Elektronika Praktyczna, maj 2012 - UlubionyKiosk

cena: 16,00 zł (w tym 8% VAT) 

PRICE: 8 EUR Nakład 29000 egz.

Zeskanuj kod, 

aby dowiedzieć 

się więcej 

mouser.com 

Dystrybucja elementów półprzewodnikowych 

i innych komponentów elektronicznych dla 

inżynierów aplikacyjnych 

Autoryzowany dystrybutor 

Najbardziej zaawansowany wielojęzyczny, 

wielowalutowy serwis mobilny dla inżynierów projektantów. 

Zgodny z ponad 25 platformami urządzeń mobilnych - nikt nie obsługuje większej 

liczby telefonów ani tabletów. Mouser jest autoryzowanym dystrybutorem ponad 450 

dostawców, oferującym ponad 2.8 miliona produktów online, dostawę w ciągu 2-3 

dni i codzienne aktualizacje katalogu. Sprawdź nowości pod adresem m.mouser.com 

Czechy 

Palackeho trida 3019 / 153b 

61200 Brno 

+420 517070880 

czech@mouser.com 

mouser.com | Najnowsze produkty dla Twoich najnowszych projektów 

Mouser i Mouser Electronics są zastrzeżonymi znakami towarowymi firmy Mouser Electronics, Inc. Inne wymienione tu produkty, znaki graficzne i nazwy firm mogą być znakami towarowymi ich stosownych właścicieli.

Próbkowanie 1GSa/s, Pamiêæ 1mpunkt 

Promocja! 

NOWA SERIA ZASILACZY NDN 

NAJWIĘKSZY WYBÓR, NAJLEPSZA 

CENA, TRZY LATA GWARANCJI!!! 

Do pracy ciągłej (8h przy pełnym obciążeniu) 

Model 

Parametry 

NDN 

DF173003C 

NDN 

DF173005C 

NDN 

DF1723003DC 

NDN 

DF1723005DC 

NDN 

DF1723003TC 

Napięcie 

wyjściowe 0-30V 0÷30V 2 x (0÷30V) 2 x (0÷30V) 2 x (0÷30V) 

LF8800 

2 x (0÷3A) 

1 x (5V, 3A) 

NDN 

DF1723005TC 

2 x (0÷30V) 

2 x (0÷5A) 

1 x (5V, 3A) 

160 z³ +vat 

NDN 

DF1743003C 

2 x (0÷30V) 

2 x (0÷3A) 

1x(8÷15V, 1A) 

1x(3÷6V, 3A) 

Prąd wyjściowy 0-3A 0÷5A 2 x (0÷3A) 2 x (0÷5A) 

Dokładność 

pomiaru 

Dokładność pomiaru napięcia: ±1% + 2 cyfry, dokładność pomiaru prądu: ±2% + 2 cyfry 

Wyświetlacz 2 x LED 4 x LED 

Ilość wyjść Pojedynczy Podwójny Potrójny Poczwórny 

Napięciowy 

współczynnik 

stabilizacji 

CV≤1 x 10 -4 + 1mV 

CC≤2 x 10 -3 + 2mA 

CV≤1 x 10 -4 +1mV 

CC≤2 x 10 -3 +2mA 

CV≤1 x 10 -4 +1mV (CH1 i CH2) 

CC≤2 x 10 -3 +2mA (CH1 i CH2) 

CV≤1 x 10 -4 +1mV (CH3) 

Obciążeniowy 

współczynnik 

stabilizacji 

Tętnienia i 

szumy 

Zabezpieczenie 

Praca szereg, 

równ, tracking 

Włącz/wyłącz 

wyjścia 

Ograniczenie 

prądowe 

Modele 

Pasmo 

Ilość kanałów 

Próbkowanie 

Ekwiwalentne 

Czas narastania 

Długość 

pamięci 

Podstawa czasu 

Czułość 

Maks. nap. wej. 

Interfejsy 

CV≤1 x 10 -4 + 2mV 

CC≤2 x 10 -3 + 6mA 

DS1052E 

DS1052D z analizatorem 

50MHz 

2 kanały + zewnętrzne wyzwalanie, 

16 kanałów logicznych w 

modelach z analizatorem 

1 GSa/s (w 1 kanale)), 

500 MSa/s (w 2 kanałach) 

10 GSa/s 

7 ns 

1 Mpunkt (1 kanał) 500 MSa/s), 

512 kpunktów (2 kamały), 500 MSa/s) 

512 kpunktów/kanał (analizator) 

5 ns/dz ~ 50 s/dz 

2 mV/dz ~ 10 V/dz 

300 V RMS CAT I, (1 MΩ II 15 pF) 

USB port, USB host, RS 232, Pict 

Bridge, P/F Out 

5,6 cala TFT (64 k LCD kolor) 

320x234 punkty 

1052E - 1 398 zł +vat 

Wyświetlacz 

Przy zakupie DS1052E 

Cena 

® 

w promocji PC5000a za 1zł+vat 

PROMOCJA!!! Generator funkcyjny DG1022 

-----2 kanały------ 

DG 1022: Technologia DDS: Sygnały wyjściowe o dużej dokładności i 

stabilności oraz małym poziomem zniekształceń • 2 kanały wyjściowe: 

• Częstotliwość próbkowania 100MSa/s, 14-bitowa rozdzielczość pionowa, 

4k-punktowa pamięć przebiegów • Intuicyjny interfejs użytkownika 

- łatwość obsługi nawet bez instrukcji.• 5 standardowych przebiegów 

wyjściowych: sinus, prostokąt, piła, impulsy, szum, • 48 przebiegów definiowanych 

przez użytkownika • Szerokie możliwości modulacji różnymi 

sygnałami: AM, FM, PM, FSK, Sweep, Burst: • Szerokopasmowy licznik 

częstotliwości o dużej dokładności i zakresie do 200MHz • Port USB 

(Host) do współpracy z zewnętrzną pamięcią USB • Kompatybilność z 

oscyloskopami cyfrowymi serii DS: 

CV≤1 x 10 -4 +2mV 

CC≤2 x 10 -3 +6mA 

CV≤0,5mVrms (5Hz-1MHz) 


CV≤20mVp-p (5Hz-1MHz) 

CC≤3mArms 

CC≤3mArms 

CC≤30mAp-p 

przed przeciążeniem oraz 

odwrotną polaryzacją 

NDN 

DF1743005C 

2 x (0÷30V) 

2 x (0÷5A) 

1x(8÷15V, 1A) 

1x(3÷6V, 3A) 

CV≤1 x 10 -4 +1mV (CH1 i CH2) 

CC≤2 x 10 -3 +1mA (CH1 i CH2) 

CV≤1 x 10 -4 +1mV (CH3 i CH4) 

CV≤1 x 10 -4 +2mV (CH1 i CH2) CV≤1 x 10 -4 +2mV (CH1 i CH2) 

CC≤2 x 10 -3 +6mA (CH1 i CH2) CC≤2 x 10 -3 +2mA (CH1 i CH2) 

CV≤1 x 10 -3 +3mV (CH3) CV≤1 x 10 -3 +3mV (CH3 i CH4) 


CC≤3mArms (CH1 i CH2) 

CV≤1mVrms (5Hz-1MHz) 

(CH3) 


CC≤2mArms (CH1 i CH2) 

CV≤1mVrms (5Hz-1MHz) 

(CH3 i CH4) 

przed przeciążeniem i odwrotną polaryzacją oraz ograniczenie prądowe i przeciwzwarciowe 

NIE TAK TAK 

TAK TAK TAK TAK 

Nastawianie ograniczenia prądowego przy odłączonym wyjściu 

Wymiary 130 x 155 x 295 mm 255 x 156 x 295 mm 255 x 160 x 305 mm 

Cena 

(bez VAT) 250 275 400 450 520 570 670 690 

NOWOŒÆ!! ZESTAW LUTOWNICZY LF-8800 STACJA LUTOWNICZA LF-2000 i LF-1680 

NoWoŒÆ 

Zestaw lutowniczy LF-8800 

Zasilanie 220~240 VAC/50Hz 

Moc końcówki SIA 100W 

DIA 100W 

HAP 80 W 

TWZ 100 W 

Zakres 

SIA 150~480 o C 

temperatury DIA 300~450 o C 

1300 z³ + vat 

LF853D 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

1000 z³ + vat 

APPA703 Mostek RLC 

20000/2000 Podwójny wyświetlacz 

46 segmentowy bargraf 

Automatyczny wybór pomiatu LCR 

Automatyczny dobór zakresów 

Automatycznr podświetlanie 

0,2% dokładność podstawowa (pojemność i indukcyjność) 

Pomiar parametrów: L, C, R, D, Q, Θ, EsR 

Zakres częstotliwości: 100Hz/120Hz/1kHz/10kHz/ 

100kHz 

Równoległy/szeregowy tryb testowy 

Sortowanie tryb QC 

Data Hold 

Autokalibracja 

Zewnętrzny zasilacz DC z adapterem 230V 

Tryb zerowania 

Sygnalizacja słabej baterii, automatyczne wyłączanie 

- oszczędność baterii 

Optyczne łącze USB z oprogramowaniem + kabel 

Przewody do testowania: 5-przewodowego, 2-przewodowego, 

elementów SMD 

220 z³ + vat 

LF-2000 

300 z³ + vat 

LF-1680 

Stacja LF-2000 LF-1680 

Zasilanie 

220-280V AC 50Hz 

Typ końcówki 210 ESD SIA 108 ESD TWZ 80 

Moc końcówki 100 W 80 W 80 W 

Zakres temperatur 200º- 450º C 200º- 480º C 200º- 450º C 

Grot (standard) 44-415404 44-510601 46-060102 

® 

02-784 Warszawa, ul. Janowskiego 15 tel./fax (22) 641-15-47, 644-42-50 

NoWoŒÆ 

800 z³ + vat 

Promocja! 

APS3003S 

Napięcie: 0~30V 

Prąd: 0~3A 

Moc: 

90W 

Stabilność ≤ 0,1% + 5mV 

Tętnienia i 

szumy: 

≤ 3mVrms 

Wymiary: 260x150x160mm 

http://www.ndn.com.pl e-mail: ndn@ndn.com.pl 

• Szczegó³owe informacje w Internecie na stronie www.ndn.com.pl • Szczegó³owe informacje w Internecie na stronie www.ndn.com.pl • Szczegó³owe informacje w Internecie na stronie www.ndn.com.pl • Szczegó³owe informacje w Internecie na stronie www.ndn.com.pl

OD WYDAWCY 

Świat dotyku 

Prenumerata 

naprawdę warto 

Miesięcznik „Elektronika Praktyczna” 

(12 numerów w roku) jest wydawany 

przez AVT-Korporacja Sp. z o.o. we współpracy 

z wieloma redakcjami zagranicznymi. 

Pojemnościowy ekran dotykowy został opracowany i wdrożony do produkcji 

przez Amerykanina G. Samuela Hurst’a w 1982 r. Droga od „pomysłu do przemysłu” 

zajęła aż 17 lat, ponieważ ideę takiego panelu opisał w 1965 r. inny amerykański 

wynalazca E. A. Jackson. W 1970 r. inżynier pracujący w CERN, Bern Stumpe, wykonał 

przeźroczysty, pojemnościowy panel dotykowy (fotografia), który zamontował na wyświetlaczu. Taki 

wyświetlacz został wyprodukowany przez CERN i poddany testom użytkowym w 1973 r. Warto w tym 

krótkim rysie historycznym wspomnieć również o firmie Sega, która w 1990 r. opracowała prototyp 

przenośnej konsoli do gier z panelem dotykowym, jednak ze względu na bardzo wysoki koszt użycia 

panelu w tamtych latach, konsola nigdy nie weszła w tej wersji do produkcji seryjnej. Udało się to 

dopiero w 2004 r. firmie Nintendo. 

Dziś zapewne z pewnym niedowierzaniem czytamy historię panelu dotykowego. Zapewne młodszym 

elektronikom może wydawać się, że taka „oczywista” technologia musiała istnieć od zawsze. Ale 

faktem jest, że to dopiero postęp w dziedzinie podzespołów, który dokonał się na przestrzeni ostatnich 

kilku lat oraz spowodowane tym rozpowszechnienie się urządzeń przenośnych, umożliwiły wprowadzenie 

techniki detekcji dotyku. Dziś wiadomości na temat paneli dotykowych, autonomicznych lub 

tych zintegrowanych z wyświetlaczami, musi mieć każdy konstruktor elektronik. Ta technologia stała 

się tak popularna, że niemal obowiązkowa we wszystkich urządzeniach przenośnych. A spodziewam 

się, że najbliższe lata przyniosą jej dalszy rozwój, ale tym razem tempo tego postępu narzuca nie tyle 

urządzenia przenośne, takie jak smartfony, ale komputery osobiste i domowe urządzenia multimedialne. 

Techniki oceny i przetwarzania obrazu są bardzo zaawansowane, a do konstrukcji „detektora 

dotyku” wystarczą odpowiednio zamontowane kamery. Być może w przyszłości nasze „panele dotykowe” 

będą mogły być ułożone gdziekolwiek, byle tylko w polu widzenia kamery czy kamer, w tzw. 

obszarze zainteresowania (ROI). W przyszłości na pewno będzie można zmienić np. numer kanału 

w telewizorze lub wyregulować siłę jego głosu za pomocą gestów. Tak zwany pilot do telewizora stanie 

się zbędny i nie trzeba go będzie szukać. 

W EP wielokrotnie poruszaliśmy 

tematykę związaną 

z panelami dotykowymi, 

sposobami ich obsługi 

oraz aplikacjami docelowymi. 

Ze względu na ogromne 

zainteresowanie Czytelników, 

również i w tym 

numerze postanowiliśmy 

poświęcić nieco miejsca 

tej tematyce. Można w nim 

przeczytać o współczesnych 

technikach detekcji 

dotyku, zapoznać się z wadami 

i zaletami poszczególnych 

technologii. Wśród 

materiałów uzupełniających są dodatkowe informacje na tematy pokrewne, związane z technikami 

detekcji dotyku oraz interfejsami użytkownika (np. wyświetlacze LCD, które są ciekawym uzupełnieniem 

każdego panelu dotykowego). 

Dla miłośników dobrego brzmienia przygotowaliśmy nie lada gratkę. Publikowane przez nas projekty 

wzmacniaczy audio o dużej mocy zwykle stają się przedmiotem ogromnego zainteresowania konstruktorów 

sprzętu RTV. Już od dłuższego czasu nie było w EP takiego projektu jak ten. Wzmacniacz 

zbudowany na układach firmy Texas Instruments jest z jednej strony łatwy do wykonania, a z drugiej 

oddaje do obciążenia moc aż 2×300 W lub 1×670 W! Taki projekt może posłużyć do wykonania 

wzmacniacza estradowego, dyskotekowego, końcówki mocy sprzętu car audio czy wreszcie wysokiej 

klasy wzmacniacza do domowego sprzętu audio. Więcej na ten temat można przeczytać na stronie 22. 

Ogromnym zainteresowaniem „cyfrowej” części naszych Czytelników cieszą się mikrokontrolery 

z rdzeniem ARM. Z tego numeru EP będzie można nauczyć się sposobu dołączenia kamery do systemu 

z mikrokontrolerem, dowiedzieć się w jaki sposób poradzić sobie z kłopotami przy mapowaniu 

wyprowadzeń oraz nauczyć się korzystania z USB-OTG w mikrokontrolerach Kinetis. Radiowcy znajdą 

w bieżącej EP opis sieci radiowej do transmisji danych, natomiast miłośnicy modernizacji swoich 

aut – opis ciekawego komputera samochodowego. Zapraszam do lektury! 

Wydawca: 

AVT-Korporacja Sp. z o.o. 

03-197 Warszawa, ul. Leszczynowa 11 

tel.: 22 257 84 99, faks: 22 257 84 00 

Adres redakcji: 


tel.: 22 257 84 49, 22 257 84 60 

tel.: 22 257 84 65, 22 257 84 48 

faks: 22 257 84 67 

e-mail: redakcja@ep.com.pl 

www.ep.com.pl 

Redaktor Naczelny: 

Wiesław Marciniak 

Redaktor Programowy, 

Przewodniczący Rady Programowej: 

Piotr Zbysiński 

Zastępca Redaktora Naczelnego, 

Redaktor Prowadzący: 

Jacek Bogusz, tel. 22 257 84 49 

Redaktor Działu Projektów: 

Piotr Witczak, tel. 22 257 84 61 

Redaktor Działu Podzespołów i Sprzętu: 

Jerzy Pasierbiński 

Szef Pracowni Konstrukcyjnej: 

Grzegorz Becker, tel. 22 257 84 58 

Menadżer magazynu 

Katarzyna Wiśniewska, tel. 22 257 84 65, 500 060 817 

e-mail: k.wisniewska@ep.com.pl 

Marketing i Reklama: 

Justyna Warpas, tel. 22 257 84 62 

Bożena Krzykawska, tel. 22 257 84 42 

Katarzyna Gugała, tel. 22 257 84 64 

Grzegorz Krzykawski, tel. 22 257 84 60 

Andrzej Tumański, tel. 22 257 84 63 

Maja Gilewska, tel. 22 257 84 71 

Sekretarz Redakcji: 

Grzegorz Krzykawski, tel. 22 257 84 60 

DTP i okładka: 

Dariusz Welik 

Redaktor strony internetowej www.ep.com.pl 

Michał Pieniążek 

Stali Współpracownicy: 

Arkadiusz Antoniak, Rafał Baranowski, Lucjan Bryndza, 

Marcin Chruściel, Jarosław Doliński, Andrzej Gawryluk, 

Krzysztof Górski, Tomasz Gumny, Tomasz Jabłoński, 

Michał Kurzela, Szymon Panecki, Krzysztof Paprocki, 

Krzysztof Pławsiuk, Sławomir Skrzyński, Jerzy Szczesiul, 

Ryszard Szymaniak, Adam Tatuś, Marcin Wiązania, 

Tomasz Włostowski, Robert Wołgajew 

Uwaga! Kontakt z wymienionymi osobami jest możliwy 

via e-mail, według schematu: imię.nazwisko@ep.com.pl 

Prenumerata: 

tel.: 22 257 84 22, faks: 22 257 84 00 

www.avt.pl/prenumerata, e-mail: prenumerata@avt.pl 

Sklep: www.sklep.avt.pl, tel. 22 257 84 66 

Wy daw nic t wo 

AVT-Korporacja Sp. z o.o. 

na leż y do Iz by Wy daw ców Pra sy 

Copyright AVT-Korporacja Sp. z o.o. 


