Nr 15 - Tauron
01.01.2015 • Views
Share Embed Flag

Nr 15 - Tauron

Nr 15 - Tauron

Nr 15 - Tauron

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
tauron.pe.pl

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

START NOW

polskA<br />

EnerGIA magazyn<br />

NR 1 (<strong>15</strong>) | styczeń 2010<br />

grupy tauron<br />

ISSN 1689-5304<br />

Graliśmy<br />

w XVIII finale WOŚP!<br />

Prawo energetyczne | Rynek energii: Kanada | Zarządzanie projektami

wywiad wydarzenia<br />

spis treści<br />

PRAWDY I MITY str. 26<br />

Marcin Lauer<br />

Redaktor naczelny<br />

W samo południe 6 stycznia w Muzeum Energetyki<br />

w Łaziskach Górnych zaświecona została stuletnia<br />

tzw. żarówka Edisona<br />

Święto Światła<br />

i podsumowanie<br />

roku W Łaziskach<br />

Od pięciu lat raz w roku, zawsze rewolucji przemysłowej. Szlak został zdobywcą<br />

Złotego Certyfikatu Polskiej Orga-<br />

w święto Trzech Króli, mają<br />

okazję obejrzeć ją osoby zwiedzające<br />

wystawę muzealną. turystyczny. Do tej pory muzeum odwienizacji<br />

Turystycznej na najlepszy produkt<br />

W tym roku wydarzeniu został nadany wyjątkowy<br />

charakter i nazwa „Święto Światła”.<br />

Także tego dnia w Łaziskach zarząd i przedstawiciele<br />

rady nadzorczej spółki <strong>Tauron</strong><br />

Polska Energia spotkali się z mediami na<br />

tradycyjnym spotkaniu noworocznym.<br />

200-watową żarówkę z włókna węglowego<br />

wyprodukowano na początku XX wieku<br />

w Anglii, potem przez kilkadziesiąt lat<br />

używano jej w Rodezji. Żarówka Edisona<br />

to tylko jeden z kilku tysięcy eksponatów<br />

działającego przy Elektrowni Łaziska największego<br />

w Polsce Muzeum Energetyki.<br />

Zostało ono założone przez Polskie Towarzystwo<br />

Przyjaciół Muzeum Energetyki.<br />

Swoje podwoje otwarło dla zwiedzających<br />

9 grudnia 2003 r.<br />

Obiekt jest częścią Szlaku Zabytków Techniki<br />

Województwa Śląskiego. Tworzy go<br />

dziło kilkadziesiąt tysięcy osób.<br />

Po prezentacji historii światła w muzeum,<br />

przyszedł czas na spotkanie z dziennikarzami.<br />

– Ubiegły rok upłynął pod znakiem solidnej<br />

i rzetelnej realizacji przyjętej przez nas strategii<br />

Grupy. Wzmocniliśmy struktury handlowe,<br />

prowadzimy działania restrukturyzacyjne,<br />

przede wszystkim zaś realizujemy<br />

ponad 50 kluczowych projektów strategicznych<br />

– powiedział Dariusz Lubera, prezes<br />

zarządu <strong>Tauron</strong> Polska Energia.<br />

Do najistotniejszych wydarzeń 2009 r. prezes<br />

<strong>Tauron</strong>a zaliczył także potwierdzenie<br />

sposobu prywatyzacji spółki. 11 sierpnia<br />

ub.r. Rada Ministrów przyjęła plan prywatyzacji<br />

na lata 2009-2011, który zakłada,<br />

że w 2010 r. akcje <strong>Tauron</strong> Polska Energia<br />

zadebiutują na Giełdzie Papierów Wartościowych<br />

ponad 30 obiektów, które były świadkami<br />

w Warszawie.<br />

(ml)<br />

foto: Dariusz Wójcik<br />

02 Wydarzenia Święto Światła i podsumowanie roku w Łaziskach<br />

04 flesz gospodarczy Inauguracja czeskiej spółki <strong>Tauron</strong>a<br />

• List intencyjny z Kompanią Węglową • Połączenie Asseco Poland z ABG<br />

• PKE zbuduje blok 50 MW • Wzrośnie zużycie energii<br />

• Nowy prezes Vattenfall Poland<br />

06 Wydarzenia Ruch i <strong>Tauron</strong> grali w WOŚP<br />

08 Rynek Polskie firmy energetyczne chcą zainwestować 200 mld zł<br />

09 Notowania Komentarz miesiąca<br />

10 PRAWO Zmiany w prawie energetycznym przyjęte<br />

12 W Grupie Wieloletnia umowa na sprzedaż węgla • Elvita z Diamentem<br />

• Świąteczne prezenty od Enionu Energii • Nowa instalacja w ZG Sobieski<br />

• Nowe obiekty w Oleśnicy • Enion uczy oszczędzać energię • Karkonoski<br />

Festiwal Światła • Świąteczne spotkanie w ESW<br />

16 HANDEL Giełdy energii elektrycznej – Europejska Giełda Energii<br />

18 energia w UE Co się wydarzyło w 2009 roku<br />

20 Raport Rynek energii – Kanada<br />

22 StrategiA Zarządzanie i prowadzenie projektów w <strong>Tauron</strong> Polska Energia<br />

24 Innowacje <strong>Tauron</strong> w europejskim projekcie badawczym<br />

26 Prawdy i mity Wzrośnie rola metanu w energetyce<br />

28 Energia inaczej Falujący żywioł<br />

30 Felieton Surowce energetyczne nie chcą się wyczerpać<br />

Wydawca: <strong>Tauron</strong> Polska Energia SA, Departament Komunikacji Rynkowej i PR,<br />

dyrektor Paweł Gniadek, pawel.gniadek@tauron-pe.pl, tel. 32 774 24 37<br />

Redaktor naczelny: Marcin Lauer, marcin.lauer@tauron-pe.pl, tel. 32 774 27 06<br />

Redakcja: „Polska Energia”, ul. Lwowska 23, 40-389 Katowice, fax 32 774 25 24,<br />

e-mail: redakcja@tauron-pe.pl<br />

Zespół redakcyjny: Magdalena Rusinek, magdalena.rusinek@tauron-pe.pl, tel. 32 774 27 21,<br />

Jacek Sakrejda, jacek.sakrejda@tauron-pe.pl, tel. 32 774 27 23, Tomasz Fornalczyk, tomasz.fornalczyk@gigawat.pl,<br />

tel. 71 724 62 62<br />

Współpraca w Grupie <strong>Tauron</strong>: Południowy Koncern Węglowy SA: Zofia Mrożek, zmrozek@pkwsa.pl,<br />

tel. 32 618 56 07; Południowy Koncern Energetyczny SA: Dariusz Wójcik, dariusz.wojcik@pke.pl,<br />

tel. 32 774 24 34; Elektrownia Stalowa Wola SA: Jerzy Wieleba, j.wieleba@esw.pl, tel. <strong>15</strong> 877 64 18<br />

Enion SA: Ewa Groń, ewa.gron@enion.pl, tel. 12 261 10 85; EnergiaPro SA: Anna Wojcieszczyk,<br />

anna.wojcieszczyk@wr.energiapro.pl, tel. 71 332 24 14; Elektrociepłownia Tychy SA: Aleksandra Gajecka,<br />

aleksandra.gajecka@ec-tychy.pl, tel. 32 789 72 36; Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Katowice SA:<br />

Karolina Kmon, kkmon@pec.katowice.pl, tel. 32 258 72 48; Enion Energia Sp. z o.o.: Elżbieta Bukowiec,<br />

elzbieta.bukowiec@enionenergia.pl, tel. 12 265 41 55; EnergiaPro Gigawat Sp. z o.o.: Marta Głuszek,<br />

marta.gluszek@gigawat.pl, tel. 71 72 46 280<br />

Realizacja wydawnicza: Direct Publishing Group, ul. Genewska 37, 03-940 Warszawa<br />

Biuro reklamy: Anna Mocior, a.mocior@dp-group.com.pl<br />

Wydawca nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca materiałów oraz zastrzega sobie prawo<br />

ich redagowania i skracania.<br />

Zdjęcie na okładce: Norbert Barczyk<br />

Numer zamknięto 13 stycznia 2010 r.<br />

foto: Corbis<br />

Się dzieje<br />

Przełom roku przyniósł wiele ważnych<br />

wydarzeń w funkcjonowaniu Grupy<br />

<strong>Tauron</strong>. W ostatnich dniach starego<br />

roku, 29 grudnia, Południowy Koncern<br />

Energetyczny podpisał umowę na<br />

budowę bloku ciepłowniczego o mocy<br />

50 MW w ZEC Bielsko-Biała. Następnego<br />

dnia główna spółka wytwórcza<br />

Grupy zawarła długoterminową<br />

umowę dotyczącą dostaw węgla dla<br />

swoich elektrowni. Kolejnym istotnym<br />

dokumentem był list intencyjny dotyczący<br />

wniesienia do <strong>Tauron</strong>a kopalni<br />

Bolesław Śmiały i akcji Południowego<br />

Koncernu Węglowego należących do<br />

Kompanii Węglowej. Działania te wpisują<br />

się w strategię Grupy, która przewiduje<br />

odbudowę mocy i zabezpieczenie<br />

własnego zaplecza surowcowego.<br />

Nowy rok także rozpoczęliśmy mocnym<br />

uderzeniem. W pierwszych dniach<br />

stycznia zainaugurowała działalność<br />

pierwsza zagraniczna spółka Grupy<br />

– <strong>Tauron</strong> Czech Energy. Innym ważnym<br />

wydarzeniem, cieszącym się dużym<br />

zainteresowaniem mediów, było<br />

„Święto Światła” w Muzeum Energetyki<br />

w Łaziskach oraz towarzyszące<br />

mu spotkanie zarządu i rady nadzorczej<br />

z dziennikarzami. <strong>Tauron</strong> wyraźnie<br />

zaznaczył także swoją obecność<br />

podczas kolejnego finału Wielkiej Orkiestry<br />

Świątecznej Pomocy.<br />

Gdy zamykamy ten magazyn, rusza<br />

wielki projekt narciarski <strong>Tauron</strong> Pro<br />

Ski, o którym szerzej napiszemy w kolejnym<br />

numerze. Będzie się działo<br />

– jak powiedziałby nasz okładkowy<br />

bohater, Jurek Owsiak.<br />

W pierwszym w 2010 r. numerze „Polskiej<br />

Energii” nie brakuje także tekstów<br />

o ważnych wydarzeniach dotyczących<br />

naszej branży. Przyjęte zostały zmiany<br />

w prawie energetycznym, wiele mówi<br />

się o planach inwestycyjnych największych<br />

grup. Polecam także materiały<br />

poświęcone podsumowaniu najważniejszych<br />

wydarzeń roku 2009 z perspektywy<br />

regulacji unijnych, zarządzaniu<br />

projektami w spółce <strong>Tauron</strong> Polska<br />

Energia oraz programowi Wspólnota<br />

Wiedzy i Innowacji Innoenergy, którego<br />

<strong>Tauron</strong> jest partnerem.<br />

Zapraszam do lektury!<br />

2 polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010<br />

polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010 3

flesz gospodarczy<br />

Inauguracja<br />

czeskiej spółki <strong>Tauron</strong>a<br />

stycznia oficjalnie zainaugurowała<br />

swoją działalność spółka <strong>Tauron</strong><br />

6<br />

Czech Energy z siedzibą w Ostrawie. To<br />

pierwszy podmiot zagraniczny należący<br />

do Grupy <strong>Tauron</strong>.<br />

Rozwój działalności na rynkach Europy<br />

Środkowo-Wschodniej należy do celów<br />

Grupy zapisanych w przyjętej pod koniec<br />

2008 r. strategii korporacyjnej.<br />

Nowa spółka została wpisana do rejestru<br />

sądowego w październiku ub.r. Będzie<br />

zajmowała się przede wszystkim handlem<br />

hurtowym energią elektryczną oraz jej<br />

sprzedażą do odbiorców końcowych. Będzie<br />

prowadziła także działania marketingowe.<br />

Nowym podmiotem zarządzają Eugeniusz<br />

Sawicki i Jiři Michalik. Siedzibą<br />

firmy jest Ostrawa. – Dzięki spółce <strong>Tauron</strong><br />

Czech Energy będziemy mogli rozszerzyć<br />

Uroczysty moment<br />

podpisania pierwszej<br />

umowy<br />

Połączenie Asseco Poland z ABG<br />

naszą działalność na rynki Europy Środkowo-Wschodniej.<br />

Rozpoczynamy od rynku<br />

czeskiego, gdyż pod względem geograficznym<br />

jest on najbliższy obszarowi naszej<br />

działalności – powiedział Dariusz Lubera,<br />

prezes <strong>Tauron</strong> Polska Energia.<br />

– Liczymy, że dzięki obecności w Czechach<br />

łatwiej będzie nam monitorować możliwości<br />

handlowe i inwestycyjne na tym<br />

i innych rynkach – powiedział Krzysztof<br />

Zamasz, wiceprezes <strong>Tauron</strong>a ds. handlowych.<br />

– W Czechach chcemy skierować<br />

ofertę głównie do dużych klientów. Mamy<br />

wiele zapytań o zakup energii ze strony<br />

polskich firm prowadzących działalność<br />

także w Czechach. Pytają nas, czy będzie<br />

możliwy zakup energii dla ich oddziałów<br />

w Polsce i w Czechach – dodał Krzysztof<br />

Zamasz.<br />

(ml)<br />

stycznia nastąpiła fuzja Asseco<br />

4 Poland, największej spółki informatycznej<br />

notowanej na GPW w Warszawie,<br />

ze spółką-córką – ABG.<br />

Asseco należy do największych spółek<br />

informatycznych w Europie. Z rozwiązań<br />

firmy ABG, które od stycznia znajdują się<br />

w ofercie Asseco Poland, korzysta dwie<br />

trzecie polskich firm energetycznych.<br />

Za pomocą systemów billingowych produkcji<br />

Asseco Poland rozliczanych jest<br />

ponad 60 proc. rachunków za energię<br />

w Polsce. W ubiegłym roku firma dokonała<br />

m.in. centralizacji baz odbiorców<br />

dla Enionu Energii i wdrożenia scentralizowanego<br />

systemu do obsługi wielkiego<br />

odbioru w EnergiiPro Gigawat.<br />

Spółka wprowadziła także na polski<br />

rynek dwa nowe produkty. Pierwszy to<br />

Asseco Utility Management Solutions<br />

FOTO: Marcin Lauer<br />

FOTO: Sebastian Piskuła<br />

List<br />

intencyjny<br />

z Kompanią<br />

Węglową<br />

Przedstawiciele zarządów spółek <strong>Tauron</strong><br />

Polska Energia i Kompania Węglowa<br />

podpisali w grudniu list intencyjny, którego<br />

celem jest opracowanie procedury wniesienia<br />

do Grupy <strong>Tauron</strong> kopalni Bolesław<br />

Śmiały oraz wszystkich akcji Południowego<br />

Koncernu Węglowego należących do<br />

Kompanii Węglowej. Obecnie Kompania<br />

Węglowa jest właścicielem ok. 47 proc.<br />

akcji Południowego Koncernu Węglowego.<br />

Większościowy pakiet (ok. 52 proc.)<br />

akcji należy do Południowego Koncernu<br />

Energetycznego (Grupa <strong>Tauron</strong>).<br />

Na podstawie listu intencyjnego strony<br />

opracują szczegółowe zasady i harmonogram<br />

dalszych prac, których rezultatem<br />

będzie podpisanie umowy końcowej. (ml)<br />

(Asseco UMS) – kompleksowe rozwiązanie,<br />

które zostało przygotowane do<br />

obsługi wielomilionowych baz odbiorców<br />

oraz integracji z dowolnym systemem<br />

wewnętrznym klienta. Drugim<br />

rozwiązaniem jest Asseco Facility &<br />

Asset Management Solutions (Asseco<br />

FAMS), które zawiera funkcjonalności<br />

wspierające zarządzanie majątkiem<br />

przedsiębiorstwa.<br />

(rp)<br />

Uczestników uroczystości podpisania umowy na budowę<br />

bloku powitał Jan Kurp, prezes PKE<br />

PKE zbuduje blok 50 MW<br />

Mocnym akcentem zaznaczył przełom<br />

roku Południowy Koncern<br />

Energetyczny. 29 grudnia podpisana<br />

została umowa pomiędzy PKE a firmą<br />

Polimex-Mostostal na budowę nowego<br />

bloku ciepłowniczego. Kilka dni później<br />

PKE podpisał umowę z PURE Jaworzno III<br />

na przygotowanie placu budowy pod<br />

nowy blok.<br />

Uchwałę o przystąpieniu do budowy podjęło<br />

18 grudnia Nadzwyczajne Walne<br />

Zgromadzenie Akcjonariuszy PKE. Szacowany<br />

koszt realizacji inwestycji wyniesie<br />

ok. 594 mln zł. Wykonawcę zadania<br />

wyłoniono w drodze przetargu.<br />

Plac budowy ma być gotowy w maju.<br />

Nowa jednostka będzie wyposażona<br />

w kocioł fluidalny, turbinę przeciwprężną,<br />

dwa kotły szczytowe i akumulator<br />

ciepła o mocy 50 MW. Blok o zakładanej<br />

sprawności 87 proc. będzie pracował<br />

w skojarzeniu w ZEC Bielsko-Biała<br />

EC1. W pracach nad wyborem lokalizacji<br />

i technologii bloku ciepłowniczego<br />

opalanego węglem kamiennym wzięto<br />

pod uwagę politykę energetyczną Unii<br />

Europejskiej, promującą rozwój skojarzonego<br />

wytwarzania energii elektrycznej<br />

i cieplnej (tzw. czerwone certyfikaty)<br />

oraz uwarunkowania lokalne. Związane<br />

są one z faktem, iż PKE jest jedynym<br />

dostawcą ciepła sieciowego na rynku<br />

lokalnym Bielska-Białej, postrzeganym<br />

jako stabilny i perspektywiczny.<br />

W grudniu 2008 r. podpisana została<br />

trójstronna umowa pomiędzy gminą<br />

Bielsko-Biała, PKE SA i Przedsiębiorstwem<br />

Komunalnym Therma o dostawach<br />

długoterminowych (do 2027 r.)<br />

ciepła dla systemu ciepłowniczego Bielska-Białej.<br />

ZEC Bielsko-Biała pokrywa prawie<br />

100 proc. zapotrzebowania miasta<br />

i okolic na moc i ciepło ze swoich dwóch<br />

źródeł – EC1, zlokalizowanej w centrum,<br />

oraz EC2, zlokalizowanej na granicy Bielska-Białej<br />

i Czechowic–Dziedzic. (DW)<br />

FOTO: PATRYCJA HANEM<br />

Wzrośnie<br />

zużycie<br />

energii<br />

Zgodnie ze wstępną prognozą Polskich<br />

Sieci Elektroenergetycznych<br />

Operator krajowe zużycie energii elektrycznej<br />

w 2010 r. wzrośnie najwyżej o około<br />

1 proc. w porównaniu do roku 2009.<br />

Prognoza ta zostanie zweryfikowana<br />

w kwietniu 2010 r., kiedy będą znane<br />

dane operatywne o produkcji i zużyciu<br />

energii elektrycznej w pierwszych trzech<br />

miesiącach roku.<br />

– Według analiz PSE Operator spadek<br />

krajowego zużycia energii elektrycznej<br />

nie będzie się już pogłębiał w stosunku<br />

do 2008 r. Jednakże w 2010 r. nie spodziewamy<br />

się istotnego wzrostu zapotrzebowania<br />

na energię elektryczną ze strony<br />

odbiorców przemysłowych. Na ostateczny<br />

poziom krajowego zużycia energii elektrycznej<br />

w nowym roku będą raczej mieć<br />

wpływ czynniki atmosferyczne – powiedziała<br />

Stefania Kasprzyk, prezes zarządu<br />

PSE Operator.<br />

PSE Operator prognozował w całym 2009 r.<br />

około 5-proc. spadek krajowego zużycia<br />

energii elektrycznej w porównaniu do roku<br />

2008. Dane zebrane od początku stycznia<br />

do połowy grudnia ub.r. wykazały, że<br />

w 2009 r. krajowe zużycie energii elektrycznej<br />

w stosunku do roku 2008 zmalało<br />

o 4,4 proc.<br />

ER<br />

Nowy prezes Vattenfall Poland<br />

Od 1 stycznia nowym prezesem Vattenfall<br />

Poland jest Jacek Piekacz,<br />

zajmujący dotychczas stanowisko dyrektora<br />

ds. współpracy z Unią Europejską.<br />

Poprzedni prezes – Torbjörn Wahlborg<br />

FOTO: Materiały prasowe<br />

– objął stanowisko wiceprezesa Vattenfall<br />

AB i prezesa Vattenfall Nordic zarządzającego<br />

szwedzkimi, fińskimi i duńskimi<br />

spółkami należącymi do firmy.<br />

Jacek Piekacz jest absolwentem Politechniki<br />

Warszawskiej, ma wieloletnie<br />

doświadczenie w energetyce. W Vattenfall<br />

w ostatnich latach odpowiadał za<br />

sprawy regulacji europejskich, reprezentował<br />

także spółkę w biurze Vattenfall<br />

w Brukseli. Wcześniej przez ponad dziesięć<br />

lat był członkiem zarządu Vattenfall<br />

Heat Poland (wcześniejszych Elektrociepłowni<br />

Warszawskich). Jest ekspertem<br />

w dziedzinie europejskiego rynku energetycznego.<br />

Jacek Piekacz pełni także<br />

funkcję przewodniczącego Komitetu<br />

Polskiej Platformy Czystych Technologii<br />

Węglowych.<br />

EM<br />

4 polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010<br />

polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010 5

wywiad wydarzenia<br />

W niedzielę, 10 stycznia, aura nie sprzyjała Jurkowi Owsiakowi, bo cała<br />

Polska była Zasypana śniegiem, a droga prowadząca z Chorzowa do siedziby Telewizji Polskiej<br />

w Warszawie przypominała jedno wielkie lodowisko. Pomimo to dojechaliśmy na czas<br />

