otwórz

Kobiecość we współczesnym świecie. Społeczno-kulturowy „coming out” lesbijek
Magdalena Ciołak
Wstęp
Jednym z ciekawych zagadnień ostatnich lat jest obraz kobiety we współczesnym świecie. Naukowcy starają się
stworzyć nowy wizerunek nowoczesnej kobiety, porównując ją z obrazami z przeszłości. Dostrzegają również zmiany
w samym byciu kobietą, jej rolą w społeczeństwie czy związku.
W mojej pracy chciałabym przedstawić kobietę, która jest „nowością”, w skali społecznej.
Kobieta- lesbijka i jej społeczno- kulturowy coming out 1 , czyli wyjście z ukrycia, będzie tematem przewodnim. Celem tej
pracy jest przedstawienie kobiety z innego punktu widzenia, proces pewnego formowania się tej grupy, jej przemiany od
najstarszych lat do współczesności.
Nie możliwe jest zaprezentowanie mniejszości seksualnej kobiet w oderwaniu od mężczyzn. Powodem, jest to, że grupa
ta stanowi mniejszą część ogółu, co też związane jest z reprezentatywnością badań przeprowadzanych przez
naukowców, 2 dlatego też czasami będę odwoływać się od ogólnych zapisów, statystyk, gdzie nie ma rozróżnienia na płeć.
Zadaniem mojej pracy jak już wcześniej wspomniałam jest przedstawienie historycznego rysu, oraz w trzeciej części
pracy zaprezentowanie stylu życia, wyglądu, form aktywności w sferze publicznej kobiet homoseksualnych, na podstawie
wywiadów z osobami o tej orientacji, literaturze przedmiotu jak i moich własnych obserwacjach.
Nie chciałabym się wgłębiać w psychologiczne determinanty funkcjonowania osób homoseksualnych ani wszelakich
konsekwencji, które mogą się wiązać chociażby z akceptacją lub jej brakiem. 3 Pragnę natomiast rzetelnie ukazać nowe
oblicze współczesnej kobiety, która być może jest mniej znana, czy też akceptowana. Dzięki możliwości poznania
i zaprezentowania fragmentów wywiadów, praca będzie miała charakter poznawczy, a może i edukacyjny.
1. Przemiany homoseksualizmu
By móc pisać o homoseksualizmie należałoby wyjść od definicji tego słowa. Posłużę się najnowszymi ujęciami z tego
względu, że są one pozbawione stygmatyzacji, czy pewnego wartościowania charakterystycznego dla lat
wcześniejszych. 4 Według A. Giddensa homoseksualizm jest orientacją uczuć i czynności seksualnych na osoby tej samej
płci. 5 Według autora zjawisko homoseksualizmu występuje we wszystkich kulturach. Organizacje lesbijsko- gejowskie
homoseksualizm ujmują: jest to orientacja psychoseksualna, polegająca na zaspakajaniu właściwych każdemu
człowiekowi potrzeb: miłości, czułości i poczucia bezpieczeństwa oraz potrzeb seksualnych włącznie przez osoby tej
samej płci. 6 Tak postrzegana definicja udowadnia, że homoseksualizm to nie tylko popęd, lecz ogół zachowań
związanych z życiem człowieka.
Homoseksualizm w męskiej formie był nazywany także urbanizmem ( wiązało się to, z mitologią grecką, gdzie
zjawisko to było powszechne, konkretniej z bogiem Uranosem, ojcem Afrodyty, urodzonej bez matki), pederastią ( gdzie z
greckiego znaczyło to miłość chłopców), lub gej (najczęściej używana forma), gdzie z angielskiego oznacza wesoły. 7
Kobiecy homoseksualizm jest skromniejszy w nazewnictwo. Najbardziej znaną terminologią, i najczęściej stosowaną
jest termin lesbijka. Można też spotkać się z określeniem safinizm , pochodzącym od greckiej poetki Safony, która żyła na
wyspie Lesbos 8 , trybandią ( odnosząca się do kontaktu seksualnego), lub wimmin ( wprowadzone przez Richarda
1
Coming out użyłam metaforycznie, konkretnie oznacza ono wyjście z ukrycia, a ściślej mówiąc powiedzenie najbliższym
oraz otoczeniu, o swojej orientacji.
2
Na podstawie zweryfikowanych przez siebie pod kątem rzetelności badań, Aardweg mówi o 2-3 % osób o orientacji
homoseksualnej w populacji ogólnej. Gdzie zaznacza, że badania prowadzone są zazwyczaj przy udziale większej ilości mężczyzn niż
kobiet, a jednak wnioski uogólniane są na całą grupę. Wykluczając z tej grupy osoby biseksualne, oraz dzieci i młodzież, które nie są
jeszcze ukształtowane, grupa ta będzie mniejsza. Por. Alicja Kuczyńska, Elżbieta Katarzyna Dzikowska, Zrozumieć płeć. Studia
interdyscyplinarne II, Wrocław 2004, s. 464-465
3
Mam tutaj na myśli formowanie się grup wsparcia dla osób o orientacji homoseksualnej, które funkcjonują np. przy
Kościołach, gdzie jest możliwość odbycia terapii po to by „wyleczyć” się z homoseksualizmu. Nie będę także zajmować się terapią,
sposobami pomocy czy wsparcia lesbijkom, z tego względu, że nie posiadam wystarczającej wiedzy na ten temat. Prócz tego to
pewna tylko sfera i jedna z wielu alternatyw stylu życia mniejszości homoseksualnych, która z powodów psychologicznych odbiega
od celu pracy.
4
„Definicje homoseksualizmu pochodzące z lat 70-tych, podobnie jak formułowane w latach następnych, zwykle zawierały
się w lapidarnych formułach. Najczęściej autorzy klasyfikowali „ homoseksualizm” w dziale „dewiacji seksualnych”, lub „odchyleń
seksualnych” w książkach dotyczących życia seksualnego.” Katarzyna Adamska, Ludzie obok, lesbijki i geje w Polsce, Toruń 1988,
s.29
5
Anthony Giddens, Socjologia, Warszawa 2004, s.722
6
K.Adamska, tamże, s.33
7
Por., tamże, s.18 Zatrzymując się chwilę przy terminologii, należy zaznaczyć, że Jan Długosz, uznawał inne nazwy dla
homoseksualizmu: „paziolubstwo”, „chłopcolubstwo”, „chłopcoróbstwo”, „mężołóstwo”.Por. Krzysztof Boczkowski,
Homoseksualizm, Kraków 2003, s.118
8
Jeśli mowa o wyspie Lesbos, to dość niedawno była poruszona w prasie kwestia tego, czy kobiety homoseksualne powinny
być nazywane lesbijkami. Mieszkanki wyspy Lesbos ( czyli lesbijki), napisały pismo by znieść tę nazwę określającej kobiety o
orientacji homoseksualnej. Argumentowały to tym, że nie może być takiej samej nazwy na dotyczące tak rozbieżnych kwestii.
Niestety nie wiem jak sprawa się potoczyła dalej.

