UKWENZlW A KWESlCHAZIMAGAMA SESlLENGl ... - ResearchSpace
UKWENZlW A KWESlCHAZIMAGAMA SESlLENGl ... - ResearchSpace
UKWENZlW A KWESlCHAZIMAGAMA SESlLENGl ... - ResearchSpace
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ISAHLUKO SESITHATHU<br />
IZILIMI EZINGEKHO EMTHETHWENI EMPHAKATHINI<br />
OKUKHULUMA ULIMI LWESIZULU PHAQA<br />
3. Isingeniso<br />
Sesizwile ngezindlela ezisetshenzisiwe lapho kuqoqwa ulwazi oluqondene<br />
nalolu cwaningo. Kulesi sahluko, umcwaningi ubone kubalulekile ukuthi<br />
abhale nangalokho okushiwo ngabanye ababhali mayelana nezilimi ezingekho<br />
emthethweni. Izilimi esizoxoxa ngazo isilengi, isiCamtho, isiTsotsi,<br />
isiFanakalo, iJagoni kanye nolimi lwesigodi (Dialect). Ababhali esizokuzwa<br />
ngemibono yabo ababhali abanjengoNdlovu, Partridge, Calteaux, Bailey<br />
njalonjalo. Lokho, umcwaningi ukwenzela ukuthi abafundi bazi ngazo ukuze<br />
bangacabangi ukuthi isilengi kuphela ulimi olungekho emthethweni. Phela lezi<br />
zilimi yizona ezizala ulimi olusemthethweni. Izinto esizobe sizibheka kulezi<br />
zilimi, kuzobe kuwumlando noma imvelaphi yazo kanjalo nokunye<br />
okungatholakala kuzona.<br />
Esahlukweni sokuqala sizwile ukuthi uMsimang, (1959:43) uthi ulimi<br />
olungekho emthethweni luwuhlobo lolimi olungayilandeli yonke imithetho<br />
elandelwayo lapho kubhalwa ulimi oseluwusiko lwabantu. Yize amagama alo<br />
aziwa, kodwa asuke esasetshenziswa yingxenye encane kakhulu yabakhuluma<br />
ulimi oluthile. Uqhuba athi lolu limi lubonakala ngokuthi lukhulunywe nje<br />
kuphela lungabhalwa phansi.<br />
Manje sesizozwa, ngesilengi njengolunye lwezilimi ezingekho emthethweni.<br />
36