Ruch i <strong>Tauron</strong><br />

grali w WOŚP<br />

Foto: Norbert Barczyk<br />

Wstudiu nr 5 kibice chorzowskiego<br />

Ruchu w koszulkach<br />

sponsora oraz<br />

przedstawiciele <strong>Tauron</strong>a<br />

najbardziej wyróżniali się wśród ogromnego<br />

tłumu!<br />

Z Chorzowa wyjechaliśmy o godz. 9.30,<br />

a o 14 zameldowaliśmy się na miejscu,<br />

czyli w gmachu TVP przy ulicy Woronicza<br />

17.<br />

Zaraz po przybyciu kibice pokazali miejscowym,<br />

na czym polega prawdziwy,<br />

piłkarski doping: „Ruch, Ruch HKS!”<br />

– rozległ się gromki śpiew. Przedstawiciele<br />

Grupy <strong>Tauron</strong> sprawili miłą niespodziankę<br />

dzieciakom, które z nami<br />

pojechały, obdarowując je różnymi gadżetami.<br />

Na miejscu mogliśmy obejrzeć nowoczesny<br />

budynek telewizji oraz miejsca<br />

pracy dziennikarzy. W studiu nr 5,<br />

gdzie nas ulokowano, spotkaliśmy wielu<br />

wspaniałych gości: Jerzego Buzka<br />

(przewodniczącego Parlamentu Europejskiego),<br />

Emila Karewicza (Brunner)<br />

i Stanisława Mikulskiego (Hans Kloss<br />

– obaj ze „Stawki większej niż życie”),<br />

Artura Barcisia („Plebania”, „Miodowe<br />

lata”), Przemysława Sadowskiego<br />

(„Londyńczycy”, „Magda M.”) i wiele<br />

innych gwiazd.<br />

Tuż przed godziną 16 spotkaliśmy się<br />

z Jurkiem Owsiakiem. – Nam chodzi<br />

o jedno, żeby stadion był przyjacielski,<br />

żeby były tam całe rodziny, żeby świetnie<br />

się grało piłkarzom, a Ruch teraz<br />

sobie całkiem dobrze radzi – mówił dyrygent<br />

WOŚP.<br />

Katarzyna Sobstyl, prezes Ruchu Chorzów,<br />

przekazała Jurkowi symboliczną<br />

akcję klubu. – Mam nadzieję, że tych<br />

akcji będzie coraz więcej i będzie coraz<br />

lepiej. Dziękujemy Ci za wsparcie oraz<br />

pomoc – powiedziała.<br />

Pani prezes przekazała organizatorowi<br />

Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy<br />

także szalik klubowy, natomiast<br />

Paweł Gniadek, dyrektor Departamentu<br />

Komunikacji Rynkowej i PR w <strong>Tauron</strong><br />

Polska Energia, podarował Jurkowi koszulkę<br />

<strong>Tauron</strong>a oraz wielką maskotkę<br />

firmową.<br />

Ruch Chorzów i jego sponsor, <strong>Tauron</strong><br />

Polska Energia, przekazali WOŚP pozytywną<br />

energię ze Śląska!<br />

Mariusz Gudebski<br />

autor jest rzecznikiem prasowym<br />

Ruchu Chorzów<br />

W sobotę, w przeddzień głównego<br />

koncertu WOŚP, odbył się trzeci już<br />

hokejowo-piłkarski Mecz Przyjaźni<br />

pomiędzy Ruchem Chorzów<br />

a Naprzodem Janów. W zespole<br />

niebieskich wystąpili piłkarze ekstraklasy,<br />

zaproszeni hokeiści, m.in.<br />

Wojciech Grzyb i Adrian Parzyszek,<br />

a także prezydent Chorzowa<br />

Marek Kopel, były hokeista GKS<br />

Katowice. Janowianie wystawili<br />

swoją drużynę hokejową. Podczas<br />

meczu tradycyjnie licytowano<br />

koszulki obu klubów, koszulki<br />

<strong>Tauron</strong>a i liczne gadżety, a dochód<br />

zasilił konto WOŚP.<br />

6 polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010<br />

polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010 7

ynek<br />

Do końca 2025 r. polskie grupy energetyczne planują przeznaczyć na inwestycje<br />

ok. 200 mld zł – poinformował Jan Bury, wiceminister Skarbu Państwa<br />

Polskie firmy energetyczne<br />

chcą zainwestować<br />

200 mld zł<br />

Według prognoz przedstawionych<br />

przez Jana Burego,<br />

największy udział w inwestycjach<br />

będzie miała<br />

Polska Grupa Energetyczna, która do roku<br />

2025 zamierza wydać ok. 1<strong>15</strong>-120 mld zł,<br />

nie wliczając kosztów budowy elektrowni<br />

jądrowych. Jak wyliczył minister Bury,<br />

PGE zakłada, że do 2025 r. wyda na inwestycje<br />

w energetykę konwencjonalną,<br />

modernizacje i inwestycje w dystrybucję<br />

85 mld zł, a na inwestycje w energetykę<br />

odnawialną 32 mld zł.<br />

PGE:<br />

Bełchatów<br />

Obecnie najważniejszą realizowaną inwestycją<br />

PGE jest blok o mocy 858 MW<br />

w Elektrowni Bełchatów, który ma zostać<br />

oddany do eksploatacji w 2010 r. Już<br />

ogłoszono przetarg na zaprojektowanie<br />

dwóch nowych bloków na węgiel kamienny<br />

o mocy ok. 800-900 MW każdy, które<br />

będą pracować w Elektrowni Opole.<br />

PGE planuje także budowę nowego bloku<br />

na węgiel brunatny o mocy 460 MW<br />

w Elektrowni Turów. W zamierzeniach<br />

inwestycyjnych PGE jest również budowa<br />

Elektrowni Lublin składającej się z dwóch<br />

bloków po ok. 800 MW każdy.<br />

Spółka PGE Energia Odnawialna planuje<br />

wybudowanie morskich oraz lądowych<br />

farm wiatrowych o łącznej mocy<br />

2 tys. MW.<br />

Ponadto PGE ma wybudować dwie elektrownie<br />

jądrowe o łącznej mocy 3 tys. MW,<br />

co może kosztować ok. 9 mld euro.<br />

<strong>Tauron</strong>:<br />

Jaworzno III<br />

Jak podaje Jan Bury, Grupa <strong>Tauron</strong> do<br />

2020 r. ma zainwestować 45 mld zł<br />

w nowe moce konwencjonalne oraz w kogenerację,<br />

odtworzenie i infrastrukturę<br />

dystrybucyjną. Do 20<strong>15</strong> r. spodziewane<br />

nakłady <strong>Tauron</strong>a na energetykę odnawialną<br />

– wiatrową i biogazową – mają<br />

wynieść 4,5 mld zł.<br />

Zgodnie z przyjętą w 2008 r. strategią korporacyjną,<br />

przewidywane nakłady inwestycyjne<br />

Grupy <strong>Tauron</strong> do roku 2012 mają<br />

sięgnąć 13,5 mld zł, w tym 8,6 mld zł na<br />

wydobycie, wytwarzanie oraz odnawialne<br />

źródła energii, 4,9 mln zł na majątek sieciowy<br />

operatorów systemów operacyjnych.<br />

Do największych planowanych inwestycji<br />

Grupy <strong>Tauron</strong> należą blok na węgiel<br />

kamienny w Elektrowni Jaworzno III<br />

o mocy 910 MW oraz blok gazowy o mocy<br />

ok. 400 MW w Elektrowni Stalowa Wola.<br />

Trwają także negocjacje z KGHM dotyczące<br />

budowy bloku węglowego w Kędzierzynie<br />

o mocy ok. 800 MW. <strong>Tauron</strong> już rozpoczął<br />

przygotowania do budowy nowego<br />

bloku w EC Bielsko-Biała o mocy 50 MW.<br />

W drugiej połowie 2011 r. planowane jest<br />

uruchomienie przez <strong>Tauron</strong> pierwszej farmy<br />

wiatrowej o mocy 40 MW.<br />

Energa:<br />

Ostrołęka<br />

Plany grupy Energa zakładają inwestycje<br />

do roku 20<strong>15</strong> o wartości ponad 22 mld zł,<br />

Foto: corbis<br />

z czego <strong>15</strong> mld zł pochłoną inwestycje<br />

w budowę źródeł wytwarzania, zarówno<br />

konwencjonalnych o niskoemisyjnych parametrach,<br />

jak i odnawialnych o łącznej<br />

mocy ok. 2200 MW. Najbardziej zaawansowane<br />

są programy budowy nowego bloku<br />

w elektrowni w Ostrołęce o mocy 1000 MW,<br />

źródeł gazowych (elektrociepłownia<br />

o mocy ok. 200 MW i elektrownia o mocy<br />

ok. 800 MW) oraz farmy wiatrowej o mocy<br />

40 MW, która ma być budowana wspólnie<br />

z kopalnią węgla brunatnego Adamów.<br />

Według informacji Jana Burego, grupa<br />

Energa do roku 2020 wyda ok. 10 mld zł<br />

na inwestycje w źródła odnawialne.<br />

Ponadto 7 mld zł na budowę 10,5 tys. km<br />

nowych linii elektroenergetycznych,<br />

przyłączenie do sieci 270 tys. nowych<br />

klientów oraz pełne wdrożenie zdalnego<br />

odczytu liczników zamierza przeznaczyć<br />

Energa Operator, spółka z grupy Energa.<br />

ENEA:<br />

Kozienice<br />

Jak informuje Jan Bury, Enea na inwestycje<br />

w konwencjonalne źródła energii do<br />

20<strong>15</strong> r. ma przeznaczyć 10 mld zł. Będzie<br />

to przede wszystkim budowa nowego<br />

bloku w Elektrowni Kozienice o mocy<br />

1 tys. MW. Enea planuje inwestycje także<br />

w odnawialne źródła energii, docelowo<br />

grupa chce mieć farmy wiatrowe o łącznej<br />

mocy ok. 300-500 MW, trwają analizy<br />

inwestycji w biogazownie.<br />

Inwestycje planują także zagraniczni inwestorzy<br />

energetyczni obecni na polskim<br />

rynku. Oznacza to, że w ciągu najbliższych<br />

lat będziemy świadkami poważnych<br />

przeobrażeń technologicznych w polskiej<br />

energetyce, nowe inwestycje będą znacznie<br />

nowocześniejsze, bardziej sprawne<br />

i bardziej przyjazne środowisku niż duża<br />

część obecnie pracujących instalacji.<br />

Emil Różański<br />

Witold Lebek<br />

Biuro Analiz Rynku <strong>Tauron</strong> Polska Energia SA<br />

Komentarz miesiąca<br />

W<br />

grudniu największe znaczenie dla szeroko pojętego<br />

rynku energii miał szczyt klimatyczny ONZ w Kopenhadze.<br />

Zapowiadana koncepcja zaostrzenia celów na 2020 r.<br />

związanych z redukcją emisji CO 2<br />

do 30 proc. poziomu emisji<br />

z 1990 r. miała wpływ na wzrost notowań uprawnień do emisji<br />

CO 2<br />

. Ostatecznie wyniki konferencji nie przyniosły porozumienia,<br />

na co rynek zareagował obniżkami cen uprawnień<br />

zarówno w transakcjach bieżących, jak i terminowych. Można<br />

było spodziewać się także pogorszenia sytuacji producentów<br />

węgla, co byłoby wynikiem spadku zapotrzebowania na surowiec<br />

oraz jego znacznej przeceny. Przeciwnie do oczekiwań<br />

wyniki szczytu klimatycznego pozytywnie wpłynęły na branżę<br />

wydobywczą. Brak konsensusu w sprawie przyszłej ścieżki<br />

obniżania emisji CO 2<br />

oraz faktyczna rezygnacja z ambitnych<br />

celów klimatycznych stawiają w lepszym świetle przyszłość<br />

branży górniczej. Wpłynęło to na nieznaczne wzrosty ceny<br />

węgla w porównaniu do listopada.<br />

Na krajowym rynku energii elektrycznej w grudniu nie zaobserwowano<br />

tak dużej fluktuacji cen, jaka miała miejsce w listopadzie.<br />

Po spadkach cen<br />

w listopadzie, w grudniu<br />

230<br />

można było zaobserwować<br />

wzrost cen energii<br />

190<br />

220<br />

210<br />

200<br />

180<br />

170<br />

na rynku spot. Średnia<br />

160<br />

<strong>15</strong>0<br />

140<br />

cena na TGE (Towarowej<br />

130<br />

120<br />

Giełdzie Energii) wyniosła<br />

110<br />

100<br />

90<br />

165,10 zł/MWh (+1,1 proc.<br />

80<br />

70<br />

60<br />

MtM) przy wolumenie obrotu<br />

wynoszącym około<br />

50<br />

251 GWh (-4 proc. MtM).<br />

Średnia cena na POEE<br />

3,40<br />

(Platformie Obrotu Energią<br />

3,35<br />

Elektryczną) ukształtowała<br />

się na poziomie 166,30<br />

3,25<br />

3,30<br />

zł/MWh (+2,9 proc. MtM),<br />

3,20<br />

przy wolumenie obrotu<br />

3,<strong>15</strong><br />

około 390 GWh (+3,5<br />

3,10<br />

proc. MtM). Podobnie jak<br />

3,05<br />

w listopadzie, płynność<br />

3,00<br />

!ARA Coal Monthly !ARA Coal Monthly !ARA Coal Monthly<br />

Futures, Dec. 09<br />

Futures, Jan. 10<br />

Futures, Feb. 10<br />

giełdy zmalała na korzyść<br />

POEE, gdzie wolumen obrotu<br />

był wyższy od giełdowego<br />

o 55 proc. Grudzień<br />

<strong>15</strong>,0<br />

był również kolejnym miesiącem<br />

wzrostu<br />

14,5<br />

zapotrzebowania<br />

systemowego<br />

na energię elektryczną.<br />

W odróżnieniu od listopada<br />

był on zauważalny<br />

i licząc rok do roku wyniósł<br />

3,1 proc. Średnia cena na<br />

rynku spot (TGE i POEE)<br />

w analizowanym okresie<br />

Cena [zł/MWh]<br />

Cena [USD/GJ]<br />

EUR/MgCO 2<br />

Średnie ceny i wolumeny energii elektrycznej<br />

na TGE i Rynku Bilansującym w grudniu 2009 r.<br />

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 <strong>15</strong> 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31<br />

TGE CRO TGE CRO<br />

Średnie tygodniowe ceny dla notowań węgla ARA<br />

dla miesięcznego rynku Futures w grudniu 2009 r.<br />

notowania<br />

wyniosła 165,83 zł/MWh i była o prawie 2,2 proc. wyższa od<br />

średniej z listopada (162,27 zł/MWh). Na rynku niemieckim<br />

ceny energii zachowały poziom z listopada (średnia EEX 35,96<br />

€/MWh), natomiast rynek czeski charakteryzowały wzrosty cen<br />

na OTE do poziomu 37,06 €/MWh (+4,7 proc. MtM).<br />

Na Rynku Bilansującym (RB) łączny obrót w grudniu skokowo<br />

wzrósł do około 407 GWh (+39,4 proc. MtM). Średnia ważona<br />

cena rozliczeniowa odchylenia (CRO) spadła do poziomu<br />

163,51 zł/MWh i była niższa od ceny spot o około 1,4 proc.<br />

W porównaniu do średniej z listopada, w grudniu średnia CRO<br />

zanotowała symboliczny spadek o 0,9 proc.<br />

Podobnie jak w listopadzie, w grudniu rynek węgla wykazywał<br />

nieznaczną tendencję wzrostową. Najniższe ceny w kontraktach<br />

miesięcznych indeksu ARA występowały w 50. tygodniu,<br />

osiągając minimum na poziomie 3,02 $/GJ, natomiast<br />

najwyższy poziom średnich notowań kontraktów miesięcznych<br />

zanotowano w ostatnim tygodniu grudnia (3,20 $/GJ).<br />

Dodatkowo na wzrost cen węgla miał wpływ rosnący kurs<br />

dolara, którego średni poziom w grudniu wyniósł blisko<br />

2,84 zł/$. Cena węgla importowanego w analizowanych<br />

kontraktach miesięcznych wzrosła do poziomu 8,94 zł/GJ<br />

!ARA Coal Monthly<br />

Futures, Mar. 10<br />

!ARA Coal Monthly<br />

Futures, Apr. 10<br />

ARA Coal Monthly<br />

Futures, May 10<br />

53 3,13 3,29 3,3 3,31 3,33 3,35<br />

52 3,12 3,23 3,24 3,25 3,28 3,3<br />

51 3,06 3,12 3,13 3,<strong>15</strong> 3,18 3,21<br />

50 3,04 3,02 3,04 3,06 3,1 3,14<br />

49 3,07 3,06 3,08 3,1 3,<strong>15</strong> 3,2<br />

14,0<br />

13,5<br />

13,0<br />

12,5<br />

12,0<br />

11,5<br />

11,0<br />

Ceny i wolumeny EUA w transakcjach spot w grudniu 2009 r.<br />

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 <strong>15</strong> 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31<br />