Woodsa). W języku angielskim stosuje się zamiennie słowo lesbijka lub gay . 9
Mając już rozróżnienie w nazewnictwie cofnijmy się do społeczeństw matriarchalnych, gdzie homoseksualizm nie był
karany, ani zabraniany a wręcz uważany za normalny przejaw seksualności człowieka. Wśród badaczy jest pewien spór
co do czasu pojawienia się homoerotycznych motywów. Według K.J.Dovera było to w VI-V w. p.n.e. Hans Licht natomiast
uważa, że homoerotyzm mógł być utajony, i tak doszukał się on początków w VIII w. p.n.e. u Homera autora „Iliady”. 10
W starożytnej Grecji i Rzymie był uznawany, z tego względu, że grecka kultura akceptowała przemienność
nastawień seksualnych człowieka, na co dowodem była twórczość greckich pisarzy, artystów, filozofów. W szczególności
spopularyzowany był homoseksualizm męski, udokumentowany np. wierszami, malowidłami, gdzie starszy mężczyzna
rozmawia z młodzieńcem przymilając się. 11
„ Niczym lew ufny w siłę, jelonka spod łani
Porwałem pazurami, lecz krwi nie wypiłem.” 12
Homoseksualizm uchodził za pewną drogę, która prowadzi do osiągnięcie dojrzałości, gdzie przeważa związek
duchowy, uczucie przyjaźni i lojalność nad cielesnością. Najczęściej partnerów dzieliła duża ilość lat, gdzie ten starszy
była poniekąd duchowym mentorem. W szczególności w Rzymie uczucia homoseksualne nie stanowiły niczego innego
jak tylko alternatywy życia erotycznego społeczeństwa, gdzie były bardzo popularne, na wszystkich warstwach struktury.
13
„I cóż, Hieronie? Chcesz mi powiedzieć, że erotyczny pociąg do paidika nie ogarnia tyrana, [ tak jak ogarnia innych
ludzi]? Wobec tego jak to jest, że kochasz Dajlochosa (…)?- Na co Hieron:- (…) Moja namiętność do Dajlochosa wynika z
ludzkiej natury, która bodaj zmusza nas do pożądania piękna, (…) ja zaś bardzo pragnę zatrzymać obiekt mojej
namiętności [jedynie] za pomocą jego miłości i za jego zgodą.” 14
Nie jasnym jest do końca stosowność nazywania przyjaźni męskiej homoseksualizmem. Kultura starożytna
charakteryzowała się kultem ciała, piękności i nagości, zatem nie do końca „grecki homoseksualizm” mógł być
homoseksualizmem, we współczesnym ujęciu, a może jedynie etapem przejściowym wpisanym w tradycję.
Zważywszy na fakt, że starożytni pisarze mieli tendencję do wypowiadania się, o homoseksualizmie jako zachowaniu w
sferze publicznej, a w mniejszym stopniu prywatnej 15 , nie do końca jest klarowny wpływ determinantów kulturowych, czyli
tradycji, lub też biologicznych i osobowościowych na stawanie się homoseksualistą. Bo czy odbywanie stosunku
homoseksualnego to rzeczywiście homoseksualizm? A kiedy jest granica bycia już człowiekiem homoseksualnym, a
kiedy nie? Co tę granicę wyznacza? Praktyka seksualne? Być może wyjaśnię te kwestię cytatem:
„ Rówieśnicy definiują kogoś jako homoseksualistę nie na podstawie jego homoseksualnego zachowania jako
takiego, ale ze względu na jego zaangażowanie w rolę homoseksualisty- rolę „pedzia”” 16
Zagadnienie kobiecego homoseksualizmu jest trudne do zidentyfikowania, gdyż, mężczyźni byli w pewien sposób
wywyższani w kulturze greckiej i hellenistycznej. Powodem braku archiwalnych dokumentów był niższy status kobiet, co
wiązało się z małą ilością pisarek i artystek, a mężczyzn nie interesował ten aspekt ludzkiej natury. Mimo to, odnajduje się
malowidła gdzie dwie kobiety trzymają wieńce i jedna dotyka dłonią drugiej twarzy. Innym przykładem bardziej wyraźnym
jest malowidło na wazie przedstawiający klęczącą kobietę, która dotyka miejsc intymnych drugiej kobiety.
Jeśli mowa o literaturze i spisaniu uczuciowości miedzy kobietami odnaleźć możemy w poezji Safony, a raczej
jednym wierszu i strzępkach starożytnych kopii. Całej reszty dotyczących domniemanych stosunków Safony z kobietami
dowiadujemy się od innych starożytnych poetów. Niemniej jednak uważa się, że Safona w swoich wierszach przemawia
do kobiet w ten sam sposób jak przemawiali w homoerotycznej twórczości, tylko, że w męskim wydaniu. 17 Charakter
twórczości i obraz samej Safony opiera się na domniemaniach, znanych przekazach, a nie na bezpośrednich
świadectwach. Wracając jednak do utworów poetki doszukać się można jej związków z kobietami: 18
„ Na łożu miękkim posłaniu
Delikatnych……………
Gasiłaś [eksiemi] gorące pragnienie [photo…]……” 19
9
Por., tamże, s.19
10
Por.Paweł Fijałkowski, Seksualność, psyche, kultura, Warszawa 2007, s.11
11
Por. Kenneth J.Dover, Homoseksualizm grecki, Kraków 2004, s. 13-16
12
Chodzi tu o porównanie pięknego chłopca do lwa, i pożeranego przez pożądanie dorosłego jelonka. K.J.Dover, op.cit, s. 75
13
W Rzymie zachowania homoseksualne były prawnie dozwolone, nie jest to jednak do końca jasne. Faktem jest, że kwestie
seksualne Rzymian były zdecydowanie swobodnie traktowane. Por. John Boswell, Chrześcijaństwo tolerancja społeczna i
homoseksualność, Kraków 2006, s. 70
14
Fragment rozmowy poety Simonidesa z tyranem Hieronem, Tamże, s. 80
15
Por. J.Boswell, s. 60
16
134
17
18
19
Maria Łoś, O społeczeństwie i teorii społecznej. Księga poświęcona pamięci Stanisława Ossowskiego, Warszawa 1985, s.
Nazywani erastai ( poeci) do swoich lubych eromenoi. Por. K.J.Dover, op. cit, s.209-211
Por., tamże, s.207-213
Tamże, s.212

Aprobatę dla homoseksualizmu wyznawały społeczeństwa pierwotne. Przykładem może być szczep Keraki w
Nowej Gwinei, gdzie chłopcy w okresie dojrzewania praktykują w miłości homoseksualnej by uzyskać pełny status
socjalny, oraz rozpocząć życie płciowe z kobietą. 20 Najczęściej tego typu zwyczaje panują w kulturze poza zachodniej,
gdzie związki homoseksualne są nie tylko uznawane ale i promowane. Przykładów można by mnożyć ( np. Indianie
Illinois- USA), wszystkie stanowią pewien okres przejściowy do życia w heteroseksualnym związku. Niemniej jednak nie
jest to traktowane jako coś gorszego. W U Indian, w szczepie Mohavedów, zamieszkujących południowo- zachodnią
część Ameryki Północnej, występuje mężczyzna w roli kobiety, a nawet co bardziej istotne homoseksualizm kobiecy.
