Program kształcenia - Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w ...

Wydział Ochrony Zdrowia i Nauk Humanistycznych 

Kierunek: Pielęgniarstwo 

STUDIA STACJONARNE - PROGRAM KSZTAŁCENIA 

NAUKI PODSTAWOWE 

Przedmiot ANATOMIA symbol NP- A 

Moduł Nauki podstawowe symbol NP 

Jednostka w której realizowany jest przedmiot Wydział Ochrony Zdrowia 

nauczania 

i Nauk Humanistycznych 

Wymiar Łączny dla 80 godzin 

godzinowy przedmiotu 

Semestr I II III IV V VI 

Liczba godzin 

Wykłady 65 

Ćwiczenia 15 

ECTS 3 punkty 

Efekty kształcenia dla przedmiotu 

Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne 

Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_A.W1. posługuje się K_A.U1. posługuje się 

K_D.K1. szanuje godność 

mianownictwem 

w praktyce mianownictwem i autonomię osób 

anatomicznym, 

anatomicznym oraz 

powierzonych opiece, 

K_A.W2. omawia budowę wykorzystuje znajomość K_D.K2. systematycznie 

ciała ludzkiego w podejściu topografii narządów ciała wzbogaca wiedze 

topograficznym (kończyna ludzkiego, 

zawodową 

górna i dolna, klatka K_A.U4. konstruuje wzór 

i kształtuje umiejętności 

piersiowa, brzuch, miednica, wykorzystania podstaw 

dążąc do profesjonalizmu. 

grzbiet, szyja głowa) oraz wiedzy anatomicznej 

czynnościowym (układ 

kostno-stawowy, układ 

mięśniowy, układ krążenia, 

układ oddechowy, układ 

pokarmowy, układ 

moczowy, układy płciowe, 

układ nerwowy i narządy 

zmysłów, powłoka wspólna). 

w badaniu przedmiotowym. 

TREŚCI NAUCZANIA 

Wykłady 1. Anatomia i nauki pokrewne; podstawy embriologii i histologii. 

2. Rodzaje kości i ich połączenia. 

3. Rodzaje mięśni; mięśnie kończyn, tułowia i głowy. 

4. Budowa mózgowia i rdzenia kręgowego. 

5. Układ nerwowy obwodowy, schemat powstawania nerwu rdzeniowego, nerwy 

czaszkowei rdzeniowe. 

6. Narządy zmysłów. 

7. Układ krążenia; serce, naczynia krwionośne. 

8. Budowa układu chłonnego, budowa śledziony. 

9. Gruczoły wewnętrznego wydzielania. 

10.Budowa układu oddechowego, płuca, opłucna, drogi oddechowe. 

20

11. Budowa układu pokarmowego, unerwienie i unaczynienie. 

12. Budowa układu moczowo-płciowego; miednica mniejsza. 

Ćwiczenia 1. Anatomia topograficzna; organizm jako całość: części ciała i okolice, 

płaszczyzny, osie i linie ciała. 

2. Okolice głowy, szyi, twarzy, mięśnie, unerwienie, unaczynienie. 

3. Okolice klatki piersiowej – mięśnie, unerwienie, unaczynienie. 

4. Okolice kończyny górnej i dolnej – mięśnie, unerwienie, unaczynienie. 

Metody 

nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

Literatura 

uzupełniająca 

5. Okolice brzucha – mięśnie, unerwienie, unaczynienie. 

Wykłady: 

- wykład informacyjny, 

- wykład problemowy, 

- dyskusja dydaktyczna, 

- metoda programowana z użyciem komputera. 

Ćwiczenia: 

- metoda programowana z użyciem komputera, 

- pokaz na fantomie i modelu, 

- film, 

- dyskusja dydaktyczna. 

Egzamin po I semestrze. 

Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest pozytywne zaliczenie ćwiczeń, 

na których obecność jest obowiązkowa. 

1. Beverly M., Wielki atlas anatomii człowieka, Wyd. Buchmann, 2009 

2. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, t. I-V, PZWL, Warszawa 2010 

3. Narkiewicz O., Moryś J. (red.), Anatomia człowieka. Podręcznik dla studentów, 

t. I-IV, PZWL, Warszawa 2010 

4. Parker S., Atlas anatomii człowieka, Wyd. Bellona, 2009 

5. Sobotka J., Atlas anatomii człowieka, t. I i II, Urban&Partner, Wrocław 1994 

6. Urbanowicz Z., Podstawy anatomii człowieka. Tom I i II, Czelej, Lublin 2001 

1. Aleksandrowicz R., Mały atlas anatomiczny, PZWL, Warszawa 2007 

2. Daniel B., Pruszyński B., Anatomia radiologiczna: Rtg, TK, MR, USG, SC, 

PZWL, Warszawa 2005 

3. Feneis H., Ilustrowana anatomia człowieka, PZWL, Warszawa 2003 

4. Gołąb B.K., Anatomia czynnościowa ośrodkowego układu nerwowego, PZWL, 

Warszawa 2004 

5. Gołąb B.K., Podstawy anatomii człowieka, PZWL, Warszawa 2000 

6. Krechowiecki A., Czerwiński F., Zarys anatomii człowieka, PZWL, Warszawa 

2004 

7. Michalik A., Ramotowski W., Anatomia i fizjologia człowieka, PZWL, 

Warszawa 2006 

8. Netter F.H., Atlas anatomii człowieka, Wyd. Medyczne Urban & Partner, 

Wrocław 2002 

9. Liberski P.P., Papierz W.(red.), Neuropatologia Mossakowskiego, Wyd. Czelej, 

Lublin 2005 

10. Sokołowska-Pituchowa J.(red.), Anatomia człowieka, PZWL, Warszawa 2000 

11. Woźniak W.(red.), Anatomia człowieka: podręcznik dla studentów i lekarzy, 

Wyd. Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2003 

12. Woźniak W., Jędrzejewski K.S.(oprac.), Atlas anatomii człowieka Sobotta: 

T. 1: głowa, szyja, kończyna górna, Wyd. Medyczne Urban & Partner, 

Wrocław 2003 

13. Woźniak W., Jędrzejewski K.S.(oprac.), Atlas anatomii człowieka Sobotta: 

T. 2: tułów, narządy wewnętrzne, kończyna dolna, Wyd. Medyczne Urban 

& Partner, Wrocław 2003 

14. Yokochi Ch., Rohen J.W., Weinreb E.L., Fotograficzny atlas anatomii 

człowieka, PZWL, Warszawa 2006 

21

Przedmiot FIZJOLOGIA symbol NP – F 



nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 45 

Ćwiczenia 15 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

20 

ECTS 3 punkty 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_A.W3. rozumie 

K_A.U2.wykazuje różnice w K_D.K1. szanuje godność 

neurohormonalną regulację budowie i charakteryzuje i autonomię osób 

procesów fizjologicznych funkcje życiowe człowieka powierzonych opiece. 

oraz elektrofizjologicznych, dorosłego i dziecka, 

K_D.K2. systematycznie 

K_A.W4. charakteryzuje K_A.U11.opisuje zmiany w wzbogaca wiedzę 

specyfikę i znaczenie 

funkcjonowaniu organizmu zawodową i kształtuje 

gospodarki wodno- 

jako całości w sytuacji 

umiejętności dążąc do 

elektrolitowej, 

zaburzenia jego homeostazy profesjonalizmu, 

K_A.W5. określa podstawowe K_A.W13.Wylicza enzymy 

reakcje związków 

biorące udział w trawieniu, 

nieorganicznych i 

objaśnia podstawowe defekty 

organicznych w roztworach enzymów trawiennych oraz 

wodnych oraz prawa 

fizyczne wpływające na 

przepływ cieczy , a także 

czynniki oddziaływujące na 

opór naczyniowy przepływu 

krwi. 

określa skutki tych zaburzeń 


Wykłady 1. Fizjologia – charakterystyka przedmiotu. Charakterystyka i istota procesów 

fizjologicznych . 

2. Kontrola czynności układów. Środowisko wewnętrzne organizmu – pojęcie 

homeostazy. 

3. Fizjologia komórki (Struktury komórkowe 

i ich funkcje, błona komórkowa – budowa i funkcje). 

4. Przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe – budowa płytki nerwowo-mięśniowej. 

5. Funkcje pnia mózgu, zwojów podstawy i móżdżku. 

6. Fizjologiczne podstawy wyższych czynności nerwowych (mowa, pamięć, 

uczenie). 

7. Układ krążenia – podstawy hemodynamiki. 

22

8. Teoretyczne podstawy elektrokardiografii. 

9. Krew: homeostaza układu krwionośnego, krzepnięcie i fibrynoliza. 

10. Krążenie narządowe. Cechy tętniczego i żylnego zbiornika krwi. Krążenie 

w naczyniach włosowatych. Zjawisko wymiany i transportu gazów (tlenu, 

dwutlenku węgla). 

11. Mechanika oddychania. Podstawowe pojęcia. 

12. Nerki, ich czynność . Nerkowy przepływ krwi; filtracja kłębuszkowa. 

Zagęszczanie i rozcieńczanie moczu. 

13. Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej i mechanizmy ich kompensacji. 

14. Fizjologia przewodu pokarmowego: czynność poszczególnych odcinków. 

15. Hormony: definicje, wydzielanie, funkcje. Charakterystyka fizyczna 

i chemiczna. Mechanizmy działania hormonów. 

16. Mechanizmy kontroli hormonalnej (homeostaza, sprzężenie zwrotne, osie 

podwzgórzowe. 

17. Przemiana materii jej składowe i regulacja. 

18. Fizjologiczne podstawy zasady zdrowego stylu życia. 

Ćwiczenia 1. Receptory – podział i ich rodzaje. Czucie skórne, zapachów i smaku. 

2. Efektory – mechanizm skurczu mięśnia. Omówienie mięśni szkieletowych. 

3. Odruchy z rdzenia kręgowego. 

4. Korowa kontrola ruchu, snu i świadomości (rodzaje snu i jego zaburzenia). 

5. Elektrokardiogram. Typy rytmów i zaburzenia przewodzenia. 

6. Krew i jej elementy morfotyczne. 

7. Zaburzenia homeostazy (patologie). Grupy krwi. 

8. Pomiary częstości skurczów serca i ciśnienia tętniczego w reakcji na zmiany 

pozycji ciała, wysiłek statyczny i dynamiczny. Omówienie praktycznego 

znaczenia otrzymanych wyników. 

9. Objętości oddechowe. Wentylacja oddechowa. 

10. Pojęcie klirensu i jego zastosowanie praktyczne. 

11. Układy buforowe i rola układu oddechowego w regulacji równowagi kwasowozasadowej. 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

Metody 

nauczania 

12. Bilans energetyczny organizmu. Ogólne zasady aktywności ruchowej. 

1. Opracowanie atlasu zaburzeń EKG. 

2. Opracowanie programu rehabilitacyjnego obejmującego aktywność ruchową 

i zasady dietetyczne dla pacjenta chorego na cukrzycę. 


i zasady dietetyczne dla pacjenta chorego z hipercholesterolemią. 


i zasady dietetyczne dla pacjenta otyłego. 


i zasady dietetyczne dla osoby prowadzącej siedzący tryb życia z zagrożeniem 

miażdżycy. 

6. Opracowanie algorytmu postępowania pacjenta z hipotermią. 

7. Opracowanie zestawu badań diagnostycznych u pacjenta z wysokim poziomem 

glukozy we krwi na czczo. 

8. Opracowanie zestawu badań diagnostycznych u pacjenta ze stwierdzonym 

wysokim ciśnieniem tętniczym krwi. 

9. Wykazanie na podstawie spirogramu istnienia choroby obturacyjnej płuc. 

10.Wykazanie na podstawie spirogramu istnienia choroby restrykcyjnej płuc. 

11.Opisanie graficzne zmian w EKG przy zawale serca. 

12.Opisanie graficzne zmian w EKG wskazujących na bezwzględne ratowanie 

życia. 

13.Opisanie wszystkich objawów i czynników wskazujących na śmierć kliniczną . 

14.Opisanie spirogramu pacjenta palącego duże ilości papierosów. 

Wykłady: 


23

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

Literatura 





Ćwiczenia: 



- film, 


Zajęcia bez udziału nauczyciela: 

- studiowanie literatury, 

- prezentacja multimedialna, 


Egzamin po II semestrze. 



1. Bartel H., Embriologia. Podręcznik dla studentów medycyny, PZWL, 

Warszawa 1995 

2. Silbernagl S., Despopoulos A., Ilustrowana fizjologia człowieka, PZWL, 

Warszawa 2010 

3. Traczyk Z., Trzebski A., Fizjologia człowieka z elementami fizjologii 

stosowanej i klinicznej, PZWL, Warszawa 2001 

4. Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, PZWL, Warszawa 200 

1. Górski J. (red.), Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego,PZWL, Warszawa 

2006 

2. Kozłowski S., Nazar K. (red.), Wprowadzenie do fizjologii klinicznej, PZWL, 

Warszawa 1999 

3. Maśliński S., Ryżewski J.(red.), Patofizjologia, PZWL, Warszawa 2000 

4. Michalik A., Ramotowski W., Anatomia i fizjologia człowieka, PZWL, 

Warszawa 2006 

Przedmiot PATOLOGIA symbol NP – P 



nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 45 

Ćwiczenia 15 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

15 

ECTS 3 punkty 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_A.W19.definiuje podstawowe K_A.U11. opisuje zmiany K_D.K1. systematycznie 

pojęcia z zakresu patologii ogólnej w funkcjonowaniu 

wzbogaca 

zaburzenia krążenia, zmian 

organizmu jako całości systematycznie 

wstecznych i postępowych, zmian w sytuacji zaburzenia jego wiedzę w zakresie 

zapalnych i nowotworowych, 

homeostazy, 

patologii w dążeniu 

24

K_A.W20. omawia wybrane 

zagadnienia z zakresu patologii 

narządowej układu krążenia, 

oddechowego, trawiennego, 

moczowo- płciowego i 

nerwowego, 

K_A.W21. wymienia czynniki 

chorobotwórcze zewnętrzne 

i wewnętrzne, modyfikowane 

i niemodyfikowane. 

K_A.U12. powiązuje obrazy 

uszkodzeń tkankowych 

i narządowych z objawami 

klinicznymi choroby, 

wywiadem i wynikami 

badań diagnostycznych. 

25 

do profesjonalizmu 

zawodowego, 

K_D.K2. szanuje 

godność 

i autonomię osób 

powierzonych opiece 


Wykłady 1. Patologia, patofizjologia i patomorfologia – uwagi wstępne, cele, rozwój, rys 

historyczny. Zdrowie i choroba. 

2. Homeostaza i adaptacja. 

3. Choroba, czynniki chorobotwórcze wewnętrzne i zewnętrzne. Choroba 

organiczna i czynnościowa. Przebieg i zejście choroby. 

4. Zapalenie. Zaburzenia termoregulacji. 

5. Zaburzenia regulacji hormonalnej ustroju. 

6. Patogeneza zawału serca. 

7. Ostra i przewlekła niewydolność krążenia. 

8. Patogeneza miażdżycy. 

9. Nadciśnienie tętnicze. Powikłania narządowe w chorobie nadciśnieniowej. 

10. Morfologia serca w stanach chorobowych. 

11. Wstrząs. 

12. Ostra i przewlekła niewydolność nerek. 

13. Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej. Zaburzenia równowagi kwasowozasadowej. 

Obrzęki. 

14. Patologia wątroby i dróg żółciowych. Marskość wątroby. Zapalenia wirusowe 

wątroby. 

15. Patologia układu oddechowego. 

16. Etiopatogeneza nowotworów. 

17. Rak piersi, rak płuca, rak jelita grubego – charakterystyka kliniczna 

i patomorfologiczna. 

18. Awitaminozy. 

19. Osteoporoza pomenopauzalna (typ I) i starcza (typ II). 

20. Zagrożenia płodu i noworodka. 

21. Wybrane aspekty starzenia się narządów i układów w organizmie człowieka. 

Ćwiczenia 

Zajęcia 

bez udziału 

22. Metodyka i zakres badań stosowanych w patomorfologii. 

1. Patologia przysadki. 

2. Patologia tarczycy. 

3. Patogeneza chorób nadnerczy. 

4. Podział histopatologiczny nowotworów. Zasady oceny złośliwości 

nowotworów. 

5. Patogeneza i patomorfologia chorób zapalnych wielonarządowych. 

6. Niedokrwistości pierwotne i wtórne. Niedokrwistość chorób nowotworowych. 

7. Choroby mieloproliferacyjne. Ostra białaczka szpikowa. Przewlekła białaczka 

szpikowa. 

8. Chłoniaki. Ziarnica złośliwa. 

9. Skazy krwotoczne : naczyniowe, płytkowe i osoczowe. 

10. Zespół śródnaczyniowego wykrzepiania. Zaburzenia hemostazy w przebiegu 

ciąży i porodu. 

11. Trombofilia. Pierwotna i wtórna profilaktyka przeciwzakrzepowa. 

12. Patologia układu nerwowego. 

1. Korzystanie z internetowej bazy muzealnej obrazów makro i mikroskopowych: 

a/ przegląd i analiza chorób serca,

nauczyciela b/ przegląd i analiza obrazów chorób wątroby, 

c/ przegląd i analiza nowotworów. 

2. Ból 

Metody 

nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

obowiązkowa 

Literatura 


3. Posocznica. 

Wykłady: 





Ćwiczenia: 


- studium przypadku, 


- film, 


- pogadanka. 





- analiza internetowej bazy 




1. Guzek J.W., Patofizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie 


2. Kruś S., Patologia. Podręcznik dla licencjackich studiów medycznych, 

Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2003 

3. Kruś S., Skrzypek-Fakhoury E. (red.), Patomorfologia kliniczna, Wydawnictwo 

Lekarskie PZWL, Warszawa 2005 

4. Kumar V., Cotran R.S., Robbins S.L. (red. Włodzimierz T. Olszewski), 

Patologia, Wyd. Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2005 

5. Liberski P.P., Papierz W. (red.), Neuropatologia Mossakowskiego, Wyd. Czelej, 

Lublin 2005 

6. Murray C.J.L., Lopez A.D. (red.), Globalne obciążenie chorobami T. 1, Vesalius, 

Warszawa-Kraków 2000 

7. Maśliński S., Ryżewski J., Patofizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 

Warszawa 2002 

8. Olszewski), Patologia, Wyd. Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2005 

9. O’Connor D. J., Jones B. G., Patologia, Wydaw. Urban&Partner, Wrocław 2007 

10. Stevens A., Lowe J. (red. Elżbieta Korobowicz): Patologia, Wyd. Czelej, Lublin 

2004 

11. Zahorska- Markiewicz B., (red.), Patofizjologia kliniczna dla studentów. 

Volumed, 2000 

1. Kajora M., (red.), Zarys patomorfologii – podręcznik dla studentów 

pielęgniarstwa, Wyd. ŚAM., Katowice 2003 

2. Konturek S.J., Gastroenterologia i hepatologia kliniczna, PZWL, Warszawa 2006 

3. Stachura J., Domagała W., Patologia – znaczy słowo o chorobie T. I Patologia 

ogólna. Kraków, PAU, 2009 

4.Zahorska-MarkiewiczB., MałeckaE.,Patofizjologia kliniczna, Volumed, Wrocław 

2001 

26

Przedmiot GENETYKA symbol NP-G 



nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 20 

Ćwiczenia 20 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

10 

ECTS 1 punkt 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_A.W10. omawia funkcje K_A.U6. szacuje ryzyko K_D.K1. szanuje godność 

genomu, transkryptomu ujawnienia się danej choroby i autonomię osób 

i protetomu człowieka oraz w oparciu o zasady 


podstawowe koncepcje 

dziedziczenia i wpływ K_D.K2. systematycznie 

regulacji ekspresji genów, czynników środowiskowych, wzbogaca wiedzę 

w tym regulacji 

K_A.U13. wykorzystuje wiedzę zawodową i kształtuje 

epigenetycznej, 

na temat chorób 

umiejętności dążąc 

K_A.W11. opisuje budowę 

uwarunkowanych 

do profesjonalizmu. 

chromosomów oraz 

genetycznie w profilaktyce 

molekularne podłoże 

nowotworów oraz 

mutagenezy; zna profile diagnostyce prenatalnej. 

metaboliczne podstawowych 

narządów, 

K_A.W12. wymienia zasady 

dziedziczenia różnej liczby 

cech, dziedziczenia cech 

ilościowych, niezależnego 

dziedziczenia cech oraz 

dziedziczenia pozajądrowej 

informacji genetycznej. 

Wykłady 


1. Wybrane zagadnienia z genetyki ogólnej oraz ich odniesienie do genetyki 

człowieka: genotyp i fenotyp, informacja genetyczna, środowisko a zmienność 

organizmów. 

2. Budowa i funkcja komórki: cykl komórkowy, starzenie i śmierć komórki mitoza 

i mejoza, gametogeneza. 

3. Budowa i struktura chromosomu, kariotyp człowieka i jego analiza. 

4. Genetyka molekularna: kwasy nukleinowe, organizacja genomu człowieka, geny, 

kod genetyczny, transkrypcja, translacja, naprawa DNA. 

5. Inżynieria genetyczna: rekombinacje w inżynierii genetycznej, enzymy 

27

estrykcyjne, wektory, klonowanie, hybrydyzacja, amplifikacja DNA, 

zastosowanie inżynierii genetycznej w medycynie. 

6. Mutacje genowe, abberacje chromosomowe i strukturalne, badania 

cytogenetyczne, mutageny. 

7. Sposoby dziedziczenia genów: prawa Mendla, homozygota, heterozygota, 

dziedziczenie dominujące i recesywne. 

8. Rośliny i zwierzęta transgeniczne. Klonowanie ssaków. 

Ćwiczenia 1. Choroby chromosomowe człowieka, badania cytogenetyczne. 

2. Choroby dziedziczone w sposób autosomalny i sprzężony z płcią. 

3. Choroby spowodowane mutacjami w mitochondrialnym DNA. 

4. Poradnictwo genetyczne: podstawowe zasady działania poradnictwa 

genetycznego, wskazania do badań genetycznych, rodowód genetyczny, 

diagnostyka prenatalna, profilaktyka i leczenie chorób genetycznie 

uwarunkowanych. 

5. Badania genetyczne w ustalaniu ojcostwa. 

6. Immunologia transplantacyjna: nieswoiste i swoiste mechanizmy obronne, 

odpowiedź immunologiczna, układ HLA I i II klasy, grupy krwi i układ Rh, 

przeszczepianie tkanek, komórek i narządów. 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

Metody 

Nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

Literatura 


7. Etyczne, prawne i społeczne aspekty zastosowania genetyki w medycynie. 

1. Analiza rodowodów genetycznych. 

2. Patogeneza i podział wad wrodzonych. 

3. Rodzaje cech dysmorficznych. 

Wykłady: 





Ćwiczenia: 



- film, 


- pogadanka. 





Zaliczenie z oceną po I semestrze. 

1. Bradley J.T., Johnson D.R., PoberB.R., Genetyka medyczna. Notatki 

z wykładów, PZWL, Warszawa 2008 

2. Drewa G., Ferenc T., Genetyka medyczna. Podręcznik dla studentów, Urban 


3. Passarge E., Genetyka. Ilustrowany przewodnik, PZWL, Warszawa 2004 

4. Winter P.C., Hickey G.I., Fletcher H.L., Genetyka. Krótkie wykłady, PWN, 

Warszawa 2010 

1. Bal J. (red.), Biologia Molekularna w medycynie. Elementy genetyki klinicznej, 

PWN, Warszawa 2008 

2. Ciechaniewicz A., Kokot F. (red.), Genetyka molekularna w chorobach 

wewnętrznych, PZWL, Warszawa 2008 

3. Clark A.G., Hartl D.L., Podstawy genetyki populacyjnej, Wydawnictwa 

Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010 

4. Epstein R. J., Biologia molekularna człowieka, Czelej, Lublin 2006 

5. Kapelańska-Pręgowska J., Prawne i bioetyczne aspekty testów genetycznych, 

28

Wolters Kluwer, Warszawa 2011 

Przedmiot BIOCHEMIA I BIOFIZYKA symbol NP- BiB 



nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 30 

Ćwiczenia 15 

ECTS 1 punkt 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_A.W.5.określa podstawowe K_A.U3. prognozuje kierunek K_D.K2. systematycznie 

reakcje związków 

procesów biochemicznych wzbogaca wiedzę 

nieorganicznych 

w poszczególnych stanach zawodową i kształtuje 

i organicznych w roztworach klinicznych, 

umiejętności, dążąc do 

wodnych oraz prawa K_A.U7. wykorzystuje znajomość profesjonalizmu, 

wpływające na przepływ 

praw fizyki do opisu K_D.K6. rzetelnie 

cieczy, a także czynniki 

zagadnień z zakresu biologii i dokładnie wykonuje 

oddziaływujące na opór 

komórek, tkanek oraz 

obowiązki zawodowe. 

naczyniowy przepływu krwi procesów fizjologicznych, 

K_A.W6. wyjaśnia podstawy 

w szczególności do 

fizykochemiczne działania 

wyjaśnienia wpływu na 

zmysłów wykorzystujących organizm ludzki czynników 

fizyczne nośniki informacji zewnętrznych, takich jak 

(fale dźwiękowe i 

temperatura, grawitacja, 

elektromagnetyczne), 

ciśnienie, pole 

K_A.W9. różnicuje budowę 

elektromagnetyczne 

aminokwasów, nukleozydów, oraz promieniowanie 

monosacharydów, kwasów jonizujące na organizm 

karboksylowych i ich 

ludzki. 

pochodnych, wchodzących 

w skład makrocząsteczek 

obecnych w komórkach, 

macierzy 

zewnątrzkomórkowej 

i płynach ustrojowych, 

różnicuje witaminy. 

Wykłady 


1. Błony komórkowe: budowa i dynamika, białka błonowe, kanały i pompy 

błonowe, pompa sodowa, pompy wapniowe. 

2. Podstawowe mechanizmy regulujące metabolizm ustrojowy: sprzężenie zwrotne, 

enzymy, regulacja aktywności enzymów. 

3. Aminokwasy i białka: struktura i metabolizm aminokwasów;synteza, budowa 

i glikozylacja białek. 

4. Metabolizm węglowodanów: monosacharydy i disacharydy;oligosacharydy 

29

i polisacharydy; glikoliza; glukoneogeneza;rozkład i synteza glikogenu. 

5. Lipidy - biosynteza i udział w utrzymaniu homeostazy:biosynteza i wydalanie 

cholesterolu; biosynteza i metabolizm kwasów tłuszczowych, triglicerydów 

i fosfolipidów. 

Ćwiczenia 1. Czynniki ryzyka miażdżycy. Zaburzenia gospodarki lipidowej 

hipercholesterolemia, hiperlipidemia mieszana. 

2. Równowaga wodno-elektrolitowa i kwasowo-zasadowa: regulacja narządowa 

i ogólnoustrojowa metabolizmu wodno-elektrolitowego; kwasica i alkaloza 

metaboliczna i oddechowa. 

3. Laser, badanie właściwości światła laserowego. 

4. Badanie konduktywności (przewodności elektrycznej właściwej) roztworów. 

5. Wyznaczanie ciepła właściwego cieczy metodą ostygania. 

Metody 

Nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

Literatura 


Wykłady: 





Ćwiczenia: 




- film, 


- pogadanka. 

Zaliczenie po I semestrze. 

1. Bańkowski E., Biochemia. Podręcznik dla studentów uczelni medycznych. Urban 

& Partner, Wrocław, 2004 

2. Filipowicz B., Więckowski W., Biochemia, PWN, Warszawa – Łódź 1983 

3. Hames B.D., Hooper N.M, Houghton J.D., Krótkie wykłady –Biochemia. PWN, 

Warszawa 2010 

4. Jaroszyk F., Biofizyka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006 

5. Jóźwiak Z., Bartosz G., Biofizyka, PWN, Warszawa 2005 

6. Murrary R.K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W., Biochemia Harpera. 


7. Mulas E., Rumianowski R., Rachunek niepewności pomiaru w pracowni fizycznej, 

Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2002 

8. Stryer L., Biochemia, PWN, Warszawa 2001 

9. Terlecki J., Ćwiczenia laboratoryjne z biofizyki i fizyki,PZWL, Warszawa 1999 

1. Trębacz K., Ćwiczenia z biofizyki, Wydawnictwo Uniwersytetu M. Curie- 

Skłodowskiej, Lublin 

2. Pasternak K., Biochemia: podręcznik dla studentów medycznych studiów 

licencjackich, Czelej, Lublin 2005 

3. Kędryna T., Gałka-Walczak M., Wybrane zagadnieni z biochemii ogólnej 

z ćwiczeniami. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2001 

4. Koolman J., Rohm K.-H., Biochemia. Ilustrowany przewodnik, PZWL, Warszawa 

2005 

30

Przedmiot MIKROBIOLOGIA I PARAZYTOLOGIA symbol NP-MiP 



nauczania 




Semestr I II III IV 

Liczba godzin 

V VI 

Wykłady 30 

Ćwiczenia 15 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

15 

ECTS 2 punkty 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_A.W14.definiuje podstawowe K_A.U5. rozpoznaje K_D.K2.systematycznie 

pojęcia z zakresu 

najczęściej spotykane wzbogaca wiedzę zawodową 

mikrobiologii i parazytologii, pasożyty człowieka na i kształtuje umiejętności dążąc 

K_A.W15.różnicuje 

podstawie ich budowy do profesjonalizmu, 

epidemiologię zakażeń 

i cykli życiowych oraz K_D.6.rzetelnie i dokładnie 

wirusami, bakteriami oraz objawów chorobowych, wykonuje obowiązki 

zakażeń grzybami 

K_A.U14. klasyfikuje 

wynikające z procesu 

i pasożytami, 

drobnoustroje, 

kształcenia. 

z uwzględnieniem 

z uwzględnieniem 

geograficznego zasięgu 

mikroorganizmów 

ich występowania. 

chorobotwórczych 

i obecnych we florze 

fizjologicznej, 

K_A.U15. wykorzystuje 

wiedzę na temat 

funkcjonowania układu 

pasożyt - żywiciel dla 

prawidłowej terapii 

chorób wywołanych przez 

pasożyty. 


Wykłady 1. Podstawy bakteriologii, podział drobnoustrojów chorobotwórczych, 

morfologia i fizjologia drobnoustrojów. Drogi szerzenia się zarazków. 

2. Odporność a zakażenie – przeciwzakaźne mechanizmy obronne, odporność, 

w której pośredniczą przeciwciała (humoralna), odporność komórkowa. 

3. Fizjologiczna flora człowieka, anatomiczne rozmieszczenie flory 

fizjologicznej, chorobotwórczość flory fizjologicznej. 

4. Bakteriologia kliniczna – ziarenkowce, Gram-dodatnie, Laseczki Gramdodatnie 

tlenowe, Gram-dodatnie beztlenowe ogólna charakterystyka, 

31

Ćwiczenia 

Zajęcia bez 

udziału 

nauczyciela 

Metody 

nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

czynniki determinujące chorobotwórczość. 

5. Ziarenkowce Gram-ujemne, Pałeczki Gram-ujemne, 

6. bakterie oportunistyczne i pochodzenia zwierzęcego. Prątki, krętki i inne 

podobne drobnoustroje .Czynniki zjadliwości. Epidemiologia. 

7. Wirusologia kliniczna; wirusy RNA, patogeneza i epidemiologia. Wirusowe 

zapalenia wątroby; HAV, HBV, HCV, HEV. Wirusy DNA, patogeneza 

i epidemiologia. 

8. Mikologia kliniczna, dermatofity i grzyby nitkowate. 

9. Drożdżaki i grzyby . Grzybice oportunistyczne. 

10. Parazytologia kliniczna. Zakażenia pasożytnicze. 

11. Zakażenia bakteriami beztlenowymi. Zakażenia układu moczowego, zatrucia 

pokarmowe. Zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Zapalenia płuc. 

12. Choroby zakaźne szerzące się drogą kropelkową: wirusowe, bakteryjne 

Choroby odzwierzęce. 

13. Drobnoustroje przenoszone droga płciową. 

1. Morfologia komórki bakteryjnej. 

2. Metody barwienia bakterii. 

3. Podłoża bakteriologiczne. 

4. Oznaczenie lekowrażliwości. 

5. Diagnostyka grzybów. 

6. Diagnostyka parazytów. 

7. Obsługa mikroskopu. 

9. Interpretacje lekowrażliwości. 

10. Wykonywanie prostych testów diagnostycznych. 

1. Zakażenia bakteryjne. 

2. Zakażenia wirusologiczne. 

3. Zakażenia parazytami. 

Wykłady: 





Ćwiczenia: 


- plansze, 


- pogadanka. 






1. Anusz Z., Podstawy epidemiologii i kliniki chorób zakaźnych, PZWL, Warszawa 

1998 

2. Baran W.M., Baranowska A., Batura-Gabryel H., (red. Krajewska-Kułak E.). 

Zarys mikologii dla pielęgniarek. Podręcznik dla studentów studiów 

magisterskich wydziałów pielęgniarstwa oraz wydziałów nauk o zdrowiu, 

Wyd.Czelej, Lublin 2005 

3. Drewa G., Laboratoryjna diagnostyka parazytologiczna, AM, Bydgoszcz 1990 

4. Dziubek Z.,Choroby zakaźne i pasożytnicze, PZWL 2000 

5. Dzierżanowska D. Jeliaszkiewicz J.(red.), Zakażenia szpitalne, 

α-medicapresss, Bielsko-Biała 1999 

6. Heczko P.B. (red.), Mikrobiologia. Podręcznik dla pielęgniarek, położnych 

32

Literatura 


i ratowników medycznych, PZWL, Warszawa 2007 

7. Kayser F.H., Zaremba M.L., Bienz K.A., Mikrobiologia lekarska, PZWL, 

Warszawa 2007 

8. Jabłoński L., Podstawy mikrobiologii lekarskiej, PZWL,Warszawa 1997 

9. Przondo-Mordarska A.(red.), Zakażenia szpitalne. Etiologia i przebieg. 

Wyd. Continuo, Wrocław 1999 

10.Virella G., Mikrobiologia i choroby zakaźne. Wyd. Med. 2000 

1. Drewa G.,Podstawy genetyki dla studentów i lekarzy, Volumed, Warszawa 1995 

2. Zaremba M., Borowski J., Mikrobiologia lekarska. PZWL, Warszawa 1997 

3. Vandepitte J., Verhaegen J., Engbaek K., Podstawowe procedury laboratoryjne 

w bakteriologii klinicznej, PZWL, Warszawa 2005 

Przedmiot FARMAKOLOGIA symbol NP-F 



nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 45 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

15 

ECTS 2 punkty 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_A.W16.charakteryzuje 

K_A.U8. ocenia wpływ leczenia K_D.K2. systematycznie 

poszczególne grupy środków farmakologicznego na 

wzbogaca wiedzę 

leczniczych, główne mechanizmy fizjologiczne i biochemiczne z zakresu farmakologii 

działania, przemiany w ustroju procesy zachodzące 

dążąc do 

i działania uboczne, 

w poszczególnych 

profesjonalizmu, 

K_A.W17.omawia podstawowe 

narządach, 

K_D.K6. rzetelnie 

zasady farmakoterapii, 

K_A.U9.różnicuje poszczególne i dokładnie wykonuje 

K_A.W18.charakteryzuje 

grupy leków i ich 


poszczególne grupy leków i ich zastosowanie lecznicze, 

zastosowanie lecznicze oraz K_A.U10.zna problematykę 

zasady leczenia krwią i środkami leczenia krwią i środkami 

krwiozastępczymi. 

krwiozastępczymi, 

K_A.U16.szacuje 

niebezpieczeństwo 

Wykłady 

toksykologiczne 

w określonych grupach 

wiekowych oraz w różnych 

stanach klinicznych. 


1. Podstawowe pojęcia z zakresu farmakologii i farmakodynamiki. 

2. Losy leku w ustroju- procesy LADME (dostępność biologiczna i farmaceutyczna). 

3. Grupy leków i mechanizmy działania leków ( teoria receptorowa, mechanizmy 

działania leków). 

4. Pojęcie interakcji w fazie farmaceutycznej oraz interakcji farmakologicznej 

33

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

Metody 

nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

Literatura 


(synergizm addycyjny, hiperaddycyjny antagonizm). 

5. Chemioterapeutyki: podział antybiotyków pod względem mechanizmu 

działania budowy chemicznej, leki przeciwwirusowe, leki przeciwgruźlicze, 

przeciwpierwotniakowe, przeciwgrzybiczne, przeciwrobacze. 

6. Pojęcie uzależnienia lekowego. 

7. Substancje o działaniu dezynfekcyjnym i antyseptycznym. 

8. Leki działające na ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy z uwzględnieniem 

mechanizmu receptorowego. 

9. Opioidowe i nieopioidowe leki przeciwbólowe, leki znieczulenia miejscowego 

i ogólnego. 

10. Leki działające na układ pokarmowy: leki stosowane w chorobie wrzodowej, 

preparaty antiacida, leki wpływające na perystaltykę jelit, leki przeciwwymiotne, 

przeciwzapalne. 

11. Leki działające na układ oddechowy- leki wykrztuśne i przeciwkaszlowe, 

leki stosowane w terapii astmy. 

12. Leki stosowane w chorobach układu krążenia i leki moczopędne. 

13. Leki przeciwnowotworowe - podział i mechanizm działania. 

14. Stosowanie leków w okresie ciąży i laktacji. 

1. Wymogi czystości mikrobiologicznej stawiane personelowi medycznemu 

w odniesieniu do leków i pomieszczeniom. 

2. Wyjaławianie - cel wymogi procesu.Kontrola procesu wyjaławiania. 

3. Chemiczne środki dezynfekcyjne i antyseptyczne podział i mechanizm działania. 

4. Zasady stosowania środków antyseptycznych i dezynfekcyjnych 

(pH, rozcieńczenie, temperatura i czas procesu). 

5. Witaminy i pierwiastki śladowe 

6. Doustne środki antykoncepcyjne.Hormonalna terapia zastępcza. 

Wykłady: 










Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie prac zleconych przez 

nauczyciela. 

