil seviyesi oldukça düşüktür. Dış ticaret ile uğraşan
firmalarda ve devlet kurumlarında yabancı dil bilen personel bulunmaktadır. Taksi şöförleri ve
çeşitli mağaza çalışanları arasında yabancı dil bilen azdır. Çin’de şehirlerde rahat seyahat ve
alışveriş edebilmek, ya da herhangi bir noktayı bulmak dil problemi yüzünden zorlaşmaktadır. Bu
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 32

problemi aşabilmek için genellikle konaklanan otellerin resepsiyonlarında bulunan, bölgedeki
alışveriş ve diğer merkezlerinin adreslerini içeren Çince­İngilizce matbu listeler kullanılmaktadır.
Gidilmek istenilen yer, listeden işaretlenerek, listede yer almıyorsa otelin resepsiyon görevlisine
yazdırılarak taksi şöförüne gösterilmekte, böylece ulaşım problemi çözülmektedir.
Çin Hükümeti, 1 Ocak 1979 tarihinde Çince isim ve yer isimlerinin Roma harfleri ile ifade ve telaffuz
edilebilmesini sağlayan Pinyin sistemini yürürlüğe koymuştur. Çinliler tarafından icat edilen bu
sistem caddelerde, ticari işaretlerde hatta ilköğretim kitaplarında yaygın şekilde kullanılmaktadır.
Çin’de yapılan ticari seyahatlerde tercümanlık hizmetlerine doğal olarak büyük ihtiyaç
duyulmaktadır. Ülkede Çince ve diğer batı dilleri arasında tercüme yapan tercüman problemi
bulunmamaktadır. Bazı tercümanlık firmalarının adresleri aşağıda verilmektedir. Çin’in değişik
bölgelerinde özellikle Uygur Türkleri ve bazı Türk vatandaşları, Çince­Türkçe tercümanlık hizmeti
vermektedir. Bu kişilere ilişkin bilgi Pekin ve Şanghay Ticaret Müşavirliğinden alınabilir.
Tercüme Büroları
Tonia Information & Consulting Co. Ltd.
Tel: (86­10) 84038127/29/31­605
Faks:(86­10) 84016763
E­mail: tonia@public3.bta.net.cn Web: www.toniachina.com
Academia Sinica (Beijing Innova)
Tel: (86­10) 62577188
Faks: (86­10) 62578278
Beijing Speed Translation
Tel: (86­10) 64297675
Faks: (86­10) 64298688
Beijing Winband Translation Service
Tel: (86­10) 65069136
Faks: (86­10) 65984707
Carson Translation
Tel: (86­10) 65043338
Faks: (86­10) 65064658
Herald Translation
Tel: (86­10) 64107125/6/7/8
Faks: (86­10) 64107129
Sinofile Information Services
Tel: (86­10) 66059198
Faks: (86­10) 66059194
Syndia Translation
Tel: (86­10) 62872078
Faks: (86­10) 62872878
e. Sağlık
Pekin, Şanghay, Guangzhou ve bir kaç büyük şehirde uluslararası personel çalıştıran batı tipi tıbbi
merkezler mevcuttur. Büyükşehirlerdeki diğer hastanelerde VIP koğuşları (gaogan bingfang) olarak
adlandırılabilecek lüks bölümler bulunmaktadır. Çoğunlukla yabancılara hitap eden bu bölümlerde
İngilizce bilen doktor ve hemşireler çalışmaktadır. Çin’deki hastanelerin çoğu yabancı sağlık
sigortalarını kabul etmemektedirler. Sağlık sigortası kabul eden hastanelerin listesine
http://fepblue.org/wasite/wabenefits/wabenefitsoverseas04html web adresinden ulaşılabilir. Çin
hastanelerinde yabancı hastalar zaman zaman kültürel ve idari farklılıklardan dolayı güçlüklerle
karşılaşmaktadır.