Całkowity wolumen spot EEX BlueNext NordPool<br />

8000<br />

7000<br />

6000<br />

5000<br />

4000<br />

3000<br />

2000<br />

1000<br />

0<br />

tys. MgCO 2<br />

34000<br />

29000<br />

24000<br />

19000<br />

14000<br />

9000<br />

4000<br />

Wolumen [MWh]<br />

Źródło: Biuro Analiz Rynku <strong>Tauron</strong> Polska Energia SA<br />

(+1,9 proc. MtM).<br />

Średnia cena w kontraktach<br />

rocznych ARA<br />

CAL10 spadła w grudniu<br />

do poziomu 82,73 $/t<br />

(-1 proc. MtM), natomiast<br />

w kontraktach RB CAL10<br />

wyniosła 75,99 $/t (+1,9<br />

proc. MtM).<br />

Podobnie jak na rynku<br />

węgla wzrost cen zanotowano<br />

również na rynku<br />

CO 2<br />

. Średnia cena<br />

uprawnień do emisji CO 2<br />

na rynku spot wyniosła<br />

13,61 €/t CO 2<br />

i była<br />

wyższa od średniej ceny<br />

spot z listopada o ponad<br />

1,3 proc. Najwyższą<br />

płynnością charakteryzowała<br />

się giełda Bluenext,<br />

na której zmieniło właściciela<br />

ponad 33 mln t<br />

CO 2<br />

. W analogicznym<br />

okresie łączny obrót na<br />

EEX i NordPool ukształtował<br />

się na poziomie<br />

2,3 mln t CO 2<br />

.<br />

8 polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010 polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010 9

wywiad prawo<br />

7 stycznia Sejm przyjął poprawki Senatu do ustawy Prawo energetyczne.<br />

Głównymi celami zmian w ustawie jest zwiększenie poziomu konkurencji<br />

na rynku energii oraz poprawa bezpieczeństwa dostaw energii<br />

Zmiany w Prawie<br />

energetycznym przyjęte<br />

Nowelizacja ustawy Prawo<br />

energetyczne wprowadza kilka<br />

poważnych zmian w funkcjonowaniu<br />

rynku energii.<br />

Jedną z najważniejszych jest wprowadzenie<br />

tzw. obligu giełdowego. Oznacza<br />

to, że wszyscy wytwórcy energii<br />

korzystający z rekompensat za przedwczesne<br />

rozwiązanie tzw. kontraktów<br />

długoterminowych (KDT) będą musieli<br />

100 proc. wyprodukowanej energii<br />

sprzedać na konkurencyjnym rynku, co<br />

określono pojęciem platformy handlowej<br />

na rynku regulowanym. Rynek regulowany<br />

oznacza, że platforma handlowa<br />

musi spełniać wymogi ustawy<br />

o obrocie instrumentami finansowymi.<br />

Przepis ten prawdopodobnie zostanie<br />

wkrótce zmieniony. Według deklaracji senatorów,<br />

ich zamierzeniem było przyjęcie<br />

zapisu dopuszczającego obowiązkowy<br />

handel energią w dwóch miejscach: na<br />

internetowych platformach obrotu oraz<br />

na rynkach regulowanych. Podobno senaccy<br />

prawnicy usunęli przecinek stojący<br />

pomiędzy platformami obrotu a rynkami<br />

regulowanymi i stąd pojawiło się pojęcie<br />

„platforma handlowa na rynku regulowanym”.<br />

Taką wersję zaakceptowali posłowie<br />

w styczniowym głosowaniu. Za<br />

wersją bez przecinka opowiada się m.in.<br />

Ministerstwo Gospodarki, którego przedstawiciele<br />

są za nowelizacją tego zapisu.<br />

Zmiany w prawie energetycznym<br />

przewidują, że wszyscy inni wytwórcy<br />

(niekorzystający z rekompensat z tytułu<br />

rozwiązania KDT) będą musieli<br />

sprzedawać <strong>15</strong> proc. swojej energii na<br />

konkurencyjnym rynku, czyli m.in. na<br />

giełdach towarowych lub poprzez internetowe<br />

platformy handlowe.<br />

Przepisy te nie dotyczą energii wyprodukowanej<br />

w kogeneracji i w źródłach<br />

odnawialnych.<br />

Krzysztof Zamasz,<br />

Wiceprezes Zarządu, dyrektor<br />

ds. Handlowych<br />

Każdy krok zwiększający płynność giełd i platform<br />

obrotu energią jest pozytywny. Wprowadzenie<br />

obowiązku giełdowego powinno być<br />

jednak połączone ze zwolnieniem sprzedawców<br />

energii z obowiązku przedkładania do zatwierdzania<br />

przez Urząd Regulacji Energetyki taryfy G,<br />

czyli gospodarstw domowych.<br />

Szacujemy, że wytwórcy z Grupy <strong>Tauron</strong> będą<br />

musieli sprzedawać na giełdach ok. 18 TWh<br />

energii, łącznie sprzedaż energii w całej Grupie<br />

jest na poziomie ok. 30 TWh. Ilość energii, jaką<br />

będziemy zobowiązani sprzedawać na giełdzie<br />

lub platformach, nie ma dla Grupy <strong>Tauron</strong> większego<br />

znaczenia, ponieważ od dawna jesteśmy<br />

aktywnym graczem na hurtowym rynku energii,<br />

a w ramach tego segmentu na rynku giełdowym.<br />

Prawdopodobnie ceny energii w wyniku wprowadzenia<br />

obowiązku giełdowego znacząco się<br />

nie zmienią. Handel energią na giełdzie będzie<br />

pomocny w stworzeniu wiarygodnego indeksu<br />

cenowego dla całej branży, co będzie bardzo<br />

korzystne.<br />

Zdaniem Ministerstwa Gospodarki,<br />

wprowadzenie obowiązku giełdowego<br />

doprowadzi do poprawy konkurencyjności<br />

cen energii i przejrzystości transakcji,<br />

a także wyeliminuje ewentualny problem<br />

sprzedaży energii elektrycznej po zaniżonej<br />

cenie w ramach jednej, pionowo<br />

zintegrowanej grupy rynkowej.<br />

Foto: Arch.<br />

Przepisy dotyczące obligu giełdowego<br />

mają zacząć obowiązywać po sześciu<br />

miesiącach od ogłoszenia ustawy.<br />

Ograniczyć spekulantów<br />

W ocenie resortu gospodarki nowelizacja<br />

prawa energetycznego pozwoli także na<br />

ograniczenie działań spekulacyjnych przy<br />

rezerwowaniu mocy przyłączeniowej farm<br />

wiatrowych. Ustawa wprowadza obowiązek<br />

wnoszenia zaliczki na poczet opłaty<br />

za przyłączenie do sieci oraz udokumentowania<br />

możliwości budowy źródła energii.<br />

Inwestor ubiegający się o przyłączenie<br />

siłowni wiatrowej do sieci elektroenergetycznej<br />

o napięciu wyższym niż 1 kV będzie<br />

wnosić zaliczkę w wysokości 30 zł za<br />

każdy kilowat mocy przyłączeniowej. Rozwiązanie<br />

to pomoże wyeliminować przypadki,<br />

w których firmy rezerwowały moce<br />

nie rozpoczynając realizacji inwestycji, tym<br />

samym blokując innym dostęp do sieci.<br />

W ustawie znalazł się również zapis<br />

określający minimalne kary, jakie Prezes<br />

Urzędu Regulacji Energetyki może nałożyć<br />

na przedsiębiorstwo energetyczne<br />

za zwłokę w wydaniu warunków przyłączenia<br />

nowych mocy do sieci oraz za<br />

nieprzestrzeganie tych warunków. Minimalna<br />

kara miałaby wynieść 3 tys. zł za<br />

każdy dzień zwłoki.<br />

Ustawa zawiera również zapisy wspierające<br />

wytwarzanie biogazu rolniczego. Nowe<br />

przepisy umożliwią podłączanie biogazowni<br />

do niskociśnieniowych systemów<br />

przesyłowych. Pozwoli to na dostarczenie<br />

biogazu do odbiorców na terenach wiejskich,<br />

zwłaszcza tam, gdzie nie ma możliwości<br />

dostarczania gazu ziemnego.<br />

Znowelizowane przepisy wprowadzają<br />

wyraźny podział kompetencji i odpowiedzialności<br />

za zapewnienie bezpieczeństwa<br />

dostaw energii elektrycznej.<br />

Nadzór właścicielski nad operatorem<br />

elektroenergetycznego systemu przesyłowego<br />

PSE Operator będzie sprawować<br />

odpowiedzialny za bezpieczeństwo<br />

energetyczne kraju minister gospodarki.<br />

Nowe regulacje umożliwią również<br />

operatorom systemów elektroenergetycznych<br />

podejmowanie skutecznych<br />

i efektywnych działań w sytuacji wystąpienia<br />

niedoborów mocy w systemie.<br />

Operatorzy zyskują m.in. prawo do<br />

wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu<br />

i poborze energii elektrycznej.<br />

O zasadności takich ograniczeń każdorazowo<br />

będzie decydował prezes Urzędu<br />

Regulacji Energetyki.<br />

Kolejna nowelizacja toku<br />

Ministerstwo Gospodarki przygotowuje<br />

już kolejne zmiany w prawie energetycznym.<br />

W związku z potrzebą implementacji<br />

do polskiego systemu prawnego<br />

dyrektywy Parlamentu Europejskiego<br />

i Rady 2009/72/WE z 13 lipca 2009 r.<br />

dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego<br />

energii elektrycznej i uchylającej<br />

dyrektywę 2003/54/WE oraz<br />

dyrektywy Parlamentu Europejskiego<br />

i Rady 2009/73/WE z 13 lipca 2009 r.<br />

dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego<br />

gazu ziemnego i uchylającej<br />

dyrektywę 2009/55/WE, czyli tzw. III<br />

pakietu liberalizacyjnego, w Ministerstwie<br />

Gospodarki rozpoczęły się prace<br />

nad nowym prawem energetycznym<br />

z wydzieloną częścią gazową.<br />

W ramach III pakietu liberalizacyjnego<br />

dokonuje się m.in. wzmocnienia roli<br />

Prezesa URE. Celem nowego prawa<br />

energetycznego będzie również usystematyzowanie<br />

dotychczasowych rozwiązań<br />

z zakresu energetyki, stworzenie<br />

nowego, przejrzystego dla użytkowników,<br />

systemu regulacji.<br />

Ministerstwo Gospodarki współpracuje<br />

także z przedstawicielami sektora<br />

ciepłowniczego, aby stworzyć<br />

nowe metody kształtowania cen,<br />

z uwzględnieniem cen referencyjnych<br />

oraz bodźców do optymalizacji<br />

kosztów zaopatrzenia. Jest to jedno<br />

z działań wdrażających cele „Polityki<br />

energetycznej Polski do 2030 roku”.<br />

Termin wdrożenia III pakietu liberalizacyjnego<br />

upływa w marcu 2011 r.<br />

Emil Różański<br />

foto: Corbis<br />

10 polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010<br />

polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010 11

w Grupie<br />

Wieloletnia umowa na dostawy węgla<br />

30 grudnia w Katowicach podpisana została umowa pomiędzy Południowym Koncernem<br />

Energetycznym a Kompanią Węglową w sprawie dostaw węgla dla celów energetycznych<br />

Umowa zawarta została na lata 2010-2014. Jej roczna wartość<br />

wynosi ok. 860 mln zł, a w całym czasie trwania ok. 4,3 mld zł.<br />

Dodatkowo strony zawarły umowę roczną do umowy wieloletniej na<br />

dostawy węgla energetycznego dla kotłów fluidalnych Elektrowni<br />

Siersza. Dotyczy ona dostaw rocznych o wartości ok. 132 mln zł.<br />

Kompania Węglowa jest największym dostawcą węgla dla Południowego<br />

Koncernu Energetycznego – zapewnia ok. 40 proc.<br />

zapotrzebowania na ten surowiec. Rocznie Południowy Koncern<br />

Energetyczny kupuje od Kompanii Węglowej ok. 4 mln ton węgla<br />

energetycznego.<br />

(DW)<br />

Jan Kurp, prezes Południowego Koncernu Energetycznego (na zdj. z lewej)<br />

i Mirosław Kugiel, prezes Kompanii Węglowej, wymieniają podpisane dokumenty<br />

Placówki Elvity wyróżniają się nowoczesnym wystrojem<br />

Elvita z Diamentem<br />

Przedsiębiorstwo Świadczeń Zdrowotnych i Promocji Zdrowia Elvita<br />

Jaworzno III znalazło się w prestiżowym gronie „Diamentów Forbesa 2010” – firm, które<br />

w ostatnich trzech latach najbardziej dynamicznie zwiększyły swoją wartość<br />

Ranking przygotowany przez miesięcznik<br />

„Forbes” i firmę Dun Breadstreet<br />

opracowany został na podstawie<br />

szwajcarskiej metody wyceny wartości<br />

firm, uwzględniającej wyniki finansowe<br />

i wartość majątku. Do wyceny wykorzystano<br />

dane uwzględniające poziom<br />

sprzedaży, zysk netto, wartość majątku<br />

trwałego, zapasów, należności oraz nakłady<br />

inwestycyjne.<br />

Jak wskazują autorzy rankingu, otrzymanie<br />

tytułu „Diament Forbesa 2010” jest<br />

potwierdzeniem wiarygodności spółki<br />

wśród partnerów biznesowych, a także<br />

doskonałą promocją przedsiębiorstwa.<br />

– Sukces jest tym większy, iż swoją podstawową<br />

działalność Elvita prowadzi na<br />

bardzo trudnym rynku usług medycznych<br />

– podkreśla Krzysztof Lehnort,<br />

prezes zarządu i dyrektor naczelny firmy.<br />

<br />

(eo)<br />

Foto: Arch. Kompania węglowa<br />

Foto: © artplafo.com<br />

Świąteczne prezenty<br />

od Enionu Energii<br />

Ponad <strong>15</strong>00 podopiecznych<br />

z 46 domów dziecka z terenu Małopolski<br />

i Śląska otrzymało bożonarodzeniowe<br />

prezenty od Enionu Energii<br />

Spółka nie zapomniała również o osobach starszych i samotnych,<br />

dla których przygotowała wieczór wigilijny oraz<br />

paczki żywnościowe. Prezenty oraz wizyta św. Mikołaja sprawiły<br />

radość nie tylko dzieciom. Również dyrektorzy domów dziecka<br />

byli mile zaskoczeni. Trudna sytuacja finansowa, w jakiej<br />

znalazło się wiele domów dziecka, sprawia, że nie wszystkie<br />

placówki stać na zakup prezentów dla swoich podopiecznych.<br />

– Enion Energia opiekował się do tej pory wychowankami<br />

Domu Dziecka nr 1 w Krakowie. W tym roku postanowiliśmy<br />

obdarować również dzieci z innych placówek z terenu Małopolski<br />

i Śląska, gdzie mamy najwięcej klientów. Zrealizowaliśmy<br />

tę akcję w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu<br />

– podkreśla Ireneusz Perkowski, prezes zarządu Enionu Energii.<br />

W kolacji wigilijnej dla osób starszych i samotnych, którą<br />

zorganizowano na krakowskim Kazimierzu, uczestniczyło około<br />

50 osób wskazanych przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej.<br />

Były tradycyjne potrawy, jasełka przygotowane przez<br />

uczniów Gimnazjum nr 3 oraz modlitwa odmówiona przez<br />

ks. Piotra Walczaka, proboszcza parafii Bożego Ciała w Krakowie.<br />

Były też świąteczne życzenia i deklaracje.<br />

– Będziemy robić wszystko, żeby takie wigilie odbywały się<br />

co roku – podkreślił Marek Ciszyński, wiceprezes zarządu<br />

Enionu Energii.<br />

EB<br />

Prezenty od Enionu Energii oraz wizyta świętego Mikołaja sprawiły<br />

dzieciom wiele radości<br />

W wieczorze wigilijnym zorganizowanym przez Enion Energię<br />

uczestniczyło około 50 starszych i samotnych osób<br />

Foto: kinga warchoł Foto: kinga warcoł<br />

Dzięki nowoczesnej inwestycji w Sobieskim, Południowy Koncern<br />

Węglowy ma szansę na większe zyski<br />

Nowa instalacja<br />

w ZG Sobieski<br />

Na początku grudnia ubiegłego<br />

roku oddana została do eksploatacji<br />

w Zakładzie Przeróbki Mechanicznej Węgla<br />

Zakładu Górniczego Sobieski instalacja<br />

do produkcji węgla w klasie ziarnowej<br />

6-25 mm, o nazwie handlowej „Jaret”<br />

Nowy produkt pozyskiwany jest ze wzbogacanych miałów<br />

węglowych sprzedawanych dotychczas do elektrowni PKE<br />

jako miał II A.<br />

Zakład Górniczy Sobieski od wielu lat prowadzi działania<br />

mające na celu dostosowanie oferowanych produktów (klas<br />

ziarnowych, parametrów jakościowych) do potrzeb odbiorców.<br />

Jednym z takich działań jest produkowanie paliw do retortowych<br />

kotłów ekologicznych wprowadzonych do użytkowania<br />

w ostatnich latach. Ich zastosowanie wywołało duże zapotrzebowanie<br />

na węgiel o uziarnieniu 6-25 mm.<br />

Według obecnych prognoz, nowa instalacja pozwoli na wysiewanie<br />

ok. 600-1000 t na dobę węgla klasy 6-25 mm o wartości<br />

opałowej 21 000-22 000 kJ/kg, zawartości popiołu 9 proc.<br />

i zawartości siarki ok. 1 proc. Oznacza to możliwości produkcyjne<br />

w skali roku na poziomie <strong>15</strong>0-250 tys. ton węgla, który<br />

– według prognoz – można sprzedać po cenie wyższej o ok.<br />

100 zł za tonę. Daje to dodatkowy zysk ze sprzedaży węgla na<br />

poziomie <strong>15</strong>-25 mln zł rocznie.<br />

Nowa instalacja umożliwi również obniżenie zawartości wilgoci<br />

w produkowanych dla energetyki miałach węglowych, poprzez<br />

skierowanie części z nich na dodatkowy przesiewacz odwadniający.<br />

Zbigniew Jagiełło<br />

Foto: Zofia Mrożek<br />

12 polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010<br />

polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010 13

w Grupie<br />

Nowe obiekty w Oleśnicy<br />

18 grudnia do eksploatacji przekazane zostały nowe obiekty: budynek biurowy Wydziału<br />

Eksploatacji Rejonu Dystrybucji Oleśnica (wrocławski oddział EnergiiPro), garaż na samochody<br />

specjalne, zadaszony parking, rampa oraz układ dróg i małej architektury<br />

Obiekty powstały w imponującym tempie – ich budowa rozpoczęła<br />

się wiosną 2009 r. Teraz nadszedł czas realizacji<br />

drugiego etapu inwestycji. Do końca tego roku mają zostać zmodernizowane<br />

pozostałe budynki, układ drogowy, plac magazynowy,<br />

rozwiązana zostanie kwestia gospodarki wodno-ściekowej<br />

i dostosowanie obiektów rejonu do obowiązujących w EnergiiPro<br />

zintegrowanych systemów ISO i SZBI. Zaplanowano również<br />

stworzenie nowoczesnej szatni, łaźni oraz jadalni dla brygad wykonawstwa<br />

i pogotowia energetycznego, budowę rampy magazynowej<br />

i ukończenie ogrodzenia wraz z monitoringiem. Wykonany<br />

też zostanie podjazd i winda dla niepełnosprawnych wraz ze<br />

specjalnym pomieszczeniem przystosowanym do ich obsługi.<br />

Obszar obsługiwany przez Rejon Dystrybucji Oleśnica jest jednym<br />

z najbardziej rozwijających się we wrocławskim oddziale Energii-<br />

Pro. Najlepiej obrazują to statystyki – w ciągu ostatnich pięciu<br />

latach przybył tu jeden GPZ, powstało 125 stacji transformatorowych<br />

i rozdzielni, 40 km linii kablowych i 14 km linii napowietrznych<br />

średniego napięcia, 396 km linii kablowych i 66 km linii napowietrznych<br />

niskiego napięcia. W rejonie Oleśnicy intensywnie<br />

Enion uczy oszczędzać energię<br />

Budowniczowie nowoczesnych obiektów<br />

w Oleśnicy odebrali zasłużone nagrody<br />

rozwija się budownictwo, zwłaszcza jednorodzinne.<br />

Tylko w latach 2005-2008<br />

przybyło 3364 odbiorców pobierających<br />

energię elektryczną poprzez sieci niskiego<br />

napięcia.<br />

aw<br />

W unijnym projekcie Comenius pt. „Oszczędność energii… oszczędza naszą przyszłość”<br />

uczestniczy młodzież gimnazjalna z Malty, Turcji, Niemiec, Węgier i Polski<br />

Nastolatki z różnych krajów Unii z zainteresowaniem obserwowały<br />

odpowiedzialną pracę dyspozytorów z Enionu Częstochowa<br />

Wramach realizowanego projektu młodzież z pięciu krajów<br />

zastanawiała się, jak uczniowie mogą ograniczyć zużycie<br />

energii, by ochronić środowisko. Podczas trwającego dwa lata programu<br />

analizowali dane o zużyciu prądu, gazu i wody w swoich domach,<br />

uwzględniając warunki pogodowe panujące w ich krajach.<br />

Później przygotowali prezentacje multimedialne na temat klimatu<br />

w każdym kraju, ze wskazówkami, jak oszczędzać energię.<br />

Uczniowie szkół partnerskich, w tym z Gimnazjum nr 21 im. Orląt<br />

Lwowskich w Częstochowie, odwiedzają poszczególne kraje,<br />

foto: Jacek Piersiak<br />

mieszkają w domach swoich kolegów i uczą się, jak dbać o klimat<br />

oszczędzając energię. Ostatnio ponad 30 osób odwiedziło częstochowski<br />

oddział Enionu i poznało bliżej jego działalność.<br />

Mariusz Jurczyk, kierownik Wydziału Pomiarów, pokazał ponadstuletnią<br />

historię energetyki na tym terenie. Mówił o przemianach<br />

w energetyce w ostatnich latach, powstaniu Enionu, a następnie<br />

<strong>Tauron</strong>a. Przedstawił, na czym polega działalność operatora systemu<br />

dystrybucyjnego oraz potencjał i zadania częstochowskiego<br />

oddziału spółki.<br />

Młodzież zwiedziła Rejonową Dyspozycję Ruchu i dowiedziała<br />

się, na czym polegają obowiązki dyspozytora, koordynacja pracy<br />

poszczególnych stacji i linii, działania podejmowane w sytuacjach<br />

szczególnych, tak, by mimo awarii jak najwięcej odbiorców miało<br />

zasilanie. Uczniowie zapoznali się z funkcjonowaniem niektórych<br />

specjalistycznych urządzeń, przyczyniających się do oszczędności<br />

energii.<br />

Goście z Malty byli pod wrażeniem szybkości działania Pogotowia<br />

Energetycznego.<br />

Młodym Niemcom podobała się kamera i samochód pomiarowy,<br />

a Turkom historia firmy i wielka mapa w Dyspozycji, dająca obraz<br />

tego, co dzieje się z elektrycznością w okolicy Częstochowy.<br />

Węgrzy, którzy jeszcze nigdy nie byli w firmie zajmującej się dystrybucją<br />

energii, przyznali natomiast, że jeśli obejrzą taką instytucję<br />

na Węgrzech, to będą mieli szansę porównać ją z tym, co widzieli<br />

w Częstochowie.<br />

Jacek Piersiak<br />

foto: Krzysztof Drewniak<br />

Pałac w Wojanowie (zdj. boczne) gościł uczestników konferencji na temat OZE. Na środkowym zdjęciu potwór z Loch Ness wyrzeźbiony z lodu<br />