1. Kostowski W., Chałubiński M., Farmakologia, PZWL, Warszawa 

2. Kostowski W., Podstawy farmakologii. Podręcznik dla studentów medycyny 

i lekarzy, PZWL, Warszawa 

3. Gomułka W.S., Cefalosporyny. Farmakodynamika leków stosowanych 

w zakażeniach i chorobach inwazyjnych. Farmakodynamika, PZWL, Warszawa 

2005 

4. Janicki S., Fiebig A., Sznitowska M.(red.), Farmacja Stosowana, PZWL, 

Warszawa 2006 

5. Orzechowska-Juzwenko K. red. , Farmakologia kliniczna. Znaczenie w praktyce 

medycznej, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2006 

6. Rajtar- Cynke G. (red), Farmakologia. Wyd Czelej, Lublin 

1. Chodera A., Węc J.J., Rydel J.1 Farmakologia kliniczna, PZWL, Warszawa 

2. Janiec W., Kompendium farmakologii, PZWL, Warszawa 

3. Kostowski W., Herman Z.S. (red.), Farmakologia. Podstawy farmakoterapii. 

Podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy, PZWL, Warszawa 2006 

4. Kostka-Trąbka E. Woroń J., Interakcje leków w praktyce klinicznej, PZWL, 

Warszawa 2006 

34

5. Zejc A., Gorczyca M. , Chemia leków , PZWL, Warszawa 

Przedmiot RADIOLOGIA symbol NP –R 



nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 15 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

15 

ECTS 1 punkt 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_A.W7.określa fizyczne K_A.U71.ocenia szkodliwość K_D.K2.systematycznie 

podstawy nieinwazyjnych dawki promieniowania 


i inwazyjnych metod 

jonizującego i stosuje zasady zawodową i dążąc do 

obrazowania. 

ochrony radiologicznej. 


K_A.W8.posiada wiedzę 

K_D.K6. rzetelnie i dokładnie 

z zakresu diagnostyki 

wykonuje obowiązki 

radiologicznej, 


zawodowe. 

Wykłady 1. Diagnostyka obrazowa. 

2. Badania obrazowe wykonywane z wykorzystaniem promieniowania 

rentgenowskiego, ultradźwięków, jądrowego rezonansu magnetycznego, 

pierwiastków promieniotwórczych. 

3. Środki kontrastowe wykorzystywane w diagnostyce obrazowej- rodzaje, sposoby 

podawania, powikłania, postępowanie w przypadku wystąpienia skutków 

ubocznych. 

4. Diagnostyka radiologiczna – rodzaje, wskazania do badań radiologicznych. 

5. Zadania pielęgniarki w opiece nad chorym po zabiegach z zakresu radiologii 

zabiegowej. 

6. Radiobiologia. 

7. Radioterapia – rodzaje, wskazania, prowadzenie naświetlań, opieka nad chorym 

podczas i po radioterapii. 

8. Radioterapia – powikłania radioterapii, postępowanie z chorym po radioterapii. 

9. Ochrona radiologiczna. 

Zajęcia 1. Udział pielęgniarki w przygotowaniu chorego do badań radiologicznych. 

bez udziału 2. Rola pielęgniarki w przeprowadzaniu badań obrazowych. 

nauczyciela 3.Skutki uboczne radioterapii i sposoby ich łagodzenia. 

Metody Wykłady: 

nauczania - wykład informacyjny, 




35

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

Literatura 






- seminarium. 

Zaliczenie z oceną po IV semestrze. 

1. Bates J. A.,Ultrasonografia jamy brzusznej. Elsevier Urban&Partner. Warszawa 

2006 

2. Brant W. E., Helms C. A., Podstawy diagnostyki radiologicznej. MediPage. 

Warszawa 2008. Tom 1-4 

3. Daniel B., Pruszyński B., Anatomia radiologiczna: Rtg, TK, MR, USG, Sc, 


4. Dziukowa J. Wesołowska E., Mammografia w diagnostyce raka sutka. Medipage. 

Warszawa 2008 

5. Nigel R., Berman G., Radiologia w stanach nagłych, Urban & Partner, Wrocław 

2007 

6. Palmer P.E.S., Diagnostyka ultrasonograficzna. PZWL, Warszawa 2002 

7. Pruszyński B.(red.) ,Radiologia, PZWL, Warszawa 2003 

8. Pruszyński B.(red.), Diagnostyka obrazowa, PZWL, Warszawa 2003 

9. Prokop M., Galansky M., Spiralna i wielorzędowa tomografia komputerowa 

człowieka. MediPage. Warszawa 2007 

10. Pruszyński B, Leszczyński S. (red.), Diagnostyka obrazowa. Płuca i śródpiersie. 


11. Rummeny E., Reimer P., Heindel W., Obrazowanie ciała metodą rezonansu 

magnetycznego. MediPage. Warszawa 2010 

12. Waldman D. L., Patel N. C., Saad W. E. A., Sekrety radiologii interwencyjnej. 

Elsevier Urban&Partner. Wrocław 2006 

13. Walecki J. (red.), Postępy neuroradiologii. PAN, Warszawa 2007 

1. Greenspan A., Diagnostyka obrazowa w ortopedii dla lekarza praktyka. Medi 

Page. Warszawa 2008 

2. Marchiori D.M. Radiologiakliniczna. Wyd. Czelej Lublin 2002 

3. Schelvan CH., Copeman A., Young J., Davis J., Radiologiapediatryczna. PZWL, 

Warszawa 2004 

4. Różyło K, Różyło-Kalinowska I., Radiologia stomatologiczna, PZWL,. Warszawa 

2008 

36

NAUKI SPOŁECZNE 

Przedmiot PSYCHOLOGIA symbol NS-Ps 

Moduł Nauki społeczne symbol NS 


nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 10 

Ćwiczenia 25 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

15 

ECTS 2 punkty 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_B.W1.zna podstawy K_B.U1. opracowuje zestawienia K_D.K1. szanuje godność 

psychologii w zakresie 

podstawowych 


zachowania i rozwoju 

determinantów zdrowia, powierzonych opiece, 

człowieka, uwarunkowań K_B.U2. ocenia wpływ choroby, K_D.K2. systematycznie 

jego prawidłowego 

hospitalizacji i innych 


i zaburzonego zachowania, sytuacji trudnych na stan zawodową i kształtuje 

K_B.W2. zna problematykę fizyczny, psychiczny 


relacji człowiek-środowisko i funkcjonowanie społeczne profesjonalizmu, 

społeczne, 

człowieka, 

K_D.K3. przestrzega 

K_B.W3. omawia mechanizmy K_B.U3. projektuje i realizuje wartości, powinności 

funkcjonowania człowieka w warunkach symulowanych i sprawności moralnych 

w sytuacjach trudnych, 

elementarne formy pomocy w opiece, 

K_B.W4. wymienia etapy 

psychologicznej, 

K_D.K4. wykazuje 

i prawidłowości rozwoju K_B.U4. prognozuje wpływ odpowiedzialność 

psychicznego człowieka, choroby i hospitalizacji na moralną za człowieka 

K_B.W5. różnicuje pojęcie stan psychiczny człowieka i wykonywanie zadań 

emocji i motywacji oraz zna oraz zależności 

zawodowych, 

pojęcie osobowości i jej somatopsychiczne, 

K_D.K5. przestrzega praw 

zaburzeń, 

K_B.U5. analizuje postawy 

pacjenta, 

K_B.W6. charakteryzuje istotę ludzkie, proces ich 


i strukturę zjawisk 

kształtowania i zmiany, 

wykonuje powierzone 

zachodzących w procesie K_B.U6. ocenia funkcjonowanie obowiązki zawodowe, 

przekazywania i wymiany człowieka w sytuacjach K_D.K7. przestrzega 

informacji, 

trudnych (stres, konflikt, tajemnicy zawodowej, 

K_B.W7. definiuje modele 

frustracja), 

K_D.K8. współdziała 

i style komunikacji 

K_B.U7. zna psychologiczne w ramach zespołu 

interpersonalnej, 

aspekty funkcjonowania interdyscyplinarnego 

K_B.W8. zna techniki 

człowieka w różnych 

w rozwiązywaniu 

37

edukowania lęku i sposoby 

relaksacji oraz mechanizmy 

powstawania, działania 

i zapobiegania zespołowi 

wypalenia zawodowego. 

okresach rozwojowych; 

K_B.U8. zna psychospołeczne 

aspekty wychowania 

seksualnego i prorodzinnego, 

K_B.U9. kontroluje błędy 

i bariery w procesie 

komunikowania się, 

K_B.U10. wykazuje umiejętność 

aktywnego słuchania, 

K_B.U11. wykorzystuje techniki 

komunikacji werbalnej, 

niewerbalnej i parawerbalnej 

w opiece zdrowotnej, 

K_B.U12. tworzy warunki do 

prawidłowej komunikacji 

pielęgniarka – pacjent oraz 

pielęgniarka – personel 

medyczny, 

K_B.U13. dokonuje wyboru 

właściwych technik 

redukowania lęku i metod 

relaksacyjnych, 

K_B.U14. stosuje techniki 

zapobiegania zespołowi 

wypalenia zawodowego. 


Wykłady 1. Wprowadzenie do psychologii. 

2. Psychologia rozwoju człowieka 

3. Emocje, motywacje i osobowość. 

4. Psychologia zdrowia. 

5. Stres a zdrowie. 

Ćwiczenia 1.Koncepcje psychologiczne człowieka. 

2. Inteligencja emocjonalna 

3. Emocje a zdrowie 

5. Typy zachowania. Związek osobowości ze zdrowiem. 

6. Zaburzenia osobowości. 

7. Trening relaksacyjny. 

8. Choroba jako sytuacja trudna. 

9. Komunikacja interpersonalna. 

10. Trening komunikacji 

Zajęcia bez 

udziału 

nauczyciela 

Metody 

nauczania 

12. Rysunek jako źródło wiedzy o dziecku. 

38 

dylematów etycznych 

z zachowaniem zasad 

kodeksu etyki zawodowej, 

K_D.K9. jest otwarty na 

rozwój podmiotowości 

własnej i pacjenta, 

K_D.K10. przejawia empatię 

w relacji z pacjentem 

i jego rodziną oraz 

współpracownikami. 

1. Psychologia bólu 

2. Psychologiczne problemy ciąży i macierzyństwa 

3. Wypalenie zawodowe 

4. Problemy psychologiczne pacjenta w kontakcie ze służbą zdrowia 

5. Problematyka uzależnień od alkoholu i nikotyny. 

Wykłady: 




Ćwiczenia: 

- warsztat, 

- praca w grupach, 

- praca w parach, 

- dyskusja,

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

Literatura 



- pogadanka, 

- drama, 

- karta pracy, 

- metody aktywizujące (metaplan, mapa myśli). 







1. Cierpiałkowska, L., Psychopatologia, WN Scholar, Warszawa 2007 

2. Freud Z., Wstęp do psychoanalizy, PWN, Warszawa 2004 

3. Gasiul H., Psychologia emocji i motywacji, Wyd. UKSW, Warszawa 2007 

4. Goleman D., Inteligencja emocjonalna, Media Rodzina, Poznań 1997 

5. Harwas-Napierała, B., Trempała, J., , Psychologia rozwoju człowieka T. 2-3., 


6. Heszen I., Sęk H., Psychologia zdrowia, PWN, Warszawa 2007 

7. Jakubik, A., Zaburzenia osobowości, PZWL, Warszawa 2009 

8. Kozielecki, J., Koncepcje psychologiczne człowieka, Wydawnictwo 

Akademickie Żak, Warszawa 1998 

9. Kratochvil, S., Podstawy psychoterapii, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2005 

10. Kwiatkowska, A., Krajewska-Kułak, E., Komunikowanie interpersonalne 

w pielęgniarstwie, Wyd. Czelej 2003 

11. Luban-Plozza i wsp., Zaburzenia psychosomatyczne w praktyce lekarskiej, 


12. Maruszewski T., Psychologia poznania, GWP, Gdańsk 2001 

13. McWilliams N., Diagnoza psychoanalityczna, GWP, Gdańsk 2009 

14. Mietzel G., Wprowadzenie do psychologii, GWP , Gdańsk 2000 

15. Nęcka, E. Psychologia twórczości, GWP, Gdańsk 2003 

16. Oleś, P. Osobowość człowieka dorosłego, PWN, Warszawa 2012 

17. Schaffer, H.R., Psychologia dziecka, PWN, Warszawa 2011 

18. Sheridan C.L., Radmacher, Psychologia zdrowia, Instytut Psychologii 

Zdrowia, Warszawa 1998 

19. Steuden, S., Psychologia starzenia się i starości, PWN, Warszawa 2011 

20. Strelau, J. Psychologia różnic indywidualnych, WN Scholar, Warszawa 2002 

21. Trzcieniecka-Green, A. (red.), Psychologia. Podręcznik dla studentów 

kierunków medycznych, UNIVERSITAS, Kraków 2006 

1. Aronson E., Człowiek istota społeczna, PWN, Warszawa 1997 

2. Buss, D., Psychologia ewolucyjna, GWP, Gdańsk 2001 

3. Buzan, T., Mapy twoich myśli, Wyd. AHA, Łódź 2007 

4. Davis M., Fanning P., McKey M. , Sztuka skutecznego porozumiewania się, 

GWP, Gdańsk 2003 

5. Emmons, M., Alberti R., Asertywność, GWP, Gdańsk 2006 

6. Formański, J., Psychologia. Podręcznik dla szkół medycznych., PZWL, 

Warszawa 2006 

7. Friedman, H., Osobowość, GWP, Gdańsk 2008 

8. Hall, C.S., Lindzey, G., Cambell, J.B. (2004). Teorie osobowości, WN PW 

Warszawa 2004 

9. Jakubowska-Winiecka, A., Włodarczyk, D., Psychologia w praktyce 

medycznej, PZWL, Warszawa 2007 

10. Jedliński, K., Trening interpersonalny, Wydawnictwo W.A.B, Warszawa 2008 

11. Jedynak, A. (red.), Zaproszenie do filozofii, SWPS Warszawa 2004 

12. Kernberg, O., Psychodynamiczna terapia pacjentów borderline, GWP, Gdańsk 

39

2007 

13. Król-Fijewska, M., Trening asertywnością, IPZiT, Warszawa 1993 

14. McCrae, R.R., Costa, P.T., Osobowość dorosłego człowieka, Wydawnictwo 

WAM, Kraków 2003 

15. McKay M., Davis M., Fanning P., Sztuka skutecznego porozumiewania się, 

GWP, Gdańsk 2006 

16. Myerscough P. R., Ford, M., Jak rozmawiać z pacjentem, GWP, Gdańsk 2002 

17. Nęcka, E., Trening twórczości, GWP, Gdańsk 2005 

18. Oleś P. Wprowadzenie do psychologii osobowości, WN Scholar, Warszawa 

2005 

19. Płotka A., Zdrowy styl życia psychicznego, Wydawnictwo Neurocentrum, 

Lublin 2003 

20. Przetaczki-Gierowska M., Tyszkowa, M., Psychologia rozwoju człowieka 

T. 1., PWN, Warszawa 2005 

21. Sęk H. (red.), Wsparcie społeczne stres i zdrowie, PWN, Warszawa 2006 

22. Strelau J. (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki t. 1-3, GWP, Gdańsk 

2002 

23. Wojciszke B., Człowiek wśród ludzi, WN Scholar, Warszawa 2004 

24. Zeildler W., Niepełnosprawność. Wybrane problemy psychologiczne 

i ortopedagogiczne, GWP Gdańsk 2007 

Przedmiot SOCJOLOGIA 

40 

symbol NS - S 

Moduł Nauki Społeczne symbol NS 


nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 20 

Ćwiczenia 10 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

15 

ECTS 2 punkty 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_B.W9. omawia mające K_B.U15. analizuje 


zastosowanie w 

i krytycznie ocenia zjawisko wzbogaca wiedzę 

pielęgniarstwie 

dyskryminacji i rasizmu, zawodowa i kształtuje 

wybrane teorie i metody K_B.U16. kontroluje 


modelowania rzeczywistości i koordynuje działania 


z perspektywy socjologii, zapobiegające dewiacjom K_D.K10. przejawia empatię 

K_B.W10. omawia wybrane i patologiom wśród dzieci w relacji z pacjentem 

obszary odrębności 

i młodzieży. 


kulturowych i religijnych, 

K_B.W11. charakteryzuje zakres 

interakcji społecznej 

i procesu socjalizacji oraz 

działanie lokalnych 

społeczności i ekosystemu, 

współpracownikami.

K_B.W12. definiuje pojęcie 

grupy , organizacji, instytucji, 

populacji, społeczności 

i ekosystemu oraz zna zasady 

ich funkcjonowania, 

K_B.W13. różnicuje pojęcia 

dewiacji i zaburzenia ze 

szczególnym 

uwzględnieniem patologii 

dziecięcej, 

K_B.W14. rozumie procesy 

poznawcze i różnicuje 

zachowania prawidłowe, 

zaburzone i patologiczne 

K_B.W15. definiuje 

i interpretuje zjawisko 

nierówności klasowej, 

etnicznej i płci oraz 

dyskryminacji. 


Wykłady 1. Socjologia jako nauka o społeczeństwie. 

2. Grupa społeczna i jej charakterystyka. 

3. Społeczności lokalne – charakterystyka. 

4. Interakcja społeczna – pojęcie, teorie, płaszczyzny. 

5. Proces socjalizacji – charakterystyka. 

6. Nierówności społeczne – charakterystyka zjawiska i omówienie wybranych 

nierówności. 

7. Zjawisko dyskryminacji rasowej i religijnej. 

8. Patologie społeczne wśród dzieci i młodzieży. 

9. Kultura w ujęciu socjologicznym. 

10. Charakterystyka organizacji i instytucji społecznej. 

Ćwiczenia 1. Odrębności kulturowe i religijne. 

2. Zaburzenia zachowania dzieci i młodzieży. 

3. Zjawisko dewiacji społecznej wśród dzieci i młodzieży. 

4. Rola rodziny w profilaktyce patologii dziecięce.j 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

Metody 

nauczania 

5. Działalność społeczności lokalnej na rzecz rozwoju ekosystemu. 

1. Wybrane aspekty patologii dzieci i młodzieży. 

2. Prostytucja wśród nieletnich - pojęcie, skala problemu, profilaktyka. 

3. Odrębności kulturowe i religijne w skali makroregionu – charakterystyka 

zjawiska. 

4. Rola kobiety we współczesnym społeczeństwie. 

5. Socjologia ciała – zachowania związane z dbałością o ciało. 

6. Dyskryminacja rasowa charakterystyka zjawiska. 

Wykłady: 


- wykład problemowy. 

Ćwiczenia: 


- pogadanka, 

- studium przypadku. 





41

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

Literatura 





1. Giddes A., Socjologia, PWN, Warszawa 2012 

2. Majchrowska A. (red.), Wybrane elementy socjologii, Wyd.Czelej, Lublin 2003 

3. Merton R.K., Teoria socjologiczna i struktura społeczna, PWN, Warszawa 2002 

4. Szacka B., Zróżnicowanie społeczne, PWN, Warszawa 2003 

5. Taranowicz I., Majchrowska A., Kawczyńska –Butrym Z.(red.), Elementy 

socjologii dla pielęgniarek, Wyd.Czelej, Lublin 2000 

6. Tobiasz-Adamczyk B., Wybrane elementy socjologii zdrowia i choroby, 

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000 

7. Sztompka P. Socjologia, Wydawnictwo Znak, Kraków 2002 

1. Błuszkowsk J., Paradoksy normalności i dewiacji, w: Paradoksy polityki, 

(red.) M. Karwat, Wydawnictwo Elipsa, Warszawa 2005 

2. Gniazdowski A., Zachowania zdrowotne, Instytut Medycyny Pracy, Łódź 1990 

3. Kulik T. B., Wrońska I.(red.), Zdrowie w medycynie i naukach społecznych, 

Wyd. KUL, Stalowa Wola 2000 

4. Kwaśniewski J., Dewiacja społeczna, w: Encyklopedia socjologii.T.1. Warszawa 

2000 

5. Piątkowski W., Titkow A. (red.), W stronę socjologii zdrowia. Wyd. UMCS, 

Lublin 2002 

6. Pospieszyl L., Patologie społeczne, PWN, Warszawa 2008 

7. Turowski J., Socjologia. Małe struktury społeczne, Lublin, Wyd. KUL 1993 

8. Turowski J., Socjologia. Wielkie struktury, Lublin, Wyd. KUL 1994 

Przedmiot PEDAGOGIKA Symbol 

42 

NS - P 



nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 25 

Ćwiczenia 15 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

20 

ECTS 2 punkty 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_B.W16. objaśnia 

K_B.U19. opracowuje projekty K_D.K2. systematycznie 

podstawowe pojęcia 

pielęgniarskich działań 


i zagadnienia z zakresu prozdrowotnych 

zawodową i kształtuje 

pedagogiki, jako nauki w środowisku zamieszkania, umiejętności, dążąc do 

stosowanej i procesu 

edukacji i pracy, 


wychowania w aspekcie 


zjawiska społecznego 


( chorowania, zdrowienia, 

hospitalizacji, umierania), 

K_B.W17. wykazuje 

własnej i pacjenta.

znajomość procesu 

kształcenia w ujęciu 

edukacji zdrowotnej, 

K_B.W18. zna problematykę 

metodyki edukacji 

zdrowotnej 

w odniesieniu do dzieci, 

młodzieży i dorosłych 


Wykłady 1. Charakterystyka pedagogiki jako nauki stosowanej. 

2. Cele wychowania – pojęcie, klasyfikacja, funkcje celów wychowania. 

3. Charakterystyka procesu wychowania. 

4. Formy wychowania stosowane w wychowaniu zdrowotnym. 

5. Metody wychowania wykorzystywane w wychowaniu zdrowotnym. 

6. Edukacja zdrowotna – podstawy teoretyczne. 

7. Metody stosowane w edukacji zdrowotnej. 

8. Formy dydaktyczne stosowane w edukacji zdrowotnej. 

9. Środki dydaktyczne wykorzystywane w edukacji zdrowotnej. 

10. Zasady wychowania zdrowotnego. 

11. Planowanie i ewaluacja w edukacji zdrowotnej w pracy pielęgniarki. 

Ćwiczenia 1. Wyjaśnienie i różnicowanie podstawowych pojęć stosowanych w pedagogice. 

2. Cele wychowania, jako realizacja wartości osobowych i społecznych. 

3. Dobór form i środków dydaktycznych w pracy wychowawczej i edukacyjnej 

pielęgniarki. 

4. Analiza i dobór metod działań edukacyjno – wychowawczych w pracy 

pielęgniarki, w zakładach opieki i środowisku zamieszkania pacjenta. 

5. Konstruowanie projektów działań edukacyjnych pielęgniarki w odniesieniu do 

różnych grup wiekowych i różnych środowisk. 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

Metody 

nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

6. Ewaluacja działań dydaktyczno –wychowawczych. 

1. Funkcja dydaktyczno – wychowawcza w pracy pielęgniarki. 

2. Zagrożenia społeczne współczesnej szkoły. 

3. Rola mediów w wychowaniu. 

4. Pielęgniarka – jako edukator zdrowia w środowisku zamieszkania, nauki i pracy. 

Wykłady: 


- wykład konwersatoryjny. 

Ćwiczenia: 


- pogadanka, 

- metody praktyczne (Metoda projektów). 



- prezentacja multimedialna. 




1. Ciechaniewicz W.(red.), Pedagogika. Wyd. II. PZWL, Warszawa 2000 , 2008 

2. Dąbrowska T.E., Wojciechowska-Charlak B., Między teorią a praktyką 

wychowania, UMCS Lublin 1997 

3. Kowalski M., Gaweł A., Zdrowie-wartość-edukacja, Ofic. Wyd. „Impuls” 2007 

4. Łobocki M., Teoria wychowania w zarysie, Ofic. Wyd. „Impuls” Kraków 2006 

5. Półturzycki J., Dydaktyka dla nauczycieli, Wyd. Adam Marszałek Toruń 1997 

6. Tchorzewski A.(red.)., Wychowanie w kontekście teoretycznym, Wyd. WSP 

Bydgoszcz 1993 

43

Literatura 


7. Woynarowska B.(red.), Edukacja zdrowotna, PWN Warszawa 2008 

1. Bereźnicki F., Dydaktyka kształcenia ogólnego. Ofic. Wyd. „Impuls” Kraków 

2001, 

2. Kwieciński Z., Śliwerski B.(red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki. T. 1-2., 


3. Nowak M., Podstawy pedagogiki otwartej, KUL Lublin 1999 

4. Nowak M., Teorie i koncepcje wychowania, Wyd. Akademickie i profesjonalne 

Warszawa 2008 

5. Czasopisma poruszające problemy wychowania i edukacji zdrowotnej. 

Przedmiot PRAWO Symbol 

44 

NS-Pr 



nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 15 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

15 

ECTS 1 punkt 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_B.W19. zna podstawowe pojęcia K_B.U17. zna przepisy prawne K_D.K2. systematycznie 

z zakresu prawa 

dotyczące wykonywania 


i jego miejsce w życiu 

zawodu pielęgniarki 


społeczeństwa, ze szczególnym i udzielania świadczeń 


uwzględnieniem praw człowieka zdrowotnych, 

profesjonalizmu. 

i prawa pracy, 

K_B.U18. zna możliwości 

K_B.W21. zna podstawy prawne stosowania odpowiedzialności 

wykonywania zawodów 

zawodowej, karnej i cywilnej 

medycznych: prawa i obowiązki w zakresie funkcjonowania 

pielęgniarki, strukturę 

systemu ochrony zdrowia 

organizacyjną i zasady 

i udzielania świadczeń 

funkcjonowania samorządu zdrowotnych. 

zawodowego pielęgniarek 

i położnych, zadania samorządu 

w zakresie przyznawania prawa 

wykonywania zawodu 

i wydawania pozwolenia na 

wykonywanie indywidualnej 

lub grupowej praktyki 

pielęgniarskiej, 

K_B.W22. różnicuje 

odpowiedzialność karną, 

cywilną i pracowniczą związaną 

z wykonywaniem zawodu 

pielęgniarki, 

K_B.W23. zna Kartę Praw Pacjenta,

Kartę Praw Człowieka i Kartę 

Praw Dziecka. 


Wykłady 1. Podstawy zagadnień prawnych, system prawa, struktura aktów prawnych, 

wykładnia prawa, wybrane zagadnienia z zakresu prawa wspólnotowego: 

- pojęcie prawa, 

- źródła prawa wg art. 87 Konstytucji RP, 

- systematyka i struktura prawa, 

- wykładnia prawa, 

- stanowienie prawa i ogłaszanie aktów prawnych. 

2. Wybrane zagadnienia z zakresu prawa wspólnotowego: 

- źródła prawa wspólnotowego, 

- podstawowe zasady prawa wspólnotowego, 

- implementacja prawa wspólnotowego, 

- podstawowe regulacje prawa wspólnotowego dotyczące sfery społecznej. 

3. Prawo ubezpieczeń zdrowotnych, warunki udzielania i zakres świadczeń 

opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych: 

- zasady i tryb finansowania świadczeń, 

- zadania władz publicznych w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń, 

- zasady powszechnego, obowiązkowego i dobrowolnego ubezpieczenia 

zdrowotnego, 

- korzystanie ze świadczeń opieki zdrowotnej za granicą, rola i zadania Narodowego 

Funduszu Zdrowia. 

4. Kodeks Etyki Zawodowej Pielęgniarki i Położnej Rzeczypospolitej Polskiej 

5. Prawa pacjenta 

- prawa człowieka według konwencji międzynarodowych, 

- dodatkowe uprawnienia pacjenta w zakładach opieki zdrowotnej przeznaczonych 

dla osób wymagających całodobowych lub codziennych świadczeń zdrowotnych, 

- odpowiedzialność odszkodowawcza w przypadku naruszenia praw pacjenta, 

- Karta Praw Pacjenta, Karta Praw Człowieka, Prawa dziecka chorego 

z uwzględnieniem realizacji Karty Praw Dziecka. 

6. Prawo o zakładach opieki zdrowotnej: pojęcie zakładu opieki zdrowotnej, 

� publiczne zakłady opieki zdrowotnej, 

- formy prowadzenia publicznych zakładów opieki zdrowotnej, 

- tworzenie, przekształcanie i likwidacja publicznych zakładów opieki zdrowotnej, 

- zarządzanie publicznym zakładem opieki zdrowotnej, 

- zasady gospodarki publicznych zakładów opieki zdrowotnej, 

- uprawnienia pracowników zatrudnionych w samodzielnych zakładach opieki 

zdrowotnej. 

7. Uznawanie kwalifikacji zawodowych pielęgniarki na obszarze RP oraz 

na obszarze państw członkowskich Unii Europejskiej. 

10. Odpowiedzialność w zawodach medycznych: 

- odpowiedzialność cywilna, 

- odpowiedzialność karna, 

- odpowiedzialność zawodowa, 

- odpowiedzialność pracownicza 

11. Podstawy prawa pracy: 

- zasady prawa pracy, 

- nawiązywanie i rozwiązywanie stosunku pracy, 

- formy wykonywania pracy, 

- formy świadczenia pracy, 

- podstawowe prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika, 

- systemy czasu pracy, 

- podstawowe świadczenia ze stosunku pracy, 

- uprawnienia pracowników w związku z rodzicielstwem, 

45

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

Metody 

nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

- podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie bhp, 

- odpowiedzialność pracodawcy za wykroczenia przeciwko prawom pracownika. 

1. Kształcenie i doskonalenie zawodowe pielęgniarek i położnych w Polsce. 

2. Świadczenia przysługujące w związku z chorobą, ciążą, porodem, 

niepełnosprawnością. 

3. Podstawy prawne wykonywania zawodów medycznych: procedura uzyskiwania 

prawa wykonywania zawodu. 

Wykłady: 







- studiowanie aktów prawnych, 



Zaliczenie z oceną po II semestrze. 

1. Dercz M., Izdebski H., Organizacja ochrony zdrowia w Rzeczypospolitej 

Polskiej w świetle obowiązującego ustawodawstwa, Polskie Wyd. Prawnicze 

Warszawa 2001 

2. Filar M., Krześ S., Marszałkowska-Krześ E., Zaborowski P., Wydawnictwo 

Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2005 

3. Hibner E., Zarządzanie w systemie ochrony zdrowia, Wyższa Szkoła 

Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi, Łódź 2000 

4. Ksykiewicz-Dorota A. (red.), Zarządzanie w pielęgniarstwie, Wydaw. Czelej, 

Lublin 2005 

5. Kubicki L. (red.), Prawo medyczne, Wydaw. Medyczne Urban & Partner, 

Wrocław 2005 

6. Kubot Z., Umowy o świadczeniach usług medycznych KLEMAR, Wrocław 

2000 

7. Kulik T. B., Latalski M. (red.), Zdrowie publiczne. Podręcznik dla studentów 

i absolwentów, Wydaw. Czelej, Lublin 2002 

8. Lenartowicz H., Zarządzanie jakością w pielęgniarstwie, CEM, Warszawa 1998 

9. Nestorowicz M., Prawo medyczne, Dom Organizatora, Toruń 2001 

10. Pięcińska T., Zarządzanie jakością. Zakład Opieki Zdrowotnej w praktyce, 

Wydaw. Verlag Dashofer, Warszawa 2001 

11. Rogala-Pawelczyk G. (red.), Odpowiedzialność zawodowa pielęgniarek 

i położnych. Postępowanie rzecznika odpowiedziałności zawodowej, Prewencje 

wykroczeń zawodowych, NIPiP, Warszawa 2008 

12. Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Wydaw. C.H. BECK, 

Warszawa 1999 

13. Stychlerz A., Uregulowania prawne dotyczące wykonywania zawodu 

pielęgniarki, PZWL, Warszawa 2009 

14. Zajdel J., Prawo w medycynie, Wyd. Progress , Łódź 2007 

Akty prawne: 

- Ustawa z dnia 23 stycznia 2003r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym 

Funduszu Zdrowia, 

- Ustawa z dnia 15 lipca 2012r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz.U. 2011 

Nr 174, poz.1039) 

- Ustawa z dnia 1 lipca 2012r. o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz. U. 2011 

Nr 174 poz. 138) 

- Kodeks Etyki Zawodowej Pielęgniarek i Położnych Rzeczypospolitej Polskiej, 

46

Literatura 


09.12.2003r., IV Krajowy Zjazd Pielęgniarek i Położnych 

- Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011r. o działalności leczniczej (Dz. U.2011Nr 112, 

poz. 654). 

1. Cybulski Z., Galata W., Komentarz do ustawy o powszechnym ubezpieczeniu 

zdrowotnym, Wydaw. Prawnicze, Warszawa 2000 

2. Gertig H., Duda G., Żywność a zdrowie i prawo, PZWL, Warszawa 2004 

3. Jabłońska-Bonca J., Podstawy prawa dla ekonomistów, Wydawnictwo PWN 

Warszawa 2001 

4. Lewandowski J., Prawo cywilne, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 2002 

Przedmiot ZDROWIE PUBLICZNE symbol NS-ZP 



nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 75 

Ćwiczenia 10 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

15 

ECTS 3 punkty 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_B.W20. zna na poziomie K_B.U20. ocenia globalne trendy K_D.K1. systematycznie 

podstawowym problematykę dotyczące ochrony zdrowia wzbogaca wiedzę 

ubezpieczeń zdrowotnych w aspekcie najnowszych danych zawodową i kształtuje 

i ich systemu w Polsce 

epidemiologicznych 

umiejętności 

i w Unii Europejskiej, 

i demograficznych, 

dążąc do 

charakteryzuje ubezpieczenia K_B.U21. interpretuje działania profesjonalizmu; 

obowiązkowe 

w zakresie polityki zdrowotnej K_D.K3. rzetelnie 

i dobrowolne oraz wybrane i społecznej prowadzonej przez i dokładnie wykonuje 

kierunki polityki ochrony państwo 

powierzone 

zdrowia w Polsce 

na rzecz zdrowia publicznego, obowiązki zawodowe. 

i w państwach członkowskich K_B.U22. dokonuje analizy i oceny 

Unii Europejskiej, 

funkcjonowania rożnych 

K_B.W24. przedstawia genezę, systemów opieki medycznej oraz 

założenia i zadania zdrowia identyfikowania źródeł 

publicznego w ramach 

ich finansowania, 

systemowej koncepcji K_B.U23. projektuje metody 

ochrony zdrowia, 

i formy profilaktyki i prewencji 

K_B.W25. wskazuje kulturowe, chorób oraz kształtowania 

społeczne 

prawidłowych zachowań 

i ekonomiczne 

zdrowotnych wobec rożnych 

uwarunkowania zdrowia grup społecznych, 

publicznego, 

K_B.U24. kontroluje czynniki 

K_B.W26. zna podstawowe obciążające w pracy pielęgniarki 

pojęcia dotyczące zdrowia oraz sprzyjające występowaniu 

i choroby, 

chorób zawodowych 

47

K_B.W27.klasyfikuje czynniki 

warunkujące zdrowie 

w ujęciu jednostkowym 

i globalnym 

K_B.W28. klasyfikuje czynniki 

warunkujące zdrowie 

w ujęciu jednostkowym 

i globalnym, 

K_B.W28. omawia zasady 

racjonalnego żywienia 

w świetle najnowszych badań 

naukowych, 

K_B.W29. charakteryzuje istotę 

profilaktyki i prewencji 

chorób, 

K_B.W30. omawia podstawy 

organizacji Narodowego 

Systemu Zdrowia w Polsce, 

K_B.W31. wyjaśnia założenia 

modeli edukacji zdrowotnej, 

w tym model medycyny 

rodzinnej, rolę i zadania 

pielęgniarki podstawowej 

opieki zdrowotnej, 

K_B.W32. wymienia zasady 

funkcjonowania rynku usług 

medycznych w Polsce oraz 

w wybranych krajach Unii 

Europejskiej, 

K_B.W33. określa swoiste 

zagrożenia zdrowotne 

występujące w środowisku 

zamieszkania, edukacji 

i pracy, 

K_B.W34. omawia strukturę 

i funkcje jednostek opieki 

zdrowotnej, 

K_B.W35. omawia pojęcia: 

stanowisko pracy 

odpowiedzialność, obowiązki 

i uprawnienia, czas pracy, 

praca zmianowa, rozkład 

czasu pracy, standard opieki, 

procedura, algorytm, 

K_B.W36. charakteryzuje 

podstawowe metody 

organizacji opieki 

pielęgniarskiej i rodzaje 

dokumentacji obowiązującej 

na pielęgniarskich 

stanowiskach pracy, 

K_B.W37. definiuje pojęcia: 

obciążenie pracą, choroba 

zawodowa i wypadek przy 

pracy, 

i wypadków przy pracy, 

K_B.U25. rozwija umiejętności 

aktywnego poszukiwania pracy 

z wykorzystaniem nowoczesnych 

metod (curriculum vitae, list 

motywacyjny, rozmowa 

kwalifikacyjna, autoprezentacja) 

K_B.U26. przeprowadza ocenę 

jakości opieki pielęgniarskiej dla 

potrzeb doskonalenia 

pielęgnowania. 

. 

48

K_B.W38. wskazuje typowe 

etapy procesu poszukiwania 

pracy, 

K_B.W39. opisuje etapy 

planowania pracy własnej 

i ich znaczenie w rozwoju 

zawodowym, 

K_B.W40. definiuje pojecie 

jakości w opiece zdrowotnej 

i pielęgnowaniu, różnicuje 

kryteria opieki zdrowotnej 

oraz pielęgniarskiej. 


Wykłady Zdrowie publiczne 

1.Wprowadzenie do przedmiotu. Podstawowe pojęcia dotyczące zdrowia publicznego 

w odniesieniu do jednostki i zbiorowości. 

2. Zakres i zadania zdrowia publicznego i medycyny społecznej. 

3. Współczesne strategie ochrony zdrowia. 

4. Agenda 21 – Strategia Zdrowia w XXI wieku. 

5. Europejskie programy zdrowia publicznego – zarys historyczny i stan aktualny. 

6. Narodowy Program Zdrowia – jego uwarunkowania i realizacja. 

7. Źródła finansowania opieki zdrowotnej. 

8. Podstawowa Opieka Zdrowotna- jej miejsce i znaczenie w świetle nowoczesnej 

polityki zdrowotnej. 

9. Koncepcja opieki medycznej w szkole jako element zdrowia publicznego. 

10. Koncepcja opieki medycznej w szkole jako element zdrowi publicznego. 

11.Wybrane organizacje światowe: międzynarodowe, krajowe – działające 

w obszarze zdrowia publicznego. 

Organizacja ochrony zdrowia 

1. Podstawowe pojęcia z zakresu zarządzania, organizacji ochrony zdrowia, 

ekonomiki i marketingu. 

2. Cele i zadania systemów ochrony zdrowia. 

3. Systemy organizacji ochrony zdrowia w Unii Europejskiej i na świecie 

(wybrane przykłady). 

4. Jakość usług w ochronie zdrowia. 

5. Zasady świadczeń z zakresu ubezpieczeń społecznych w Polsce i krajach Unii 

Europejskiej. 

6. Organizacja systemu ochrony zdrowia w Polsce na tle historycznym. 

7. Aktualny stan prawno-organizacyjny polskiego systemu ochron zdrowia. 

8. Organizacja opieki zdrowotnej nad wybranymi grupami ludności (ratownictwo 

medyczne, opieka nad matką i dzieckiem, choroby społeczne). 

Epidemiologia 

1. Cele i zadania epidemiologii. Podstawowe pojęcia w epidemiologii. 

2. Sytuacja epidemiologiczna w Polsce i świecie. 

3. Źródła informacji epidemiologicznej. 