Tibet, Qinghai, Xinjiang’ın bazı bölümlerinde ve Batı Sichuan’da yol ve kasabaların büyük bir bölümü
3000 metrenin üzerinde bir yükseklikte bulunmaktadır. Bu bölgelerde seyahat edenler, seyahat
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 33

öncesinde doktor kontrolünden geçmeli, yüksekliğe alışabilmek için zaman ayırmalı ve yüksekliğin
sebep olduğu hastalık belirtilerine karşı tedbirli olmalıdır. Çin’deki sterilizasyon şartları kötü olduğu
için, kan yolu ile bulaşan Hepatit ve HIV gibi hastalıklardan korunmak amacıyla doktor ve dişçilerin
steril şırınga kullanmasına dikkat etmek gerekmektedir. Tüberküloz da Çin’de halen görülmekte olan
bir hastalıktır. Hava kirliliği de tüm ülkede büyük bir problemdir.
f. Yerel Saat, İş Saatleri ve Tatiller
Saat
Çin’in her yerinde Greenwich saatine göre 8 saat ilerde olan Pekin saati kullanılmaktadır. Pekin’de
öğle iken, buraya göre çok uzakta olan Lhasa ya da Urumçi’de de öğlendir. Bununla beraber Batı
Çin’de ileri çalışma saati uygulanmakta bu yüzden de iş saatleri Pekin’den 2 saat sonra
başlamaktadır.
Pekin’de saat 12 iken dünyanın çeşitli şehirlerinde saat şu şekildedir:
Wellington :16 00
Sidney :14 00
Hong Kong :12 00
Frankfurt :05 00
Paris :05 00
Roma :05 00
Londra :04 00
Montreal :23 00
New York :23 00
Los Angeles :20 00
İstanbul :07 00
Ankara :07 00
­Çin’de yaz saati uygulaması dikkate alınmamaktadır.
g. Çalışma Saatleri
Çin’de, bazı özel sektör kuruluşları haftada 6 günlük çalışma sistemi uygulamasına rağmen, resmi
olarak haftada 5 günlük çalışma sistemi uygulanmaktadır. Devlet kurumları normalde Pazartesi­
Cuma günleri çalışmaktadır. Günlük çalışma saatleri 08 30 ile 17 00 arasındadır. Bazı kurumların
kapanış saati normal uygulamaya göre 1 ya da 2 saat erken olabilmektedir.
Postaneler : 07:00­18:30
Bank of China : 09:00­16:00
Diğer Bankalar: 08:30­17:00
2006 Yılındaki Tatil Günleri
31 Aralık Yeni yıl
Şubat Ay takvimine göre Yeni yıl
2­3­4 Mayıs İşçi Bayramı
3­4­5 Ekim Çin Milli Günü
h. Malzeme ve Şahsi Eşyaların Geçici Girişi
Şahısların ülkeye girişinde, yanlarında 400 adet sigara (6 aydan fazla kalınacaksa 600 adet), 4 şişe
şarap ya da alkollü içki ve makul miktarda parfümü bulundurmalarına izin verilmektedir. 5000 ABD
Doları (ya da aynı miktarda dövizi) aşan nakit paranın deklare edilmesi gerekmektedir.
Çin yasaları taze ve dondurulmuş meyvelerin girişini yasaklamaktadır. Bitkisel ilaç gibi bazı
maddelerin girişinde sınırlama mevcuttur. Nadir bulunan hayvan ve bitkilerin ülke dışına çıkarılması
yasaktır.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 34

Çin’den satın alınan kültürel hatıra eşyaları, hediyelik eşyalar, altın ve gümüş süs eşyaları ve
mücevheratın Çin’den ayrılırken gümrüklerde beyan edilmesi gerekmektedir. Eğer bu eşyaların
“kültürel hazine” olduğuna hükmedilirse el konulmaktadır. Tüm bagajlar x­ray cihazından
geçirilmektedir.