Karkonoski Festiwal Światła<br />

EnergiaPro Gigawat była, wraz z Philipsem, głównym sponsorem drugiej edycji<br />

Karkonoskiego Festiwalu Światła, który trwał od 5 grudnia 2009 do 10 stycznia 2010 r.<br />

Z<br />

tej okazji rozświetlono świąteczną iluminacją Cieplice<br />

i inne dzielnice Jeleniej Góry oraz Karpacz, Kowary, Piechowice,<br />

Szklarską Porębę i Wojanów.<br />

Festiwal był okazją do wielu wydarzeń kulturalnych, koncertów,<br />

wystaw i festynów, a także konferencji naukowych oraz<br />

prezentacji programów oszczędzania energii i wytwarzania<br />

energii odnawialnej. Zamiarem organizatorów jest stworzenie<br />

z Kotliny Jeleniogórskiej Polskiego Salonu Światła, gdzie prezentowane<br />

będą najnowsze techniki oświetlenia przestrzeni<br />

publicznej, wnętrz pałaców, hoteli oraz mieszkań.<br />

Na placu Ratuszowym w Jeleniej Górze studenci i absolwenci<br />

wrocławskiej ASP wyrzeźbili z lodu symbol miasta – jelonka oraz<br />

tajemnicze węże i postać kobiety. Były kucharz z warszawskiego<br />

hotelu Marriott, Krzysztof Gac, dziś jeden z najlepszych na świecie<br />

specjalistów od rzeźbienia w lodzie, wykonał w cieplickim parku<br />

m.in. postać królowej Marysieńki i Ducha Gór – Liczyrzepę. W lodzie<br />

zostało utrwalone również logo <strong>Tauron</strong>a. Do podświetlenia<br />

rzeźb wykorzystano oprawy LED Philips, które nadały dziełom niepowtarzalny<br />

blask. Istotnym wydarzeniem stała się zorganizowana<br />

w ramach Karkonoskiego Festiwalu Światła konferencja pt. „Odnawialne<br />

źródła energii dla gospodarki i społeczeństwa Dolnego<br />

Śląska” (8-9 grudnia). Głównym sponsorem spotkania w pałacu<br />

w Wojanowie k. Jeleniej Góry była EnergiaPro Gigawat.<br />

Wśród innych ważnych wydarzeń festiwalu warto odnotować<br />

koncert Filharmonii Dolnośląskiej w Jeleniej Górze „Muzyka<br />

Świąteczne spotkanie w ESW<br />

Wśród jeleniogórskich lodowych<br />

rzeźb pojawiło się m.in. logo<br />

<strong>Tauron</strong>a oraz urocza wiewiórka.<br />

Oryginalne oświetlenie LED-owe<br />

dodało im niezwykłego charakteru<br />

światłem malowana”, konferencję<br />

dla architektów,<br />

projektantów, konserwatorów<br />

zabytków, która odbyła<br />

się w pałacu w Wojanowie,<br />

pokazy laserów i ogni sztucznych<br />

w Jeleniej Górze-Cieplicach oraz Światło dla Wielkiej Orkiestry<br />

Świątecznej Pomocy.<br />

MG<br />

Tuż przed świętami Bożego Narodzenia odbyło się spotkanie świąteczno-noworoczne<br />

kierownictwa Elektrowni Stalowa Wola i organizacji związkowych z pracownikami spółki<br />

Foto: Mirosław Malec<br />

Prezes zarządu, Janusz Teper, złożył wszystkim<br />

życzenia i podziękował za rzetelną pracę w roku<br />

2009. Na spotkanie zostali zaproszeni księża ze stalowowolskich<br />

parafii. Świąteczny nastrój uświetnił<br />

zaprzyjaźniony Zespół Pieśni i Tańca „Lasowiacy”<br />

ze Stalowej Woli, który wykonał tradycyjne polskie<br />

kolędy. „Lasowiacy” powstali w 1956 r. i kultywują<br />

tradycje regionu położonego w widłach Wisły<br />

i Sanu, stanowiącego część Puszczy Sandomierskiej.<br />

Posiadają bogaty dorobek artystyczny – występowali<br />

na koncertach w Europie, Afryce i Ameryce Północnej.<br />

Wśród artystów są obecni i byli pracownicy ESW<br />

oraz ich rodziny.<br />

(jw)<br />

Istniejący od wielu lat zespół „Lasowiacy” uświetnił spotkanie<br />

w Stalowej Woli tradycyjnymi kolędami<br />

Foto: Arch. TAURON<br />

14 polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010<br />

polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010 <strong>15</strong>

wywiad handel<br />

O Europejskiej Giełdzie Energii (EEX) mówi się, że jest liderem wśród giełd energii tzw.<br />

Europy kontynentalnej. Wolumen zawartych na niej kontraktów daje jej drugie,<br />

po Nord Poolu, miejsce wśród europejskich giełd. Oprócz energii elektrycznej można handlować<br />

na niej gazem ziemnym, węglem i prawami do emisji CO 2<br />

polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010 17<br />

Struktura funkcjonalna<br />

giełdy EEX<br />

Joint Venture<br />

Jedna giełda,<br />

kilka rynków<br />

przychodów związanych z tym rynkiem.<br />

Na koniec 2008 r. duże wzrosty wolumenów,<br />

w stosunku do roku 2007, zanotowały<br />

także parkiety handlujące uprawnieniami<br />

do emisji CO 2<br />

oraz gazem ziemnym.<br />

Giełdy energii elektrycznej<br />

Europejska Giełda Energii<br />

(European Energy Exchange – EEX)<br />

Tomasz FORNALCZYK<br />

Giełda EEX powstała w 2002 r.<br />

w wyniku połączenia dwóch<br />

istniejących wcześniej giełd: we<br />

Frankfurcie i Lipsku. Rozwija<br />

się dynamicznie i jasno określa cele dalszej<br />

ekspansji. Szczególnie ważne wydają<br />

się – mocno akcentowane – elastyczność<br />

struktury organizacyjnej oraz bezpieczeństwo<br />

zawieranych transakcji.<br />

Struktura grupy<br />

W działaniach giełdy EEX duży nacisk<br />

kładziony jest na zagadnienia związane<br />

z dużą elastycznością jej funkcjonowania.<br />

Jak wynika z oficjalnych dokumentów prezentowanych<br />

przez giełdę, elastyczność tę<br />

rozumieć należy nie tylko jako reagowanie<br />

na zmieniające się potrzeby rynku, ale<br />

również jako takie zorganizowanie giełdy,<br />

które umożliwia jej sprawne funkcjonowanie<br />

w warunkach różnych kryzysowych sytuacji<br />

gospodarczych. Działanie w oparciu<br />

o tzw. open business model, czyli transparentne<br />

struktury i otwartość na współpracę<br />

z podmiotami zewnętrznymi, ma<br />

zapewnić osiągnięcie tego celu.<br />

Pierwszym krokiem realizacji tego modelu<br />

było ulokowanie w 2006 r. aktywności<br />

związanych z rozliczeniem zawartych poprzez<br />

giełdę transakcji (biuro rozliczeniowe)<br />

w nowo utworzonej firmie European Commodity<br />

Clearing (ECC). W latach następnych<br />

podobnie stało się z innymi działalnościami<br />

– handel na rynku spot oraz obrót<br />

tzw. instrumentami pochodnymi przeniesiono<br />

do specjalnie w tym celu powołanych<br />

do życia firm. W myśl przyjętego modelu,<br />

wszystkie nowo utworzone podmioty<br />

otwarte są na współpracę z zewnętrznymi<br />

50% 80% >99%<br />

Połączenia<br />

międzysystemowe<br />

Danii i Niemiec<br />

NO<br />

Power<br />

derivatives<br />

Powiązania<br />

właścicielskie<br />

giełdy EEX<br />

12% 19% 20%<br />

DK1<br />

DE<br />

organizacjami w różnych formach. Przykładem<br />

tego mogą być silne powiązania<br />

z francuską giełdą Powernext. W wyniku<br />

tej kooperacji powstała spółka EPEX Spot<br />

SE z siedzibą w Paryżu, której zadaniem<br />

jest prowadzenie rynku kontraktów krótkoterminowych<br />

energii elektrycznej, tzw.<br />

kontraktów spot, dla Niemiec, Francji, Austrii,<br />

Szwajcarii. Powernext i EEX mają po<br />

50 proc. udziałów w spółce EPEX Spot.<br />

Ponadto EEX jest udziałowcem w spółce<br />

Storage Capacity Exchange GmbH (store-x<br />

DK2<br />

SE<br />

Źródło: www.eex.com<br />

Źródło: www.marketcoupling.com<br />

TWh<br />

GmbH), będącej operatorem internetowej<br />

platformy handlu przestrzeniami składowania<br />

gazu, w spółce Transport Capacity<br />

Exchange GmbH (trac-x GmbH) – internetowej<br />

platformie handlu możliwościami<br />

przesyłowymi gazu oraz w spółce European<br />

Market Coupling Company GmbH (EMCC<br />

GmbH), zarządzającej możliwościami przesyłowymi<br />

systemu elektroenergetycznego<br />

na granicy Niemiec i Danii. Połączenia<br />

Wolumen sprzedaży na rynku<br />

kontraktów SPOT<br />

200<br />

<strong>15</strong>0<br />

100<br />

50<br />

0<br />

EPEX Spot<br />

EPEX Spot Market<br />

(rynek dnia następnego<br />

i rynek dnia bieżącego)<br />

• energia elektryczna<br />

EEX Spot Markets<br />

EEX Spot Market<br />

(rynek dnia następnego)<br />

• gaz ziemny<br />

• prawa do emisji<br />

te stanowią ważny punkt styku systemów<br />

elektroenergetycznych nordyckiego (NOR-<br />

DEL) i europejskiego (UCTE).<br />

Zadania związane z handlem instrumentami<br />

pochodnymi dla energii elektrycznej<br />

w Niemczech i Francji ulokowano w spółce<br />

EEX Power Derivatives GmbH z siedzibą<br />

w Lipsku. Za handel instrumentami pochodnymi<br />

dla gazu, węgla i praw do emisji<br />

CO 2<br />

odpowiedzialna jest EEX Derivatives<br />

Markets.<br />

Giełda EEX w liczbach<br />

Ambicje giełdy EEX, by utrzymać status<br />

jednego z liderów w Europie, nie są bezpodstawne.<br />

Wszystko wskazuje na to, że rozwija się<br />

ona dość dynamicznie. Co prawda prezentowane<br />

dane dotyczą roku 2008, nie<br />

uwzględniają więc okresu związanego ze<br />

spowolnieniem gospodarczym w Europie.<br />

Mogą jednak imponować.<br />

Power<br />

derivatives<br />

EEX Power<br />

Derivatives<br />

EEX Derivatives Market<br />

(instrumenty pochodne)<br />

• energia elektryczna<br />

Na koniec 2008 r. na giełdzie EEX uprawnionych<br />

do handlu na wszystkich parkietach<br />

było 217 członków z 19 krajów.<br />

W stosunku do końca roku 2007 lista<br />

uprawnionych do zawierania transakcji powiększyła<br />

się o ponad 14 proc. Ten wzrostowy<br />

trend był obserwowany przez władze<br />

giełdy również w ciągu całego 2009 r.<br />

Niestety, oficjalnych danych na ten temat<br />

za rok 2009 jeszcze nie podano.<br />

<strong>15</strong>00<br />

EEX Derivatives<br />

Markets<br />

EEX Derivatives Market<br />

(instrumenty pochodne)<br />

• gaz ziemny<br />

• prawa do emisji<br />

• węgiel<br />

1125<br />

750<br />

375<br />

Duże wzrosty w stosunku do roku 2007 zaobserwowano<br />

również w wolumenie energii<br />

elektrycznej, która „przeszła” przez giełdę<br />

EEX. Znaczne przyrosty zaobserwowano<br />

zarówno na parkiecie kontraktów spot, jak<br />

i parkiecie instrumentów pochodnych. Wolumen<br />

energii elektrycznej sprzedanej-kupionej<br />

w ramach kontraktów spot osiągnął<br />

poziom <strong>15</strong>4 TWh (rok 2007 – 124 TWh),<br />

z czego 148 TWh dotyczyło regionu handlu<br />

obejmującego Niemcy i Austrię. Ten<br />

poziom wolumenu stanowił 24 proc. ilości<br />

energii elektrycznej skonsumowanej<br />

w tym regionie. Pozostała część energii<br />

(6 TWh), którą handlowano na rynku spot<br />

na giełdzie EEX, dotyczyła regionu handlu<br />

obejmującego Szwajcarię.<br />

Na rynku instrumentów pochodnych<br />

energii elektrycznej wzrost wolumenu nie<br />

był tak znaczny. W 2008 r. wyniósł on<br />

1165 TWh (rok 2007 – 1<strong>15</strong>0 TWh). Jednocześnie<br />

zanotowano niewielką redukcję<br />

Wolumen sprzedaży na rynku<br />

instrumentów pochodnych<br />

TWh<br />

0<br />

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008<br />

Źródło: www.eex.com<br />

Prawne aspekty działania<br />

giełdy EEX<br />

EEX działa w oparciu o przepisy zawarte<br />

w niemieckim systemie prawnym. Co<br />

dziwne, jest instytucją publiczną. Działa<br />

w oparciu o licencję wydaną przez Ministerstwo<br />

Gospodarki i Pracy Saksonii. Ministerstwo<br />

jest też organem nadzorującym<br />

pracę giełdy oraz jej organów zarządczych<br />

i – co gorsza – ma prawo wpływać na politykę<br />

giełdy.<br />

Inną instytucją mającą duży wpływ na<br />

pracę giełdy jest Biuro Nadzoru Rynku<br />

– niezależny organ, działający w oparciu<br />

o stosowne przepisy. Biuro prowadzi<br />

przede wszystkim działania związane<br />

z tzw. monitoringiem zawieranych transakcji<br />

oraz rozliczeń finansowych. W sytuacjach<br />

budzących wątpliwości, rozpoczyna<br />

procedury wyjaśniające. Tego typu<br />

działania mogą również zostać podjęte na<br />

zlecenie organów giełdy.<br />

W tym miejscu należy wspomnieć również<br />

o akcjonariuszach giełdy EEX, tym bardziej,<br />

że jest ich aż 44 (stan na 5 sierpnia<br />

2009 r.). Największym akcjonariuszem<br />

(35,23 proc.) jest Eurex Zurich AG – jedna<br />

z największych na świecie giełd zajmująca<br />

się handlem instrumentami pochodnymi<br />

i rozliczeniem tych transakcji. Drugim co do<br />

wielkości akcjonariuszem jest Landesbank<br />

Baden-Wurttemberg (22,69 proc.). Reszta<br />

udziałów jest dość mocno rozproszona<br />

między pozostałymi akcjonariuszami.<br />

Źródło: www.eex.com<br />

16 polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010

energia w UE<br />

W ubiegłym roku byliśmy świadkami wielu wydarzeń<br />

ważnych dla sektora elektroenergetycznego. Warto je przypomnieć i prześledzić kierunki<br />

