Full page fax print - Pen-Kurd

1
Peymana Rakirina Hemû Awayên
Cudahîdanan Li Dijî Jinan
(1979)
166 dewletan ev peyman wajo kiriye (2000)
Komîsyona NY ya Jinan di 1946’an de ava bû, di
salên 60’î de dest pê kir û berê xebata xwe da
hemû awayên cudahîdanan li dijî jinan. Komîsyon
berê li ser mafên jinan ên siyasî û hevwelatiyê
xebîtiye. Grûpê danezanek amade kir ku civîna
NY ya giştî ew di 1967’an de qebûl kir. Ev
danezan bû bingehê peymana sala 1979’an a
rakirina hemû awayên cudahîdanan li dijî jinan (Bi
navê Peymana jinan jî hat binavkirin).
Peymana jinan ji 30 bendên ku bi mafên jinan ên
li hemû waran, pêk tê. Komîteya hemû awayên
Cudahîdanan li dijî Jinan (Committee on the
Elimination of All Forms of Discrimination
against Women, CEDAW) çavdêriyê dike, bê ka
Peymana jinan çawa tê şopandin.
Welatên ku Peymana Jinan wajo kiriye, divê her
sê mehan carekê raporan bidin komîteyê, heta ku
bê zanîn bendên Peymana Jinan çawa tên
tetbîqkirin. Komîte raporan dide “ECOSOC”ê
(Encûmena aborî û civakî) civîna NY ya giştî. Ev
rapor dû re ji Komîsyona Jinan re tên şandin.
Komîte dikare ji tiştên di raporan de tên gotin û
agahdariyên ji welatên peymanê tên wergirtin
hereket bike û pêşniyazên xwe û şîret û tewsiyeyên
giştî pêşkêş bike.
Di 1998’an de protokoleke ku di Çileya Pêşîn a
sala 2000’î de hate qonaxa rêvebirinê, bi ser
Peymana jinan ve hat kirin. Protokola servehî tê
wê mahneyê ku jinên ku mafên wan ên mirovî li
gora Peymana jinan pêpes bûne, ji bo
sererastkirinê û standina garantî û tezmînatê
dikarin giliyên xwe li bal NY bikin. Berê îmkana
giliyê takekesî li bal Komîteya NY ya
Cudahîdanan li dijî Jinan hebû. Niha jî mimkin e
ku miorv li pêpeskirinên giran, an jî sîstematîk
bikole.
Beş 1
Bend 1
Di vê danezanê de mebest ji peyva ”cudahîdanan
li dijî jinan” ev e; her cudayî, awarte, an jî
sînorkirina li ser bingehê zayendeyê ku encama
bisînorkirinê dide, an xwediyê armanceke weha
ye, an jî ji bo jinan qîmetdayina mafên mirovan û
azadiyên bingehî yên di warê siyasî, aborî, civakî,
çandî û hevwelatî de, an jî yên di warekî din de
bêyî ku li rewşa medenî û li bingehbûna
wekheviya jin û mêran û mifahwergirtin, an jî
bicîhkirina van maf û azadiyan binihêre, ji holê
radike.
Bend 2
Dewletên endam ên peymanê hemû awayên
cudahîdanan li dijî jinan mehkûm dikin û hemfikir
in ku bi awayekî minasib û bêyî biderengîketinê
berê siyaseta xwe bidin nehiştina cudahîdanan li
dijî jinan û bi vê armancê berpirsiyariyê werdigirin
ku
a) ger berê nehatibe bicîhkirin, ew ê pirensîpa
wekheviya jin û mêran têxin qanûnên xwe yên
neteweyî yên bingehî, an qanûnên bingehîn yên
minasib û dê bi qanûnên bingehîn û navgînên
minasib ên din ewle bikin ku ev pirensîp di partîkê
de tetbîq bibe;
b) gava pêwîst be, bi naveroka qedexekirina
hemû awayên cudahîdanan li dijî jinan, tedbîrên
qanûnî û yên din ên bikêrhatî bistîne;
c) li ser eynî bingehê mafên mêran, ji bo jinan
parastina hiqûqî peyda bikin û bi dadgehên
neteweyî yên mafdar û dezgehên resmî yên din ve
li dijî her kirineke cudahîdananê, ji bo jinan
parastineke efektîv misoger bikin;
d) xwe ji her kirin, an reftariyeke cudahîdanan li
dijî jinan bi dûr bixin û ewle bikin, da ku meqam û
dezgehên fermî li gora vê berpirsiyariyê liv û
hereket bikin;
e) ji bo rakirina cudahîdanan li dijî jinan a ji aliyê
kes, rêxistin, an şîrketan ve hemû tedbîrên
bikêrhatî bistîne;
f) qanûndanîn jî tê de, ji bo guherandin, an jî
betalkirina qanûn û biryarnameyên heyî, urf û
adetên ku tê hêceta cudahîdanan li dijî jinan, hemû
çareseriyên bikêrhatî bistîne;
g) hemû biryarnameyên neteweyî yên cezeyî ku
tê mihaneya cudahîdanan li dijî jinan betal bikin.
Bend 3
Divê Dewletên endam ên peymanê qanûndanîna
ji bo jinan geşepêdaneke tam û gavên pêş ewle
dike û bi vî awayî ji bikaranîn û îstîfadekirina
mafên mirovan û azadiyên bingehî yên li ser
bingehê wekheviya bi mêran re garantiyê didin
wan jî tê de, di hemû waran de û bi taybetî di warê
siyasî, civakî, aborî û çandî de, ji bo jinan hemû
tedbîrên pêwîst bistîne.
Bend 4
1. Stendina tedbîrên Dewletên endam ên
peymanê yên demî û taybetî ku ji bo bilezkirina
wekheviya jin û mêran a rasteqîn, divê li gora vê
Peymanê, weke cudahîdananê neyê dîtin, lê divê
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@