Çin’in politik, ekonomik, kültürel ya da etnik yapısı ile ilgili, zararlı tüm basılı materyal, film ve
bantların ülkeye ithali yasaktır.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 35

FAYDALI ADRESLER
Yabancı Yatırım Kataloğu
http://www.fdi.gov.cn/ltlaw/lawinfodisp.isp?=ABC00000000000010453&aqqld=1
Yabancı Yatırım Kataloğu
http://www.fdi.gov.cn/ltlaw/lawinfodisp.ispy?=ABC000000000004008
Çindeki B2B w eb siteleri
http://www.taobao.com/
http://www.ebay.com.cn
http://www.alibaba.com
http://www.dangdang.com
http://www.joyo.com
http://www.8848.com/
Çin’deki Ticaret Fuarları
http://www.buyusa.gov/china/en/chinashow.html
Çin Televizyon Yayın Merkezi
www.cctv.com
Yerel Mesleki Hizmetler
http://www.buyusa.gov/china/en/bsp.html
Devlet Komisyonları
Devlet Kalkınma ve Reform Komisyonu­State Development and Reform Commission (or National
Development and Reform Commission)
38 Yuetannanjie, Xicheng District, Beijing 100824 China
Tel (86­10) 6850­2000
Faks: (86­10) 6850­1090
Websitesi : www.sdpc.gov.cn
Bakanlıklar
Tarım Bakanlığı­ Ministry of Agriculture
11 Nongzhanguan Nanli, Chaoyang District, Beijing 100026, China
Tel : (86­10) 6419­3366
Faks: (86­10) 6500­1869
Web sitesi : www.agri.gov.cn
İletişim Bakanlığı­ Ministry of Communications
11 Jianguaomennei Dajie, Dongcheng District, Beijing 100736, China
Tel : (86­10) 6529­2114
Faks: (86­10) 6529­2345
Web Sitesi : www.moc.gov.cn
İnşaat Bakanlığı­ Ministry of Construction
9 Sanlihe Lu, Baiwanzhuang, Haidian District, Beijing 100835 China
Tel : (86­10) 6839­4114
Faks: (86­10) 6833­5878
Web sitesi : www.cin.gov.cn
Kültür Bakanlığı­Ministry of Culture
10 Chaoyangmen Beijie, Dongcheng District, Beijing 10020 China
Tel : (86­10) 6555­1114
Faks: (86­10) 6555­1433
Web Sitesi: www.ccnt.gov.cn
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 1

Eğitim Bakanlığı­ Ministry of Education
37 Damucang Hutong, Xidan, Xicheng District, Beijing 100816, China
Tel : (86­10) 6609­6114
Faks: (86­10)6601­1049
Web sitesi: www.moe.edu.cn
Maliye Bakanlığı­Ministry of Finance
3 Nansanxiang, Sanlihe, Xicheng District, Beijing 100820, China
Tel : (86­10) 6855­1114
Faks: (86­10) 6855­1627
Web sitesi : www.mof.gov.cn
Dışişleri Bakanlığı­ Ministry of Foreign Affairs
2 Chaoyangmen Nandajie, Chaoyang District, Beijing 100701, China
Tel : (86­10) 6596­1114
Faks: (86­10) 6512­9568
Web sitesi: www.moftec.gov.cn
Sağlık Bakanlığı­Ministry of Health
1 Xizhimenwai Nanlu, Xicheng District, Beijing 100044, China
Tel : (86­10) 6879­2114
Faks: (86­10) 6879­2024
Web sitesi: www.moh.gov.cn
Bilgi Sanayii Bakanlığı­ Ministry of Information Industry
13 Xichang’anjie, Beijing 100804, China
Tel : (86­10) 6601­4249
Faks: (86­10) 6201­6362
Web Sitesi : www.mii.gov.cn
Adalet Bakanlığı­ Ministry of Justice
10 Chaoyangmen Nandajie, chaoyang District, Beijing 100020, China
Tel : (86­10) 6520­5114
Faks: (86­10) 6520­5345
Web sitesi: www.legalingfo.gov.cn
İşçi ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı­ Ministry of Labor and Social Security
12 Hepingli Zhongie, Dongcheng District, Beijing 100716, China
Tel : (86­10) 8420­1114
Faks: (86­10) 8422­3056
Web sitesi: www.molss.gov.cn
Arazi ve Kaynaklar Bakanlığı­ Ministry of Land and Resources
