Leptospiroza ( PDF) - Laboklin

Leptospiroza wczoraj i dziś
aktualności
Leptospirozę opisano po raz pierwszy u psa w roku 1852. Ze względu na fakt, iŜ choroba ta wystąpiła
podczas wystawy psów w Stuttgarcie, przez długi czas określana była mianem „stuttgarckiej psiej zarazy”.
Około 30 lat później lekarz Adolf Weil opisał tę chorobę po raz pierwszy u człowieka (zespół Weila,
gorączka polna).
Dziś wiadomo, iŜ oprócz zwierząt domowych i gospodarczych, u których choroba wywołuje objawy
kliniczne, jest równieŜ wiele zainfekowanych zwierząt, u których choroba ma bardzo łagodny przebieg.
Zwierzęta te wydalają zarazki leptospirozy i stanowią potencjalne źródło zakaŜenia dla ludzi.
Etiologia
Zarazki leptospirozy to bakterie gram-ujemne z grupy krętków. Są to bardzo cienkie i elastyczne bakterie
o spiralnym kształcie i haczykowatym zakończeniu. Krętki leptospirozy poruszają się wykonując obroty. W
ramach gatunku Leptospira interrogans sensu lato wyróŜnia się kilka patogennych i saprofitycznych
podgatunków, które nie róŜnią się od siebie morfologicznie, lecz jedynie serologicznie bądź genetycznie.
Od 1989 roku opisanych zostało ponad 250 serowarów, które obecnie sklasyfikowane są w 24 grupach
serologicznych.
Epidemiologia
Krętki przenoszone są w sposób bezpośredni poprzez mocz bądź krew zainfekowanych zwierząt bądź w
sposób pośredni wektorami nieoŜywionymi, na przykład poprzez zanieczyszczoną wodę, poŜywienie bądź
poprzez legowisko, a takŜe za pośrednictwem wektorów oŜywionych, na przykład gryzoni.
Poza organizmem Ŝywiciela krętki Leptospira najlepiej czują się w wilgotnym środowisku w temperaturze
od 0 do 25° C. Badania wykazały istnienie wyra źnej korelacji pomiędzy średnią opadów z trzech miesięcy
poprzedzających wystąpienie przypadków klinicznych a samą liczbą przypadków klinicznych. Zwiększoną
liczbę przypadków klinicznych odnotowuje się po wzmoŜonych opadach lub powodziach, przede
wszystkim późnym latem.
Wydaje się równieŜ, Ŝe na infekcję bardziej podatne są psy w przedziale wiekowym od 4 do 10 lat, niŜ
zwierzęta młode w wieku poniŜej jednego roku, przy czym do infekcji dochodzi częściej na terenach
wiejskich, u zwierząt mających styczność ze zwierzętami gospodarskimi oraz u zwierząt uczestniczących
w polowaniach.
Patogeneza
Krętki Leptospira wnikają do organizmu Ŝywiciela poprzez uszkodzenia skóry, a takŜe przez
nieuszkodzoną błonę śluzową przewodu pokarmowego oraz narządów płciowych.
Okres inkubacji wynosi około siedmiu dni w zaleŜności od zjadliwości danego szczepu bądź odpowiedzi
immunologicznej zainfekowanego zwierzęcia.
Obraz kliniczny
W obrazie klinicznym leptospiroza objawia się w pierwszej kolejności jadłowstrętem, wymiotami,
odwodnieniem oraz gorączką. Później zwierzęta stają się apatyczne, często dochodzą równieŜ trudności
w oddychaniu.
Pojawia się równieŜ Ŝółtaczka błon śluzowych, niedokrwistość połączona z hemoglobinurią, a w
niektórych przypadkach dochodzi do komplikacji w postaci rozsianego krzepnięcia
wewnątrznaczyniowego. Toksyczne produkty rozpadu wywołują skazy krwotoczne oraz liczne martwice.
Następstwem tego moŜe być ostre zapalenie nerek połączone z podwyŜszeniem związków azotowych we
krwi. W niektórych przypadkach obserwowano równieŜ zapalenie wątroby o bardzo ostrym przebiegu.
Diagnostyka laboratoryjna
Badania laboratoryjne mogą wykazywać podwyŜszony poziom mocznika i kreatyniny, a takŜe fosforanów i
bilirubiny. Obserwuje się równieŜ podwyŜszony poziom AST, ALT, AP i LDH.