Projekty publikowane w „Elektronice Praktycznej” mogą 

być wykorzystywane wyłącznie do własnych potrzeb. 

Korzystanie z tych projektów do innych celów, zwłaszcza 

do działalności zarobkowej, wymaga zgody redakcji 

„Elektroniki Praktycznej”. Przedruk oraz umieszczanie 

na stronach internetowych całości lub fragmentów 

publikacji zamieszczanych w „Elektronice Praktycznej” 

jest dozwolone wyłącznie po uzyskaniu zgody redakcji. 

Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń 

zamieszczanych w „Elektronice Praktycznej”. 

4 

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 5/2012

Wielokanałowy multimetr do układów 

lampowych AMPTester 

„Z punktu widzenia osoby naprawiającej oraz uruchamiającej 

wzmacniacze lampowe miernik wielokanałowy zoptymalizowany 

dla pomiarów napięć i prądów występujących 

w układach z lampami elektronowymi jest urządzeniem 

niezastąpionym. Jego główną zaletą jest możliwość jednoczesnego 

obserwowania wszystkich ważnych napięć 

i prądów, co czasem pozwala na zdiagnozowanie nietypowej 

usterki, niemożliwej do wykrycia za pomocą jednego 

multimetru. […]” 

strona 33 

strona 22 

Wzmacniacz o mocy 300 W 

Wzmacniacze pracujące w klasie D wielokrotnie 

gościły na łamach Elektroniki Praktycznej, 

ale ten jest wyjątkowy! Prezentujemy wzmacniacz 

o mocy aż 2×300 W. Do jego budowy 

zastosowano układ scalony firmy Texas Instruments 

– TAS5630. 

Efekt Fazer (Phaser) 

Zasada działania tego efektu polega na sumowaniu dwóch 

sygnałów: podstawowego z przesuniętym w fazie. Powstaje 

w ten sposób ciekawy efekt dźwiękowy, który może wzbogacić 

brzmienie instrumentu muzycznego. 

strona 42 

strona 38 

Pięciopasmowy korektor graficzny 

5-pasmowy, monofonicznego korektor graficzny. Niewielkie 

wymiary płytki umożliwiają zastosowanie go jako modułu 

w mikserze audio, wzmacniaczu gitarowym lub po dodaniu 

drugiego kanału – we wzmacniaczu stereofonicznym. 

strona 40 

4-kanałowy termometr z wyświetlaczem LED 

Termometr mierzy temperaturę w czterech, oddalonych od 

siebie miejscach. Wynik pomiaru jest prezentowany na dużym, 

czytelnym wyświetlaczu LED. Temperatura jest mierzona za 

pomocą popularnych układów scalonych DS1820 z interfejsem 

1-Wire.

Projekty 

Nr 5 (233) 

Maj 2012 

Wzmacniacz audio o mocy 2×300 W............................................................................................22 

AMPTester. Wielokanałowy miernik do układów lampowych.........................................................33 

Pięciopasmowy korektor graficzny.................................................................................................38 

4-kanałowy termometr z wyświetlaczem LED................................................................................40 

Efekt gitarowy Fazer (Phaser).........................................................................................................42 

Miniprojekty 

Przetwornica DC/DC na 5 V i 3,3 V.................................................................................................45 

STM32duino – kompatybilna z Arduino płytka z STM32F103C8T6................................................46 

Latarka do namiotu.......................................................................................................................48 

Projekty Czytelników 

Komputer samochodowy. Obrotomierz, prędkościomierz, miernik dystansu, akcelerometr, 

kontroler napięcia i sondy lambda, tester układu regulacji składu mieszanki paliwowej................49 

Notatnik konstruktora 

Projektowanie kompaktowych lamp LED.......................................................................................74 

Okiem praktyka. Kłopotliwy mapping portów w STM32 

i sposoby radzenia sobie z tym problemem...................................................................................91 

Prezentacje 

Obudowy Hammond 1590 STPC i TRP. 

Kształt, który przyciąga wzrok i wzbudza zainteresowanie..........................................................100 

Wybór konstruktora 

Panele dotykowe. Technologie i techniki detekcji dotyku...............................................................62 

TEMAT NUMERU 

Sprzęt 

Interfejs USB On-The-Go w mikrokontrolerach Kinetis...................................................................88 

LabJack. Pomiary elektroniczne dla nie-elektroników...................................................................101 

Oscyloskop Rigol DS4054. Wersja demonstracyjna......................................................................104 

Podzespoły 

Wyświetlacze elektroniczne do systemów wbudowanych..............................................................58 

TEMAT NUMERU 

Wyświetlacze graficzne OLED firm Raystar Optronics i Display Elektronik......................................66 

TEMAT NUMERU 

Panele dotykowe. Wybierz sprawdzone rowiązania.......................................................................69 

TEMAT NUMERU 

Wyświetlacze TFT Winstar – najbardziej standardowe 

i popularne wyświetlacze na rynku................................................................................................70 

TEMAT NUMERU 

Wyświetlacze TFT firmy EDT...........................................................................................................72 

TEMAT NUMERU 

STM32F2 czy STM32F4: który do czego.......................................................................................84 

Kursy 

OrCAD i Allegro (2)........................................................................................................................76 

Przetwornica typu flyback krok po kroku (2). 

Projektowanie przetwornicy typy flyback za pomocą programu Webench....................................80 

Przetwornik obrazu w systemie z STM32, czyli jak dołączyć kamerę do mikrokontrolera...............95 

IQRF – więcej niż radio (6). Praktyczny projekt sieci IQRF.............................................................108 

Automatyka i Mechatronika Praktyczna 

LOGO! 0BA7 okiem elektronika....................................................................................................117 

Konstrukcja łatwej w budowie wagi elektronicznej w oparciu o ADT8U MODBUS + DE38..........120 

Ezi-SERVO Plus R jako system autonomiczny (2). Konfigurowanie wejść/wyjść............................122 

System monitorowania jakości energii elektrycznej. 

Zastosowanie analizatorów jakości energii PQI-D i PQI-DA oraz oprogramowania WinPQ...........124 

LabView dla praktyków (2). Rodzina systemów akwizycji danych X Series z interfejsem USB.......127 

Od wydawcy....................................................................................................................................4 

Niezbędnik elektronika....................................................................................................................8 

Nie przeocz. Podzespoły................................................................................................................10 

Nie przeocz. Koktajl niusów...........................................................................................................16 

Forum............................................................................................................................................18 

Prenumerata..................................................................................................................................20 

Oferta..........................................................................................................................................129 

Księgarnia wysyłkowa..................................................................................................................134 

Kramik i rynek..............................................................................................................................136 

Info..............................................................................................................................................141 

Zapowiedź następnego numeru..................................................................................................144 

REKLAMA

DZIAŁ ZAWARTOŚĆ DODATKOWEJ PŁYTY DVD 

niezbędnik 

elektronika 

1. Altium Designer Viewer Build 9.3.0.19153 

Program umożliwiający podgląd projektów utworzonych 

za pomocą Altium Designera. 

2. ARM DS5 

Środowiskiem programistyczne mikrokontrolerów 

ARM i SoC z rdzeniem ARM. Zawiera kompilator, 

debugger, analizator oraz symulator. 

3. ARMwizard 

Aplikacja wspomagająca edycję rejestrów, ustawień 

przerwań, timerów mikrokontrolerów ARM7 z rodziny 

LPC2xxx firmy Philips (NXP). Jest przeznaczona głównie 

do stosowania ze środowiskiem KEILuVision, ale 

mimo tego utworzony kod można z łatwością zmodyfikować 

dla innych kompilatorów 

4. Freescale CodeWarrior SE uCs 

Środowisko programistyczne dla mikrokontrolerów 

firmy Freescale: RS08, HCS08 i ColdFire. Program 

CodeWarrior jest zbudowany na bazie bezpłatnego 

środowiska programistycznego Eclipse. 

5. FTDI toolset 

Zestaw 9 narzędzi dla układów FTDI. 

6. IAR Embedded Workbench MSP430 v. 5.40 

Program ten to zestaw zaawansowanych i łatwych 

w obsłudze narzędzi programistycznych dla aplikacji 

z mikrokontrolerem MSP430. W zestawie 

są m.in. Kompilator C/C++, assembler, linker, 

biblioteki, menedżer projektu i debugger. 

7. Infineon DAVE 3.1.0 

DavE - Digital Application virtual Engineer to narzędzie 

od firmy Infineon Technologies pomagające 

w tworzeniu aplikacji na 8-, 16- i 32-bitowe mikrokontrolery 

firmy Infineon. DavE automatycznie konfiguruje 

system i pomaga w rozpoczęciu pracy, skraca 

czas nauki i pozwala szybko rozpocząć pisanie kodu 

źródłowego.. 

8. Keil C51 v.9.06 

Kompilator języka C dla mikrokontrolera 8051. Zawiera 

szereg narzędzi, między innymi symulator. 

9. KEIL uVision MDK 4.50 

Kompletne środowisko programistyczne dla procesorów 

Cortex-M, Cortex-R4, ARM7 i ARM9. Oprogramowanie 

jest łatwe do opanowania, a zarazem wystarczające 

dla skomplikowanych aplikacji. 

10. LTpowerPlay 

LTpowerPlay to potężne środowisko projektowe 

przeznaczone do oceny zasilania układów 

scalonych Linear Technology w tym LTC2974 

i LTC2978. Program zapewnia niespotykane dotąd 

funkcje diagnostyczne. 

11. LTspice IV 03 2012 

LTspice IV jest wydajnym symulatorem regulatorów 

impulsowych z układami LT. 

12. Microchip MPlab X 

Zintegrowane środowisko programistyczne wyposażone 

w zestaw funkcji do rozwoju aplikacji wbudowanych 

dla mikrokontrolerów PIC i dsPIC firmy Microchip. 

Program dla Windows, Mac i Linux. 

13. NI LabView 2011 service pack 1 

Service pack dla programu LabView. 

14. NI MultiSim ADI edition 

Program służący do projektowania i symulacji obwodów. 

Ma biblioteki m.in. dla wzmacniaczy operacyjnych, 

przełączników i źródeł napięć referencyjnych. 

15. QDKC++ARM-Cortex-GNU STM3210C-EVAL 

Przykłady oraz dodatkowe materiały do płytki ewaluacyjnej 

STM3210C firmy STMicroelectronic. 

16. SiLabs Precision32 

Zaawansowane środowisko projektowe zawierające 

kompilator i debugger dla 32-bitowych mikrokontrolerów 

Precision32 od Silicon Labs. 

17. SmartRF Studio 

Aplikacja, która może być wykorzystana do oceny 

i konfigurowania układów RF małej mocy firmy Texas 

Instruments. 

18. STM32 STlink 2.2 

ST-LINK jest debuggerem i programatorem dla mikrokontrolerów 

z rodzin STM8 i STM32. Współpracuje 

m.in. z ST Visual Develop (STVD) oraz ST Visual 

Programmer (STVP). 

19. TI HAL CoGen 

Program, który pozwala użytkownikowi na konfigurowanie 

mikrokontrolerów TMS57031x. Gdy układ 

jest skonfigurowany, użytkownik może wygenerować 

kod dla kompilatorów CCS, IAR Workbench lub 

Keil uVision. 

20. TI SmartRF packet sniffer 

Oprogramowanie PC umożliwiające przechwytywanie, 

wyświetlanie i przechowywanie pakietów pochodzących 

z urządzeń radiowych, filtrowanie pakietów 

i wyświetlanie w wygodny sposób na ekranie komputera.. 

21. UMLet 11.4 

Narzędzie przeznaczone do szybkiego tworzenia 

diagramów UML. Elementy mogą być modyfikowane 

i używane jako szablony, dzięki czemu użytkownicy 

mogą łatwo dostosować pogram do swoich potrzeb. 

EP 4/2012 

AtmelStudio6 

Zintegrowane środowisko 

programistyczne 

(IDE) do tworzenia 

aplikacji dla mikrokontrolerów 

Atmel (AVR, 

SAM3 i SAM4). 

GEDA Gerber files 

Przeglądarka plików 

Gerber RS-274X. 

ICEchip 

Narzędzie od Silicon- 

Blue Technologies 

Corporation do programowania 

pamięci 

NVCM układów FPGA. 

iCEcube2 

Środowisko projektowe 

dla procesorów 

mobleFPGA. 

LabView2011 

Platforma i środowisko 

programistyczne dla 

języka wizualnego 

programowania firmy 

National Instruments. 

Measurement Studio 

2010 SP1 

Zintegrowany zestaw 

narzędzi i bibliotek 

stworzonych specjalnie 

dla programistów NET. 

QUCS 

Darmowy symulator 

obwodów z graficznym 

interfejsem użytkownika. 

ST MicroXplorer 2.0 

Graficzne narzędzie 

umożliwiające 

skonfigurowanie w 

bardzo łatwy sposób 

wyprowadzeń mikrokontrolerów 

STM32. 

Xilinx LabTools 13.4 

O.87xd.3.0 

Zestaw narzędzi 

programistycznych dla 

układów programowalnych 

firmy Xilinx. 


1-Wire Pullup Resistor 

Calculator 

Kalkulator do obliczania 

wartości rezystora 

podciągającego dla 

układów 1-Wire firmy 

Maxim. 

ARM CrossWorks 

2.1 Win 

Środowisko 


mikrokontrolerów 

Cortex-M0, Cortex-M1, 

Cortex-M3, ARM7, 

ARM9 i Xscale. 

AVR Studio 5 NET VSS 



dla mikrokontrolerów 

AVR firmy Atmel. 

EFM32 Simplicity 

Studio 

Pakiet programów 


EFM32. 

HiTOP 5.40 ARM 

Funkcjonalne 

środowisko projektowe 

z obsługą debuggera 

dla 32-bitowych mikrokontrolerów 

ARM. 

Lattice Diamond Programmer 

Standalone 

for Windows 

Kompletne środowisko 

projektowe dla 

układów FPGA Lattice 

Semiconductor. 

Lattice ispVM Standalone 

on Windows 

Kompletny pakiet 

zapewniający skuteczne 

programowanie 

układów Lattice za 

pomocą JEDEC i plików 

generowanych przez 

Lattice Diamond, ispLE- 

VER i PAC-Designer. 

Lattice PAC Designer 

6.0.1 

PAC-Designer to 

kompletny pakiet 

projektowy dla analogowych 

układów 

programowalnych. 

MAX44000 EVK SYS 

Aplikacja dla płytki 

z MAX44000. Ma 

łatwy w obsłudze 

graficzny interfejs do 

konfigurowania płytki. 

MAXQ30 CrossWorks 

2.0 Win 

Środowisko 



MAXQ20 i MAXQ30 

firmy Maxim. 

Microchip MPLabX 

1.0.0 

Program działający 

pod systemem 

Windows, Mac lub 

Linux przeznaczony 

do tworzenia aplikacji 


Microchip. 

STM32 PMSM FOC 

SDK v3.0 

Oprogramowanie dające 

wsparcie dla mikrokontrolerów 

STM32 

serii STM32F100x przy 

projektowaniu aplikacji 

sterowania silników 

DC i AC. 

STMC Workbench 

Dzięki dobrze zaprojektowanemu 

interfejsowi 

można w łatwy sposób 

wygenerować kod, pliki 

oraz skonfigurować 

bibliotekę dla ST Motor 

Control FW. 

Xilinx ISE DesignSuite 

13.4 

ISE Design Suite zawiera 

zestaw narzędzi 

programistycznych dla 

układów programowalnych 

firmy Xilinx. 


Altera QuartusII 

11.1 SP1 

Najnowsza wersja 

profesjonalnego środowiska 

programistycznego 

do tworzenia 

projektów z układami 

firmy Altera. 

AutotraxDEX 

Program do projektowania 

schematów 

elektronicznych. 

Code Composer 

Studio V5 


środowiska programistycznego 

firmy Texas 

Intruments. 

CooCox CoFlash 

Profesjonalne 

oprogramowanie dla 

procesorów CortexM3 

i CortexM0. 

CooCox CoIDE 

Najnowsze, 

bezpłatne środowisko 


mikrokontrolerów ARM 

CortexM3 i M0. 

CooCox CoOS 

Wielozadaniowe 

oprogramowanie dla 

procesorów ARM 

z rdzeniem Cortex 

serii M. 

CooCox CoSmart 

Inteligentny konfigurator 

i narzędzie do 

generowania kodu w C. 

CrossWorksCcompilerARM 

2.1.1 



z kompilatorem C, 

C/C + +, Assembler 


ARM7, ARM9, XScale 

i Cortex. 

EnergyMicro Simplicity- 

Studio 

Oprogramowanie dla 

32-bitowych mikrokontrolerów 

rodziny 

EFM32. 

NXP FlashMagic 

Aplikacja dla PC 

służąca do programowania 

pamięci flash 


firmy NXP. 

ST STM32 CLK Config 

tools 

Arkusz kalkulacyjny 

wspomagający skonfigurowanie 

zegarów 


STM32L15xx. 

STM32 MicroXplorer 

Narzędzie ułatwiające 

skonfigurowanie 

portów STM32. 

STM32F4 CMSIS 

Przykłady i biblioteki 

dla procesorów 

STM32F4xx. 

STVP 3.2.4 

Interfejs do programowania 


ST. 

EP1/2012 

Eagle 5.91 beta 


popularnego programu 

do projektowania obwodów 

drukowanych. 

GC-PowerStation 


PCB. 

GC-PrevueStandard 

Darmowy program 

umożliwiający przeglądanie 

plików gerber 

płytek drukowanych. 

GreenFPGAdesigner 

W pełni funkcjonalnie 

środowisko programistycznymi 

dla układów 

FPGA. 

HP50g 

Program do edycji 

obiektów HP 48/49 

w formacie ASCII. 

Lattice PACdesigner6.1 


projektowe dla Lattice 

Semiconductor Power 

Manager, Platform 

Manager i ispClock. 