4. Środowiskowe uwarunkowania zdrowia populacji. 

5. Metody badań epidemiologicznych. 

6. Epidemiologia chorób zakaźnych i niezakaźnych. 

7. Drogi szerzenia się zarazków i drobnoustrojów. 

8. Opracowanie ogniska epidemiologicznego i zatrucia pokarmowego. 

9. Epidemiologia wirusowego zapalenia wątroby. 

10. Epidemiologia AIDS i nosicielstwa wirusa HIV. 

Higiena 

1. Higiena jako nauka. Zadania ochrony zdrowia wynikające z zagrożeń 

ekologicznych. 

49

2. Higiena powietrza - wpływ właściwości powietrza i jego zanieczyszczeń 

na zdrowie. Zanieczyszczenia atmosfery, hydrosfery i litosfery. 

3. Higiena wody. Jakość wody pitnej a stan zdrowia ludności. Ocena przydatności 

wody do picia, interpretacja wyników badań. 

4. Higiena gleby -źródła zanieczyszczenia i sposoby i ich likwidacji. 

5. Czynniki klimatyczne- makroklimat i mikroklimat. Czynniki meteorologiczne 

a zdrowie człowieka 

6. Higiena człowieka: osobista, sen, wypoczynek. 

7. Higiena żywności i żywienia. Składniki pokarmowe. Ochrona żywności 

przed zakażeniem. 

8. Higiena pracy i zagrożenia zdrowotne. 

9. Higiena nauki i zakładów nauczania i wychowania. 

10. Higiena wieku podeszłego. 

Statystyka 

1. Statystyka Publiczna Ministra Zdrowia. 

2. Przedmiot statystyki i organizacji badań statystycznych: 

- przedmiot i zadania statystyki w pielęgniarstwie 

- podstawowe pojęcia statystyczne, 

- rodzaj badań statystycznych, 

- etapy badania statystycznego, 

- biostatystyka. 

3. Rodzaje prawidłowości statystycznych w zakresie: 

- struktury, 

- dynamiki, 

- współzależności w czasie, 

- współzależności w przestrzeni. 

4. Opisowa analiza struktury zjawisk masowych. 

5. Probabilistyczne podstawy wnioskowania statystycznego: 

- losowy dobór próby, 

- zmienne losowe i ich rodzaje, 

- rozkłady teoretyczne zmiennych losowych, 

- rozkłady statystyk z próby. 

6. Weryfikacja (testowanie) hipotez statystycznych: 

- zasady testowania hipotez, 

- parametryczne testy istotności, 

- nieparametryczne teksty istotności. 

7. Metody analizy korelacji i regresji: 

- opis współzależności zjawisk masowych, 

- formy prezentacji materiału statystycznego, 

- wnioskowanie statystyczne w analizie korelacji i regresji. 

8. Zastosowanie pakietu statystycznego (na przykładzie pakietu Statistica) 

do obliczeń statystycznych w pielęgniarstwie 

Ćwiczenia Organizacja ochrony zdrowia 

1. Kierowanie zasobami ludzkimi. 

2. Organizacja pracy zespołów pielęgniarskich. 

3. Obciążenia w pracy pielęgniarki. 

4. Aktywne poszukiwanie pracy. 

5. Ekonomika ochrony zdrowia ( podaż, popyt rynek potrzeb i świadczeń 

zdrowotnych). Finansowanie świadczeń zdrowotnych. 

6. Marketing w ochronie zdrowia. 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

7. Jakość w ochronie zdrowia. 

Zdrowie publiczne 

1. Uwarunkowania zdrowia (kulturowe, psychologiczne, ekonomiczne). 

2. Program Wspólnotowy UE w dziedzinie zdrowia publicznego na lata 2003-2008. 

Higiena 

50

Metody 

nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

1. Ergonomia i jej udział w zachowaniu bezpieczeństwa pracy. 

2. Zagrożenia przeciążeń narządu ruchu wśród pielęgniarek – działania 

profilaktyczne. 

Organizacja ochrony zdrowia 

1. System kształcenia pielęgniarek w Polsce Możliwości podnoszenia kwalifikacji 

zawodowych 

2. Analiza i badanie rynku. 

Wykłady: 





Ćwiczenia: 







- praca oryginalna, 



Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest pozytywne zaliczenie ćwiczeń, na 

których obecność jest obowiązkowa. 

1. 1. Karski J., Polityka i teoria Promocji Zdrowia. Wybrane zagadnienia. Wydanie 

CeDuWu Sp. z o. o. Warszawa 2003 

2. Kubicki L., Prawo Medyczne, Wyd.Urban & Partner Wrocław 

3. Czupryna A., Poździoch S., Ryś A., Włodarczyk W.C., Zdrowie Publiczne. 

T. I ,T. II. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius Kraków 2000 

4. Czabanowska K., Włodarczyk C. (red.), Zatrudnienie w zdrowiu publicznym 

w Europie, Wydaw. UJ, Kraków 2004 

5. Gertig H., Duda G., Żywność a zdrowie i prawo, PZWL, Warszawa 2004 

6. Jethon Z., Grzybowski A. (red.), Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa. 

PZWL,Warszawa 2000 

7. Jabłoński L., Karwat I.D. (red.), Podstawy epidemiologii ogólnej, 

epidemiologia chorób zakaźnych, Podręcznik dla studentów nauk medycznych 

i pielęgniarskich studiów licencjackich, Wyd. Czelej, Lublin 2002 

8. Jędrychowski W., Epidemiologia. Wprowadzenie. Metody badań. PZWL, 

Warszawa 1999 

9. Karski J.B. (red.), Promocja zdrowia. IGNIS, Warszawa, 1999 

10. Ksykiewicz-Dorota Anna (red), Podstawy organizacji pracy pielęgniarskiej. 

Podręcznik dla studentów licencjackich wydziałów pielęgniarstwa oraz 

wydziałów nauk o zdrowiu. Czelej, Lublin 2004 

11. Ksykiewicz - Dorota Anna (red), Zarządzanie w pielęgniarstwie, Wyd. Czelej, 

Lublin 2005 

12. Kulik T.B., Latalski M. (red.), Zdrowie Publiczne 

13. Leowski J., Polityka zdrowotna a zdrowie publiczne, Warszawa 2009 

14. Nosko J. (red), Ekonomika i zarządzanie w opiece zdrowotnej, Szkoła Zdrowia 

Publicznego. Instytut Medycyny Pracy im. prof. J Nofera, Łódź 2001 

15. Podręcznik dla studentów i absolwentów Wydziałów Pielęgniarstwa i Nauk 

o Zdrowiu Akademii Medycznych. Wydawnictwo Czelej Lublin 2002 

16. Rogala-Pawelczyk G., Odpowiedzialność zawodowa pielęgniarek i położnych. 

Wyd. Naczelna Izba PiP Warszawa 2007 

17. Ślusarska B., Zarzycka D., Zahradniczek K.(red),Podstawy pielęgniarstwa, 

Wyd. Czelej 2000 

51

Literatura 


18. Zajdel J., Prawo w medycynie, Wyd. Progress Łódź 2007 

19. Kodeks Etyki Zawodowej Pielęgniarki i Położnej RP 

20. Marek Z., Błąd medyczny. Przepisy i ustawy. Wydawnictwo Medyczne. 

Kraków 2007 

21. Kodeks Pracy, Kodeks Cywilny 

22. Wojtczak A., Zdrowie publiczne, PZWL 2009 

23. Stanisz A., Przystępny kurs statystyki z zastosowaniem STATISTICA PL na 

przykładach z medycyny, Stat Soft, Kraków 2006 

24. Strona internetowa firmy tworzącej programy statystyczne 

http://www.statsoft.pl/ . 

25. Internetowy podręcznik statystyki - 

http://www.statsoft.pl/textbook/stathome.html. 

Akty prawne: 

- Ustawa z dnia 23 stycznia 2003r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym 

Funduszu Zdrowia, 

- Ustawa z dnia 15 lipca 2012r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz.U. 2011 

Nr 174, poz.1039) 

- Ustawa z dnia 1 lipca 2012r. o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz. U. 2011 

Nr 174 poz. 138) 

- Kodeks Etyki Zawodowej Pielęgniarek i Położnych Rzeczypospolitej Polskiej, 

09.12.2003r., IV Krajowy Zjazd Pielęgniarek i Położnych, 

- Ustawa o działalności leczniczej, 15.04.2011r. (Dz. U. nr 112, poz. 654). 

1. Nowacki W., Wymogi Unii Europejskiej w ochronie zdrowia. Centrum 

Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia, Warszawa 2000 

2. Windak A. (red.), Kontraktowanie świadczeń zdrowotnych – od teorii do 

praktyki. Vesalius, Kraków 1998 

3. Włodarczyk C., Polityka zdrowotna w społeczeństwie demokratycznym. 

Vesalius, Kraków 1996 

4. Włodarczyk C. W., Reforma opieki zdrowotnej w Polsce. Studium polityki 

zdrowotnej. Vesalius, Kraków 1998 

5. Czasopisma: „Problemy medycyny społecznej”, „Zdrowie Publiczne” 

Przedmiot FILOZOFIA I ETYKA 

ZAWODU PIELĘGNIARKI 

symbol NS-FiEZP 



nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 20 10 

Ćwiczenia 15 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

15 15 

ECTS 2 punkty 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_B.W41. różnicuje przedmiot K_B.U27. różnicuje zakres K_D.K1. szanuje godność 

etyki ogólnej 

uprawnień, obowiązków i autonomię osób 

i zawodowej, 

zawodowych i powinności powierzonych opiece, 

52

K_B.W42. posiada wiedzę 

z zakresu koncepcji 

filozoficzno -etycznych 

przydatnych w pielęgniarstwie 

(psychologiczno – 

personalistyczna, 

egzystencjalistyczna, 

personalistyczna 

kosmiczno – ewolucyjna, 

etyka niezależna 

T. Kotarbińskiego), 

K_B.W43. charakteryzuje istotę 

podejmowania decyzji 

etycznych i rozwiązywania 

dylematów moralnych 

w pracy pielęgniarki, 

K_B.W44. zna problematykę 

etyki normatywnej, w tym 

aksjologii wartości, 

powinności i sprawności 

moralnych istotnych w pracy 

pielęgniarki, 

K_B.W45. rozumie treść kodeksu 

etyki zawodowej pielęgniarki. 

moralnych 

w zindywidualizowanej 

sytuacji podmiotu opieki, 

K_B.U28. szanuje godność 

osoby ludzkiej w relacji 

z podopiecznym i jego 

rodziną, 

K_B.U29. wie, jak 

rozwiązywać dylematy 

moralne w praktyce 

zawodowej, 

K_B.U30. dba o rozwój 

moralny i kształtowanie 

sumienia. 

53 

K_D.K3. przestrzega wartości, 

powinnościi sprawności 

moralnych w opiece, 


odpowiedzialność moralną 

za człowieka 

i wykonywanie zadań 

zawodowych, 


pacjenta, 


tajemnicy zawodowej, 


w ramach zespołu 

interdyscyplinarnego 



z zachowaniem 

zasad kodeksu etyki 

zawodowej. 


Wykłady 1. Filozofia jako nauka. 

2. Charakterystyka głównych kierunków filozoficznych. 

3. Poglądy filozoficzne – etyczne Tadeusza Kotarbińskiego. 

4. Etyka jako nauka filozoficzna. 

5. Etyka zawodowa pielęgniarki i położnej, jako nauka stosowana. 

6. Etyka pielęgniarstwa jako nauka normatywna. 

7. Aksjologia jako teoria wartości istotnych w pielęgniarstwie. 

8. Deontologia pielęgniarska. 

9. Wybrane teorie etyczne mające zastosowanie w etyce pielęgniarskiej. 

10. Odpowiedzialność zawodowa pielęgniarki. 

11. Dylematy etyczne w pracy pielęgniarek. 

12. Prawa pacjenta – regulacje prawne i deontologiczne. 

Ćwiczenia 1. Personalizm i jego znaczenie w pielęgniarstwie. 

2. Humanizm, jako teoria holistycznego pojmowania człowieka i jego odniesienie 

do pielęgniarstwa. 

3. Feminizm i jego związek z pielęgniarstwem. 

4. Rozwój moralny pielęgniarki. 

5. Etyka sumienia. 

6. Podejmowanie decyzji etycznych. 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

7. Kodeks etyki zawodowej polskiej pielęgniarki i położnej. 

1. Koncepcja człowieka w wybranych poglądach filozoficznych. 

2. Kantyzm – teorie deontologiczne. 

3. Teorie utylitarystyczne a etyka medyczna. 

4. Wzory osobowe w pielęgniarstwie. 

5. Dylematy etyczne w pracy pielęgniarki – dostrzeganie i próby ich 

rozwiązywania. 

6. Etos zawodu pielęgniarki. 

7. Cnoty - jako sprawności moralne pielęgniarek. 

8. Znaczenie myśli filozoficznej w rozwoju moralnym pielęgniarki.

Metody 

nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

Literatura 


9. Wybrane zagadnienia z bioetyki ( eutanazja, eksperymenty medyczne, sztuczna 

prokreacja, transplantacja). 

10. Analiza i interpretacja aktów prawnych regulujących wykonywanie zawodu 

pielęgniarki. 

Wykłady: 




Ćwiczenia: 

- pogadanka 


- prezentacja pracy multimedialnej. 





Egzamin po VI semestrze. 



1. Beauchamp T., Childrees J., Zasady etyki medycznej, Warszawa 1996 

2. Bocheński J., Zarys filozofii, Kraków 1993 

3. Fry Sara T., Etyka w praktyce pielęgniarskiej, Warszawa 1997 

4. Górajek-Jóźwik J.(red.), Filozofia i teorie pielęgniarstwa, Wyd. Czelej Lublin 

2007 

5. Hartman J., Wstęp do filozofii, PWN Warszawa 2005 

6. Jedynak S., Mały słownik etyczny, Bydgoszcz 1999 

7. Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. I, II, III., PWN Warszawa 1998 

8. Tatoń J., Filozofia w medycynie, PZWL Warszawa 2005 

9. Szostek A., MIC. Pogadanki z etyki, Częstochowa 1998 

10. Wrońska I., Podstawy etyki pielęgniarstwa, Warszawa 1993 

11. Wrońska I., Mariański J.,(red.) Etyka w pracy pielęgniarskiej, Wyd. Czelej 

Lublin 2002 

1. Marczewski K.(red.), Notatki do ćwiczeń z filozofii, AM Lublin 2001 

2. Marczewski K.(red.), Notatki do ćwiczeń z etyki medycznej, AM Lublin 2003 

3. Olejnik S., Etyka lekarska, Wyd. II. Wyd. Unia. Katowice 1995 

4. Kołakowski L., Kultura i fetysz, PWN Warszawa 2010 

5. Styczeń T., Merecki J. ABC etyki, KUL Lublin 1996 

6. Wojtyła K., Elementarz etyczny. KUL Lublin 1999 

Przedmiot JĘZYK ANGIELSKI symbol NS-JA 



nauczania 





Liczba godzin 

Ćwiczenia 30 30 30 30 

ECTS 4 punkty 



54

Absolwent: 

K_B.W461. zna język angielski 

na poziomie biegłości B1 

Europejskiego Systemu 

Opisu Kształcenia 

Językowego. 

Absolwent: 

K_B.U33. porozumiewa się 

w języku angielskim 

w sposób odpowiadający 

poziomowi biegłości B1 

Europejskiego Systemu 

Opisu Kształcenia 

Językowego. 

55 

Absolwent: 

K_B.K2. systematycznie 


i kształtuje umiejętności, 

dążąc do profesjonalizmu. 


Ćwiczenia 1. Dane personalne, np: nazwisko, imię, adres, wiek, data urodzenia, płeć, stan 

cywilny, pochodzenie, obywatelstwo-narodowość, wykształcenie, zawód 

i praca, religia, rodzina, zainteresowania, cechy charakteru, wygląd zewnętrzny 

Wprowadzenie do języka fachowego. 

2. Mieszkanie, np: formy mieszkania, pomieszczenia, części domu, jego wygląd, 

wyposażenie, meble, komfort, urządzenia techniczne w domu, gospodarstwo 

domowe, prace domowe, wynajmowanie mieszkania, lokalizacja. Zajęcia 

z zastosowaniem elementów języka zawodowego. 

3. Środowisko, np: okolica, miasto, wieś, rośliny, zwierzęta, klimat, pogoda. 

Zajęcia z zastosowaniem elementów języka zawodowego. 

4. Podróżowanie i komunikacja, np: pytanie o drogę i opis drogi, środki transportu, 

podróże urlopowe, publiczne środki lokomocji, komunikacja publiczna 

i prywatna, przejścia graniczne i dokumenty, zakwaterowanie, hotel. Zajęcia 


5. Wyżywienie, np: jedzenie, picie, posiłki, artykuły spożywcze, dania, napoje, 

restauracja, kawiarnia. 

6. Zakupy, np: sklepy i robienie zakupów, artykuły gospodarstwa domowego, 

odzież, akcesoria. Zajęcia z zastosowaniem elementów języka zawodowego. 

7. Języki obce, np: porozumiewanie się, język i jego elementy, nauka języka i jego 

opanowanie. 

8. Czas wolny i rozrywka, np: zajęcia w czasie wolnym, zainteresowania, hobby, 

imprezy kulturalne, teatr, kino, koncerty, muzea, wystawy, zabytki, sporty, 

radio, telewizja, lektury i prasa, okazje towarzyskie, charakterystyka imprez. 


9. Publiczne i prywatne usługi, np: poczta, telekomunikacja, urzędy, zarząd, usługi 

publiczne, bank, obrót pieniężny, policja, służby ratunkowe i socjalne, pojazdy 

mechaniczne, usługi. Zajęcia z zastosowaniem elementów języka zawodowego. 

10. Zdrowie, ciało i higiena, np: części ciała, zdrowie fizyczne, samopoczucie, 

troska o zdrowie i higiena, choroby i schorzenia, medycyna, opieka medyczna, 

ubezpieczenia. Zajęcia z zastosowaniem elementów języka zawodowego. 

11. Relacje osobowe i kontakty, np: rodzaj relacji osobowych, zaproszenia 

i umawianie się, korespondencja, kluby i stowarzyszenia 

12. Polityka i społeczeństwo, np: aktualne wydarzenia, społeczeństwo, gospodarka, 

polityka, państwo, organizacje międzynarodowe, prawo. Zajęcia 


13. Percepcja i motoryka, np: postrzeganie zmysłowe, ruch ciała, motoryka 

i czynności. 

14. Praca i zawód, np: zawody, miejsca pracy, warunki pracy, płace, ubezpieczenia 

i warunki socjalne, wykształcenie zawodowe i kariera, komputer. Zajęcia 


15. Wykształcenie i szkoła, np: szkoła i studia, przedmioty, egzaminy i dyplomy. 

Metody 

nauczania 


Ćwiczenia: 



- film,

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

Literatura 



- pogadanka. 

Egzamin z oceną po IV semestrze. 



1. Christina Latham-Koenig, Clive Oxenden, Paul Seligson, English File, wyd. 

Oxford University Press –poziom pre-intermediate oraz intermediate, Nr 

akceptacji MEN: 227/04, 128/05, 129/06, 30/09/S, 291/6/2010. 

2. Tony Grice, Oxford English for Careers, Nursing 1. 

3. Maria Spada Symonds, Ros Wright, English for Nursing 2, wyd. Pearson 

Longman. 

4. Virginia Allum i Patricia McGaar, Cambridge English for Nursing. 

1. Alison Pohl, Professional English – Medical, wyd. Pearson Longman. 

56

NAUKI W ZAKRESIE PODSTAW OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ 

Przedmiot PODSTAWY PIELĘGNIARSTWA symbol POP-PP 

Moduł Nauki w zakresie podstaw opieki pielęgniarskiej symbol POP 


nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 35 20 

Ćwiczenia 100 100 

Zajęcia 

praktyczne 

40 40 

Praktyki 

zawodowe 

120 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

30 

ECTS 17 punktów 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_C.W1. wskazuje 

K_C.U1. proponuje model K_D.K1. szanuje godność 

uwarunkowania rozwoju pielęgnowania i stosuje 


pielęgniarstwa z perspektywy w praktyce wybrane teorie powierzonych opiece, 

czasu (przeszłość, 

pielęgniarstwa, 


teraźniejszość, przyszłość) K_C.U2. gromadzi informacje wzbogaca wiedzę 

na tle transformacji opieki, metodą wywiadu, obserwacji, zawodową i kształtuje 

K_C.W2. omawia istotę 

pomiarów bezpośrednich umiejętności, dążąc do 

współczesnego pielęgniarstwa i pośrednich (skale), analizy profesjonalizmu, 

w wymiarze teoretycznym dokumentacji (w tym analizy K_D.K3. przestrzega 

i praktycznym oraz proces badań diagnostycznych), wartości, powinności 

jego profesjonalizacji, 

badania fizykalnego w celu i sprawności moralnych 

K_C.W3. definiuje 

rozpoznawania stanu zdrowia w opiece, 

pielęgnowanie oraz określa pacjenta i sformułowania K_D.K4. wykazuje 

w nim miejsce wspierania, diagnozy pielęgniarskiej, odpowiedzialność 

pomagania i towarzyszenia, K_C.U3. wykonuje testy 

moralną za człowieka 

K_C.W4. charakteryzuje rolę diagnostyczne dla oznaczenia i wykonywanie zadań 

i funkcje zawodowe 

ciał ketonowych i glukozy we zawodowych, 

pielęgniarki oraz rolę pacjenta krwi i w moczu oraz K_D.K5. przestrzega praw 

w procesie realizacji opieki cholesterolu we krwi, a także pacjenta, 

zdrowotnej, 

inne testy paskowe, 


K_C.W5. opisuje proces K_C.U4. oznacza glikemię za i dokładnie wykonuje 

pielęgnowania (istota, etapy, pomocą glukometru, 

powierzone obowiązki 

zasady stosowania) i primary K_C.U5. ustala cele i plan opieki zawodowe, 

nursing (istota, odrębności) nad człowiekiem chorym lub K_D.K7. przestrzega 

oraz wpływ pielęgnowania niepełnosprawnym, 


57

tradycyjnego na 

funkcjonowanie praktyki 


K_C.W6. zna i stosuje 

klasyfikacje diagnoz 

pielęgniarskich, 

K_C.W7. określa istotę opieki 

pielęgniarskiej opartej 

o założenia teoretyczne F. 

Nightingale, V. Henderson, 

D. Orem, C. Roy i B. 

Neuman oraz innych teorii 

klasycznych pielęgniarstwa, 

K_C.W8. różnicuje udział 

pielęgniarki w zespole 

interdyscyplinarnym 

w procesie promowania 

zdrowia, profilaktyki, 

diagnozowania, leczenia 

i rehabilitacji, 

K_C.W9. wyjaśnia zakres działań 

pielęgniarki w zależności od 

stanu pacjenta, w tym: 

długotrwale 

unieruchomionego, z bólem, 

gorączką, zaburzeniami snu, 

K_C.W10. różnicuje zadania 

pielęgniarki w opiece nad 

pacjentem zdrowym, 

zagrożonym chorobą, chorym 

i o niepomyślnym rokowaniu, 

K_C.W11. charakteryzuje 

warunki pracy i zakres zadań 

zawodowych pielęgniarki, 

K_C.W12. opisuje istotę, cel, 

wskazania, 

przeciwwskazania, 

niebezpieczeństwa, 

obowiązujące zasady 

i strukturę wykonywania 

podstawowych czynności 

pielęgniarskich. 

K_C.U6. planuje i realizuje 

opiekę pielęgniarską 

wspólnie z chorym lub 

niepełnosprawnym i jego 

rodziną, 

K_C.U7. monitoruje stan zdrowia 

pacjenta na wszystkich 

etapach jego pobytu w 

szpitalu lub innych 

placówkach opieki 

zdrowotnej, między innymi 

przez ocenę podstawowych 

parametrów życiowych: 

temperatury, tętna, ciśnienia 

tętniczego krwi, oddechu 

i świadomości, masy ciała 

i wzrostu, 

K_C.U8. dokonuje bieżącej 

i końcowej oceny stanu 

zdrowia pacjenta i 

skuteczności działań 

pielęgniarskich, 

K_C.U9. przechowuje leki 

zgodnie z obowiązującymi 

standardami, 

K_C.U10. podaje choremu leki 

różnymi drogami, zgodnie 

z pisemnym zleceniem 

lekarza oraz oblicza dawki 

leków, 

K_C.U11. pomaga choremu 

w jedzeniu, wydalaniu, 

poruszaniu się i dbaniu 

o higienę osobistą, 

K_C.U12. pielęgnuje skórę i jej 

wytwory oraz błony śluzowe 

z zastosowaniem środków 

farmakologicznych 

i materiałów medycznych, 

w tym stosuje kąpiele 

lecznicze, 

K_C.U13. dobiera technikę 

i sposoby zakładania 

opatrunków na rany, w tym 

wykorzystuje bandażowanie, 

K_C.U14. wykorzystuje różne 

techniki karmienia pacjenta, 

K_C.U15. wykonuje zabiegi 

doodbytnicze - lewatywę, 

wlewkę, kroplówkę, suchą 

rurkę do odbytu, 

K_C.U16. zakłada cewnik do 

pęcherza moczowego, 

monitoruje diurezę, usuwa 

cewnik, wykonuje płukanie 

58 

K_D.K10. przejawia 

empatię w relacji 

z pacjentem i jego 

rodziną oraz 

współpracownikami.

pęcherza moczowego, 

K_C.U17. układa chorego 

w łóżku w pozycjach 

terapeutycznych i zmienia te 

pozycje, 

K_C.U18. wykonuje gimnastykę 

oddechową i drenaż 

ułożeniowy, inhalację 

i odśluzowywanie dróg 

oddechowych, 

K_C.U19. wykonuje nacieranie, 

oklepywanie i inne techniki 

masażu klasycznego, 

ćwiczenia czynne i bierne, 

K_C.U20. zapewnia choremu 

bezpieczne otoczenie, 

K_C.U21. stwarza choremu 

warunki do snu 

i wypoczynku, 

K_C.U22. wykonuje płukanie 

oka i ucha, 

K_C.U23. podłącza i obsługuje 

zestawy do kroplowych 

wlewów dożylnych, 

K_C.U24. zakłada zgłębnik do 

żołądka i odbarcza treści, 

K_C.U25. stosuje zabiegi 

przeciwzapalne i bańki 

lekarskie, 

K_C.U26. zakłada i usuwa 

cewnik z żył obwodowych, 

K_C.U27. monitoruje, ocenia 

i pielęgnuje miejsce wkłucia 

centralnego, obwodowego 

i portu naczyniowego, 

K_C.U28. wykonuje 

pulsoksymetrię 

i kapnometrię, 

K_C.U29. asystuje lekarzowi 

przy badaniach 

diagnostycznych: nakłuciu 

jamy brzusznej, opłucnej, 

pobieraniu szpiku i punkcji 

lędźwiowej, 

K_C.U30. pobiera materiał do 

badań laboratoryjnych 

i bakteriologicznych, 

K_C.U31. wykonuje kąpiel 

noworodka i niemowlęcia 

oraz monitoruje jego rozwój, 

K_C.U32. przygotowuje siebie 

i sprzęt do instrumentowania 

i zmiany opatrunku na ranie, 

K_C.U33. prowadzi 

dokumentację opieki 

59

Wykłady 

pielęgniarskiej, w tym 

historię pielęgnowania, kartę 

obserwacji, kartę 

gorączkową, książkę 

raportów, kartę profilaktyki 

i leczenia odleżyn, 

K_C.U34. odnotowuje 

wykonanie zleceń w karcie 

zleceń lekarskich, 

K_C.U35. pomaga pacjentowi 

w adaptacji do warunków 

panujących w szpitalu 

i w innych 

przedsiębiorstwach podmiotu 

leczniczego. 


1. Kształtowanie się terminologii, podstaw związanych z pielęgniarstwem 

i położnictwem – cele i zadania. 

2. Geneza pielęgnowania, osoby pełniące opiekę, zmiana ich nazewnictwa. 

3. Etapy rozwoju pielęgniarstwa w rysie historycznym na świecie, w Europie 

i w Polsce 

4. Charakterystyka głównych kierunków obowiązujących w medycynie: 

- starożytność ; pielęgnowanie w Mezopotamii, Egipcie, Indiach, Chinach, Grecji 

i Rzymie. 

- pielęgnowanie i praktyka pielęgniarska w średniowieczu - działalność zgromadzeń 

zakonnych i świeckich w opiece nad chorym, cierpiącym, umierającym 

w różnych formach opieki. 

- pielęgnowanie i praktyka pielęgniarska w okresie nowożytnym (XV-XVIII w.) – 

odrodzenie (humanizm), oświecenie (postęp w medycynie i pielęgnowaniu). 

- pielęgnowanie i praktyka pielęgniarska w XIX i XX wieku – pielęgniarstwo 

nowoczesne - początki działalności pielęgniarek w środowisku domowym, pracy 

i szkolnym. 

5. Pierwsze zorganizowane formy szkolenia osób zajmujących się pielęgnowaniem, 

wymagania stawiane uczącym się, charakterystyka pierwszych podręczników. 

6. Sylwetki pionierek pielęgniarstwa i ich wkład teoretyczny w rozwój 

pielęgniarstwa - przegląd i analiza ich opracowań, aktualność koncepcji. 

7. Powstanie i rozwój stowarzyszeń, i organizacji zawodowych o zasięgu 

ogólnoświatowym, europejskim, krajowym oraz współdziałanie tych organizacji. 

8. Tworzenie kodeksów etycznych dla pielęgniarek. 

9. Powstanie i rozwój nowoczesnego szkolnictwa świeckiego, ceremoniał 

zawodowy. 

10. Kształcenie na poziomie wyższym na świecie i w Polsce w rysie historycznym. 

Powstanie i rozwój specjalizacji zawodowej - praktyka w terapii i profilaktyki 

zdrowotnej. 

11. Uwarunkowania społeczne i prawne kształtowania się współczesnego 

pielęgniarstwa w Polsce. 

12. Istota współczesnego pielęgniarstwa. Kierunki rozwoju i perspektywy 

pielęgniarstwa. 

13. Profesjonalizacja zawodu. Pielęgniarstwo jako zawód, profesja, nauka, sztuka na 

tle czynników warunkujących jego rozwój. 

14. Funkcje zawodowe pielęgniarek. Współpraca w zespole terapeutycznym 

w oparciu o kwalifikacje, kompetencje i odpowiedzialność zawodową. Rola 

pielęgniarki w procesie leczenia, diagnozowania i rehabilitacji. 

15. Indywidualny model opieki pielęgniarskiej w oparciu o proces pielęgnowania 

i primary nursing. Klasyfikacja diagnoz ICNP. 

60

16. Wybrane teorie pielęgnowania: model Florencji Nightingale, Doroty Orem, 

Virginii Henderson, Calisty Roy, Madelaine Leiniger, Betty Newman. 

17. Potrzeby człowieka zdrowego i chorego. Specyfika opieki nad wybranymi 

grupami pacjentów. Opieka nad pacjentem długotrwale unieruchomionym, 

z bólem, gorączka, z zaburzeniami snu. 

Ćwiczenia 1. Wprowadzenie do zajęć w pracowni umiejętności pielęgniarskich. Higieniczne 

mycie rąk. 

2. Podstawowe wiadomościami dotyczące materiałów opatrunkowych. Technika 

i zasady zakładania opatrunków na górną i dolną kończynę. 

3. Technika i zasady zakładania opatrunków na klatkę piersiową, brzuch i głowę. 

4. Przygotowanie łóżka na przyjęcie pacjenta. Wyposażenie łóżek szpitalnych, 

higiena łóżek. 

5. Technika i zasady słania łóżka pustego. 

6. Technika i zasady słania łóżka z pacjentem. Pomoc pacjentowi w przemieszczaniu 

się w obrębie łóżka. 

7. Technika i zasady zmiany bielizny pościelowej na łóżku pustym i z pacjentem. 

8. Technika i zasady zmiany bielizny osobistej. Technika i zasady zmiany bielizny 

u pacjentów nieprzytomnych oraz pozostających w pozycjach przymusowych. 

9. Ocena stanu powłok skórnych pacjenta. Higiena całego ciała u człowieka 

zdrowego i chorego, technika i zasady toalety całego ciała u ciężko chorego 

w łóżku i w wannie. 

10. Higiena jamy ustnej, technika i zasady wykonywania u człowieka zdrowego 

i ciężko chorego, nieprzytomnego. 

11. Higiena głowy i włosów. Technika i zasady mycia głowy pacjenta leżącego 

w łóżku. 

12. Elementy pielęgnacji dziecka. Zasady i technika zmiany pieluchy, noszenia 

i układania dziecka. Technika pozycji podczas karmienia , pomiary ciężaru 

i długości ciała, obwodu główki, siatki centylowe. 

13. Ocena stanu zdrowia człowieka dorosłego i dziecka: 

- pomiary antropometryczne (masa ciała, 

wzrost, obwody ciała), 

- parametry życiowe (temperatura, oddech, tętno, ciśnienie tętnicze krwi) 

Narzędzia do oceny pomiarów antropometrycznych – siatki centylowe, BMI 

14. Ocena stanu świadomości pacjenta, wzroku i słuchu. 

15. Ocena aktywności pacjenta. Pomoc w utrzymaniu aktywności ruchowej 

pacjenta. Pozycje ułożeniowe, udogodnienia, ćwiczenia bierne i czynne. 

Przyrządowei bezprzyrządowe metody przemieszczania i transportu pacjenta. 

16. Skutki unieruchomienia pacjenta. Metody oceny zagrożenia odleżynami. Metody 

profilaktyki odleżyn i odparzeń, 

17. Technika i zasady stosowania zabiegów przeciwzapalnych. Stosowanie ciepła, 

zimna, kąpiele ochładzające, naświetlanie lampą Solux. 

18. Technika i zasady stawiania baniek bezogniowych i ogniowych. 

19. Metody wspomagające wentylację płuc: ćwiczenia oddechowe, wspomaganie 

odksztuszania wydzieliny, drenaż ułożeniowy. Toaleta drzewa oskrzelowego. 

Pobieranie plwociny i wymazów, pomiar szczytowego przepływ wydechowy 

(PEF). 

20. Drogi podawania leków. Zasady rozkładania leków – dokumentacja, 

przygotowanie tacy i wózka z lekami. Podawania leków drogą doustną 

i doodbytniczą. 

21. Zasady podawania leków przez skórę i błony śluzowe (do workaspojówkowego, 

ucha, nosa, pochwy). Kąpiele lecznicze. 

22. Podawanie leków przez układ oddechowy: leki wziewne, inhalacje, tlenoterapia. 

23. Podawanie leków dotkankowo. Profilaktyka zakażeń przenoszonych drogą krwi. 

Postępowanie po ekspozycji. 

24. Rodzaje iniekcji. Manipulacja sprzętem jednorazowego użytku.Przygotowanie 

61

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

Zajęcia 

praktyczne 

zestawu do iniekcji. 

25. Technika i zasady wykonywania wstrzyknięć domięśniowych. Obliczanie dawek 

leków. 

26. Technika i zasady wykonywania wstrzyknięć podskórnych. Zasady podawania 

insuliny techniką tradycyjną i przy użyciu penu. 

27.Technika i zasady wykonywania wstrzyknięć śródskórnych. Zasady wykonywania 

prób uczuleniowych. 

28. Technika i zasady nakłucia żyły. Pobieranie krwi do badań diagnostycznych 

metodą tradycyjną i metodą systemu zamkniętego. 

29. Prawidłowe parametry krwi. Oznaczanie OB, poziomu glukozy we krwi za 

pomocą glukometru. 

30. Kaniulacja żył obwodowych. Pielęgnacja i obserwacja cewnika żylnego. Zasady 

podawanie leków dożylnych. Technika i zasady wykonania kroplowego wlewu 

dożylnego. Rodzaje płynów infuzyjnych. Zasady podawania leków przez porty 

naczyniowe. 

31. Zasady podawania krwi i preparatów krwiopochodnych. Rodzaje preparatów 

krwiopochodnych. Honorowe dawstwo krwi. 

32. Pomoc pacjentowi w zakresie odżywiania. Techniki karmienia pacjenta. Technika 

zakładania sondy do żołądka. Płukanie żołądka. Technika i zasady odżywiania 

przez sondę i przetokę. Zasady żywienia parenteralnego. 

33. Pomoc pacjentowi w zakresie wydalania. Technika i zasady enemy u dorosłego 

i dziecka, zakładanie rurki doodbytniczej, technika wykonania wlewu 

doodbytniczego. 

34. Zasady i technika zakładania oraz wymiany worka stomijnego. 

35. Pobieranie kału i wymazu do badań. 

36. Pomoc pacjentowi w zakresie wydalania moczu. Zabiegi prowokacyjne, 

cewnikowanie pęcherza moczowego. Jałowe mycie krocza. Pobieranie moczu do 

badania. Dobowa zbiórka moczu. 

37. Asystowanie do punkcji jamy opłucnej i otrzewnej, mostka i kanału lędźwiowego. 

38. Przygotowanie narzędzi i materiału opatrunkowego do sterylizacji, metody 

i techniki sterylizacji, kontrola skuteczności sterylizacji. 

39. Technika chirurgicznego mycia rąk. Zakładanie sterylnych rękawiczek i sterylnego 

fartucha chirurgicznego. 

40. Rodzaje opatrunków. Przygotowanie stolika opatrunkowego. Zakładanie 

i zdejmowaniu szwów i opatrunków gipsowych. 

1. Obraz pacjenta z zaburzeniami w obrębie poszczególnych układów. 

2. Formułowanie diagnozy pielęgniarskiej. 

3. Pielęgniarska ocena stanu zdrowia pacjenta w oparciu o studium indywidualnego 

przypadku. 

1. Organizacja opieki stacjonarnej nad pacjentem. Zakres świadczonych usług. 

Struktura szpitala (pion leczniczy, diagnostyczny, techniczny). Procedura 

przyjęcia pacjenta w oddział. 

2. Komunikowanie się z podopiecznym, jego rodziną i innymi pracownikami 

medycznymi. Prawa pacjenta w szpitalu. 

3. Indywidualna i zbiorcza dokumentacja szpitala. Zakres informacji zawartych 

w dokumentacji pacjenta. Zasady korzystania z dokumentacji medycznej. 

4. Zbieranie danych o pacjencie metodą obserwacji, wywiadu, pomiarów 

bezpośrednich (tętno, oddech, ciśnienie tętnicze krwi) analizy dokumentacji 

medycznej. 

5. Ocena stanu zdrowia pacjenta metodą procesu pielęgnowania. Formułowanie 

diagnozy pielęgniarskiej. 

6. Zakażenia szpitalne – zasady zapobiegania. Postępowanie ze sprzętem 

jednorazowego użytku. Metody sterylizacji, postępowanie ze sprzętem 

i materiałem jałowym. Ochrona pielęgniarki przed zakażeniami przenoszonymi 

drogą krwi. 