Nasuwa się jeden wniosek, że bardziej prymitywne, mniej wysocjalizowane społeczeństwa są bardziej
tolerancyjne na różności seksualne. Może nie tyle co tolerancyjne, ale otwarte, z mniejszymi zahamowaniami, i
postrzeganiem płci, orientacji jako czegoś płynnego, a nie ich rozgraniczanie.
Stosunek do homoseksualizmu jest zupełnie inny w społeczeństwie patriarchalnym, i zmienił się wraz z
pojawieniem religii mojżeszowej. Było to związane z przekazem władzy, naciskiem na rozrodczość, gdyż tylko silny naród
może dokonać ekspansji terytorialnej i religijnej oraz z surowymi normami. 21 Interpretatorzy Biblii odnajdują jeden
fragment Starego Testamentu, gdzie wyraźnie jest zaznaczone stanowisko wobec homoseksualizmu:
„Nie będziesz obcował z mężczyzną, tak jak się obcuje z kobietą. To jest obrzydliwość…Kotokolwiek obcuje
cieleśnie z mężczyzną, tak jak się obcuje z kobietą, popełnia obrzydliwość. Obaj będą ukarani śmiercią, ich krew (
spadnie) na nich.” 22
Znajdują się też fragmenty takie, które są interpretowane jako przykład idealnego oddania, albo akcentujące wątek
erotyczny. Przykładem może być Saul i Dawid, Dawid i Jonathan oraz Rut i Nami. 23 Nie sugeruję, że jest to przypadek
homoseksualności, ale nie wykluczam takiej możliwości.
„ Odpowiedziała Rut: nie nalegaj na mnie abym opuściła Ciebie i abym odeszła od Ciebie, gdyż:
gdzie Ty pójdziesz, tam ja pójdę.
gdzie Ty zamieszkasz, tam ja zamieszkam,
twój naród będzie moim narodem,
a Twój Bóg będzie moim Bogiem.
gdzie Ty umrzesz, tam ja umrę
i tam będę pogrzebana.
niech mi Pan to uczyni
i tamto dorzuci,
jeśli coś innego niż śmierć
oddzieli mnie od Ciebie!” 24
Idąc dalej tropem już społeczeństw europejskich zachowania seksualne uległy przeobrażeniom kulturowym.
Większość okresów w epokach historycznych nie sprzyjały homoseksualizmowi, zdarzały się jednak takie, które nie
traktowały aż tak restrykcyjnie tego zagadnienia.
W czasie wypraw krzyżowych, kult wojownika, i czystość oraz niedostępność kobiet powodowała rozwój tendencji
homoseksualnych. W okresie renesansu nastąpił powrót do homoseksualizmu, oraz jego rozwój, pod wypływem
starożytnej Grecji i Rzymu. W dalszych przekazach odkrywamy homoseksualizm osób wysoko postawionych w hierarchii
społecznej. Najpopularniejszym przykładem był król Anglii, Edward II 25 i Jakub I. Jeśli mowa już o osobach wysokiej rangi,
to snute są pewne domniemania, że zachowania homoseksualne przejawiali królowie polscy. Mowa o Bolesławie
Śmiałym i Władysławie Warneńczyku. 26 Innym słynnym homoseksualnym królem był Michał Korybut Wiśniowiecki. Mimo,
że homoseksualizm nie był aprobowany, to nie było nigdzie mowy o żadnych procesach sądowych. 27 Michel Foucalt
pokazał, że do XVIII wieku pojęcie to nie istniało, a wszelakie akty sodomii ( rozumiane jako związki kobiet z
mężczyznami 28 , mężczyzn z mężczyznami, i mężczyzn ze zwierzętami) były piętnowane przez władze kościelne i
prawo. 29 W Anglii były karane śmiercią. Kara ta została zniesiona w USA, wraz z odzyskaniem niepodległości, a w
Europie pod koniec XVIII i na początku XIX wieku. 30 Choć inni badacze wciąż odnajdują dokumentacje mówiące o
stosowaniu kary śmierci aż do lat trzydziestych XIX wieku. 31 Jak historia przedstawia praktycznie nie ma w niej mowy o
lesbijkach. Nie można powiedzieć, że ich nie było, ale nie były one w centrum zainteresowania głów państwa, opinii
20
Por., P.Fijałkowski, op. cit., s.18
21
Por., K.Boczkowski, op. cit., s.114.
22
Op. cit., J.Boswell, s. 103
23
Por, tamże, s. 107-108
24
Rt 1, 16-17, Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Poznań- Warszawa 1990, s. 255
25
Jego postać została spopularyzowana, przez Dereka Jarmana, który nakręcił film biograficzny o Edwardzie II, w 1992 roku.
26
Mogło tutaj dojść do pewnych przekłamań spowodowanych politycznymi intrygami, w celu oczernienia króla Władysława
Warneńczyka, jednak Długosz był blisko związany z królewska rodzina Jagiellonów, i umieścił w swoich kronikach informacje, które
nie były przekłamane.
27
Por., K.Boczkowski, op. cit., s.115-118
28
Chodzi o związki nieformalne kobiet i mężczyzn.
29
A.Giddens, op. cit., s.152
30
Por., tamże, s.152
31
„Okazuje się, że w pierwszym trzydziestoleciu ubiegłego wieku powieszono w Anglii za homoseksualizm osiemdziesięciu
mężczyzn.” K.Boczkowski, s.118-119 Dowodem może być głośny proces Oskara Wilde’a oskarżonego o homoseksualizm, który
odbył się w Anglii w roku 1953, gdzie został skazany i osadzony w więzieniu. Por. tamże, s.120

publicznej jak w przypadku mężczyzn. Nie wiem w takim razie czy homoseksualizm kobiecy był tolerowany, czy
traktowany jako mniejsze zło czy jako nic nie znaczące przygody, w celu poznania czegoś innego?
Wracając do tematu, tak jak wcześniej stosowano oskarżenia o praktyki homoseksualne w celach politycznych,
tak też w latach wojny były one aranżowane. Podczas władzy Hitlera prześladowano homoseksualistów, gdzie 45 tysięcy
z nich zostało straconych. 32 W państwach totalitarnych i/lub dyktatorskich był surowo karany.
Lata powojenne to rozwijanie się homoseksualizmu. Pomimo, iż nie było oficjalnych zakazów dotyczących
praktyk homoseksualnych, w ściślej mówiąc kary śmierci w krajach Zachodnich to, nie zawsze to zjawisko spotykało się z
tolerancją i aprobata społeczną. Dochodziło do głośnych i kontrowersyjnych manifestacji przeciwko homoseksualistom.
