18.08.2013 Views

UKWENZlW A KWESlCHAZIMAGAMA SESlLENGl ... - ResearchSpace

UKWENZlW A KWESlCHAZIMAGAMA SESlLENGl ... - ResearchSpace

UKWENZlW A KWESlCHAZIMAGAMA SESlLENGl ... - ResearchSpace

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ethathwa njengesilengi kulesi sikhathi sanamhlanje. Baphethe ngokuthi lawo<br />

magama abhaliwe aseyosebenza njengenqolobane yolimi IwesiZulu<br />

emkhakheni wolimi lwasezibhedlela.<br />

Umcwaningi wabuza mayelana namagama asazlwayo emphakathini<br />

njengegama elithi 'isirinja, iginsa' njalonjalo? Bonke ababuzwayo<br />

baphakamisa into eyodwa. Ngamafuphi singathi bathi kufanele kubhekelelwe<br />

impela ukuthi umqondo wegama ungashintshi ukuze abantu bangadideki. Kule<br />

sibonelo segama elithi "gangster", "syringe" osekuyigama eselaziwa<br />

nayizingane ezincane, bathe lela gama akufanele liqanjwe ngokunye,<br />

ngaphandle kokuthi kuthiwe 'iginsa', 'isirinja', ngoba okubalulekile lokho<br />

angeke kwenze ukuba leli gama lilahlekelwe umqondo ngoba vele umphakathi<br />

usuyalazi ngale ndlela.<br />

Loku okushiwo yilabahlengikazi bakwaNongoma, kufakazelwa nanguOhly,<br />

(1987:61) othi, okusalayo ekuhumusheni kwanamuhla wukwethekela amagama<br />

kakhulukazi ezilimini ezahlukene ngokwentuthuko. Kodwa okufanele<br />

kuqashelisiswe ukuthi umqondo wegama ungalahleki neze ngoba lokho<br />

kuyokwenza umphakathi udideke.<br />

Kanti noBatibo, (1988:86) uyakufakazela loku lapho ephawula ngokuthi inqubo<br />

eyiyona yon a yokubumba amagama amasha ingakhohlwa. Wengeze ngokuthi<br />

okumelwe kulandelwe imithetho yokwakhiwa kwamagama. Umthetho wolimi<br />

lwesiZulu uthi igama kufanele libe nesiqalo, isiqu, imisuka, nokunye<br />

okudingakalayo egameni.<br />

Lapho sesiphepha ngezmgxoxo esibe nazo nezisebenzi zasemtholampilo<br />

singasho ukuthi iningi likubone kungaba into enhle impela ukuthi kube nabantu<br />

abazobhekela ukushicilelwa phansi kwamagama atholakala kulezi zikhungo<br />

31

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!