Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
nGA EMAnUEL BAJRA<br />
Përse të kërkojmë mbështetje për<br />
zhvillimin tonë në ide të huaja,<br />
kur posedojmë mjaft klaut të<br />
brendshëm, ide që na iluminojnë prej<br />
rilindjes kombëtare e deri në lirinë<br />
gjysmake të shekullit XXI. Mbetet me<br />
të vërtetë një dilemë e qartë kur bie<br />
fjala për rrugën përpara dhe atë të së<br />
kaluarës. Nga shumë autorë të<br />
ndryshëm kemi lexuar e mbase edhe<br />
dëgjuar se diskursi social shqiptar po<br />
merr një kahje krejt tjetër, të çuditshëm<br />
dhe të pa shpjegueshme si fenomen.<br />
Ndoshta shumë prej nesh mund t’i<br />
kemi edhe përgjigjet e duhura për ta<br />
shpjeguar një diskurs të tillë, por të<br />
gjithë gjendemi të rezervuar dhe jo aq<br />
të përgatitur për të deklaruar diçka në<br />
lidhje me të vërtetën tonë.<br />
Ta marrim si rast konkret<br />
diskursin historik brenda një kohe të<br />
caktuar, duke filluar që nga koha e<br />
sundimit otoman në trevat shqiptare e<br />
deri në kohën moderne. Duke mos përjashtuar<br />
këtu valën e rëndë të komunizmit<br />
( që për mendimin tim më tepër<br />
është diskurs politik-ideologjik ), kemi<br />
të bëjmë me ngjarje sociale që u përshkruan<br />
si imponim, shkapërderdhje e<br />
moralit, vetë-dorëzim, mungesë imuniteti<br />
politik, mos-organizim, regres e<br />
të tjera. Të gjitha këto për mendimin<br />
tim janë pjesë të aparatit mendor që<br />
është ngulitur ashpër në mentalitetin<br />
tonë të të menduarit për historinë tonë<br />
kombëtare.<br />
Në dritën e këtyre ngjarjeve<br />
që unë i përfshij brenda një diskursi të<br />
caktuar që e quajta historik, kapen të<br />
përfshihen edhe diskurset tjera që në<br />
shkencat sociale konsiderohen të jenë<br />
edhe diskurse emfatike empirike<br />
shkencore siç janë diskursi i mendimit<br />
logjik, lëvizjet rilindëse kombëtare,<br />
revolucionet, ndodhitë politike me<br />
pikë referimi ndryshimin e regjimeve<br />
ekonomike e politike, transformimet<br />
ekonomike e të tjera. Të gjitha këto<br />
kanë luajtur edhe një rrol të rëndësishëm<br />
në përbërjen e shoqërisë<br />
Shqiptare ndër shekuj e jo vetëm ndër<br />
vite.<br />
Në aspektin social –<br />
Shoqëria Shqiptare ka pësuar transformime<br />
të mëdha të cilat lidhen heshturazi<br />
hallkë mbi hallkë me fenomenet<br />
e ndikimeve ekonomike, si për shembull<br />
mungesa e një sistemi vlerash<br />
ekonomike unike kombëtare, pikërisht<br />
në shekujt XVI dhe XVII ( koha kur<br />
kapitalizmi morri tatëpjetën në kontinentin<br />
Evropian – si u bë e mundur që<br />
ne Shqiptarët të kemi lënë vehten<br />
anash? ). Pyetje me shumë vend është<br />
po ashtu edhe drejtimi politik kombëtarë<br />
që është bërë në mënyrën më të shpërndarë<br />
dhe çorientuar që ka ndodh<br />
AKTUALITET<br />
SOCIOLOGJIA E<br />
TË MENDUARIT<br />
ndonjëherë në historinë e popujve dhe<br />
kombeve tjera në rajon e Evropë. Për<br />
shembull ndarja e kombit në principata<br />
të ndryshme përgjatë viteve XII, XIII,<br />
XIV e të tjera. Organizimi tejet i dobët<br />
i mbrojtjes së kauzës kombëtare deri<br />
në kohën kur Heroi Kombëtarë Skënderbeu<br />
u kthye në atdhe e të tjera.<br />
Sinoptika e ngjarjeve të tilla që kapin<br />
dimensionet e përgjithshme kombëtare,<br />
shpjegohet me faktin se pikërisht<br />
fryma e ndershme për tu ndjerë i<br />
lirë plotëisht i individit shqiptar, ka<br />
bërë të mundur që të zë huj ndjenja e<br />
pa sigurisë në organizimet shoqërore.<br />
Me të lexuar Skënderbeun e<br />
Marin Barletit , shumë shpejt të bien<br />
në sy se sa shumë karaktere janë të<br />
përfshira në plotin për “organizimin” e<br />