wytyczanej w Unii Europejskiej polityki energetycznej<br />

Co się wydarzyło<br />

w 2009 roku<br />

Stanisław Tokarski<br />

Jerzy Janikowski<br />

Początek 2009:<br />

emocje związane z Pakietem Klimatycznym<br />

Po zakończeniu negocjacji pakietu<br />

klimatycznego Polsce udało się<br />

uzyskać sporo ustępstw, które powinny<br />

ułatwić modernizację naszego sektora<br />

elektroenergetycznego. Początek<br />

roku przyniósł zatem ogromne nadzieje<br />

związane z możliwością uzyskania<br />

bezpłatnych przydziałów uprawnień<br />

do emisji CO 2<br />

przyznawanych dla nowych<br />

inwestycji. Niestety, nie udało<br />

się sporządzić rządowego dokumentu<br />

z imienną listą tych instalacji, która<br />

mogłaby w postaci załącznika zostać<br />

dołączona do ostatecznego tekstu<br />

nowej dyrektywy o handlu emisjami.<br />

W ten sposób można byłoby jednoznacznie<br />

zdefiniować jednostki mogące<br />

skorzystać z wynegocjowanych<br />

zapisów. Ponieważ tak się jednak nie<br />

stało, wydaje się, że ta potencjalna<br />

możliwość zostanie w znacznym stopniu<br />

ograniczona do małej grupy bloków<br />

będących na końcowym etapie<br />

budowy. Ryzyko to jeszcze wzrosło po<br />

przesłaniu przez komisarza Stavrosa<br />

Dimasa listu do wicepremiera Waldemara<br />

Pawlaka, w którym przedstawia<br />

on interpretację zapisów dyrektywy<br />

ETS, wykluczającą przyznanie darmowych<br />

uprawnień polskim jednostkom<br />

wytwórczym, jeśli nie uzyskają zezwoleń<br />

na uczestnictwo w systemie handlu<br />

emisjami przed 30 czerwca 2011 r.<br />

Podsumowując działania unijnych<br />

polityków na arenie międzynarodowej,<br />

należy także zastanowić<br />

się, w jaki sposób prowadzona<br />

przez nich polityka uwzględnia specyfikę<br />

naszego kraju. Czy to, co oficjalnie jest<br />

Tekst wszystkich dyrektyw wchodzących<br />

w skład pakietu klimatycznego<br />

został ostatecznie opublikowany<br />

5 czerwca w Dzienniku Urzędowym<br />

Unii Europejskiej. Teraz czeka nas<br />

przeniesienie tych zapisów do prawodawstwa<br />

krajowego. Niezmiernie ważne<br />

jest takie wdrożenie wspomnianych<br />

regulacji, aby umożliwić podejmowanie<br />

nowych inwestycji i wyeliminować<br />

wiele niejednoznacznych treści, które<br />

podnosiłyby poziom ryzyka inwestycyjnego,<br />

uniemożliwiając tym samym<br />

zbudowanie mechanizmów finansowania<br />

inwestycji. Dotyczy to w szczególności<br />

zapisów, mówiących<br />

o konieczności przeprowadzania<br />

analiz możliwości technicznego<br />

i ekonomicznego<br />

szeroko promowane, jest w rzeczywistości<br />

jednakowo korzystne dla wszystkich<br />

krajów i czy proponowane są mechanizmy<br />

wsparcia uwzględniające zasady<br />

spójności oraz europejskiej solidarności.<br />

dobudowania instalacji CCS do nowo<br />

budowanych bloków. Wyraźnie trzeba<br />

tutaj podkreślić, że instalacje CCS<br />

nie są obowiązkowe. Trwają także<br />

międzynarodowe dyskusje nad sposobem<br />

wyznaczenia benchmarków dla<br />

bezpłatnego przydziału uprawnień do<br />

emisji dla małych instalacji ciepłowniczych.<br />

Od sposobu wyznaczania<br />

tego wskaźnika zależeć będzie, czy<br />

lepszą pozycję konkurencyjną uzyska<br />

10 proc. najlepszych technicznie instalacji,<br />

czy będzie to wyłącznie sposób<br />

na dodatkową promocję wybranego<br />

paliwa – biomasy i gazu – i tylko<br />

takie jednostki będą mogły<br />

skorzystać z przyjętych<br />

zapisów.<br />

FOTO: Corbis<br />

Kompromis w sprawie<br />

dyrektywy IED<br />

W<br />

pierwszej połowie 2009 roku trwały także intensywne<br />

ustalenia zapisów nowej dyrektywy IED (w sprawie emisji<br />

przemysłowych), która nowelizuje zapisy obowiązującej obecnie<br />

dyrektywy IPPC (w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom<br />

i ich kontroli) oraz zastępuje kilka innych dyrektyw,<br />

w tym niezwykle ważną dla sektora elektroenergetycznego dyrektywę<br />

LCP (w sprawie emisji zanieczyszczeń z dużych obiektów<br />

energetycznego spalania). Pomimo że nowe przepisy są często<br />

pokazywane jako upraszczanie obowiązującego prawodawstwa<br />

i ograniczanie biurokracji, w praktyce mają one znacznie zaostrzyć<br />

wymagania w zakresie limitów emisyjnych oraz wyeliminować<br />

wszelkie elastyczne mechanizmy służące dostosowaniu wymogów<br />

wobec instalacji energetycznych do warunków lokalnych. Dyskusje<br />

nad nowymi zapisami budziły duże emocje i po ich głębszej analizie<br />

grono państw nastawionych sceptycznie do przedstawionych<br />

propozycji zaczęło się powiększać. Ostateczny kompromis udało<br />

się osiągnąć w czerwcu, pod sam koniec sprawowania przez Czechy<br />

przewodnictwa Unii Europejskiej. Uwzględnia on łagodniejsze<br />

traktowanie źródeł o kończącej się żywotności, jednostek pracujących<br />

tylko w szczycie, czy małych źródeł ciepła. Daje też szanse<br />

państwom członkowskim na wdrożenie przejściowych krajowych<br />

planów redukcji emisji. Proponowana dyrektywa IED czeka obecnie<br />

na drugie czytanie w Parlamencie Europejskim i jest niezmiernie<br />

ważne, aby utrzymać wynegocjowany kompromis i uniemożliwić<br />

taką interpretację niejednoznacznych zapisów, która wykluczałaby<br />

praktyczną możliwość wykorzystania uzgodnionych derogacji. Byliśmy<br />

już niejednokrotnie świadkami takich sytuacji i należy zrobić<br />

wszystko, żeby się one nie powtórzyły.<br />

Pozytywna dla Polski<br />

Decyzja Sądu Pierwszej<br />

Instancji<br />

Dobrym dla Polski wydarzeniem<br />

była wrześniowa<br />

decyzja sądu pierwszej<br />

instancji przyznająca<br />

naszemu państwu rację<br />

w sporze z Komisją Europejską,<br />

dotyczącym limitu<br />

przyznanych uprawnień<br />

do emisji CO 2<br />

. Dla przypomnienia<br />

– Komisja Europejska<br />

dla wymuszenia<br />

wzrostu cen uprawnień do emisji znacząco ograniczyła (o ponad<br />

26 proc.) limity przedstawione przez nasz rząd. Polska<br />

wniosła sprawę do sądu pierwszej instancji, który wydał orzeczenie<br />

o przekroczeniu kompetencji przez Komisję Europejską<br />

kwestionującą dane polskiego rządu. Oznacza to konieczność<br />

przygotowania przez Komisję Europejską nowej decyzji w sprawie<br />

limitów emisji. Wiele nowych krajów członkowskich także<br />

zaskarżyło decyzje Komisji i czeka na orzeczenie sądu pierwszej<br />

instancji. Komisja nie chce się z tym jednak zgodzić i w grudniu<br />

złożyła apelację.<br />

FOTO: Corbis FOTO: Corbis<br />

Wizja dekarbonizacji<br />

i szczyt w Kopenhadze<br />

Wiele wysiłku włożono<br />

w przygotowania<br />

do szczytu klimatycznego,<br />

który odbywał się w grudniu<br />

w Kopenhadze. Po<br />

stronie instytucji unijnych<br />

zaobserwować można było<br />

silną presję na przyjęcie<br />

kolejnych dodatkowych<br />

ograniczeń emisji gazów<br />

cieplarnianych w dłuższej<br />

perspektywie. Wychodząc<br />

naprzeciw oczekiwaniom<br />

polityków, część europejskich<br />

firm energetycznych<br />

zadeklarowała gotowość<br />

do znacznych redukcji<br />

emisji dwutlenku węgla<br />

w perspektywie roku 2050.<br />

Eurelectric (Europejskie<br />

Stowarzyszenie Przemysłu<br />

Energetycznego) przygotowało<br />

następnie własny<br />

raport szacujący możliwości<br />

obniżenia emisji CO 2<br />

w takim horyzoncie czasowym<br />

o 75 proc. Dokument<br />

ten jednak nie pokazywał<br />

wyzwań i kosztów, jakim<br />

musiałyby stawić czoło poszczególne<br />

kraje unijne.<br />

Wspominał tylko, że mogą<br />

się one w poszczególnych<br />

państwach znacznie różnić.<br />

Nie sugerował także<br />

wprowadzenia mechanizmów,<br />

które wyrównywałyby<br />

niezbędne do poniesienia<br />

obciążenia pomiędzy poszczególnych<br />

członków Unii<br />

Europejskiej. W Polsce sektor<br />

energetyczny zlecił więc wykonanie<br />

podobnego opracowania,<br />

ale tylko w skali<br />

naszego kraju. Wyniki nie<br />

pozostawiały wątpliwości, że<br />

tego typu propozycje są dla<br />

nas niezwykle kosztowne.<br />

Dokument został przekazany<br />

polskiemu rządowi, by<br />

jeszcze przed kopenhaskim<br />

szczytem można było oszacować<br />

koszty klimatycznych<br />

propozycji, które musiałaby<br />

pokryć polska gospodarka<br />

i polscy odbiorcy energii<br />

elektrycznej.<br />

Grudniowy szczyt nie przyniósł<br />

jednak żadnych nowych<br />

zobowiązań w zakresie<br />

dalszego ograniczania<br />

emisji. Pokazuje to wyraźnie,<br />

że dalsze kroki w tym<br />

kierunku – podejmowane<br />

wyłącznie przez Unię Europejską<br />

– mogą skończyć<br />

się dla niej utratą konkurencyjności<br />

i marginalizacją.<br />

Co ciekawe, zaczęło<br />

pojawiać się coraz więcej<br />

doniesień o wybiórczym<br />

przedstawianiu danych klimatycznych.<br />

Być może<br />

wszystkie te wydarzenia<br />

staną się impulsem do zrewidowania<br />

unijnej polityki<br />

energetycznej. Wydaje się,<br />

że musi ona być znacznie<br />

bardziej osadzona w rzeczywistości<br />

gospodarczej poszczególnych<br />

krajów członkowskich<br />

i uwolniona od<br />

wpływu fanatyków ekologicznych.<br />

Przyjmowanie jakichkolwiek<br />

dalszych ograniczeń<br />

winno być poprzedzone<br />

wnikliwymi analizami<br />

skutków takich działań,<br />

jak również wypracowaniem<br />

skutecznych mechanizmów<br />

równego podziału<br />

wynikających z nich obciążeń<br />

pomiędzy poszczególnych<br />

członków Unii<br />

– proporcjonalnie do wypracowywanego<br />

PKB.<br />

18 polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010<br />

polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010 19

aport<br />

Kanada produkuje ogromne ilości energii elektrycznej, stosunkowo taniej<br />

dzięki dużemu udziałowi energetyki wodnej. O kształcie rynku decydują rządy kanadyjskich<br />

prowincji, wskutek czego normą jest sąsiedztwo rynków regulowanych i zliberalizowanych<br />

Rynek energii – Kanada<br />

Wojciech Kwinta<br />

publicysta Businessman.pl<br />

Kanada leży na obszarze prawie<br />

10 mln km kw., a zamieszkuje ją<br />

prawie 34 mln obywateli. Moc<br />

zainstalowana w sektorze elektroenergetycznym<br />

to ok. 125 GW, a roczna<br />

produkcja energii elektrycznej wynosi<br />

mniej więcej 600 TWh. Ponad 30 TWh<br />

trafia (różnica między eksportem a importem)<br />

do Stanów Zjednoczonych,<br />

resztę konsumują Kanadyjczycy (per capita<br />

ponad cztery razy więcej niż Polacy).<br />

Sektor elektroenergetyczny zatrudnia<br />

75 tys. osób.<br />

Siła wody<br />

W 2008 r. produkcja elektryczności na<br />

poziomie 601 TWh oznaczała spadek<br />

o 6 TWh w stosunku do roku poprzedniego.<br />

Wynikało to głównie z rosnących<br />

cen surowców, a później fali kryzysu gospodarczego.<br />

Wytwarzanie minimalnie<br />

zwiększyły elektrownie wodne, znacznie<br />

– ze <strong>15</strong>0 do 139 TWh – spadła produkcja<br />

w elektrowniach cieplnych, a poziom<br />

produkcji elektrowni jądrowych pozostawał<br />

stabilny. Wzrósł udział energetyki<br />

wiatrowej, ale produkcja 3,6 TWh przy<br />

zainstalowanej mocy farm wiatrowych<br />

wynoszącej w 2008 r. ok. 2,5 tys. MW,<br />

to w kanadyjskim bilansie prawie nic.<br />

W całym systemie największą rolę odgrywa<br />

energetyka wodna – to ok. 75 GW<br />

wszystkich mocy. Elektrownie cieplne (zasilane<br />

węglem, gazem ziemnym lub ropą<br />

naftową) to ok. 36 GW, a jądrowych<br />

– ponad 13 GW.<br />

Ceny elektryczności są w Kanadzie mocno<br />

zróżnicowane. Wynika to z faktu, że<br />

dziesięć prowincji samodzielnie kształtuje<br />

swoje rynki energii elektrycznej oraz<br />

– a nawet przede wszystkim – z silnego<br />

zróżnicowania rodzajów źródeł wytwarzania.<br />

W Quebecu, Manitobie i Kolumbii<br />

Brytyjskiej – prowincjach z dominującym<br />

udziałem hydroenergetyki, ceny są<br />

nawet o połowę niższe niż np. w Albercie<br />

czy Ontario, gdzie dominują elektrownie<br />

na węgiel i jądrowe. W Nowej Szkocji,<br />

Nowym Brunszwiku i na Wyspie Księcia<br />

Edwarda jest jeszcze drożej, ze względu<br />

na istotny udział gazu ziemnego w wytwarzaniu<br />

elektryczności.<br />

Historia kanadyjskiej elektroenergetyki<br />

sięga czasów Tomasza Edisona. Parlament<br />

w Ottawie został oświetlony lampami<br />

elektrycznymi już w 1883 r. Rok<br />

później powstała pierwsza spółka energetyczna<br />

– działająca do dzisiaj Pembroke<br />

Electric Lighting Company. W 1890 r. pojawił<br />

się pierwszy samochód elektryczny,<br />

a w 1891 r. powstało Canadian Electrical<br />

Association reprezentujące branżę energetyczną.<br />

Sześć lat później zbudowano<br />

w Kanadzie pierwszą linię energetyczną<br />

o napięciu 11 kV i długości 27 km.<br />

Rząd ograniczony<br />

W Kanadzie nie istnieją jednolite regulacje<br />

rynku energii dla całego kraju. O kształcie<br />

elektroenergetyki decydują rządy poszczególnych<br />

prowincji zgodnie ze swoim<br />

Produkcja energii elektrycznej (TWh)<br />

Elektrownie<br />

wodne<br />

Elektrownie<br />

jądrowe<br />

Elektrownie<br />

cieplne<br />

Elektrownie<br />

wiatrowe<br />

i pływowe<br />

prawodawstwem. Rząd federalny, zgodnie<br />

z konstytucją, nadzoruje handel międzynarodowy,<br />

w tym eksport elektryczności i operacje<br />

transgraniczne. Odpowiedzialność<br />

ponosi minister zasobów naturalnych oraz<br />

National Energy Board (NEB) – trybunał<br />

regulacyjny. NEB, oprócz międzynarodowych,<br />

reguluje też aspekty wymiany energii<br />

elektrycznej pomiędzy prowincjami. Z kolei<br />

energetykę jądrową reguluje Federal Nuclear<br />

Safety Commission. Nad prawidłowym<br />

funkcjonowaniem transgranicznych<br />

sieci przesyłowych i bezpieczeństwem dostaw<br />

między Kanadą a USA czuwa North<br />

American Electric Reliability Corporation<br />

(NERC). Amerykańscy gracze muszą się<br />

do nich stosować, natomiast w Kanadzie<br />

decyzje, jak przyjmować te standardy<br />

lub jak wprowadzić podobne, podejmują<br />

samodzielnie prowincje (np. obowiązują<br />

w Ontario i Nowym Brunszwiku, ale już<br />

w Quebecu reguły ustalała spółka Trans-<br />

Énergie, operator sieci przesyłowych,<br />

a aprobował je Régie de l’énergie, lokalny<br />

regulator energetyki).<br />

2004 2005 2006 2007 2008<br />

336,7 358,4 349,5 365,8 369,3<br />

85,2 86,8 92,4 88,2 88,6<br />

<strong>15</strong>4,6 <strong>15</strong>7,3 147,7 149,6 139,1<br />

1,0 1,6 2,5 2,9 3,6<br />

Całkowita 577,5 604,2 592,0 606,5 600,6<br />

Udział źródeł wytwarzania<br />

w produkcji energii elektrycznej w 2008 r. (proc.)<br />

0,6<br />

61,5<br />

23,<strong>15</strong><br />

14,75<br />

elektrownie wodne<br />

elektrownie jądrowe<br />

elektrownie cieplne<br />

elektrownie wiatrowe<br />

i pływowe<br />

Źródło: Canadian Energy Overview 2008;<br />

National Energy Board<br />

Źródło: obliczenia własne na podstawie National Energy Board<br />

Regionalny nadzór nad elektroenergetyką<br />

powoduje, że w Kanadzie równolegle<br />

działają rynki zliberalizowane, jak i poddane<br />

pełnej regulacji.<br />

Alberta i Ontario<br />

– deregulacja<br />

Alberta jest jedyną prowincją o całkowicie<br />

uwolnionym rynku energii. Regulacją<br />

wytwarzania i transmisji zajmuje się Alberta<br />

Utilities Commission (AUC). Dzięki<br />

ustawie lokalnego rządu powstał Power<br />

Pool of Alberta, działający w czasie rzeczywistym<br />

spotowy rynek elektryczności.<br />

Każdy podmiot, który spełnia wymagania<br />

prawne, może być uczestnikiem giełdy.<br />

Oferować energię na giełdzie mogą tzw.<br />

marketerzy – spółki handlujące elektrycznością<br />

w Albercie i zarejestrowane w Alberta<br />

Electric System Operator (AESO),<br />

czyli u operatora zarządzającego dostępem<br />

do sieci transmisyjnych, importerzy<br />

oraz niezależni wytwórcy. Kupować<br />

mogą sprzedawcy detaliczni (m.in. lokalni<br />

dystrybutorzy sprzedający energię<br />

odbiorcom końcowym), bezpośredni<br />

odbiorcy oraz eksporterzy. Mali odbiorcy<br />

– gospodarstwa domowe i podmioty<br />

zużywające rocznie poniżej 250 tys. kWh<br />

– mogą skorzystać z Regulated Rate<br />

Option (RRO), czyli rodzaju taryf z cenami<br />

podawanymi co miesiąc lub wybrać<br />

sprzedawcę i plan taryfowy gwarantujący<br />

niezmienne ceny przez dłuższy czas. Ceny<br />

w RRO ustala AUC.<br />

W Ontario do 1998 r. dominowała państwowa<br />

firma Ontario Hydro – pionowo<br />

zintegrowana struktura obejmująca wszystkie<br />

elementy systemu energetycznego – od<br />

wytwarzania, przez przesył i dystrybucję,<br />

do sprzedaży. Spółka wpadła w kłopoty<br />

finansowe, została zdemonopolizowana<br />

i podzielona na pięć podmiotów, w tym:<br />

Ontario Power Generation zajmujący się<br />

wytwarzaniem, Hydro One – przesyłem<br />

i dystrybucją, Independent Electricity System<br />

Operator (IESO), który administruje<br />

siecią przesyłową i rynkiem energii elektrycznej.<br />

Poza tym powstała firma Ontario<br />

Electricity Financial Corporation, która<br />

przejęła aktywa i zobowiązania Ontario<br />

Hydro, oraz Electrical Safety Authority,<br />

która tworzy regulacje odnoszące się do<br />

różnych aspektów elektroenergetyki. Uwolniony<br />

rynek nadzorowany przez Ontario<br />

Energy Board ruszył w 2002 r. W prowincji<br />

powstała jeszcze jedna agencja – Ontario<br />

Power Authority, zajmująca się m.in. długoterminowym<br />

planowaniem, zarządzająca<br />

zapotrzebowaniem na energię i zmianami<br />

na rynku energii. Poza tym w Ontario<br />

wprowadzono system wsparcia inwestycji<br />

w odnawialne źródła energii wzorowany<br />

na europejskim systemie feed-in tariff, czyli<br />

specjalnych taryfach dla zielonej energii<br />

(akurat niestosowanym w Polsce).<br />

Regulacje mniejsze i większe<br />

W pozostałych prowincjach Kanady na<br />

ogół działają podmioty zintegrowane<br />

Zużycie energii elektrycznej według odbiorców w 2007 r. (proc.)<br />

2<br />

22,35<br />

8,2<br />

39<br />

1,55<br />

26,9<br />

przemysł i wydobycie<br />

rolnictwo<br />

gospodarstwa domowe<br />

biznes i odbiorcy instytucjonalni<br />

administracja publiczna<br />

inne<br />

Rachunki miesięczne za energię elektryczną<br />

– stan na 1 IV 2009 r. Wybrane miasta Kanady<br />

(z uwzględnieniem podatków, ceny w przeliczeniu na PLN)<br />

Odbiorca domowy Odbiorca średni<br />

(1000 kWh) (1 MW mocy, 400 MWh)<br />

Montreal (Quebec) 212 88 867 4 270 895<br />

Calgary (Alberta) 348 119 127 8 229 821<br />

Halifax<br />

Duży odbiorca<br />

(50 MW, 30,6 GWh)<br />

(Nowa Szkocja)<br />

397 128 955 7 264 292<br />

Toronto (Ontario) 328 106 947 7 270 984<br />

Vancouver<br />

(Kolumbia Brytyjska)<br />

211 69 033 3 781 781<br />

Źródło: obliczenia własne wg Statistics Canada<br />

Źródło: obliczenia własne wg Comparison of Electricity Prices<br />

in Major North American Cities, 2009, Hydro-Québec<br />

pionowo i należące do władz prowincji.<br />

Prowincje w różnym stopniu wprowadzają<br />

elementy rynku konkurencyjnego, np.<br />

w Nowym Brunszwiku dokonano unbundlingu<br />

na poziomie korporacyjnym, wydzielając<br />

osobne spółki zajmujące się<br />

wytwarzaniem, przesyłem i dystrybucją.<br />

W Kolumbii Brytyjskiej wytwarzanie i dystrybucja<br />

mogą pozostawać w jednych<br />

rękach. W Saskatchewan i większości<br />

pozostałych prowincji dominuje model<br />

rynku regulowanego, gdzie zintegrowane<br />

pionowo spółki zajmują się regulacją<br />

i zarządzaniem wytwarzaniem, przesyłem<br />

i dystrybucją. Tak jest np. w Quebecu,<br />

gdzie dominuje firma Hydro-Quebec<br />

(HQ), dostarczająca większość energii<br />

elektrycznej i zawiadująca poprzez Trans-<br />

Énergie (oddział HQ) jednym z największych<br />

w Ameryce Północnej systemów<br />

przesyłowych. W Quebecu wprowadzono<br />

mechanizm otwartego dostępu do sieci<br />

przesyłowej – an open access transmission<br />

tariff (OATT) – mający w przejrzysty<br />

sposób umożliwić dostęp do sieci innym<br />

podmiotom. W Kolumbii Brytyjskiej lokalny<br />

rząd jest właścicielem BC Hydro, firmy<br />

pełniącej podobną rolę, co HQ w Quebecu.<br />

Różnica polega na zarządzaniu siecią<br />

przesyłową. Tym zajmuje się odrębna<br />

spółka – BC Transmission Corporation.<br />

Handlem, importem i eksportem elektryczności<br />

zajmuje się Powerex, marketingowy<br />

oddział BC Hydro.<br />

W Saskatchewan głównym graczem<br />

jest SaskPower (w rękach rządu prowincji).<br />

Z sieci przesyłowej mogą skorzystać<br />

– za opłatą – niezależni wytwórcy, którzy<br />

sprzedają energię na rynku hurtowym<br />

lub wysyłają ją poza prowincję. W Manitobie<br />

praktycznie nie istnieje konkurencja,<br />

a zintegrowana pionowo spółka Manitoba<br />

Hydro należy do najważniejszych<br />

eksporterów elektryczności do USA.<br />

W Nowym Brunszwiku lokalna firma<br />

NB Power poprzez spółki zależne tworzy<br />

konkurencyjne środowisko dla uprawnionych<br />

spółek (handel hurtowy, odbiorcy<br />

przemysłowi). Emera, spółka w Nowej<br />

Szkocji, to praktycznie monopolista.<br />

Obok niej sześć spółek miejskich zawiaduje<br />

częścią dystrybucji i uczestniczy<br />

w ograniczonym rynku handlu hurtowego.<br />

Podobna sytuacja (jeden dominujący<br />

podmiot zajmujący się wytwarzaniem,<br />

transmisją i dystrybucją) występuje w pozostałych<br />

prowincjach: Nowej Funlandii<br />

i Labradorze oraz na Wyspie Księcia<br />

Edwarda.<br />

20 polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010<br />

polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010 21

wywiad strategia<br />

Miarą sprawności organizacji jest jej skuteczność w realizowaniu zarówno głównych<br />