„Republikanie walczą przeciwko czerwonym, różowym, psychopatom i homoseksualistom.” 33
Od lat 70-tych XX wieku aż do teraz nastąpiło wiele zmian prawnych, społecznych, kulturowych. Zwracam uwagę,
iż Polska odbiega od standardów europejskich chociażby przez fakt dokonania akcji o nazwie „ Hiacynt” w dniach 15, 16
listopada 1985 roku, gdzie na polecenie generała Czesława Kiszczaka Milicja Obywatelska we współpracy ze Służbą
Bezpieczeństwa przeprowadziła ogólnopolską akcję skierowaną przeciwko gejom. Celem tej akcji było zastraszanie
środowisk, poprzez spisywanie, przesłuchania, wypędzanie z knajp. 34 Jednym z ważniejszych wydarzeń w historii
homoseksualizmu było skreślenie go z listy WHO jako choroby w 1991 roku. Następnie w niektórych krajach możliwość
legalizacji związku partnerskiego. 35 W Europie i USA ( niektóre stany) jest możliwość zawarcia związku małżeńskiego
osób homoseksualnych 36 , albo dokonać tzw. ceremonii zaślubin, która nie jest tożsama z małżeństwem ale ma pewne
prawne przywileje. Daje to szersze możliwości związane z życiem codziennym par. Ograniczenia niegdyś wystosowane w
kierunku mniejszości seksualnych ustępowały większej aprobacie, zrozumieniu, tolerancji.
Jeżeli miałabym poruszać kwestie Polski, kwestia ta jest nieuregulowana prawnie. Nie ma zapisku dotyczącego
zakazu kontaktów seksualnych, ale nie ma i zakazu dyskryminacji z powodu orientacji, możliwości rozliczania
podatkowego, czy możliwości otrzymania spadku po partnerze. Były przeprowadzone próby utworzenia ustawy o
legalizacji związków homoseksualnych przez posłankę Joannę Sosnowską z SLD w roku 2002, oraz senator Marię
Szyszkowską latem 2003. Żadna z ustaw nie weszła na sejmowa wokandę, a argumentacją, że jest to sprawa mało
ważna. 37 W prawdzie społeczeństwo polskie jest bardziej świadome czym jest homoseksualizm, niż 20 lat temu 38 , to
nadal potrzebna jest publiczna dyskusja, by pomóc poznać i zrozumieć. Nadal pary homoseksualne spotykają się z dużą
stygmatyzacją i stereotypizacją. 39
„Państwo polskie nie ma problemu z homoseksualistami, tak jak i nie ma problemu z przemocą w
rodzinie, z przerywaniem ciąży. Państwo polskie nie ma problemu z tym, z czym problemu mieć nie chce.
Nie zauważa problemu. Problemami zajmują się organizacje społeczne. Jeśli homoseksualiści nie
wywalczą swoich praw, nie będą ich mieli. Tak samo o prawa walczyli Czarni, walczyły kobiety. W Polsce
szybciej znajdziemy chętnych do walki o prawa kobiet w Afganistanie niż o prawa „naszych” gejów. MY?
MY jesteśmy tolerancyjni!” 40
2. Współczesne ujęcie homoseksualizmu
Podtytuł mojej pracy brzmi społeczno- kulturowy coming out lesbijek. Miałam na myśli wyjście z ukrycia w skali makro
i mikro społecznym, choć bardziej będzie mnie interesować dyskurs publiczny. 41
Demokratyzacja, która nastąpiła w Polsce po roku 1989 spowodowała, iż grupa dominująca, czyli heteroseksualna
32
Tamże, s.121
33
Wypowiedź senatora Dirksena z 1954 roku, Tamże, s.122
34
K.Adamska, op. cit., s.99
35
W 1989 roku, Dania jako pierwszy kraj zalegalizowała związki homoseksualne. Holandia w roku 2000 ustanowiła prawo
zezwalające na zawieranie związków małżeńskich i adopcję dzieci przez pary homoseksualne. Kraje takie jak: Szwajcaria, Belgia,
Francja, oraz niektóre regiony we Włoszech, Niemczech i Hiszpanii uznają związki tej samej płci. Claire M. Renzetti, Daniel J.
Curran, Kobiety mężczyźni społeczeństwo, Warszawa 2005, s.248
36
Dopuszczalne tylko w Belgii, Holandii, Danii i Hiszpanii ( od 4.07.2005). www.kobiety-kobietom.com
37
Magdalena Ciołak, Homoseksualne związki partnerskie. Socjologiczne studium partnerstwa w związkach kobiecych,
Szczecin 2007/2008, s. 15, praca licencjacka.
38
Z internetowej sondy, gdzie internauci odpowiedzieli na pytanie: czym według Ciebie jest homoseksualizm? Odpowiedziano:
Czymś niedopuszczalny- 9%, Chorobą- 4%, Nie mam zdania- 2%, Orientacją seksualną, zupełnie jak heteroseksualizm- 69%, Czymś
zupełnie normalnym- 11%, Rozprzestrzeniającym się trendem- 2%. http://fc392f.mojasonda.pl/?arg1=wyniki Oczywiście sonda ta jest
niereprezentatywna, jednak pytanie o homoseksualizm jest przejawem świadomości i wiedzy ludzkiej.
39
W ostatnich latach ( w Polsce) badania ilościowe dotyczące postaw wobec homoseksualistów prowadzone były przez
CBOS(49/2001,49/2002). Np. w 2001 r. 69% respondentów opowiedziało się przeciwko legalizacji małżeństw homoseksualnych(
53% zdecydowanie przeciw), wobec 24% popierających ten pomysł (8% zdecydowanie za). Z kolei w 2002r. 76% respondentów
deklarowało sprzeciw wobec idei legalizacji konkubinatów homoseksualnych ( 62% zdecydowanie przeciw; 15% za, przy czym
zdecydowanie poparło ten pomysł tylko 4%). Zbyszek Sypniewski, Błażej Warkocki, Homofobia po Polsku, Warszawa 2004, s. 30
40
Tamże, s.27
41
Jak wcześniej wspomniałam z uwagi na obszerną tematykę i wieloaspektowość zagadnienia, nie będę poruszać kwestii
coming out osoby homoseksualnej przed rodziną czy znajomymi, choć być może powinnam z uwagi na to, że jest to czynnik
powodujący wyjście i powiedzenie publiczne kim jestem, dzięki akceptacji bliskich. Z drugiej strony wzięcie udziału w manifestacji,
czyli tłumnego zbiorowiska nie musi być poparte uzewnętrznieniem się przed najbliższymi.

musiała dostrzec innych, którzy również żyją w naszym społeczeństwie i z coraz większym rozmachem starają się
ukazać, zaznaczyć, że nie tylko istnieją ale i funkcjonują jako prawowici obywatele. Ciężko jest oddzielić grubą kreską
działalność gejów i lesbijek, gdyż starają się oni współdziałać razem. Postaram się jednak przedstawić czysto lesbijskie
przejawy ich działalności.