No.64 Fu Nei street, Xicheng District, Beijing 100812, China
Tel : (86­10) 6655­8001
Faks: (86­10) 6655­8004
Web sitesi: www.mir.gov.cn
Çalışma Bakanlığı­ Ministry of Personnel
7 Hepingli Zhongjie, Dongchen Distritct, Beijing 100013, China
Tel : (86­10) 8421­4883
Faks: (86­10) 8422­3240
Web Sitesi: www.mop.gov.cn
Kamu Güvenliği Bakanlığı­ Ministry of Public Security
14 Dongchang’anjie, Beijing 100741, China
Tel : (86­10) 6520­2114
Web sitesi: www.chinamor.cn.net
Demiryolları Bakanlığı­ Ministry of Railways
10 Fuxing Lu, Haidian District, Beijing 100844 China
Tel : (86­10) 5184­0114
Faks: (86­10) 5184­2150
Web Sitesi: www.chinamor.cn.net
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 2

Bilim ve Teknoloji Bakanlığı­ Ministry of Science and Technology
15 Fuxinglu, Haidian Distirct, Beijing 100038, china
Tel : (86­10) 6851­5544
Faks: (86­10) 6851­5006
Web Sitesi : www.most.gov.cn
Su Kaynakları Bakanlığı­ Ministry of Water Resources
2 Baiguanglu Ertiao, Xuanwu District, 100053 China
Tel : (86­10) 6320­2114
Faks: (86­10) 6320­3070
Web sitesi: www.mwr.gov.cn
Devlet Konseyi Altındaki Büro ve İdareler
Sivil Havacılık İdaresi­ General administration of Civil Aviation of China
155 Dongsi Xidajie, Beijing 100710, China
Tel : (86­10) 6525­2038
Faks: (86­10) 6401­3663
Web Sitesi : www.caac.gov.cn
Gümrük İdaresi­General Administration of Customs
6 Jianguomennei Dajie, Beijing 100730, China
Tel : (86­10) 6519­4114
Faks: (86­10) 6519­4004
Web Sitesi: www.customs.gov.cn
Turizm İdaresi­National Tourism Administration
Jia 9 Jianguomennei Dajie, Beijing 100740 China
Tel : (86­10) 6520­1114
Faks: (86­10) 6512­2096
Web Sitesi:www.cnta.com
Sanayi ve Ticaret İdaresi­ State Administration for Industry and Commerce
8 Sanlihe Donglu, Xicheng District, Beijing 100820, China
Tel : (86­10) 6803­2233
Faks: (86­10) 6802­0840
Web Sitesi: www.saic.gov.cn
Radyo, Film, ve Televizyon İdaresi­ State Administration of Radio, Film, and Television
2 Fuxingmenwai Dajie, Beijing 100866, China
Tel : (86­10) 8609­3114
Faks: (86­10) 8609­2437
Web Sitesi: www.sarft.gov.cn
Kalite Tetkik, Denetleme ve Karantina İdaresi­ State General Administration for Quality Supervision
and Inspection and Quarantine
No.9 Dian Bridge East, Hai Dian District, Beijing 100088, China
Tel : (86­10) 8226­0114
Faks: (86­10) 8226­0011
Web Sitesi: www.aqsiq.gov.cn
Vergilendirme Bürosu­ State Bureau of Taxation
5 Yangfangdian Xilu, Haidian District, Beijing 100038, China
Tel : (86­10) 6341­7114
Faks: (86­10) 6341­7321
Web Sitesi: www.chinataxc.gov.cn
Gıda ve İlaç İdaresi­ State food and drug administration
Jia 38 Beilishilu, Xicheng District Beijing 100810, China
Tel : (86­10) 6831­3344
Faks: (86­10) 6831­0909
Web Sitesi: www.sda.gov.cn
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 3

Çevre Koruma İdaresi­ State Environmental Protection Administration
115 Xizhimennei Nanxiaojie, Beijing 100035, China
Tel : (86­10) 6615­3366
Faks: (86­10) 6615­1768
Web Sitesi:www.zhb.gov.cn
Orman Bürosu­ State Forestry Bureau
18 Hepingli Dongjie, Beijing 100714, China
Tel : (86­10) 8423­9000
Faks: (86­10) 6421­3193
Web Sitesi: www.forestry.gov.cn
Fikri Mülkiyet Hakları Ofisi­ State Intellectual Property Office