çlirimit kombëtar – por ama askush<br />
nuk kishte kapacitet dhe kurajo<br />
morale, intelektuale dhe profesionale<br />
më shumë se vetë Gjergj Kastrioti –<br />
Skënderbeu të ndërmerrte platformën<br />
e tillë në duart e veta dhe ta drejtojë një<br />
pjesë territoriale të kombit drejt lirisë.<br />
Të njëjtin fenomen e vëren<br />
edhe në luftën e Oliver Cromwell-it<br />
për shuarjen e monarksië Angleze në<br />
një kohë të shkurtër, por ama karakteri<br />
i tolerancës individuale luajti një rrol<br />
shumë të rëndësishëm në determinimin<br />
e çfarëdo rezultati të suksesshëm për<br />
çlirim kombëtarë nga monarkia. Dhe<br />
kjo pikërisht u tregua të jetë një pjesë e<br />
rëndësishme historike e zhvillimeve<br />
sociale dhe politiko-ekonomike në Anglinë<br />
mesjetare.<br />
Por ama çka është më interesante dhe<br />
intriguese në të njëjtën kohë është se jo<br />
vetëm ngjarjet negative apo edhe ato të<br />
kthjelljes së vonshme kombëtare - luajnë<br />
rrol të drejtpërdrejt në rezultatet për<br />
prodhim të një historie koherente kom-<br />
<strong>15</strong> MARS FAQE 8<br />
POLITIK SHQIPTAR<br />
bëtare, edhe ngjarjet më të ndritshme<br />
të epopeve kombëtare si lufta për liri<br />
që nga Lidhja e Prizrenit I , Lidhja e<br />
Prizrenit II, Konferenca e Bujanit,<br />
Ndryshimet kushtetuese të vitit 1974 (<br />
në ish-Jugosllavi ) , referendumet e<br />
viteve 1990-ta në Kosovë, Rrëzimi i<br />
Komunizmit në Shqipëri në vitin 1992,<br />
Çlirimi i Kosovës më 1999, Pavarësia<br />
e Kosovës më 2008, Hyrja e<br />
Shqipërisë në NATO më 2009 – të<br />
gjitha këto ngjarje sublime brenda për<br />
brenda posedojnë një farë lloji të skepticizmit<br />
social, njëfarë lloji të ndaljes<br />
së ngopjes me optimizëm deri në atë<br />
masë saqë kur koha vjen për<br />
ndryshime dhe optimizmi vjen e afrohet<br />
e bëhet mish e trup – njerëzit tanë<br />
ndalojnë dhe nuk kënaqin momentin<br />
sepse ata mendojnë për të nesërmen se<br />
cka do të ndodhë më tej.<br />
Më duhet të etiketojë<br />
tërë argumentin tim më tepër sikur<br />
një tezë filozofie për të shpjeguar<br />
fenomenin Shqiptar. Por ama kisha<br />
pasur dëshirë që kjo tezë më mirë të<br />
kuptohet si teori për shpjegimin e një<br />
“burgosjeje” të thellë që i është bërë<br />
kombit Shqiptar ndër shekuj duke filluar<br />
që nga fillimi i pushtimit Osman<br />
në Ballkan, ai sllav dhe ndjenjave<br />
greko-sllave për tjetërsimin e tokës<br />
Shqiptare. Mos ndoshta edhe njerëzit<br />
ndjehen të jenë ngopur pikërisht me<br />
sygjerimin se historia jonë ka qenë<br />
pjesë e së kalurës sonë dhe se duhet<br />
të jemi krenar me atë çka kemi<br />
trashëguar.<br />
Megjithatë shumë mbetet<br />
për tu mësuar në mënyrë që të gjejmë<br />
formulat e përbashkëta për të demonstruar<br />
së tashmes se duam të adaptojmë<br />
vlera tjera më humane, më<br />
sociale, më ekonomike dhe vizionare<br />
për të ardhmen.<br />
Larg paragrafeve të stërzgjatura për<br />
abuzimin e historisë në kontekste<br />
fjalësh, mund të them se kemi rrugë<br />
tjera për ta shpjeguar sociologjinë<br />
kombëtare nëse marrim parasysh një<br />
eksperiencë të madhe të bagazhit historik<br />
kombëtarë.<br />
Sikur të flisnim vetëm për<br />
një moment mbi aspekte të caktuara<br />
të një copëze të historisë sonë kombëtare<br />
– atëherë detyrimisht do të<br />
ishim limituar në trajtimin e çështjes<br />
me një diapazon më të gjerë. Kjo<br />
është jo dilemë por katrahurë e<br />
mendimit të lirë. Por çka është e<br />
rëndësishme se ne vazhdojmë të<br />
prodhojmë histori edhe po që se kjo<br />
histori nuk i përshtatet dikujt tjetër.
Change language