LatticeDiamond 1.3 

Środowisko projektowe 

dla układów Lattice 

FPGA z architekturą 

niskiego poboru prądu. 

LatticeMicoSoftProcessor 

1.3 

Program służący do 

konfiguracji 32-bitowych 

procesorów 

FPGA firmy Lattice 

TI Code Composer 

Studio 5.1.0 

Najnowsza wersja środowiska 

programistycznego 

Code Composer 

Studio przeznaczonego 


firmy Texas Intruments. 

Code Composer Studio 

jest oparty na platformie 

Eclipse. 

EP12/2011 

ActiveHDLincremental 



FPGA przeznaczone 

do opracowywania 

i weryfikacji projektów 

w VHDL, Verilog, 

EDIF i C. 

ADCpro 

Modułowe oprogramowanie 

firmy Texas 

Instruments do oceny 

ADC. 

AmontecSDK4ARM 

win32 

sdk4arm od Amontec 

jest kompletnym 

oprogramowaniem C 

i C ++ dla procesorów 

ARM opartym o narzędzia 

GNU. 

Arduino 

Środowisko programistyczne 

oraz przykłady 

i biblioteki do płytki 

ewaluacyjnej ARDUINO. 

Na płycie zamieszczono 

dwie wersje działające 

pod Windows i Linux. 

CADstar complete 

Profesjonalny program 

do projektowania obwodów 

drukowanych. 

CircuitDesignSuiteEDU 

11.0.2 

Platforma projektowa 

do tworzenia i symulacji 

schematów. 

CirrusFlexGUI 

Interfejs oprogramowania 

stworzony do 

wykorzystania z płytką 

ewaluacyjną CirrusLogic. 

Freescale Calc 

Kalkulator pozwalający 

oszacować 

niezawodność układów 

Kinetis rodziny C90TFS 

w oparciu o dane 

użytkownika. 

FTDI VinculumII 

toolchain 

Program do wspierania 

rozwoju darmowych 

aplikacji użytkownika 

dla FTDI Vinculum-II 

(VNC2). 

Keil ARM MDK4.22 



procesorów Cortex-M, 

Cortex-R4, ARM7 

i ARM9. 

MDACBufferPro 

Program wspomagający 

projektowanie 

konwerterów DA 

opartych o układy TI. 

Microchip CLC tool 

Aplikacja wspomagająca 

konfigurację pinów 

I/O mikrokontrolerów 

PIC10F(LF)32X 

i PIC1XF(LF)150X. 

Microchip MPide 

MPIDE to zmodyfikowana 

wersja 

oprogramowania 

Arduino działająca 

z ChipKIT. 

Microchip MPlabX 

Program do tworzenia 

aplikacji dla mikrokontrolerów 

Microchip. 

ONsemi SignaKlara 

Device Utility for 

BelaSigna 

BelaSigna jest wysokiej 

jakości oprogramowaniem 

dla programowalnych 

cyfrowych 

procesorów dźwięku 

opartych na patencie 

ON Semiconductor. 

ONsemi Stepper Motor 

Driver GUI Installation 

Wizard 

Aplikacja dla rodziny 

układów AMIS do 

sterowania silnikami 

krokowymi. 

PCB123 

Program do 

projektowania płytek 

drukowanych. 

PCBinvestigator 


obwodów 

drukowanych. 

PowerIntegration 

PIexpert8.5 

PI Xls Designer to 

arkusz kalkulacyjny 

wspomagający dobór 

elementów w systemach 

zasilania z użyciem 

układów firmy 

Power Integration. 

PulsonixPCB SCH 

eval7.0 


programu do projektowania 

PCB. 

QuickLogic QuickWorks2010.4.1 


projektowe dla 

układów FPGA. 

RScomponentsDesign- 

SparkPCB 

Bezpłatny program do 

projektowania PCB. 

TI PowerStageDesigner 

Nowe narzędzie 

od TI pomagające 

zaprojektować stopień 

mocy zasilacza. 

VSide 

VSIDE to zintegrowane 

środowisko programistyczne 

dla 16/40 

bitowych procesorów 

VSDSP od VLSI Solution. 

EP11/2011 

Aldec ActiveHDL 


przeznaczone 

do opracowywania 

i weryfikacji projektów 

w VHDL, Verilog, 

EDIF i C. 

Altera QuartusII 

11.0SP1 

Profesjonalne oprogramowanie 

do rozwoju 

urządzeń z układami 

firmy Altera. 

ARMwizard2.0.2 

Aplikacja pomagająca 

edycję rejestrów, 

przerwań, timerów 


ARM7 rodziny LPC2xxx 

firmy Philips (NXP). 

Atollic TrueSTUDIO 

STM32 

Środowisko programistyczne 

języka C/C++ 

dla systemów opartych 

na układach STM32. 

AutoTRAX DEX 


projektowania schematów 

elektronicznych. 

Eagle 5.11 Light 

Popularny, darmowy 

program służący do 

projektowania obwodów 

drukowanych. 

Freescale CodeWarrior 

Examples 

Zestaw przykładów 

środowiska programistycznego 

CodeWarrior 


firmy Freescale. 

Freescale embedded 

GUI 

Aplikacja generująca 

kod źródłowy w C, ze 

zdjęć w formacie JPEG, 

GIF, BMP i PNG. 

Freescale MQX 

Biblioteka uruchomieniowa 

dla aplikacji 

wieloprocesorowych 

czasu rzeczywistego. 

Mentor EE7.9.2 PCB 

Browser for Windows 

Program pozwalający 

przeglądanie plików 

PCB tylko do odczytu 

wykonanych w programie 

Mentor. 

Philips Calculux 

Program pomagający 

projektantom oświetlenia 

w wyborze i ocennie 

systemów oświetleniowych 

zbudowanych na 

produktach firmy Philips. 

QuickLogicPrecision- 

Win32 

Aktualizacja programu 

QuickLogicPrecision 

STMStudio 

Diagnostyka i uruchamianie 

aplikacji 

przeznaczonych dla 


STM8 i STM32. 

SunstonePCB123 


projektowania płytek 

drukowanych. 

EP10/2011 

Actel Firmware Catalog 

Software v9.1 

Program wspierający 

Actel SoftConsole, 

Keil i IAR Systems 

dla procesorów ARM 

z rdzeniami Cortex-M3, 

Cortex-M1 i 8051. 

Actel SoftConsole v3.3 

Darmowe środowiskiem 


firmy Actel. Ma zintegrowany 

debugger 

i umożliwia szybkie 

tworzenie programów 

w C i C++ dla 

procesorów FPGA 

z rdzeniem Cortex-M3, 

Cortex-M1 i 8051. 

ActelLiberoIDE9.1SP2 

Aktualizacja programu 

Libero IDE w wersji 

9.1 na wersję 9.1 SP2 

(9.1.2.16). 

AT89LP Developer 

Studio 



do tworzenia aplikacji 

dla rodziny, innowacyjnych 

LP (Low Power) 


8051 firmy Atmel. 

8 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 5/2012

Prenumeruj! 

za darmo 

lub półdarmo 

Jeśli jeszcze nie prenumerujesz Elektroniki Praktycznej, spróbuj za darmo! My damy Ci bezpłatną prenumeratę próbną od czerwca 2012 do sierpnia 2012, Ty udokumentuj swoje 

zainteresowanie wpłatą kwoty 144,00 zł na kolejne 9 numerów EP (wrzesień 2012 – maj 2013). Będzie to coś w rodzaju zwrotnej kaucji. Jeśli nie uda nam się przekonać Cię do 

prenumeraty i zrezygnujesz z niej przed 16.08.2012 r. – otrzymasz zwrot całej swojej wpłaty. 

BEZPŁATNA PRENUMERATA PRÓBNA PRENUMERATA 9-MIESIĘCZNA (VAT 8%) 

od czerwca 2012 r. do sierpnia 2012 r. od września 2012 r. do maja 2013 r. 

3×0,00 zł=0,00 zł 9×16,00 zł=144,00 zł 

Jeśli już prenumerujesz EP, nie zapomnij przedłużyć prenumeraty! Rozpoczynając drugi rok nieprzerwanej prenumeraty EP nabywasz prawa do zniżki. 

W przypadku prenumeraty rocznej jest to zniżka w wysokości ceny 2 numerów. Rozpoczęcie trzeciego roku prenumeraty oznacza prawo do zniżki o wartości 3 numerów, zaś po 3 

latach nieprzerwanej prenumeraty masz możliwość zaprenumerowania EP w cenie obniżonej o wartość 4 numerów. Jeszcze więcej zyskasz, decydując się na prenumeratę 2-letnią 

– nie musisz mieć żadnego stażu Prenumeratora, by otrzymać ją w cenie obniżonej o wartość aż 8 numerów! Więcej – po 3 latach nieprzerwanej prenumeraty upust na cenie 

prenumeraty 2-letniej równy jest wartości 10 numerów, a po 5 latach zniżka osiąga wartość 12 numerów, tj. 50% 

rocznej 

2-letniej 

CENY PRENUMERATY (VAT 8%, standardowa cena prenumearaty rocznej – 176,00 za rok) 

okres dotychczasowej nieprzerwanej prenumeraty 

rok 2 lata 3 lata lub 4 lata 5 i więcej lat 

160,00 zł 

(2 numery gratis) 

256,00 zł 

(8 numerów gratis) 

144,00 zł 


224,00 zł 


128,00 zł 


192,00 zł 


PAMIĘTAJ ! TYLKO PRENUMERATORZY: * 

• otrzymują 80% zniżki na równoległą prenumeratę e-wydań (zamówienia na www.avt.pl/eprenumerata) 

• otrzymują co miesiąc „Niezbędnik Elektronika” na CD 

• mogą otrzymywać co miesiąc bezpłatny numer archiwalny EP (zamawiając dowolne z dostępnych jeszcze wydań sprzed lipca 2011 r. – otrzymasz je wraz 

z prenumeratą; zamówienie możesz wysłać mailem na nasz adres prenumerata@avt.pl) 

• zostają członkami Klubu AVT-elektronika i otrzymują wiele przywilejów oraz rabatów (patrz www.avt.pl/klub) 

• mają prawo do upustów w sklepie www.sklep.avt.pl 

*) nie dotyczy prenumerat zamówionych u pośredników (RUCH, Poczta Polska i in.); nie dotyczy bezpłatnych prenumerat próbnych. 

CENY PRENUMERATY WERSJI ELEKTRONICZNEJ EP (VAT 23%) 

6-miesięcznej 12-miesięcznej 24-miesięcznej 

standardowe 6×6,50 zł = 39,00 zł 12×5,70 zł = 68,40 zł 24×5,17 zł = 124,80 zł 

dla Prenumeratorów wersji papierowej 80% zniżki = 7,80 zł 80% zniżki = 13,65 zł 80% zniżki = 24,95 zł 

Prenumeratę zamawiamy: 

Najprościej 

dokonując wpłaty 

Dane adresowe 

naszego wydawnictwa 

Pełny adres 

pocztowy wraz 

z imieniem, 

nazwiskiem 

(ewentualnie nazwą 

firmy lub instytucji) 

AVT – Korporacja sp. z o.o. 


97 1600 1068 0003 0103 0305 5153 

176,00 

sto siedemdziesiąt sześć zł 

Jan Kowalski 

12-345 Łódź, ul. Kosmonautów 6/789 

Roczna prenumerata EP 

od numeru 6/2012 

Numer konta bankowego 

naszego wydawnictwa 

Kwota zgodna z warunkami 

prenumeraty podanymi powyżej 

Określenie czasu prenumeraty 

(roczna, półroczna, 

na okres od...do...); 

osoby prywatne chcące otrzymać 

fakturę VAT prosimy 

o dopisanie „Proszę o FVAT” (firmy 

i instytucje prosimy o podanie NIP) 

Najłatwiej 

Najwygodniej 

wypełniając formularz w Internecie 

(na stronie www.ep.com.pl) 

– tu można zapłacić kartą 

wysyłając na numer 663 889 884 SMS-a o treści PREN 

– oddzwonimy i przyjmiemy zamówienie (koszt SMS-a wg Twojej taryfy) 

lub 

zamawiając za pomocą telefonu, e-maila, faksu lub listu. 

Dział Prenumeraty Wydawnictwa AVT, ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa, 

tel.: 22 257 84 22, faks: 22 257 84 00, e-mail: prenumerata@avt.pl

1 Maja 

Święto Pracy 

Nie żałuj jej listonoszowi! 

Zaprenumeruj 

Elektronikę Praktyczną! 

patrz strona obok 

patrz avt.pl/klub-elektronika 

Naprawdę warto: 

start za darmo 

później do 50% taniej 

80% zniżki na 

e-prenumeratę (dostęp 

przed ukazaniem się 

pisma w kioskach!) 

zniżki na sklep.avt.pl 

zniżki w innych sklepach 

elektronicznych 

inne przywileje Klubu 

AVT-elektronika 

krok w stronę 

bezpłatnych czasopism 

na avt.pl/klub 

Niezbędnik Elektronika 

(dostępny tylko dla 

Prenumeratorów!) 

50% zniżki na archiwum EP 

50% zniżki na „EP Plus” 

Foto: rvw CC-SA-BY 

Zaprenumeruj Elektronikę Praktyczną! 

Każdy, kto zaprenumeruje Elektronikę Praktyczną w maju, 

otrzyma dodatkowo – do wyboru: naszą koszulkę firmową 

lub płytę Sorry Boys „Hard Working Classes” 

Informację, jaki prezent wybierasz, przekaż nam przed 1 czerwca – mailem (prenumerata@avt.pl), 

telefonicznie (22-257-84-22), faksem (22-257-84-00) lub listownie (Dział Prenumeraty, 03-197 Warszawa, 

ul. Leszczynowa 11). 

NIEZBĘDNIK ELEKTRONIKA 

to płyta CD, którą co miesiąc dostają 

TYLKO PRENUMERATORZY EP. 

Niezbędnik elektronika to 

narzędzia programowe, 

karty katalogowe, noty 

aplikacyjne... 

Niezbędnik elektronika to 

krążek, który trzeba mieć. 

Nie pozwól, by taki rarytas 

przechodził Ci koło nosa: 

zaprenumeruj Elektronikę Praktyczną! 

Tylko Prenumeratorzy mogą 

kupić pełne archiwum EP 

(lata 1993-2008) w formacie 

PDF ze zniżką 50%. 

Cena wynosi 96 zł, ale 

dla Prenumeratorów 

tylko 48 zł! 

Archiwum wydaliśmy na trzech 

nośnikach: DVD, karcie microSD i PenDrive’ie 

Zamówić je można na stronie sklep.avt.pl 

Cena najnowszego wydania EP+ to 26 zł, 

ale... Prenumeratorzy płacą jedynie 13 zł! 

Nie lubisz płacić wszystkiego na raz Pomyśl o stałym zleceniu bankowym: www.avt.pl/szb

PROJEKTY 

Wzmacniacz audio o mocy 

2×300 W 

Wzmacniacze pracujące w klasie 

D wielokrotnie gościły na 

łamach Elektroniki Praktycznej. 

Jedną z podstawowych zalet 

tej grupy wzmacniaczy jest 

wysoka sprawność energetyczna 

(na ogół przekraczająca 80 %), 

a co za tym idzie – zdolność 

do oddawania obciążenia 

znacznej mocy przy stosunkowo 

niewielkich wymiarach obudowy, 

co jest związane z ilością 

energii zamienianej na ciepło. 

Opisywany projekt wzmacniacza 

zbudowano z układem scalonym 

Texas Instruments TAS5630. 

Pomimo dużej mocy nie wymaga 

on stosowania tranzystorów 

wykonawczych, wszystkie obwody 

niezbędne do pracy są w jego 

obudowie! 

Rekomendacje: nowoczesny 

wzmacniacz, który przyda się 

do budowy kina domowego lub 

sprzętu car audio. 

Czasami warto obejrzeć się wstecz. 

Wzmacniacze pracujące w klasie D nie powstały 

w ostatnich latach, mimo iż wiele 

osób tak uważa, ponieważ kojarzą się one 

z rozwojem cyfrowej techniki audio. Popularny 

wzmacniacz pracujący w klasie D był oferowany 

w postaci zestawu do samodzielnego 

montażu przez sir Clive Sinclair’a (tak, ten 

pan od np. ZX Spectrum). Wprowadzono go 

do handlu w 1964 r. pod oznaczeniem X-10 

i miał moc 10 W (RMS). Jednym z pierwszych 

komercyjnych wzmacniaczy audio 

w klasie D był DSP SwAmp amerykańskiej 

firmy Infinity. Dostarczał on do obciążenia 

olbrzymią jak na tamte czasy (1976 r.) moc 

2×250 W. Kolejny wzmacniacz pracujący 

w klasie D wyprodukowała firma Sony: był 

to TA-N88 mający moc wyjściową 2×160 W. 

Oczywiście niewykluczone, że inne, mniej 

znane firmy również produkowały podobne 

konstrukcje. 

W późniejszych latach zaprzestano produkcji 

wzmacniaczy klasy D dla potrzeb 

domowego sprzętu audio. Przypuszczalnie 

dźwięk reprodukowany przez wzmacniacze 

AVT 

5345 

D nie był najlepszy. Na rynku zawodowym, 

związanym ze wzmacniaczami estradowymi, 

miały się one całkiem dobrze, ponieważ 

tylko one dostarczały sygnał o mocy wielu 

setek lub tysięcy Wat mieszcząc się w stosunkowo 

niedużej obudowie, lekkiej i łatwej 

do transportu. 

Na rynek domowy wzmacniacze „klasy 

D” powróciły z końcem lat 90. Stało się 

to przy udziale między innymi firm Tripath, 

Philips (obecnie NXP), Bang&Olufsen, Rotel 

(promującej wzmacniacze ICEPower) oraz 

International Rectifier. Szybko też tą klasą 

wzmacniaczy zainteresowali się producenci 

sprzętu audio dla samochodów. Postęp techniczny 

zapewnił najnowsze rozwiązania, 

a jako elementów mocy można było użyć 

szybkich i wytrzymujących znaczne prądy 

tranzystorów MOSFET. Dziś te wzmacniacze 

stały się bardzo popularne i są stosowana zarówno 

w sprzęcie profesjonalnym, jak i powszechnego 

użytku, a zwłaszcza w sprzęcie 

przenośnym, zasilanym z baterii. 