6 Xituchenglu, Jimenqiao, Haidian District, Beijing 100088, China
Tel : (86­10) 6209­3114
Faks: (86­10) 6421­3193
Web Sitesi: www.sipo.gov.cn
Basın ve Yayın İdaresi­ General Administration of Press and Publication
85 dongsi nandajie, Dongcheng District beijing 100703, China
Tel : (86­10) 6512­4433
Faks: (86­10) 6512­7805
Web Sitesi: www.ncac.gov.cn
Spor İdaresi­ State Sport General Adiministration
5 Tiyuguanlu, Chongwen District, Beijing 100763, China
Tel : (86­10) 6711­2233
Faks: (86­10) 6713­1908
Web Sitesi: www.sport.gov.cn
Ulusal İstatistik Bürosu­ National Bureau of Statistics
75 Yuetannanjie, Xi Cheng District, Beijing 100826, China
Tel : (86­10) 6857­3311
Faks: (86­10) 6853­3618
Web Sitesi: www.stats.gov.cn
Devlet Konseyi Altındaki Ofisler
General Office of the State Council
Zhongnanhai, Beijing 100017, China
Tel : (86­10) 6309­5756
Faks: (86­10) 6610­6016
Hong Kong ve Makao İşleri Ofisi­ Hong Kong and Macau Affairs Office
77 Yuetannanjie, Beijing 100045, China
Tel : (86­10) 6857­9977
Faks: (86­10) 6857­6639
Enformasyon Ofisi­ Information Office
225 Chaoyangmenwai, Dongcheng District, Beijing 100010, China
Tel : (86­10) 8652­1199
Faks: (86­10) 6559­2364
Adalet İşleri Ofisi­ Legislative Affairs Office
9 Wenjinjie, Beijing 100017, China
Tel : (86­10) 6309­7599
Yurtdışında Yaşayan Çinliler Ofisi­ Office Of Overseas Chinese Affairs of State Council
35 Fuwaidajie, Beijing 100037 China
Tel : (86­10) 6832­7530
Faks: (86­10) 6832­7538
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 4

Araştırma Ofisi­ Research Office
Zhongnanhai, Beijing 100017, China
Tel : (86­10) 6309­7785
Faks: (86­10) 6309­7809
Tayvan İşleri Ofisi­ Taiwan Affairs Office
Jia 35, Fuwai Djai, Beijing 10037 China
Tel : (86­10) 6832­8320
Faks: (86­10) 6840­8321
Kurumlar
Meteoroloji İdaresi­China Meteorological Administration
46 Zhong Guan Cun street, Haidian District, Beijing 100089, China
Tel : (86­10) 6840­6114
Web Sitesi: www.cma.gov.cn
Teminat Düzenleme Komisyonu­ Chinese Securities Regulatory Commision
16 Jinrongdajie, Xicheng District, Beijing 100032
Tel : (86­10) 8066­1000
Web Sitesi: www.csrc.gov.cn
Mühendislik Akademisi­ Chinese Academy of Engineering
3 Fuxinglu, Haidian District, Beijing 100038
Tel : (86­10) 6857­0320
Websitesi: www.cae.ac.cn
Bilimler Akademisi­ Chinese Academy of Sciences
52 Sanlihe, Xicheng District, Beijing 100864
Tel : (86­10) 6859­0320
Web Sitesi: www.cashq.ac.cn
Sosyal Bilimler Akademisi­ Chinese Academy of Social Sciences
5 Jiannei Dajie, Beijing 100732, China
Tel: (86­10) 6513­774
Websitesi: www.cass.net.cn
Kalkınma Araştırma Merkezi­ Development Research Center
225 Chaoyangmen Dajie, Beijing 100010
Tel : (86­10) 6523­0008
Faks: (86­10) 6523­0070
Web Sitesi: www.drc.gov.cn
İşletme Okulu­ National School of Administration
6 Changchunqiaolu, Haidian District, Beijing 100089
Tel : (86­10) 6892­9565
Websitesi: www.nsa.gov.cn
Sismoloji Bürosu­ China Seismological Bureau
63 Fuxing Lu, Haidian District Beijing 100036, China
Tel : (86­10) 6821­9525
Web Sitesi: www.csi.ac.cn
Komisyon ve Bakanlıklara Bağlı Bürolar
Döviz İdaresi­ State Administration of Foreign Exchange
18 Fuchenglu, Beijing 100037, China