procesów, jak też specyficznych przedsięwzięć o charakterze tymczasowym. W warunkach<br />

istotnych ograniczeń spowodowanych konkurencją, kryzysem oraz działaniami regulatora<br />

zdolność i umiejętność firmy do szybkiego reagowania na zmiany staje się szczególnie ważna<br />

Zarządzanie i prowadzenie projektów<br />

w <strong>Tauron</strong><br />

Polska Energia<br />

Roman BRATEK<br />

wiceprezes Centrum Rozwiązań<br />

Menedżerskich SA<br />

Dariusz Stolarczyk<br />

wiceprezes zarządu,<br />

dyrektor ds. zarządzania<br />

i komunikacji<br />

Jak w każdym obszarze wdrażane rozwiązania<br />

powinny być weryfikowane i zmieniane wraz<br />

z procesem uczenia się organizacji i „wyłapywania”<br />

elementów, które nie mają wartości dodanej,<br />

czy też uniemożliwiają sprawne funkcjonowanie.<br />

Dlatego zakładamy aktualizowanie<br />

wdrożonych rozwiązań, a także zachęcamy do<br />

dalszego pogłębiania wiedzy w zakresie zarządzania<br />

projektami.<br />

Te procesy zajmą trochę czasu, bo uczą się wszyscy.<br />

Nie będą łatwe, bowiem wszyscy muszą<br />

zmienić nieco nawyki, włożyć trochę wysiłku.<br />

Mam nadzieję, że włożona w to praca pozwoli<br />

na łatwiejsze i skuteczniejsze dążenie do osiągnięcia<br />

wyznaczonych celów.<br />

zację zadania został Dariusz Stolarczyk<br />

– wiceprezes zarządu, dyrektor ds. zarządzania<br />

i komunikacji, kierownikiem projektu<br />

był Paweł Starżyk – dyrektor Departamentu<br />

Nadzoru Korporacyjnego, a całość<br />

prac realizowano przy udziale doradców<br />

z firm B2B Consulting oraz Centrum Rozwiązań<br />

Menedżerskich.<br />

– W pierwszym etapie, w wyniku przeprowadzenia<br />

akredytowanych szkoleń,<br />

Foto: Arch.<br />

Oczekuje się, że szczególnie<br />

w tych warunkach zespoły<br />

odpowiedzialne za poszczególne<br />

projekty będą działały<br />

sprawnie i skutecznie.<br />

Sprawnie oznacza, że będą wykorzystywały<br />

przydzielone im zasoby mądrze<br />

i bez marnotrawstwa, natomiast skutecznie,<br />

że będą osiągały wyznaczone cele.<br />

Istotą powoływania i funkcjonowania<br />

zespołów projektowych jest realizowanie<br />

zadań interdyscyplinarnych i łączenie<br />

zasobów firmy z różnych jednostek merytorycznych.<br />

Dzięki temu przedsiębiorstwo<br />

jest w stanie sprawnie i skutecznie<br />

realizować zadania, które wykraczają<br />

poza działalność operacyjną poszczególnych<br />

komórek organizacyjnych lub<br />

mieszczą się „pomiędzy” kompetencjami<br />

merytorycznymi różnych obszarów.<br />

Jednym z elementów realizacji przyjętej<br />

„Strategii Korporacyjnej dla Grupy <strong>Tauron</strong><br />

na lata 2009-2012 z perspektywą do roku<br />

2020” była decyzja zarządu <strong>Tauron</strong> Polska<br />

Energia SA o wdrożeniu metodyki PRIN-<br />

CE2 do prowadzenia projektów. PRINCE2<br />

jest powszechnie rozpoznawanym i zalecanym<br />

standardem zarządczym w krajach<br />

Unii Europejskiej, jest również wdrażany<br />

w strukturach dowodzenia NATO.<br />

W efekcie tej decyzji, dążąc do stałego<br />

poprawiania sprawności i skuteczności organizacji,<br />

w marcu 2009 r. uruchomiony<br />

został projekt mający na celu standaryzację<br />

i dostosowanie do metodyki PRINCE2<br />

procedur oraz przeszkolenie pracowników<br />

<strong>Tauron</strong> Polska Energia SA w zakresie tej<br />

metodyki. Osobą odpowiedzialną za realizbudowaliśmy<br />

wspólną podstawę wiedzy<br />

i komunikacji dla zespołów projektowych.<br />

Obecnie sukcesywnie szkoleni są<br />

pracownicy spółek Grupy, m.in. Enionu,<br />

EnergiiPro, Południowego Koncernu<br />

Energetycznego, EnergiiPro Gigawat,<br />

Enionu Energii, Jeleniogórskich Elektrowni<br />

Wodnych, ZEW Rożnów i Południowego<br />

Koncernu Węglowego. Pozwoli<br />

to wypracować spójny standard zarządczy<br />

projektów w skali całej organizacji<br />

– mówi Paweł Starżyk.<br />

Szkolenia<br />

także dla zarządu<br />

W szkoleniach dla spółki <strong>Tauron</strong> Polska<br />

Energia uczestniczył zarząd, kadra<br />

zarządzająca oraz pracownicy różnych<br />

departamentów – łącznie ponad<br />

120 osób. Zajęcia kończyły się obowiązkowym<br />

dla wszystkich międzynarodowym<br />

egzaminem certyfikacyjnym.<br />

Prowadzący zajęcia trenerzy podkreślali<br />

aktywność i zaangażowanie szkolonych<br />

osób, ich otwartość na nową<br />

wiedzę, a także generalnie wysokie wyniki<br />

uzyskiwane na egzaminów i niemal<br />

100-proc. skuteczność zdających.<br />

Drugim etapem wdrażania metodyki<br />

PRINCE2 było zdiagnozowanie obecnego<br />

stanu w zakresie prowadzenia projektów<br />

w <strong>Tauron</strong> Polska Energia SA, a następnie<br />

wypracowanie spójnej procedury zarządzania<br />

projektami dostosowanej do organizacji,<br />

a zarazem zgodnej z metodyką.<br />

Uporządkowanie środowiska projektowego<br />

ma podnieść skuteczność realizowania<br />

strategicznych przedsięwzięć<br />

wykorzystujących zasoby spółek Grupy,<br />

poprawić planowanie, podnieść efektywność<br />

ekonomiczną projektów oraz<br />

lepiej wykorzystywać zasoby i zespoły<br />

rys: corbis<br />

projektowe. PRINCE2 jako narzędzie zarządcze<br />

wspomaga te cele, gdyż:<br />

q jest zbudowany wokół modelu procesów<br />

decyzyjnych, które występują w projekcie<br />

i znacząco wpływają na skuteczność<br />

jego realizacji,<br />

q skupia się na ciągłej ocenie zasadności<br />

kontynuowania projektu mierzonej<br />

poprzez możliwość osiągnięcia<br />

zakładanych wskaźników biznesowych,<br />

q jednoznacznie określa role w zarządzaniu<br />

projektem, zakresy obowiązków<br />

i przypisane im odpowiedzialności, nie<br />

dopuszczając do ich mieszania (np. nie<br />

zezwalając na to, aby kierownik projektu<br />

sprawował nadzór nad projektem),<br />

q rozdziela bieżące zarządzanie projektem,<br />

za które odpowiada kierownik projektu,<br />

od decyzji strategicznych, za które<br />

odpowiada powoływany do tego celu<br />

komitet sterujący,<br />

q wymaga, by każdy projekt był zainicjowany,<br />

realizowany i zamykany w uporządkowany<br />

sposób,<br />

q wymaga regularnego identyfikowania<br />

i analizy ryzyka zagrażającego projektowi<br />

zarówno w wymiarze realizacji, jak<br />

i biznesowym,<br />

q kładzie nacisk na planowanie oparte<br />

na produktach, które mają powstać<br />

w projekcie, zaś działania są tylko sposobem<br />

ich wytworzenia lub uzyskania,<br />

q określa procedury postępowania<br />

w sytuacjach awaryjnych i wynikających<br />

z nich koniecznych zmian, dzięki czemu<br />

są one wprowadzane w sposób w pełni<br />

kontrolowany,<br />

q określa wzorce dokumentów i minimalne<br />

wymagania dotyczące informacji,<br />

które powinny być w nich zawarte.<br />

– Z perspektywy zarządczej, kluczowa<br />

jest wciąż aktualna odpowiedź na nadrzędne<br />

pytanie: dlaczego w ogóle to<br />

„coś” robimy, a więc zapewnienie ciągłej<br />

świadomości uzasadnienia biznesowego<br />

dla powoływanych projektów.<br />

Oczekujemy, że zarządzanie projektem<br />

zgodnie z metodyką PRINCE2 przede<br />

wszystkim odciąży naczelną kadrę kierowniczą<br />

organizacji od bieżącego zarządzania<br />

projektem. Ponadto zapewni<br />

skuteczny nadzór nad całością przedsięwzięcia<br />

oraz zwiększy szanse doprowadzenia<br />

projektu do zaplanowanego końca,<br />

terminowo, w ramach uzgodnionego<br />

budżetu, w pełnym zakresie i przy spełnieniu<br />

określonych wymagań jakościowych.<br />

Mamy także nadzieję, że ułatwi<br />

spójne zarządzanie zasobami, alokację<br />

Paweł Starżyk – dyrektor<br />

Departamentu Nadzoru<br />

Korporacyjnego<br />

Szkolenia dały wszystkim uczestnikom podstawową<br />

wiedzę o metodyce PRINCE2, uporządkowały<br />

również zgromadzone doświadczenia<br />

wynikające z realizacji projektów składających<br />

się na Program Wdrożenia Strategii Korporacyjnej.<br />

Teraz organizacja i zespoły projektowe<br />

są gotowe do podjęcia kolejnych wyzwań, wynikających<br />

z pytań: „jak w praktyce mam użyć<br />

zdobytą wiedzę”, „Zarząd oczekuje, że projekt<br />

będzie realizowany metodycznie – od czego<br />

mamy zacząć”, „ile dokumentów trzeba »wyprodukować«,<br />

aby być w zgodzie z metodyką”.<br />

To bardzo konkretne i niekiedy kłopotliwe kwestie,<br />

pokazujące, że rozpoczął się proces przechodzenia<br />

od gromadzenia wiedzy do budowy<br />

konkretnych umiejętności i zbierania kolejnych<br />

doświadczeń.<br />

ludzi, realizację projektów w złożonym<br />

środowisku organizacyjnym, takim jak<br />

grupa kapitałowa, czyli struktury holdingowe<br />

– wyjaśnia Dariusz Stolarczyk.<br />

Enterprise Portfolio<br />

Management<br />

Realizacja tych celów wymaga zastosowania<br />

narzędzi wspomagających – obecnie<br />

wdrażany jest system informatyczny,<br />

który będzie wspomagał zarządzanie<br />

programami i projektami. Jest to Enterprise<br />

Portfolio Management (EPM) firmy<br />

Microsoft, wdrażany w <strong>Tauron</strong> Polska<br />

Energia przez firmę LeadProject. Również<br />

wewnętrzny portal korporacyjny będzie<br />

odgrywał istotną rolę w stworzeniu<br />

sprawnego środowiska narzędziowego<br />

do zarządzania projektami.<br />

Projekty składające się na Program<br />

Wdrożenia Strategii Korporacyjnej są<br />

unikalne i każdy z nich ma swoją specyfikę,<br />

ale jeśli potraktować metodykę<br />

PRINCE2 jako „skrzynkę narzędziową”<br />

to zauważymy, że nie każdy projekt<br />

będzie wymagał wykorzystania wszystkich<br />

narzędzi. Takie formalne podejście<br />

(„przecież cała metodyka musi być<br />

w projekcie zastosowana”) to prosta<br />

Foto: Arch.<br />

droga do zbiurokratyzowania i sparaliżowania<br />

projektu. Istotą PRINCE2 nie jest<br />

wytwarzanie dokumentów i zwoływanie<br />

kolejnych spotkań, ale dostarczanie wiarygodnej<br />

informacji oraz pomoc w podejmowaniu<br />

decyzji. Ta cecha PRINCE2<br />

zawiera się w pojęciu „skalowania metodyki”,<br />

a więc jej użycia do specyficznych<br />

uwarunkowań projektu – jego znaczenia<br />

biznesowego, poziomu ryzyka, doświadczeń<br />

zespołu, umiejętności kierownika<br />

projektu, stopnia złożoności produktów<br />

lub użytych technologii.<br />

Instrukcja<br />

zarządzania projektami<br />

Warto jest zbudować rodzaj „minimum<br />

zarządczego”, które wyznaczy w organizacji<br />

standard zarządzania projektami.<br />

Takim właśnie wewnętrznym standardem<br />

jest instrukcja zarządzania projektami<br />

w <strong>Tauron</strong> Polska Energia przyjęta<br />

przez zarząd w listopadzie 2009. Jest<br />

ona uproszczonym przewodnikiem metodycznym<br />

dla zarządzających projektami,<br />

skierowanym do przewodniczących<br />

komitetów sterujących i kierowników<br />

projektów. Ma im pomóc w stopniowym<br />

przebudowaniu środowiska projektowego<br />

i ułatwić zastosowanie metodyki<br />

PRINCE2 w bieżących projektach.<br />

Instrukcja mówi, jak projekt ma być zarządzany,<br />

co ma być kluczową informacją<br />

zarządczą, kto przejmuje w projekcie<br />

odpowiedzialność decyzyjną i gdzie będą<br />

przechowywane doświadczenia z projektu.<br />

Identyfikuje spójny z PRINCE2,<br />

ale zawężony zbiór informacji zarządczych,<br />

które każdy projekt powinien posiadać.<br />

Najbliższa przyszłość przyniesie ustanowienie<br />

mechanizmów wspierających<br />

tę instrukcję, a więc wytyczne do budżetowania<br />

projektów inwestycyjnych,<br />

narzędzia wspomagające zarządzanie<br />

ryzykiem, planowanie, rozliczanie projektów.<br />

Również wdrożenie narzędzi informatycznych<br />

w postaci EPM wprowadzi<br />

konkretne zmiany w sposobie dokumentowania<br />

projektów oraz raportowania.<br />

EPM da również wszystkim przedsięwzięciom<br />

spójną platformę do integracji<br />

informacji zarządczych.<br />

22 polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010<br />

polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010 23

wywiad innowacje<br />

Grupa <strong>Tauron</strong> jest jednym z partnerów międzynarodowego programu<br />