62

Praktyki 

zawodowe 

Metody 

nauczania 

7. Udział pielęgniarki w procesie leczenia: 

- podawanie leków droga doustną 

- podawanie leków drogą iniekcji podskórnych, domięśniowych, dożylnych. 

8. Udział pielęgniarki w procesie diagnostycznym: 

- pobieranie materiałów do badań ( krew, mocz, kał) 

- pobieranie wymazów. 

9. Udział pielęgniarki w procesie rehabilitacji 

- stosowanie pozycji ułożeniowych i udogodnień 

- zapobieganie skutkom unieruchomienia 

- profilaktyka odleżyn. 

10. Współpraca z zespole terapeutycznym. Zakres kompetencji i odpowiedzialności 

zawodowej i poszczególnych jej członków. Zasady komunikacji w zespole 

terapeutycznym. 

1. Zakażenia szpitalne – zasady zapobiegania. Postępowanie ze sprzętem 

jednorazowego użytku. Metody sterylizacji, postępowanie ze sprzętem 

i materiałem jałowym. Ochrona pielęgniarki przed zakażeniami przenoszonymi 

drogą krwi. 

2. Udział pielęgniarki w procesie leczenia: 

- podawanie leków droga doustną 

- podawanie leków drogą iniekcji podskórnych, domięśniowych, dożylnych. 

3. Ocena stanu zdrowia pacjenta metoda procesu pielęgnowania. 

4. Udział pielęgniarki w procesie diagnostycznym: 

- pobieranie materiałów do badań ( krew, mocz, kał) 

- pobieranie wymazów. 


6. Udział pielęgniarki w procesie rehabilitacji 

- stosowanie pozycji ułożeniowych i udogodnień 

- zapobieganie skutkom unieruchomienia 

- profilaktyka odleżyn. 


8. Współpraca z zespole terapeutycznym. Zakres kompetencji i odpowiedzialności 

zawodowej i poszczególnych jej członków. Zasady komunikacji w zespole 

terapeutycznym. 

Wykłady: 





Ćwiczenia: 



- film, 






Zajęcia praktyczne: 

- zajęcia praktyczne w placówce dydaktycznej, 

- instruktaż wstępny, bieżący, końcowy, 


- seminarium. 

Praktyki zawodowe: 

- praktyki zawodowe w placówkach dydaktycznych, 


63


- seminarium. 

Forma Egzamin po II semestrze. 

zaliczenia Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest pozytywne zaliczenie ćwiczeń, na których 

przedmiotu obecność jest obowiązkowa. 

Literatura 1. Ciechaniewicz W., (red.) Ćwiczenia. Tom I i II ,Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 

podstawowa 2006 

2. Górajek-Jóźwik J., Humeniku E., Filozofie i teorie pielęgnowania, 

Wydawnictwo Czelej, Lublin 2007 

3. Górajek-Jóźwik J., Wprowadzenie do diagnozy pielęgniarskiej, PZWL, 

Warszawa 2007 

4. Poznańska S., Płaszewska-Żywko L.,Wybrane modele pielęgniarstwa. 

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2001 

5. Ciechaniewicz W., Grochans E., Łoś E., Wstrzyknięcia śródskórne, podskórne, 

domięśniowe i dożylne, Wyd. PZWL, Warszawa 2007 

6. Chrząszczewska A., Bandażowanie, Wyd. PZWL, Warszawa 2002 

7. Hildebrand N., Iniekcje, infuzje, pobieranie krwi, Wyd. Medyczne Urban 


8. Kózka M. Płaszewka-Żywko L., Diagnozy i interwencje pielęgniarskie, Wyd. 


9. Kózka M. Płaszewska- Żywko L., Procedury pielęgniarskie, Wyd. PZWL, 

Warszawa 2009 

10. Ślusarska B., Zarzycka D., Zahradniczek K. (red). Podstawy pielęgniarstwa, 


11. Zahradniczek K.( red.), Pielęgniarstwo, Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2006 

12. Krajewska –Kułak E., Rolka H., Jankowiak B., Standardy i procedury 

pielęgnowania chorych w stanach zagrożenia życia, PZWL, Warszawa, 2009 

Literatura 1. Kózka M., Płaszewska-Żywko L., Procedury pielęgniarskie, PWZL, Warszawa 

uzupełniająca 2009 

2. Kózka M. (red.) Stany zagrożenia życia. Wybrane standardy opieki i procedury 

postępowania pielęgniarskiego, Wyd. UJ. Kraków 2001 

3. Majda A., Zalewska-Puchała J., Ogórek-Tęcza B., Pielęgniarstwo 

transkulturowe, PWZL, Warszawa 2010 

4. Wrońska I., Krajewska-Kułak E. (red),Wybrane zagadnienia z pielęgniarstwa 

europejskiego, Wyd. Czelej 2007 

5. Brzeziński T. (red.) Historia medycyny, PZWL, Warszawa 2000 

6. Kaniewska Iżycka J., Rozwój pielęgniarstwa do roku 1950. Materiały 

pomocnicze do historii zawodu, CMDNŚSM , Warszawa 1987 

7. Poznańska S., Pielęgniarstwo wczoraj i dziś, PZWL, Warszawa 1988 

8. Urbanek B., Idea opieki nad chorym na ziemiach polskich 1809 – 1914, 

Wyd.Arboretum, Warszawa 2001 

9. Urbanek B., Pielęgniarki i sanitariuszki w Powstaniu Warszawskim 1944, PWN, 

Warszawa 1998 

Przedmiot PROMOCJA ZDROWIA 

64 

symbol POP-PZ 



nauczania 





Liczba godzin

Wykłady 10 

Ćwiczenia 20 

Zajęcia bez 

udziału 

nauczyciela 

30 

Zajęcia 

praktyczne 

20 

ECTS 4 punkty 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_C.W13. definiuje zdrowie, K_C.U36. ocenia stan zdrowia K_D.K1. szanuje godność 

promocję zdrowia, 

jednostki i rodziny – 


profilaktykę, zachowania „potencjał zdrowotny 

powierzonych opiece; 

zdrowotne, styl życia oraz człowieka” 


wskazuje ich podstawy 

z wykorzystaniem swoistej wzbogaca wiedzę 

teoretyczne; 

metodyki (skale, siatki, 

w zakresie promocji 

K_C.W14. wyjaśnia 

pomiary przyrządowe); 

zdrowia i kształtuje 

paradygmaty zdrowia i ich K_C.U37. rozpoznaje 


wpływ na promocję zdrowia uwarunkowania zachowań profesjonalizmu; 

i profilaktykę zdrowotną; zdrowotnych jednostki K_D.K3. przestrzega 

K_C.W15. określa zakres i 

i czynniki ryzyka chorób wartości, powinności 

charakter zadań pielęgniarki wynikających ze stylu życia; i sprawności moralnych 

w promocji zdrowia, zna K_C.U38. uczy odbiorcę usług w opiece; 

zasady konstruowania 

pielęgniarskich samokontroli K_D.K4. wykazuje 

programów promocji 

stanu zdrowia i motywuje do odpowiedzialność 

zdrowia i edukacji 

zachowań prozdrowotnych; moralną za człowieka 

zdrowotnej; 

K_C.U39. inicjuje i wspiera i wykonywanie zadań 

K_C.W16. zna strategie 

jednostkę i rodzinę 

zawodowych; 

promocji zdrowia o zasięgu w utrzymaniu zdrowia przez K_D.K5. przestrzega praw 

lokalnym, narodowym i tworzenie środowiskowej pacjenta; 

ponadnarodowym. 

„koalicji na rzecz zdrowia”; K_D.K6. rzetelnie i dokładnie 

K_C.U40. realizuje programy wykonuje powierzone 

promocji zdrowia i edukacji obowiązki zawodowe; 

zdrowotnej dostosowane K_D.K7. przestrzega 

do rozpoznanych potrzeb tajemnicy zawodowej; 

zdrowotnych; 


K_C.U41. opracowuje i wdraża w ramach zespołu 

indywidualne programy 


promocji zdrowia jednostek w rozwiązywaniu 

i rodzin. 




kodeksu etyki 

zawodowej; 



własnej i pacjenta; 





Wykłady 1. Rozwój promocji zdrowia na tle historycznym (światowe i polskie konferencje 

promocji zdrowia, dokumenty w promocji zdrowia). Promocja zdrowia 

65

w systemie opieki zdrowotnej. 

2. Prezentacja wybranych programów promocji zdrowia, siedliskowe podejście 

w promocji zdrowia. 

3. Tworzenie koalicji na rzecz promocji zdrowia (pozyskiwanie do współpracy 

samorządów lokalnych, mediów, organizacji pozarządowych i innych 

instytucji). 

4. Podstawowe zagadnienia i pojęcia edukacji zdrowotnej (rys historyczny, 

definicje, aspekt metodyczny). Warunki skuteczności edukacji zdrowotnej. 

5. Kompetencje i zadania pielęgniarki w promocji zdrowia. 

Ćwiczenia 1. Programy promocji zdrowia i profilaktyki jako ważne narzędzie promocji 

zdrowia. 

2. Projektowanie programów promocji zdrowia. 

3. Zachowania zdrowotne i czynniki kształtujące stan zdrowia. Ocena stanu 

zdrowia. 

4. Wybrane zachowania zdrowotne, styl życia jako obszar działania dla promocji 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

Zajęcia 

praktyczne 

Metody 

nauczania 

zdrowia, profilaktyka uzależnień. 

1. Promocja zdrowia, jej związki z profilaktyką, higieną, zdrowiem publicznym. 

2. Programy promocji zdrowia w wieku podeszłym. 

3. Rodzina – szczególne miejsce promowania zdrowia. 

4. Rola zawodowa lekarzy, psychologów, pedagogów, pielęgniarek, inżynierów 

i innych profesjonalistów w promocji zdrowia. 

5. Organizacja pielęgniarskiego biura/gabinetu promocji zdrowia. 

6. Specyfika edukacji zdrowotnej jako element procesu pielęgnowania 

z uwzględnieniem kryterium wieku i stanu zdrowia dziecka, osoby dorosłej, 

osoby starszej, rodziny. 

1. Rola i zadania biura/gabinetu promocji zdrowia w ramach kompetencji 

szpitala/praktyki podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarki 

środowiskowo/rodzinnej, pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania: 

- praca z klientami/pacjentami zgłaszającymi się spontanicznie, 

- praca z pacjentami hospitalizowanymi w poszczególnych oddziałach, 

- praca z chorymi przewlekle, 

- praca z dziećmi i ich rodzicami, 

- realizowane programy lokalne. 

2. Promowanie zdrowia w środowisku szkolnym - przygotowanie programu 

edukacyjnego dla wybranej grupy wiekowej i wybranego elementu stylu życia; 

poprowadzenie zajęć dydaktycznych. 

3. Zasady współpracy z mediami – przygotowanie audycji radiowej / debaty 

telewizyjnej, notatki prasowej. 

Wykłady: 





Ćwiczenia: 



- film, 


- pogadanka. 






- zajęcia praktyczne w pracowniach dydaktycznych, 

66

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

Literatura 




- odgrywanie ról. 

Egzamin po I semestrze. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest pozytywne 

zaliczenie ćwiczeń oraz zajęć praktycznych, na których obecność jest 

obowiązkowa. 

1. Andruszkiewicz A., Banaszkiewicz M., Barczykowska E., Promocja zdrowia 

dla studentów studiów licencjackich kierunku pielęgniarstwo i położnictwo. 

Promocja zdrowia w praktyce pielęgniarki i położnej, t.2, PZWL, Warszawa 

2010 

2. Andruszkiewicz A., Banaszkiewicz M., Basińska M.A., Promocja zdrowia dla 

studentów studiów licencjackich kierunku pielęgniarstwo i położnictwo. 

Teoretyczne podstawy promocji zdrowia, t.1,Wyd. Czelej, Lublin 2008 

3. Charzyńska-Gula M., Edukacja zdrowotna rodziny. Poradnik dla pielęgniarki 

rodzinnej, Stow. na Rzecz PZ i PChUK, Lublin 2002 

4. Karski J.B., Promocja zdrowia dziś i perspektywy jej rozwoju w Europie, 

Wyd. CeDeWu, 2009 

5. Lwow F., Milewicz A. (red.), Promocja zdrowia. Podręcznik dla studentów 

i lekarzy rodzinnych, Urban & Partner, Wrocław 2004 

6. Mierzecki A., Godycki-Ćwirko M. (red.), Zagadnienia profilaktyki i promocji 

zdrowia. Aktis, Łódź 2000 

7. Miller M., Gębska-Kuczerowska A. (red.), Wybrane zagadnienia promocji 

zdrowia, CMKP, PZH, Warszawa 2002 

8. Woynarowska B. (red.), Edukacja zdrowotna. Podręcznik akademicki, Wyd. 

Naukowe PWN, Warszawa 2007 

1. Bik B., Henzel-Korzeniowska A., Przewoźniak L., Szczerbińska K. (red.), 

Wybrane zagadnienia promocji zdrowia. CMUJ, Kraków 1996 

2. Charzyńska-Gula M. (red.), Środowiskowy Program Wychowania 

Zdrowotnego w Szkole. Scenariusze zajęć. t.I-V, AM Lublin 1999 

3. Charzyńska-Gula M. (red.), Zrozumieć promocję zdrowia. Przewodnik do 

zajęć, Wyd. Makmed, Lublin 2010 

4. Czupryna A., Poździoch S., Ryś A., Włodarczyk C. (red.), Zdrowie publiczne. 

t.1-2, „Vesalius”, Kraków 2001 

5. Jethon Z., Grzybowski A. (red.), Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa. 


6. Karski J.B. (red), Promocja zdrowia. IGNIS, Warszawa 1999 

7. Karski J.B., Praktyka i teoria promocji zdrowia, CeDeWu, Warszawa 2006 

8. Kawczyńska-Butrym Z., Wyzwania rodziny: zdrowie, choroba, 

niepełnosprawność, starość, Wydawnictwo Makmed, Lublin 2008 

9. Kulik T.B., Latalski M.(red.): Zdrowie publiczne: podręcznik dla studentów 

i absolwentów Wydziałów Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu Akademii 

Medycznych, Czelej, Lublin 2002 

10. Narodowy Program Zdrowia 2007-2015. Ministerstwo Zdrowia, Warszawa 

2007 

11. Płotka A., Zdrowy styl życia psychicznego, Wydawnictwo „NeuroCentrum”, 

Lublin 2003 

12. Słońska Z., Misiuna M., (oprac.), Promocja zdrowia. Słownik podstawowych 

terminów, ZPZ Instytut Kardiologii, Warszawa 1993 

13. Słońska Z., Woynarowska B. (red.), Programy dla zdrowia w społeczności 

lokalnej, ZPZ Instytut Kardiologii, Warszawa 2002 

14. Wojtczak A., Zdrowie publiczne wyzwaniem dla systemów zdrowia XXI 

wieku, PZWL, Warszawa 2009 

15. Woynarowska B., Sokołowska M. (red), Szkoła promująca zdrowie. 

Doświadczenia dziesięciu lat. KOWEZ, Warszawa 2000 

67

Przedmiot PODSTAWOWA OPIEKA ZDROWOTNA symbol POP-POZ 



nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 40 

Ćwiczenia 10 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

20 

Zajęcia 

praktyczne 

40 80 

Praktyki 

zawodowe 

200 




Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_C.W17. charakteryzuje K_C.U42. realizuje świadczenia K_D.K1. szanuje godność 

podstawową opiekę 

zdrowotne 


zdrowotną w Polsce i na w zakresie podstawowej powierzonych opiece, 

świecie z uwzględnieniem opieki zdrowotnej w tym: K_D.K2. systematycznie 

zadań pielęgniarki i innych świadczenia gwarantowane, wzbogaca wiedzę 

pracowników ochrony 

zapewnianie opieki nad 


zdrowia, 

pacjentem chorym, 


K_C.W18. zna system 

K_C.U43. ocenia środowisko profesjonalizmu, 

zarządzania informacją nauczania i wychowania K_D.K5. przestrzega praw 

w podstawowej opiece w zakresie rozpoznania 

pacjenta, 

zdrowotnej, 

problemów zdrowotnych K_D.K8. współdziała 

K_C.W19. wskazuje 

dzieci i młodzieży. 

w zespole 

determinanty i mierniki K_C.U44. przygotowuje sprzęt interdyscyplinarnym 

jakości podstawowej opieki i środki do realizacji opieki w rozwiązywaniu 

zdrowotnej, 

pielęgniarskiej w środowisku dylematów etycznych 

K_C.W20. omawia modele zamieszkania pacjenta. 


opieki środowiskowo- K_C.U45. stosuje standardy kodeksu etyki zawodowej. 

rodzinnej w zakresie 

i procedury pielęgniarskie 

gromadzenia informacji, w podstawowej opiece 

diagnozowania, metod 

pracy i dokumentowania ze 

względu na środowisko 

zamieszkania, nauki i pracy, 

K_C.W21. formułuje 

odrębności w opiece 

zdrowotnej. 

środowiskowo-rodzinnej 

68

w zakresie gromadzenia 

informacji, diagnozowania, 

metod pracy 

i dokumentowania ze 

względu na środowisko 

zamieszkania, nauki i pracy, 

K_C.W22. formułuje 

odrębności w opiece 

środowiskowo-rodzinnej 

w zakresie gromadzenia 

informacji, diagnozowania, 

metod pracy 

i dokumentowania ze 

względu na odbiorcę 

indywidualnego i jego stan, 

charakterystykę rodziny 

i społeczności lokalnej, 

K_C.W23. realizuje 

świadczenia zdrowotne 

w zakresie podstawowej 

opiece zdrowotnej w tym: 

świadczenia gwarantowane 

i zapewnienie opieki nad 

pacjentem chorym, 

K_C.W24. ocenia środowisko 

nauczania i wychowania 

w zakresie rozpoznania 

problemów zdrowotnych 

dzieci i młodzieży, 

K_C.W25. przygotowuje sprzęt 

i środki do realizacji opieki 

pielęgniarskiej 

w środowisku zamieszkania 

pacjenta, 

K_C.W26. stosuje standardy 


w podstawowej opiece 

zdrowotnej. 


Wykłady 1. Źródła, podstawy i modele opieki środowiskowej. Koncepcja POZ według WHO. 

POZ w dokumentach międzynarodowych. 

2. Podstawowa opieka zdrowotna w Polsce po 1999 roku. Charakterystyka 

podstawowej opieki zdrowotnej (cele, założenia, struktura, rodzaje świadczeń, 

jakość opieki na poziomie POZ, zespół terapeutyczny POZ- zakres współpracy). 

3. Miejsce pielęgniarstwa w realizacji zadań wyznaczanych podstawowej opiece 

zdrowotnej. Standardy postępowania pielęgniarskiego i procedury pielęgniarskie 

dla potrzeb POZ. 

4. Różne formy organizacyjne pielęgniarstwa funkcjonującego w ramach POZ 

(różnice zakresu działań, odpowiedzialności, samodzielności, zasady 

finansowania świadczeń, organizacyjno/ prawne aspekty wykonywania zawodu 

na poziomie POZ). 

5. Pielęgniarstwo środowiskowe – perspektywa historyczna a współczesność. 

6. Pielęgniarstwo rodzinne - historia, cele, zadania, zakres kompetencji. 

7. Podmiot opieki pielęgniarki POZ. 

8. Modele pracy pracowników ochrony zdrowia z rodziną. Metody pracy 

69

pielęgniarki POZ. 

9. Praca pielęgniarki w oparciu o metodę procesu pielęgnowania. 

10. Diagnoza pielęgniarska w POZ dla celów profilaktyki i promocji zdrowia, 

w sytuacji choroby i niepełnej sprawności. 

11. Wsparcie społeczne w praktyce pielęgniarki POZ. 

12. Pomoc społeczna – wsparcie instytucjonalne w pielęgniarstwie POZ. 

Ćwiczenia 1. Zakres danych do diagnozy pielęgniarskiej dla celów promocji zdrowia, 

profilaktyki i opieki. Typy i rodzaje diagnoz w opiece środowiskowej. 

2. Zasady przeprowadzania wywiadu w środowisku i posługiwania się torbą 

pielęgniarską 

3. Techniki pozyskiwania i rejestrowania danych w dokumentacji pielęgniarskiej. 

4. Opieka poszpitalna jako zadanie pielęgniarstwa POZ, opieka długoterminowa 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

Zajęcia 

praktyczne 

domowa. 

1. Organizacja POZ w wybranych trzech krajach UE – analiza porównawcza. 

2. Diagnoza środowiska lokalnego z opisem sieci wsparcia wtórnego. 

3. Interdyscyplinarna opieka nad człowiekiem przewlekle i obłożnie chorym i jego 

rodziną w domu i innym środowisku naturalnego bytowania. 

4. Wybrane zagadnienia zdrowia pracujących. Nieletni i kobieta ciężarna 

pracująca zawodowo, w gospodarstwie rolnym – ochrona prawna, zagrożenia 

zdrowia, działania profilaktyczne. Zespół wypalenia zawodowego wśród 

pracowników POZ- przyczyny, czynniki predysponujące, zapobieganie. 

I. Opieka pielęgniarska nad rodziną i człowiekiem w różnych okresach życia – 

realizacja zadań profilaktycznych i promocyjnych. Pielęgniarka jako doradca 

w sprawach zdrowia. 

1. Opieka przedkoncepcyjna – zadania pielęgniarki środowiskowej /rodzinnej. 

2. Metody planowania rodziny- charakterystyka. 

3. Zapobieganie wypadkom w różnych środowiskach bytowania człowieka. 

4. Rozpoznawanie, planowanie i prowadzenie edukacji w zakresie modyfikacji 

zachowań zdrowotnych jednostki, rodziny, klasy. 

5. Diagnoza zagrożeń zdrowia w środowisku- raport o stanie zdrowia środowiska. 

6. Udział pielęgniarki w profilaktyce i wczesnym wykrywaniu chorób. 

II. Opieka pielęgniarska nad rodziną i człowiekiem zdrowym, chorym, 

niepełnosprawnym w różnych okresach życia. 

1. Pomoc społeczna- wsparcie instytucjonalne w pielęgniarstwie POZ. 

2. Pielęgniarka rodzinna jako partner grupy wsparcia. 

3. Rodzinne czynniki ryzyka zdrowia– diagnoza. 

4. Opieka pielęgniarska nad osobą niepełnosprawną (sensorycznie, fizycznie, 

psychicznie) i jej rodziną. 

5. Opieka nad obłożnie i przewlekle chorym. Organizacja opieki długoterminowej 

domowej. Przygotowanie środowiska domowego do opieki nad chorym po jego 

powrocie ze szpitala. 

6. Osoby starsze – zdrowe, chore, żyjące samotnie lub w rodzinie- jako podmiot 

opieki pielęgniarki POZ. 

7. Opieka pielęgniarska nad dzieckiem (noworodkiem, niemowlęciem, małym 

dzieckiem) zdrowym i chorym w rodzinie- zadania pielęgniarki środowiskowej/ 

rodzinnej. 

8. Opieka zdrowotna nad osobą aktywną zawodowo. Zagrożenia zdrowia 

w środowisku pracy. Choroba zawodowa. Zakres danych do diagnozy 

pielęgniarskiej w aspekcie profilaktyki i promocji zdrowia pracowników 

w środowisku pracy. Badania wstępne i okresowe - udział pielęgniarki. 

Dokumentowanie pracy pielęgniarki medycyny pracy. 

III. Opieka pielęgniarska w środowisku nauczania i wychowania. 

1. Szkoła jako środowisko wpływające na potencjał zdrowotny ucznia oraz źródło 

zagrożeń w jego zdrowiu. Środowisko fizyczne i społeczne szkoły. 

2. Pielęgniarstwo środowiska nauczania i wychowania – charakterystyka 

70

Praktyki 

zawodowe 

Metody 

nauczania 

Forma 

zaliczenia 

kompetencji, zadań i stanowiska pracy pielęgniarki sprawującej profilaktyczną 

opiekę nad populacją uczniów/wychowanków. 

3. Szkolna edukacja zdrowotna jako zadania szkoły i pielęgniarstwa środowiska 

nauczania i wychowania. 

4. Problemy zdrowotne i społeczne uczniów. 

5. Diagnozowanie sytuacji zdrowotnej uczniów i środowiska szkolnego. 

6. Metodyka pracy pielęgniarki w szkole. 

7. Standardy działań profilaktycznych realizowanych wobec dzieci i młodzieży 

szkolnej. 

8. Współpraca pielęgniarki z rodzicami, gronem pedagogicznym. 

1. Struktura organizacyjna różnych jednostek poz. 

2. Standardy wyposażenia gabinetu pielęgniarki środowiskowej/rodzinnej oraz 

sprzętu wykorzystywanego w pracy realizowanej na terenie miejsca nauki 

i zamieszkania rodziny/osoby. 

3. Specyfika pracy pielęgniarki w poszczególnych poradniach i przychodniach 

4. Obieg informacji o podopiecznymi jego rodzinie pozyskiwanej 

i wykorzystywanej w obrębie podstawowej opieki zdrowotnej. 

5. Współpraca członków zespołu POZ z samorządem lokalnym. 

6. Diagnoza społeczności lokalnej- udział pielęgniarki środowiskowej/rodzinnej. 

7. Pielęgniarstwo POZ jako partner w realizacji lokalnych programów promocji 

zdrowia i profilaktyki. 

8. Zasady i warunki przeprowadzania podstawowych badań i pomiarów w ocenie 

stanu zdrowia podopiecznych- badanie dziecka, badanie osoby dorosłej. 

9. Przygotowanie do wizyty w środowisku. Zasady przeprowadzania wywiadu 

środowiskowego, obserwacji, pomiarów, analizy dokumentacji medycznej. 

10. Praca z jednostką/rodziną- diagnozowanie, planowanie działań, realizacja 

i ocena planu opieki pielęgniarskiej. 

Wykłady: 





Ćwiczenia: 



- pokaz na modelu, 

- film, 


- pogadanka. 






- zajęcia praktyczne w placówce dydaktycznej, 



- seminarium. 


- praktyki zawodowe w placówkach dydaktycznych, 



- seminarium. 

Egzamin po V semestrze. 

Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest pozytywne zaliczenie ćwiczeń oraz zajęć 

71

przedmiotu praktycznych, na których obecność jest obowiązkowa. 

Literatura 

podstawowa 

Literatura 


1. Charzyńska-Gula M., Edukacja zdrowotna rodziny. Poradnik dla pielęgniarki 

rodzinnej, Lublin 2002 

2. Brosowska B., Mielczarek-Pankiewicz E., Pielęgniarstwo w podstawowej opiece 

zdrowotnej. t. II, Wydawnictwo Makmed, Lublin 2008 

3. Kawczyńska-Butrym Z., Diagnoza pielęgniarska, PZWL, Warszawa 1999 

4. Kawczyńska-Butrym Z., Podstawy pielęgniarstwa rodzinnego, PZWL, Warszawa 

1994 

5. Kawczyńska-Butrym Z., Rodzina –zdrowie –choroba, Wyd. Czelej, Lublin 2001 

6. Kawczyńska-Butrym Z., Pielęgniarstwo rodzinne. Teoria i praktyka, CEM, 

Warszawa 1997 

7. Kilańska D.(red.), Pielęgniarstwo w podstawowej opiece zdrowotnej. t.I, 

Wydawnictwo Makmed, Lublin 2008 

8. Oblacińska A., Ostręga A.(red.), Standardy i metodyka pracy pielęgniarki 

i higienistki szkolnej, IMiD, Warszawa 2003 

9. Wybrane aktualne pozycje z czasopism krajowych i zagranicznych związane 

z tematyką ćwiczeń 

10. Wybrane akty prawne 

1. Dobrowolska B., Milczarek- Pankiewicz E., Opieka nad zdrowiem pracowników, 

IMP, Łódź 1992 

2. Kawczyńska-Butrym Z.(red.), Wsparcie społeczne w zdrowiu i chorobie, 

CMDNŚSM, Warszawa 1994 

3. Kinlej M., Naturalne planowanie rodziny. Co powinien wiedzieć pracownik 

służby zdrowia, IMiD, Projekt UNFPA i Rządu Polskiego, Warszawa 1998 

4. Woynarowska B. (red.), Profilaktyka w pediatrii. PZWL, Warszawa 2008 

5. Domżał-Drzewicka R., Gałęziowak E., Nowoczesne metody rozpoznawania 

płodności. Wybrane zagadnienia. Wydawnictwo Makmed, Lublin 2008 

Przedmiot DIETETYKA symbol POP-D 



nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 20 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

10 

ECTS 1 punkt 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_C.W27. definiuje K_C.U46. ocenia stan odżywienia K_D.K2. systematycznie 

zapotrzebowanie 

organizmu z wykorzystaniem 


(ilościowe i jakościowe) metod antropometrycznych, 


organizmu na składniki biochemicznych i badania 

umiejętności dążąc 

pokarmowe niezbędne do podmiotowego 

do profesjonalizmu. 

utrzymania życia K_C.U47. prowadzi poradnictwo 

w warunkach zdrowia w zakresie żywienia dorosłych oraz 

i choroby, 

dzieci zdrowych, 

72

K_C.W28. wymienia zasady 

żywienia osób zdrowych 

w różnych wieku 

i charakteryzuje istotę 

żywienia dojelitowego 

i pozajelitowego, 

K_C.W29. zna zasady 

profilaktyki i leczenia 

dietetycznego oraz 

powikłań dietoterapii. 

K_C.U48. stosuje wybrane diety 

terapeutyczne w otyłości, cukrzycy, 

niedożywieniu, hyperlipidemii, 

nadciśnieniu tętniczym, chorobach 

serca i naczyń krwionośnych, 

trzustki i wątroby. 


Wykłady 1. Procesy energetyczne i gospodarka wodna w organizmie. Składniki odżywcze 

i ich znaczenie w organizmie. 

2. Normy żywienia i wyżywienia. Zróżnicowanie diet dzieci i dorosłych. 

3. Ilościowe i jakościowe błędy żywieniowe Polaków. 

4. Zasady planowania i oceny żywienia różnych grup ludności. Zasady planowania 

i układania jadłospisów dla osób zdrowych. 

5. Zasady oceny stanu odżywienia. 

6. Klasyfikacja i charakterystyka diet. 

7. Niedożywienie i jego zdrowotne następstwa. 

8. Postępowanie dietetyczne jako część terapii. 

9. Żywienie człowieka w różnych stanach chorobowych (choroby układu krążenia, 

choroby metaboliczne, choroby przewodu pokarmowego, choroby układu 

moczowego, żywienie chorych ze zwiększonym katabolizmem). 

10. Leczenie żywieniowe – dojelitowe i parenteralne u dorosłych i dzieci. 

11. Monitorowanie chorego żywionego dojelitowe i parenteralne. 

Zajęcia bez 

udziału 

nauczyciela 

Metody 

nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

12. Zasady edukacji żywieniowej. Udział pielęgniarki w leczeniu żywieniowym. 

1. Opracowanie wywiadu żywieniowego umożliwiającego ocenę błędów 

w żywieniu pacjenta oraz postępowania dla określenia stanu odżywienia 

pacjenta. Ocena jadłospisów – jakościowa i ilościowa. 

2. Układanie, ocena i korygowanie ułożonych jadłospisów dla osób zdrowych 

i chorych z cukrzycą, otyłością, nadciśnieniem, zaburzeniami gospodarki 

lipidowej, z chorobami przewodu pokarmowego, wątroby, trzustki, nerek. 

3. Żywienie dojelitowe w domu pacjenta. 

Wykłady: 








Zaliczenie z oceną po II semestrze 

73

Literatura 

podstawowa 

Literatura 


1. Ciborowska M., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. 


2. Bułhak-Jachymczyk B., Jarosz M., Normy żywienia człowieka Podstawy 

prewencji otyłości i chorób niezakaźnych. PZWL, Warszawa 2008 

3. Szczygieł B.(red.): Niedożywienie związane z chorobą. Wydawnictwo Lekarskie 


4. Jarosz M., Kłosiewicz-Latoszek L., Charzewska J., Białkowska M., 

Diagnozowanie zaburzeń stanu odżywienia w praktyce lekarskiej i pielęgniarskiej, 

IŻiŻ, Warszawa 2010 

5. Jarosz M. (red.), Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz 

wskazówki dotyczące zdrowego stylu życia, IŻiŻ, Warszawa 2008 

1. Matras P., Bartoszewska L., Rudzki S., Leczenie żywieniowe. Procedury. 


2. Iwanow K., Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Wartość odżywcza 

wybranych produktów spożywczych i typowych potraw, PZWL, Warszawa 2011 

3. Przygoda B., Kunachowicz H., Nadolna I., Iwanow K., Tabele składu i wartości 

odżywczej żywności, PZWL, Warszawa 2005 

4. Artykuły w czasopismach naukowych 

Przedmiot BADANIE FIZYKALNE symbol POP- BF 



nauczania 





Liczba godzin 

Ćwiczenia 30 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

15 

ECTS 3 punkty 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_C.W30. omawia badanie K_C.U49. przeprowadza badanie D_K.K2. systematycznie 

podmiotowe ogólne 

podmiotowe pacjenta, analizuje wzbogaca wiedzę 

i szczegółowe, zasady jego i interpretuje wyniki dla potrzeb zawodową i kształtuje 

prowadzenia 

diagnozy pielęgniarskiej i jej 


i dokumentowania, 

dokumentowania, 


K_C.W31. charakteryzuje K_C.U50. rozpoznaje 

D_K.K6. rzetelnie i 

techniki badania 

i interpretuje podstawowe 

dokładnie wykonuje 

fizykalnego 

odrębności w badaniu noworodka, powierzone obowiązki 

i kompleksowego badania niemowlęcia, osoby dorosłej 

zawodowe, 

fizykalnego pacjenta dla i w wieku geriatrycznym; 

potrzeb opieki 

K_C.U51. wykorzystuje techniki 


badania fizykalnego do oceny 

K_C.W32. określa znaczenie fizjologicznych funkcji skóry, 

wyników badania 

zmysłów, głowy, klatki 

podmiotowego 

piersiowej, w tym układu 

i przedmiotowego 

sercowo-naczyniowego, układu 

w formułowaniu oceny oddechowego, gruczołów 

74

stanu zdrowia pacjenta dla 

potrzeb opieki 

pielęgniarskiej. 

Ćwiczenia 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

Metody 

nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

piersiowych, jamy brzusznej, 

narządów płciowych, 

obwodowego układu krążenia, 

układu mięśniowo-szkieletowego 

i układu nerwowego, 

K_C.U52. dokumentuje wyniki 

badania fizykalnego i ich 

wykorzystywanie w zakresie 

oceny stanu zdrowia pacjenta, 

K_C.U53. wykonuje badanie 

fizykalne umożliwiające wczesne 

wykrywanie chorób sutka i uczy 

pacjentów samobadania piersi. 


1. Wprowadzenie do problematyki badań fizykalnych. 

2. Metody badania fizykalnego. 

3. Badanie przedmiotowe i podmiotowe osóbdorosłych. 

4. Ocena stanu ogólnego i psychicznego. 

5. Ocena skóry i jej wytworów. 

6. Badanie i ocena głowy i szyi. 

7. Badanie klatki piersiowej: płuc, gruczołów piersiowych i serca. 

8. Ocena układu krążenia: centralnego i obwodowego. 

9. Ocena jamy brzusznej i jej narządów. 

10. Ocena układu ruchu: mięśniowo- szkieletowego. 

11. Ocena układu neurologicznego. 

12. Ocena narządów zmysłów. 

13. Weryfikacja wyników badania fizykalnego i podmiotowego. 

1. Działania w zakresie wykonywania podstawowych pomiarów funkcji życiowych 

służących ocenie stanu pacjenta. 

2. Analiza sytuacji zdrowotnej pacjenta na podstawie zgromadzonych informacji. 

3. Badanie własnego tętna na tętnicy szyjnej, udowej, ramiennej, podkolanowej. 

4. Badanie tętna, oddechu i ciśnienia tętniczego krwi w stanie spoczynku i po wysiłku 

– analiza porównawcza wyników. 

Ćwiczenia: 



- film, 






Zaliczenie z oceną po II semestrze. 

1. Bates B., Bickley L., Hoekelman R(red), Wywiad i badanie fizykalne, Springer 

PWN Warszawa 1997 

2. Ciechaniewicz W. (red), Pielęgniarstwo. Ćwiczenia, PZWL, Warszawa 2002 

3. Dacre J., Kopełman P.(red), Badanie kliniczne, PZWL, Warszawa 2004 

4. Dyk D. (red) , Badanie fizykalne w pielęgniarstwie, PZWL, Warszawa 2010 

5. Epstein O., Perkin G.D. (red), Badania kliniczne. Wyd. Czelej, Lublin 2001 

6. Gołąb B.,Traczyk W.Z.(red), Anatomia i fizjologia człowieka, PZWL, Warszawa 

2002 

75

Literatura 


7. Kasety video: Badanie fizykalne. Rekomendowane przez Zespół PensylwaniaUSA 

8. Kokot F.(red), Choroby wewnętrzne , PZWL, Warszawa 2005 

9. Krajewska- Kułak E.,Szczepański M.(red), Badanie fizykalne w praktyce 

pielęgniarek i położnych. Wyd. Czelej, Lublin 2008 

10.Obuchowicz A. (red), Badanie podmiotowe w pediatrii, PZWL, Warszawa 2007 

11. Tatoń J., Czech A. (red), Ogólna diagnostyka internistyczna. Wyd. Lek. PZWL, 

Warszawa 1991 

12. Zahradniczek K. (red), Pielęgniarstwo. Podręcznik dla studiów medycznych, 


1. Gołąb B., Traczyk Z. (red):, Anatomia i fizjologia człowieka, PZWL Wyd.IV, 

Warszawa 2002 

2. Krisman M. A. - Scott, Elizabeth Blunt, Witek M., materiały szkoleniowe – Ocena 

stanu zdrowia i badanie fizykalne, Warszawa 1999,CKPPiP Zakopane 2001 

3. Rowiński W., Dziak A. (red),Chirurgia dla pielęgniarek, Wyd. IV, PZWL, 

Warszawa 2002 

4. Ślusarska B., Zarzycka D., Zachradniczek K.(red.), Podstawy pielęgniarstwa. Tom 

I, II. Wyd. Czelej, Lublin 2004 

Przedmiot BADANIA NAUKOWE W PIELĘGNIARSTWIE Symbol 

76 

POP-BNwP 



nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 30 

Seminaria 25 25 

ECTS 3 punkty 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_C.W33. definiuje K_C.U54. uczestniczy w realizacji K_D.K2. systematycznie 

przedmiot, cel, obszar projektu badawczego, 


badań oraz 

K_C.U55. krytycznie analizuje zawodową i kształtuje 

paradygmatów 

publikowane wyniki badań 


pielęgniarstwa, 

naukowych, 


K_C.W34. charakteryzuje K_C.U56. wykorzystuje wyniki K_D.K3. przestrzega 

etapy procesu 

badań naukowych w zapewnianiu wartości, powinności 

badawczego, 

wysokiej jakości opieki nad i sprawności moralnych 

K_C.W35. opisuje metody pacjentem, 

w opiece. 

i techniki badawcze, K_C.U57. uczestniczy w kształceniu 

K_C.W36. określa zasady zawodowym studentów, 

interpretowania danych K_C.U58. opracowuje 

empirycznych 

i realizuje własne projekty 

i wnioskowania, 

badawcze w ramach badań 

K_C.W37. zna podstawowe o charakterze jakościowym, 

przepisy z zakresu prawa K_C.U59. analizuje 

autorskiego i ochrony i opracowuje raporty z badań 

własności intelektualnej, naukowych (np. artykuły 

K_C.W38.określa znaczenie naukowe), 

etyki w badaniach K_C.U60. postępuje zgodnie

naukowych. z zasadami etyki badań 

naukowych i ochrony własności 

intelektualnej. 