Budowa wzmacniacza 

Schemat ideowy wzmacniacza pokazano 

na rysunku 1. Układ scalony TAS5630 jest 

zawiera wszystkie bloki niezbędne do prawidłowego 

działania wzmacniacza małej częstotliwości. 

Jest dostępny w dwóch rodzajach 

obudów: HSSOP (DKD) oraz HTQFP (PDH). 

Na zewnętrz są dołączane tylko bierne elementy 

R, L, C. Zasada działania wzmacnia- 

W ofercie AVT * 

AVT-5345 A: 98 zł (komplet) 

Podstawowe informacje: 

• Praca w klasie D (z modulacją PWM), 

„lampowe” brzmienie. 

• Pasmo przenoszenia od ok. 10 Hz do 80 kHz. 

• Moc wyjściowa 2×300 W w trybie PBTL, 

1×600 W w trybie BTL przy obciążeniu 4 V. 

• Obciążenie: zestawy głośnikowe 4…8 V. 

• Zasilanie: transformator 230 V AC/800 VA. 

• Nieskomplikowana konstrukcja, układ scalony 

TAS5630 bez zewnętrznych tranzystorów 

wykonawczych. 

• Płytki: wzmacniacz – płytka dwustronna, 

metalizowana o wymiarach 110 mm×156 mm, 

zasilacz – płytka jednostronna o wymiarach 

145 mm×270 mm. 

Dodatkowe informacje: 

http://www.ti.com/lit/ug/slau287a/slau287a.pdf 

http://www.ti.com/lit/ds/symlink/tas5630.pdf 

Dodatkowe materiały na CD/FTP: 

ftp://ep.com.pl, user: 16344, pass: 52qof741 

• wzory płytek PCB 

• karty katalogowe i noty aplikacyjne elementów 

oznaczonych w Wykazie elementów kolorem 

czerwonym 

Projekty pokrewne na CD/FTP: 

(wymienione artykuły są w całości dostępne na CD) 

AVT-5338 Moduł wzmacniacza klasy D 

(EP 4/2012) 

AVT-5187 Audiofilski wzmacniacz 200W 

(EP 5/2009) 

AVT-1492 Wzmacniacz 2x100 W (EP 11/2008) 

AVT-1498 Bardzo mały wzmacniacz mocy 

(EP 10/2008) 

AVT-5000 Altare – wzmacniacz audio dla audiofili 

(EP 2/2001) 

* Uwaga: 

Zestawy AVT mogą występować w następujących wersjach: 

AVT xxxx UK to zaprogramowany układ. Tylko i wyłącznie. Bez 

elementów dodatkowych. 

AVT xxxx A płytka drukowana PCB (lub płytki drukowane, jeśli 

w opisie wyraźnie zaznaczono), bez elementów dodatkowych. 

AVT xxxx A+ płytka drukowana i zaprogramowany układ (czyli 

połączenie wersji A i wersji UK) bez elementów dodatkowych. 

AVT xxxx B płytka drukowana (lub płytki) oraz komplet elementów 

wymieniony w załączniku pdf 

AVT xxxx C to nic innego jak zmontowany zestaw B, czyli 

elementy wlutowane w PCB. Należy mieć na uwadze, 

że o ile nie zaznaczono wyraźnie w opisie, zestaw 

ten nie posiada obudowy ani elementów dodatkowych, 

które nie zostały wymienione w załączniku pdf 

AVT xxxx CD oprogramowanie (nie często spotykana wersja, lecz 

jeśli występuje, to niezbędne oprogramowanie można 

ściągnąć klikając w link umieszczony w opisie kitu) 

Nie każdy zestaw AVT występuje we wszystkich wersjach! Każda wersja 

posiada załączony ten sam plik pdf! Podczas składania zamówienia 

upewnij się którą wersję zamawiasz! (UK, A, A+, B lub C) 

http://sklep.avt.pl 


PROJEKTY 

Pięciopasmowy korektor 

graficzny 

AVT 

5342 

Przedstawiony układ pełni funkcję pięciopasmowego, monofonicznego korektora graficznego. Niewielkie 

wymiary płytki umożliwiają zastosowanie go jako modułu w mikserze audio, wzmacniaczu gitarowym 

lub – po dodaniu drugiego kanału – we wzmacniaczu stereofonicznym. 

Rekomendacje: korektor będzie świetnym uzupełnieniem wzmacniacza klasy D, którego projekt 

publikujemy w tym numerze EP. 

Rysunek 1. Schemat ideowy regulatora barwy dźwięku z LM4562 


AVT-5342 A: 14 zł 

AVT-5342 B: 136 zł 


• Regulator monofoniczny (dla pojedynczego 

kanału). 

• Częstotliwości środkowe regulatora: 60 Hz (1), 

250 Hz (2), 1 kHz (3), 4 kHz (4), 16 kHz (5). 

• Wzmocnienie/tłumienie regulowany o ±12 dB 

w stosunku do częstotliwości środkowej. 

• Szeroki zakres napięcia zasilania ±2,5…17 V. 

• Dwustronna płytka drukowana o wymiarach 

147 mm×35 mm 






czerwonym 

* Uwaga: 






















Wykaz elementów: 

Rezystory (SMD 1206): 

R1, R4, R5, R7, R10: 68 kV 

R2, R3, R6, R8, R9: 510 V 

R11, R12: 3 kV 

R13, R14: 470 kV 

RV1…RV5: 20 kV/A (Potencjometr obrotowy do 

druku, typ 1615, liniowy) 

Kondensatory: 

C1,C2,C9,C10,C13,C16: 100 nF (SMD 1206) 

C3, C12: 56 nF (foliowy, 5 mm) 

C4, C17, C18: 3,3 mF (foliowy, 5 mm) 

C5: 15 nF (foliowy, 5 mm) 



C8: 3,9 nF (foliowy, 5 mm) 

C11: 1,1 nF (foliowy, 5 mm) 

C14: 330 pF (foliowy, 5 mm) 


CE1…CE6: 10 mF/16 V (pionowy; 2,54 mm) 

Półprzewodniki: 

U1…U3: LM4562 (SO-8) 

Na CD: karty katalogowe i noty aplikacyjne elementów oznaczonych w wykazie elementów kolorem czerwonym 


PROJEKTY 

4-kanałowy termometr 

z wyświetlaczem LED 

Prezentowane projekt to 

termometr elektroniczny 

z wyświetlaczem, który mierzy 

temperaturę w czterech, 

oddalonych od siebie miejscach. 

Wynik pomiaru jest wyświetlany 

na dużym, czytelnym 

wyświetlaczu LED. 

Rekomendacje: termometr 

przyda się w układach 

automatyki domowej lub innych 

wymagających stałego pomiaru 

lub nadzoru temperatury. 

Inspiracją do skonstruowania urządzenia 

był układ AVT2389. Cieszył się on dużym 

zainteresowaniem, niesłabnącym od czasu 

jego prezentacji. W nowym termometrze 

uwzględniono wszystkie uwagi i sugestie 

zmian zaproponowane przez użytkowników. 

AVT5389 jednocześnie mierzy temperaturę 

w czterech, oddalonych od siebie miejscach. 

AVT 

5389 

Czujnikami są układy DS1820. Dane z czujników 

przesyłane są za pomocą magistrali 

1-Wire, która wymaga tylko dwóch przewodów 

dla każdego czujnika. Ponadto, jej uży- 

Rysunek 1. Schemat ideowy termometru 4-kanałowego 


PROJEKTY 

Efekt gitarowy Fazer 

(Phaser) 

Zasada działania efektu 

polega na sumowaniu dwóch 

sygnałów: podstawowego 

z sygnałem przesuniętym 

w fazie. Proces przesuwania 

sygnału jest sterowany przez 

generator. W ten sposób efekt 

tworzy wrażenie przestrzenności 

i „wędrowania” dźwięku 

pomiędzy głośnikami. Próbki 

brzmienia można znaleźć 

w materiałach dodatkowych, 

dołączanych do artykułu. 

Rekomendacje: urządzenie dla 

muzyków, uatrakcyjni brzmienie 

instrumentu muzycznego. 

AVT 

5344 

Na CD: karty katalogowe i noty aplikacyjne elementów 

oznaczonych w wykazie elementów kolorem czerwonym 

Głównym problemem efektów analogowych 

jest spadek poziomu sygnału. W opisywanym 

urządzeniu zastosowałem pewne 

autorskie rozwiązanie, które umożliwiło rozwiązanie 

tego problemu oraz przyczyniło się 

do poprawy parametrów efektu. 

W przeszłości wykonałem kilka fazerów 

na podstawie schematów zamieszczonych 

w Internecie, ale nie byłem zadowolony z rezultatów 

ich działania. Głównym problemem, 

o czym wspomniano wcześniej, był spadek 

poziomu sygnału po włączeniu efektu. Kolejnym 

było ograniczenie pasma od dołu 

i uwypuklenie tonów górnych, co podnosiło 

Rezystory: 

R1, R2: 47 kV 

R3, R9…R11, R14, R16…R19, R21…R24, 

R26…R29, R31…R34, R36…R40, R44: 10 kV 

R4, R43: 1 MV 

R5, R41, R45…R47: 220 kV 

R6, R12: 22 kV 

R7: 3,3 kV 

R8: 6,8 kV 

R13, R15: 1 kV 

R20, R25, R30, R35, R42: 470 kV 

VR1, VR2: 200 kV/A (potencjometr) 

Vr3: 200 kV (potencjometr nastawny) 

VR4: 1 MV/A 

Kondensatory: 

C1: 220 mF/25 V (elektrolityczny) 

C2, C14, C15, C18. C19: 100 nF/50 V 

(ceramiczny) 

C3, C4, C24: 10 mF/25 V (tantalowy) 

C8, C12, C25: 1 mF/50 V (ceramiczny) 

C7, C16, C17, C20, C21, C23: 10 nF/50 V 

(ceramiczny) 

Wykaz elementów 

poziom szumów własnych efektu. Większość 

z tych fazerów źle współgrała z efektami distortion 

czy overdrive z aktywną korekcją 

tonów. Ich połączenie dawało kiepski „blaszany” 

dźwięk słyszany we wzmacniaczu 

gitarowym, co jeszcze bardziej zniechęcało 

mnie do korzystania z tych fazerów. Dlatego 

postanowiłem opracować własny projekt fazera, 

wolny od wspomnianych wad. 

C5: 220 nF/50 V (ceramiczny) 


C9: 47 pF/50 V (ceramiczny) 

C6: 22 pF/50 V (ceramiczny) 

C11, C13, C26: 100 pF/50 V (ceramiczny) 


Półprzewodniki: 

D1: 1N4007 

D2: Dioda Zenera 5,6 V/1,3 W 

D3: dioda LED 5 mm czerwona 

US1, US2: TL074 

Q1…Q4: BF245B 

Inne: 

Przełącznik dźwigienkowy (1 obwód, 2 

pozycje) 

Przełącznik potencjometryczny (1 obwód, 12 

pozycji, zredukowany do 4) 

Przełącznik nożny, dwuobwodowy, 

dwupozycyjny 

Podstawki pod TL074 

Gniazdo jack mono – 2 szt. 

Gniazdo zasilające – 1 szt. 


AVT-5344 A: 10 zł 

AVT-5344 B: 48 zł 


• Impedancja wejściowa 1 MV. 

• Impedancja wyjściowa 10 kV. 

• Napięcie zasilania: 9 V DC (stabilizowane). 

• Przełączniki: True Bypass, Phase Switch, 

Tremolo, Phaser (3 tryby). 

• Regulacje: wzmocnienia (Gain), głębi efektu 

(Deep), rotacji (Rate). 

• Przełącznik czasu modulacji (Speed Rate): 

0,8…20 Hz, 0,1…6 Hz. 






czerwonym 

Projekty pokrewne na CD/FTP: 

(wymienione artykuły są w całości dostępne na CD) 

AVT-5320 Piecyk gitarowy (EP 12/2011) 

AVT-5215 Cyfrowy efekt gitarowy (EP 12/2009) 

AVT-2772 Lampowy wzmacniacz gitarowy 

AVT-435 

(EdW 12/2005) 

Prosty wzmacniacz do ćwiczeń gry na 

gitarze (EP 7/2005) 

AVT-314 Efekt tremolo – vibrato (EP 12/1996) 

AVT-313 Gitarowa kaczka (EP 11/1996) 

AVT-306 Chorus gitarowy (EP 10/1996) 

AVT-304 Gitarowa bramka szumów (EP 7/1996) 

AVT-303 

Przystawka do gitary „Distortion” 

(EP 6/1996) 

* Uwaga: 























MINIPROJEKTY 

Latarka do namiotu 

AVT 

1676 

Opisane urządzenie może 

oddać cenne usługi nie tylko 

na biwaku. Nieskomplikowana 

budowa, wytrzymałość 

mechaniczna i tolerancja na 

spadek napięcia zasilania 

wręcz predysponują je do 

wykorzystania w plenerze. 

Schemat latarki przedstawiono na rysunku 

1. Jej „sercem” jest układ typu MC34063 

przeznaczony do przetwornicy impulsowej 

i pracujący w typowej dla siebie aplikacji 

step-down. Kondensatory C1 i C2 zapobiegają 

nadmiernemu rozprzestrzenianiu się 

zaburzeń. Kondensator C3 ustala minimalną 

częstotliwość pracy na ok. 60 kHz. Dioda D1 

uczestniczy w prostowaniu napięcia wyjściowego. 

Ze względu wysoką częstotliwość pracy 

przetwornicy, istotna jest szybkość działania 

diody, stąd najlepiej zastosować diodę 

Schottky przeznaczoną specjalnie do aplikacji 

tego typu. Cewka L1, dzięki zjawisku samoindukcji, 

przyczynia się do obniżenia napięcia 

zasilającego diodę. Można w tym miejscu 

z powodzeniem zastosować fabryczny dławik. 

Rezystory R1 i R2, tworzące dzielnik, realizują 

ujemne sprzężenie zwrotne, przez co 

umożliwiają stabilizację napięcia wyjściowego. 

Kondensator C4 wygładza napięcie wyjściowe. 

Przy tych wartościach elementów, napięcie 

zasilające diodę ma wartość ok. 3,2 V, 

co zapewnia na tyle intensywny strumień 

światła, by móc przy nim swobodnie czytać 

lub wykonywać inne czynności. 

Układ testowy jest zasilany z 4 połączonych 

szeregowo baterii R6, z których jest 

pobierany prąd ok. 180 mA. Zauważalny 

spadek jasności następuje dopiero przy napięciu 

4,7 V. Komplet baterii z powodzeniem 

wystarcza na dwutygodniowe biwakowanie, 

po ok. 2 godziny pracy dziennie. 

Układ został zmontowany na płytce jednostronnej 

o wymiarach 14 mm×100 mm 

pokazanej na rysunku 2. Elementy L1, C2, 

C4 powinny mieć po przylutowaniu na tyle 

długie wyprowadzenia, by można je było 

położyć na płytce. Układ US1 został przylutowany 

od spodu, tj. od strony ścieżek. 

Otworki po lewej stronie służą do przewleczenia 

przez nie przewodów zasilających, 

co zapobiegnie ich przypadkowemu odłamaniu. 

Diodę LED należy wlutować na samym 

końcu, po sprawdzeniu poprawności działania 

całej przetwornicy. Lutowana jest ona 

powierzchniowo, dlatego przeznaczono dla 

niej tak duże pola lutownicze. 

Zmontowaną płytkę umieszczono wewnątrz 

aluminiowego ceownika o długości 

140 mm, szerokości wewnętrznej 15 mm, wysokości 

ścianek 8 mm i grubości 1,5 mm. Przy- 


AVT-1676 A: 8 zł 

AVT-1676 B: 26 zł 

Wykaz elementów: 

R1: 3,3 kV 

R2: 5,6 kV 

C1: 2,2 nF ceramiczny 

C2: 22 mF/16 V 

C3: 470 pF ceramiczny 

C4: 47 mF/16 V 

US1: MC34063 (w obudowie przewlekanej) 

D1: 1N5817 

LED1: dioda LED, biała, np. KTH1W80-W1 (If=350 

mA, P=1 W, U=3,2…2,6 V) 

L1: dławik 47 mH/min. 0,7 A 






czerwonym 

* Uwaga: 






















kręcona ją trzema śrubkami M3, po uprzednim 

posmarowaniu diody i układu scalonego 

pastą termoprzewodzącą. Takie rozwiązanie 

pozwala na dobre chłodzenie tych elementów 

przy jednoczesnym zapewnieniu wytrzymałości 

mechanicznej. Ponieważ światło 

diody jest zbyt rażące, została ona osłonięta 

arkusikiem grubej, matowej folii o wymiarach 

100 mm×50 mm, co dodatkowo chroni układ 

mechanicznie. Folię wsunięto w szczelinę pomiędzy 

płytką a ceownikiem. 

Michał Kurzela, EP 

Rysunek 1. Schemat ideowy latarki 

Rysunek 2. Schemat montażowy latarki 

REKLAMA 


PROJEKT Komputer CZYTELNIKA 

samochodowy 

Dział „Projekty Czytelników” zawiera opisy projektów nadesłanych do redakcji EP przez Czytelników. Redakcja nie bierze odpowiedzialności za prawidłowe 

działanie opisywanych układów, gdyż nie testujemy ich laboratoryjnie, chociaż sprawdzamy poprawność konstrukcji. 

Prosimy o nadsyłanie własnych projektów z modelami (do zwrotu). Do artykułu należy dołączyć podpisane oświadczenie, że artykuł jest własnym 

opracowaniem autora i nie był dotychczas nigdzie publikowany. Honorarium za publikację w tym dziale wynosi 250,– zł (brutto) za 1 stronę w EP. 

Przysyłanych tekstów nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo do dokonywania skrótów. 

Komputer samochodowy 

Obrotomierz, prędkościomierz, miernik dystansu, 

akcelerometr, kontroler napięcia i sondy 

lambda, tester układu regulacji składu 

mieszanki paliwowej 

Projekt 

199 

Elektronika zrewolucjonizowała 

technikę samochodową. 

