Justicia - Instituti Gjyqësor i Kosovës - Fillimi

Instituti Gjyqësor i Kosovës JUSTICIA
Këto tri grupe të autorizimeve që i merrnin pronarët në bazë të së
drejtës pronësore nënkuptonin: jus utendi - e drejta e posedimit dhe
e përdorimit të sendit të tyre, jus fruendi - e drejta për të mbledhur
frytet natyrale, por edhe civile të sendit të tyre dhe jus abutendi - e
drejta e asgjësimit të sendit apo tjetërsimit të sendit apo të drejtën
që të konstituonin ndonjë të drejtë reale për persona të tjerë.
Analizimi i këtyre të drejtave nënkupton pushtet absolut të pronarit
mbi sendin.
E drejta e pronësisë përfaqëson një marrëdhënie shoqërore lidhur
me sendin. Titullari i një marrëdhënieje të tillë juridike-shoqërore,
ka të drejtë të plotë që të përdorë, të gëzojë, të vjelë frytet dhe të
disponojë me sendin e vet. 6
Tani në kohën bashkëkohore shkenca juridike, por edhe shumica e
vendeve me ligjet e tyre e kanë definuar (përcaktuar) të drejtën e
pronësisë. E drejta e pronësisë është e drejtë sendore që përmban në
vete autorizime më të gjera me rastin e shfrytëzimit dhe të disponimit
të një sendi. 7 E drejta e pronësisë është e drejtë sendore, e cila titullarit
të vetë (pronarit) i jep autorizimin më të plotë për çdo pushtet
juridik privat, çka rendi juridik lejon dhe shteti garanton. 8
Për rëndësinë e pronës si institut juridik, qasje e njëjtë dominon në
literaturën e kohës. Pronësia midis të drejtave reale, është e drejta që
përfshin më shumë tagra që subjekti mund të ushtrojë mbi sendin
tagra të cilat janë potencialisht të pakufizuara. 9 Pronësia për nga
përmbajtja e vetë është e drejtë pushtet më i gjerë që i njihet pronarit
mbi një send. 10
Pavarësisht formulimeve që mund të hasim në shkencën juridike lidhur
më të drejtën e pronësisë, në përmbajtjen e saj detyrimisht
hasim në tri autorizime që kanë të bëjnë më përdorimin, shfrytëzimin
dhe disponimin e një sendi. Këto tri autorizime janë të lidhura me titullarin
- pronarin, i cili ka pushtetin faktik dhe juridik mbi sendin.
6 Ejup Statovci, vepra e cituar, faqe 66.
7 Andrija Gams, Bazat e së drejtës reale, Prishtinë, 1978, faqe 122.
8 Abdullah Aliu, vepra e cituar, faqe 47.
9 Francesko Galgano, E drejta private 1, Hyrje-Pronësia, Tiranë, 2003, faqe 132.
10 Vedrish Martin & Karic Petar, Gradansko pravo, Zagreb, 1998, faqe 76.
16