Tel : (86­10) 6840­2255
Web Sitesi: www.safe.gov.cn
Geleneksel Çin İlaçları İdaresi­State Administration of Traditional Chinese Mecidine
Building 13, Bajiazhuang Dongli, Chaoyang District, Beijing 100026
Tel : (86­10) 65076­3322
Web Sitesi: www.satcm.gov.cn
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 5

Kültürel Varlıklar İdaresi­ State Administration of Cultural Relics
10 Chao Yang Men Bei Da Jie, Chaoiyang District, Beijing 100020, China
Tel : (86­10) 6555­1572
Haritacılık İdaresi­ State Bureau of Surveying&Mapping
9 Sanlihelu, Baiwanzhuang, Beijing 100830, China
Tel : (86­10) 6832­1893
Web Sitesi: www.sbsm.gov.cn
Hububat İdaresi­ State Administration of Grain
11A, Muxudi Belili, Xincheng District, Beijing 100038, China
Tel : (86­10) 6390­6078
Web Sitesi: www.chinagrain.gov.cn
Hafif Sanayi Konseyi­ China National Light Industry Council
Yi 22 Fuwaidajie, Beijing 100083, China
Tel : (86­10) 6839­6328/6327
Faks: (86­10) 6839­6351
Demir Çelik Derneği­ China Iron and Steel Association
46 Dongsi Xidajie, Dongcheng District Beijing 100711, China
Tel : (86­10) 6513­3322/1935
Faks: (86­10) 6513­0074
Okyanus İdaresi­ State Oceanic Administration
1 Fuxingmenwai Dajie, Beijing 100860, China
Tel : (86­10) 6803­2211
Web Sitesi: www.soa.gov.cn
Petrol ve Kimya Sanayi Derneği­ China Petroleum and Chemical Industry Association
Building 16, 4 District, Anhuili, Yuyuncun, Chaoyang District Beijing 100723 China
Tel : (86­10) 6606­9955
Faks: (86­10) 6641­9711
Web Sitesi: www.chinapost.gov.cn
Tekstil Sanayi Konseyi­ China National Textile Industry Council
12 Dongchang’anjie, Beijing 100742, China
Tel : (86­10) 8522­9207/9205/9217
Faks: (86­10) 8522­9283
Tütün Tekeli Bürosu­ State Tobacco Monopoly Bureau
No2 Building 26 West Xuanwumen Avenue, Xuanwu District Beijing 100053, China
Tel : (86­10) 6360­5852/5782
Faks: (86­10) 6360­5036
Web Sitesi: www.tobacco.gov.cn
Dernek ve Kuruluşlar
Sanayi ve Ticaret Federasyonu­ All­China Federation of Industry and Commerce
93 Beiheyan Dajie, Beijing 100006
Tel : (86­10) 6513­6677 Ext.2233, 2234
Faks: (86­10) 6513­1769
Web Sitesi: www.acfic.org.cn
Çin Uluslararası Ticaret Odası­ China Chamber of International Commerce ( CCPIT içinde)
1 Fuxingmenwai Street
Beijing 100860
Tel : (86­10) 6851­3344
Faks: (86­10) 6851­1370
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 6

Çin Dış Ticaret Konseyi­ China Council for the Promotion of International Trade (CCPIT)
1 Fuxingmenwai Street, Beijing 100860
Tel : (86­10) 6801­3344
Faks: (86­10) 6801­1370
Web Sitesi: www.ccpit.org
China Huaneng Group
40 Xue Yuan Nan Lu, Haidian District Beijing 100088, China
Tel : (86­10) 6229­1535
Faks: (86­10) 6223­0171
Web Sitesi: www.chng.com.cn
Uluslararası Kredi ve Yatırım Şirketi­ China International Trust and Investment Corporation
Capital Mansion, 6 Xinyuan Nanlu, Chaoyangqu, Beijing 100004 China
Tel : (86­10) 6466­0088 8486­8718
Faks: (86­10) 6466­1186
Web Sitesi: www.citic.com.cn
Demir Dışı Metal Sanayi Derneği­ China Nonferrous Metals Industry Association
Yi 12 Fuxing Lu, Xicheng, Beijing 100814, China
Tel : (86­10) 6396­6397­1807
Faks: (86­10) 6396­5360
Denizaşırı Petrol Şirketi­ China National Offshore Oil Corp.