Istnieją pewne szczątkowe dokumenty dotyczące początków działalności ruchu lesbijsko- gejowskiego, zazwyczaj w
formie ulotek. Skupmy się jednak na przełomowej, w historii powstawania w ujęciu społecznym homoseksualiźmie czyli
dacie 23.02.1990 gdzie warszawski sąd zarejestrował pierwsze Stowarzyszenie Grup „Lambda”. Była to ogólnopolska
organizacja skupiająca lesbijki i gejów, która w niedługim czasie stworzyła filie w innych dużych miastach polskich. W
1992 roku powstała pierwsza grupa lesbijska Lambda- BILITIS 42 . Ruch lesbijek i Gejów ( RLG) to kolejna zarejestrowana
w 1994 roku organizacja, która działa tylko w Warszawie i zrzesza właściwie kobiety. „Lambda- Poznań” istnieje jako
niezależna grupa skupiająca osoby o orientacji homoseksualnej, gdzie utworzona została prócz grupy sportowej czy
turystycznej grupa lesbijek. Mimo, że stowarzyszenia się zawiązują i rozwiązują to jednak ich program jest bardzo
podobny 43 . Przede wszystkim działacze organizują grupy wsparcia, dyskusje, dyżurują przy telefonach zaufania, wydają
ulotki o „wyjściu z ukrycia”, walczą o tolerancję próbując zwalczyć utarte stereotypy i uprzedzenia. Starają się także
walczyć z dyskryminacją, uregulować prawne kwestie dotyczące związków partnerskich oraz zajmują się profilaktyką
HIV/AIDS. 44
Kolejnym przykładem społeczno-kulturowego wyjścia lesbijek jest tworzenie się „branżowych” knajp. Są one
skierowane głównie na osoby homoseksualne, ale nie jest powiedziane, że osoby heteroseksualne nie mogą przychodzić
do tego typu miejsc. Zdarza się tak, że jest przeprowadzana selekcja, przed wejściem, by nie wpuszczać osób, które
mogłyby popsuć zabawę innym gościom. Lokale branżowe, to nie tylko dyskoteki ale i puby, kawiarenki, kina, sauny.
Nowością na rynku są miejsca gay-friendly, gdzie lokal jest otwarty dla wszystkich i nie ma żadnych selekcji. W klubach
typowo branżowych organizowane są imprezy przeznaczone tylko dla gejów lub tylko dla lesbijek w trakcie tygodnia, w
weekendy duże dyskoteki, ze wstępem dla wszystkich. Urozmaicane są one występami drag queen 45 , a nawet
konkursami na najlepszą drag w Polsce. Tendencja jest taka, że większość klientów tych miejsc to mężczyźni, z tego
względu, że lesbijki preferują spotkania w ich kobiecym gronie u jednej z nich w domu, gdzie panuje „ swojski klimat”, luz
gdzie jest po prostu przytulniej. 46 Kluby branżowe powstają w większych miastach Polski np. Poznań, Warszawa, Olsztyn,
Wrocław, Kraków, Jelenia Góra, Łódź, Szczecin, Toruń, Bydgoszcz. Specyfiką tych lokali jest fakt, że powstają i znikają
bardzo szybko, ze względu na mniejszościową grupę gości, problemy administracyjne itd. 47 Istotne jest to, że tworzą
nowy wymiar stylu życia lesbijek. 48
Jej następnym przejawem, i myślę, że jeszcze ważniejszym z punktu wyjścia z ukrycia jest rozwój w kulturze.
Rozumiem przez to twórczość homoseksualną: film, teatr, literatura, a także przejawy wątków homoseksualizmu w mass
mediach: prasa ( typowo branżowa), ale i artykuły w gazetach normalnych, programy telewizyjne, reportaże.
Jeśli mowa o sztuce homoseksualnej nie jest ona aż tak ciekawym zjawiskiem jak społeczne ujawnienie się lesbijek i
gejów poprzez mass media, z tego względu, że jest ona tworzona przez osoby o tej orientacji, albo jej sympatyzujące,
która może przedstawiać wartościująco jedną ze stron, i często jest dostępna tylko w danym kręgu towarzyskim. 49
W ostatnich czasach można było przeczytać wiele artykułów na temat tabu chociażby w Nesweeku, Gazecie
Wyborczej. 50 W telewizji można było obejrzeć programy z udziałem przedstawicieli organizacji ale i osobami
zorientowanymi homoseksualnie: „Rozmowy w toku”, „Teraz My”, „W roli głównej”, „Kuba Wojewódzki”. 51 Myślę, że jest to
nowa tendencja w programach telewizyjnych. Przyciągają one sporą ilość publiczności, gdzie poruszane są tematy, które
były wcześniej tabu. To pewien krok, który pozwała poznać specyficzną grupę mniejszościową. Nie wiem czy celem tych
42
Rozwiązana w 1996 roku.
43
„1.reprezentowanie środowiska lesbijek i gejów oraz ochrona ludzie zorientowanych homo- i biseksualnie przed
dyskryminacją; 2. propagowanie pozytywnego wizerunku gejów w społeczeństwie, sprzyjającego ich lepszej asymilacji, w tym
działalność edukacyjna i informacyjna; 3. prowadzenie Centrum Informacyjno- Konsultacyjnego dla gejów i lesbijek, w tym
stacjonarnego poradnictwa specjalistycznego; 4.organizowanie imprez kulturalno- rozrywkowych i oświatowych, służących integracji
środowiska.” – cele działalności „Inicjatywy Gdańska” powstałego w 1992 roku. K.Adamska, op. cit., s.131
44
Por. tamże, s.129-135
45
Jest to mężczyzna upodabniający się strojem i makijażem do kobiety, występujący na estradach klubowych.
www.wikipedia.pl
46
K. Adamska, op. cit., s.140
47
Por tamże, s.139- 143
48
Więcej o stylu życia lesbijek znajduje się w rozdziale trzecim.
49
Tak się dzieje z literaturą piękną ( zazwyczaj umieszczana na stronach internetowych, albo wydawana przez małe
wydawnictwa i rozpowszechniana drogą pantoflową). Spotkałam się tylko z jedną książką o tematyce homoseksualnej „Aimee i
Jaguar” Ericki Fischer, większość książek poruszających tę tematykę to literatura popularno- naukowa. Jedynym wyjątkiem jest
możliwość kupienia książki „Tęczowy elementarz” Roberta Biedronia, szef KPH ( Kampania Przeciw Homofobii). To nie znaczy, że
ich nie ma bo są, i dzięki możliwościom internetowym można je nabyć.
50
Nie jestem w stanie napisać dokładnych tytułów i dat, kiedy owe artykuły się ukazały, ale na stronie Newsweeka
wyszukałam ich 40 od 2002 roku, przy czym w 2007 było ich 9, a w 2008 już 13. Trzeba również zaznaczyć, że są to artykuły
napisanie obiektywnie z przedstawieniem dwóch stron, mniej popularno- naukowe, a bardziej informacyjne lub ujmujące problem ze
strony życia codziennego.
Coroczny plebiscyt „Róże Gali” (2010 rok) organizowany przez magazyn Gala, wygrali w kategorii piękne par Tomasz
Raczek i Marcin Szczygielski. Świadczy to o pewnym progresie w zmieniającym się społeczeństwie Polskim.
51
Nie jestem również w stanie przytoczyć dokładnych dat wyemitowania odcinków poruszających tego tematu, udało mi się
znaleźć na stronie internetowej „Rozmów w toku”, odcinki zatytułowane Jestem ojcem geja, czy Ujawniam Wam moją tajemnicę…(
Gdzie bohaterem odcinka była Tomasz Raczek, redaktor, krytyk i znana osobistość w Polsce.) Innym przykładem mógłby być
publiczny coming out aktora Jacka Poniedziałka. Artykuł ukazał się w gazecie Fakt, 14.12.2005 roku.

programów i artykułów było wywołanie sensacji, czy wyedukowanie społeczeństwa, jednak osoby oglądające mają
szanse oswoić się chociażby w minimalnym stopniu ze zjawiskiem i móc skonfrontować informacje z dotychczasowymi.