Początkowo elementy 

mechaniczne zastępowano 

elektronicznymi, aby 

poszczególne układy uczynić 

bardziej niezawodnymi. 

Na przykład usunięto styki 

przerywacza w układzie 

zapłonowym. Stopniowo 

w samochodach przybywało 

coraz więcej nowych układów, 

które nie mogłyby działać bez 

elektroniki. Motorem rozwoju 

były rosnące wymagania 

odnośnie do czystości spalin 

silnika benzynowego oraz 

komfortu i bezpieczeństwa. 

Współczesne samochody 

są wypełnione układami 

elektronicznymi. Przedstawiony 

projekt jest propozycją 

uzupełnienia tego zestawu 

o kolejną pozycję. 

Użytkownik obsługuje urządzenia za 

pomocą panelu czołowego składającego się 

z wyświetlaczy cyfrowych, linijek diodowych 

LED, trzech klawiszy oraz sygnalizatora 

elektromagnetycznego. Sygnalizator 

generuje sygnały ostrzegawcze oraz dźwięki 

towarzyszące przewijaniu komunikatów na 

wyświetlaczu cyfrowym. Czteroznakowe komunikaty 

informują o rodzaju prezentowanych 

wartości. 

W podstawowym trybie pracy, za pomocą 

wyświetlacza cyfrowego i linijek diodowych, 

jest wyświetlana aktualna prędkość 

pojazdu oraz prędkość obrotowa silnika. Na 

lewej skali diodowej jest pokazywane przyśpieszenie. 

Dolna jej połowa (kolor czerwo- 

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 5/2012 

ny) odwzorowuje wartość przyspieszenia 

podczas hamowania, natomiast górna (kolor 

zielony) podczas wciskania pedału gazu. 

Trzy diody LED umieszczone poniżej górnej 

linijki obrotów wskazują na zakres obrotowy 

pracy silnika. Świecenie środkowej, zielonej 

diody LED oznacza pracę w optymalnym 

zakresie obrotów (pomiędzy maksymalnym 

momentem obrotowym a maksymalną mocą 

efektywną silnika). Świecenie diody czerwonej 

lub żółtej świadczy o pracy silnika poza 

zakresem optymalnym. Wyjście z zakresu 

optymalnego sygnalizowane jest krótkim 

sygnałem akustycznym o tonie opadającym. 

Wejście w ten zakres – sygnałem o tonie narastającym. 

Sygnały te wytwarzane są przez 

mikrokontroler za pomocą funkcji łączącej 

kolejno dźwięki o trzech różnych częstotliwościach. 

Wartości progów zakresu optymalnego 

ustawiane są w menu programowania. 

Z trybu podstawowego możemy przejść 

do trybu podglądu wartości napięcia akumulatora, 

napięcia na sondzie lambda lub 

do trybu obrazowania przyspieszeń w trzech 

osiach pojazdu. Aby dostać się do tego trybu, 

wciskamy przycisk S3 i po zmianie koloru 

jego podświetlenia z zielonego na czerwony 

– wciskamy S1 lub S2. Podgląd wartości napięć 

dokonywany jest na wyświetlaczu oraz 

na lewej linijce diodowej. W razie spadku poziomu 

napięcia akumulatora poniżej jednego 

z dwóch progów definiowanych w menu 

programowania, jest generowany komunikat 

oraz sygnał ostrzegawczy. Z pierwszym, niższym 

progiem porównywane jest napięcie na 

akumulatorze po włączeniu stacyjki - przed 

uruchomieniem silnika. Pojawiający się wtedy 

komunikat (z podaną wartością napięcia) 

i sygnał dźwiękowy, wskazują na słabą 

kondycję akumulatora. Z drugim progiem 

porównywane jest napięcie na akumulatorze 

w trakcie pracy silnika. Zapewnia to kontrolę 

ładowania akumulatora. Jeśli napięcie 

będzie zbyt niskie lub zbyt wysokie, wygenerowany 

zostanie stosowny komunikat oraz 

sygnał dźwiękowy. 

W trybie podglądu napięcia sondy lambda 

(po kolejnym wciśnięciu S1 lub S2) istnieje 

możliwość odczytu wartości średniej 

z jednoczesnym podglądem wartości chwilowej. 

Uśrednianie pozwala na dokładniejsze 

oszacowanie stanu wyregulowania składu 

49

TEMAT NUMERU 

WYŚWIETLACZE LCD 

PODZESPOŁY 

Wyświetlacze elektroniczne 

do systemów wbudowanych 

Technologia wyświetlaczy elektronicznych rozwija się na tyle szybko, 

że temat ten często gości na łamach Elektroniki Praktycznej. 

Co więcej, zmiany w ofertach produktowych poszczególnych 

dostawców obejmują bardzo różne nowinki technologiczne. Ewolucja 

wyświetlaczy nie jest bowiem jednokierunkowa – poszczególni 

producenci starając się zdobyć nowych klientów, tworzą różnorodne 

produkty i opracowują własne technologie. Coraz większego 

znaczenia nabierają też wyświetlacze OLED. 

Współcześnie w licznych aplikacjach niepodzielnie 

królują wyświetlacze LCD. Należy 

jednak zaznaczyć, że o ile dawniej wyposażenie 

urządzenia elektronicznego w monochromatyczny 

wyświetlacz alfanumeryczny LCD 

(np. popularny 2×16 znaków) było w większości 

sytuacji uważane za zupełnie wystarczające, 

to obecnie w podobnych aplikacjach 

coraz częściej stosowane są wyświetlacze 

graficzne, nierzadko kolorowe. Względnie 

niskie ceny tego typu wyświetlaczy sprawiły, 

że stały się one popularnym sposobem uatrakcyjnienia 

lub unowocześnienia produktu. Począwszy 

od urządzeń przenośnych, poprzez 

sprzęt AGD, a kończąc na akcesoriach komputerowych, 

wyświetlacze alfanumeryczne 

zostały praktycznie zupełnie zastąpione 

graficznymi. Co ciekawe, wiele wskazuje na 

to, że często decyzja o zmianie rodzaju stosowanego 

wyświetlacza raczej nie jest podyktowana 

potrzebą rozbudowy funkcjonalności 

produktu, a tylko chęcią uatrakcyjnienia jego 

wyglądu. Na wyświetlaczu graficznym można 

np. zademonstrować sposób użycia urządzenia 

lub symbolicznie pokazać, jakie operacje 

są akurat wykonywane. 

Nie zmienia to faktu, że wyświetlacze 

graficzne coraz częściej trafiają do urządzeń 

profesjonalnych, choć w tych wypadkach 

jest to zazwyczaj związane z rozszerzeniem 

funkcjonalności. Typowe, alfanumeryczne 

wyświetlacze LCD są chyba stosowane jedynie 

w najprostszych urządzeniach oraz 

w sprzęcie, w którym jest istotna przede 

wszystkim niezawodność, a wszelkie „wodotryski” 

nie mają praktycznie żadnego znaczenia. 

Interfejs dotykowy sposobem na 

sukces 

Ewolucja urządzeń elektronicznych 

z wbudowanymi wyświetlaczami nie kończy 

się na monochromatycznych wyświetlaczach 

graficznych. Drugim, bardzo zauważalnym 

trendem, jest stosowanie kolorowych 

wyświetlaczy TFT LCD z panelami dotykowymi. 

Pozwalają one nie tylko uatrakcyjnić 

wygląd czy ułatwić obsługę urządzenia, ale 

również czasem zmniejszyć koszt jego produkcji. 

Wpływa na to możliwość wykonania 

jednolitej obudowy, zamiast kilku jej odmian 

i pozbycie się przycisków mechanicznych 

dzięki zastąpieniu ich interfejsem dotykowym. 

Ponadto, interfejs dotykowy można łatwo 

rozbudowywać poprzez wymianę oprogramowania, 

dzięki czemu zestaw funkcji 


Więcej informacji na temat technologii 

stosowanych w wyświetlaczach LCD znaleźć 

można w Elektronice Praktycznej Plus „Displays” 

numer 1/2010. 

takiego urządzenia da się w szybki sposób 

zmienić za pomocą aktualizacji wbudowanego 

oprogramowania. Stosowanie interfejsu 

dotykowego można też określić mianem 

modnego trendu, pomimo że nierzadko taki 

sposób obsługi sprzętu jest mniej wygodny, 

niż z użyciem klawiatury. 

Wśród samych ekranów dotykowych coraz 

większą popularność zdobywają panele 

pojemnościowe. Szczególnym zainteresowaniem 

cieszą się dostawcy oferujący ekrany, 

które pozwalają na realizację funkcji tzw. 

wielodotyku. Dlatego komponenty tego typu 

coraz częściej pojawiają się w ofertach producentów 

– zarówno jako oddzielne ekrany, 

jak i w postaci elementów zintegrowanych 

z wyświetlaczem na stałe. 

Obecnie dominują dwie technologie 

wyświetlaczy: LCD (Liquid Crystal Display) 

i OLED (Organic Light Emitting Diode). W ramach 

tej pierwszej można wyróżnić dwie 

podstawowe grupy – wyświetlacze z matrycami 

pasywnymi i z matrycami aktywnymi. 

Podstawowe technologie – LCD 

Zasada tworzenia obrazu na wszystkich 

wyświetlaczach LCD jest mniej więcej taka 

sama. Umieszczona pomiędzy płytkami filtrów 

i elektrod warstwa ciekłych kryształów 

blokuje lub umożliwia przepływ światła, 

w zależności od przyłożonego napięcia. Napięcie 

to zmienia bowiem ułożenie (skręcenie) 

ciekłych kryształów, które natomiast – 

w postaci skręconej – zmieniają polaryzację 

Widoczny 

Widoczny 

piksel obrazu 

piksel obrazu 

Polaryzator 

Szklane podłoże 

Polaryzator 


Elektroda 

Elektroda 

Źródło 

Ciekłe kryształy 

Źródło 

Ciekłe kryształy 

napięcia 

V 

Elektroda 


napięcia 

V 

Elektroda 


Polaryzator 

Polaryzator 

Wiązka światła 

Rysunek 1. Zasada działania monochromatycznego wyświetlacza LCD 

Wiązka światła 


Panele dotykowe 

Wybierz sprawdzone rowiązania 

Panele dotykowe będące elementem panelu 

operatora stosowane są w coraz szerszym 

zakresie także do urządzeń produkowanych 

w małych i średnich seriach. Przed producentem 

takich urządzeń pojawia się także zadanie 

wyboru odpowiedniej obudowy i prawidłowego 

zamontowania w niej panelu dotykowego. Nie 

mniej ważna jest estetyka i ergonomia urządzenia 

z punktu widzenia użytkownika, który jest tak 

naprawdę klientem decydującym o powodzeniu 

rynkowym i skali sprzedaży produktu. 

Wielu producentów obudów standardowych rozwija linie produktów 

dedykowanych do takich właśnie zastosowań łącząc wzornictwo 

jakiego oczekuje rynek z konstrukcją dostosowaną do wymogów 

współczesnej technologii produkcji. Dobrymi przykładami 

są obudowy Soft-Case, Comtec, Diatec czy ostatnio Carrytec firmy 

OKW lub obudowy pulpitowe serii 1599 firmy Hammond Mfg. Charakteryzują 

się interesującym kształtem i przemyślanym wnętrzem 

z wieloma elementami mocującymi do wyświetlacza i towarzyszącej 

elektroniki. 

Dodatkowym wyzwanie jest poprawne wbudowanie w obudowę 

czy płytę czołową panelu dotykowego i zintegrowanie go z klawiaturą 

membranową lub silikonową (rysunek 1). Wymaga to wiedzy oraz 

pracy wspartej profesjonalnymi umiejętnościami i doświadczeniem. 

Dobrym rozwiązaniem jest współpraca z firmą specjalizującą się 

w dostarczaniu zarówno klawiatur w różnych technologiach, obudów 

jak również mającej doświadczenie w integracji obu elementów. Stawarza 

to możliwość profesjonalnego ustawienia technologii produkcji. 

REKLAMA 

PODZESPOŁY 

TEMAT NUMERU 

PANELE DOTYKOWE 

Rysunek 1. Integracja panelu dotykowego z klawiatura membranową 

lub silikonową 

Istnieje wiele możliwości integracji panelu dotykowego z płytą 

czołową i przyjęte rozwiązanie musi być dostosowane do indywidualnych 

potrzeb realizowanego projektu. Przy wyborze należy 

zwrócić uwagę na kwestie mechanicznego mocowania, właściwego 

zamaskowania linii montażu służącego jednocześnie uszczelnieniu 

i ewentualnej integracji z klawiaturą membranową, silikonową czy 

innymi elementami mechanicznymi. 

Leszek Czabak 

leszek.czabak@lcel.com.pl 

LC Elektronik 


69

TEMAT NUMERU 

WYŚWIETLACZE 

PODZESPOŁY 

Wyświetlacze TFT Winstar 

– najbardziej standardowe 

i popularne wyświetlacze na rynku 

Powszechnie przyjęta opinia o dynamicznej i niepewnej sytuacji na 

rynku wyświetlaczy TFT wydaje się nie dotyczyć oferty Winstara, 

która skierowana jest do producentów wymagających stabilności 

dostaw oraz wieloletniej gwarancji produkcji. Jednocześnie bardzo 

duża popularność tych wyświetlaczy sprawia, że są one dostępne 

również dla niskobudżetowych projektów wykonywanych w małych 

seriach. 

Oferta wyświetlaczy TFT firmy Winstar 

powiększyła się ostatnio o kilka nowych 

modeli. Obecnie jest to lista w sumie kilkudziesięciu 

typów, podzielonych na kilka rodzin 

w zależności od wielkości przekątnej. 

Dostępne rozmiary to 3.5”, 4.3”. 5.7”, 7”, 

10.2” oraz 12.1”, a w przygotowaniu także 

8”, 13.3”, 14.1” oraz 15”. Nie potrzeba dużego 

doświadczenia na rynku wyświetlaczy 

by zauważyć, że przedstawiona lista przekątnych 

to przemysłowe standardy, które są od 

lat niezmienne. Dzięki konsekwencji producenta 

oraz bardzo dużej popularności mamy 

możliwość zakupu wyświetlaczy Winstara 

również w niewielkich seriach, zasadniczo 

już od jednej sztuki. Ponadto rozważna polityka 

firmy w zakresie wyświetlaczy TFT, 

realizowana poprzez promocję wyświetlaczy 

o najpopularniejszych rozmiarach gwarantuje 

ich wieloletnią dostępność. Prześledzenie 

historii produkcji wyświetlaczy TFT firmy 

Winstar prowadzi do wniosku, że jeśli pojawiały 

się jakieś modyfikacje to dotyczyły one 

jedynie podnoszenia jakości wyrobu (np. 

zwiększanie jasności dzięki użyciu jaśniejszych 

diod LED przy jednoczesnym zmniejszeniu 

poboru prądu, lub zmiana matrycy 

TFT na posiadającą większe kąty obserwacji). 

Dostępne opcje 

Winstar przygotował kilka wersji każdego 

z wyświetlaczy, system podziału 

jest bardzo prosty. Każdy z wyświetlaczy 

o przekątnej do 10.2” włącznie występuje 

w wersji z kontrolerem obrazu lub bez 

oraz z panelem dotykowym lub bez, co daje 

w sumie 4 podstawowe modele. Dodatkowo 

niektóre modele występują w wersji z uszami 

montażowymi znakomicie ułatwiającymi 

przykręcenie wyświetlacza do obudowy. 

Tabela 1 prezentuje listę podstawowych 

modeli wraz z najważniejszymi parametrami. 

Warto podkreślić tutaj fakt wykorzystywania 

tego samego kontrolera we wszystkich 

wyświetlaczach w rozmiarach 3.5” do 

10.2”. Pozwala to na maksymalnie łatwą 

migrację do innego rozmiaru, bez konieczności 

uczenia się obsługi nowego kontrolera. 

Ponadto przygotowywane są obecnie 

standardowe modele z pojemnościowym 

panelem dotykowym, tak by w aplikacjach 

wymagających paneli pojemnościowych 

ich stosowanie było maksymalnie uproszczone. 

W pierwszej kolejności będą to 3.5”, 

4.3”, 5.7” oraz 7”. 


UNISYSTEM 

ul. Grunwaldzka 212, 80-266 Gdańsk, 

tel. 58 76 15 420, faks 58 55 32 968, 

e-mail: biuro@unisystem.pl, www.unisystem.pl 

Kontroler obrazu SSD1963 

Stosowany przez Winstara kontroler 

obrazu SSD1963 firmy Solomon Systech 

pozwala na obsługę wyświetlaczy o maksymalnej 

rozdzielczości 864x480 przy 24b 

głębi kolorów. Dzięki dużej popularności 

wiele bibliotek graficznych posiada wbudowane 

sterowniki dla tego układu. Sam 

kontroler nie jest skomplikowany w obsłudze, 

od strony mikrokontrolera może być 

podłączony za pomocą 8, 16 lub 18 bitowej 

magistrali równoległej. Zgodność ze standardami 

i80/m68 pozwala na podłączenie 

kontrolera do magistrali sprzętowej mikrokontrolera 

co znakomicie przyspiesza 

i ułatwia komunikację. Nie bez znaczenia 

jest także fakt, że kontroler posiada 1.3 MB 

wewnętrznej pamięci, która może być dowolnie 

zagospodarowana. Najciekawszym 

wykorzystaniem pozostałej pamięci jest 

utworzenie drugiego bufora obrazu, dzięki 

czemu proces rysowania nowej ramki jest 

całkowicie niewidoczny dla użytkownika. 

Docenią to przede wszystkim użytkownicy 

wolniejszych mikrokontrolerów bez magistrali 

sprzętowej (np. AVR czy też mniejsze 

PIC). Układ SSD1963 występuje w obudowie 

LQFP oraz BGA i można go także zamówić 

osobno. Jego schemat aplikacyjny 

jest bardzo prosty co otwiera możliwości 

w wykorzystaniu go także z wyświetlaczami 

o niestandardowych przekątnych, 

wśród których najczęściej nie istnieją wersje 

z wbudowanym kontrolerem. Unisystem 

jako partner firmy Solomon Systech 

posiada bardzo atrakcyjną ofertę na ten 

kontroler. 