Zadziwia jednak fakt, iŜ niektóre grupy serowarów, takie jak L. canicola, L. bratislava i L. grippotyphosa
wywołują częściej zaburzenia czynności nerek, a rzadziej dotyczą wątroby, natomiast L.
icterohaemorrhagiae i L. pomona są częściej przyczyną schorzeń wątroby. RównieŜ w przypadku młodych
zwierząt wydaje się istnieć tropizm wątrobowy, podczas gdy w bardzo ostrych przypadkach w pierwszej
kolejności obserwuje się zaburzenia czynności nerek.

W następstwie tego w niektórych przypadkach dochodzi „jedynie“ do podwyŜszenia wartości takiego czy
innego parametru laboratoryjnego, co naleŜy uwzględnić z punktu widzenia diagnostyki róŜnicowej.
Obserwuje się takŜe leukocytozę z przesunięciem w lewo. W niemal kaŜdym z opisanych przypadków
występował wyraźny białkomocz i krwinkomocz.
Badanie serologiczne pod kątem infekcji wykonuje się metodą mikroaglutynacji (MA).
Poziom przeciwciał powyŜej 1:100 oznacza jedynie, iŜ miał miejsce kontakt z zarazkiem. Wiele zwierząt
jest seropozytywnych i nie wykazuje objawów klinicznych. Opublikowane niedawno wyniki badań
pokazały, Ŝe u 25% badanych psów, które nie były szczepione i które nie wykazują objawów klinicznych,
w badaniu metodą mikroaglutynacji stwierdzono poziom przeciwciał rzędu 1:200 i wyŜej nawet przeciwko
sześciu róŜnym typom serowarów.
Wynik ten koreluje z wynikami analizy próbek nadesłanych do LABOKLIN, które wykazały, iŜ u psów
dochodzi najczęściej do reakcji immunologicznej przeciwko róŜnym typom serowarów.
Generalnie za miarodajny diagnostycznie uznaje się poziom przeciwciał powyŜej 1:400 bądź trzy- lub
czterokrotny jego wzrost w drugiej próbie.
Problem stanowi jednak tzw. „luka diagnostyczna” pomiędzy okresem inkubacji a reakcją immunologiczną
organizmu. U zwierząt o cięŜkim przebiegu choroby, a przede wszystkim u zwierząt wykazujących bardzo
ostre objawy choroby obserwuje się niski poziom przeciwciał, a czasem uzyskuje się nawet wynik
negatywny.
Ponadto u zwierząt poddanych juŜ we wczesnej fazie infekcji leczeniu antybiotykami często nie dochodzi
teŜ do spodziewanego wzrostu poziomu przeciwciał.
Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się równieŜ przesunięcie częstotliwości występowania określonych
typów serowarów. Na podstawie badań własnych przeprowadzonych w roku 2002 (n=1440) i 2007
(n=2638) u psów ustalono następujący rozkład poszczególnych typów:
Porównanie serotypów krętka Leptospira u psów, lata 2002 i 2007
Za podstawę i wynik dodatni przyjęto poziom przeciwciał rzędu 1:400 i wyŜej. Zwierzęta, u których poziom
przeciwciał był niŜszy, nie zostały uwzględnione w niniejszym zestawieniu statystycznym. Miało to
zagwarantować, iŜ badaniem objęte zostaną psy, u których obecność przeciwciał została wywołana
infekcją, a nie szczepionką.
Uzyskane wyniki pokazują znaczny wzrost prewalencji serowarów typu L. grippotyphosa, L. bratislava i L.
canicola. Prewalencja wszystkich trzech typów kształtuje się na poziomie ok. 20%. W przypadku
serowarów L. saxkoebing, L. autumnalis i L. pomona stwierdzono jedynie minimalne przesunięcia.
Szczególnie wyraźną zmianę poziomu prewalencji stwierdzono w przypadku serowarów L.
icterohaemorrhagiae, jako Ŝe jeszcze w 2002 roku wynosiła ona 46.7%, a obecnie jest to zaledwie 6.3%.

PoniewaŜ jednak w odniesieniu do serotypu L. canicola zaobserwowano wzrost prewalencji z 14.5% do
19.5%, mało prawdopodobnym jest, iŜ spadek ten jest uwarunkowany bardziej powszechnym
stosowaniem szczepionek.
Badanie metodą PCR na podstawie moczu wykonuje się przede wszystkim u zwierząt wcześniej
leczonych oraz zwierząt wykazujących ostre objawy choroby, poniewaŜ wcześniejsze leczenie utrudnia
hodowlę i wyizolowanie bakterii oraz powoduje, Ŝe organizm nie wytwarza jeszcze przeciwciał.
Jednak fakt, iŜ równieŜ zdrowe psy mogą miesiącami wydalać krętki, sprawia, Ŝe właśnie ta metoda
badania jest interesująca równieŜ dla duŜych hodowli psów i schronisk, głównie w związku z ryzykiem jej
przeniesienia na człowieka.