Ostatnim często zauważanym przeze mnie zjawiskiem jest włączanie wątków homoseksualnych do masowo oglądanych
seriali. Przykładem jest serial „Brzydula”, gdzie gej jest stylistą i projektantem mody, dość ekscentrycznym i w
humorystyczny sposób przedstawiony. W bardzo popularnym serialu „M jak Miłość”, pojawił się wątek lesbijki, która
chciała uwieść jedną z bohaterek. W serialu „39 i pół”, dwie mieszkające lesbijki są sercowymi doradczyniami głównego
bohatera, wątek nauczyciela geja w „Na wspólnej”. Nie wspomnę już o zagranicznych serialach, gdzie występowanie
postaci homoseksualnej nie jest niczym zadziwiającym. W naszym społeczeństwie jest to jednak nowością, tak samo jak i
nowością, i wielka premierą było wyemitowanie filmu uchodzącego za branżowy: „Tajemnice Brokeback Mountain”-
31.01.2009 roku. 52
Rozwój filmu i kina poszedł w takim kierunku, że można obejrzeć na dużym ekranie, w normalnym kinie bez żadnego
skrępowania film o tematyce lub z wątkiem homoseksualnym np. „Obywatel Milk”- najnowsza premiera w Polsce styczeń
2009, „ Bańka mydlana”, „Monster”- mniej znany film o lesbijkach ale dany jako dodatek do czasopisma, „Sex w wielkim
mieście”, przykładów można by mnożyć. Jak widać są to filmy gdzie bohaterami są przeważnie mężczyźni. Z nie
wymienianych filmach o lesbijkach można wyróżnić: „Aimee i Jaguar”, „Dzikie trzciny”, „Inne spojrzenie”, Boys On the
Side”, „Złodziejka”, „Lato miłości” itd. 53
Nie można nie pominąć pośredniej formy kultury lesbijskiej, którym jest Internet.Polska jest społeczeństwem
informacyjnym, którym głównym składnikiem jest właśnie forma komunikacji za pomocą Internetu. Jest on głównym
pośrednikiem w przekazie, dostarczaniu, tworzeniu informacji. Wniosek taki, że w coraz większym stopniu, i większej
ilości pojawia się stron o tematyce homoseksualnej. 54
Ostatnim przejawem i najważniejszym, z punktu widzenia interakcji społecznych jest spotkanie „face to face”,
które nie odbywa się poprzez szklany ekran telewizora czy komputera ale w realnym środowisku i bezpośrednim
kontakcie. Na myśli mam manifestacje, konferencje i sympozja. Jeśli mowa o manifestacjach to najpopularniejszym jest
organizowany co roku Marsz równości. We wcześniejszych latach ( Marsz równości zorganizowany w listopadzie 2005
roku w Poznaniu, gdzie odbył się on nielegalnie bo bez zgody prezydenta miasta) dochodziło, do zamieszek miedzy
zwolennikami i przeciwnikami. Policja wówczas zatrzymała 68 osób z opozycji i kilka z grupy maszerującej. Z sondy
przeprowadzonej w Internecie na pytanie czy Parada Równości powinna się odbyć w Warszawie 49,42% internautów
odpowiedziało, że nie, 45,99% tak, a 4,59- nie wiem. 55
Przed rokiem 1989 polskie lesbijki mogły uczestniczyć jedynie w międzynarodowych spotkaniach organizowanych przez
ILGA ( International Lesbian and Gay Association). Wraz z upływem czasu zaczęto organizować konferencje naukowe,
dla hetero i homoseksualnych osób w Polsce. W 1991 roku w Zielonej Górze odbyła się konferencja na temat
„ Wychowawcze, etyczne i społeczne problemy zachowań seksualnych młodzieży”, gdzie zostały wygłoszone trzy
referaty poruszające kwestie homoseksualizmu. Kolejnym była sesja na temat: „Odmienność w społeczeństwie polskim
oczyma socjologa.”- Warszawa 23.01.1993, czy konferencje poświęcone zagadnieniu HIV/AIDS ( listopad 1992
Uniwersytet Warszawski). Progresem był fakt, że z roku na rok zmienił się charakter i organizator tych spotkań. 56
Organizacje lesbijsko- gejowskie w mniejszym stopniu były całkowitymi organizatorami, a inne organizacje pozarządowe
czy uczelnie wyższe zaczęły się czynnie włączać. Stowarzyszenie Faros i Młode Centrum zorganizowało konferencję
"Gej, lesbijka - mity i stereotypy funkcjonującej w społeczeństwie", która odbyła się 19 października 2004 r. na Wydziale
Historyczno-Socjologicznym, w Uniwersytecie w Białymstoku. 57 W zeszłą sobotę (21 czerwca) KPH – przy wsparciu
Fundacji im. Róży Luksemburg - zorganizowało konferencję poświęconą roli związków zawodowych w walce z homofobią
w zatrudnieniu. W spotkaniu wzięli udział m.in. przedstawiciele kilku oddziałów KPH, w tym oddziału toruńskiego. 58
Jak powyżej przedstawiłam, społeczny i kulturowy aspekt lesbijek zmienia się w szybkim tempie. Jest fakt, że
działają one z mniejszym natężeniem niż geje jednak poprzez swoje postawy starają się uwidocznić i przyzwyczaić ludzi
do siebie. Ta nowa forma bycia kobietą jest może zaskakująca, niemożliwa do zaakceptowania, jednakże funkcjonuje i to
prężnie jak się okazuje w społeczeństwie polskim.
3. Lesbijki bliżej nas
W tym rozdziale skupię się na społecznym ujęciu kobiety- lesbijki ale w mikro skali. Pragnę przedstawić styl życia,
codzienność, wygląd zewnętrzny, zainteresowania lesbijek. Posłużę się literaturą przedmiotu, obserwacjami
poczynionymi oglądając polskie i zagraniczne filmy, wywiadami, oraz własnymi obserwacjami.
Funkcjonuje wiele stereotypowych ujęć wyglądu lesbijek. Jeden z nich widoczny jest w serialach, które ukazują
kobiety lesbijki jako bardzo męskie. 59 Męskie czyli wyglądające jak „babochłoy”, które jeżdżą na motorach, ubierają się w
52
Według stacji TVN ten fakt został ogłoszony jako pierwsza emisja tego typu filmu, musze przyznać, że kilka lat temu przez
przypadek natknęłam się na film wyemitowany na TVP2, chyba ( nie mam niestety pewności) w cyklu Kocham kino przedstawiający
historie przemian kulturowo- społecznych lesbijek na przełomie lat 60, 70 XX wieku i 2000 roku o tytule „If these walls could talked
2”, był on jednak wyemitowany w godzinie 23. Przypuszczalnie może to świadczyć o obawie w odbiorze filmu. Jest to jednak moja
refleksja, a nie sprawdzone informacje.
53
Por., K.Adamska, op. cit., s 91, www.les.art.pl oraz wiedza własna.
54
Więcej szczegółów w kolejnym rozdziale.
55
Por., http://www.idg.pl/sonda/358.html
56
Por., K.Adamska, op. cit., s. 147-149
57
http://kobiety-kobietom.com/queer/art.php?art=1348
58
http://kphtorun.wordpress.com/tag/konferencja/, od roku 2000 w wielu miastach Polski organizowane są konferencje, zjazdy
itp. Nie sposób ich wymienić ani opisać.