P.O. Box 4705, 6 Dongzhimenwai Xiaojie
Beijing 100027
Tel : (86­10) 8452­1071/8452­1010
Faks: (86­10) 8452­1080
Milli Petrol Şirketi­ China National Petroleum Corp.
6 Liupukang, Xicheng District, Beijing 100724, China
Tel : (86­10) 6209­4798/6209­4114
Faks: (86­10) 6209­4806
Milli Tütün Şirketi­ China National Tobacco Corporation
26 B.Xuwumenwai, Xi Da Jie Xuanwu District Beijing 100053
Tel : (86­10) 6360­5678
Faks: (86­10) 6360­5681
Kuzey Sanayileri Şirketi­ China North Industries Corp.
Guang An Men Nan Da Jie Jia 12, Beijing 100053, China
Tel : (86­10) 6354­2738
Faks: (86­10) 6354­0938
Web Sitesi: www.norinco.com.cn
Petro ­Kimyasal Şirketi­ China Petro­Chemical Corporation
6 Hui Xin Dong Jie Jia, Beijing 100029
Tel : (86­10) 6499­9936
Faks: (86­10) 6421­8356
Devlet İnşaat Şirketi­ China State Construction Engineering Corporation
15 Sanlihen Rd., Xicheng District, Beijing 100037, China
Tel : (86­10) 8808­2958
Faks: (86­10) 8808­2789
Devlet Gemi Yapım Şirketi­ China State Shipbuilding Corporation
5 Yuetanbeijie, Xicheng District, Beijing 100861, China
Tel : (86­10) 6803­8833 6803­9205 6803­3947
Faks: (86­10) 6803­9205/6803­1579
Web Sitesi: www.csic.com.cn
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 7

Everbright Industrial Corp.
6 Fu Xing Men Wai Street, Everbright Building Beijing 10045 China
Tel : (86­10) 6856­1226/206
Faks: (86­10) 6856­1121
Web Sitesi: www.ebchina.com
Sigorta Şirketi­ People’s Insurance Company of China
69 Xuan Wu Men Dong He Yan Jie, Beijing 100052, China
Tel : (86­10) 6315­2033/6303­5376
Faks: (86­10) 6315­2033/6303­3589
Web Sitesi: www.piccnet.com.cn
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 8

EK:
ÇHC­HONG KONG YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI ZİYARET PROGRAMI
Pekin’de Ziyaret Edilen Kuruluşlar, Dernekler ve Firmalar
MOFCOM
China Council For The Promotion Of International Trade (CCPIT) Head Office
Ministry of Agriculture of China
China Chamber of Commerce for I/E of Foodstuffs, Native Produce and Animal By­Products
China Machinery Industry Federation
China General Machinery Components Industry Association
China Chamber of Commerce for Stone Industry
European Union Chamber of Commerce in China
China Association for Machinery Standardization
China National Machinery & Equipment I/E Corp.
China National MINMETALS I/E Corp.
Customs General Administration of China
China Chain Store & Franchise Association
AQSIQ General Administration of Quality Supervision, Inspection and Quarantine of China
French Chamber of Commerce in China
CCPIT – Auto­Industry Sub­Council
CCPIT­ Building Material Sub­Council
Tianjin Automobile Industrial I/E Corp.
