pobierz plik - Diagnostyka

Recommendations

Info

Wstęp Choroby nowotworowe są obecnie jedną z najczęstszych przyczyn zgonów. Rak prostaty, piersi, płuc, jelita grubego i pęcherza są w czołówce nowotworów powodujących śmiertelność wśród chorych. Wczesne wykrycie daje większą szansę na wyleczenie. Niestety rozrost większości nowotworów przebiega prawie bezobjawowo. Objawy są nieswoiste do momentu kiedy guz osiąga duże rozmiary i staje się niemożliwe jego chirurgiczne usunięcie, lub w sytuacji kiedy komórki nowotworowe rozprzestrzeniły się już do innych tkanek i organów. Markery nowotworowe to substancje występujące w tkance nowotworu lub przez nią wytwarzane. Markerami mogą być również substancje produkowane przez inne tkanki i narządy chorego, w odpowiedzi na pojawienie się i rozrost nowotworu. Związki te można oznaczać przy pomocy różnych metod: • chemicznych • immunologicznych • za pomocą biologii molekularnej w komórkach, tkankach lub płynach z jam ciała Markery nowotworowe pomagają w identyfikacji obecności nowotworu. Jedynie kilka markerów jest specyficznych dla pojedynczych nowotworów (konkretnych typów, są to tzw. tumor-specific markers). W większości przypadków są one nieswoiste, czyli jeden marker może być skojarzony z występowaniem różnych nowotworów (tumor-associated markers). Rodzaje markerów: • enzymy • hormony • antygeny płodowo-zarodkowe • antygeny nowotworowe o budowie glikoprotein lub mucyn • markery genetyczne (wykrywanie zarówno czynników onkogennych jak i mutacje genów supresorowych) Znaczenie kliniczne markerów nowotworowych to: • skrining populacji • diagnostyka różnicująca u pacjentów z niespecyficznymi objawami • wskaźnik wzrostu guza nowotworowego • wskaźnik rokowniczy postępowania choroby • szacowanie efektywności leczenia • monitorowanie odpowiedzi na terapię • wyznaczanie kierunku w immunoterapii -1-
Psa, fPsa Prostate Specyfic Antygen/free Prostate Specyfic Antygen Antygen gruczołu krokowego/frakcja wolna Antygenu gruczołu krokowego PaP Prostatic Acid Phosphatase Kwaśna fosfataza sterczowa cea Carcioembryonic Antygen Antygen karcinoembrionalny Badania laboratoryjne w diagnostyce chorób nowotworowych PSA jest bez wątpienia najważniejszym markerem raka prostaty, a jego odkrycie spowodowało znaczny postęp w diagnostyce, leczeniu i monitorowaniu tej choroby. Wzrost stężenia PSA w surowicy wywołany jest przez: raka stercza, łagodny przerost prostaty, zapalenie gruczołu krokowego, podrażnienie mechaniczne prostaty (zabieg chirurgiczny, biopsja, masaż gruczołu). Przyjmuje się, że każdy mężczyzna po ukończeniu 50. roku życia powinien raz w roku mieć oznaczony poziom PSA w surowicy krwi, oraz wykonane badanie per rectum. Są to badania podstawowe w grupie badań przesiewowych w kierunku raka prostaty. Mężczyźni należący do grup podwyższonego ryzyka powinni poddawać się regularnym badaniom już od 40. r.ż. W przypadku, kiedy PSA całkowite jest podwyższone (zakresy referencyjne dla tego parametru dostosowane są do przedziałów wiekowych pacjentów, gdyż poziom PSA wzrasta z wiekiem) wskazane jest także oznaczenie fPSA (frakcja wolna czyli nie związana z białkami). Wyniki tych oznaczeń umożliwiają lepsze zróżnicowanie między rakiem prostaty, a innymi chorobami tego gruczołu, oraz podjęcie decyzji czy potrzebna jest biopsja. Bardzo duże znaczenie ma PSA w monitorowaniu przebiegu leczenia (radykalna prostatektomia, radioterapia, terapia hormonalna) nowotworu prostaty. Oznaczenie kwaśnej fosfatazy, zwłaszcza jej izoenzymu sterczowego w surowicy krwi, jest jednym z badań immunochemicznych o dużym znaczeniu w diagnostyce raka stercza. Uważa się, że wzrost aktywności enzymu w surowicy krwi jest charakterystyczny dla rozwoju procesu nowotworowego. Oznaczenie to jest przydatne zarówno w ocenie stopnia zaawansowania klinicznego nowotworu, jak i w kontroli efektywności leczenia. Antygen rakowo-płodowy jest jednym z najczęściej oznaczanych markerów w przypadkach chorób nowotworowych. Jego podniesiony poziom obserwuje się w: • 70 % nowotworów jelita grubego • 55 % nowotworów trzustki • 50 % nowotworów żołądka • 45% nowotworów płuc • 40 % nowotworów szyjki macicy • 40% nowotworów piersi • 25% nowotworów jajników Badane stężenie CEA w przypadku raka płuca ma dużą wartość w ocenie skuteczności leczenia. Marker jest wykorzystywany również w diagnostyce raka trzustki. Typuje się go na potencjalny, niezależny czynnik rokowniczy w raku jelita grubego i odbytnicy. Nie powinien być jednak traktowany jako badanie przesiewowe w wykrywaniu raka jelita grubego. Jeżeli resekcja ognisk przerzutowych byłaby klinicznie wskazana, zaleca się pomiar pooperacyjny CEA co 2 - 3 m-ce u pacjentów w stadium II i III choroby. Normalizacja surowiczego poziomu CEA powinna nastąpić w ciągu 4 miesięcy po radykalnym zabiegu operacyjnym. W przeciwnym wypadku, może to oznaczać, że zabieg chirurgiczny nie był wystarczająco radykalny i istnieje wysokie prawdopodobieństwo nawrotu choroby w ciągu jednego roku. Stąd też bardzo istotne jest wykorzystanie markera CEA do kontrolowania stanu chorych w trakcie prowadzonego leczenia. -2-
Page 1: Badania laboratoryjne w diagnostyce
Page 5 and 6: Płuca • NSE • Cyfra 21-1 Skór
Page 7 and 8: s-100 nse Neuron-Specific Enolase S
Page 9 and 10: adanie białek krwi i moczu kał -
Page 11 and 12: Przeciwciała onkoneuronalne Badani

pobierz plik - Diagnostyka

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?