59
Przykładem może być film „Monster”.

garnitury, starają się być szarmanckie, i grzeczne, kupując kwiaty. Mają krótkie włosy, tatuaże i pierścionki ( konkretniej
obrączki) na kciukach. W stosunku do innych kobiet zachowują się jak genetalmani starając się być oparciem dla drugiej
kobiety, zapewniając jej bezpieczeństwo ( model gentelmana). 60 Bardzo często noszą one bojówki, są wulgarne i
agresywne. Palą papierosa za papierosem, i piją duże ilości alkoholu ( model żołnierza). To określana przez niektórych
udawana męskość, oceniana jest jako nienaturalna. Lesbijki również kojarzą się, lub są przedstawiane jako grube, źle
obstrzyżone kobiety, i jeszcze gorzej ubrane, bo przykładowo w koszule flanelowe, wyglądające jak robotnicy, które nie
mają poczucia humoru, ale potrafiące za to naprawić samochód, czy pomóc w pracach domowych, typowo męskich (
model robotnika). 61 Niniejszy obraz jest poniekąd utrwalany w serialach, powodując jednocześnie utrwalanie go w
społeczeństwie, co może prowadzić do tworzenia się stereotypów i uprzedzeń. Z własnych obserwacji sadzę, że ten
podział jest w pewnym stopniu prawdziwy, nie generalizowałabym go jednak na całą grupę lesbijek, kategoryzując je tylko
w ten sposób.
„Są rzeczywiście bardzo męskie lesbijki, które wyglądają, które by wtłukły nie jednemu chłopakowi, ale raczej je
omijam szerokim łukiem bo się ich po prostu boję (…)o Jezu jeżeli czuje się bardziej męska i się czuje lepiej jako
mężczyzna to niech sobie będzie tym „babochłopem”. Są bardzo miłe, szarmanckie, noszą na rękach, kupują kwiaty i
przynoszą piwo z baru dla „laleczki”. To nie jest kwestia samego lesbijstwa ale chyba już transseksualizmu.” 62
W literaturze naukowej wyróżnia się dwa typy lesbijek: butch 63 , już wcześniej opisany, oraz femme. Kobieca lesbijka
to inaczej femme. Charakteryzują się one, wyglądem bardzo kobiecym, ubierają się schludnie, gustownie i elegancko.
Nie rzadko noszą obcasy, i są umalowane. Często są określano jako te wojujące i przebojowe. Utożsamiane zazwyczaj z
feministkami walczącymi o prawa kobiet, aktywistkami biorącymi udział w marszach i paradach. Zazwyczaj postrzegane
jako wykształcone, udzielające się w organizacjach pozarządowych i biorące udział w różnego rodzajach np.
konferencjach tematycznych. 64
„Ja osobiście jestem kobiecą les i jeśli chodzi o dobór partnerek to wybieram zawsze bardziej męskie.” 65
Taki podział wydaje się być sztuczny i nie powinno się go sztywno przyjmować z tego względu, że i te męskie lesbijki
mogą być bardzo wrażliwe, i czułe, jak i kobiece agresywne. . Bardzo trafnie tę zależność wyraża powiedzenie: butch dla
gości, femme w miłości. 66
Mając obraz lesbijek można pójść o krok dalej i wejść w ich życie codzienne. Ogólnie rzecz ujmując lesbijki
mówią, że nie różnią się od innych par heteroseksualnych i ludzi. Robią te same rzeczy. Pracują, uczą się, jak każdy
człowiek. Starają się uczestniczyć w życiu kulturalnym, oraz społecznym. Nie jest to tożsame z afiszowaniem swojej
seksualności, lecz życiu jak wszyscy normalni, czyli heteroseksualni ludzie. 67 Borykają się z problemami natury
finansowej, osobistej, jak wszyscy obywatele, tak dodatkowo z kwestiami prawnymi, utrudniającymi życie razem oraz
faktem (w większości przypadków) rezygnacji z posiadania dzieci, biologicznie jak i adopcyjnie.
Jeśli miałabym poruszać temat pracy zawodowej, stereotypowo lesbijki są postrzegane jako te, które mają
pewien talent artystycznym tak jak i geje, jednak nie spotkałam się z konkretnie wymienionymi zawodami typowymi dla
lesbijek.
Mają one obawy o to, by nie zostać zwolnioną z pracy z powodu swojej orientacji. Dlatego tez starają się ukrywać te sferę
życia. Są także świadome tego, że mogłoby to im utrudnić życie zawodowe. Nie wiem na ile jest to związane z poczuciem
dyskryminacji chociażby z uwagi na to, że jest się kobietą, na ile dystans związany, z tym, że powiem o sobie tylko moim
bliskim, a na ile obawą , o faktyczne konsekwencje wystosowane z uwagi na orientację. 68
Kobiety w związku starają się funkcjonować opierając się na zasadzie partnerstwa. Podział prac domowych jest
elastyczny i odbywa się w miarę możliwości i czasu każdej z partnerek. Poniekąd prace łączą się z siłą jednej z nich.
Jeżeli, któraś jest silniejsza to ona wówczas dźwiga zakupy. Jeżeli tylko jedna jeździ samochodem, to ona wówczas się
nim zajmuje. Widoczne jest tutaj wymieszanie się ról płciowych, które nie zawsze jest związane z podziałem lecz czysto
„technicznym” rozwiązaniem.
„Nie no w sumie to ja nie bardzo lubię sprzątać więc Kaśka to robi, ja za to gotuję, ale nie wiem czy to jest jakiś
podział. Po prostu dzielimy się obowiązkami z uwagi na to co której sprawia większy kłopot. Ja denerwuje się jak coś mi
nie działa w samochodzie i nie lubię w nim grzebać, ale zdarzało się, że musiałam i nie było problemu. Nasz układ jest
raczej partnerski.” 69
60
Modele wyróżnione to słowotwórcze nazwy tworzone przeze mnie w celu ułatwienia scharakteryzowania danej
społeczności.
61
Por M. Abramowicz, A. Bartkiewicz, Jestem gejem. Jestem lesbijką. Komu mogę o tym powiedzieć?, KPH 2005, s. 12-13, a
także http://www.homiki.pl/modules.php?name=News&file=article&sid=2791, obserwacje własne.
62
Fragment wywiadu nr. 2 przeprowadzony i wykorzystany w pracy „Homoseksualne związki partnerskie. Socjologiczne
studium partnerstwa w związkach kobiecych.” M. Ciołak, Szczecin 2007/2008 praca niepublikowana.
63
Lesbijki, które ubierają się i zachowują w sposób charakterystyczny dla mężczyzn.
64
65
66
67
68
Por. te same źródła jak w przypisie 61
Fragment wywiadu nr. 1
Sandra Risa Leiblum, Terapia zaburzeń seksualnych, Gdańsk 2005, s. 389
Wnioskuję tak na podstawie przeprowadzonych wywiadów.
Por. Krystyna Salany, Beata Kowalska, Marcin Śmietana, Homoseksualizm perspektywa interdyscyplinarna, Kraków 2005, s.