TEMAT NUMERU 

WYŚWIETLACZE 

PODZESPOŁY 

Wyświetlacze TFT firmy EDT 

Wyświetlacze TFT są stosowane 

w coraz większej liczbie 

urządzeń elektronicznych. Dzięki 

temu dynamicznemu rozwojowi 

rynku, ich oferta stale powiększa 

się. Spośród wielu producentów 

godnym uwagi wydaje się być 

firma EDT (Emerging Displays 

Technologies Corp.). Ma ona 

bogate portfolio wyświetlaczy 

o przekątnych od 3,5” do 7”’. 

Tym co wyróżnia je na tle 

konkurencji, jest między innymi 

jeden standard złącza aż dla 

32 wyświetlaczy z interfejsem 

RGB i 9 z interfejsem LVDS. 

Umożliwia to konstruktorom 

np. wykonanie różnych wersji 

urządzenia bez konieczności 

modyfikowania hardware’u. 

W ofercie firmy EDT można znaleźć wyświetlacze 

TFT bez panelu dotykowego oraz 

z panelem rezystancyjnym lub pojemnościowym. 

Można je podzielić na dwie podstawowe 

grupy: z interfejsem RGB (18-bitowy) oraz LVDS. 

Wszystkie dostępne typy wyświetlaczy wraz 

z ich krótką charakterystyką (przekątna, rozdzielczość, 

wymiary, rodzaj interfejsu) zamieszczono 

w tabeli 1. Wygląd wyświetlaczy wymienionych 

w tabeli pokazano na fotografii 1. 

Wyświetlacze bez panelu oraz z panelem 

rezystancyjnym dostępne są we wszystkich 

wspomnianych długościach przekątnych. 

Wyświetlacze z panelem pojemnościowym 

dostępne są także w wykonaniu niestandardowym 

o przekątnej 5,0”. Wyświetlacze z interfejsem 

LVDS dostępne są w wykonaniach 

o długościach przekątnych 5,0”…5,7” i 7” 

(z panelem rezystancyjnym lub bez niego). 

Dodatkowo, wyświetlacze o przekątnej 5,7” 

dostępne są również w wersjach z uchwytami 

montażowymi pokazanymi na fotografii 2. 

Właściwości wyświetlaczy 

Jak już było wspomniane, wyświetlacze 

firmy EDT mają identyczne złącza ZIF (Zero 

Insertion Force) w obrębie danej rodziny. Jest 

to 40-pinowe złącze ZIF dla wyświetlaczy 

z interfejsem RGB oraz 33-pinowe złącze ZIF 

dla wyświetlaczy z interfejsem LVDS. Dla 

wyświetlaczy bez panelu rezystancyjnego/ 

pojemnościowego pewne wyprowadzenia 

pozostają po prostu niewykorzystane. 

Standaryzację złącza umożliwia płytka 

sterownika umieszczona na tylnej po- 

Fotografia 1. Wyświetlacze firmy EDT o różnych przekątnych ekranu 


Glyn GmbH & Co. KG 

tel. 71-782-87-58, sales@glyn.pl, www.glyn.pl 

wierzchni wyświetlacza (fotografia 3). Sygnały 

panelu dotykowego (rezystancyjnego 

lub pojemnościowego) są dzięki temu wyprowadzone 

za pomocą pojedynczej tasiemki 

wraz z sygnałami sterującymi wyświetlacza, 

co eliminuje konieczność użycia dodatkowych 

przewodów i złączy w urządzeniu. 

Dzięki zintegrowanemu kontrolerowi 

LED do zasilania wyświetlaczy wystarczy 

pojedyncze napięcie 3,3 V. Wyjątek stanowi 

tu opcjonalny kontroler USB w wyświetlaczach 

z interfejsem LVDS, który jest zasilany 

napięciem 5 V. Jasność podświetlenia 

kontroluje się poziomem napięcia lub za 

pomocą sygnału PWM podawanego na 

wyprowadzenie LEDCTRL (0…2,5 V). Do 

samego podświetlenia matryc użyto przemysłowych 

diod LED o żywotności 40000 

godzin. Gdyby była taka konieczność, do 

obwodu zasilania diod LED można uzyskać 

bezpośredni dostęp poprzez zmianę pozycji 

(przelutowanie) zwory na tylnej płytce 

standaryzującej. 

Wyświetlacze wyposażone są w kontrolery 

firmy Himax Technologies serii HX8. 

18-bitowy interfejs RGB umożliwia uzyskanie 

262 tysięcy kolorów. Podobnie jest 

z wyświetlaczami z interfejsem LVDS, gdzie 

zgodność sygnałów LVDS –> RGB zapewnia 

konwerter firmy Texas Instruments. Najkorzystniejszy 

kierunek patrzenia na wyświetlacz 

jest określony przez producenta na godzinę 

6. Kąty widzenia wahają się od około 

55 do 75 stopni i zależą od przekątnej wyświetlacza. 

Jasność modułów jest podawana 

na poziomie od 300 do 400 cd/m 2 . Jest ona 

zależna od tego czy wyświetlacz ma zintegrowany 

panel dotykowy i od rodzaju tego 

Fotografia 2. Uchwyty montażowe do 

wyświetlaczy z oferty firmy EDT 


NOTATNIK KONSTRUKTORA 

Projektowanie 

kompaktowych lamp LED 

Rosnąca skuteczność świetlna diod LED sprawia, że są one 

stosowane w coraz większej liczbie różnorodnych aplikacji 

oświetleniowych. Jednakże powszechne przyjęcie jakiejkolwiek 

nowej technologii jest zależne od dostępności dobrych rozwiązań 

projektowych, dzięki którym stosowanie LED-ów byłoby odpowiednio 

łatwe, a urządzenia wykonane z ich użyciem – miały 

akceptowalną cenę. 

Artykuł został opracowany z użyciem 

materiałów udostępnionych przez Farnell. 

Więcej informacji o nowych produktach 

jest dostępne na stronie internetowej 

Farnell www.farnell.com/pl oraz na portalu 

społecznościowym dla projektantów elektroniki 

www.element14.com. 

Źródła światła zbudowane z użyciem diod 

LED pobierają znacznie mniejszą moc, niż typowe 

żarówki, przy zachowaniu tego samego 

natężenia strumienia świetlnego. Dzięki 

temu zyskują coraz większą aprobatę zarówno 

wśród użytkowników instytucjonalnych, jak 

i w wśród osób prywatnych, instalujących je 

we własnych domach. Pozwalają bowiem na 

zmniejszenie wysokości rachunków za energię 

elektryczną. Dodatkowo, wybór technologii zużywającej 

mniej energii jest postrzegany jako 

czynnik ograniczający emisję gazów cieplarnianych 

węgla do atmosfery. 

W praktyce, szeroka adopcja oświetlenia 

LED- faktycznie będzie miała duży wpływ na 

ilość zużywanej energii elektrycznej. Według 

szacunków amerykańskiego Departamentu 

Energii, dzięki tej technologii zużycie energii 

elektrycznej w gospodarstwach domowych 

w Ameryce spadnie o około 29% do 2025 roku, 

co pozwoli na zaoszczędzenie około 125 mln 

dolarów. Tymczasem w Unii Europejskiej kluczowe 

mogą okazać się przepisy, które nakazują 

praktycznie całkowite wycofanie ze sprzedaży 

tradycyjnych żarówek do 2012 roku. Urzędnicy 

zaczynają też dostrzegać wady świetlówek 

kompaktowych, które względnie długo się 

nagrzewają i zawierają szkodliwe substancje 

utrudniające bezpieczne pozbywanie się tych 

źródeł światła po zużyciu się. Zaletą LED-ów 

jest też bardzo długi czas życia, dzięki czemu 

ograniczają koszty związane z utrzymywaniem 

systemów oświetleniowych oraz niewielka ilość 

szkodliwych odpadów, łatwych do utylizacji. 

Z powyższych względów, coraz większą popularnością 

cieszą się wielodiodowe lampy wykonane 

w standardowych obudowach, takich 

jak np. MR16. Pozwalają one błyskawicznie zastąpić 

dotychczasowe żarówki i skorzystać z zalet 

nowej technologii. Ponadto, liczne odcienie 

bieli, kąty świecenia, a nawet różne barwy emitowanego 

światłą diod LED pozwalają na tworzenie 

ciekawych aranżacji świetlnych, których 

nie da się zrobić z użyciem żarówek. 

Kompatybilność wsteczna 

Kluczem do sukcesu lamp LED-owych wydaje 

się jednak kompatybilność wsteczna, tj. 

możliwość instalacji nowych lamp w miejsce 

dotychczas stosowanych żarówek lub świetlówek. 

Dlatego opracowanie konstrukcji pozwalającej 

na wykonywanie kompletnej lampy LED 

w obudowie o wielkości żarówki, przystosowanej 

do pracy w warunkach, na jakie narażone 

są powszechnie używane źródła światła, było 

znaczącym osiągnięciem. Ale to nie wszystko, 

co jest potrzebne do uzyskania pełnej kompatybilności 

wstecznej: nowe lampy 

LED-owe muszą działać poprawnie 

również w obecnych 

instalacjach, tj. np. w takich, 

w których zastosowano ściemniacze 

zbudowane w oparciu 

o triaki. Dla wielu osób, możliwość 

korzystania z tego typu 

rozwiązania już sama w sobie 

prowadzi do oszczędności 

energii. Dlatego, gdyby użycie 

lamp LED-owych wykluczało 

stosowanie lub wymuszało wymianę 

ściemniaczy na nowe, sens instalacji LE- 

D-ów byłby wątpliwy. 

Ściemniacze i LED-y 

Konwencjonalne ściemniacze są przystosowane 

do pracy z obciążeniem rezystancyjnym 

wnoszonym przez żarówki i lampy halogenowe. 

Efekt przyciemnienia jest uzyskiwany 

poprzez opóźnianie momentu rozpoczęcia 

przepływu prądu, co pozwala na zmniejszenie 

mocy średniej pobieranej przez obciążenie. 

W ściemniaczu działającym w taki sposób jest 

konieczne zastosowanie filtru LC, który zmniejsza 

zakłócenia elektromagnetyczne powstające 

w wyniku nagłych skoków napięcia i prądu 

w momencie włączania się triaka. Rezystancyjny 

charakter obciążenia wnoszony przez 

żarówkę stanowi część obwodu regulacji i pozwala 

utrzymać natężenie prądu na pożądanym 

poziomie. Niestety, taki sposób ściemniania nie 

nadaje się do stosowania z typowymi układami 

zasilania diod LED. Nagłe skoki 

napięcia oraz ograniczenie średniego 

napięcia w trakcie całego 

okresu może powodować migotanie 

lamp. Dlatego na rynku 

pojawiły się specjalne układy 

przystosowane do zasilania 

diod LED, kompatybilne z omówionymi 

systemami przyciemniania 

światła. Jednym z takich 

układów jest LM3445 opracowany 

przez firmę National Semiconductor, 

obecnie należącą 

do Texas Instruments. Ma on wbudowane obwody 

wykrywania fazy prądu i dekodowania 

momentu włączania się triaka ściemniacza. 

Pozwala to na „konwersję” przebiegu napięcia 

zasilającego dostarczanego przez ściemniacz 

na stały prąd o wartości odpowiadającej pożądanej 

jasności lampy LED. Dodatkowo, LM3445 

zawiera obwód (uzupełniany przez zewnętrzny 


Projektowanie kompaktowych lamp LED 

rezystor), przez który cały czas płynie pewien 

prąd symulujący obciążenie rezystancyjne 

i zapewniający prawidłową pracę triaka. Za 

utrzymanie wysokiego współczynnika mocy 

odpowiada pasywny układ PFC. Minimalizuje 

on zniekształcenia harmoniczne wprowadzane 

do sieci elektrycznej dzięki niemal ciągłemu 

poborowi prądu. Umożliwia to zasilaczom LED 

zbudowanym z użyciem LM3445 spełnienie 

wymagań normy IEC 61000-3-2. Omawiany 

układ scalony pozwala na nawet 100-krotne 

ściemnianie diod LED, dzięki czemu uzyskuje 

się dużą liniowość przyciemniania. 

Podobnym układem do omawianego jest 

układ firmy NXP typu SSL210x, który również 

pozwala przyciemniać lampy diodowe, poprawia 

współczynnik mocy i redukuje zaburzenia 

wprowadzane do sieci. 

Odprowadzanie ciepła 

Pojawienie się specjalnych układów do 

zasilania LED-ów, przystosowanych do pracy 

z obwodami ściemniającymi pokazuje, że producenci 

i dostawcy komponentów elektronicznych 

starają się ułatwić pracę konstruktorom 

systemów oświetleniowych. Ci natomiast są 

zazwyczaj znacznie lepiej obeznani z instalacjami 

elektrycznymi niż z urządzeniami 

elektronicznymi i jeśli chcą zajmować się LEDowymi 

źródłami światła, to muszą też zdobyć 

nieco wiedzy z tej drugiej dziedziny. Dotyczy 

to przede wszystkim odprowadzania ciepła, 

które jest kluczowe dla poprawnego, długotrwałego 

działania lamp diodowych. 

Pomimo że klasyczne żarówki mają małą 

skuteczność świetlną i generują bardzo duże 

ilości ciepła, jego odprowadzanie nigdy nie 

było krytyczne dla ich poprawnego działania 

czy żywotności. W wypadku LED-ów zwiększona 

temperatura pracy bezpośrednio prowadzi 

do zmniejszenia ilości emitowanego światła 

oraz do ograniczenia czasu ich życia. Jest to typowe 

zjawisko dla komponentów półprzewodnikowych. 

W praktyce – im niższa temperatura 

pracy diod, tym dłużej będzie świeciła i lepiej 

działała zbudowana z nich lampa. 

Mimo tego, zarządzanie ciepłem wcale nie 

musi prowadzić bezpośrednio do minimalizacji 

temperatury pracy lampy. Wiele zależy 


od tego, jaką długość życia chce uzyskać jej 

producent. Tę natomiast da się oszacować na 

podstawie charakterystyk diod LED. Wykresy 

te prezentują naturalny, stopniowy spadek 

strumienia świetlnego diody w czasie, w zależności 

od temperatury pracy. Porównując 

szereg charakterystyk oraz uwzględniając 

specyficzne czynniki wynikające z wybranego 

sposobu połączenia diod 

LED w lampie, projektant 

może obliczyć optymalną 

temperaturę pracy, dla 

której czas życia definiowany 

liczba godzin, po 

którym jasność lampy 

spadnie do zadanego poziomu, 

będzie zgodny 

z oczekiwaniami. Dzięki 

temu, projektant nie musi 

starać się, aby bardzo 

skutecznie odprowadzać 

całe powstające ciepło, co mogłoby skutkować 

nadmiernymi kosztami produkcji lampy. Co 

więcej, może zaprojektować kilka wariantów 

lampy, różniących się wydajnością układu 

chłodzenia, a w konsekwencji i żywotnością. 

Metody odprowadzania ciepła 

Biorąc pod uwagę częsty sposób, w który 

są budowane diody LED, skuteczność odprowadzania 

z nich ciepła zależy tylko od projektanta 

lampy. Wynika to z faktu, że struktury 

LED są obecnie najczęściej umieszczane na dużych, 

metalowych lub ceramicznych płytkach, 

które pozwalają dobrze odprowadzać ciepło 

ze złącza, rozpraszając je w większej objętości. 

Jednakże ciepło to trzeba również sprawnie 

odprowadzać z obudowy diody, poprzez odpowiedni 

montaż na płytce drukowanej. W tym 

celu warto stosować płytki z izolowanymi 

warstwami metalu (Insulated Metal Substrate – 

IMS), które mają znacznie większą pojemność 

cieplną, niż laminaty i pozwalają na skuteczne 

odprowadzanie ciepło z przylutowanych 

obudów diod LED. Często zastosowanie tego 

rozwiązania jest wystarczające, ale zdarzają się 

sytuacje, gdy jest konieczne użycie dodatkowych 

radiatorów. W takim wypadku warto sięgnąć 

po specjalne radiatory przystosowane do 

odprowadzania ciepła wewnątrz 

obudów o małej 

objętości. Produkty tego 

typu mają w swojej ofercie 

firmy, takie jak: Aavid 

Thermalloy, Fischer Elektronik 

i Wakefield. Wśród 

nich znaleźć można m.in. 

okrągłe radiatory blaszkowe 

przystosowane do 

użycia z konkretnymi 

rodzajami LED-ów oraz 

trójwymiarowe kształtki 

zaprojektowane tak, aby pasowały do obudów 

żarówek typu MR16 lub PAR. 

Podsumowanie 

Opisane powyżej porady nie obejmują 

wszystkich trudności, z jakimi musi się zmierzyć 

projektant lamp LED-owych. Oprócz kompatybilności 

ze ściemniaczami i odpowiedniego 

odprowadzania ciepła, twórca systemu 

oświetleniowego musi zwrócić uwagę jeszcze 

na takie zjawiska, jak: całkowite uszkodzenia 

diod LED, które powodują nagłe zmniejszenie 

jasności kompletnej lampy oraz na problem 

doboru diod i dostępności LED-ów w poszczególnych 

BIN-ach i subBIN-ach. Niemniej 

jednak, omówiona w artykule problematyka 

pozwala rozpocząć pracę nad własnymi LEDowymi 

zamiennikami tradycyjnych żarówek 

i świetlówek kompaktowych. 

Marcin Karbowniczek, EP 

75

OrCAD i Allegro (2) 

Kontynuujemy kurs tworzenia schematów elektrycznych za pomocą oprogramowania 

OrCAD i Cadence Allegro. W poprzednim miesiącu omówiliśmy sposoby zainstalowania 

programu, jego konfigurowania, utworzenia nowego projektu oraz umieszczania 

gotowych komponentów na schemacie. Teraz skoncentrujemy się na tworzeniu 

własnych symboli schematowych oraz definiowaniu sieci połączeń. 