Wadą badania metodą PCR jest generalny brak moŜliwości identyfikacji poszczególnych serotypów.
Identyfikacja taka wymagałaby zastosowania bardzo pracochłonnych metod z zakresu biologii
molekularnej.
Mimo to, dzięki znacznie większej dokładności metoda PCR jest o wiele bardziej efektywna niŜ
wcześniejsze metody diagnostyczne wykorzystujące mikroskopy z ciemnym polem widzenia.
Leczenie i rokowania
Oprócz leczenia objawowego antyemetykami i wlewów bardzo waŜnym elementem jest dostateczna
produkcja moczu. Ilość wydalanego moczu powinna przekraczać 2ml/kg/h.
Terapia antybiotykowa powinna przebiegać w dwóch fazach:
I faza (krytyczna): ampicylina lub amoksycyklina w dawce 20-25 mg/kg doŜylnie 3 razy dziennie
II faza: doksycyklina w dawce 10 mg/kg 1 -2 razy dziennie przez co najmniej trzy tygodnie, aby zapobiec
wydaleniu leku przez nerki
(Źródło: F. Gaschen, WSAVA 2008
W zaleŜności od badań odsetek zwierząt wyleczonych waha się od 50 do 90% po upływie około 10 dni.
Decydującym czynnikiem jest tutaj skąpomocz względnie bezmocz będący następstwem niewydolności
nerek.
Profilaktyka
W profilaktyce największe znaczenie mają regularne szczepienia. Niestety nie wiadomo do końca, jak
dalece działa tutaj odporność krzyŜowa pomiędzy serotypami L. canicola i L. grippotyphosa a innymi
serotypami.
NaleŜy równieŜ zwracać uwagę, aby w okresie letnim po deszczu pies nie pił wody ze stojących kałuŜ lub
zagłębień.
Leptospiroza u innych gatunków zwierząt
Do zakaŜeń krętkami Leptospira dochodzi równieŜ u innych zwierząt domowych i gospodarskich.
Leptospiroza u przeŜuwaczy moŜe być przyczyną znacznych strat ekonomicznych i podlega obowiązkowi
zgłoszenia. Ze 130 nadesłanych próbek pobranych od bydła w 11 przypadkach (8,46%) stwierdzono
obecność przeciwciał powyŜej 1:400.
W próbkach tych przewaŜały serotypy L. icterohaemorrhagiae (44.4%), L. saxkoebing (38.9%) i L.
bratislava (16.7%). Obecności nowego serotypu L. hardjo nie stwierdzono w Ŝadnej z próbek.
Do zakaŜeń krętkiem Leptospira dochodzi teŜ coraz częściej u koni. Badaniem objęto 1649 zwierząt.
W 4,73% nadesłanych próbek stwierdzono poziom przeciwciał powyŜej 1:400, przy czym prewalencja
poszczególnych serotypów kształtowała się następująco:
L. grippotyphosa 24,8%
L. bratislava 23,9%
L. saxkoebing 16,5%
L. canicola 11,9%
L. australis 7,3%
L. icterohaemorrhagiae 6,4%
L. sejroe 5,5%
L. autumnalis 3,7%

Przez długi czas zakładano, iŜ u kotów infekcje krętkiem Leptospira przebiegają bezobjawowo bądź w
bardzo łagodny sposób. Ale równieŜ u tych zwierząt coraz częściej obserwuje się objawy kliniczne.
Z 32 próbek przebadanych na przestrzeni dwóch lat w trzech przypadkach (9,37%) stwierdzono wysoki
poziom przeciwciał (1:800 i więcej). PrzewaŜały serotypy L. grippotyphosa i L. bratislava (po 0,78%), w
dalszej kolejności L. icterohaemorrhagiae, L. sejroe, L. autumnalis i L. australis (po 0,39%).
Leptospiroza u ludzi jako choroba odzwierzęca
W Republice Federalnej Niemiec leptospiroza u ludzi podlega obowiązkowi zgłoszenia od roku 1962. Do
zakaŜeń u ludzi dochodzi najczęściej podczas prac rolniczych, ale równieŜ podczas zajęć rekreacyjnych i
sportów wodnych. Lekarze weterynarii oraz właściciele zakaŜonych zwierząt powinni szczególnie dbać o
higienę i stosować rękawice ochronne podczas kontaktu ze zwierzętami.
Ze względu na wspomniane wyŜej zwierzęta nie wykazujące objawów i wydalające krętki dotyczy to w
takim samym stopniu duŜych hodowli psów.