19.06.2013 Views

Daraasad-Cimilo-Awaal - Heinrich Böll Foundation

Daraasad-Cimilo-Awaal - Heinrich Böll Foundation

Daraasad-Cimilo-Awaal - Heinrich Böll Foundation

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Candlelight<br />

Case Study<br />

14<br />

1.<br />

Hordhac<br />

1.1 Mus-dambeedka Aqoon-baadhistan<br />

Ereyada “doorsoonka cimilo” waxa aynu ku qeexi karnaa sidan: Waa cilmi la xidhiidha<br />

is-beddellada cimilo xilliyo kala duwan, iyo waxyaalaha loo maleynayo in ay dhaliyeen kaladuwanaanshahooda<br />

- haddi ay si dabiici ah u dhacaan iyo haddii ay ka dhashaan dhaqdhaqaaqa<br />

iyo wax-qabadka aadamaha 1 . Waayahan dambe, waxa doorsoonka cimilo carro-edeg<br />

(ama adduunweynaha) ku soo kordhiyey dhibaatooyin deegaan oo baaxad weyn<br />

leh, qaar dhaqaale iyo qaar bulshoba. Doorsoonka cimilo in kasta oo uu si dabiici ah<br />

u dhici karo (sida raadka ka dhasha fulkaanaha), waxa saansaankiisa (xaaladahiisa)<br />

sii murgiya ama adkeeya dhaqdhaqaaqa aadamaha oo ay ugu door roon tahay qaabadeegsiga<br />

silloon ee kheyraadka dabiiciga ah loo adeegsado, siiba dhir-xaalufi nta,<br />

warshadaynta ballaadhan ee sida xoogga leh loogu adeegsado shidaallada asalahaan<br />

ka soo jeeda dhirta iyo noolaha kale (fossil fuels), kuwaas oo abuuro dikhow<br />

(pollution) ka dhasha neefaha cagaaran (green house gases).<br />

Saamaynta guud ee doorsoonka cimilo uu ku kala geddisan yahay meelaha kala duwan<br />

ee caalamka, taas oo ku salaysan arrimaha dhaqan-dhaqaale ee bulshooyinkaas, sida<br />

ay ugu kala nugulyihiin saamaynaha kala duwan ee doorsoon cimilo iyo dhinaca<br />

kale inta uu kolba le’eg yahay muggooda iska-caabbi ee ay kagala hor-tegi karaan<br />

dhibaatooyinkaas. Tusaale ahaan, dhulalka qaar ayaa si joogto ah ugu ban dhigan<br />

duufaanno, halka meelaha qaarkood ay fatahaadaha webiyadu ugu dhacaan si<br />

sannadle ah; meelo kalena waxa ay u nugul yihiin abaaraha soo-noqnoqda.<br />

Dhinaca kale, iyada oo ay Qaaradda Afrika nisbad aad u yar oo neefaha cagaaran 2 ah<br />

(greenhouse gases) ku siideyso hawada – marka la barbar dhigo dalalka warshadeysan,<br />

ayaa hadda dhibaatada ugu badani ka soo gaadhaa raadaynta doorsoon cimilo. Taasna<br />

waxa u sabab ah iyada oo mugga iska-caabbi iyo la-jaan-qaadka is-beddelladaas ee<br />

bulshooyinka Afrika ku nooli aad uga yar yahay kuwa dalalka warshadaysan ama<br />

hore-u-marey. Raadaynta taban ee doorsoonka cimilo ay Afrika ku yeelatay waa mid<br />

sideeda loo dareemi karo – taas oo badi u dhigan abaaro soo noqnoqda, fatahaado<br />

iyo dadaad xooggan, dalagga beeraha oo baaqda iwm. Waxa ay weliba saamayntaas<br />

tabani ku sii xooggan tahay dhulalka ka hooseeya Saxaaraha weyn.<br />

Haddii aynu u soo noqonno Somaliland, raadaynta ugu daran ee doorsoonka cimilo<br />

waxa ka mid ah abaaraha soo noqnoqda iyo xaalado cimilo oo gabbal-dayeysan (isbedbeddeli<br />

og), lumitaanka kala duwanaanshaha noole (biodiversity loss), hayaanka<br />

1 Ahmed Ibrahim Awale, Qaylodhaan Deegaan (2010), bogga 52, Ponte Invisible, Pisa, Italy<br />

2 Neefaha Cagaaran: Waxa ka mid ah Kaarboon-2-Ogsaydh, Methayn, Nitrous Oxide iyo qaar kale, ku waas oo<br />

marka ay ku biiraan gibilka arlada dhaliya in arladu kululaato.<br />

CIMILO-AWAAL<br />

<strong>Daraasad</strong>o ku Saabsan Doorsoonka Cimilada

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!