Krok po koroku Kursy EP 

Rysunek 9. Sposób uzupełnienia 

danych nowego komponentu 

Nowo utworzone 

symbole mogą 

być dodane do nowej 

lub już istniejącej 

biblioteki. Nowa 

biblioteka musi 

zostać powiązana 

z projektem w celu 

użycia umieszczonych 

w niej symboli. 

W Capture CIS biblioteka symboli schematowych 

jest plikiem z rozszerzeniem OLB. 

Tworzenie nowych symboli 

schematowych 

Teraz dla przykładu utworzymy komponent 

LM317. W tym celu, poleceniem File> New> Library 

tworzymy nową bibliotekę, w efekcie czego powstaje 

nowy plik „library1.old” w strukturze projektu. Oczywiście 

pod prawym klawiszem myszy dostępna jest 

możliwość zapisania tego pliku pod inną nazwą. 

Proces tworzenia nowego symbolu schematowego 

na poziomie wybranej biblioteki rozpoczynamy poprzez 

wydanie polecenia „New Part”, które pojawia 

się po naciśnięciu na bibliotekę prawym przyciskiem 

myszy. Nowe okno New Part Properties uzupełniamy 

tak, jak na rysunku 9. Po zatwierdzeniu wprowadzonych 

informacji, pojawia się pole edycyjne z zarysem 

nowego symbolu 

oraz predefiniowanym 

miejscem 

na wyświetlenie 

przyszłego, unikalnego, 

numeru referencyjnego 

oraz 

wartości elementu. 

Rysunek 10. Dodawanie wyprowadzeń 

Wartością w przynentu 

tworzonego kompopadku 

układów 

scalonych jest ich 

nazwa. 

Piny, które definiują połączenie elektryczne 

umieszczamy po wydaniu polecenia Place -> Pin 

(rysunek 10). Wszystkie 

piny można umieścić 

sekwencyjnie, jeden 

po drugim a następnie 

poddać je indywidualnym 

poprawkom w trybie 

edycji. Tryb 

edycji symbolu 

u r u c h a m i a m y 

podwójnym kliknięciem 

myszy na 

wybrany pin (rysunek 

10). 

Można również 

edytować 

wszystkie lub wybrane 

piny jednocześnie, 

W tym 

celu należy zaznaczyć interesujące piny i wydać polecenie 

Edit Properties dostępne pod prawym klawiszem 

myszy, tak jak to pokazano na rysunku 11. Docelowo, 

definicje wyprowadzeń powinny wyglądać tak, jak na 

rysunku 11b. 

Po umieszczeniu pinów należy zdefiniować graficzną 

reprezentację symbolu. Prostokąt narysowany 

przerywaną linią, do którego są przyczepione piny nie 

będzie wyświetlany na schemacie. Dlatego należy umieścić 

brakujące elementy graficzne w postaci linii, okręgów, 

łuków itd. 

Symbol może 

być reprezentowany 

dowolnie 

skomplikowaną 

grafiką. Potrzebne 

narzędzia 

graficzne są dostępne 

w menu 

oraz w postaci 

Rysunek 11. Sposób a) zaznaczenia 

i b) jednoczesnej edycji 

właściwości wielu wyprowadzeń 

Rysunek 12. Wygląd graficzny 

nowego komponentu LM317 

ikonek po prawej stronie interfejsu. Docelowo, symbol 

powinien wyglądać tak, jak na rysunku 12. 

Do symbolu schematowego można dowiązać dowolną 

liczbę cech, właściwości. Określają one wła- 

Aby uruchomić przykłady zamieszczone w tym kursie należy pobrać oprogramowanie FlowCAD Evaluation 

Kit, który jest kompletnym środowiskiem testowym zawierającym dokumentację, pliki projektów 

i wszystkie potrzebne biblioteki. Środowisko to jest dostępne na stronie www.FlowCAD.pl po uprzedniej 

rejestracji. Z uwagi na ograniczoną objętość tego artykułu, opisujemy jedynie wybrane funkcje pakietu. 

Po zainstalowaniu programu OrCAD/Allegro w katalogu „doc” znajdą się kompletne, oryginalne, 

podręczniki w formacie PDF oraz HTML. 



Rysunek 13. Przykład elementu o dwóch wyprowadzeniach 

schematycznych i trzech padach 

ściwości elektryczne, sposób użycia i wiele innych 

ważnych parametrów, które będą miały znaczenie 

w dalszym etapie projektowania. Właściwości można 

definiować na poziomie symbolu schematowego lub 

później – na schemacie. Baza danych CIS przechowuje 

zwykle zbiór typowych właściwości zdefiniowanych 

wcześniej dla symboli. Właściwości na poziome symbolu 

definiuje się po wydaniu polecenia Options -> 

Properties. 

Często się zdarza, że footprint ma więcej padów 

niż symbol schematowy pinów. Wymaga się jednak 

aby ilość pinów i padów była równa. Przekładowo, 

trójwyprowadzeniowa obudowa SOT23 jest często 

używana dla diod półprzewodnikowych, które mają 

dwa piny (rysunek 13). W takim przypadku wymaga 

się dodania właściwości „NC” (not connected pin) do 

symbolu schematowego 

w celu 

wskazania niepodłączonych 

pinów. 

W tym celu, 

w okienku „User 

Properties”, wybieramy 

„New” 

i wstawiamy wartość 

„NC” do pola 

„Name” oraz „3” 

Rysunek 14. Właściwości elementu 

po zaznaczaniu jednego 

pinu jako niepodłączonego 

do pola „Value”. Rezultat jest widoczny w oknie „User 

Properties” (rysunek 14). W ramach ćwiczenia, polecamy 

bliższe przyjrzenie się symbolowi DDR3_2GB_ 

X16_SDRAM z biblioteki FC_Memory. 

W przypadku elementów o dużej liczbie wyprowadzeń 

bardzo wygodne jest posłużenie się tabelarycznym 

interfejsem do tworzenia nowych symboli 

schematowych. Jeśli tworzymy bardzo duże symbole, 

reprezentujące np. procesory lub układy FPGA, warto 

rozważyć ich podział na sekcje. Każda sekcja jest 

REKLAMA 

Rysunek 15. Widok cech wyprowadzeń elementu 

o niemałej liczbie pinów 


77

Przetwornica typu 

flyback krok po kroku (2) 

Projektowanie przetwornicy typy 

flyback za pomocą programu Webench 


Topologia flyback jest najczęściej wybieraną dla przetwornic odizolowanych galwanicznie 

od źródła zasilania, ponieważ umożliwia uzyskanie wielu napięć wyjściowych 

z użyciem tylko jednego tranzystora kluczującego i stosunkowo niewielkiej liczby 

komponentów zewnętrznych. Jednak mimo nieskomplikowanej budowy przetwornice 

o topologii flyback mają pewne cechy szczególne, które mogą ograniczać zakres 

ich zastosowań, jeśli nie zostaną zrozumiane i dogłębnie przeanalizowane przez 

konstruktora. Posługując się matematyką oraz programem Webench w kolejnych artykułach 

odkryjemy tajemnice konstrukcyjne tych przetwornic oraz podamy porady 

umożliwiające wykonywanie optymalnych konstrukcji. 

W poprzednim artykule omówiono ogólną zasadę 

działania, parametry i sposoby optymalizacji przetwornicy 

flyback. Kontynuując temat zajmiemy się opisem działania 

tłumika przepięć dołączanego po stronie pierwotnej 

i mającego za zadanie rozproszenie skutków ubocznych 

występowania indukcyjności rozproszenia. Zajmiemy 

się również omówieniem sposobu zaprojektowania przetwornicy 

za pomocą programu Webench i zaprezentujemy 

przykładowe jej rozwiązanie. W następnej kolejności 

omówimy zagadnienia związane z opracowaniem izolowanej 

galwanicznie pętli sprzężenia zwrotnego dla przetwornicy 

flyback pracującej w trybie ciągłym. 

Tłumik przepięć 

Indukcyjność rozproszenia można sobie wyobrazić 

jako indukcyjność pasożytniczą dołączoną szeregowo do 

uzwojenia pierwotnego transformatora. Co ważne, jest 

to część indukcyjności, która nie jest sprzężona z uzwojeniem 

wtórnym. Gdy tranzystor kluczujący MOSFET 

zostaje wyłączony, energia przechowywana (w uproszczeniu) 

w uzwojeniu pierwotnym jest transmitowana 

do uzwojenia wtórnego i do obciążenia przez diodę 

spolaryzowaną w kierunku przewodzenia. Indukcyjność 

rozproszenia nie jest sprzężona magnetycznie z uzwojeniem 

wtórnym, więc nie ma jak przekazać zgromadzonej 

w niej energii. Dlatego zamienia się ona w szpilki napięcia 

o sporej amplitudzie występujące na drenie tranzystora 

kluczującego MOSFET. Indukcyjność rozproszenia 

może być zmierzona przez zwarcie wyprowadzeń uzwojenia 

wtórnego i pomiar indukcyjności uzwojenia pierwotnego. 

Parametr ten jest też zwykle podawany przez 

producenta transformatora. 

Typowym sposobem niwelowania przepięć jest zastosowanie 

diody Zenera połączonej równolegle z uzwojeniem 

wtórnym poprzez włączoną szeregowo diodę blokującą, 

jak pokazano na rysunku 5. Energię, która musi być 

rozproszona przez ten tłumik można wyznaczyć ze wzoru: 

Napięcie diody Zenera powinno być niższe niż maksymalne 

napięcie dren – źródło, które może pojawić się 

na tranzystorze kluczującym MOSFET o maksymalne napięcie 

wejściowe przetwornicy. 

Ze względu na krótki czas trwania przepięć wystarczająca 

jest możliwość rozproszenia energii w krótkim 

przedziale czasu. Maksymalne straty mocy, które mogą 

występować na diodzie Zenera można wyznaczyć z następującego 

równania: 

gdzie: 

Ip peak 

– prąd szczytowy, 

L rozp 

– indukcyjność rozproszenia, 

Vzener – napięcie znamionowe diody Zenera, 

Vo – napięcie wyjściowe, 

Np. – liczba zwojów uzwojenia pierwotnego, 



Rysunek 5. Tłumik przepięć wykonany z użyciem diody Zenera 

Ns – liczba zwojów uzwojenia wtórnego, 

fsw – częstotliwość przełaczania. 

Wspomaganie projektowania 

Aby pomóc w konstruowaniu przetwornic flyback, 

firma National Semiconductor opracowała serię regulatorów 

i kontrolerów PWM przeznaczonych szczególnie 

do zastosowania w aplikacjach tego typu. Aktualnie ta 

firma jest własnością Texas Instruments i jej produkty są 

wprowadzone do oferty TI. Również dawne opracowania 

NS na temat przetwornic są udostępnione na stronie internetowej 

prowadzonej przez TI http://www.ti.com/lsds/ 

ti/analog/powermanagement/power_portal.page. Można 

na niej odnaleźć projekty referencyjne, noty aplikacyjne, 

arkusze programu Mathcad i programy narzędziowe 

służące do symulowania pracy przetwornic – w tym 

flyback – umożliwiające konstruktorowi opracowanie 

optymalnego źródła zasilania z wykorzystaniem różnych 

topologii. 

Na rysunku 6 pokazano schemat typowej przetwornicy 

flyback z układem regulatora LM5000 uzyskany za 

pomocą programu Webench. Napięcie wejściowe może 

zmieniać się w zakresie 10…35 V, natomiast napięcie wyjściowe 

wynosi 5 V przy prądzie obciążenia 1 A. W budowie 

przetwornicy uwzględniono wszystkie podane wcześniej 

zalecenia. Wykorzystano gotowy, dostępny z katalogu 

transformator firmy Coilcraft o przekładni 3:1. Ta przekładnia 

oraz indukcyjność uzwojenia pierwotnego wynosząca 

80 mH zapewniają, że uzyska się dobrą stabilizację napięcia 

wyjściowego przy szczytowym prądzie obciążenia 

1,3 A, a maksymalne napięcie występujące na tranzystorze 

kluczującym MOSFET będzie mniejsze od 60 V. 

Indukcyjność uzwojenia pierwotnego 80 mH zapewnia 

prąd tętnień uzwojenia wtórnego nieprzekraczający 

30% wartości natężenia prądu średniego oraz 

zachowanie parametru RHPZ powyżej 

20 kHz. 

Webench to program dostępny 

on-line z poziomu 

przeglądarki internetowej, 

który umożliwia opracowanie 

kompletnego źródła 

napięcia zasilania z przetwarzaniem 

w czterech nieskomplikowanych 

krokach. 

W pierwszych z nich podaje 

się wymagania odnośnie do projek- 

Rysunek 6. Schemat typowej przetwornicy flyback 

o mocy 5 W uzyskany za pomocą programu Webench 

towanej przetwornicy. 

Na rysunku 7 pokazano 

wykres Bodego a na rysunku 

8 kształt napięcia 

przełączania uzyskany 

ze pomocą symulatora 

wbudowanego 

w program Webench. 

Izolowana 

pętla 

sprzężenia 

zwrotnego 

Modelowanie i odpowiednie 

skompensowanie 

izolowanej 

galwanicznie pętli 

kontrolnego sprzężenia 

zwrotnego jest jednym 

z najtrudniejszych etapów 

konstruowania 

przetwornicy flyback, 

ponieważ obowiązują 

przy tym niejasne 

zasady kompensacji, 

a zmiennoprądowe modelowanie 

pracy pętli 

jest bardzo skompli- 

Rysunek 7. Wykres Bodego sporządzony 

dla przetwornicy z rysunku 6 

Rysunek 8. Przebiegi napięć w najważniejszych 

punktach układu 


81

PODZESPOŁY 

STM32F2 czy STM32F4: 

który do czego 

Rodzina mikrokontrolerów STM32 stała się w wielu krajach 

synonimem rdzenia Cortex-M3, którego to poglądu nie zaburzyły 

nawet ostatnie nowości w ofercie produkcyjnej STMicroelectronics: 

mikrokontrolery z rdzeniem Cortex-M4 (STM32F4) i z rdzeniem 

Cortex-M0 (STM32F0). Pomimo podobieństw pomiędzy Cortex-M3 

i M4, nie są to takie same rdzenie, a pozornie drobne różnice 

mogą być czasami odczuwalne jak w promowane w reklamach 

„prawie, które robi wielką różnicę”... 

W artykule zajmiemy się przybliżeniem 

cech i różnic pomiędzy rdzeniami Cortex-M3 

(stosowanymi we wszystkich podrodzinach 

STM32F1 oraz F2) i Cortex-M4 

(stosowanymi w podrodzinie STM32F4), 

szczególnie istotnymi w przypadku korzystania 

z mikrokontrolerów należących do 

podrodzin STM32F2 i STM32F4, które są 

ze sobą kompatybilne mechanicznie i elektrycznie. 

Na rysunku 1 i 2 przedstawiono (nieco 

uproszczone) schematy blokowe obydwu 

rdzeni, co pozwala porównać ich budowę 

i ocenić różnice w wyposażeniu. Jak widać, 

na poziomie blokowym, różnice pomiędzy 

rdzeniami nie są duże, co powoduje że 

w typowych aplikacjach przy zbliżonych 

częstotliwościach taktowania ich wydajności 

są porównywalne (prędkość wykonywania 

standardowych programów przez 

mikrokontrolery F2 i F4 wynosi 1,25 MIPS/ 

MHz @Dhrystone 2.1). Nie oznacza to jednak, 

że nie ma pomiędzy podrodzinami 

STM32F2 i STMF4 różnic wpływających 

na wypadkową wydajność ich CPU. 

STM32F2 vs STM32F4 – 

podstawowe różnice 

Rdzeń ARM Cortex-M4 to jedno z najnowszych 

opracowań „mikrokontrolerowych” 

firmy ARM, przeznaczone dla aplikacji 

cyfrowych układów regulacji i sterowania, 

którym stawia się wymagania: aby 

były wydajne i miały łatwe w użyciu funkcje 

sterowania i przetwarzania sygnałów 

w aplikacjach mikrokontrolerów. 

Rdzeń Cortex-M4 jest standardowo 

wyposażony w jednostkę obliczeniową 

MAC (Multiply and ACcumulate), która 

służy do wykonywania operacji mnożenia 

i sumowania w jednym cyklu zegarowym, 

wykonuje także instrukcje SIMD (Single 

Rysunek 1. Schemat blokowy rdzenia 

Cortex-M3 

Instruction, Multiple Data) – zoptymalizowanych 

operacji na wielu danych, instrukcje 

arytmetyki nasyceniowej (saturating 

arithmetic). Mikrokontrolery STM32F4 są 

także standardowo wyposażone w zmiennoprzecinkowy 

koprocesor obliczeniowy 

FPU (Floating-Point Unit) służący do wykonywania 

operacji na liczbach zmiennoprzecinkowych 

pojedynczej precyzji. Koprocesor 

FPU zastosowany w mikrokontroelrach 

STM32F4 jest implementacją wariantu 

rozszerzenia zmiennoprzecinkowego Flo- 


SPRZĘT 

Interfejs USB On-The-Go 

w mikrokontrolerach Kinetis 

Uniwersalna magistrala szeregowa (USB) jest standardem interfejsu 

komunikacyjnego także w systemach mikrokontrolerowych. 

Mikrokontrolery Kinetis wyposażono w interfejs USB-OTG 

2.0 Full-Speed, który umożliwia komunikację z otoczeniem 

z prędkością 12 Mb/s. Przedstawione w artykule przykładowe 

aplikacje wykorzystujące rózne tryby pracy USB przygotowano dla 

mikrokontrolerów z podrodzin K40, K53, K60, m.in. dla zestawu 

KwikStik. 

Tryby pracy interfejsu USB: device 

Interfejs USB w tym trybie jest konfigurowany 

do pracy jako urządzenie podrzędne, 

odpowiadające na żądania urządzenia 

host. Wszystkie transmisje są rozpoczynane 

przez kontroler host, który zapewnia także 

napięcie VBUS. Zintegrowany z interfejsem 

USB, wbudowany w mikrokontrolery Kinetis 

moduł DCD pracuje równolegle z USB: 

po dołączeniu do hosta DCD wykrywa jego 

typ, następnie USB przejmuje kontrolę nad 

sygnałami D+ oraz D-. 

Dodatkowe informacje... 