badawczego Wspólnota Wiedzy i Innowacji InnoEnergy, którego celem jest<br />

rozwój nowoczesnych technologii energetycznych<br />

<strong>Tauron</strong> w europejskim<br />

projekcie<br />

badawczym<br />

16<br />

grudnia 2009 r. Europejska<br />

Rada Zarządzająca<br />

Europejskiego Instytutu<br />

Innowacji i Technologii<br />

(EIT) w Budapeszcie ogłosiła start trzech<br />

Wspólnot Wiedzy i Innowacji (Knowledge<br />

and Innovation Communities – KIC)<br />

w dziedzinach: zrównoważona energia,<br />

zmiany klimatyczne i technologie informatyczne.<br />

<strong>Tauron</strong>, jako członek zwycięskiego<br />

konsorcjum naukowo-przemysłowego,<br />

zadeklarował swój udział<br />

w powstającej Wspólnocie Wiedzy i Innowacji<br />

KIC-InnoEnergy, działającej<br />

w obszarze zrównoważonej energii.<br />

Program Wspólnot Wiedzy i Innowacji<br />

zakłada partnerstwo świata biznesu<br />

i nauki, dążenie do innowacji technologicznych<br />

i szybkiego wdrażania najpożyteczniejszych<br />

dla europejskiej społeczności<br />

projektów, które przyczynią się do<br />

rozwoju obszaru, podniesienia poziomu<br />

życia. Nacisk położony jest na technologie<br />

i badania skierowane na ekologiczne<br />

i wydajne pozyskiwanie energii. Obszarem<br />

zainteresowań polskiego konsorcjum<br />

będą czyste technologie węglowe,<br />

co wynika ze zorientowania polskiej<br />

energetyki na węgiel.<br />

Podstawowe cele projektu są zgrupowane<br />

w tzw. Trójkącie Innowacji (Badania<br />

naukowe, Edukacja, Innowacja). Badania<br />

naukowe winny być prowadzone<br />

na najwyższym światowym poziomie,<br />

a wyniki wdrażane i komercjalizowane<br />

we współpracy z przedsiębiorstwami.<br />

Założeniem programu jest, że będzie<br />

silne powiązanie edukacji z praktyką<br />

i kształceniem.<br />

W ramach Wspólnoty powstaje sześć węzłów<br />

(Colocation Centre – CC). Jednym<br />

z nich jest węzeł nazwany PolandPlus,<br />

Sześć węzłów w ramach<br />

Wspólnoty Wiedzy<br />

i Innowacji<br />

Polska – czyste technologie węglowe,<br />

Niemcy – energia z paliw chemicznych,<br />

Doliny Alpejskie (Grenoble, Francja)<br />

– zrównoważona energia jądrowa,<br />

Beneluks (Eindhoven, Leuven) – inteligentne<br />

i efektywne energetycznie budynki i miasta,<br />

Hiszpania – odnawialne źródła energii: wiatr,<br />

energia słoneczna, energia z pływów i fal<br />

morskich,<br />

Szwecja – inteligentne sieci, magazynowanie<br />

energii.<br />

którego zadaniem jest przede wszystkim<br />

prowadzenie badań i koordynacja działań<br />

w obszarze tzw. czystych technologii<br />

węglowych. Koordynatorem polskiego<br />

węzła jest Akademia Górniczo-Hutnicza<br />

w Krakowie. Oprócz AGH oraz<br />

<strong>Tauron</strong> Polska Energia, członkami węzła<br />

są m.in.: Politechnika Śląska, Instytut<br />

Chemicznej Przeróbki Węgla (IChPW),<br />

Główny Instytut Górnictwa (GIG), Zakłady<br />

Azotowe Kędzierzyn, Polska Grupa<br />

Energetyczna, Lotos i Rafako.<br />

Wspólny charakter badań we wszystkich<br />

ośrodkach zakłada dostęp do wyników<br />

badań i technologii opracowanych<br />

w którymkolwiek z nich. Zdaniem uczestników<br />

programu możliwość korzystania<br />

z wypracowanych w ramach konsorcjum<br />

dóbr intelektualnych jest równie ważna,<br />

jak otrzymane na badania pieniądze<br />

i wsparcie europejskiego biznesu.<br />

Prace rozpoczęte<br />

Pierwsze prace w ramach węzłów już<br />

w Polsce ruszyły. IChPW razem z GIG<br />

rozpoczęły budowę trzech laboratoriów:<br />

w Katowicach, Zabrzu i Mikołowie. Obie<br />

jednostki powołały Centrum Czystych<br />

Technologii Węglowych (CCTW), którego<br />

celem jest stworzenie ośrodka badawczego<br />

oraz rozwoju know-how dla<br />

komercjalizacji innowacyjnych czystych<br />

technologii węglowych. Na centrum<br />

składać się będą m.in. instalacje demonstracyjne,<br />

pozwalające na wykonywanie<br />

foto: Corbis<br />

badań podstawowych, realizację prac<br />

badawczo-rozwojowych i demonstracyjnych,<br />

dotyczących perspektywicznych<br />

technologii wykorzystania węgla.<br />

W ramach prac węzła Uniwersytet Jagielloński<br />

zamierza skoncentrować się<br />

na uzyskiwaniu energii z biomasy i łączeniu<br />

energetyki jądrowej i energetyki<br />

opartej na węglu, z kolei AGH chce zająć<br />

się pracami nad zgazowaniem węgla<br />

na powierzchni ziemi i w złożu oraz nad<br />

jak najbardziej wydajnym pozyskiwaniem<br />

z niego energii.<br />

Do najważniejszych zadań realizowanych<br />

w ramach KIC-InnoEnergy należeć<br />

będą prace nad budową przez Południowy<br />

Koncern Energetyczny oraz Zakłady<br />

Azotowe Kędzierzyn Zeroemisyjnego<br />

Kompleksu Energo-Chemicznego,<br />

umożliwiającego jednoczesną produkcję<br />

czystej energii elektrycznej, ciepła<br />

i gazu syntezowego oraz magazynowanie<br />

powstałego w procesie wytwórczym<br />

dwutlenku węgla. Wspólnie z kilkunastoma<br />

innymi obiektami w Unii Europejskiej<br />

projekt zademonstruje i przetestuje<br />

najnowsze technologie wychwytywania<br />

i składowania CO 2<br />

(CCS) przydatne dla<br />

polskiej gospodarki energetycznej. Kompleks<br />

w Kędzierzynie-Koźlu ma składać<br />

się z dwóch modułów: elektrociepłowni<br />

i instalacji produkującej gaz syntetyczny<br />

na potrzeby zakładów azotowych. Pozwoli<br />

to na efektywne wykorzystywanie<br />

wychwytywanego CO 2<br />

do produkcji nowoczesnych<br />

nawozów i tworzyw sztucznych<br />

oraz surowców chemicznych, takich<br />

jak: metanol, mocznik, wodór, a w przyszłości<br />

również syntetycznych paliw.<br />

Zastosowanie technologii zgazowania<br />

węgla umożliwi również zwiększenie<br />

produkcji gazu w Polsce, a w przyszłości<br />

silny rozwój karbochemii.<br />

Wsparcie UE<br />

Projekt ma charakter długoterminowy<br />

(7-<strong>15</strong> lat) i budżet rzędu 120 mln euro<br />

na rok. Działalność węzłów w poszczególnych<br />

krajach ma być finansowana<br />

przede wszystkim ze środków Unii Europejskiej,<br />

ale też z budżetów państw<br />

i partnerów przemysłowych. Ministerstwo<br />

Nauki i Szkolnictwa Wyższego zadeklarowało<br />

wsparcie finansowe dla zwycięskiej<br />

wspólnoty w wysokości 3 mln<br />

euro rocznie w okresie 2010-2013. Wysokość<br />

wsparcia finansowego ze strony partnerów<br />

przemysłowych, zgodnie z zapisami<br />

listu intencyjnego podpisanego przez <strong>Tauron</strong><br />

Polska Energia, ma być uzależniona od<br />

wyboru formy uczestnictwa: członkostwo<br />

formalne, członkostwo stowarzyszone lub<br />

członkostwo sieciowe. Pierwsi uczestnicy<br />

już zadeklarowali swój wkład finansowy<br />

od 300 tys. do 1 mln euro.<br />

Wpływ na przyszłość<br />

energetyki<br />

Koncentracja polskich firm energetycznych<br />

oraz instytucji naukowych na problematyce<br />

zrównoważonej energii oraz<br />

nowoczesnych technologiach energetycznych<br />

jest niejako oczywista. Blisko<br />

95 proc. energii elektrycznej w Polsce<br />

produkowanej jest z węgla kamiennego<br />

i brunatnego. Co prawda w najbliższych<br />

latach udział węgla w produkcji<br />

energii będzie w Polsce malał kosztem<br />

zwiększania udziału energii produkowanej<br />

w źródłach odnawialnych (przede<br />

wszystkim w elektrowniach wiatrowych,<br />

wodnych, biogazowniach i w wyniku<br />

współspalania biomasy) oraz z gazu<br />

ziemnego, ale nadal pozostanie głównym<br />

nośnikiem energii. Jednak aby<br />

węgiel nadal mógł być wykorzystywany<br />

w energetyce, musi się zmienić także<br />

sposób jego wykorzystania. Szacuje<br />

się, że w Polsce ponad 60 proc. mocy<br />

wytwórczych ma ponad 30 lat, a ich<br />

średnia sprawność waha się w granicach<br />

32-36 proc. Obecnie budowane<br />

i uruchamiane jednostki, jak np. nowy<br />

blok w Elektrowni Łagisza, posiadają<br />

sprawność ok. 42-46 proc. Najnowsze<br />

jednostki, np. w Łagiszy, spełniają<br />

wszystkie normy środowiskowe, jakie<br />

obecnie obowiązują w Unii Europejskiej<br />

i jakie wkrótce mogą zostać wprowadzone.<br />

W niedalekiej przyszłości można<br />

spodziewać się jednak wprowadzenia<br />

bardziej restrykcyjnych norm dotyczących<br />

emisji np. CO 2<br />

. Polska energetyka<br />

musi się do tych wyzwań przygotować.<br />

Unia Europejska, przyjmując w grudniu<br />

2008 r. pakiet energetyczno-klimatyczny,<br />

pokazała, w jakim kierunku powinna<br />

rozwijać się unijna, a więc i polska,<br />

energetyka. Możliwe będzie stosowanie<br />

różnych paliw, ale pod warunkiem,<br />

że będzie to robione w sposób czysty<br />

i przyjazny dla środowiska. Prace naukowe<br />

w ramach Wspólnoty Wiedzy<br />

i Innowacji KIC-InnoEnergy powinny<br />

nas do nowych wyzwań przygotować.<br />

Emil Różański<br />

24 polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010<br />

polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010 25

prawdy i mity<br />

Metan, jako główny składnik gazu ziemnego, jest na świecie jednym z ważnych dla<br />

energetyki paliw. W Polsce produkcja energii elektrycznej z tego surowca nie przekracza 3 proc.,<br />

trudno więc mówić o energetycznych zastosowaniach metanu<br />

Wzrośnie rola<br />

metanu w energetyce<br />

Wojciech Kwinta<br />

publicysta Businessman.pl<br />

To może się jednak zmienić wraz<br />

ze zmianami w krajowej elektroenergetyce.<br />

Przez lata gaz<br />

ziemny traktowany był w kraju<br />

po macoszemu i do dzisiaj służy przede<br />

wszystkim przemysłowi chemicznemu oraz<br />

gospodarstwom domowym (do podgrzewania<br />

wody, gotowania i – rzadziej – ogrzewania).<br />

Trudno się temu dziwić, skoro pokaźne<br />

zasoby węgla zaspokajały potrzeby<br />

energetyczne. W efekcie zużywamy mało<br />

gazu ziemnego, a elektryczność produkują<br />

z niego instalacje o mocy nieco wyższej niż<br />

850 MW. Są to przede wszystkim elektrociepłownie<br />

czerpiące paliwo z izolowanych<br />

bąbli gazowych. Zmiana polityki środowiskowej,<br />

związana z wejściem do Unii Europejskiej,<br />

może doprowadzić do wzrostu<br />

znaczenia nie tylko samego gazu ziemnego,<br />

ale i metanu. Tym bardziej, że metan<br />

można pozyskiwać na wiele sposobów.<br />

Elektrownie gazowe<br />

Zapotrzebowanie na gaz ziemny będzie rosło<br />

z dwóch powodów. Przede wszystkim wymusza<br />

je rozwój odnawialnych źródeł energii,<br />

głównie farm wiatrowych. Energetyka<br />

wiatrowa rośnie ostatnio jak na drożdżach,<br />

jest to jednak nie tylko drogie, ale i niestabilne<br />

źródło elektryczności. Wymaga wsparcia<br />

ze strony innych źródeł energii uruchamianych<br />

w zależności od poziomu produkcji<br />

prądu przez wiatraki. Elektrownie gazowe<br />

nadają się do tego doskonale – można je<br />

szybko uruchomić lub wyłączyć. Elektrownie<br />

gazowe są stosunkowo tanie, powstają szybciej<br />

niż inne rodzaje elektrowni – ich budowa<br />

mogłaby zapobiec potencjalnym niedoborom<br />

energii elektrycznej po powrocie Polski<br />

na ścieżkę szybkiego rozwoju. Dodatkowo,<br />

metan jest paliwem ekologicznym – siłownie<br />

gazowe emitują o 45 proc. dwutlenku<br />

węgla mniej, niż te zasilane węglem. Wadą<br />

jest cena surowca i jego udział w kosztach<br />

wytwarzania energii sięgający 70 proc. Powstająca<br />

elektryczność jest więc wrażliwa na<br />

zmiany cen gazu ziemnego.<br />

Metan z biogazu zgazowania<br />

Do celów energetycznych można też wykorzystać<br />

metan wchodzący w skład gazu<br />

wysypiskowego, uwalniany z pokładów węgla<br />

w kopalniach, czy powstający w biogazowniach<br />

w procesie fermentacji. W dwóch<br />

pierwszych przypadkach produkcja energii<br />

elektrycznej nie jest zbyt wielka, a w przypadku<br />

kopalń zastosowania są ograniczone<br />

terytorialnie, jednak liczy się tu nie tylko<br />

produkcja energii. Rosnące stosy śmieci na<br />

wysypiskach stają się poważnym problemem<br />

(rocznie powstaje ok. 130 mln ton<br />

różnych odpadów), a ulatniający się z nich<br />

metan wpływa niekorzystnie na środowisko.<br />

Co prawda instalacje są kosztowne, a inwestycje<br />

wymagają starannego przygotowania,<br />

jednak rekompensatą jest utylizacja<br />

odpadów i ograniczenie szkodliwych emisji.<br />

W przypadku górnictwa, poza korzyściami<br />

energetycznymi i uniknięciem emisji metanu<br />

do atmosfery, obniża się też zagrożenie<br />

eksplozją. W takiej sytuacji nawet drogie<br />

rozwiązania należy promować. Na razie<br />

promuje się budowę biogazowni rolniczych<br />

w ramach budowy rozproszonego systemu<br />

zasilania. Biomasy rolniczej i ziemi na jej<br />

uprawę mamy w Polsce pod dostatkiem,<br />

jednak inwestycje są bardzo drogie – instalacja<br />

o mocy elektrycznej 1 MW wymaga<br />

nakładów rzędu 3,5-4 mln euro. I chociaż<br />

pozostałości pofermentacyjne można wykorzystać<br />

jako nawóz, elektryczność z rolniczych<br />

biogazowni jest nawet czterokrotnie<br />

droższa, niż z elektrowni konwencjonalnych.<br />

Tu nie wystarczy wsparcie zielonymi certyfikatami.<br />

Biogazownie mają jednak silne<br />

grono zwolenników. Uniwersalną metodą<br />

pozyskiwania metanu do celów energetycznych,<br />

czy produkcji paliw, jest zgazowanie.<br />

Zgazować można praktycznie wszystko:<br />

odpady, biomasę, drewno, węgiel. Orędownicy<br />

zgazowania biomasy wskazują, że jest<br />

to metoda bezemisyjna (zakłada się, że wyemitowany<br />

CO 2<br />

bilansuje się z pochłoniętym<br />

w trakcie wzrostu roślin), w przeciwieństwie<br />

do zgazowania węgla. Tą metodą można<br />

otrzymać gaz bogaty w metan, a sam metan<br />

stosować jako paliwo do produkcji energii,<br />

czy produkt do dalszej przeróbki na np.<br />

metanol lub wodór. I właśnie metan ma być<br />

etapem przejściowym do gospodarki wodorowej,<br />

która ma zapewnić bardziej racjonalną<br />

gospodarkę surowcami.<br />

Struktura produkcji energii elektrycznej w 2008 r.<br />

w Polsce (proc.)<br />

0,86<br />

5,01<br />

1,60<br />

53,80<br />

1,75<br />

34,09<br />

2,89<br />

węgiel kamienny<br />

węgiel brunatny<br />

gaz ziemny<br />

współspalanie biomasy<br />

wodne<br />

elektrownie przemysłowe<br />

pozostałe źródła wytwarzania<br />

Źródło: ARE<br />

W trakcie eksploatacji<br />

złóż w kopalniach<br />

metan zaabsorbowany<br />

przez węgiel zostaje uwolniony<br />

i miesza się z powietrzem<br />

wentylacyjnym<br />

Wten sposób do atmosfery<br />

wydostaje się rocznie<br />

ok. 600 mln m sześc.<br />

metanu. Pewna część<br />

tego gazu, pochodząca z pokładów<br />

węgla, jest ujmowana do rurociągów<br />

odmetanowania – to ok. 200 mln m<br />

sześc. rocznie. Ten gaz można zagospodarować.<br />

Pochodzący z odmetanowania gaz jest<br />

niskoenergetyczną mieszaniną składającą<br />

się z ok. 50 proc. metanu i 50 proc.<br />

powietrza. Jego parametry uniemożliwiają<br />

wtłoczenie go do sieci gazowniczej<br />

(nie odpowiadają parametrom<br />

gazu ziemnego), ale nadaje się do wykorzystania<br />

w kotłach gazowych, gazowo-węglowych.<br />

W Polsce często stosuje<br />

się go w silnikach gazowych, mógłby być<br />

wykorzystany w turbinach gazowych.<br />

Przydatny metan<br />

W największym stopniu metan z pokładów<br />

węgla jest wykorzystywany<br />

w Jastrzębskiej Spółce Węglowej.<br />

Pierwszy silnik gazowy napędzający<br />

generator o mocy elektrycznej 3,3 MW<br />

JSW uruchomiła już w 1997 r. w kopalni<br />

Krupiński. Moc cieplna instalacji<br />

to także ok. 3,3 MW. System się<br />

sprawdził i spółka rozwinęła utylizację<br />

metanu. W najbardziej metanowej<br />

w Polsce kopalni Pniówek działa<br />

instalacja trójstopniowej kogeneracji:<br />

metan służy do produkcji energii<br />

elektrycznej (6,4 MW). Ciepło odpadowe<br />

wykorzystuje się przez cały<br />

rok w urządzeniach chłodniczych absorpcyjnych<br />

(moc chłodnicza 5 MW)<br />

– centralnej klimatyzacji, poprawiającej<br />

warunki pracy górników. Dziś<br />

w górnictwie działa kilkanaście silników<br />

gazowych. Wciąż jednak ok.<br />

40 proc. metanu pochodzącego<br />

z procesu odmetanowania trafia do<br />

atmosfery – tę część także powinno<br />

się zagospodarować.<br />

Wykorzystajmy<br />

metan<br />

kopalniany<br />

Metan w powietrzu<br />

wentylacyjnym<br />

Większym problemem jest utylizacja ok.<br />

600 mln m sześc. metanu znajdującego<br />

się w powietrzu wentylacyjnym kopalni.<br />

Właśnie ten metan jest zagrożeniem.<br />

Zgodnie z przepisami zawartość metanu<br />

w powietrzu nie może przekraczać<br />

2 proc., a w szybach wentylacyjnych<br />

– 0,85 proc. A to już paliwo o bardzo niskiej<br />

wartości opałowej i jego utylizacja<br />

nie jest łatwa. Ale na świecie pracuje się<br />

nad odpowiednimi rozwiązaniami, np.<br />

utlenieniem metanu z powietrza wentylacyjnego<br />

w obecności katalizatora.<br />

Tego rodzaju instalacja działa już w australijskiej<br />

kopalni West Cliff, oczyszczając<br />

powietrze kopalniane i dostarczając<br />

energię elektryczną. W Polsce – w ramach<br />

konsorcjum AGH, Politechniki<br />

Wrocławskiej i UMCS – realizujemy<br />

jako pierwsi w Europie projekt proekologicznej<br />

utylizacji metanu z kopalń. To<br />

rozwiązanie mające umożliwić spalanie<br />

gazu z zawartością metanu na poziomie<br />

0,3-0,5 proc., czyli gazu znajdującego<br />

się w szybach wentylacyjnych. W ciągu<br />

półtora roku planujemy uruchomienie<br />

pierwszego urządzenia w skali półtechnicznej.<br />

Utylizacja metanu w kopalniach<br />

ma znaczenie nie tylko ekonomiczne<br />

i ekologiczne (metan jest silnym gazem<br />

cieplarnianym), ale także podnosi poziom<br />

bezpieczeństwa pracy górników.<br />

Metanowość bezwzględna kopalń i utylizacja<br />

metanu w 2008 r.<br />

Metanowość<br />

bezwzględna<br />

(mln m3 CH4/rok)<br />

Ujęcie<br />

(mln m 3<br />

CH4/rok)<br />

Straty<br />

(mln m 3<br />

CH4/rok)<br />

Wykorzystanie<br />

(mln m 3<br />

CH4/rok)<br />

Efektywność<br />

wykorzystania<br />

(proc.)<br />

880,90 274,2 117,7 <strong>15</strong>6,5 57,1<br />

Źródło: Stanisław Nawrat, Kazimierz Gatnar – Wykorzystanie metanu z pokładów węgla w Polsce – stan i perspektywy<br />