Wykłady 1. Kierunki rozwoju badań naukowych w pielęgniarstwie. 

2. Metodologiczne podstawy badań naukowych. Cel i metoda poznania naukowego. 

3. Etapy postępowania badawczego. 

4. Źródła informacji naukowej, sporządzanie piśmiennictwa do opracowań 

naukowych. 

5. Metody, techniki i narzędzia badawcze. 

6. Zasady opracowywania materiału badawczego. 

7. Etyka w badaniach naukowych (dobra praktyka badań naukowych). 

8. Prawo autorskie. Ochrona własności intelektualnej. 

Seminaria 1. Formułowanie przedmiotu, celu badań, problemów badawczych i ich 

usytuowanie w kontekście teorii pielęgniarstwa. Hipotezy badawcze, zmienne 

i wskaźniki pomiaru. 

2. Metody badań mające zastosowanie w pielęgniarstwie. Techniki i narzędzia 

badawcze – praktyczne zastosowanie. 

3. Organizacja badań i opracowywanie zebranego materiału. Zasady wnioskowania 

badawczego. 

4. Konsultacje opracowań i projektów badawczych. Kryteria oceny pracy 

Metody 

nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

Literatura 


licencjackiej. 

Wykłady: 



- dyskusja dydaktyczna 


Seminaria: 


- zadania problemowe 


- pogadanka. 

Zaliczenie z oceną po IV, V, VI semestrze . 

Seminaria: zaliczanie umiejętności bieżących zdobywanych podczas realizacji 

seminariów, obecność na zajęciach i aktywny udział w seminariach. 

1. Lenartowicz H., Kózka M., Metodologia badań w pielęgniarstwie. Podręcznik 

dla studentów medycznych. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010 

2. Brzeziński J., Elementy metodologii badań pedagogicznych, PWN, Warszawa 

2011 

3. Pilch T.,Metody badań pedagogicznych, PWN, Warszawa 1999 

4. Łobocki M., Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Impuls, 

Kraków 2007 

5. Nowak S., Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 2011 

6. Wrońska I., Zarys problematyki badawczej pielęgniarek środowiskowo 

/rodzinnych. Kawczyńska –Butrym Z. (red.), Pielęgniarstwo rodzinne. Teoria 

i praktyka, CEM, Warszawa 1997 

1. Kostrzanowska Z., Zarys problematyki badawczej w kształceniu pielęgniarek. 

w: Wrońska I. (red.) Uniwersyteckie kształcenie pielęgniarek z doświadczeń 

polsko-szwedzkich. Lublin, Goteborg 1998 

2. Dutkiewicz W., Praca magisterska. Przewodnik metodyczny dla studentów 

pedagogiki. Kielce 2001 

3. Jędrychowski W., Zasady planowania i prowadzenia badań naukowych 

w medycynie. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 2004 

77

Przedmiot ZAKAŻENIA SZPITALNE symbol POP- ZS 



nauczania 





Liczba godzin 

Ćwiczenia 15 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

15 

ECTS 1 punkt 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_C.W39. definiuje zakażenia K_C.U61. wdraża standardy D_K.K2. systematycznie 

szpitalne, z uwzględnieniem 

postępowania 


źródeł i rezerwuaru 

zapobiegającego 

i kształtuje umiejętności 

drobnoustrojów w środowisku zakażeniom szpitalnym dążąc do profesjonalizmu, 

szpitalnym, dróg szerzenia, 

i zakażeniom w innych D_K.K6. rzetelnie i dokładnie 

zapobiegania i zwalczania 

przedsiębiorstwach 


zakażeń szpitalnych, 

podmiotu leczniczego, obowiązki. 

K_C.W40. wyjaśnia sposoby kontroli K_C.U62. prowadzi ocenę 

szerzenia się, zapobiegania i i izoluje chorych 

zwalczania zakażeń szpitalnych, potencjalnie zakażonych 

w tym mikroflory środowiska lub chorych zakaźnie, 

szpitalnego, 

K_C.U63. bezpiecznie stosuje 

K_C.W41. wyjaśnia mechanizm środki dezynfekcyjne 

i sposoby postępowania 

i segreguje odpady 

w zakażeniu krwi, zakażeniu 

ogólnoustrojowym, szpitalnym 

zapaleniu płuc, zakażeniu dróg 

moczowych i zakażeniu 

grzybiczym, 

K_C.W42. analizuje zagrożenia 

epidemiologiczne w skupiskach 

ludzi, takich jak szkoły, 

przedszkola, uczelnie, szpitale, 

koncerty, koszary wojskowe. 

medyczne. 

Ćwiczenia 


1. Wprowadzenie do problematyki zakażeń szpitalnych. 

2. Epidemiologia zakażeń szpitalnych. 

3. Drogi szerzenia się zakażeń szpitalnych. 

4. Zasady zapobiegania zakażeniom szpitalnym. 

5. Sposoby nadzoru nad zakażeniami w szpitalnictwie. 

6. Kontrola zakażeń szpitalnych. 

7. Organizacja zespołów. Szpitalny zespół do spraw zakażeń szpitalnych. 

8. Dezynfekcja jako element zapobiegania zakażeniom szpitalnym. 

9. Sterylizacja i kontrola sterylizacji jako element zwalczania zakażeń szpitalnych. 

10. Zakażenia łożyska krwi. 

11. Szpitalne zapalenie płuc i dolnych dróg oddechowych. 

78

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

Metody 

Nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

Literatura 


12. Zakażenia dróg moczowych. 

13. Zakażenia szpitalne w intensywnej terapii i na oddziałach zabiegowych. 

14. Monitorowanie, rejestracja zakażeń szpitalnych, programy komputerowe. 

15. Badanie pacjenta przyjętego na oddział. Zasady pobierania materiału do badań 

bakteriologicznych ćwiczeniach. 

1. Zakażenia szpitalne wywołane wirusem zapalenia wątroby. 

2. Postępowanie z pacjentem zarażonym wirusem HIV. 

3. Postępowanie po ekspozycji zawodowej. 

4. Antybiotykoterapia w zakażeniach szpitalnych. 

5. Komputerowe programy rejestracji zakażeń szpitalnych. 

6. Zakażenia układu moczowego, oddechowego, pokarmowego, nerwowego. 

7. Zakażenia ran operacyjnych. 

8. Zakażenia u chorych po wszczepieniu endoprotez. 

9. Zakażenia u chorych onkologicznych. 

10. Bakteriemia i wstrząs septyczny. 

Ćwiczenia: 



- film, 







1. Anusz Z.(red), Mikrobiologia i parazytologia lekarska, PZWL, Warszawa 2008 

2. Anusz Z. (red), Podstawy epidemiologii i kliniki chorób zakaźnych, PZWL, 

Warszawa 2006 

3. Dzierżanowski D., Jeliaszewicz J.(red), Zakażenia Szpitalne, α-medica, Bielsko- 

Biała 2005 

4. Krzywicka A. (red), Dezynfekcja szpitalna, PZWL, Warszawa 2005 

5. Lenartowicz H., Szeloch Z. (red), Podstawy organizacji i kierowania dla 

pielęgniarek, PZWL, Warszawa 2004 

6. Zbiór rekomendacji i procedur dla polskich szpitali: Praktyczne zasady kontroli 

zakażeń szpitalnych, Warszawa 2010 

1. Ciechaniewicz W. (red) Pielęgniarstwo Ćwiczenia ,T. 1 i 2, PZWL, Warszawa 

2006 

2. Ślusarska B., Zarzycka D., Zahradniczek K. (red), Podstawy pielęgniarstwa, Czelej, 

Lublin 2004 

3.Zahradniczek K.(red), Wprowadzenie do pielęgniarstwa, Podręcznik dla szkół 

medycznych, PZWL, Warszawa 2004 

Przedmiot JĘZYK MIGOWY symbol POP-JM 



nauczania 





79

Liczba godzin 

Ćwiczenia 30 

ECTS 1 punkt 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_C.W43. wyjaśnia przyczyny K_C.U64.nawiązuje kontakt K_D.K2. systematycznie 

zaburzeń słuchu i mowy z osobą słabo słyszącą 


w kontekście 

i niesłyszącą, 


porozumiewania się K_C.U65. posługuje się znakami umiejętności, dążąc do 

i rozumie znaczenie 

języka migowego w opiece profesjonalizmu, 

wczesnego ich wykrywania, nad pacjentem głuchoniemym K_D.K4. wykazuje 

K_C.W44. rozróżnia sposoby w celu przygotowania do odpowiedzialność moralną 

i środki komunikowania się świadomego uczestnictwa za człowieka 

osób z uszkodzeniem słuchu, w procedurach medyczno- i wykonywanie zadań 

K_C.W45. rozpoznaje znaki opiekuńczych, 

zawodowych, 

daktylograficzne: statyczne, K_C.U66. posługuje się językiem K_D.K5. przestrzega praw 

dynamiczne, liczbowe 

migowym w zakresie 

pacjenta, 

i idiograficzne w zakresie terminologii sytuacyjnej: K_D.K10. przejawia empatię 

gromadzenia informacji udzielanie pierwszej pomocy, w relacji z pacjentem i jego 

o sytuacji zdrowotnej 

przekazywanie informacji rodziną oraz 

pacjenta, 

K_C.W46.zna zasady 

komunikacji z pacjentem 

niesłyszącym. 

rodzinie. 



Ćwiczenia 1. Terminologia i dane liczbowe o osobach z uszkodzonym słuchem. 

2. Przyczyny i rodzaje uszkodzeń słuchu, budowa narządu słuchu. 

3. „Czym jest język migowy” środki komunikowania się z osobami z wadą słuchu. 

4. Jak posługiwać się językiem migowym – wskazówki praktyczne. 

5. Znaki daktylograficzne- statyczne i dynamiczne oraz polskich liter i diagrafów. 

6. Znaki pojęć liczbowych w zakresie do miliona. 

7. Pojęcia związane z „ja „ jako osoba, miejscem zamieszkania, rodziną. 

8. Pojęcia związane z czynnościami życia codziennego – posiłki, w toalecie, 

czynności związane z ubieraniem się, nazwy miesięcy i dni tygodnia. 

9. Pojęcia związane ze zdrowiem, u lekarza, pobyt w szpitalu, wykupienie leków, 

wykonanie badań. 

Metody Ćwiczenia: 

nauczania - metoda programowana z użyciem komputera, 


- film, 


Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 


Literatura 

podstawowa 

1. Figiel A., Głusi i język migowy – spór o język i kulturę, w: Kultura 

i Społeczeństwo, t. LIII, nr 1, 2009 

2. Grzesiak I. (red.), Język migowy we współczesnym szkolnictwie na świecie 

i w Polsce. Materiały z Sympozjum Naukowego w Malborku 31.03.2007 r., 

Wyd. Stanisław Sumowski, Malbork 2007 r. 

3. Grzesiak I. (red.), Minirozmówki migowo polskie, polsko-migowe (PJM) ze 

słowniczkiem, Wydawnictwo Fundacja Na Rzecz Osób Głuchych i Języka 

Migowego, Stowarzyszenie Rehabilitacji i Pomocy Osobom z Wadą Słuchu, 

80

Literatura 


Olsztyn 2008 

4. Grzesiak I., Strukturalna klasyfikacja i systematyzacja znaków Polskiego Języka 

Migowego dla potrzeb eksykografii dwujęzycznej, Wydawnictwo Fundacja Na 

Rzecz Osób Głuchych i Języka Migowego, Olsztyn 2007 

5. Hendzel J., K., Słownik polskiego języka miganego, Wyd. „RAKIEL”, Olsztyn 

2006 

6. Hoffman B., Surdopedagogika w teorii i praktyce, Wyd. WSP PTWP, Warszawa 

2001 

7. Kosiba O., Grenda P., Leksykon Języka Migowego, Silentium, Bogatynia 2011 

8. Perlin J., Szczepankowski Bogdan, Polski Język Migowy. Opis lingwistyczny, 

WSiP, Warszawa 1992 

9. Pietrzak W., Język migany w szkole cz. 2, Wydawnictwa Szkolne 

i Pedagogiczne, Warszawa 1992 

10. Pluto-Kowalska M., Kowalski M., Pomigaj mi mamo – język migowy dla 

rodziców, Wyd. Marek Więckowski, Łódź 2007 

11. Prałat-Pyrzewicz I., Bajewska J., Język migany w szkole cz. 3, WSiP, Warszawa 

1994 

12. Stachyra J., Zdolności poznawcze i możliwości umysłowe uczniów 

z uszkodzonym słuchem, Wyd. UMCS, Lublin 2001 

13. Szczepankowski B., Język migowy w zakładzie pracy cz. 2, Wyd. Polski 

Związek Głuchych, Warszawa 1992 

14. Szczepankowski B., Język migowy”– pierwsza pomoc medyczna, Centrum 

Edukacji Medycznej, Warszawa 1996 

15. Szczepankowski B., Podstawy języka migowego WSiP, Warszawa 1994 

1. Sękowska Zofia, Pedagogika specjalna – zarys, PWN, Warszawa 1985 

2. Stachyra Janusz, Zdolności poznawcze i możliwości umysłowe uczniów 

z uszkodzonym słuchem, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- 

Skłodowskiej, Lublin 2001 

Przedmiot PROMOCJA ZDROWIA PSYCHICZNEGO symbol POP-PZP 



nauczania 





Liczba godzin 

Ćwiczenia 15 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

15 

ECTS 1 punkt 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_C.W47.charakteryzuje teorie K_C.U67.podejmuje działania K_D.K2. systematycznie 

rozwojowe zdrowia 

promujące zdrowie 

wzbogaca wiedzę zawodową i 

psychicznego i definiuje 

psychiczne i rozpoznaje sieci kształtuje umiejętności, dążąc 

zdrowie psychiczne, 

wsparcia społecznego, 

do profesjonalizmu, 

K_C.W48. rozpoznaje 

K_C.U68. podejmuje działania K_D.K4. wykazuje 

zagrożenia i pozytywne 

zapobiegające oraz 


czynniki w kształtowaniu 

diagnostyczne dotyczące za człowieka i wykonywanie 

81

zdrowia psychicznego, 

K_C.W49. omawia stres jako 

determinant równowagi 

biopsychospołecznej 

organizmu w aspekcie zdrowia 

psychicznego, 

K_C.W50. wskazuje rolę 

pielęgniarki w profilaktyce 

wypalenia zawodowego, 

agresji, przemocy i mobbingu 

w różnych okresach życia 

człowieka. 

występowania przemocy, 

agresji, mobbingu 

i wypalenia zawodowego 

82 

zadań zawodowych, 


pacjenta, 


w relacji z pacjentem i jego 

rodziną oraz 



Ćwiczenia 1. Pojęcie zdrowia psychicznego i promocji zdrowia psychicznego; czynniki 

kształtujące zdrowie psychiczne. 

2. Teorie rozwoju zdrowia psychicznego, 

3. Emocje występujące u człowieka w poszczególnych etapach jego życia. 

4. Komunikacja interpersonalna i jej wpływ na zachowanie ludzi. 

5. Metody oceny zagrożenia psychiki. 

6. Stres w życiu człowieka. 

7. Zagrożenia w środowisku pracy: mobbing, zespół wypalenia zawodowego 

8. Agresja i przemoc w życiu społecznym. 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

Metody 

Nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

Literatura 


9. Profilaktyka zagrożeń zdrowia psychicznego. 

1. Promowanie zdrowia psychicznego. 

2. Zachowania agresywne wobec pracowników ochrony zdrowia. 

3. Zespół wypalenia zawodowego a specyfika pracy pielęgniarki. 

Ćwiczenia: 



- film, 


- pogadanka. 







- seminarium. 


1. Baczewska B., Bielemuk A., Cegła B., Repetytorium z pielęgniarstwa, PZWL, 

Warszawa 2010 

2. Bilikiewicz A., Lewandowski J., Radziwiłowicz P., Psychiatria. Repetytorium. 


3. Bilikiewicz A., Kompendium psychiatrii, psychoterapii i medycyny 

psychosomatycznej, PZWL, Warszawa 2008 

4. Heitzman J, (red.): Psychiatria, PZWL, Warszawa 2007 

5. Kimak K., Zbiór standardów przyjęcia, opieki, socjalizacji i wypisu chorego 

ze szpitala psychiatrycznego, Czelej, Lublin 2002 

6. Wilczek- Różyczka E., Pielęgniarstwo psychiatryczne, Czelej, Lublin 2008 

1. Grzywa A., Oblicza psychozy, Wyd. Czelej, Lublin 2005 

2. Płotka A., Zdrowy styl życia psychicznego, Wyd. Neuro Centrum, Lublin 2003

3. Grzywa A., Oblicza psychozy, Wyd. Czelej 

4. Namysłowska I., Psychiatria dzieci i młodzieży. PZWL. Warszawa 2008. 

5. Wilczek-Różyczka E., Komunikowanie się z chorym psychicznie, Czelej, Lublin 

2007 

6. Akty prawne 

7. Czasopisma 

NAUKI W ZAKRESIE OPIEKI SPECJALISTYCZNEJ 

Przedmiot CHOROBY WEWNĘTRZNE 

I PIELĘGNIARSTWO INTERNISTYCZNE 

symbol OS-CHWiPI 

Moduł Nauki w zakresie opieki specjalistycznej symbol OS 


nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 40 

Ćwiczenia 30 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

25 

Zajęcia 

praktyczne 

120 

Praktyki 

zawodowe 

80 80 




Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_D.W3. wyjaśnia 

K_D.U1. gromadzi informacje, K_D.K.1. szanuje godność 

etiopatogenezę, objawy formułuje diagnozę 


kliniczne, przebieg, leczenie, pielęgniarska, 


rokowanie i opiekę 

ustala cele i plan opieki, K_D.K.2. systematycznie 

pielęgniarską w schorzeniach wdraża interwencje 

wzbogaca wiedzę zawodową, 

narządów wewnętrznych, pielęgniarskie oraz dokonuje dążąc do profesjonalizmu, 

K_D.W4. zna zasady oceny ewaluacji opieki, 


stanu chorego w zależności K_D.U2. rozpoznaje 

pacjenta, 

od wieku, 

uwarunkowania zachowania K_D.K6. rzetelnie i dokładnie 

K_D.W5. zna zasady 

zdrowia odbiorców opieki wykonuje powierzone 

diagnozowania 

w rożnym wieku i stanie obowiązki zawodowe, 

w pielęgniarstwie 

zdrowia, 

K_D.K7. przestrzega tajemnicy 

83

internistycznym, 


planowania opieki nad 

chorym w zależności od 

wieku i stanu zdrowia, 


przygotowania pacjenta do 

badań diagnostycznych, 

opieki w trakcie oraz po 

badaniach (badania 

endoskopowe, 

spirometryczne), 

K_D.W8. charakteryzuje 

grupy leków stosowanych 

w terapii chorych 

z dysfunkcją układu 

krążenia, oddechowego, 

pokarmowego, moczowego, 

krwiotwórczego, narządu 

ruchu oraz gruczołów 

dokrewnych, 


techniki i procedury 

pielęgniarskie stosowane w 

opiece nad chorym 

internistycznym, 


przygotowania chorego do 

samoopieki w schorzeniach 

internistycznych (np.: 

cukrzycy, nadciśnieniu 

tętniczym, RZS, astmie, 

POCHP), 

K_D.W11. różnicuje reakcje 

chorego na chorobę 

i hospitalizację w zależności 

od wieku i stanu zdrowia, 

K_D.W12. zna rolę 

pielęgniarki przy przyjęciu 

chorego do przedsiębiorstwa 

podmiotu leczniczego 

w zależności od wieku i 

stanu zdrowia, 

K_D.W14. zna swoiste zasady 


internistycznej. 

K_D.U3. prowadzi 

poradnictwo pacjentów 

w zakresie samoopieki 

w zależności od istoty 

choroby i wieku, 

K_D.U6.organizuje izolację 

chorych zakaźnie 

w miejscach publicznych 

i w warunkach domowych, 

K_D.U8. diagnozuje stopień 

ryzyka rozwoju odleżyn, 

K_D.U9. pobiera materiał do 

badań diagnostycznych 

(krew, mocz, plwocina), 

K_D.U10. ocenia stan ogólny 

pacjenta w kierunku 

powikłań po 

specjalistycznych badaniach 

i zabiegach 

diagnostycznych, 

K_D.U11. doraźnie podaje tlen 

chorym (zaostrzenie stanów 

astmatycznych, POCHP), 

modyfikuje stałe dawki 

insulin szybko i krótko 

działających u chorych 

z cukrzycą, 

K_D.U12. przygotowuje 

pacjenta do badań 

diagnostycznych w różnych 

schorzeniach 

internistycznych (np.: 

badania endoskopowe, 

spirometryczne), 

K_D.U13. dokumentuje 

sytuację zdrowotną pacjenta 

jej dynamikę zmian 

i dostosowuje opiekę 

pielęgniarską, 

K_D.U26. przekazuje 

informacje o stanie zdrowia 

chorego członkom zespołu 

terapeutycznego, 


dokumentację opieki nad 

chorym( kartę obserwacji, 

zabiegów pielęgniarskich 

i raportów, kartę rejestru 

zakażeń szpitalnych, 

profilaktykę i leczenie 

odleżyn oraz kartę 

informacyjną z zaleceniami 

w zakresie samoopieki), 

K_D.U32. dostosowuje 

interwencje pielęgniarskie 

84 

zawodowej, 

K_D.K8. współdziała w ramach 

zespołu interdyscyplinarnego 

w rozwiązywaniu dylematów 

etycznych z zachowaniem 

zasad kodeksu etyki 

zawodowej. 

.

do rodzaju problemów 

pielęgnacyjnych chorego 

hospitalizowanego 

w oddziale wewnętrznym, 

K_D.U33. przygotowuje 

i podaje leki różnymi 

drogami, samodzielnie lub na 

zlecenie lekarza. 


Wykłady 1. Diagnostyka chorób układu krążenia. 

2. Choroba niedokrwienna serca /patogeneza, postacie, objawy, metody leczenia, 

NZK/. 

3. Nadciśnienie tętnicze. 

4. Niewydolność krążenia. 

5. Choroby mięśnia serca, wsierdzia i osierdzia. 

6. Wady serca. 

7. Zaburzenia rytmu serca. 

8. Choroby naczyń obwodowych. 

9. Diagnostyka chorób układu oddechowego. 

10. Zapalenia płuc. 

11. Choroby oskrzeli. 

12. Przewlekła obturacyjna choroba płuc / niewydolność oddechowa, leczenie 

tlenem/. 

13. Astma oskrzelowa. 

14. Nowotwory układu oddechowego. 

15. Gruźlica /płuc i pozapłucna/. 

16. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy. 

17. Choroby trzustki. 

18. Choroby wątroby. 

19. Choroby jelit. 

20. Nowotwory przewodu pokarmowego. 

21. Diagnostyka chorób układu moczowego. 

22. Ostra i przewlekła niewydolność nerek. 

23. Kamica dróg moczowych. 

24. Stany zapalne układu moczowego. 

25. Choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego. 

26. Cukrzyca. 

27. Reumatoidalne zapalenie stawów. 

28. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. 

29. Osteoporoza. 

30. Diagnostyka chorób układu krwiotwórczego. 

31. Niedokrwistości i białaczki. 

32. Skazy krwotoczne. 

Ćwiczenia 1. Zespół terapeutyczny – zadania pielęgniarki wobec pacjenta hospitalizowanego 

w oddziale internistycznym 

2. Zadania diagnostyczne pielęgniarki wobec pacjenta ze schorzeniami ze strony 

układu krążenia. 

3. Istota kompleksowej obserwacji i pielęgnacji pacjentów w stanie zagrożenia 

życia z przyczyn kardiogennych (zawał mięśnia sercowego, NZK). 

4. Rola pielęgniarki w edukacji zdrowotnej i rehabilitacji chorychz dysfunkcją 

układu krążenia (choroba niedokrwienna – zawał mięśnia sercowego). 

5. Profilaktyka miażdżycy i nadciśnienia tętniczego – eliminacja zewnętrznych 

czynników ryzyka. 

6. Zadania diagnostyczne pielęgniarki wobec pacjentów z zaburzeniami ze strony 

układu oddechowego. 

85

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

7. Charakterystyka problemów pielęgnacyjno – opiekuńczych pacjentówz 

dychawicą oskrzelową. 

8. Procedury rozwiązywania problemów zdrowotnych pacjentów z 

niewydolnością oddechową, POCHP. 

9. Rola pielęgniarki w postępowaniu terapeutycznym, edukacji i kinezyterapii 

pacjentów z przewlekłymi chorobami dróg oddechowych. 

10. Zakres informacji niezbędnych do sformułowania diagnozy pielęgniarskiej 

u pacjenta hospitalizowanego z powodu dysfunkcji przewodu pokarmowego. 

11. Zakres informacji niezbędnych do sformułowania diagnozy pielęgniarskiej 

u pacjenta z dysfunkcją narządu ruchu. 

12. Zadania pielęgniarki wynikające z kompleksowego postępowania 

terapeutycznego wobec pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów, zzsk. 

13. Rola i zadania pielęgniarki w diagnozowaniu chorych z dysfunkcją układu 

moczowego. 

14. Procedury postępowania pielęgniarskiego wobec pacjenta z ostrą i przewlekłą 

niewydolnością nerek. 

15. Funkcje zawodowe pielęgniarki wobec pacjentów dializowanych(zasady 

dializoterapii i hemodializy). 

16. Udział pielęgniarki w profilaktyce chorób układu moczowego. 

17. Zadania diagnostyczne pielęgniarki wobec pacjenta z zaburzeniami ze strony 

układu dokrewnego. 

18. Diagnoza pielęgniarska u pacjenta z cukrzycą. 

19. Funkcje zawodowe pielęgniarki wobec chorego z cukrzycą typu II. 

20. Diagnoza pielęgniarska u chorego z nadczynnością i niedoczynnością gruczołu 

tarczowego. 

21. Diagnoza pielęgniarska u pacjenta z zapaleniem trzustki, marskością wątroby. 

22. Problemy pielęgnacyjno-opiekuńcze chorych z zapaleniem wątroby. 

23. Zadania diagnostyczne pielęgniarki wobec pacjenta z chorobą układu 

krwiotwórczego. 

24. Diagnoza pielęgniarska w sytuacji pacjenta hospitalizowanego z powodu 

niedokrwistości, białaczki. 

25. Rola pielęgniarki w edukacji pacjentów z niedokrwistością. 

26. Problemy pielęgnacyjne chorych leczonych z powodu choroby nowotworowej. 

27. Rola pielęgniarki w profilaktyce chorób nowotworowych. 

Pulmonologia: 

1. Gruźlica – szeroko rozumiana prewencja i diagnostyka. 

2. Metody swoiste i nieswoiste zapobiegające rozwojowi gruźlicy. 

3. Nowotwory układu oddechowego – patogeneza oraz szeroko rozumiana 

prewencja. 

Kardiologia/choroby krwi i układu krwiotwórczego: 

1. Rola pielęgniarki w postępowaniu terapeutycznym wobec pacjentów z wadą 

serca. 

2. Gorączka reumatyczna - zasady postępowania terapeutycznego pielęgniarki 

wobec pacjentów. 

3. Program edukacji pacjentów z nadciśnieniem tętniczym i otyłością. 

4. Niewydolność krążenia - klasyfikacja NYHA - zasady obserwacji i postępowania 

terapeutycznego z pacjentem. 

Gastrologia /choroby wątroby: 

1. Zasady leczenia dietetycznego oraz odbarczającego w chorobach przewodu 

pokarmowego oraz gruczołów dokrewnych. 

2. Wirusowe zapalenie wątroby- profilaktyka zakażeń WZW – rola pielęgniarki. 

3. Rola zawodowa pielęgniarki w edukacji pacjentów z chorobą wrzodową żołądka/ 

dwunastnicy. Wyjaśnij jaki wpływ na zaostrzenie procesu chorobowego ma styl 

życia i używki. 

Nefrologia 

86

Zajęcia 

praktyczne 

1. Pacjent z przewlekłą niewydolnością nerek /dializowany - program 

kompleksowej edukacji pacjenta w zakresie samoobserwacji i samokontroli. 

2. Pacjent z przewlekłą niewydolnością nerek - hemodializowany – rozpoznanie 

i planowanie opieki pielęgniarskiej (analiza studium przypadku). 

3. Organizacja pracy i zadania pielęgniarki w zapobieganiu zakażeniom w oddziale 

wewnętrznym, kardiologii, nefrologii, pulmonologii. 

Oddział kardiologiczny 

1. Udział pielęgniarki w specjalistycznych badaniach diagnostycznych 

wykonywanych u chorych z dysfunkcją układu krążenia. Zasady 

przygotowania chorych do badań diagnostycznych oraz obserwacji po 

badaniach. 

2. Diagnoza pielęgniarska u pacjentów z chorobą układu krążenia 

/choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze, niewydolność krążenia /. 

3. Zadania pielęgniarki wobec pacjenta z chorobą niedokrwienną serca- 

interpretacja objawów; eliminacja zagrożeń. 

4. Zasady kompleksowej obserwacji i pielęgnacji chorego z zawałem mięśnia 

sercowego. 

5. Zasady rehabilitacji szpitalnej chorych po zawale mięśnia sercowego. 

6. Rola pielęgniarki w przygotowaniu chorych z chorobą niedokrwienną serca 

/ po zawale mięśnia sercowego; nadciśnieniem tętniczym/ do samokontroli 

i samoopieki. 

7. Problemy pielęgnacyjne pacjentów z przewlekłą niewydolnością krążenia – 

diagnoza pielęgniarska. 

8. Planowanie opieki pielęgniarskiej wobec pacjentów z zaburzeniami rytmu 

serca. 

9. Współudział pielęgniarki w farmakoterapii chorych z dysfunkcją układu 

krążenia – ocena efektów leczniczych oraz skutków ubocznych stosowanych 

leków. 

Oddział wewnętrzny specjalistyczny 

1. Ocena stanu funkcjonowania układu oddechowegona podstawie wyników 

badania podmiotowego i przedmiotowego . 

2. Zasady przygotowania pacjentów do specjalistycznych badań diagnostycznych, 

zasady obserwacji i pielęgnacji pacjentów w trakcie i po badaniach (badania 

bronchoskopowe, badania spirometryczne, testy alergiczne). 

3. Udział pielęgniarki w farmakoterapii chorych z chorobą układu oddechowego – 

zasady tlenoterapii i fizjoterapii drzewa oskrzelowego. Podawanie leków drogą 

wziewną. 

4. Diagnoza pielęgniarska u pacjentów z przewlekłą niewydolnością oddechową 

i POCHP. 

5. Planowanie, realizowanie i ocena postępowania pielęgnacyjnego wobec pacjenta 

z chorobą nowotworową układu oddechowego. 

6. Procedury rozwiązywania problemów opiekuńczych u pacjentów ze skazą 

krwotoczną, niedokrwistością. 

7. Udział pielęgniarki w farmakoterapii chorych - zasady obserwacji i pielęgnacji 

chorych poddanych chemioterapii. Zapobieganie skutkom ubocznym 

zastosowanych metod leczenia. 

8. Ocena stopnia wydolności czynnościowej chorych z R.Z.S i Z.Z.S.K. 

– problemy pielęgnacyjne. 

9. Udział pielęgniarki w leczeniu dietetycznym, farmakologicznym, 

usprawniającym chorych z chorobami narządu ruchu. 

III. Oddział wewnętrzny 

1. Badania specjalistyczne wykonywane w chorobach układu pokarmowego – 

zasady przygotowania, obserwacji i opieki pacjentów w czasie i po badaniach 

(gastroskopia, kolonoskopia, rektoskopia). 

2. Zadania pielęgniarki w postępowaniu terapeutycznym wobec chorego z chorobą 

87

Praktyki 

zawodowe 

Metody 

nauczania 

wrzodową żołądka i dwunastnicy. 

3. Edukacja chorych z dysfunkcją przewodu pokarmowego / zasady diety/. 

4. Diagnoza sytuacji oraz planowanie postępowania opiekuńczego u wybranego 

pacjenta z chorobą przewodu pokarmowego. 

5. Problemy pielęgnacyjne i udział pielęgniarki w leczeniu chorego z marskością 

wątroby, zapaleniem trzustki. 

6. Diagnoza sytuacji oraz planowanie postępowania leczniczo – opiekuńczego u 

pacjenta z ostrą niewydolnością nerek. 

7. Zasady prowadzenia bilansu płynów. Problemy opiekuńcze chorych 

dializowanych. 

8. Problemy pielęgnacyjne u chorych z zakażeniem układu moczowego. 

9. Zasady postępowania diagnostycznego, leczniczego, opiekuńczego wobec 

pacjenta z chorobą zapalną nerek i dróg moczowych. 

10. Problemy pielęgnacyjne chorych z zaburzeniami o podłożu endokrynologicznym 

– ustalenie gradacji potrzeb. 

11. Udział pielęgniarki w edukacji chorych z cukrzycą- przygotowanie do 

samoopieki, samoobserwacji, samokontroli - program edukacji. 

12. Rola pielęgniarki w insulinoterapii oraz leczeniu dietetycznym chorych. 

1. Organizacja pracy na stanowisku pielęgniarki w oddziale internistycznym . 

2. Współpraca z zespołem terapeutycznym – doskonalenie procesu 

komunikowania. 

3. Analiza i weryfikacja informacji o stanie bio- psycho –społecznym pacjenta. 

4. Prowadzenie dokumentacji medycznej. 

5. Proces diagnostyczny - ocena stanu funkcjonowania poszczególnych układów 

i narządów wewnętrznych. 

6. Pobieranie materiału do badań diagnostycznych oraz interpretacja wyników. 

7. Przygotowanie pacjenta oraz asystowanie przy badaniach diagnostycznych 

specjalistycznych / inwazyjnych, nieinwazyjnych /. 

8. Planowanie, wdrożenie i ocena opieki pielęgniarskiej nad pacjentemi jego 

środowiskiem – proces pielęgnowania. 

9. Udział i odpowiedzialność pielęgniarki w procesie leczeniai rehabilitacji - 

podawanie leków, tlenoterapia, usprawnianie chorych. 

10. Stworzenie pacjentowi optymalnych warunków do podtrzymaniai 

zabezpieczenia biologicznych funkcji życiowych organizmu. 

11. Utrzymanie higieny osobistej i otoczenia pacjenta. 

12. Przygotowanie pacjenta i środowiska do samoopieki i świadczenia opieki 

nieprofesjonalnej. 

13. Profilaktyka zakażeń w pracy pielęgniarki. 

Wykłady: 





Ćwiczenia: 




- film, 


- pogadanka. 






88

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

Literatura 


- zajęcia praktyczne w oddziałach szpitalnych, 



- seminarium. 


- praktyki zawodowe w oddziałach szpitalnych, 



- seminarium. 

Egzamin po III semestrze. 



