Brochure - DWA Home Page

tla dirwa ka dikgato mme go tsenngwa tirisong go tlile go simolola ka
dithulaganyo tsa Olifants, Olifants-Doorn le Vaal ka 2010. Morago ga
moo, DWA le tla tswelela go tlhaola metswedi ya metsi a a botlhokwa
mo madutelong a mangwe.
Ke mang yo o tshwanetseng go tsenya tirisong?
Lefapha la Merero ya Metsi ka Bokaedi: Tlhaolo ya Metswedi ya
Metsi, le rwele maikarabelo a go netefatsa gore WRCS e tsenngwa
tirisong le gore Ditlhopha tsa Taolo di rekotiwa ka tshwanelo;
Ditlamorago tsa thulaganyo ya tlhaolo di tlamela balaodi ba motswedi
wa metsi ka dintlha tse di rileng tse di tshwanetseng go fitlhelelwa ka
go samagana le seabe se se amanngwang le ditiragalo tse di farologaneng
tsa tiriso ya metsi mo bodutelong. Fa MC e sena go tlhomamisiwa,
ke maikarabelo a badirisi botlhe ba metsi go laola seabe sa tiriso sa
bona ya metsi ka go ikobela maemo a thebolo ya metsi go fitlhelela
ditlhokego tsa MC;
Badirisi ba metsi ba tla lemoga jang se se
diragalang?
Ikamanyo e e matlafaditsweng le bannaleseabe e tla dirwa mo kgatong
nngwe le nngwe ya tiragatso e.
Tiragatso ya tlhaolo e amana jang le maiteko a
mangwe a a setseng a diragala mo Lefapheng?
Tiragatso ya tlhaolo ga e dirwe e le esi e sa tsee tsia maiteko a mangwe
a a setseng a dirwa, fela e momagantswe sentle mo tshireletsong,
tlhabololong le tirisong ya thulaganyo ya motswedi wa metsi.
Maemo a ga jaana a leano la go tsenya tirisong
thulaganyo ya tlhaolo a jang?
Go tlhongwa ga WRCS go bakile Melawana ya go Tlhongwa ga
Thulaganyo ya Tlhaolo ya Motswedi wa Metsi, e e phasaladitsweng
jaaka Molawana 810 go Kasete ya Puso 33541 ya letlha 17 Lwetse 2010.
Phasalatso ya Melawana e e tla tlhola go tlhongwa ga WRCS ya
bodutelo jo bo tlangpele.
TSHIRELETSO YA METSWEDI YA METSI
Setshwantsho se se supa tiragatso ya go tlhaola motswedi wa metsi
jaaka kgato ya ntlha mo go tshegetseng tshireletso ya motswedi
wa metsi kgatlhanong le tiriso ya ona mo teng ga Letlhomeso le le
Momaganeng la Taolo ya Motswedi wa Metsi.
Dikgato tse tsepamisitsweng metsweding
Ponelopele ya
motswedi
Tlhotlhomiso
Ela tlhoko
maemo a
motswedi
Tlhoma
sehlopha sa
motswedi
Tlhotlhomisa gore
tiriso e tsepame
Neelana ka
laesense ya go
dirisa metsi
Tlhoma Risefe
Tshekatsheko ya
kopo ya
laesense ya go
dirisa metsi
Kelotlhoko
kgatlhanong
le ditlhokego
tsa Risefe
Tlhoma
maikaelelo a
boleng jwa
motswedi
Tlhomamisa
metswedi e ka
ananelwang
Thala leano la
kananelo
Kopo ya laesense ya
go dirisa metsi
Taolo ye tsepamisitsweng tlholegong ya phetosa-seemo sa tlhago sa
motswedi
TSHEDIMOSETSO E NNGWE
Go bona tshedimosetso e nngwe, golagana le Mme Tovhowani
Nyamande kgotsa Mme Shane Naidoo mo dinomorong tse di latelang:
012 336 7521 kgotsa 012 336 6707, kgotsa imeili: nyamandet@dwa.