Wsparcie dla metanu<br />

kopalnianego<br />

Perspektywy rozwoju różnego typu instalacji<br />

wykorzystujących metan z pokładów<br />

węgla są dobre. Trzeba jednak<br />

budować zainteresowanie wokół takich<br />

przedsięwzięć i stworzyć sprzyjające<br />

otoczenie prawne. Przede wszystkim<br />

energetyczne zastosowania metanu<br />

kopalnianego należy traktować tak<br />

samo jak odnawialne źródła energii.<br />

To będzie odpowiednia zachęta dla<br />

inwestorów, którzy na razie nie mieli<br />

żadnego wsparcia. Takie rozwiązania<br />

prawne stosują Niemcy – w Polsce te<br />

postulaty ujmuje znowelizowane prawo<br />

energetyczne. Trzeba jednak pamiętać,<br />

że przedsięwzięcia związane z wykorzystaniem<br />

metanu z kopalń nie są<br />

duże i nie rozwiążą krajowych problemów<br />

energetycznych. Rocznie zużywa<br />

się ok. 14 mld m sześc. gazu ziemnego,<br />

a maksymalny potencjał kopalni to ok.<br />

800 mln m sześc. metanu. Warto za to<br />

lansować tezę, że „małe jest piękne”<br />

– kopalniany metan można wykorzystywać<br />

nawet po zakończeniu eksploatacji<br />

kopalni. Na razie jednak niewiele się<br />

w tym kierunku robi: wciąż pozostają<br />

problemy związane z koncesjami czy<br />

kwestiami właścicielstwa, brakuje instrumentów<br />

ułatwiających inwestycje.<br />

Brakuje też zainteresowania, a przy każdej<br />

próbie podjęcia działań ujawnia się<br />

grupa przeciwników. W efekcie nawet<br />

firmy, które mają koncesję na poszukiwanie<br />

metanu w pokładach węgla, często<br />

nie prowadzą wierceń. A metan się<br />

ulatnia bezproduktywnie, choć mógłby<br />

służyć do produkcji energii.<br />

dr hab. inż. Stanisław Nawrat,<br />

profesor Akademii Górniczo-Hutniczej<br />

26 polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010<br />

polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010 27

wywiad energia inaczej<br />

Groźne fale tsunami to specjalność Pacyfiku, ale zdarzają się też<br />

znacznie bliżej nas – na Morzu Śródziemnym. Nieraz już zabijały tu ludzi i burzyły miasteczka.<br />

Ich niszczycielskiej energii nie da się ujarzmić. Co innego ze zwykłymi falami<br />

Falujący żywioł<br />

Andrzej Hołdys<br />

publicysta „Wiedzy i Życia”<br />

Największe jak dotąd tsunami<br />

zanotowano 9 lipca 1958 r. na<br />

Alasce. Najpierw ziemia zatrzęsła<br />

się z siłą ponad 8 stopni<br />

w skali Richtera. Parę sekund później<br />

do morza zwaliły się strome zbocza fiordu<br />

Lituya Bay oddalonego o 20 km od<br />

epicentrum wstrząsu. Po kilku kolejnych<br />

sekundach ściana wody uderzyła w pozostałe<br />

brzegi zatoki. Miała maksymalnie<br />

510 m wysokości. Okolice Lituya Bay są<br />

dzikie i odludne. Żywioł zniszczył głównie<br />

miliony drzew. Jedynymi ofiarami byli<br />

dwaj rybacy, którzy feralnej nocy wyprawili<br />

się na połowy. Na szczęście fala nie<br />

wydostała się z fiordu. Inaczej mogłaby<br />

podstępnie runąć na gęsto zamieszkane<br />

wybrzeża położone tysiące kilometrów od<br />

Alaski. Tak zdarzyło się w grudniu 2004 r.<br />

na Oceanie Indyjskim po trzęsieniu w pobliżu<br />

Sumatry. Pamiętne tsunami zabiły<br />

ponad 200 tys. ludzi, m.in. w Indonezji,<br />

Tajlandii, Indiach i na Sri Lance, a nawet<br />

we wschodniej Afryce.<br />

Śmiertelne żniwo było tak wysokie<br />

również dlatego, że fale tsunami dość<br />

rzadko pojawiają się na Oceanie Indyjskim.<br />

Były więc jak grom z jasnego<br />

nieba dla zamieszkujących jego brzegi<br />

ludzi. Matecznikiem tych fal jest rozległy<br />

i niespokojny sejsmicznie Pacyfik.<br />

Niewielkie, osiągające metr wysokości,<br />

notowane są tam niemal co roku. Te<br />

rzadko czynią szkody. Jednak co 5-10<br />

lat pojawiają się tsunami o wysokości co<br />

najmniej kilku metrów, które są już bardzo<br />

groźne. We wrześniu zeszłego roku<br />

uderzyły w archipelagi Samoa i Tonga.<br />

Zginęły setki osób. Dwa lata wcześniej<br />

uśmierciły kilkudziesięciu mieszkańców<br />

Wysp Solomona, a w 1998 r.<br />

ściana wody o wysokości 12 m zabiła<br />

ponad dwa tysiące ludzi w Papui Nowej<br />

Gwinei. Epicentrum trzęsienia, które ją<br />

wzbudziło, znajdowało się tylko 24 km<br />

od brzegu – fale pokonały ten dystans<br />

w 11 minut.<br />

Wszystkie te katastrofy wydarzyły się daleko<br />

od nas. Z tsunami możemy się jednak<br />

zetknąć (oby nie) znacznie bliżej – na<br />

Morzu Śródziemnym. Nie każdy wie, że co<br />

dziesiąta fala na świecie występuje właśnie<br />

na tym akwenie. Tsunami stanowią zatem<br />

potencjalne zagrożenie dla każdego, kto<br />

wyleguje się na plaży w Grecji, Turcji czy<br />

Włoszech. Niektóre uderzenia<br />

żywiołu na Morzu Śródziemnym<br />

były naprawdę<br />

przerażające. Pod koniec<br />

grudnia 1908 r.<br />

wielkie trzęsienie Firma Verdant<br />

zniszczyło włoskie testuje na dnie<br />

East River<br />

miasta Messynę<br />

w Nowym<br />

i Reggio di Calabria.<br />

Zginęło po-<br />

podwodne<br />

Jorku<br />

turbiny<br />

nad 60 tys. ludzi,<br />

przy czym połowa<br />

od uderzenia fal o wysokości<br />

pięciu pięter.<br />

Jeszcze większe katastrofy<br />

zdarzały się w bardziej odległej<br />

przeszłości. Przed 8,5 tys. lat do morza<br />

ześlizgnęło się raptownie całe wschodnie<br />

zbocze wulkanu Etna. Narodziła się fala,<br />

która rozmiarami przewyższała tę, jaka<br />

pięć lat temu zdewastowała południową<br />

Azję. Mknęła z prędkością 700 km na<br />

godzinę! Po kwadransie dotarła do brzegów<br />

Półwyspu Apenińskiego (tam miała<br />

40 m), po godzinie była już w Grecji, Libii<br />

i Tunezji, a po dwóch pustoszyła wybrzeża<br />

dzisiejszej Turcji, Egiptu, Syrii i Izraela.<br />

katastrofa<br />

na Santorini<br />

Kolejne potężne tsunami przetoczyły się<br />

przez wschodnią część Morza Śródziemnego<br />

przed 3,6 tys. lat. Przyszły w ślad<br />

za erupcją wulkaniczną, podczas której<br />

w powietrze wyleciała większość wyspy<br />

Santorini na Morzu Egejskim. Fala prawdopodobnie<br />

zniszczyła porty minojskie na<br />

Krecie. Ten sam region został nawiedzony<br />

przez tsunami w roku 365 naszej ery. Kilkunastometrowa<br />

ściana wody runęła na<br />

Peloponez, Kretę i mniejsze wyspy greckie,<br />

potem dotarła do Dalmacji, Sycylii, Azji<br />

Mniejszej i Egiptu, niszcząc setki portów.<br />

Wielkich strat doznała Aleksandria. Historyk<br />

Ammian Marcellinus pisał: „Woda<br />

miała olbrzymią moc. Porywała okręty<br />

i rzucała nimi w głąb lądu. Zginęły tysiące<br />

ludzi”. Dopiero kilka lat temu ustalono,<br />

że zawiniło silne trzęsienie ziemi w pobliżu<br />

Krety. To bardzo aktywny sejsmicznie rejon.<br />

Wstrząsy zdolne burzyć domy i zabijać<br />

setki ludzi notowane są tu średnio co 20<br />

lat. Od jednego z nich dawno temu legła<br />

starożytna Sparta, inny powalił wcześniej<br />

pałace w Knossos. Dziś taka fala spowodowałaby<br />

dużo większe straty. Wybrzeża<br />

Morza Śródziemnego są gęsto zamieszkane,<br />

a na dodatek na wakacje zjeżdżają<br />

tu miliony turystów. Jednak tak rozległe<br />

tsunami rzadko zdarzają się na Morzu<br />

Śródziemnym. Jego specjalnością są fale<br />

o zasięgu maksymalnie kilkudziesięciu kilometrów.<br />

Szturmują one najbliższe lądy<br />

i zwykle już po kwadransie jest po wszystkim.<br />

Greccy badacze naliczyli u siebie 41<br />

takich epizodów w czasach historycznych.<br />

Na przykład w 1866 r. ośmiometrowa fala<br />

zniszczyła miasteczka na wyspie Kythira<br />

obok Peloponezu. W lipcu 1956 r. tsunami<br />

o wysokości 20 m runęły na wyspę<br />

Amorgos w archipelagu Cykladów – zginęły<br />

53 osoby. Fale niszczą też regularnie<br />

wybrzeża Włoch. Naliczono tam około<br />

70 ataków żywiołu w ciągu ostatnich<br />

dwóch tysięcy lat. O najgorszym z tych<br />

kataklizmów, z roku 1908, już wspominaliśmy.<br />

Podczas innego, który wydarzył się<br />

w 1783 r. w Cieśninie Messyńskiej, fala<br />

zabiła <strong>15</strong>00 osób. Najnowszy atak miał<br />

miejsce 30 grudnia 2002 r. na wyspie<br />

Szkocka firma Pelamis planuje budowę supernowoczesnej elektrowni falowej na Szetlandach.<br />

Energia będzie pochodzić z unoszących się na wodzie konwerterów, a jej moc ma wynieść 20 MW<br />

Stromboli, kiedy to fragment wulkanu zsunął<br />

się do morza – w reakcji zniszczyło ono<br />

wiele domów i raniło kilka osób.<br />

Okiełznać zwykłe fale<br />

Fale morskie są, jak widać, gigantycznym<br />

źródłem energii, dla nas wciąż głównie<br />

niszczycielskiej. Ale aż kusi, aby po nią<br />

FOTO: Arch. autora<br />

sięgnąć. Akurat tsunami słabo nadają się<br />

do tego celu – są zbyt nieprzewidywalne<br />

i zbyt potężne. Łatwiejsze do okiełznania<br />

wydają się zwykłe fale, zrodzone nie<br />

z trzęsień ziemi, ale po prostu z wiatru.<br />

No i są jeszcze pływy wywołane przyciąganiem<br />

Księżyca i – w mniejszym stopniu<br />

– Słońca.<br />

Pierwsi byli francuzi<br />

Nad ujarzmieniem energii fal i pływów<br />

zastanawiano się już dwa wieki temu.<br />

Wtedy zrodziły się pierwsze pomysły na<br />

urządzenia, które miałyby zaprząc wodę<br />

morską do pracy. Jednak pierwsze próby<br />

z prawdziwego zdarzenia podjęto w połowie<br />

XX w. Sporo prototypów zbudowali<br />

Japończycy, a Francuzi w latach 60.<br />

zbudowali dużą elektrownię pływową<br />

w St. Malo w kanale La Manche. Podobne<br />

obiekty postawiono potem w paru innych<br />

krajach, nie było ich jednak wiele.<br />

Także energia fal morskich pozyskiwana<br />

jest w paru miejscach na świecie (m.in.<br />

w Portugalii, Wielkiej Brytanii, Australii,<br />

USA i Kanadzie). Ostatnio podpisano trochę<br />

nowych umów, np. w połowie grudnia<br />

szwedzka firma Vattenfall i szkocka<br />

Pelamis ogłosiły plan zbudowania na<br />

Szetlandach elektrowni falowej o mocy<br />

20 MW. Wszystkie te inicjatywy nie są<br />

nawet kroplą w morzu potrzeb.<br />

Teoretycznie zasoby energii kinetycznej<br />

niesionej przez fale są olbrzymie – mogłyby<br />

pokryć znaczną część światowego<br />

zapotrzebowania na prąd. Uprzywilejowane<br />

regiony to te, gdzie najsilniej dmucha:<br />

atlantyckie wybrzeże Europy, pacyficzne<br />

wybrzeża Ameryk, południowa<br />

Australia, Nowa Zelandia oraz południowy<br />

skraj Afryki. Brytyjczycy oszacowali na<br />

przykład, że z mórz mogliby produkować<br />

<strong>15</strong>-25 proc. swojej energii elektrycznej.<br />

Problem w tym, że są to bardzo drogie<br />

inwestycje, wielokrotnie droższe od wiatraków.<br />

Mimo to wizjonerów nie brakuje,<br />

przybywa też małych pionierskich firm testujących<br />

nowe technologie. Szkoci, którzy<br />

do połowy XXI w. chcą produkować<br />

50 proc. energii ze źródeł odnawialnych,<br />

ogłosili nawet konkurs na najlepsze takie<br />

rozwiązanie, z zamiarem jego dofinansowania.<br />

Jednak o wielkim biznesie na razie<br />

nie ma mowy. Jako źródło energii morze<br />

pozostaje nadal nieujarzmione.<br />

28 polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010<br />

polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010 29

felieton wywiad<br />

Apokaliptyczny dwutlenek węgla przydusił inne sympatyczne wizje globalnej<br />

katastrofy. Chwilowo zniknął z horyzontu tzw. Peak Oil – groźba zagłady spowodowanej<br />

brakiem paliw. Szkoda, ale nie ma się co martwić – temat wróci wraz z koniunkturą<br />

Surowce energetyczne<br />

nie chcą się wyczerpać<br />

MECENAS NARCIARSTWA<br />

ALPEJSKIEGO W POLSCE<br />

Wojciech Kwinta<br />

publicysta Businessman.pl<br />

Stosunkowo niedawno minął Nowy<br />

Rok, a to – jak wiadomo – świetny<br />

czas na przewidywanie przyszłości.<br />

Dlatego i ja pozwalam sobie<br />

na skromną wróżbę: otóż jeśli nie w tym<br />

roku, to niedługo później powrócą prorocy<br />

wieszczący rychłe zniknięcie z naszej planety<br />

takich surowców, jak ropa naftowa<br />

czy gaz ziemny. Gdy tylko ceny ropy ruszą<br />

do góry, natychmiast do łask wróci nieco<br />

przykurzony termin Peak Oil. Wróci i uderzy<br />

tym mocniej, im bardziej rozrzedzą się<br />

opary gazów cieplarnianych. To drugie<br />

jest co prawda mało prawdopodobne,<br />

ale nie niemożliwe, skoro już w tym roku<br />

pojawiła się nowa koncepcja, że czeka<br />

nas 20-30 lat ochłodzenia. Nie wiadomo<br />

jeszcze, czy w związku z tym dalej będzie<br />

trzeba zmniejszać emisję CO 2<br />

– żeby się<br />

jeszcze schłodzić – ale tęgie głowy na<br />

pewno coś wymyślą. W zanadrzu mają<br />

choćby wspomniany Peak Oil.<br />

Szalejące przed kryzysem ceny ropy<br />

naftowej uradowały zielonych panikarzy,<br />

którzy widzieli w tym nadchodzącą<br />

piękną katastrofę. Do najzabawniejszych<br />

należał pan z czegoś, co zwie się Zieloni<br />

2004, który na blogu tłumaczył, że oczywistą<br />

przyczyną wzrostu cen surowców<br />

jest ich niedobór. Czyli: wkrótce się wyczerpią<br />

i dostaniemy za swoje. Nie wiadomo<br />

co prawda, jaka miała być recepta<br />

na ten stan rzeczy, ale prawdopodobnie<br />

chodziło o to, żebyśmy przesiedli się na<br />

rowery, a w najgorszym razie jeździli tylko<br />

komunikacją zbiorową i nie za daleko.<br />

Oczywiście, praktycznie wszystkie organizacje<br />

starające się uratować naszą planetę<br />

przed człowiekiem również radośnie<br />

śpiewały tę piosnkę. Tu pojawia się ciekawa<br />

prawidłowość: piewcy potencjalnej<br />

Na rodzimym podwórku<br />

niedobory surowców<br />

zapewnimy sobie sami.<br />

Od ponad 20 lat nie<br />

wiemy, jak zorganizować<br />

dostawy gazu ziemnego.<br />

Rosja jest zła, nawet jeśli<br />

te dostawy zwiększa,<br />

ropę kupujemy też od<br />

wschodniego sąsiada,<br />

więc z pewnością<br />

któregoś dnia zakręcą<br />

nam kurek. Nawet<br />

węgiel już importujemy<br />

zagłady zawsze tłumaczą rosnące ceny<br />

surowców zmniejszaniem się zasobów.<br />

Nigdy natomiast nie widziałem, żeby<br />

spadki cen uznali za spowodowane powiększaniem<br />

się owych zasobów. A takie<br />

tłumaczenie wydaje się naturalne. Chyba<br />

że coś jest nie tak z teorią.<br />

No właśnie. Praktycznie nie ma roku,<br />

w którym nie ogłoszono by odkrycia nowych<br />

pól naftowych czy zasobów gazu<br />

ziemnego (o węglu nie wspominając, bo<br />

jakoś nie chce go brakować). A to Brazylia<br />

odkrywa gigantyczne ilości ropy pod<br />

dnem oceanu, a to Amerykanie szykują<br />

się do eksploatacji nowych złóż w Zatoce<br />

Meksykańskiej. A gaz ziemny To samo,<br />

tym bardziej że opłacalne stają się nowe<br />

metody, np. pozyskiwania gazu z łupków<br />

gazonośnych. Amerykanie już szykują<br />

eksploatację najbogatszych złóż odkrytych<br />

w Luizjanie. A wielkie firmy paliwowe,<br />

jak ConocoPhilips, prowadzą poszukiwania<br />

m.in. w Polsce – według całkiem<br />

poważnych oszacowań może tego być<br />

ok. 1,5 bln metrów sześc. Nie wiem, czy<br />

to prawda, ale jeśli tak, to w Moskwie<br />

mocno by się zdziwili. W każdym razie<br />

surowców nie brakuje.<br />

A przecież już ich być nie powinno. W latach<br />

60. ubiegłego wieku zakładano, że<br />

ropy braknie w latach 80., najpóźniej 90.<br />

W kolejnej dekadzie przesunięto prognozy<br />

o 10-<strong>15</strong> lat. Jeszcze niedawno szczyt<br />

produkcji ropy (po którym będzie jej już<br />

tylko ubywać) miał nastąpić w 2005 r.<br />

Są tacy, którzy wciąż się trzymają tego<br />

terminu (ciekawe, co tankują do baku).<br />

Nowe terminy to 2020-2030, ale są<br />

wredne instytucje, które uważają, że<br />

trzeba dorzucić jeszcze ze dwadzieścia<br />

lat. Zabawa świetna, tym bardziej że<br />

mowa o zasobach, które rzeczywiście<br />

kiedyś się wyczerpią. Tyle że nie wiadomo<br />

kiedy i katastrofa nie chce nadejść. Coś<br />

jak z kolejnymi przepowiedniami końca<br />

świata – niewykluczone, że któraś będzie<br />

trafiona. Najbliższa przewiduje chyba rok<br />

2012. I coś w tym jest: jeśli Polska z Ukrainą<br />

przygotują Euro 2012 na czas, to będzie<br />

absolutny koniec świata.<br />

Na rodzimym podwórku nie musimy się<br />

tym przejmować: niedobory surowców<br />

zapewnimy sobie sami. Od ponad 20<br />

lat nie wiemy, jak zorganizować dostawy<br />

gazu ziemnego. Rosja jest zła, nawet jeśli<br />

te dostawy zwiększa – co niedawno uczyniła;<br />

ropę kupujemy też od wschodniego<br />

sąsiada, więc z pewnością któregoś dnia<br />

zakręcą nam kurek (w końcu o niczym<br />

innym nie marzą). Nawet węgiel już importujemy.<br />

Określenie „czarne złoto” dziś<br />

nawiązuje chyba do notowań szlachetnego<br />

kruszcu – skoro bardziej opłaca się<br />

kupić węgiel rosyjski czy amerykański,<br />

to chyba warto wreszcie zrezygnować<br />

z opowiadań o „strategicznym” surowcu<br />

Robimy wszystko, żeby gazu, ropy i węgla<br />

zabrakło nam jak najwcześniej.<br />

FAMILY CUP<br />

zawody dla amatorów<br />

zawodnicy klasyfikowani przez PZN - kategorie: junior, m³odzik<br />

AND FUN<br />

zawody dla branýy energetycznej<br />

www.tauronproski.pl<br />

30 polska EnerGIA nr 1 (<strong>15</strong>)/2010

Wspieramy<br />

GOPR<br />

www.tauron-pe.pl

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!