wersja PDF - Wydział Filologiczny UŁ

W roku 1981 po raz pierwszy od lat można było wybrad władze Wydziału w drodze głosowania elektorów. Pierwszym dziekanem
powołanym w ten sposób została Maria Kamioska. Dokonano też wówczas zmian organizacyjnych: rozwiązał się Instytut Filologii Polskiej,
a jego zakłady przekształciły się w samodzielne katedry.
W następstwie wprowadzenia 13 grudnia 1981 r. stanu wojennego zajęcia dydaktyczne na pewien czas zawieszono. W skład Rady Wy-
działu wprowadzono obligatoryjnie oficera Studium Wojskowego, usuwając za to przedstawicieli studentów i młodszej kadry dydak-
tycznej. Stan wojenny ograniczył lub uniemożliwił kontakty zagraniczne Wydziału. Przerwał też żywą do tej pory działalnośd różnorodnych
organizacji i inicjatyw studenckich, na długie lata zniechęcając młodzież do jakiejkolwiek aktywności politycznej, naukowej i kulturalnej.
Mimo politycznych zawirowao praca badawcza Wydziału przebiegała w ciągu ostatniego pięddziesięciolecia w miarę spokojnie, owocując
wieloma nowymi dziełami, wzrostem zasobów badawczych i wykrystalizowania się szkół naukowych.
Na pierwszym miejscu wymienid należy szkołę prof. Stefanii Skwarczyoskiej. Stworzyła ona w Łodzi pierwszą w Polsce Katedrę Teorii Lit-
eratury, tu napisała bądź zredagowała swoje fundamentalne prace (m.in. trzytomowy Wstęp do nauki o literaturze, pięciotomową Teorię
badao literackich za granicą), tu sformułowała liczące się w świecie twórcze i inspirujące koncepcje nowoczesnej genologii, czyli nauki o
historii i teorii rodzajów oraz gatunków literackich. Jej koncepcją pozostał również tzw. model łódzki literaturoznawstwa, łączący w swoich
badaniach i dydaktyce powinowactwa teoretyczne i korespondencje strukturalne innych sztuk, tj. filmu i teatru; model, który doprowadził
w rezultacie do stworzenia w 1974 r. nowego kierunku studiów: kulturoznawstwa. Z grona absolwentów tego kierunku wywodzą się znani
twórcy polskiego filmu i niemała liczba przedstawicieli filmoznawstwa akademickiego w Polsce. Z nazwiskiem Stefanii Skwarczyoskiej
łączy się koncepcja tzw. teatralnej teorii dramatu, inspirującej do dnia dzisiejszego, była ona bowiem również autorką wysoko cenionych
prac z zakresu teatrologii. Uczniowie Stefanii Skwarczyoskiej kontynuowali i rozwijali jej badania. Od 1973 r., gdy powstał na Wydziale
wyjątkowy w skali kraju Instytut Teorii Literatury, Teatru i Filmu, pojawiło się wiele wartościowych prac z teorii literatury (Teresa Cieś-
likowska, Grzegorz Gazda, Joanna Ślósarska, Jarosław Płuciennik) i teatrologii (przede wszystkim Stanisław Kaszyoski; problematykę dzie-
jów teatru kontynuuje Anna Kuligowska-Korzeniewska i Małgorzata Leyko). Kwestie związane z dramatem i teatrem znajdowały się
również w polu zainteresowao Sławomira Świontka. Natomiast Bolesław Lewicki był jednym z prekursorów badao nad historią i teorią
filmu (w 1959 r. zorganizował w UŁ jedyny wówczas w Polsce Zakład Wiedzy o Filmie). W tym nurcie badao mieściły się również doko-
nania Poli Wert (zagadnienia widowiska teatralnego) oraz publikacje Eweliny Nurczyoskiej-Fidelskiej, dotyczące m.in. twórczości Andrzeja
Wajdy; potem Andrzeja Zalewskiego i Ryszarda Kluszczyoskiego o najnowszych zjawiskach z zakresu kultury audiowizualnej.
Nauczycielem łódzkich językoznawców polonistów i slawistów był profesor Karol Dejna, wybitny specjalista w zakresie dialektologii pol-
skiej i słowiaoskiej, twórca łódzkiej szkoły dialektologicznej. Pionierskim i trwałym metodologicznym jego osiągnięciem było
wprowadzenie do dialektologii metod opartych na założeniach teoretycznych praskiej szkoły strukturalnej. W badaniach nad dialektami
polskimi prezentował oryginalną koncepcję, w myśl której dialektologia jest dyscypliną diachroniczną, zmierzającą do ustalenia praw pow-
stawania i dyferencji językowej terytorium etnicznego. Egzemplifikacją tak rozumianej dialektologii było wiele monografii, np. Polsko-
laskie pogranicze językowe, t. 1-2, 1951-1953 i monumentalna praca Dialekty polskie (1973, wyd. 2. 1993). Kontynuacja założeo koncepcy-
jnych profesora w ramach szkoły zaowocowała licznymi pracami jego współpracowników i uczniów (m.in. Władysława Cyrana, Marii
Kamioskiej, Stanisława Gogolewskiego, Anny Strokowskiej). W następstwie niekwestionowanych osiągnięd i rozwoju dalszych badao
w roku 1997 powołano Katedrę Dialektologii Polskiej. Jej kierownikiem został prof. Sławomir Gala, uczeo profesora K. Dejny, autor wielu
prac dialektologicznych i onomastycznych. Ostatnio największym osiągnięciem Katedry jest opublikowanie wg koncepcji prof. K. Dejny
wielkiego Atlasu gwar polskich - skartografowanej syntezy polskiej dialektologii. Aktualnie zainteresowania badawcze Katedry Dialek-
tologii Polskiej dotyczą pograniczy interdialektalnych, polszczyzny poza granicami Polski, słowotwórstwa gwarowego, funkcji gwar w tek-
stach literackich i onomastyki.
www.filolog.uni.lodz.pl