gov.za kgotsa naidooshane@dwa.gov.za
GO TSENNGWA TIRISONG GA
TSAMAISO YA GO TLHAOLWA GA
METSWEDI YA METSI
Toll Free 0800 200 200
www.dwa.gov.za

Lemorago / Matseno
Go lemogilwe gore metswedi mengwe ya metsi ka ntlha ya botlhokwa
jwa yona go tsa ekholoji e ka tlhoka maemo a a kwa godimo a
tshireletso, fa metswedi mengwe ya metsi e tla tlamela ditlhoko tsa
naga tsa tlhabololo le ikonomi. Go ya ka tlhokego ya Molaotheo wa
tlhabololo e e tswelelang, metswedi yotlhe ya metsi e tshwanetse go
tswelela go dira. Kgaolo 3 ya Molao wa Bosetšhaba wa Metsi (National
Water Act, 1998) (Molao 36 wa 1998), “NWA”, e diretswe tshireletso
e e botlalo ya metswedi ya metsi mme e tlamela le ka motseletsele wa
metswedi ya metsi e e kobiseditsweng go fitlhelela tshireletso eo jaaka
go tlhaolwa ga metswedi ya metsi. Go tsibogela se, Lefapha la Merero
ya Metsi le tlhomile Tsamaiso ya go Tlhaolwa ga Metswedi ya Metsi
(WRCS) e e laetsweng ka tlhomamo ke Melawana malebana le karolo
12(1) ya NWA. WRCS ke tsamaiso ya dikgato e mo go yona metswedi
ya metsi e farologanngwang go ya ka ditlhopha tse di rileng tse di supang
ponelopele ya boeteledipele ya bodutiso ka go tsaya tsia maemo a
ga jaana a ditlabelo tsa metsi le go tlhalosa dintlha tsa ekholoji, loago
le ikonomi tse di ikaegileng mo motsweding oo. Ka jalo, go tsenngwa
tirisong ga WRCS go tlhoka gore go tseye tsia tebego ya loago, ikonomi
le tikologo mo bodutisong gore go sekasekwe ditshenyegelo le dipoelo
tse di amanang le tiriso kgatlhanong le tshireletso ya motswedi wa
metsi.
WRCS e tlhalosa ditlhopha tse tharo tsa metswedi ya metsi, e supa go
simolola ka metswedi e e tla dirisiwang go se nene go ya go metswedi
e e dirisiwang thata ka go ela tlhoko ditlhoko tsa loago le ikonomi
tsa ba ba ikaegileng ka metswedi eo ya metsi. WRCS ke karolo ya
mefuta e e anameng ya ditsereganyo tse di kobiseditsweng motswedi
ka maitlhomo a go tlisa tekano fa gare ga tiriso le tshireletso ya
metswedi ya metsi. Ka jalo go tlhaolwa ga metswedi ya metsi go supa
kgato ya ntlha mo tsamaisong ya tshireletso mme se se tla thusa mo go
sekasekeng bontsi le boleng jwa metsi a a tlhokegang gore tikologo e
dire sentle ga mmogo le go tsweletsa tiragalo ya ikonomi e e ikaegileng
ka motswedi wa metsi o o rileng.
Metswedi ya metsi e tshwanetse go tlhaolwa ka
sengwe sa ditlhopha tse di latelang:
• Setlhopha I ke motswedi wa metsi o o dirisiwang go le gonnye
e bile maemo ka kakaretso a ekholoji ya motswedi oo wa
metsi a fetotswe go le gonnye go tswa kwa maemong a ona a
pele ga tlhabololo
• Setlhopha II ke motswedi wa metsi o o dirisiwang ka tsela e e
magareng e bile maemo ka kakaretso a ekholoji ya motswedi
oo wa metsi a fetotswe ka tsela e e magareng go tswa kwa
maemong a ona a pele ga tlhabololo
• Setlhopha III ke motswedi waMotswedi wa metsiMotswedi
wa metsi o o dirisiwang thata e bile maemo ka kakaretso a
ekholoji ya motswedi oo wa metsi a fetotswe thata go tswa kwa
maemong a ona a pele ga tlhabololo
Mokgwa wa go supa setlhopha sa motswedi wa
metsi:
1. Tlhagisa diyuniti tsa tshekatsheko mme o tlhalose maemo a ga
jaana a motswedi oo wa metsi;
2. Golaganya boleng le maemo a ikonomi ya loago le ekholoji ya
motswedi wa metsi;
3. Lekanya ditlhoko tsa ekholoji tsa metsi le diphetogo mo dithotong
tsa tikologo tse e seng tsa metsi, ditirelo le diponagalo;
4. Tlhomamisa serulaganyetso sa maemo a ekholoji se se tswelelang;
5. Tlhatlhoba serulaganyetso go ya ka tiragatso ya IWRM;
6. Tlhatlhoba serulaganyetso le bannaleseabe;
7. Rekota thulaganyo ya setlhopha
DIPOTSO TSE DI BODIWANG KA GALE
Tsamaiso ya go Tlhaolwa ga Motswedi wa
Metsi (WRCS) ke eng?