148-149 oraz wiedza własna.
69
Fragment wywiadu nr. 1.

Wychodząc już poza ramy domowego ogniska lesbijki mają dużo możliwości funkcjonowania w życiu
społecznym. Prócz organizacji o charakterze gejowsko- lesbijskim, jak już wcześniej wspomniałam mają one możliwość
chodzenia na do klubów branżowych, a także kin, czy kawiarni. Są to nowe przejawy tej kultury, które powodują
zacieśnianie więzów, tworzenie solidarności. Przychodzi się tam z bardzo różnych powodów, by się dobrze bawić, by móc
kogoś poznać, lub by móc zdobyć kogoś na jedną noc. Przez same środowisko określane są takie miejsca w bardzo
różny sposób. Bardzo często w pozytywny ale również i taki:
„(…)bo jeżeli jest ta taka branża, śmietanka właśnie świata homoseksualnego, która chodzi do klubów gejowskich
i tak wiesz w klimacie branżowym to, to jest Sodoma i Gomora. Oni to tam się wymieniają jeden z drugim, każdy z
każdym…tam znają się nie dlatego, że znają się z widzenia tylko znają się bardzo mocno, dogłębnie. Także to jest
średnie, no bo nie ma tam jakiegoś takiego poszanowania, po prostu wszyscy się ze wszystkimi pierdolą za
przeproszeniem na lewo i na prawo każdy z każdym podczas jednej imprezy bo chcą zaliczyć trzy osoby i są z siebie
dumni.” 70 Bezpośrednie kontakty lesbijek prowadzą do poznania się, poznania grupy, jednak bardzo popularnym jest
kontaktowanie się w sposób pośredni. Prócz stron organizacji takich jak Lambda : http://www.lambdawarszawa.org/,
można znaleźć strony informacyjne: http://www.innastrona.pl/, http://kobiety-kobietom.com/, http://les.art.pl/, czy
http://piekielko.info/. Tego typu strony zamieszczają najnowsze informacje dotyczące zmian w sprawach osób
homoseksualnych ( konkretniej lesbijek), artykuły z całego świata, a także napisane przez nie same. Można tam znaleźć
wiersze, opowiadania, zdjęcia, spis filmów, przepisy kulinarne, ogłoszenia, fora itd. itd. Właściwie wszystko co na
normalnych portalach. Inną formą poniekąd coming outu lesbijek jest prowadzenia blogów, czyli internetowych
pamiętników, gdzie opisują one swoje życie, troski, radości. 71 Oczywiście powstały chat roomy, zatytułowane np. les.
Pojawia się dzięki temu sposobność, by móc porozmawiać, poznać się, umówić wymienić poglądy czy informacje. W ten
sposób społeczność lesbijska staje się coraz bardziej zżyta.
Pisząc o wyjściu z ukrycia lesbijek nie można nie wspomnieć o tym, że jedną z możliwości spędzenia wolnego
czasu jest branie udziału w konferencjach, o których już pisałam. Inna także ciekawą jest funkcjonowanie jako działaczka
w organizacjach, lub też branie udziały w marszach. Nie wszystkie lesbijki są temu przychylne z tego względu, że nie
czują potrzeby wychodzenia na ulice i pokazywania swojej seksualności. Wolą pozostać w zaciszu domowym, albo po
prostu nie zwracać na siebie uwagi.
„ No wiesz co ja się w ogóle nie afiszuję ze swoją seksualnością tak naprawdę, bo no gdzie miałabym się z tym
afiszować?(…)Nie, nigdy w czymś takim nie uczestniczyłam.
Tak naprawdę mam mieszane uczucia co do tych pochodów, bo wywołują w ludziach taką agresję w stosunku do
ludzi homoseksualnych.” 72
Powyżej przedstawiłam, nie w pełnej formie życie lesbijek, ale pewien tylko zarys, który wymagałby głębszego
zbadania, poprzez wywiady i obserwację. Widoczne jest, że lesbijki są bliżej nas, poprzez modelowanie stylu życia ludzi
heteroseksualnych ale i tworzenie swoistego dla swojej grupy stylu życia, albo jego elementów w bardziej lub mniej
bezpośredni kontakt z otoczeniem. Myślę, że starają się nie zwracać na siebie takiej uwagi, jak robią to geje by ludzie
zaczęli je traktować jak równych sobie, bez żadnych uprzedzeń, by dystans się zmniejszył.
Zakończenie
Niniejsza praca przedstawia rys historyczny tworzenia się homoseksualizmu kobiecego w celu poznania tej grupy
ludzi. Zdaję sobie sprawę, że zostało to zrobione w nieco okrojony sposób, prezentując wybrane przeze mnie epoki, oraz
przedstawicieli którzy wnieśli coś nowego lub znaczącego. Stworzony rys jest pewną teoretyczną bazą bez, której nie
można by było pojąć konsekwencji współczesnego ujęcia homoseksualizmu. Myślę, że spowodowało to lepsze
zrozumienie postępowania danej grupy, przybliżenie jej wyglądu, bez wartościowania.
Starałam się dokonać analizy nie popadając w szczegółowość związaną z tym tematem. Pozwoliło mi to na płynne
przejście do trzeciej części, gdzie zaprezentowałam wywiady z osobami homoseksualnymi, opowiadającymi o swoim
życiu codziennym, gdzie zaznaczają, że żyją tak jak inni obywatele. Dzięki temu zabiegowi chciałam ukazać w mniej
stereotypowy sposób kobiety homoseksualne. Być może moja praca będzie dla innych miała charakter poznawczy, i
edukacyjny, tak jak i dla mnie. Chciałam również by spowodowała ona trochę wyrozumiałości, wśród innych i
poszanowania cudzych preferencji, upodobań, nawet jeśli są bardzo sprzeczne z własnymi. By i tacy ludzie znaleźli
miejsce w społeczeństwie Polskim, a inni traktowali je z mniejszym dystansem.
70
Fragment wywiadu nr. 2
71
Nie chciałabym podawać żadnego adresu, z tego względu, że nie mam przyzwolenia autorki. W prawdzie jest on dostępny
dla wszystkich użytkowników Internetu, wolałabym jednak go nie przytaczać w niniejszej pracy.
72
Fragment wywiadu nr. 1

BILBLIOGRAFIA
1. Adamska K., Ludzie obok, lesbijki i geje w Polsce, Toruń 1988
2. Boczkowski K., Homoseksualizm, Kraków 2003
3. Boswell J., Chrześcijaństwo tolerancja społeczna i homoseksualność, Kraków 2006
4. Dover K.J., Homoseksualizm grecki, Kraków 2004
5. Fijałkowski P., Seksualność, psyche, kultura, Warszawa 2007
6. Giddens A., Socjologia, Warszawa 2004
7. Leiblum S. R. , Terapia zaburzeń seksualnych; Gdańsk 2005
8. Renzetti C.M., Curran D.J., Kobiety mężczyźni i społeczeństwo, Warszawa 2005
9. Sypniewski Z., Warkocki B., Homofobia po Polsku, warszawa 2004
10. Slany K., Kowalska B., Śmietana M., Homoseksualizm, perspektywa interdyscyplinarna, Kraków 2005
11. Adresy stron internetowych