1. Czech A., Tatoń J., Diabetologia kliniczna. PZWL, Warszawa 2008 

2. Czech A., Tatoń J., Intensywne leczenie cukrzycy typu 2. PZWL, Warszawa 2004 

3. Czech A., Tatoń J., Diagnostyka internistyczna. Podręcznik dla lekarzy 

i studentów. PZWL, Warszawa 2007 

4. Daniluk J.,Jurkowska G.(red.), Zarys chorób wewnętrznych dla studentów 

pielęgniarstwa. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2005 

5. Herold G., współautorzy, Medycyna wewnętrzna. Repetytorium dla studentów 

i lekarzy. PZWL, Warszawa 2008 

6. Januszewicz W., Kokot F.(red.), Interna. PZWL, Warszawa 2007 

7. Kaszuba D., Nowicka A.(red.), Pielęgniarstwo kardiologiczne. PZWL, Warszawa 

2010 

8. Kokot F. (red.), Choroby wewnętrzne. PZWL, Warszawa 2004 

9. Kokot F., Hough R. (red.), Choroby wewnętrzne. PZWL, Warszawa 2005 

10. Kózka M., Płaszewska-Żywko L., Modele opieki pielęgniarskiej nad chorym 

dorosłym. PZWL, Warszawa 2010 

11. Pączek I., Mucha K., Foroncewicz B.(red.), Choroby wewnętrzne. Podręcznik dla 

studentów pielęgniarstwa i położnictwa. PZWL, Warszawa 2004 

12. Szczeklik A., Gajewski P., Choroby wewnętrzne. Medycyna praktyczna, Kraków 

2011 

13. Talarska D., Zozulińska-Ziółkiewicz D.(red.), Pielęgniarstwo internistyczne. 


14. Tatoń J., Intensywne leczenie cukrzycy typu 1. PZWL, Warszawa 2004 

15. Zimmermann-Górska I. (red.), Reumatologia kliniczna. PZWL, Warszawa 2004 

1. Chazan R.(red.), Pneumonologia i alergologia praktyczna. ά-medica Press, 

Bielsko –Biała 2002 

2. Doboszyńska. A., Wrotek K., Badania czynnościowe układu oddechowego. 


3. Droszcz W., Astma. PZWL, Warszawa 2009 

4. Kokot F. (red.), Ostre stany zagrożenia życia w chorobach wewnętrznych. 


5. Kokot F. Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. 


6. Kokot F., Hyla-Klekot L., Kokot S., Badania laboratoryjne. Zakres norm 

i interpretacja. PZWL, Warszawa 2011 

7. Koper D., Senatorski G., Nadciśnienie tętnicze w chorobach nerek. Poradnik dla 

pielęgniarek. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2007 

8. Rowińska- Zakrzewska E.M., Kuś J., Choroby układu oddechowego. PZWL, 

Warszawa 2004 

9. Sułek K., Wąsak-Szulkowska E.J., Hematologia w praktyce. PZWL, Warszawa 

2007 

10. Tatoń J. Czech A., Cukrzyca- podręcznik diagnostyki i terapii. Elamed, Katowice 

2009 

89

Przedmiot PEDIATRIA 

I PIELĘGNIARSTWO PEDIATRYCZNE 

symbol OS-PiPP 



nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 40 

Ćwiczenia 30 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

30 

Zajęcia 

praktyczne 

120 40 

Praktyki 

zawodowe 

40 80 40 




Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_D.W1. wymienia objawy K_D.U1. gromadzi informacje, K_D.K1.szanuje godność 

zagrożenia życia u dziecka, formułuje diagnozę 


K_D.W2. charakteryzuje czynniki pielęgniarską, ustala cele i powierzonych opiece, 

ryzyka i zagrożeń 

plan opieki, wdraża K_D.K2.systematycznie 

zdrowotnych u dzieci, 

interwencje pielęgniarskie wzbogaca wiedzę 


oraz dokonuje ewaluacji zawodową i kształtuje 

etiopatogenezę, objawy 

opieki, 


kliniczne, przebieg, leczenie, K_D.U2. rozpoznaje 



uwarunkowania zachowania K_D.K3.przestrzega wartości, 


zdrowia odbiorców opieki powinności i sprawności 

w schorzeniach: układu 

w różnym wieku i stanie moralnych w opiece, 

krążenia (serca, naczyń 

zdrowia, 


krwionośnych), układu K_D.U3. prowadzi poradnictwo odpowiedzialność 

oddechowego, układu 



nerwowego, układu 

dzieci w różnym stanie i wykonywanie zadań 

pokarmowego (żołądka, jelit, zdrowia, dotyczące wad zawodowych, 

wielkich gruczołów), wątroby, rozwojowych, chorób K_D.K5. przestrzega praw 

trzustki, układu moczowego i uzależnień, 

pacjenta, 

(nerek i pęcherza moczowego), K_D.U5. prowadzi profilaktykę K_D.K6. rzetelnie i dokładnie 

układu kostno-stawowego, powikłań w przebiegu 


mięśni, układu dokrewnego chorób, 

obowiązki zawodowe, 

oraz krwi, 

K_D.U6. organizuje izolację K_D.K7. przestrzega 

K_D.W4. zna zasady oceny stanu chorych zakaźnie 


chorego w zależności 

w miejscach publicznych K_D.K8. współdziała 

od wieku dziecka, 

i w warunkach domowych, w ramach zespołu 


K_D.U7. ocenia rozwój 


diagnozowania 

psychofizyczny dziecka, w rozwiązywaniu 


wykonuje testy 


pediatrycznym, 

przesiewowe, wykrywa z zachowaniem zasad 

K_D.W6. zna zasady planowania zaburzenia w rozwoju, 

kodeksu etyki 

opieki nad chorym dzieckiem, K_D.U9.pobiera materiał do zawodowej, 

90


przygotowania, opieki 

w trakcie oraz po badaniach 

i zabiegach diagnostycznych 

wykonywanych u dzieci 

w różnym stanie i różnych 

grupach wiekowych, 

K_D.W8. charakteryzuje grupy 

leków i ich działanie na układy 

i narządy chorego w różnych 

schorzeniach w zależności od 

wieku i stanu z 

uwzględnieniem działań 

niepożądanych, interakcji 

z innymi lekami i dróg 

podania, 


przygotowania chorego do 

samoopieki w zależności od 


K_D.W11. różnicuje reakcje 

chorego na 

chorobę/hospitalizację 

z uwzględnieniem wieku 

i stanu, 

K_D.W12. wyjaśnia rolę 

pielęgniarki przy przyjęciu 

chorego dziecka do 

przedsiębiorstwa podmiotu 

leczniczego 

z uwzględnieniem kryterium 

wieku, 



specjalistycznej, pediatrycznej 

w Polsce, 

K_D.W18. wyjaśnia patofizjologię 

i objawy kliniczne chorób 

wieku rozwojowego: układu 


krążenia, dróg moczowych, 

układu pokarmowego, chorób 

alergicznych oraz chorób krwi, 

K_D.W27. zna etiopatogenezę 

i objawy kliniczne 

podstawowych zaburzeń 

psychicznych u dzieci. 

badań diagnostycznych, 

K_D.U10. ocenia stan ogólny 


powikłań po 

specjalistycznych badaniach 

diagnostycznych 

i powikłań pooperacyjnych, 

K_D.U11.doraźnie podaje tlen, 

modyfikuje dawkę stałą 

insuliny szybko 

i krótkodziałającej, 

K_D.U12.przygotowuje chorego 

do badań diagnostycznych 

pod względem fizycznym 

i psychicznym, 

K_D.U20. rozpoznaje 

powikłania leczenia 

farmakologicznego, 

dietetycznego, 

rehabilitacyjnego, leczniczopielęgnacyjnego, 

K_D.U22. prowadzi rozmowę 

terapeutyczną, 




pielęgnacyjnych, 

K_D.U33.przygotowuje i podaje 

leki różnymi drogami, 

samodzielnie lub na zlecenie 

lekarza. 

91 







współpracownikami, 


Wykłady 1. Odrębności anatomiczne i czynnościowe wieku dziecięcego. 

2. Problemy żywieniowe wieku rozwojowego. 

3. Etiologia, patogeneza i obraz kliniczny i leczenie chorób układu oddechowego 

u dzieci. Wybrane zagadnienia z laryngologii dziecięcej. 

4. Choroby alergiczne - etiologia, patogeneza, obraz kliniczny, diagnoza i leczenia. 

5. Etiologia, patogeneza, obraz kliniczny i leczenie chorób układu pokarmowego 

u dzieci.

6. Symptomatologia i postępowanie lecznicze w chorobach układu krążenia. Wady 

serca. 

7. Choroby nerek i dróg moczowych, diagnostyka i leczenie. 

8. Wybrane zagadnienia z neurologii dziecięcej. 

9. Wybrane zagadnienia z endokrynologii dziecięcej. 

10.Cukrzyca wieku dziecięcego; specyfika cukrzycy u dzieci, zasady leczenia. 

11.Etiologia, patogeneza, obraz kliniczny i leczenie wybranych chorób układowych 

tkanki łącznej u dzieci. 

12.Choroby zakaźne i pasożytnicze wieku dziecięcego – rozpoznanie różnicowe. 

13.Nowotwory u dzieci. 

14.Stany nagłe w pediatrii. 

Ćwiczenia 1. Rola i zadania pielęgniarki w zespole terapeutycznym. Funkcje zawodowe 

pielęgniarki pediatrycznej. Proces pielęgnowania jako metoda pracy pielęgniarki 

pediatrycznej. 

2. Rola pielęgniarki w diagnostyce zaburzeń rozwoju somatycznego –metodologia 

testu przesiewowego, interpretacja wyników. 

3. Zasady pielęgnowania niemowlęcia, dziecka małego, starszego i w okresie 

dojrzewania. 

4. Procedury i standardy pielęgnowania dziecka w schorzeniach wieku dziecięcego 

w poszczególnych okresach rozwojowych (choroby: układu oddechowego, 

krążenia, moczowego, pokarmowego, krwiotwórczego, nerwowego, kostnego, 

alergie, choroby endokrynologiczne). 

5. Udział pielęgniarki w badaniach diagnostycznych, terapii oraz planowaniu działań 

profilaktycznych. 

6. Rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów zdrowotnych typowych dla 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

Zajęcia 

praktyczne 

młodzieży. 

1. Najczęstsze problemy związane z odżywianiem dzieci i młodzieży (niedożywienie, 

nadwaga, otyłość). 

2. Zaburzenia odżywiania – anoreksja, bulimia. 

3. Dziecko nadpobudliwe (ADHD). 

4. Dziecko autystyczne. 

5. Dziecko z Zespołem Downa. 

6. SIDS – Zespół Nagłej Śmierci Łóżeczkowej. 

7. Problematyka dziecka maltretowanego. 

1. Specyfika i organizacja oddziału pediatrycznego. Nawiązanie współpracy 

z zespołem oddziału. Zadania pielęgniarki pediatrycznej. 

2. Metody diagnostyki i terapii - przygotowanie dziecka do badań diagnostycznych, 

pielęgnowanie w trakcie i po badaniach. 

3. Specyfika chirurgii wieku dziecięcego. Przygotowanie dzieci do zabiegu 

operacyjnego. Opieka pooperacyjna u dzieci. 

4. Zapobieganie zakażeniom szpitalnym w oddziale pediatrycznym i oddziale 

chirurgii dziecięcej – obowiązujące procedury i standardy. 

5. Zasady prawidłowego nawiązania kontaktu z dzieckiem i jego rodziną. 

6. Zbieranie wywiadu. Badanie przedmiotowe i podmiotowe dziecka. Metody oceny 

rozwoju fizycznego i psychoruchowego dzieci i młodzieży. 

7. Działania pielęgnacyjno-opiekuńcze w chorobach zakaźnych wieku dziecięcego - 

zakażenia bakteryjne; choroby wirusowe; wirusowe zapalenie wątroby A i B, 

zapalenie wątroby typu C. 

8. Pielęgnowanie dzieci w wybranych jednostkach chorobowych – przyczyny, 

objawy, rozpoznanie, leczenie, pielęgnowanie, zapobieganie powikłaniom 

i zasady profilaktyki: 

- specyfika pielęgnowania dzieci z mukowiscydozą, 

- nawracające i przewlekłe bóle brzucha; celiakia; choroba wrzodowa, 

- choroby nowotworowe u dzieci: białaczki; chłoniaki, 

- zapalne układowe choroby tkanki łącznej u dzieci: gorączka reumatyczna; 

92

Praktyki 

zawodowe 

Metody 

nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów, 

- zaburzenia hormonalne i choroby metaboliczne u dzieci: choroby tarczycy; 

cukrzyca, krzywica. 

9. Pielęgnowanie dzieci w wybranych jednostkach chorobowych – przyczyny, 

objawy, rozpoznanie, leczenie, pielęgnowanie, zapobieganie powikłaniom i zasady 

profilaktyki: 

- wodogłowie; przepukliny oponowo-mózgowe, oponowo-rdzeniowe, 

- przepuklina pachwinowa, przepuklina pępkowa; ostre zapalenie wyrostka 

robaczkowego; krwawienia z przewodu pokarmowego, 

- wady rozwojowe nerek i dróg moczowych; kamica układu moczowego; ostra 

i przewlekła niewydolność nerek, 

- urazy czaszkowo-mózgowe u dzieci, 

- choroba oparzeniowa u dzieci, 

- opatrunek gipsowy, unieruchomienie na wyciągu. 

- zasady postępowania w stanach zagrożenia życia u dzieci. 

Oddział dziecięcy: 

Realizowanie pełnego zakresu zadań w opiece nad dzieckiem ze schorzeniami wieku 

rozwojowego leczonego zachowawczo. 

Oddział chirurgii dziecięcej: 

Realizowanie pełnego zakresu zadań w opiece nad dzieckiem ze schorzeniami 

chirurgicznymi leczonego operacyjnie. 

Wykłady: 

� wykład informacyjny, 

� wykład problemowy, 

� dyskusja dydaktyczna, 

� metoda programowana z użyciem komputera. 

Ćwiczenia: 

� metoda programowana z użyciem komputera, 

� studium przypadku, 

� pokaz na fantomie i modelu, 

� film, 


� pogadanka. 


� studiowanie literatury, 

� prezentacja multimedialna, 

� dyskusja dydaktyczna. 


� zajęcia praktyczne w pracowni umiejętności pielęgniarskich; w oddziałach 

szpitalnych - pediatrycznym i chirurgii dziecięcej, w żłobku, 

� instruktaż wstępny, bieżący, końcowy, 


� seminarium. 


� praktyki zawodowe w oddziałach szpitalnych, 







1. Bałanda-Bałdyga A., Skurzak A., Iwanowicz-Palus G.J., Opieka nad 

noworodkiem, PZWL, Warszawa 2008 

93

Literatura 


2. Banaszkiewicz A., Radzikowski A. (red.), Pediatria. Podręcznik dla studentów 

pielęgniarstwa. Wyd. Medipage, Warszawa 2008 

3. Barczykowska E., Szewczyk M.T., Ślusarz R., Pielęgniarstwo w pediatrii, 

Borgis, Warszawa 2006 

4. Borkowski W., Opieka pielęgniarska nad noworodkiem, Wyd. Medycyna 

Praktyczna, 2007 

5. Cepuch G., Krzeczowska B., Perek M., Twarduś K., Modele pielęgnowania 

dziecka przewlekle chorego. Podręcznik dla studiów medycznych, PZWL, 

Warszawa 2011 

6. Krawczyński M. (red.), Żywienie dzieci w zdrowiu i chorobie, Help-Med 

Wydawnictwa Medyczne, Kraków 2008 

7. Krawczyński M., Propedeutyka pediatrii, PZWL, Warszawa 2009 

8. Kubicka K., Kawalec W. (red.), Pediatria, t.1/2, PZWL, Warszawa 2010 

9. Obuchowicz A. (red.), Badanie podmiotowe i przedmiotowe w pediatrii, PZWL, 

Warszawa 2007 

10. Pawlaczyk B. (red.), Pielęgniarstwo pediatryczne, PZWL, Warszawa 2007 

11. Pawlaczyk B. (red.), Zarys pediatrii. Podręcznik dla studiów medycznych, PZWL, 

Warszawa 2006 

12. Rakowska-Róziewicz (red.), Wybrane standardy i procedury w pielęgniarstwie 

pediatrycznym. Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych, Czelej, Lublin 2001 

1. Baker C. (red.), Choroby zakaźne u dzieci, PZWL, Warszawa 2009 

2. Bożkowa K., Siwińska-Gołębiowska H., Prokopczyk J., Kamińska E., 

Dawkowanie leków u noworodków, dzieci i młodzieży, PZWL, Warszawa 2008 

3. Chybicka A. (red.), Od objawu do nowotworu. Wczesne rozpoznawanie chorób 

nowotworowych u dzieci, Urban & Partner, Wrocław 2009 

4. Czernik J. (red.), Chirurgia dziecięca, PZWL, Warszawa 2005 

5. Dróżdż-Gessner Z. (red. wyd. pol.), Pielęgniarstwo pediatryczne Delmara, Wyd. 

Urban & Partner, Wrocław 2006 

6. El Habbal M.H., Marks S.D., Smith P.K., Spitz L., Strobel S., Choroby wieku 

dziecięcego, PZWL, Warszawa 2010 

7. Kawalec W., Kubicka K.(red.), Repetytorium z pediatrii, PZWL, Warszawa 2005 

8. Kawalec W., Milanowski A.(red.): Diagnostyka różnicowa najczęstszych 

objawów w praktyce pediatrycznej, PZWL, Warszawa 2003 

9. Koper A., Wrońska I, Problemy pielęgnacyjne pacjentów z chorobą 

nowotworową, Czelej, Lublin 2003 

10. Muscari M.E. (red. wyd. pol. Bernat K.), Pediatria i pielęgniarstwo pediatryczne, 


11. Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M. (red.), Karmienie piersią. 

Podręcznik, Komitet Upowszechniania Karmienia Piersią, Warszawa 2006 

12. Otto–Buczkowska E. (red.), Cukrzyca w populacji wieku rozwojowego - co 

nowego?, Wyd. Cornetis, Wrocław 2009 

13. Otto–Buczkowska E. (red.), Pediatria - co nowego?, Wyd. Cornetis, Wrocław 

2007 

14. Pietrzyk J. (red.), Wybrane zagadnienia z pediatrii, t. I-V, Wyd. UJ, Kraków 

2005 

15. Pilewska-Kozak A.B. (red.), Opieka nad wcześniakiem, PZWL, Warszawa 2009 

16. Piskorz-Ogórek K. (red.), Wybrane programy edukacji zdrowotnej w pediatrii. 

Praktyczny poradnik dla pielęgniarek, studentów pielęgniarstwa i zdrowia 

publicznego, Wyd.Verlag Dashofer, Warszawa 2010 

17. Quattromani F., Handal G., Lampe R., Pediatria: pytania i odpowiedzi, PZWL, 

Warszawa 2009 

18. Stack Ch., Dobbs P., Podstawy intensywnej terapii dzieci, PZWL, Warszawa 

2007 

19. Stelmach I.M. (red.), Astma dziecięca. Wybrane zagadnienia, PZWL, Warszawa 

2008 

94

20. Strużyna J., Wczesne leczenie oparzeń, PZWL, Warszawa 2006 

21. Woynarowska B. (red.), Profilaktyka w pediatrii, PZWL, Warszawa 2008 

22. Wójcik R. (przeł.), Leczenie bólu nowotworowego i opieka paliatywna nad 

dziećmi, Warszawskie Hospicjum dla dzieci, Media Rodzina, Warszawa 2001 

23. Zakrzewski K.(red.), Nowotwory mózgu wieku dziecięcego, Czelej, Lublin 2004 

24. Zawitkowski P., Co nieco o rozwoju dziecka, Wyd. Zawitkowski i Sp., 

Warszawa 2007 

Przedmiot CHIRURGIA 

symbol OS- 

I PIELĘGNIARSTWO CHIRURGICZNE 

CHiPCH 



nauczania 





Wykłady 

Liczba godzin 

40 

Ćwiczenia 30 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

25 

Zajęcia 

praktyczne 

120 

Praktyki 

zawodowe 

160 




Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_D.W3.wyjaśnia etiopatogenezę, K_D.U1.gromadzi informacje K_D.K.3. szanuje 

objawy kliniczne, przebieg, 

o pacjencie chirurgicznym, godność i autonomię 

leczenie, rokowanie i opiekę 

formułuje diagnozę 

osób powierzonych 

pielęgniarską w schorzeniach pielęgniarską, ustala cele opiece, 

chirurgicznych, 

i plan opieki, wdraża K_D.K.4. systematycznie 

K_D.W 5.zna zasady diagnozowania interwencje pielęgniarskie wzbogaca wiedzę 

w pielęgniarstwie chirurgicznym, oraz dokonuje ewaluacji zawodową, dążąc do 

K_D.W 6.zna zasady planowania opieki, 


opieki nad chorym w zależności K_D.U 2.organizuje opiekę K_D.K5. przestrzega 


pielęgniarską nad pacjentem praw pacjenta, 

K_D.W 7.zna zasady przygotowania po zabiegu operacyjnym, K_D.K6. rzetelnie 

pacjenta, opieki w trakcie oraz po uwzględniając tryb przyjęcia i dokładnie wykonuje 

badaniach i zabiegach 

do szpitala, typ zabiegu, powierzone obowiązki 

95

diagnostycznych wykonywanych 

u pacjentów w różnym wieku 

i stanie zdrowia, 

K_D.W8.charakteryzuje grupy leków 

i ich działanie na chorego 

w różnych schorzeniach 

chirurgicznych z uwzględnieniem 

działań niepożądanych, interakcji 

z innymi lekami i dróg podania, 

K_D.W10. zna zasady przygotowania 

chorego do samoopieki 

w zależności od jego wieku i stanu 

zdrowia, 

K_D.W12.zna rolę pielęgniarki przy 

przyjęciu chorego do 

przedsiębiorstwa podmiotu 

leczniczego w zależności od 


K_D.W30.zna zasady żywienia 

chorych, z uwzględnieniem 

leczenia dietetycznego, wskazań 

przed- i pooperacyjnych, 

K_D.W31. charakteryzuje czynniki 

zwiększające ryzyko 

okołooperacyjne, 

K_D.W32. zna zasady przygotowania 

pacjenta do zabiegu operacyjnego 

w trybie pilnym i nagłym oraz 

w chirurgii jednego dnia, 

K_D.W 33. zna kierunki obserwacji 

pacjenta po zabiegu operacyjnym, 

w celu zapobiegania wczesnym 

i późnym powikłaniom, 

K_D.W.34wymienia objawy, 

charakteryzuje przebieg i sposoby 

postępowania w określonych 

jednostkach chorobowych 

leczonych chirurgicznie, 

K_D.W35.wyjaśnia działania 

zintegrowanego systemu opieki 

stomijnej i innych stowarzyszeń na 

rzecz zdrowia, 

K_D.W41.zna zasady przygotowania sali 

operacyjnej do zabiegu w znieczuleniu 

ogólnym i regionalnym, 

K_D.W42.charakteryzuje kierunki 

obserwacji pacjenta w trakcie zabiegu 

operacyjnego, obejmujące 

monitorowanie w zakresie 

podstawowym i rozszerzonym. 

rodzaj znieczulenia, 

K_D.U10.ocenia stan ogólny 


powikłań pooperacyjnych, 

K_D.U 12.przygotowuje 

pacjenta do badań 

diagnostycznych pod 

względem fizycznym 

i psychicznym, 

K_D.U19.prowadzi żywienie 

enteralne, i parenteralne 

dorosłych i dzieci 

z wykorzystaniem różnych 

technik, 

K_D.U20.rozpoznaje 

powikłania leczenia 


dietetycznego, leczniczopielęgnacyjnego, 

K_D.U26.przekazuje informacje 

o stanie zdrowia chorego 

członkom zespołu 

terapeutycznego, 

K_D.U29.ocenia poziom bólu, 

reakcję chorego na ból 

i nasilenie bólu oraz stosuje 

postępowanie 

przeciwbólowe, 

K_D.U32.dostosowuje 



pielęgnacyjnych, 

K_D.U.33.prowadzi 


chorym 

(kartę obserwacji, zabiegów 

pielęgniarskich i raportów, 

kartę rejestru zakażeń 

szpitalnych, profilaktyki 

i leczenia odleżyn oraz kartę 

informacyjną z zaleceniami 

w zakresie samoopieki. 


96 

zawodowe, 









kodeksu etyki 

zawodowej. 

.

Wykłady 1. Specyfika oddziału chirurgicznego 

2. Przygotowanie chorego do leczenia i zabiegu operacyjnego – informacja pacjenta 

i zgoda na leczenie. 

3. Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, równowagi kwasowo-zasadowej - 

rodzaje, przyczyny i ich leczenie. 

4. Wskazania i podstawowe zasady przetaczania krwi i preparatów krwiopochodnych. 

5. Leczenie żywieniowe w chirurgii. 

6. Walka z bólem w oddziale chirurgicznym. Znieczulenia- rodzaje, wskazania 

i przebieg. 

7. Wstrząs – przyczyny i objawy. Problemy pielęgnacyjne u chorego we wstrząsie. 

8. Urazy głowy i kręgosłupa ich rozpoznawanie i leczenie. Pacjent 

neurochirurgiczny. 

9. Urazy układu kostno-szkieletowego i ich rozpoznawanie i leczenie. 

10. Postępowanie w oparzeniach i odmrożeniach. 

11. Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne w najczęstszych nowotworach. 

12. Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne w chirurgicznych chorobach tarczycy, 

nadnerczy i trzustki. 

13. Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne w wybranych chorobach klatki 

piersiowej. Ropniak opłucnej. Odma opłucnowa. Opieka nad pacjentem z 

drenażem opłucnej. 

14. Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne w chorobach chirurgicznych 

przewodu pokarmowego. 

15. Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne w chirurgicznych chorobach układu 

moczowo- płciowego. 

16. Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne w chorobach tętnic i żył. Pacjent 

kardiochirurgiczny. 

17. Wybrane zagadnienia z chirurgii dziecięcej. 

Ćwiczenia 1. Praca pielęgniarki w oddziale chirurgicznym i sali pooperacyjnej, na bloku 

operacyjnym oraz w zespole poradni chirurgicznych. 

2. Czynniki wpływające na adaptację chorych w oddziałach chirurgicznych. 

3. Przygotowanie chorego do zabiegu operacyjnego w trybie nagłym i planowym. 

4. Podstawowe zasady opieki pielęgniarskiej po zabiegach operacyjnych, reakcje 

organizmu na zabieg operacyjny. rodzaje powikłań pooperacyjnych 

i zapobieganie im. 

5. Udział pielęgniarki w edukacji pacjentów chirurgicznych. 

6. Badania diagnostyczne w wybranych schorzeniach przewodu pokarmowego 

i zasady pielęgnacji pacjentów poddanych tym badaniom. 

7. Pielęgnowanie pacjenta po zabiegu operacyjnym w obrębie przewodu 

pokarmowego. 

8. Zintegrowany system opieki stomijnej i innych stowarzyszeń o profilu 

chirurgicznym. 

9. Badania diagnostyczne w chorobach narządów klatki piersiowej oraz 

pielęgnowanie pacjentów poddanych tym badaniom. 

10. Przygotowanie i opieka pooperacyjna w przypadku zabiegów w obrębie klatki 

piersiowej. 

11. Badania diagnostyczne w chorobach układu moczowo-płciowego 

i pielęgnowanie pacjentów poddanych tym badaniom. 

12. Pielęgnowanie pacjenta ze schorzeniami w obrębie układu moczowego 

z uwzględnieniem wskazań i metod leczenia chirurgicznego. 

13. Pielęgnowanie pacjenta po urazach narządu ruchu leczonego za pomocą 

opatrunku gipsowego oraz wyciągu. 

14. Aspekty pielęgnacyjne w chorobie oparzeniowej. Postępowanie doraźne 

w oparzeniach. 

15. Odżywianie chorych chirurgicznie. 

16. Zapobieganie zakażeniom w chirurgii. 

97

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

Zajęcia 

praktyczne 

Praktyki 

zawodowe 

1. Badania dodatkowe u chorych chirurgicznie: badania laboratoryjne, 

rentgenowskie, ultradźwiękowe, izotopowe, endoskopowe. 

2. Przeszczepianie narządów: przeszczepianie nerek, wątroby, serca, trzustki. 

3. Nowotwory: klasyfikacja nowotworów i ocena zaawansowania procesu 

nowotworowego, zasady leczenia nowotworów. 

4. Gospodarka wodno – elektrolitowa i równowaga kwasowo-zasadowa. 

5. Żywienie pozajelitowe :wskazania do żywienia pozajelitowego, stosowane 

preparaty, powikłania żywienia pozajelitowego, kontrola metaboliczna w czasie 

żywienia pozajelitowego. 

6. Przetaczanie krwi i jej pochodnych: podstawy serologii, najczęściej stosowane 

preparaty krwi, ogólne zasady przetaczania krwi i preparatów krwiopochodnych, 

powikłania poprzetoczeniowe, przepisy prawne dotyczące przetaczania krwi i jej 

preparatów. 

7. Operacje kardiochirurgiczne, torakochirurgiczne: okres przedoperacyjny, opieka 

pooperacyjna w kardio- i torakochirurgii. 

8. Choroby naczyń obwodowych: choroby tętnic, choroby żył- obraz kliniczny, 

zasady postępowania operacyjnego. 

9. Zakażenia w chirurgii, etiologia, patogeneza. 

10.Zaburzenia odporności u chorych chirurgicznie, zakażenie a odporność, niedobory 

immunologiczne testy laboratoryjne oceny stanu odporności. 

Oddział chirurgii ogólnej: 

1. Przygotowanie do zabiegu operacyjnego, pielęgnowanie w okresie tak zwanej 

choroby chirurgicznej z uwzględnieniem stanów zwiększających ryzyko 

operacyjne. 

2. Pielęgnowanie pacjentów po zabiegu operacyjnym obrębie przewodu 

pokarmowego ze szczególnym uwzględnieniem pacjentów z wyłonioną stomią. 

3. Praca dydaktyczno-wychowawcza z pacjentami obciążonymi chorobą 

niedokrwienną kończyn dolnych. 

4. Problemy pielęgnacyjne pacjentek po mastektomii. 

5. Aspekty pielęgnacyjne w chorobie oparzeniowej. 

Oddział urologiczny: 

1. Zadania pielęgniarki wobec pacjenta leczonego chirurgicznie z powodu schorzeń 

układu moczowego. 

2. Przygotowanie chorego do badań radiologicznych i endoskopowych układu 

moczowego. 

3. Pielęgnowanie pacjentów z kamicą układu moczowego. 

4. Pielęgnowanie pacjentów po zabiegach endourologicznych i operacjach 

w zakresie układu moczowego. 

5. Pielęgnowanie pacjentów z drenażami dróg moczowych. 

Oddział urazowo-ortopedyczny: 

1. Praca dydaktyczno- wychowawcza z pacjentami oddziału urazowoortopedycznego. 

2. Zasady pielęgnowania chorych z obrażeniami wielomiejscowymi 

i wielonarządowymi 

3. Problemy pielęgnacyjne po urazach narządu ruchu leczonego za pomocą 

opatrunku gipsowego. 

4. Problemy pielęgnacyjne po urazach narządu ruchu leczonego za pomocą wyciągu. 

5. Zadania pielęgniarki wobec pacjenta po amputacji kończyn. 

Blok Operacyjny: 

1. Poznanie struktury organizacyjnej bloku operacyjnego. 

2. Zadania pielęgniarki wobec pacjenta przygotowywanego do znieczulenia 

(z uwzględnieniem sposobu znieczulenia). 

3. Rola i zadania instrumentariuszek podczas zabiegów operacyjnych. 

4. Rola zespołu operacyjnego w zapobieganiu zakażeniom w bloku operacyjnym. 

98

Metody 

nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

Oddział urazowo-ortopedyczny: 

1.Realizacja całościowej opieki pielęgniarskiej nad pacjentem po urazach narządu 

ruchu z uwzględnieniem metod chirurgicznego leczenia(np. wyciągi, opatrunki 

gipsowe, zabiegi operacyjne). 

Oddział chirurgii ogólnej: 

1. Realizowanie pełnego zakresu zadań w opiece nad pacjentem ze schorzeniami 

chirurgicznymi leczonymi zachowawczo i operacyjnie. 

2. Realizacja całościowej opieki pielęgniarskiej pacjenta leczonego w poradniach 

chirurgicznych. 

Oddział urologiczny: 

Realizowanie pełnego zakresu zadań w opiece nad pacjentem ze schorzeniami 

urologicznymi leczonymi zachowawczo i operacyjnie. 

Wykłady: 

� wykład informacyjny, 

� wykład problemowy, 


� metoda programowana z użyciem komputera. 

Ćwiczenia: 

� metoda programowana z użyciem komputera, 

� studium przypadku, 

� pokaz na fantomie i modelu, 

� film, 


� pogadanka. 


� studiowanie literatury, 

� prezentacja multimedialna, 

� dyskusja dydaktyczna. 


� zajęcia praktyczne w pracowni umiejętności pielęgniarskich; w oddziałach 

szpitalnych,, 





� praktyki zawodowe w oddziałach szpitalnych, 





Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest pozytywne zaliczenie ćwiczeń, na których 

obecność jest obowiązkowa. 

1. Ciuruś M. (red.), Pielęgniarstwo operacyjne, Wydaw. Makmed, Lublin 2007 

2. Czarnecka Z., Malińska W. (red.), Instrumentarium i przebieg zabiegów: 

w chirurgii, ginekologii i urologii, Wydaw. Makmed, Lublin 2006 

3. Fibak J. (red.), Chirurgia . Podręcznik dla studentów, PZWL, Warszawa 2006 

4. Fibak J (red.),Chirurgia. Repetytorium, PZWL, Warszawa 2006 

5. Gaździk T.S .(red.), Ortopedia i traumatologia, PZWL, Warszawa 2005 

6. Głuszek S. (red.), Chirurgia: podręcznik dla studentów wydziałów nauk o zdrowiu, 

Czelej, Lublin 2008 

7. Kapała W. (red.),Pielęgniarstwo w chirurgii, Wyd. Czelej, Lublin 2006 

8. Łukieńczuk T. (red.), Pielęgniarstwo operacyjne, Wydaw. Urban&Partner, 

Wrocław 2010 

99

Literatura 


9. Rowiński W., Dziak A. (red.), Chirurgia dla pielęgniarek, PZWL, Warszawa 2002 

10.Walewska E. (red.), Podstawy pielęgniarstwa chirurgicznego, PZWL, Warszawa 

2006 

1. Brongel L., Duda K. (red.), Mnogie i wielonarządowe obrażenia ciała, PZWL, 

Warszawa 2011 

2. Hirt R., Bubser M. (red.), Podręcznik anestezjologii dla pielęgniarek, PZWL, 

Warszawa 2010 

3. Jakubaszka J. (red.), Pielęgniarstwo, Wyd. I , Wrocław, Urban & Partner 2001 

4. Noszczyk W. (red.), Chirurgia T. 1-2, PZWL, Warszawa 2005 

5. Pizzutillo P.D. (red. A. Gregosiewicz), Ortopedia dziecięca, Wyd. Czelej, Lublin 

1999 

6. Woźniewski M., Kołodziej J (red.), Rehabilitacja w chirurgii, PZWL, Warszawa 

2006 

Przedmiot POŁOŻNICTWO, GINEKOLOGIA 

I PIELĘGNIARSTWO 

POŁOŻNICZO-GINEKOLOGICZNE 

symbol OS-PGiPPG 



nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 15 

Ćwiczenia 25 

Zajęcia bez 

udziału 

nauczyciela 

30 

Zajęcia 

praktyczne 

80 

praktyki 

zawodowe 

40 




Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 


K_D.U1. gromadzi informacje, K_D.K1. szanuje godność 

diagnozowania 



w pielęgniarstwie położniczo – pielęgniarska, ustala cele powierzonych opiece, 

ginekologicznym, 

i plan opieki, wdraża K_D.K5. przestrzega praw 

K_D.W19. omawia patofizjologię interwencje pielęgniarskie pacjenta, 

i objawy kliniczne chorób oraz dokonuje ewaluacji K_D.K6. rzetelnie i dokładnie 

i stanów zagrożenia życia 

opieki, 


noworodka i wcześniaka, K_D.U2. rozpoznaje 


100


podstawy opieki nad 

wcześniakiem i noworodkiem, 

K_D.W21. wyjaśnia cel i zasady 

opieki przedkoncepcyjnej, 


mechanizm i okresy porodu 

fizjologicznego, 

K_D.W23. zna zasady planowania 

opieki nad kobieta w ciąży 

fizjologicznej i połogu, 

K_D.W24. identyfikuje 

etiopatogenezę schorzeń 

ginekologicznych. 

uwarunkowania zachowania 

zdrowia odbiorców opieki 

w rożnym wieku i stanie 

zdrowia, 


profilaktykę powikłań 

w przebiegu chorób, 



K_D.U26. przekazuje 

informacje o stanie zdrowia 

kobiety członkom zespołu 

terapeutycznego 




pielęgnacyjnych. 

101 









kodeksu etyki zawodowej, 



własnej i pacjentki, 

K_D.K10. przejawia empatie 

w relacji z pacjentką i jej 

rodziną oraz 



Wykłady 1. Biologiczny rytm płodności. 

2. Cele i zadania opieki przedkoncepcyjnej. 

3. Planowanie rodziny, metody regulacji poczęć, przygotowanie do rodzicielstwa. 

4. Zapłodnienie, rozwój zarodka i płodu. 

5. Zmiany zachodzące w organizmie kobiety pod wpływem ciąży. 

6. Metody diagnostyczne w położnictwie i ginekologii. 

7. Wybrane zagadnienia z patologii ciąży – choroby współistniejące z ciążą: gestoza, 

konflikt serologiczny i ich wpływ na stan noworodka. 

8. Stany zapalne narządu rodnego. 

9. Profilaktyka onkologiczna i promocja zdrowia w ginekologii – rak piersi. 

10.Profilaktyka onkologiczna i promocja zdrowia w ginekologii – schorzenia 

nowotworowe narządu rodnego kobiety. 

Ćwiczenia 1. Poradnictwo przedciążowe jako forma promocji zdrowej ciąży. Opieka nad 

kobietą ciężarną z ciążą fizjologiczną 

2. Czas trwania ciąży, Rozpoznanie ciąży. Sposoby obliczania terminu porodu. 

3. Metody diagnostyczne w ciąży fizjologicznej i ciąży wysokiego ryzyka. 

4. Przygotowanie kobiety ciężarnej i jej rodziny do świadomego uczestnictwa 

w porodzie – psychoprofilaktyka porodu, szkoła rodzenia. 

5. Postępowanie położniczo – pielęgnacyjne w porodzie fizjologicznym. 

6. Obserwacja i pielęgnacja położnicy w połogu fizjologicznym, powikłanym 

i po cięciu cesarskim. 

7. Obserwacja i pielęgnacja noworodka dojrzałego i wcześniaka po urodzeniu 

i dalszych dobach życia. 

8. Standard postępowania pielęgniarskiego z noworodkiem ciężko chorym. 

9. Przebieg laktacji – rola i zadania pielęgniarki w promowaniu karmienia naturalnego. 

10.Problemy zdrowotne kobiet w okresie pokwitania, dojrzałości płciowej 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

i przekwitania. 

1. Organizacja i funkcjonowanie opieki nad matką i dzieckiem w Polsce. 

2. Zalecenia Światowej Organizacji zdrowia (WHO) w zakresie karmienia piersią: 

Program Promocji Karmienia Piersią w Polsce, Inicjatywa Szpital Przyjazny 

Dziecku. 

3. Przygotowanie ciężarnej do cięcia cesarskiego nagłego i planowanego. 

4. Połóg patologiczny: zakażenie krocza, jamy macicy, posocznica połogowa. 

5. Zalety systemu roomin – in. 

6. Organizacja pracy i zadania pielęgniarki w zapobieganiu zakażeniom w oddziale 

położniczym 

Zajęcia 1. Prowadzenie porodu fizjologicznego zgodnie z zaleceniami WHO

praktyczne 2. Fizjologia połogu – obserwacja i pielęgnacja położnicy w połogu fizjologicznym 

i po cięciu cesarskim. 

3. Obserwacja i pielęgnacja położnicy w połogu powikłanym. 

4. Obserwacja i pielęgnacja noworodka dojrzałego i przedwcześnie urodzonego. 

5. Patofizjologia, objawy kliniczne wybranych chorób noworodka i stanów 

zagrożenia życia noworodka i wcześniaka. 

6. Promocja karmienia piersią – przebieg laktacji, podtrzymywanie laktacji, 

rozwiązywanie najczęstszych problemów związanych z laktacją. 

7. Pielęgnowanie i edukacja kobiet w stanach zapalnych narządu rodnego. 

8. Opieka nad kobietą z nowotworem narządu rodnego. 

9. Opieka nad kobietą z nowotworem piersi. 

Praktyki 

zawodowe 

Metody 

nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

10. Problemy zdrowotne i pielęgnowanie kobiet w wieku przekwitania 

Oddział położniczy: 

Realizowanie pełnego zakresu zadań w opiece nad położnicą po porodzie 

fizjologicznym, po porodzie zabiegowymi operacyjnym (CC). 

Oddział neonatologiczny: 

Realizowanie pełnego zakresu zadań w opiece nad: 

- noworodkiem donoszonym, 

- noworodkiem niedonoszonym (wcześniakiem), 

- noworodkiem w stanie zagrożenia życia. 

Oddział ginekologiczny: 

Realizowanie pełnego zakresu zadań w opiece nad kobietą ze schorzeniami 

ginekologicznymi leczoną zachowawczo i operacyjnie. 

Wykłady: 





Ćwiczenia: 




- film, 


- pogadanka. 









- seminarium. 





- seminarium. 