• Setlhopha sa mekgwa, e e beilweng ka tlhomamo ka Melawana,
go tlhomamisa Ditlhopha tse di farologaneng tsa metswedi ya
metsi, mme di bidiwa Ditlhopha tsa Taolo ka tlwaelo (MC).
• Go tlhomamisa MC, WRCS e baya setlhopha sa mekgwa e e
tlhaotsweng ka dikgato tse supa tse e reng fa di dirisiwa mo
bodutisong jo bo rileng, di tla thusa mo tiragatsong ya go tsweletsa
tshegetso magareng ga go sireletsa metswedi ya metsi ya
rona le go a dirisa go fitlhelela maitlhomo a ikonomi le a loago.
Ditlamorago tsa bofelo tsa tiragatso ya go tlhaola ke setlhopha
sa dipharologantsho tsa metswedi ya metsi mengwe le mengwe
mo bodutelong jo bo rileng.
• Dikgato tse 7 tsa mekgwa ya go tlhaola di tlhagelela mo
ditlankaneng tse di maleba tsa kaelo ya setegeniki tse di ka
bonwang mo go:
http://www.dwa.gov.za/Documents/Policies/WRPP/default.
htm
Goreng re tlhoka go tlhaola metswedi ya metsi?
Go tlhomamisiwa ga setlhopha sa motswedi wa metsi ke kgato ya ntlha
mo tiragatsong ya tshireletso.
Setlhopha sa Taolo ke eng?
Setlhopha sa Taolo, se se tlogang go tiriso e nnye go ya go tiriso e
kgolo, se tlhalosa maemo a a tlhokegang a motswedi, le gore a ka
dirisiwa go fitlha kae.
Tiragatso ya tlhaolo e tla akaretsa eng?
Tiragatso e simolola ka go dirisa WRCS go tlhalosa maemo a ga jaana
a motswedi wa metsi (kgotsa karolo ya ona) go ya ka dielemente tsa
ekholoji le thutabotshelo. Go nna le tiragatso ya ditherisano e mo go
yona tsamaiso ya tlhaolo e dirisiwang go lebilwe dintlha tsotlhe tse e
leng ekholoji, loago le ikonomi, go tlhalosa maemo a a solofelwang a
isago.
Ditlamorago tsa tiragatso ya tlhaolo ke dife?
Ditlhopha tsa Taolo, E KA NNA Setlhopha I, II, kgotsa III
Risefe
Maitlhomo a Boleng jwa Motswedi (RQO’s)
Momagano magareng ga Dirisefe le diRQO ke eng?
MC ya motswedi wa metsi e tlhoma melelwane ya mothamo,
phasalatso le boleng jwa Risefe le diRQO mme ka jalo di kaela
tlhomamiso ya karolo e e ka rebolwang ya motswedi wa metsi go
ka dirisiwa. DiRQO ke sete ya maitlhomo ka botlalo le ka tiriso
ya dinomoro a a tlhalosiwang go motswedi mongwe le mongwe.
Go tla diragala eng ka Dirisefe tsa Teko tse di leng
teng?
Di nna di le teng go fitlha di emisiwa ka rekoto ya MC, Risefe le diRQO
tsa motswedi wa metsi oo (kgotsa karolo ya ona).
WRCS e tla tsenngwa tirisong leng?
DWA e ntse e tsweletse ka maiteko a go tlhaola metswedi ya metsi
go fitlha ga jaana. Go tsenngwa tirisong ga WRCS, jaaka go beilwe ke
Melawana wa go tlhoma Tsamaiso ya go Tlhaola Metswedi ya Metsi, go