Tianjin Demrad International Trading
TEDA Tianjin Office
Tianjin Economic Technological Development Area
CCPIT – Machinery Sub­Council
China Chamber of Commerce for I/E of Machinery and Electronic Products
Tianjin Songzi I/E Trade Corp.
Tianjin Native Produce I/E Group Corp.
China National Enterprise Association for MOFTEC
Shougang
Euro­China Trading Corp.
Beijing Yuli Equipment Company
Beijing Foreign Trade Food Corp.
German Chamber of Commerce in China
Italian Chamber of Commerce in China
China National Cereals, Oils & Foodstuffs
Beijing Edible Oil Corp.
Hipokrat firması Pekin Ofisi ve Esbaş Ege Serbest Bölgesi
Marti Int’l Trade Co. Ltd Pekin Ofisi
TEC Trading Co. Ltd. Pekin Ofisi
Okan Holding Pekin Ofisi
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 1

Hong Kong­Guangzhou­Shenzhen’de Ziyaret Edilen Kuruluşlar, Dernekler ve Firmalar
HK Custom
HKGCC: Business Policy
Agriculture, Fisheries and Conservation Department
Vestel Electronics Inc. Hong Kong Ofisi
Pasific Technology Development Ltd.
Sunrise Imp.Exp Co.Ltd
Transammonia Hong Kong Ltd.
Trexta Apac Ltd.
Trade and Industry Department
HKPC
Hong Kong Vegetable Marketing Organization
Invest HK
TDC
Economic Development and Labour Bureau
Hong Kong Marble & Granite Merchants Association
Hong Kong & Kowloon Steel & Metal Importers & Exporters Assocation Ltd
Ram Pacific
Food and Enviromental Hygenic Dept
Department of Health­Chinese Medicine Division
Hong Kong Organic Framing Association
A.S. WATSON Supermarket Chain
Macau Trade and Investment Promotion Institute
Zhuhai CCPIT
Zhuhai Free trade zone (technology centre)
CCPIT, Agriculture Department
Shenzhen CCPIT
Futian Free Trade Zone
Shenzhen Industrial Zone And Surrounding Area
China South International Industrial Materials City
Highnic Group
Invest Guangzhou Office
Guangzhou Economic Technology Development Zone
Guangdong Commercial Trading Import And Export Corporation
Wholesale market (ayakkabı, değerli ve yarı değerli taşlar, inşaat malzemeleri)
Liwan area Economic Bureau
Guangzhou Trading Area
Şişecam Guangzhou Ofisi
Eurosa Coorp.Ltd.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 2
2

Shanghay’da Ziyaret Edilen Edilen Kuruluşlar, Dernekler ve Firmalar
CCPIT–China Council For The Promotion Of International Trade Shanghai Sub­Council
Shanghai Foodstuff Imp.& Exp. Co. Ltd.
Shanghai Foreign Investment Development Board
Jinqiao Export Processing Zone
Şişecam (Shanghai) Trading Co. Ltd.
Vestel Electronics Inc. (Asia)–Zorlu Tekstil Shanghai Temsilcilik Ofisi
Funika Shanghai Temsilcilik Ofisi
Eczacıbaşı Ekom Shanghai Temsilcilik Ofisi
European Union Chamber of Commerce in China
Shanghai Automotive Trade Association
Auto Parts Cırculatıng Trade Association
Shanghai Stone Trade Associıation
Shanghai Building Materials Industry Association
Sinochem Sanghai Corp.
China Chem Co. Ltd.
SRT Industriıal Developing Co
Sanghai Dongyu Materials Co. Ltd.
Sunjüt Shanghai Temsilcilik Ofisi
Argon Kimya San. Shanghai Temsilcilik Ofisi
Ege Seramik Shanghai Temsilcilik Ofisi
Shanghai Food Group Corp.
YI MAI Trading Co. Ltd.
China Supply Chain Council
Cortti Food Co. Ltd.
Shanghai Nanpu Foodstuff Co. Ltd.
Shanghai Foodstuff Import Enterprises Association
Shanghai Focar Imp. & Exp. Co. Ltd.
© İGEME – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2006 3
3