1. Bałanda A. (red.), Opieka nad noworodkiem, PZWL, Warszawa 2009 

2. Bień A.M., Opieka nad kobietą ciężarną PZWL, Warszawa 2009 

3. Boyle, M. (red), Stany nagłe w okresie okołoporodowym, PZWL, Warszawa 

102

Literatura 


2008 

4. Borkowski W.M., Bacz A., Goplańska Ż., Opieka pielęgniarska nad 

noworodkiem, Kraków, WMP 1994 

5. Bręborowicz G.H. (red), Położnictwo, Podręcznik dla położnych i pielęgniarek, 


6. Dudenhausen J.W., Pschyrembel W., Położnictwo praktyczne i operacje 

położnicze, PZWL, Warszawa 2009 

7. Fleischer A. C.; Ultrasonografia w ginekologii i położnictwie, PZWL, Warszawa 

2005 

8. Kruszyński Z., Anestezjologia położnicza. Położnicze stany naglące, PZWL, 

Warszawa 2007 

9. Łepecka- Klusek C., Pielęgniarstwo we współczesnym położnictwie i ginekologii, 


10. Opala T. (red.), Ginekologia: podręcznik dla położnych, pielęgniarek 

i fizjoterapeutów, PZWL, Warszawa 2006 

11. Paszkowski T. (red.), Wybrane zagadnienia z ginekologii i położnictwa 

w praktyce lekarza rodzinnego, Wydaw. Czelej, Lublin 2005 

12. Pisarski T. (red.), Położnictwo i ginekologia: podręcznik dla studentów, PZWL, 

Warszawa 2001 

13. Pilewska-Kozak A. B. (red.), Opieka nad wcześniakiem, PZWL, Warszawa 2009 

14. Respondek-Liberska M. (red.), Kardiologia prenatalna dla położników 

i kardiologów dziecięcych, Wydaw. Czelej, Lublin 2006 

15. Romer T.E. (red.), Endokrynologia kliniczna: dla ginekologa, internisty 

i pediatry, Springer PWN, Warszawa 1998 

16. Spaczyński M., Kędzia W., Nowak-Markwitz E. (red.), Rak szyjki macicy: 

profilaktyka, diagnostyka i leczenie, PZWL, Warszawa 2009 

17. Stadnicka G. (red.), Opieka przedkoncepcyjna, PZWL, Warszawa 2009 

1. Bręborowicz G.H. (red.), Położnictwo i ginekologia; T. 1; Położnictwo, T. 2; 

Ginekologia, PZWL, Warszawa 2006 

2. Chamberlain G., Wszystko o ciąży, PZWL,Warszawa 1992 

3. Domżał – Drzewicka R., E. Gałęziowska (red.), Nowoczesne metody 

rozpoznawania płodności, Wyd. Makmed, Lublin 2007 

4. Martus G.(red.), Ginekologia i położnictwo, Urban & Partner, Wrocław 2006 

5. Pisarski T., Położnictwo i ginekologia. PZWL, Warszawa 2001 

6. Troszyński M., Ćwiczenia położnicze. Warszawa, PZWL 2004 

Przedmiot PSYCHIATRIA 

I PIELĘGNIARSTWO PSYCHIATRYCZNE 

symbol OS-PsiPPs 


Jednostka w której realizowany jest 

Wydział Ochrony Zdrowia 

przedmiot nauczania 




Semestr I II III IV 

Liczba godzin 

V VI 

Wykłady 20 

Ćwiczenia 25 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

30 

Zajęcia 

praktyczne 

80 

Praktyki 40 

103

zawodowe 




Absolwent: 

K_D.W3. wyjaśnia etiopatogenezę, 

objawy kliniczne , przebieg, 

leczenie, rokowanie i opiekę 

pielęgniarską w zaburzeniach 

psychicznych, 

K_D.W 5. zna zasady 

diagnozowania w 

pielęgniarstwie 

psychiatrycznym, 

K_D.W6. zna zasady planowania 

opieki nad chorymi w zależności 


K_D.W 8. charakteryzuje leki 

psychotropowe i ich działanie na 

chorego w różnych schorzeniach 

psychiatrycznych 

z uwzględnieniem działań 

niepożądanych, interakcji 

z innymi lekami i dróg podania, 

K_D.W 9. zna zasady opieki nad 

pacjentem z zaburzeniami 

psychicznymi, 

K_D.W 14. zna swoiste zasady 


psychiatrycznej 


obowiązujące przy zastosowaniu 

przymusu bezpośredniego, 

K_D.W 30. zna zasady żywienia 

chorych psychicznie 

z uwzględnieniem leczenia 

dietetycznego. 

. 

Absolwent: 

K_D.U1. gromadzi informacje 

o pacjencie 

psychiatrycznym, 

analizuje zebrane dane 

w celu sformułowania 

diagnozy pielęgniarskiej, 

ustala cele i plan opieki, 

wdraża interwencje 

pielęgniarskie oraz 

dokonuje ewaluacji opieki, 

K_D.U 3. prowadzi 

poradnictwo w zakresie 

samoopieki pacjentów 

z zaburzeniami 

psychicznymi, 

K_D.U 10. ocenia stan ogólny 

pacjenta uwzględniając 

jego reakcję na chorobę 

i hospitalizację 

K_D.U 12. przygotowuje 

chorego do badań 

diagnostycznych 

i stosowanych metod 

terapii w różnych 

zaburzeniach 

psychicznych, 

K_D.U 13. dokumentuje 

sytuację zdrowotną 

pacjenta z zaburzenia 

psychicznymi, dynamikę 

jej zmian i realizowaną 

opiekę pielęgniarską, 

K_D.U 31. przewiduje skutki 

postępowania pacjenta 

z określonymi 

zaburzeniami 

psychicznymi, 



K_D.U 33. dostosowuje 



pielęgnacyjnych. 


104 

Absolwent: 

K_D.K.5. szanuje godność 



K_D.K.6. systematycznie 


zawodową, dążąc do 



pacjenta, 












kodeksu etyki zawodowej.

Wykłady 1. Definiowanie choroby psychicznej i zaburzeń psychicznych. Objawy zaburzeń 

psychicznych. 

2. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych. Leczenie psychiatryczne. 

3. Zespoły zaburzeń psychicznych. 

4. Metody diagnostyczne stosowane w psychiatrii. 

5. Zaburzenia świadomości- definicja, ilościowe i jakościowe zaburzenia 

świadomości. 

6. Schizofrenia-diagnostyka i terapia. Zespoły natręctw, przyczyny, diagnozowanie, 

rokowanie. 

7. Zaburzenia snu, odżywiania-definicje, rozpoznanie, postępowanie medyczne. 

8. Zaburzenia osobowości. Upośledzenia umysłowe. Zespoły depresyjne, 

postępowanie medyczne. Choroby afektywne objawy i postępowanie z chorym. 

Zaburzenia dysocjacyjne, objawy ,postępowanie medyczne. 

9. Zaburzenia pod postacią somatyczną- rozpoznanie-postępowanie medyczne. 

Zaburzenia seksualne-objawy, postępowanie medyczne. 

10.Psychozy alkoholowe. Uzależnienia, kwalifikacja, formy terapii. Samobójstwa. 

11.Psychiatria sądowa. Opiniowanie sądowo-psychiatryczne. 

12.Zaburzenia psychiczne wieku dziecięcego i młodzieńczego. 

13.Społeczność terapeutyczna w oddziale psychiatrycznym. 

14.Lecznictwo psychiatryczne w Polsce. 

15.Ośrodki i zakłady terapii osób uzależnionych w Polsce. 

16.Zespół terapeutyczny w oddziale psychiatrycznym. Zaliczenie przedmiotu. 

Ćwiczenia 1. Specyfika pracy pielęgniarki w opiece nad osobami psychicznie chorymi. Ustawa 

ochronie zdrowia psychicznego. Promocja zdrowia psychicznego. 

2. Standard przyjęcia pacjenta do oddziału psychiatrycznego. 

3. Pielęgnacja pacjenta objętego terapią psychiatryczną w oddziale psychiatrycznym. 

4. Pielęgnacja dziecka z zaburzeniami psychicznymi przebywającym w oddziale 

psychiatrycznym. 

5. Pielęgnacja osoby z niedorozwojem umysłowym, przebywającym w oddziale 

psychiatrycznym. 

6. Komunikowanie się z chorym psychicznie. 

7. Społeczność terapeutyczna w oddziale psychiatrycznym Stosowanie przymusu 

bezpośredniego w oddziale psychiatrycznym. 

8. Zasady organizowania opieki nad osobą z zaburzeniami psychicznymi, 

psychoterapia, socjoterapia. Edukacja pacjenta z zaburzeniami psychicznymi. 

9. Przygotowanie pacjenta do samoopieki. Treningi zachowań pacjenta. 

10.Metody terapii stosowane w psychiatrii-udział pielęgniarki. 

11.Praca pielęgniarki w środowiskowej opiece nad osobami z zaburzeniami 

psychicznymi w miejscu ich zamieszkania. 

12.Środowiskowe domy opieki, stowarzyszenia, ośrodki- rola i zadania w opiece nad 

osobami z zaburzeniami psychicznymi, zadania pielęgniarki. 

13.Standard wypisania pacjenta z oddziału psychiatrycznego. 

14.Dokumentacja pielęgniarska w opiece nad pacjentem psychiatrycznym. 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

15.Edukacja rodziny pacjenta z zaburzeniami psychicznymi 

1. Zaburzenia psychiczne w różnych okresach życia człowieka. Rola pielęgniarki 

w opiece nad osobami z zaburzeniami psychicznymi. 

2. Choroby psychiczne - opieka pielęgniarska. 

3. Psychoterapia i socjoterapia - rola pielęgniarki. 

4. Pielęgnacja pacjenta w środowisku zamieszkania. 

5. Komunikowanie się z pacjentem z zaburzeniami psychicznymi. 

6. Nieprofesjonalne formy pomocy i opieki nad chorymi psychicznie. 

7. Terapia zajęciowa w psychiatrii. 

105

Zajęcia 

praktyczne 

Praktyki 

zawodowe 

Metody 

nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

Literatura 


Oddział psychiatryczny: 

1. Specyfika pracy pielęgniarki w oddziale psychiatrycznym. 

2. Problemy pielęgnacyjne u pacjentów przebywających w oddziale psychiatrycznym. 

3. Zdiagnozowanie, opracowanie planu pielęgnacji, realizacja, ocena. 

4. Udział pielęgniarki w leczeniu pacjenta z zaburzeniami psychicznymi. 

5. Uczestniczenie pielęgniarki w psychoterapii indywidualnej i grupowej pacjentów 

z zaburzeniami psychicznymi. 

6.Przygotowanie pacjenta do samoopieki z udziałem rodziny. 

1. Problemy pielęgnacyjne występujące u pacjentów z zaburzeniami psychicznymi, 

przebywających w oddziale psychiatrycznym. 

2. Ustalenie planu pielęgnacji wybranych pacjentów. 

3. Realizacja planu pielęgnacji pod nadzorem nauczyciela. 

4. Ocena realizacji planu pielęgnacji. 

5. Ocena i samoocena, podsumowanie zajęć. 

Wykłady: 





Ćwiczenia: 



- film, 


- pogadanka. 









- seminarium. 





- seminarium. 




1. Baczewska B., Bielemuk A., Cegła B., Repetytorium z pielęgniarstwa. PZWL, 

Warszawa 2010 

2. Bilikiewicz A., Lewandowski J., Radziwiłowicz P., Psychiatria. Repetytorium. 


3. Bilikiewicz A., Kompendium psychiatrii, psychoterapii i medycyny 

psychosomatycznej, PZWL, Warszawa 2008 

4. Heitzman J, (red.), Psychiatria, PZWL, Warszawa 2007 

5. Kimak K., Zbiór standardów przyjęcia, opieki, socjalizacji i wypisu chorego ze 

szpitala psychiatrycznego, Czelej, Lublin 2002 

6. Wilczek-Różyczka E., Pielęgniarstwo psychiatryczne, Czelej, Lublin 2008 

1. Grzywa A., Oblicza psychozy. Czelej, Lublin 2005 

2. Płotka A., Zdrowy styl życia psychicznego. Wyd. Neuro Centrum, Lublin 2003 

3. Grzywa A., Oblicza psychozy. Wyd. Czelej 

106

4. Namysłowska I., Psychiatria dzieci i młodzieży. PZWL. Warszawa 2008 

5. Wilczek-Różyczka E., Komunikowanie się z chorym psychicznie, Czelej, Lublin 

2007 

6. Akty prawne. 

Przedmiot ANESTEZJOLOGIA 

I PIELĘGNIARSTWOW ZAGROŻENIU ŻYCIA 

symbol OS-AiPZŻ 



nauczania 


Wymiar Łączny dla 160godzin 



Liczba godzin 

Wykłady 20 

Ćwiczenia 30 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

30 

Zajęcia 

praktyczne 

40 

Praktyki 

zawodowe 

40 

ECTS 6 punkty 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_D.W1. wymienia objawy K_D.U 11. doraźnie podaje tlen, K_D.K.2.systematycznie 

zagrożenia życia w różnym K_D.U16. rozpoznaje stany 

wzbogaca wiedzę zawodową 

wieku, 

nagłego zagrożenia życia, i doskonali umiejętności 

K_D.W2. zna zasady oceny K_D.U 17.wykonuje defibrylację zawodowe, 

stanu pacjenta w stanach automatyczną 

K_D.K5.przestrzega prawa 

zagrożenia życia, 

i bezprzyrządowe udrażnianie pacjenta, 


dróg oddechowych, 

K.D.K.6.rzetelnie i dokładnie 

diagnozowania 

K_D.U 19. prowadzi żywienie wykonuje powierzone 


enteralne i parenteralne 


anestezjologicznym, 

dorosłych i dzieci 


z wykorzystaniem różnych 

planowania opieki nad technik, w tym pompy 

chorymi w zależności od obrotowo-perystaltycznej, 

wieku i stanu zdrowia, K_D.U 21. pielęgnuje pacjenta 

K_D.W3. charakteryzuje z przetoką, rurką intubacyjną 

techniki i procedury 

i tracheotomijną, 

pielęgniarskie stosowane K_D.U 25. prowadzi, 

u chorych w stanach 

dokumentuje i ocenia bilans 

zagrożenia życia, 

płynów, 

K_D.W 8. charakteryzuje K_D.U 26. przekazuje informacje 

grupy leków stosowanych o stanie zdrowia chorego 

w anestezjologii, 

znajdującego się w stanie 

K_D.W26. zna metody 

zagrożenia życia członkom 

i techniki oraz narzędzia zespołu terapeutycznego, 

oceny stanu świadomości K_D.U 27. asystuje lekarzowi 

i przytomności, 

w trakcie badań 

107

K_D.W 40. zna standardy 

i procedury postępowania 

w stanach zagrożenia 

życia, 

K_D.W 43. zna przebieg 

procesu znieczulania oraz 

zasady i metody opieki nad 

pacjentem po znieczuleniu, 

K_D.W 44. charakteryzuje 

metody znieczulenia 

regionalnego i zadania 

pielęgniarki 

anestezjologicznej 

w trakcie i po znieczuleniu 

regionalnym, 

K_D.W 45. rozpoznaje stany 

zagrożenia życia i opisuje 

monitorowanie pacjentów 

metodami przyrządowymi 

i bezprzyrządowymi, 

K_D.W 46. objaśnia 

algorytmy postępowania 

resuscytacyjnego 

w zakresie BLS/ ALS, 


profilaktyki zakażeń 

w oddziałach intensywnej 

terapii. 

diagnostyczno-leczniczych. 

K_D.U 28. prowadzi 


chorymi. 


Wykłady 1. Zadania i organizacja oddziału intensywnej terapii. 

2. Monitorowanie kliniczne i przyrządowe parametrów funkcji życiowych. 

3. Zasady postępowania w stanach zagrożenia życia – resuscytacjakrążeniowo- 

oddechowa. 

4. Postępowanie i opieka nad pacjentem we wstrząsie. 

5. Zasady tlenoterapii – sztuczna wentylacja płuc. 

6. Chory nieprzytomny – postępowanie z chorym w śpiączce. 

7. Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. 

8. Postępowanie z pacjentem po urazie czaszkowo-mózgowym – ocena stanu 

świadomości. 

9. Wybrane zagadnienia z transplantologii. 

10.Żywienie enteralne i parenteralne chorego w oddziale intensywnej terapii. 

108

Ćwiczenia 1. Zadania i kompetencje pielęgniarki anestezjologicznej w zespole terapeutycznym 

oddziału intensywnej terapii. 

2. Intensywny nadzór bezprzyrządowy i przyrządowy pacjentów leczonych 

w oddziale intensywnej terapii. 

3. Pielęgnowanie chorego nieprzytomnego. 

4. Pielęgnowanie chorego zaintubowanego i z tracheostomią. 

5. Opieka nad pacjentem po resuscytacji krążeniowo-oddechowej. 

6. Zadania diagnostyczne, lecznicze i opiekuńcze wobec chorego we wstrząsie. 

7. Zadania pielęgniarki w postępowaniu z chorym w obrzęku płuc. 

8. Rozpoznawanie stanów zagrożenia życia i planowanie opieki nad pacjentem. 

9. Zasady pielęgnacji dojścia do naczyń krwionośnych. 

10. Pielęgnowanie pacjentów po urazach czaszkowo-mózgowych. 

11. Zasady opieki nad chorym z niewydolnością nerek. 

12. Podstawy elektrokardiografii, technika wykonywania EKG, cechy 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

Zajęcia 

praktyczne 

Praktyki 

zawodowe 

Metody 

nauczania 

fizjologicznego elektrokardiogramu – udział pielęgniarki w elektroterapii. 

1. Podstawowe zabiegi diagnostyczne i terapeutyczne wykonywane w oddziale 

intensywnej terapii. 

2. Zatrucia – zadania pielęgniarki w opiece nad pacjentem: 

a. zatrucie barbituranami i środkami nasennymi, 

b. zatrucie alkoholem, 

c. zatrucie związkami fosforoorganicznymi (pescytydami), 

d. zatrucie grzybami, 

e. zatrucie tlenkiem węgla (czadem). 

3. Wpływ wysokich i niskich temperatur na organizm. 

4. Neurologiczne i neurochirurgiczne stany zagrożenia życia. 

5. Specyfika leczenia i pielęgnacji dzieci w stanie zagrożenia życia. 

6. Ochrona przed zakażeniami przenoszonymi drogą krwi. 

7. Ogólne zasady ochrony przed zakażeniami w oddziale intensywnej terapii. 

8. Następstwa pracy w warunkach stałego zagrożenia: 

a. stres i obciążenie pracą, 

b. obrona przed stresem i wypadkiem zawodowym. 

9. Zasady diagnozowania i leczenia bólu. 

1. Zabiegi wykonywane w czasie resuscytacji krążeniowo-oddechowej – 

defiblyracja, kardiowersja, stymulacja. Planowanie opieki nad pacjentem po 

nagłym zatrzymaniu krążenia- monitorowanie podstawowych programów funkcji 

życiowych. 

2. Niedrożność dróg oddechowych i sposoby jej usuwania. Pielęgnowanie pacjenta 

z rurką intubacyjną i tracheostomijną. 

3. Ocena wentylacji oddechowej w leczeniu respiratorem – badanie gazometryczne. 

4. Zasady obowiązujące przy podawaniu tlenu – tlenoterapia kontrolowana. 

5. Udział pielęgniarki w zapewnieniu prawidłowej gospodarki wodno-elektrolitowej 

i kwasowo-zasadowej. 

6. Zasady obowiązujące podczas żywienia dojelitowego i pozajelitowego. 

7. Udział pielęgniarki w diagnozowaniu i rozpoznawaniu urazów czaszkowomózgowych. 

Badania diagnostyczne i działania terapeutyczno - opiekuńcze 

wobec chorego z ostrą niewydolnością nerek. 

1. Realizacja kompleksowej opieki nad pacjentami w oddziale intensywnej terapii. 

2. Działania pielęgniarki w stanach bezpośredniego zagrożenia życia. 

3. Obsługa aparatury diagnostycznej, nadzorującej oraz wspomagającej lub 

zastępującej czynności życiowe pacjentów hospitalizowanych w oddziale 

intensywnej terapii. 

Wykłady: 




109

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 


Ćwiczenia: 




- film, 


- pogadanka. 









- seminarium. 





- seminarium. 





Warszawa 2001 

2. Cline David M.(red. wyd. Juliusz Jakubaszko): Medycyna ratunkowa, Wyd. 

Urban & Partner, Wrocław 2003 

3. Colguhoun M.C., Handley A.J., Evans T.R. (red. wyd. Juliusz Jakubaszko): ABC 

resuscytacji, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2006 

4. Dobrogowski J., Wordliczek J. (red.), Medycyna bólu, PZWL, Warszawa 2005 

5. Hirt R., Bubser M., Podręcznik anestezjologii dla pielęgniarek. PZWL, Warszawa 

1994 

6. Jakubaszko J. (red.), ABC intensywnej terapii, Górnicki Wydawnictwo 

Medyczne, Wrocław 2004 

7. Kamiński B., Dziak A., Postępowanie w stanach zagrożenia życia, PZWL, 

Warszawa 1999 

8. Kamiński B., Kubler A. (red.), Anestezjologia i intensywna terapia, PZWL, 

Warszawa 2002 

9. Kamiński B., Anestezja i intensywna opieka medyczna dla pielęgniarek. PZWL, 

Warszawa 1998 

10. Krajewska-Kułak E., Rolka H., Jankowiak B (red.), Standardy i procedury 

pielęgnowania chorych w stanach zagrożenia życia, PZWL, Warszawa 2009 

11. Kruszyński Z., Anestezjologia położnicza. Położnicze stany naglące, PZWL, 

Warszawa 2007 

12. Kruszyński Z., Wstrząs septyczny. Znieczulenie z użyciem małych przepływów, 


13. Kruszyński Z., Zespół ostrych zaburzeń oddechowych (ARDS). Postępowanie w 

trudnej intubacji, PZWL, Warszawa 2007 

14. Kruszyński Z., Znieczulenie ogólne. Zatorowość płucna, PZWL, Warszawa 

15. Krzemińska-Pakuła M. (red.), Ostre stany zagrożenia życia w chorobach 

wewnętrznych. PZWL. Warszawa 1992 

16. Kózka M., Stany zagrożenia życia. Wybrane standardy i procedury postępowania 

pielęgniarskiego. Wyd. UJ 2001 

110

Literatura 


17. Sefrin P., Schua R., Postępowanie w nagłych przypadkach, Urban & Partner, 

Wrocław 2005 

18. Smreka J. (red.), ABC oparzeń, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 

2007 

19. Strużyna J. (red.), Oparzenia w katastrofach i masowych zdarzeniach, PZWL, 

Warszawa 2004 

20. Strużyna J. (red.), Wczesne leczenie oparzeń, PZWL, Warszawa 2006. 

21. Szuster H, Pop T., Weilmann L., Kompendium intensywnej opieki medycznej 

łącznie z zatruciami. PZWL, Warszawa 1994 

22. Watt J.P., Podręcznik doraźnej pomocy medycznej, PZWL, Warszawa 2001 

23. Widomska - Czekajska T., Internistyczna intensywna terapia i opieka 

pielęgniarska. PZWL, Warszawa 1991 

24. Wołowicka L., Dyk D. (red.), Anestezjologia i intensywna opieka: klinika i 

pielęgniarstwo, PZWL, Warszawa 2007 


Warszawa 2011 

2. Hirt R., Bubser M. (red.), Podręcznik anestezjologii dla pielęgniarek, PZWL, 

Warszawa 2010 

3. Jakubaszka J. (red.), Pielęgniarstwo, Wyd. I , Wrocław, Urban & Partner 2001 

4. Noszczyk W. (red.), Chirurgia T. 1-2, PZWL, Warszawa 2005 

5. Pizzutillo P.D. (red. A. Gregosiewicz), Ortopedia dziecięca, Wyd. Czelej, Lublin 

1999 

6. Woźniewski M., Kołodziej J (red.), Rehabilitacja w chirurgii, PZWL, Warszawa 

2006 

Przedmiot REHABILITACJA 

I PIELĘGNOWANIE NIEPEŁNOSPRAWNYCH 

symbol OS-RiPN 



nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 20 

Ćwiczenia 25 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

25 

Zajęcia 

praktyczne 

80 

Praktyki 

zawodowe 

80 




Absolwent: Absolwent: Absolwent: 

111


czynniki ryzyka i zagrożeń 

występowania 

niepełnosprawności, 

K_D.W3. wyjaśnia etiopatogenezę, 

objawy kliniczne, 

przebieg, leczenie, 


pielęgniarską w schorzeniach 

układu krążenia, układu 


kostno-stawowego, mięśni, 

K_D.W9. charakteryzuje techniki 


stosowane w opiece nad 

chorym niepełnosprawnym, 

w zależności od jego wieku 

i stanu zdrowia, 


aktywizacji chorego 

niepełnosprawnego, 

K_D.W25. zna następstwa 

długotrwałego 

unieruchomienia, 

K_D.W37. zna podstawowe 

kierunki rehabilitacji 

leczniczej (ergoterapia, 

psychoterapia, kinezyterapia, 

fizjoterapia), 


przebieg i sposoby 

postępowania rehabilitacyjnego 

w jednostkach 

chorobowych, 

K_D.W39. zna formy 

rehabilitacji zawodowej. 

K_D.U1. gromadzi informacje, 


pielęgniarską, ustala cele 

i plan opieki oraz wdraża 


w odniesieniu do pacjentów 

niepełnosprawnych, 



zdrowia osób 


K_D.U3. prowadzi poradnictwo 


pacjentów 


K_D.U4. motywuje chorego 

niepełnosprawnego i jego 

opiekunów do wejścia do 

grupy wsparcia, 

K_D.U18. instruuje pacjenta 

i jego opiekuna w zakresie 

użytkowania sprzętu 

pielęgnacyjnorehabilitacyjnego 

oraz 

środków pomocniczych, 

K_D.U24. prowadzi rehabilitację 

przyłóżkową i usprawnianie 

ruchowe pacjenta oraz 

aktywizację z wykorzystaniem 

elementów terapii 

zajęciowej, 


interwencje pielęgniarskie do 

rodzaju problemów 

pielęgnacyjnych osób 

niepełnosprawnych. 

112 



za człowieka 

i wykonywanie zadań 

zawodowych, 


pacjenta, 












kodeksu etyki 

zawodowej, 






Wykłady 1. Problematyka kalectwa w Polsce. Cele zadania rehabilitacji kompleksowej. 

2. Elementy rehabilitacji leczniczej i społeczno – zawodowej. 

3. Udział pielęgniarki w diagnozowaniu ubytków funkcjonalnych w sferze 

somatycznej i psychicznej. 

4. Możliwości sterowania procesami regeneracji, kompensacji i adaptacji 

w wybranych sytuacjach klinicznych. 

5. Ogólne zasady rehabilitacji w następstwie urazów (m.in. kończyn i kręgosłupa), 

uszkodzeń wrodzonych i nabytych centralnego układu nerwowego, obwodowego 

układu nerwowego. 

6. Rehabilitacja osób po zabiegach chirurgicznych. 

7. Ogólne zasady rehabilitacji w następstwie chorób przewlekłych układów: 

krążenia, oddechowego, chorób przemiany materii, chorób reumatycznych 

i zwyrodnienia nerwów. 

8. Elementy kinezyterapii w ginekologii i położnictwie. 

9. Odrębności rehabilitacji u osób w podeszłym wieku. 

10. Znaczenie aktywizacji motorycznej i społecznej. Sport inwalidów. 

Ćwiczenia 1. Rodzaje, kategorie i stopnie niepełnosprawności – charakterystyka i kryteria 

oceny.

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

Zajęcia 

praktyczne 

Praktyki 

zawodowe 

Metody 

nauczania 

2. Udział pielęgniarki w diagnozowaniu zakresu niepełnosprawności. 

3. Charakterystyka problemów psychospołecznych osób niepełnosprawnych i ich 

rodzin. 

4. Proces pielęgnowania osób niepełnosprawnych z uszkodzeniem narządu ruchu. 

5. Proces pielęgnowania pacjenta z zaburzeniami ze strony słuchu i osób 

niedowidzących. 

6. Proces pielęgnowania osób niepełnosprawnych w następstwie chorób 

przewlekłych układów: krążenia, oddechowego, przemiany materii. 

7. Proces pielęgnowania osób niepełnosprawnych w następstwie chorób 

reumatycznych. 

8. Proces pielęgnowania osób niepełnosprawnych intelektualnie. 

9. Komunikowanie się z osobą niepełnosprawną. 

10. Integracja i adaptacja społeczna osób niepełnosprawnych. 

11. Zadania pielęgniarki w integracji środowiska osób niepełnosprawnych. 

12. Metody i techniki wspierania niepełnosprawnych – edukacja i doradztwo. 

1. Znaczenie aktywności ruchowej w pokonywaniu barier architektonicznych. 

2. Uprawianie dyscyplin sportowych przez osoby niepełnosprawne. Profilaktyka 

urazów i wypadków. 

3. Niepełnosprawność w świetle przepisów prawnych. 

4. Praca zawodowa osób niepełnosprawnych – specyficzne problemy. 

5. Specyfika funkcjonowania osób niepełnosprawnych w środowisku wiejskim. 

6. Cele i zadania grup wsparcia w rehabilitacji osób niepełnosprawnych. 

7. Rola pielęgniarki w przygotowaniu rodziny do współuczestnictwa 

w rehabilitacji osób niepełnosprawnych. 

1. Metody diagnozowania problemów osób chorych i niepełnosprawnych. 

2. Proces pielęgnowania osób ze schorzeniami narządu ruchu. 

3. Proces pielęgnowania dla osób ze schorzeniami układu krążenia. 

4. Proces pielęgnowania dla osób ze schorzeniami układu oddechowego. 

5. Proces pielęgnowania dla osób za schorzeniami przemiany materii. 

6. Proces pielęgnowania dla osób z zaburzeniami funkcji wzroku i słuchu. 

7. Metody edukacji pacjentów w zakresie przygotowania do samoobserwacji 

i samopielęgnacji. 

8. Metody edukacji i wsparcia rodzin osób niepełnosprawnych. 

1. Metody nawiązania i podtrzymania kontaktu z osobami niepełnosprawnymi. 

2. Problemy psychospołeczne osób niepełnosprawnych i ich bliskich. 

3. Działania zmierzające do rozwiązania problemów z zakresu integracji społecznej. 

4. Proces pielęgnowania u osób niepełnosprawnych z powodu uszkodzenia narządu 

ruchu, słuchu, niedowidzących, oraz z chorobami przewlekłymi układów: 

krążenia, oddechowego, chorobami przemiany materii, reumatycznymi. 

5. Możliwości zaopatrzenia w sprzęt i pomoce ortopedyczne. 

6. Metody edukacji w zakresie bezpiecznego funkcjonowania i korzystania 

z pomocy i udogodnień, sprzętu. 

7. Metody wsparcia chorego i jego rodziny. 

8. Metody i techniki usprawniania chorych. 

9. Postawy prospołeczne wobec osób niepełnosprawnych. 

Wykłady: 





Ćwiczenia: 




- film, 

113

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 


- pogadanka. 









- seminarium. 





- seminarium. 



praktycznych, na których obecność jest obowiązkowa. 

1. Dega W., Ortopedia i rehabilitacja, PZWL, Warszawa 2005 

2. Janiszewska-Nieścioruk Z. (red.), Sfery życia osób z niepełnosprawnością 

intelektualną, Impuls, Kraków 2005 

3. Karwat J. D. (red.), Niepełnosprawność i rehabilitacja osób dorosłych jako 

problem medyczny i społeczny w Polsce, tom I i II, Wyd. Liber, Lublin 2002 


niepełnosprawność, starość, Makmed, Lublin 2008 

5. Kinalski R., Kompendium rehabilitacji i fizjoterapii, Urban & Partner, Wrocław 

2002 

6. Kiwerski J., Rehabilitacja medyczna, PZWL, Warszawa 2006 

7. Kędziora-Kornatowska K., Muszalik M., Skolmowska E. (red.), Pielęgniarstwo 

w opiece długoterminowej, PZWL, Warszawa 2010 

8. Kowalik S., Psychospołeczne podstawy rehabilitacji osób niepełnosprawnych, 

„Śląsk”, Katowice 1999 

9. Kózka M., Płaszewska-Żywko L.(red.), Modele opieki pielęgniarskiej nad 

chorym dorosłym: podręcznik dla studiów medycznych, PZWL, Warszawa 2010 

10. Krause A., Integracyjne złudzenia ponowoczesności (sytuacja ludzi 

niepełnosprawnych), Impuls, Kraków 2000 

11. Kuczyńska-Kwapisz J., Kwapisz J., Rehabilitacja niewidomychi słabowidzących. 

Interart, Warszawa 1996 

12. Kwolek A. (red.), Rehabilitacja medyczna, Urban & Partner, Wrocław 2004 

13. Laider P., Rehabilitacja po udarze mózgu: zasady i strategia, PZWL, Warszawa 

2004 

14. Marszałek L., Niepełnosprawność, kobiecość, rodzina, Wyd. UKSW, Warszawa 

2006 

15. Milanowska K., Dega W. (red.), Rehabilitacja medyczna, PZWL, Warszawa 

2001 

16. Milanowska K., Kinezyterapia, PZWL, Warszawa 2005 

17. Rejzner C., Szczygielska-Majewska M., Wybrane zagadnienia z rehabilitacji. 

Podstawy teoretyczne i praktyka pielęgniarska, CMDNŚSM, Warszawa 1992 

18. Rosławski A., Skolimowski T., Technika wykonywania ćwiczeń leczniczych, 


19. Rottermund J., Klinik A., Wybrane uwarunkowania rehabilitacji osób 

niepełnosprawnych, Impuls, Warszawa 2005 

20. Rutkowska E. (red.), Rehabilitacja i pielęgnowanie osób niepełnosprawnych, 

114

Literatura 



21. Szwałkiewicz E. (red.), Zasady podnoszenia i przenoszenia pacjentów. 

Przewodnik dla pielęgniarek, Urban & Partner, Wrocław 2000 

22. Węgrowska-Koski E. (red.), Kryteria kwalifikujące do niepełnosprawności oraz 

procedury postępowania. Materiały szkoleniowe dla lekarzy, Instytut Medycyny 

Pracy, Łódź 2006 

Czasopisma: Problemy Rehabilitacji Niepełnosprawnych, Postępy Rehabilitacji, 

Problemy Rehabilitacji Społeczno-Zawodowej, Rehabilitacja w Praktyce, 

Niepełnosprawność i Zdrowie, Niepełnosprawność i Rehabilitacja, Fizjoterapia, 

Fizjoterapia Polska - wybrane pozycje aktualizowane 

1. Adamczyk K., Pielęgnowanie chorych po udarach mózgowych, Czelej, Lublin 

2003 

2. Ciechaniewicz W., Pielęgniarstwo. Ćwiczenia, PZWL, Warszawa 2006 

3. Frish H., Roex J., Terapia manualna, PZWL, Warszawa 2005 

4. Gąsienica-Szostek A., Muzykoterapia w rehabilitacji i profilaktyce, PZWL, 

Warszawa 2005 

5. Gorajewska D., Rodzina. Normalność w niepełnosprawności, Stowarzyszenie 

Przyjaciół Integracji, Warszawa 2007 

6. Informator dla osób niepełnosprawnych, Ariadna Print, Ciechanów 2008 

7. Kawczyńska-Butrym Z., Niepełnosprawność – specyfika pomocy społecznej, 

Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1998 

8. Kiperski J., Schorzenia i urazy kręgosłupa, PZWL, Warszawa 2005 

9. Prochowicz Z., Podstawy masażu leczniczego, PZWL, Warszawa 2006 

10. Rutkowska E., Skwarcz A., Turowski K., Wybór zagadnień z zakresu 

rehabilitacji ruchowej, Wyd. Neurocentrum, Lublin 1995 

11. Rzedziecka K., Kobylańska A. (red.), Dorosłość, niepełnosprawność, czas 

współczesny, Impuls, Kraków 2003 

12. Sikorska J. (red.), Społeczne problemy osób niepełnosprawnych, IFiSPAN, 

Warszawa 2002 

13. Spodarek K., Patologia narządu ruchu, PZWL, Warszawa 2006 

14. Szczepankowska B., Mikulski J. (red.), Osoby niepełnosprawnew środowisku 

lokalnym, wyrównywanie szans, CBRRON, Warszawa 1999 

15. Szczygielska-Majewska M., Piątek A., Standardy pielęgnowania 

w rehabilitacji, w: Turowski K. (red.), Wybrane standardy pielęgniarskiej opieki 

klinicznej, AM, Lublin 1995 

16. Szulc R. (red.), Usprawnianie lecznicze krytycznie chorych, Urban & Partner, 

Wrocław 2001 

17. Witkowski T., Rozumieć problemy osób niepełnosprawnych, MDBO, Warszawa 

1993 

Czasopisma: Problemy Rehabilitacji Niepełnosprawnych, Postępy Rehabilitacji, 

Problemy Rehabilitacji Społeczno-Zawodowej, Rehabilitacja w Praktyce, 

Niepełnosprawność i Zdrowie, Niepełnosprawność i Rehabilitacja, Fizjoterapia, 

Fizjoterapia Polska - wybrane pozycje aktualizowane 

Przedmiot NEUROLOGIA 

I PIELĘGNIARSTWO NEUROLOGICZNE 

symbol OS-NiPN 



nauczania 





Liczba godzin 

115

Wykłady 35 

Ćwiczenia 20 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

25 

Zajęcia 

praktyczne 

80 

Praktyki 

zawodowe 

80 




Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 


K_D.U1. gromadzi informacje, K_D.K2. systematycznie 

etiopatogenezę, objawy formułuje diagnozę 


kliniczne, przebieg, leczenie, pielęgniarską, ustala cele zawodową i kształtuje 


i plan opieki, wdraża 



interwencje pielęgniarskie profesjonalizmu, 

w schorzeniach układu 

oraz dokonuje ewaluacji K_D.K4. wykazuje 

nerwowego, 

opieki wobec chorych 

odpowiedzialność 


neurologicznie, 


diagnozowania 

K_D.U3. prowadzi poradnictwo i wykonywanie zadań 



zawodowych, 

neurologicznym, 

pacjentów, w różnym wieku K_D.K5. przestrzega praw 


i stanie zdrowia, po udarach pacjenta, 

przygotowania, opieki 

mózgowych, urazach K_D.K8. współdziała 

w trakcie oraz po badaniach czaszkowo-mózgowych, w ramach zespołu 

i zabiegach diagnostycznych K_D.U5. prowadzi profilaktykę interdyscyplinarnego 

wykonywanych u pacjentów powikłań w przebiegu chorób w rozwiązywaniu 

w różnym wieku i stanie układu nerwowego, 


zdrowia w schorzeniach K_D.U8. diagnozuje stopień z zachowaniem zasad 

neurologicznych, 

ryzyka rozwoju odleżyn kodeksu etyki zawodowej, 

K_D.W8. charakteryzuje grupy i dokonuje ich kwalifikacji, K_D.K10. przejawia empatię 

leków i ich działanie na K_D.U9. pobiera materiał do w relacji z pacjentem 

układy i narządy chorego badań diagnostycznych, 


w różnych schorzeniach K_D.U13. dokumentuje sytuację współpracownikami. 

neurologicznych, 

zdrowotną pacjenta, jej 

w zależności od wieku 

dynamikę zmian 

i stanu zdrowia, 

i realizowaną opiekę 

z uwzględnieniem działań pielęgniarską w odniesieniu 

niepożądanych, interakcji do chorych neurologicznie, 

z innymi lekami i dróg K_D.U26. przekazuje informacje 

podania, 

o stanie zdrowia chorych ze 

K_D.W14. zna swoiste zasady schorzeniami układu 

organizacji specjalistycznej nerwowego członkom 

opieki neurologicznej 

zespołu terapeutycznego, 

w Polsce, 

K_D.U27. asystuje lekarzowi 

K_D.W26. zna metody, techniki w trakcie badań 

i narzędzia oceny stanu diagnostycznych 

świadomości i przytomności, i leczniczych (np.: nakłucie 

K_D.W29. zna możliwości 

lędźwiowe), 

stosowania psychoterapii K_D.U32. dostosowuje 

u chorych z zaburzeniami interwencje pielęgniarskie 

układu nerwowego, 


116


patofizjologię zaburzeń 

występujących w przebiegu 

chorób, urazów układu 

nerwowego i grożących 

powikłań. 

pielęgnacyjnych chorych 

neurologicznie. 


Wykłady 1. Badanie neurologiczne. 

2. Zaburzenia wyższych czynności nerwowych. 

3. Wady wrodzone i nabyte układu nerwowego. 

4. Urazy czaszkowo-mózgowe. 

5. Choroby demielinizacyjne. 

6. Guzy mózgu. 

7. Choroby obwodowego układu nerwowego. 

8. Choroby mięśni. 

9. Choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa. 

10.Zakażenia układu nerwowego. 

Ćwiczenia 1. Etiopatogeneza zaburzeń neurologicznych. 

2. Zaburzenia czucia, ruchu i napięcia mięśniowego. 

3. Rozpoznanie problemów i planowanie działań wobec chorych po udarze mózgu. 

4. Problemy pielęgniarskie w chorobach demielinizacyjnych i sposoby ich 

rozwiązywania. 

5. Rozpoznanie pielęgniarskie i planowanie działań wobec pacjentów z padaczką. 

6. Pielęgnowanie pacjentów z zespołami otępiennymi pochodzenia neurologicznego. 

7. Zakres działań pielęgniarskich w różnych fazach leczenia guzów mózgu. 

8. Zadania pielęgniarki w rozpoznawaniu i rozwiązywaniu problemów u chorych 

z zespołem korzeniowym w różnych fazach leczenia. 

9. Problemy opiekuńcze i sposoby ich rozwiązywania u chorych po urazie 

czaszkowo- mózgowym. 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

Zajęcia 

praktyczne 

10. Specyfika procesu pielęgnowania wobec chorych neurologicznie. 

1. Jakość życia osób z chorobami układu nerwowego. 

2. Rola pielęgniarki w rehabilitacji medycznej i społecznej chorych neurologicznie. 

3. Zakres edukacji zdrowotnej wobec chorych z różnymi schorzeniami układu 

nerwowego. 

4. Proces edukacji rodziny w zakresie pomocy choremu ze schorzeniem układu 

nerwowego. 

5. Proces pielęgnowania pacjenta ze schorzeniem neurologicznym. 

1. Zaburzenia świadomości- ocena stanu świadomości, czynniki wpływające na te 

zaburzenia, planowanie opieki wobec chorego z zaburzeniami świadomości. 

2. Zaburzenia komunikacji – ocena możliwości komunikowania się z pacjentem, 

określenie zaburzeń w zakresie mowy, zapamiętywania i rozumienia mowy, plan 

komunikowania się z pacjentem i rodziną. 

3. Ocena stanu w zakresie funkcji ruchu, poziom wydolności samoopiekuńczej, 

działania usprawniające wobec pacjentów ze schorzeniem neurologicznym i ich 

skuteczność. 

4. Przygotowanie pacjenta do badań diagnostycznych i opieka po badaniach 

stosowanych w neurologii. 

5. Sprawowanie opieki nad pacjentem z udarem. 

6. Rozpoznawanie i planowanie opieki nad pacjentem po urazie mózgu. 

7. Rozpoznawania problemów i planowanie opieki dla chorych ze schorzeniami 

demielinizacyjnymi (SM). 

8. Rozpoznawanie stanu i planowanie opieki nad pacjentem z zespołem 

korzeniowym. 

9. Udział pielęgniarki w rehabilitacji pacjentów z chorobami neurologicznymi. 

10. Zastosowanie procesu pielęgnowania w opiece nad osobą z chorobą układu 

117

Praktyki 

zawodowe 

Metody 

nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

nerwowego. 

1. Organizacja pracy w oddziale neurologii. 

2. Zadania zespołu terapeutycznego sprawującego opiekę nad chorymi 

neurologicznie. 

3. Zadania i rola pielęgniarki w przygotowaniu pacjentów do badań 

diagnostycznych. 

4. Ocena wyższych czynności nerwowych, procesów poznawczych 

i emocjonalnych – wykorzystanie wyników w pracy pielęgniarki. 

5. Bieżąca ocena stanu chorego, rozpoznawanie problemów opiekuńczych, 

planowanie i realizacja zadań pielęgnacyjnych. 

6. Wdrażanie chorych do samoobsługi i samoopieki. 

7. Udział pielęgniarki w leczeniu i rehabilitacji chorych neurologicznie. 

8. Dokumentowanie działań opiekuńczych. Prowadzenie swoistej dokumentacji 

chorych w oddziale. 

9. Edukacja zdrowotna pacjenta i jego rodziny, promocja zdrowia. 

10.Procedury pielęgniarskie i ich zastosowanie w całościowej opiece nad pacjentem 

z zaburzeniami funkcji układu nerwowego. 

Wykłady: 





Ćwiczenia: 




- film, 


- pogadanka. 









- seminarium. 





- seminarium. 

Egzamin po IV semestrze. 



1. Adamczyk K., Pielęgniarstwo neurologiczne, Czelej, Lublin 2000 

2. Adamczyk K., Pielęgnowanie chorych po udarach mózgowych, Czelej, Lublin 

2003 

3. Członkowscy A. i A., Leczenie w neurologii. Kompendium, wyd. II, PZWL, 

Warszawa 2005 

4. Friedman A. (red.), Choroba Parkinsona: mechanizmy, rozpoznanie, leczenie, 


5. Jaracz K., Kozubski W., Pielęgniarstwo neurologiczne. Podręcznik dla studiów 

medycznych, PZWL, Warszawa 2008 

118

Literatura 


6. Jędrzejczak J., Padaczka, Czelej, Lublin 2006 

7. Kozubski W., Liberski P., Choroby układu nerwowego, PZWL, Warszawa 2004 

8. Kozubski W., Liberski P., Neurologia. Podręcznik dla studentów medycyny, 


9. Laidler P., Rehabilitacja chorych po udarach mózgowych, PZWL, Warszawa 

2005 

10. Mumentahaler M., Matte H., Neurologia, Urban & Partner, Wrocław 2003 

11. Prusiński A., Neurologia praktyczna, PZWL, Warszawa 2005 

12. Rożnowska K., Udar mózgu, PZWL, Warszawa 2005 

13. Schwarz G., Choroba Alzheimera, PZWL, Warszawa 2002 

14. Stelmaj K., Stwardnienie rozsiane, Termedia, Poznań 2006 

15. Ślusarz R., Szewczyk M.L., Pielęgniarstwo w neurochirurgii, Borgis, Warszawa 

2006 

16. Walewska E., Podstawy pielęgniarstwa neurochirurgicznego, PZWL, Warszawa 

2006 

1. Hausmanowa- Pietrusiewicz L. (red.), Choroby nerwowo-mięśniowe, Czelej, 

Lublin 2005 

2. Kawczyńska - Butrym Z., Społeczne konsekwencje choroby 

i niepełnosprawności, w: Taranowicz I., Majchrowska A., Kawczyńska- 

Butrym Z., Elementy socjologii dla pielęgniarek, Czelej, Lublin 2000 

3. Mazur R. (red.), Neurologia kliniczna, Via Medica ,Gdańsk 2005 

4. Schwarz G., Choroba Alzheimera. Poradnik dla chorych i opiekunów, PZWL, 

Warszawa 2002 

Przedmiot GERIATRIA 

I PIELĘGNIARSTWO GERIATRYCZNE 

symbol OS-GiPG 



nauczania 





Wykłady 

Liczba godzin 

30 

Ćwiczenia 25 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

25 

Zajęcia 

praktyczne 

80 

Praktyki 

zawodowe 

80 




119

Absolwent: 

K_D.W4. zna zasady oceny 

stanu chorego w wieku 

geriatrycznym, 


diagnozowania chorych 

w wieku podeszłym, 


proces starzenia się 

w aspekcie bio-psychospołeczno-ekonomicznym, 



geriatrycznej, 

K_D.W15. różnicuje 

etiopatogenezę schorzeń 

wieku podeszłego: cukrzycy, 

chorób serca, nadciśnienia 

tętniczego, miażdżycy, 

zespołów otępiennych, 

zespołu Parkinsona 

i depresji, 


narzędzia i skale oceny 

wsparcia osób starszych 

i ich rodzin, 


aktywizacji chorego 

objętego opieką 

geriatryczną. 

Absolwent: 

K_D.U1. gromadzi informacje, 


pielęgniarską, ustala cele 

i plan opieki, wdraża 


oraz dokonuje ewaluacji 

opieki nad pacjentem 

w wieku geriatrycznym, 



zdrowia odbiorców opieki 

w podeszłym wieku, 

K_D.U3. prowadzi poradnictwo 


pacjentów w podeszłym 

wieku, 

K_D.U5. prowadzi profilaktykę 

powikłań w przebiegu chorób 

specyficznych dla wieku 

geriatrycznego, 



chorym geriatrycznym. 

120 

Absolwent: 










wartości, powinności 

i sprawności moralnych 

w opiece, 


pacjenta, 












kodeksu etyki 

zawodowej, 









Wykłady 1. Podstawy teorii starzenia się - odrębności fizjologiczne i psychologiczne wieku 

podeszłego. 

2. Główne problemy geriatryczne - odrębności przebiegu chorób wieku podeszłego. 

3. Zespoły neurologiczne: m.in. choroba Alzheimera, zespół Parkinsona. 

4. Etiopatogeneza, przebieg i specyfika wybranych chorób wieku starczego: 

miażdżycy, układu krążenia. 

5. Etiopatogeneza, przebieg i specyfika wybranych chorób wieku starczego: 

cukrzycy, układu oddechowego, układu ruchu, układu moczowego. 

6. Wielkie zespoły geriatryczne: nietrzymanie moczu i stolca, otępienie, upadki, 

depresja. 

7. Upośledzenie funkcji narządów zmysłu. 

8. Zaburzenia termoregulacji. 

9. Etiopatogeneza odleżyn. 

10. Problem bólu w wieku starszym. 

11. Rodzaje i formy opieki nad ludźmi starymi. 

Ćwiczenia 1. Geriatria, gerontologia i pielęgniarstwo geriatryczne we współczesnym świecie – 

cele i założenia. 

2. Potrzeby i problemy biopsychospołeczne człowieka starszego. 

3. Postawy wobec procesu starzenia się. Człowiek stary w rodzinie

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

Zajęcia 

praktyczne 

Praktyki 

zawodowe 

i społeczeństwie. 

4. Zadanie pielęgniarki w ramach COG (Całościowej Oceny Geriatrycznej). 

5. Skale klinimetryczne stosowane w ocenie stanu funkcjonalnego człowieka 

starego. 

6. Modele i formy opieki geriatrycznej w Polsce i na świecie. 

7. Edukacja gerontologiczna w działaniach pielęgniarki. Pojęcie zdrowia 

w odniesieniu do ludzi starszych, jakość życia osób starszych. 

8. Pomyślne starzenie warunkiem długowieczności. Promocja zdrowia ludzi 

w wieku podeszłym. 

9. Rewitalizacja człowieka starego. Zdrowy styl życia osób starszych – zasady 

racjonalnego żywienia, aktywność fizyczna. 

10. Zasady pielęgnacji pacjenta w przebiegu wielkich zespołów geriatrycznych. 

11. Pielęgnacja człowieka starego w przebiegu cukrzycy, chorób układu sercowo- 

naczyniowego, pokarmowego. 

12. Pielęgnacja człowieka starego w przebiegu chorób układu nerwowego, 

oddechowego, narządu ruchu. Samoopieka, samopielęgnacja. 

1. Charakterystyka demograficzna, epidemiologiczna i społeczna subregionu 

ciechanowskiego na tle woj. mazowieckiego i Polski, wynikająca z procesu 

starzenia się społeczeństwa. 

2. Skutki starzenia się społeczeństw ekonomiczne, medyczne, społeczne. 

3. Sposoby zapobiegania chorobom wieku podeszłego. 

4. Programy promocji zdrowia dla osób starszych. Sposoby aktywizacji osób 

starszych. 

5. Przemoc wobec osób starszych. 

6. Samotność osób starszych. 

7. Zapobieganie zaburzeniom depresyjnym. 

8. Problem samobójstw wśród osób starszych. 

9. Jakość życia osób starszych. 

10. Godność człowieka starszego. 

1. Realizacja funkcji zawodowych pielęgniarki wobec pacjentów w starszym wieku 

(DPS, oddziały szpitalne, placówki pielęgnacyjne, opiekuńcze). 

2. Zadania pielęgniarki wobec podopiecznych prezentujących różne typy postaw 

w odniesieniu do starości. 

3. Metody i formy edukacji zdrowotnej w promowaniu starzenia pomyślnego. 

4. Proces pielęgnowania człowieka starego w określonych jednostkach 

chorobowych. 

5. Udział pielęgniarki w całościowej ocenie geriatrycznej. 

6. Zakres współpracy pielęgniarki z członkami interdyscyplinarnego zespołu 

realizującego świadczenia na rzecz człowieka starego. 

7. Problemy pielęgnacyjne osób w podeszłym wieku, niepełnosprawnych: 

- z upośledzeniem narządu ruchu 

- z porażeniami 

- z upośledzeniem słuchu 

- z zaburzeniami mowy 

- niewidomych. 

8. Specyfika pielęgnowania osób w podeszłym wieku ze zmianami skórnymi: 

- odleżyny 

- owrzodzenia. 

9. Proces pielęgnowania w wybranych jednostkach chorobowych. 

10. Problemy pielęgnacyjne osób starszych w chorobie terminalnej. 

1. Specyfika organizacji pracy w placówce sprawującej opiekę nad ludźmi 

w starszym wieku. 

2. Zasady współpracy pielęgniarki z członkami interdyscyplinarnego zespołu opieki 

geriatrycznej oraz rodziną osoby starszej; organizacja wsparcia na rzecz podmiotu 

opieki i rodziny. 

121

Metody 

nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

3. Analiza i ocena czynników warunkujących dobrostan osoby starszej 

w kontekście uwarunkowań zdrowotnych, społecznych, socjalnych. 

4. Udział pielęgniarki w całościowej ocenie geriatrycznej. 

5. Proces pielęgnowania osoby w starszym wieku wg wybranego modelu 

pielęgnowania w chorobach układu nerwowego (zespoły otępienie, depresja, chor. 

Alzheimera, chor. Parkinsona). 


pielęgnowania w chorobach układu sercowo- naczyniowego (niewydolność serca, 

miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca). 


pielęgnowania w chorobach układu oddechowego (POCHP). 


pielęgnowania w chorobach układu kostno- stawowego (zmiany zwyrodnieniowe 

stawów, osteoporoza), zaburzeniach równowagi i upadkach. 


pielęgnowania pacjentów z problemem nietrzymaniu moczu i stolca. 


pielęgnowania w zaburzeniach widzenia i słyszenia. 

11. Metody i formy edukacji zdrowotnej w pracy pielęgniarki z człowiekiem starym i 

jego rodziną – promocja pomyślnego starzenia, ograniczanie deficytów 

samoopieki osoby w starszym wieku. 

12. Standardy opieki geriatrycznej w dążeniu do podnoszenia, jakości życia 

człowieka w starszym wieku – okres hospitalizacji/ pobytu w placówce 

opiekuńczej, pielęgnacyjnej. 

Wykłady: 





Ćwiczenia: 




- film, 


- pogadanka. 









- seminarium. 





- seminarium. 




1. Abrams W. B., Berkow R., Podręcznik geriatrii, Urban&Partner, Wrocław 1999 

2. Andruszkiewicz A., Banaszkiewicz M., Promocja zdrowia dla studentów studiów 

122

Literatura 


licencjackich kierunku pielęgniarstwo i położnictwo, t. II, Promocjaw praktyce 

pielęgniarki i położnej, PZWL, Warszawa 2010 

3. Biercewicz M., Szewczyk M. T., Ślusarz R. (red.), Pielęgniarstwo w geriatrii, 

Borgis, Warszawa 2006 

4. Broclehurst J.C., Allen S.C., Zarys medycyny geriatrycznej - podręcznik dla 

studentów, PZWL, Warszawa 1991 

5. Bulpitt C.J., Rajkumar C., Beckett N., Nadciśnienie tętnicze u osób w starszym 

wieku, Via Medica, Gdańsk 2000 

6. Finucane P., Sinclair A.J., Cukrzyca u osób w podeszłym wieku, Via Medica, 

Gdańsk 1997 

7. Galus K. (red.), Geriatria. Wybrane zagadnienia, Urban&Partner, Wrocław 2007 

8. Grodzicki T., Gryglewska B., Dybiel J. S. (red.), Kardiologia u osób w wieku 

podeszłym, Medical Press, Gdańsk 2003 

9. Grodzicki T., Kocemba J., Nadciśnienie tętnicze u osób w wieku podeszłym, 

Via Medica, Gdańsk 2006 

10. Hillson R., Cukrzyca. Praktyczne zasady opieki, Medica Press we współpracy 

z Servier Polska, Bielsko - Biała, 1997 


niepełnosprawność, starość, Makmed, Lublin 2008 

12. Kędziora-Kornatowska K., Muszalik M. (red.), Kompendium pielęgnowania 

pacjentów w starszym wieku, Czelej, Lublin 2007 

13. Kędziora-Kornatowska K., Muszalik M., Skolmowska E. (red.), Pielęgniarstwo 

w opiece długoterminowej, PZWL, Warszawa 2010 

14. Kocemba J., Grodzicki T., Skalska A. (red.), Geriatria z elementami gerontologii 

ogólnej, Via Medica, Gdańsk 2006 

15. Koper A., Wrońska I. (red.), Problemy pielęgnacyjne pacjentów z chorobą 


16. Kostka T., Koziarska-Rościszewska M., Choroby wieku podeszłego, PZWL, 

Warszawa 2009 

17. Krasuska M. E., Opieka w chorobie nowotworowej, YOCAM, Lublin 1997 

18. Manthorpe J., Iliffe S., Depresja wieku podeszłego, PZWL, Warszawa 2005 

19. Mazowiecki Program Promocji Zdrowia na lata 2001-2005, MCZP, Warszawa 

2001 www.mczp.prv.pl 

20. Narodowy Program Zdrowia 2007-2015, Załącznik do Uchwały Nr 90/2007 

Rady Ministrów z dnia 15 maja 2007 

21. Nowicka A., Wybrane problemy osób starszych, Impuls, Kraków 2006 

22. Rosińczuk-Tonderys J., Uchmanowicz I., Arendarczyk M., Profilaktyka 

i leczenie odleżyn, Continuo, Wrocław 2005 

23. Talarska D., Wieczorkowska-Tobis K., Szałkiewicz E. (red.), Opieka nad 

osobami przewlekle chorymi, w wieku podeszłym i niesamodzielnymi, PZWL, 

Warszawa 2009 

24. Wieczorkowska-Tobis K., Talarska D. (red.), Geriatria i pielęgniarstwo 

geriatryczne, PZWL, Warszawa 2008 

Czasopisma: Gerontologia Polska, Geriatria, Geriatria Polska - wybrane pozycje 

aktualizowane 

1. Błędowski P., Lokalna polityka społeczna wobec ludzi starych, Wydawnictwo 

SGH, Warszawa 2002 

2. Brzezińska A. (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia 

rozwojowa, GWP, Gdańsk 2005 

3. Jabłoński L., Wysokiński-Miszczuk J., Podstawy gerontologii i wybrane 

zagadnienia z geriatrii, Czelej, Lublin 2000 

4. Kałuża D., Szukalski P., Jakość życia seniorów w XXI wieku z perspektywy 

polityki społecznej, Wydawnictwo Biblioteka, Łódź 2010 

5. Karski J., Promocja zdrowia, Wydawnictwo Ignis, Warszawa 1999 

6. Kawczyńska-Butrym Z., Rodzina – zdrowie – choroba, Czelej, Lublin 2001 

123

7. Kirkwood T., Czas naszego życia. Co wiemy o starzeniu się człowieka. 

Charaktery, Warszawa 2005 

8. Kocemba J., Grodzicki T. (red.), Zarys gerontologii klinicznej, Medyczne 

Centrum Kształcenia Podyplomowego UJ, Kraków 2000 

9. Kübler–Ross E., Rozmowy o śmierci i umieraniu, Media Rodzina, Poznań 1998 

10. Kulik T. B., Latalski M. (red.), Zdrowie publiczne, Czelej, Lublin 2002 

11. Pędich W., Szaniawski Z. (red.), Farmakoterapia geriatryczna, PZWL, Warszawa 

1998 

12. Rocznik statystyczny (aktualny), GUS, Warszawa 

13. Rosławski A., Ruch przedłuża młodość, PZWL, Warszawa 2001 

14. Schiefele J., Staudt I, Dach M.M., Pielęgniarstwo geriatryczne, Urban&Partner, 

Wrocław 1998 

15. Susłowska M., Psychologia starzenia się i starości, PWN, Warszawa 1989 

16. Synak B. (red.), Polska starość, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 

Gdańsk 2003 

17. Szatur-Jaworska B., Błędowski P., Dzięgielewska M., Podstawy gerontologii 

społecznej, Aspra-JR, Warszawa 2006 

18. Szatur-Jaworska B., Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, Aspra-JR, 

Warszawa 2000 

19. Szczerbińska K. (red.), Dostępność opieki zdrowotnej i pomocy społecznej dla 

osób starszych w Polsce, Wyd. UJ, Kraków 2006 

20. Szczerbińska K., Programy promocji zdrowia ludzi w wieku podeszłym, 

w: Bik B., Henzel-Korzeniowska A., Przewoźniak L., Szczerbińska K., Wybrane 

zagadnienia promocji zdrowia, SzZP CM UJ, Kraków 1996 

21. Wysokińska-Miszczuk J., Zagadnienia gerontologiczne w ochronie zdrowia 

i opiece społecznej, w: Jabłoński L. (red.), Epidemiologia, Wydawnictwo 

Folium, Lublin 1999 

22. Zych A.A, Człowiek wobec starości: szkice z gerontologii społecznej, 

Wyd. Śląsk, Katowice 1999 

23. Żakowska-Wachelko B., Pędich W., Pacjenci w starszym wieku, PZWL, 

Warszawa 1995 

24. Żakowska-Wachełko B., Zarys medycyny geriatrycznej, PZWL, Warszawa 2000 

Przedmiot OPIEKA PALIATYWNA 

124 

symbol OS-OP 



nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 25 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

25 

Zajęcia 

praktyczne 

40 

Praktyki 

zawodowe 

40 



Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne

Absolwent: 

K_D.W1. wymienia objawy 

zagrożenia życia u pacjentów 

z chorobą nowotworową, 


diagnozowania chorych 

w opiece paliatywnej, 

K_D.W3. charakteryzuje grupy 

leków 

chemioterapeutycznych 

i przeciwbólowych i ich 

działanie na układy i narządy 

chorego, 



paliatywnej, 

K_D.W50. zna patofizjologię, 

objawy kliniczne i 

powikłania chorób 

nowotworowych, 

K_D.W51. zna procedurę 

postępowania z ciałem 

pacjenta zmarłego. 

Absolwent: 

K_D.U1.gromadzi 

informacje, formułuje 

diagnozę pielęgniarską, ustala 

cele i plan opieki wdraża 


oraz dokonuje ewaluacji 

opieki nad pacjentem 

w terminalnej fazie choroby, 

K_D.U2.prowadzi profilaktykę 

powikłań w przebiegu 

choroby nowotworowej, 

K_D.U3.rozpoznaje powikłania 

zastosowanego leczenia 


ocenia poziom bólu, reakcję 

chorego na ból i nasilenie 

bólu oraz stosuje 

postępowanie 

przeciwbólowe, 

K_D.U4.tworzy pacjentowi 

warunki do godnego 

umierania. 

K_D.U5.dostosowuje interwencje 

pielęgniarskie do rodzaju 

problemów pielęgnacyjnych 

pacjenta w terminalnym 

stanie. 

125 

Absolwent: 




K_D.K2. przestrzega wartości 

i powinności moralnych 

w opiece paliatywnej, 


pacjenta, 


tajemnicy zawodowej 


Wykłady 1. Historia opieki paliatywnej. 

2. Podstawowe cele oraz cechy opieki paliatywnej. 

3. Organizacja opieki paliatywno hospicyjnej w Polsce. 

4. Umieranie i śmierć w aspekcie problemów etycznych i prawnych. 

5. Problem bólu w chorobie nowotworowej. 

6. Zespół wyniszczenia nowotworowego. 

7. Leczenie objawów ze strony układu oddechowego. 

8. Leczenie objawów ze strony przewodu pokarmowego. 

9. Leczenie objawów ze strony układu moczowego 

10. Rola rehabilitacji w usprawnianiu pacjentów objętych opieką paliatywną. 

11. Zasady właściwej komunikacji z chorym i jego rodziną. 

12. Przekazywanie złych informacji. 

13. Jakość życia osoby umierającej. 

Zajęcia bez 

udziału 

nauczyciela 

Zajęcia 

praktyczne 

14. Paliatywna chemioterapia i radioterapia. 

1. Stres pracy z umierającym - zespół wypalenia zawodowego. 

2. Wsparcie psychiczne i duchowe chorych oraz rodzin w okresie choroby, 

umierania i żałoby. 

3. Problemy psychiczne osób objętych opieka paliatywna. 

1. Jakość opieki i jakość życia osoby umierającej – zachowanie podmiotowości. 

2. Zastosowanie różnych metod i form działania w celu zapewnienia komfortu 

fizycznego osobie chorej na chorobę nowotworową. 

3. Łagodzenie dolegliwości bólowych. 

4. Reakcje psychiczne na chorobę nowotworową. Nieprzystosowanie do choroby 

– reakcje patologiczne. 

5. Ewaluacja postaw psychicznych ludzi terminalnie chorych w odniesieniu 

do śmierci. Duchowe potrzeby chorego w stanie terminalnym

Praktyki 

zawodowe 

Metody 

nauczania 

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

obowiązkowa 

Literatura 


1. Wpływ choroby nowotworowej na życie chorych i ich rodzin. 

2. Walka z bólem nowotworowym. 

3. Rola i zadania pielęgniarki w niwelowaniu i minimalizowaniu objawów 

współistniejących z chorobą nowotworową. 

4. Pomoc pacjentowi umierającemu i jego rodzinie – aspekt moralny. 

5. Sposoby przeciwdziałania zespołowi wypalenia zawodowego w pracy 

z pacjentami w terminalnej fazie choroby. 

Wykłady: 













- seminarium. 





- seminarium. 


Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest pozytywne zaliczenie ćwiczeń, na 

których obecność jest obowiązkowa. 

1. Catane R i WSP, Podręcznik postępowania w zaawansowanej chorobie 

nowotworowej Wyd. Medi Page, Warszawa 2007 

2. Dobrogowski J., Wordliczek. J., Medycyna bólu, PZWL, Warszawa 2004 

3. Hebanowski.M., Podstawy opieki paliatywnej w chorobach nowotworowych, 


4. Jeziorowski A.(red), Onkologia. Podręcznik dla pielęgniarek, PZWL, Warszawa 

2006 

5. Koper A., Wrońska I.(red), Problemy pielęgnacyjne pacjentów z chorobą 


6. Krajnik M., Rosiewicz M., Opieka paliatywna. Wyd. Akademia Medyczna, 

Bydgoszcz 1998 

7. Krakowiak P., Zdążyć z prawdą. O sztuce komunikacji w hospicjum. Wyd. Via 

Medica, Gdańsk 2006 

8. Walden-Gałuszko K (red), Podstawy opieki paliatywnej, PZWL, Warszawa 2007 

9. Walden- Gałuszko K., Kartacz A. (red.), Pielęgniarstwo w opiece paliatywnej 

i hospicyjnej, PZWL, Warszawa 2005 

1. Kózka M., Pilaszewska – Zywko L.,(red.), Procedury pielęgniarskie, PZWL , 

Warszawa 2009 

2. Ślusarska B., Zarzycka D., Zahradniczek K., (red.), Podstawy pielęgniarstwa, 


Przedmiot PODSTAWY 

RATOWNICTWA MEDYCZNEGO 

symbol OS-PRM 


126


nauczania 





Liczba godzin 

Wykłady 40 

Ćwiczenia 15 

Zajęcia bez 

udziału 

nauczyciela 

10 

ECTS 2 punkty 



Absolwent: 

Absolwent: 

Absolwent: 

K_D.W14. zna swoiste zasady K_D.U14. doraźne 


organizacji systemu 

unieruchamia złamania i autonomie osób 

ratownictwa medycznego 

kości, zwichnięcia 


w Polsce 

i skręcenia oraz 


K_D.W26. zna metody, techniki przygotowuje pacjenta do wzbogaca wiedzę 

i narzędzia oceny stanu 

transportu, 


świadomości i przytomności, K_D.U15. prowadzi edukację umiejętności, dążąc do 

K_D.W45. rozpoznaje stany 

w zakresie udzielania 


zagrożenia życia i opisuje pierwszej pomocy w 


monitorowanie pacjentów stanach zagrożenia życia, odpowiedzialność 

metodami bezprzyrządowymi K_D.U16. rozpoznaje stany moralna za człowieka 

i przyrządowymi, 

nagłego zagrożenia życia, i wykonywanie zadań 

K_D.W46. objaśnia algorytmy K_D.U17. wykonuje 

zawodowych, 

postępowania resuscytacyjnego defibrylację AED i 


w zakresie podstawowych bezprzyrządowe 

praw pacjenta, 

zabiegów BLS / ALS 

udrażnianie dróg 


i zaawansowanego 

oddechowych, doraźnie i dokładnie wykonuje 

podtrzymywania życia (ALS) hamuje krwawienia 

powierzone obowiązki 

K_D.W48. opisuje procedury i krwotoki. 

zawodowe, 

zabezpieczenia medycznego 


w zderzeniach masowych 


i katastrofach oraz w sytuacjach 


szczególnych, takich jak 


skażenia chemiczne, radiacyjne 

interdyscyplinarnego, 

i biologiczne, 


K_D.W49. zna zasady pierwszej 


pomocy przedmedycznej. 




Wykłady 1. Organizacja i funkcjonowanie systemu Ratownictwa Medycznego w Polsce i na 

świecie. Podstawy prawne udzielania pierwszej pomocy.Konwencje Genewskie 

Standardy postępowania ratunkowego – „łańcuch przeżycia” i „złota godzina”. 

2. Podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy BLS + ADE: 

- rozpoznanie zagrożenia, 

- hasło „na ratunek” – sposób komunikowania się z CPR i sposób rozmowy 

dyspozytora ze zgłaszającym zdarzenie, 

- zabezpieczenie miejsca wypadku, 

- segregacja poszkodowanych, 

- ewakuacja poszkodowanego z miejsca zagrożenia, 

127

- ewakuacja z samochodu, 

- ocena wstępna pacjenta – ABC, 

- skala AVPU i skala Glasgow, 

- bezprzyrządowe zaopatrzenie dróg oddechowych, 

- ocena układu krążenia, 

- masaż serca, 

- sposób postępowania z oparzonym, 

- sposób postępowania z zatrutym, porażonym prądem elektrycznym, 

wychłodzonym, przegrzanym. 

Wskazania do reanimacji. 

Odstąpienie od reanimacji. 

3. Zasady postępowania w urazach: 

- wielonarządowych, 

- zasady unieruchomienia złamań i zwichnięć, 

- zasady zaopatrywania ran, 

- wstrząs hipowolemiczny i sposoby tamowania krwotoków, 

- urazy głowy i szyi, kręgosłupa, klatki piersiowej i brzucha. 

4. Przyczyny i postępowanie w stanach zagrożenia życia z przyczyn 

kardiologicznych /ostre zespoły wieńcowe, zawał serca, zaburzenia rytmu serca/. 

5. Przyczyny i postępowanie w stanach zagrożenia życia z powodu schorzeń 

układu oddechowego /stan astmatyczny, zapalenie krtani i tchawicy, zapalenie 

płuc, ropniak opłucnej, odma opłucnowa. 

6. Przyczyny i postępowanie w przebiegu biegunki, stanów gorączkowych, 

krwotoki z żylaków przełyku, kolki żółciowej, ostrego brzucha, ostrej moszny, 

kolki nerkowej, zatrzymanie moczu, ostrej trzustki. 

7. Zagrożenia środowiskowe - hipotermia, hipertermia, anafilaksja, ukąszenia, 

zatrucia. 

8. Stany zagrożenia życia z przyczyn ginekologiczno- położniczych. 

9. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa u dzieci. 

10. Stany zagrożenia życia wieku dziecięcego. 

Ćwiczenia 1. Badanie przedmiotowe w miejscu wypadku. 

2. Parametry życiowe w ocenie stanu poszkodowanego. 

3. Pozycja boczna ustalona, przenoszenie poszkodowanego w inne miejsce i na deskę 

ortopedyczną. 

4. Ułożenie poszkodowanego do reanimacji. Udrożnienie dróg oddechowych. 

5. Resuscytacja dorosłego - 1 ratownik, 2 ratowników. 

6. Resuscytacja dziecka – 1 ratownik, 2 ratowników 

7. Pierwsza pomoc w omdleniu, w drgawkach. 

8. Pierwsza pomoc w zachłyśnięciu dorosłego. 

9. Pierwsza pomoc w zachłyśnięciu dziecka. 

10. Pierwsza pomoc w krwawieniu z nosa, w krwawieniu z rany - opatrunek 

uciskowy, opaska uciskowa. 

11. Unieruchamianie złamania. 

12. Pierwsza pomoc w oparzeniach termicznych, elektrycznych i chemicznych. 

Metody ogrzewania chorego – zastosowanie koca termicznego. 

13. Przekazywanie informacji do wybranych służb medycznych o zdrowiu i stanie 

poszkodowanego. 

Zajęcia 

bez udziału 

nauczyciela 

Metody 

nauczania 

14. Zastosowanie AED. 

1. Etapy udzielania pierwszej pomocy. 

2. Postępowanie pielęgniarki przy amputacjach i zmiażdżeniach. 

3. Postępowanie przy zadławieni i zakrztuszeniu. 

Wykłady: 



- dyskusja dydaktyczna 

128

Forma 

zaliczenia 

przedmiotu 

Literatura 

podstawowa 

Literatura 



Ćwiczenia: 




- film, 


- pogadanka. 


� - studiowanie literatury, 

� - prezentacja multimedialna, 

� - dyskusja dydaktyczna. 

Zaliczenie z oceną po IV semestrze 



1. Buchfelder N.A., Podręcznik pierwszej pomocy, PZWL, Warszawa 1999 

2. Cline D., Medycyna ratunkowa, red. Juliusz Jakubaszko. Urban & Partner 

Wrocław 2003 

3. Ciećkiewicz J. (red), Ratownictwo medyczne w wypadkach masowych, 

Wydawnictwo Medyczne Górnicki, Wrocław 2005 

4. D.M Cline i wsp. (red. wyd. pol. Jakubaszko J.), Medycyna Ratunkowa, 

Urban&Partner, Wrocław 2003 

5. Europejska Rada Resuscytacji: Wytyczne Resuscytacji, grudzień 2010 

6. Gugała G., Podstawy ratownictwa medycznego.Komenda Główna PSP, 

Warszawa 2006. 

7. G.R.Strange i wsp. (red.wyd.pol. Jakubaszko J.), Medycyna Ratunkowa Wieku 

Dziecięcego, Urban & Partner, Wrocław 2003 

8. Jakubaszko J. (red), ABC resuscytacji, Wyd. Med. Górnicki, Wrocław 2006 

9. Jakubaszko J. (red.), Medycyna ratunkowa. Nagłe zagrożenia pochodzenia 

wewnętrznego, Wydawnictwo Medyczne Górnicki, Wrocław 2003 

10. Jakubaszko J., Ratownik medyczny, Wyd. Med. Górnicki, Wrocław 2003 

11. Jurczyk W., Łakomy A., Pierwsza pomoc w stanach zagrożenia życia. Wyd. FHU 

Grzegorz Słomczyński, Kraków 2004 

12. Mattu A., Brady W., EKG w medycynie ratunkowej, Wyd. Med. Górnicki, 

Wrocław 2006 

13. Planz S.H., Adler J.N., Medycyna ratunkowa, Urban & Partner, Wrocław 2000 

14. Smerek J. (red), ABC oparzeń, Wyd. Med. Górnicki, Wrocław 2007 

15. Zawadzki A. (red.), Medycyna Ratunkowa i Katastrof, PZWL, Warszawa 2007 

16. Wytyczne 2010 RESUSCYTACJI KRĄŻENIOWO-ODDECHOWEJ 

1. Driscol P.(red.), ABC postępowania w urazach, 2003 

2. Jakubaszko J.(red), Medycyna ratunkowa 2002-2003 

3. Jakubaszko J. (red), Nauczanie Pierwszej Pomocy, materiały dydaktyczne, Zeszyt 

2, Wrocław 2004 

4. Jakubaszko J. (red), Ratunkowe Leczenie Urazów, materiały dydaktyczne, Zeszyt 

1, Wrocław 2004 

5. Jakubaszko J. (red.), ABC intensywnej terapii, Wyd. Med. Górnicki, Wrocław 

2004 

6. Jakubaszko J. (red.), ABC postępowania w urazach, Wyd. Med. Górnicki, 

Wrocław 2003 

7. Strange G.R., Ahrens W.R., Schagermeyer R.W., Toepper W.C., Medycyna 

ratunkowa wieku dziecięcego. Wyd. I polskie pod redakcją Juliusza Jakubaszki. 

Urban & Partner, Wrocław 2003. 

129

130

Program kształcenia - Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?