...są dostępne pod adresem: 

www.freescale.com/medicalusb 

oraz www.kinetis.pl 



• Pliki programów przykładowych są dostępne 

na portalu www.KINETIS.pl i serwerze 

redakcyjnym EP. 

sji, programowy stos jest odpowiedzialny za 

zarządzanie transferami. 

Wbudowany w mikrokontroler stabilizator 

napięcia jest złożony z dwóch niezależnych 

części: regulatora RUN i regulatora STANDBY. 

Dzięki wykorzystaniu bitu czuwania w module 

integracji systemu mikrokontrolera, użytkownik 

może wybrać, który regulator będzie 

używany. Wejściowe wyprowadzenie regulatora 

jest oznaczone jako VREGIN, a wyprowadzenie 

wyjściowe jako VOUT33. 

W trybie RUN regulatory RUN oraz STAND- 

BY są aktywne, ale przełącznik łączący wyjście 

regulatora STANDBY z zewnętrznym wyprowadzeniem 

jest otwarty. 

Tryby pracy interfejsu USB: host 

W trybie tym interfejs USB pracuje jako 

host posiadający pełną kontrolę nad magistralą 

USB. Sprzętowy silnik interfejsu USB 

zajmuje się synchronizacją czasową transmi- 

Rys. 1. Schemat blokowy systemu taktującego interfejs USB w mikrokontrolerach 

Kinetis 


PREZENTACJE 

Obudowy Hammond 1590 

STPC i TRP 

Kształt, który przyciąga wzrok i wzbudza 

zainteresowanie 

Firma Hammond wytwarza między innymi obudowy przeznaczone 

dla urządzeń elektronicznych. W jej ofercie można znaleźć obudowy 

z tworzywa sztucznego oraz metalowe, wykonywane jako odlewy lub 

z blachy stalowej. Nowe typy obudów – 1590STPC oraz 1590TRP 

– zostały wykonane w taki sposób, aby umieszczone w nich 

urządzenie przyciągało wzrok i wyróżniało się z „tłumu”. 

Fotografia 1. Obudowy dostępne są 

w naturalnym kolorze polerowanego 

aluminium (bez malowania, tzw. natural 

finish) lub lakierowane warstwą błyszczącego, 

odpornego na uszkodzenia 

mechaniczne, poliestrowego lakieru 

proszkowego 

Dwa nowe kształty obudów firmy Hammond 

to ośmiobok regularny oraz trapez. Seria 

obudów aluminiowych 1590 jest sposobem 

na zwiększenie atrakcyjności i oryginalności 

produktu. Spowodowanie, że będzie 

się on wyróżniał spośród „tłumu” zwykłych, 

prostopadłościennych obudów i przyciągał 

wzrok. 

Obudowy dostępne są w naturalnym 

kolorze polerowanego aluminium (bez malowania, 

tzw. natural finish) lub lakierowane 

warstwą błyszczącego, odpornego na uszko- 

dzenia mechaniczne, poliestrowego lakieru 

proszkowego (fotografia 1). W ofercie są 

dostępne obudowy w sześciu kolorach: czarnym, 

kobaltowym niebieskim (RAL 5013), 

zielonym (RAL 6024), jasnoszarym (RAL 

7035), pomarańczowym (RAL 2009) i czerwonym 

(RAL 3011). 

Każda obudowa składa się z otwartej 

skrzynki i pokrywy mocowanej za pomocą 

śrub. Pokrywa ma na obwodzie wypustkę, 

która przylega do ścianek skrzynki zwiększając 

tym samym szczelność połączenia (klasa 

szczelności IP54). Rozwiązanie to poprawia 

również szczelność elektromagnetyczną 

obudowy i redukuje zaburzenia elektromagnetyczne 

(EMI) pochodzące od układów 

umieszczonych wewnątrz obudowy. 

Aluminium zapewnia obudowom dużą 

wytrzymałość, jednocześnie pozwalając 

a łatwą obróbkę mechaniczną w razie konieczności 

wykonania otworów, zamontowania 

gwintowanych dławnic lub przepustów 

kablowych. Ze względu na bardzo 

dużą odporność lakieru proszkowego na zarysowania, 

obróbcie mechanicznej można 

poddawać również obudowy lakierowane 

nie narażając ich przy tym na brzydkie zarysowania. 

a) 

b) 


SOS electronic, ul. Tatarkiewicza 17 

92-753 Łódź, tel./faks: 42-648-45-76 

info@soselectronic.pl, www.soselectronic.pl 

Obudowy Hammond 1590 STPC i TRP 

ze stopów aluminium mają niespotykane 

kształty. Ośmiobok (fotografia 2) i trapez 

wyróżniają się spośród typowych obudów 

o kształcie prostopadłościanu. Seria obudów 

trapezowych 1590 TRP jest wytwarzana 

w dwóch wersjach – o podstawie 

na krótszym (TRPB – fotografia 3a) lub 

na dłuższym boku (TRPC – fotografia 3b). 

Te wyroby firmy Hammond to sposób na 

nadanie urządzeniom niezwyczajnego, niespotykanego, 

eleganckiego kształtu. W niektórych 

przypadkach obudowy te pozwalają 

również na lepsze wykorzystanie przestrzeni 

wewnętrznej lub na dogodniejsze umiejscowienie 

np. konektorów i złączy. Obudowy 

STP i TRP są równie dobrze nadają się 

do urządzeń funkcjonujących samodzielnie, 

jak i dla manipulatorów czy urządzeń peryferyjnych 

z wyświetlaczami, przyciskami 

itp. 

Właściwości: 

• Niezwykłe, wyróżniające się kształty trapezu 

i ośmioboku. 

• Wykonane z trwałego aluminium. 

• Klasa szczelności IP54. 

• Połączenie pomiędzy pokrywą a skrzynką na 

zakładkę – lepsza szczelność, mniejsza emisja 

zaburzeń EMI przez układy elektroniczne. 

• Dostępne w kolorze polerowanego 

aluminium i malowane (6 kolorów) 

odpornym na czynniki środowiskowe 

i uszkodzenia mechaniczne lakierem 

proszkowym. 

• Łatwe mocowanie płytek PCB, dzięki 

niewielkiemu pochyleniu ścianek bocznych. 

Fotografia 2. Obudowa Hammond 

1590STPC przyciąga wzrok kształtem 

regularnego ośmioboku 

Fotografia 3. Seria obudów trapezowych 

1590TRP w wersjach: a) TRPB, b) TRPC 


Pomiary elektroniczne dla nie-elektroników SPRZĘT 

LabJack 

Pomiary elektroniczne dla nie-elektroników 

Nie ma chyba takiej wielkości 

fizycznej, dla której jeszcze nie 

skonstruowano odpowiedniego 

czujnika pomiarowego czy wręcz 

gotowego miernika. Korzystają 

z tego np. naukowcy i to bez 

względu na dziedzinę, którą się 

zajmują. Często mają oni do 

czynienia z wieloma zupełnie 

różnymi wielkościami fizycznymi, 

których pomiar za pomocą 

jednego systemu jest bardzo 

pożądany. Realizację takich 

potrzeb zapewniają uniwersalne 

systemy akwizycji danych, które 

dodatkowo – nie wymagają 

dużej wiedzy elektronicznej od 

użytkowników. 

W jaki sposób jednego dnia zmierzyć siłę 

ścisku dłoni, a następnego pojemność płuc bez 

kupowania drogiej, specjalistycznej aparatury 

Jak zbudować sterownik jakiegoś urządzenia wykorzystujący 

informacje pochodzące z czujników 

kontrolujących stan systemu Idealnym wręcz 

rozwiązaniem w takim przypadku i wielu podobnych, 

jest zastosowanie uniwersalnego systemu 

akwizycji danych, który w zależności od potrzeb 

mógłby być odpowiednio konfigurowany. Godnym 

polecenia przykładem takiego systemu są 

moduły LabJack oferowane przez amerykańską 

firmę LabJack Corporation. 

Zabawa klockami 

LabJack to w pewnym sensie powrót do 

dzieciństwa, do zabawy klockami. Ale klocki te 

są niezwykłe. Wykorzystując je można bardzo 

szybko, tanio i w miarę prosto konstruować nawet 

bardzo rozbudowane systemy pomiarowe 

o uniwersalnym przeznaczeniu. A najważniejsze 

jest to, że już zadawalające efekty uzyskuje 

się nawet bez specjalistycznej wiedzy inżynieryjnej. 

Podstawowymi elementami systemu Lab- 

Jack są urządzenia akwizycji danych, którym 

nadano oznaczenia U3, U6, UE9 i U12. Zawierają 

one zestaw uniwersalnych cyfrowych portów 

we/wy, wejścia analogowe, timery i liczniki. Interfejs 

USB umożliwia łączenie urządzeń z komputerem, 

który za pośrednictwem odpowiedniego 

oprogramowania analizuje dane, wizualizuje 

je na wykresach oraz steruje innymi urządzeniami 

zewnętrznymi. 


Opis systemu zostanie oparty na urządzeniach 

U3. Poszczególne modele różnią się między 

sobą liczbą portów, rozdzielczością kanałów 

pomiarowych i ceną. 

Urządzenia U3 występują w wersjach: niskonapięciowej 

U3-LV i wysokonapięciowej U3-HV. 

Zawartymi w nich zasobami użytkownik może 

dysponować dość dowolnie, jednak ograniczeniem 

jest liczba dostępnych końcówek. Wszystkie 

sygnały są doprowadzane do łączówek śrubowych 

pozwalających na szybki montaż systemu. 

W U3 jest ich 6, każda zawiera 4 linie. Dwie 

z nich przeznaczono na wyprowadzenie napięcia 

zasilającego 5 V oraz masy. Jest to potrzebne do 

współpracy urządzeń U3 z dodatkowymi 

modułami pomiarowymi, o których 

będzie jeszcze mowa. Zasoby urządzeń 

U3 wymieniono ramce. 


Egmont Instruments, 00-867 Warszawa, 

ul. Chłodna 39, paw. 11, tel. 22-850-62-05, 

22-850-64-30, faks 22-654-02-48, e-mail: 

ztec@egmont.com.pl, www.egmont.com.pl 

Pierwszy z nich jest przeznaczony do konfigurowania 

urządzeń LabJack, wykonuje również 

ich prosty test (rysunek 1). Po naciśnięciu przycisku 

Find Devices rozpoznawane są wszystkie 

dołączone do komputera urządzenia oraz wykrywana 

jest ich aktywność. Teraz można dokonać 

zmiany konfiguracji domyślnej (przycisk Config 

Defaults). W oknie widocznym na ekranie kom- 

Oprogramowanie 

Dla wszystkich urządzeń LabJack 

opracowano sterowniki najczęściej 

używanych systemów operacyjnych, 

a więc: Windows, Linux, Mac i Pocket 

PC. U3 doskonale czują się w środowisku 

LabView, specjalnie dla nich 

opracowano platformę LabJackPython. Rysunek 1. Okno programu LJ Control Panel 

Korzystając z nich można 

opracować własną, inteligentną 

aplikację kontrolno-pomiarową, 

natomiast 

do prostszych zadań w zupełności 

wystarczy oprogramowanie 

dostarczane 

przez Lab-Jack Corporation. 

Są to m.in. trzy programy: 

LJ Control Panel, 

LJLog UD i LJStreamUD. Rysunek 2. Okno ustawień domyślnych 

101

IQRF – więcej niż radio (6) 

Praktyczny projekt sieci IQRF 

W poprzednich numerach EP zaprezentowałem teoretyczne podstawy zastosowania 

systemu modułów radiowych produkowanych przez firmę IQRF. Były one ilustrowane 

przykładami procedur pokazujących sposoby użycia wielu ciekawych funkcji tych 

modułów. Często były to firmowe programy demonstracyjne. Są one według mojej 

opinii na tyle dobrze przygotowane, że napisanie własnych tylko po to, aby nieco 

różniły się od firmowych uznałem za bezcelowe. Jednak to co jest dobre do poznania 

zasad rządzących systemem zazwyczaj nie wystarcza do zbudowania kompletnego 

projektu. Ponieważ w trakcie poznawania IQRF bardzo mi się ten system spodobał, 

postanowiłem zaprojektować i wykonać projekt sieci radiowej z wykorzystaniem 

modułów TR52B. Artykuł jest kontynuacją umieszczonego w EP 4/2012. 


Przy omawianiu dołączania węzłów do sieci i konfigurowania 

odpytywania wspomniałem o kilku ważnych 

komendach. Teraz przedstawię formalny zapis używanych 

komend, sekwencji komend i sposób wprowadzania 

ich do systemu. 

Komendy systemowe składają się z: 

• prefiksu, którym jest znak „#”, 

• kodu komendy w formie pojedynczego znaku ASCII, 

• jednego lub kilku argumentów komendy; argumenty 

są ujęte w nawiasy okrągłe i jeżeli jest ich więcej niż 

jeden, to są rozdzielone przecinkami. 

Składnia każdej komendy jest sprowadzana przez 

program. Jeżeli jest ona nieprawidłowa, to komenda 

jest odrzucana i użytkownik otrzymuje odpowiednią 

informację. Przedstawiona dalej lista komend może być 

niekompletna, bo system jest rozwijany i dodawane są 

nowe polecenia, a istniejące mogą być modyfikowane. 

Jednak są to najważniejsze komendy pozwalające na 

skonfigurowanie i używanie systemu. Modyfikacje będą 

dotyczyć głównie komend i ich argumentów potrzebnych 

do obsługiwania funkcji wykonywanych przez węzły. Na 

Listing 7. Deklarowanie struktury argumentów 

struct ar { 

unsigned char dat; 

unsigned char dat1; 

unsigned char cmd; 

unsigned char param; 

}; 

struct ar arg; 

Listing 8. Obsługa komendy ‘b’ 

case ‚b’: 

if(arg.dat==0||arg.dat==0xff){ 

memcpypgm2ram (comm_ret,” argument out of range”,22); 

break; 

} 

if(ReadEE(CNODA)>=MAXNODE1){ 

memcpypgm2ram (comm_ret,” too many nodes !!! „,22); 

break; 

} 

if(CheckBondNode(arg.dat)==NOERROR){ 

memcpypgm2ram (comm_ret,” node already bonded „,22); 

break; 

} 

bonda=BONDA; 

argum=ReadEE(CNODA);//current pos. on node Table bond_node 

*(bond_node+argum)=arg.dat;//upgrade table witch new node 

WriteEE(bonda+argum,arg.dat);//save new node on the node table 

WriteEE(CNODA,++argum);//next pos on bond_node 

block=1; 

CmdModule(arg.dat,0,’B’);//run cmd 

block=0; 

memcpypgm2ram (comm_ret,” node bonded now !!! „,22); 

break; 

przykład trudno jest przewidzieć wszystkie warianty pomiarów 

temperatury (rozdzielczość, czujniki), sposobu 

sterowania itp. 

Argumenty komend 

Argumenty wprowadzane z konsoli znakowej są zapisywane 

w strukturze arg (listing 7). Składowe arg.dat 

i arg.dat1 są liczbabi, cmd jest znakiem ASCII (kod komendy), 

natomiast param może być liczbą (teraz używane), 

lub znakiem ASCII ( do przyszłych zastosowań). Jeżeli 

arg.dat lub arg.dat1 są liczbami z zakresu 0…255, to 

są one wprowadzane jako 3 znaki cyfr z zakresu 0…9. Na 

przykład liczba „1” musi być wprowadzona jako „001”. 

Sztywne wprowadzanie nieznaczących zer przed cyframi 

znaczącymi jest podyktowane koniecznością uproszczenia 

interpretera komend. Interpreter sprawdza czy każdy 

wprowadzany znak jest kodem ASCII cyfry z zakresu 

0…9. Jeżeli tak nie jest, to jest zgłaszany błąd Arg error. 

Potem, na podstawie wprowadzonych znaków jest wyliczana 

wartość argumentu i zapisywana do składowej arg. 

dat struktury arg. Funkcja obsługi każdej z komend musi 

sam sprawdzić czy zakres wartości wprowadzonego argumentu 

jest dla niej odpowiedni i jeżeli nie, to zgłasić 

błąd out of range”. Pozostałe argumenty są pojedynczymi 

znakami i ich wprowadzanie nie wymaga komentarza. 

Komenda dołączania węzłów – 

bonding 

Ta komenda ma format #b(node). Argument node 

jest liczbą z zakresu 1…254. Komenda dołączenia węzła 

o NODE ID =1 ma postać #b(001). Na listingu 8 

pokazano fragment obsługi komendy ‘b’. Najpierw jest 

sprawdzany zakres argumentów. Jeżeli NODE ID węzła 

ma wartość 0 lub 0xFF (adresy zarezerwowane), to 

funkcja kończy pracę i zwraca komunikat Argument out 

of range. Potem jest sprawdzane czy kolejne dołączenie 

nie powoduje przekroczenia maksymalnej liczby węzłów 

w systemie określoną stałą MAXNODE1. Jeżeli tak, to jest 

wysyłany komunikat Too many nodes!!!. Kolejny test polega 

na sprawdzeniu czy dołączany węzeł nie jest już na 

liście. Jeżeli w systemie jest już węzeł o takim NODE ID, 

to dołączenie nie ma sensu i po zgłoszeniu komunikatu 

Node already bonded próba dołączania jest przerywana. 



Po poprawnym przejściu testów na prawidłowość argumentu 

(adresu NODE ID dołączanego węzła) z pamięci 

EEPROM jest odczytywana pozycja wolnego miejsca 

w tablicy dołączonych węzłów. Potem w buforze bond_ 

node i jego kopii w pamięci EEPROM pod tą pozycją jest 

zapisywany NODE ID dołączanego węzła. Następnie pozycja 

w tablicy jest zwiększana o 1 i zapisywana w pamięci 

EEPROM. Procedura CmdModule(arg.dat,0,’B’) wysyła 

do węzła polecenia zmiany swojego NODE ID z 255 

na wartość zapisaną w arg.dat. 

Komenda odłączenia węzła 

unbonding 

Komenda #u(node) usuwa węzeł o NODE ID = node 

z listy dołączonych węzłów i dodatkowo może zdalnie 

zmienić NODE ID węzła na adres rozgłoszeniowy 0xFF. 

Na listingu 9 pokazano obsługę tej komendy. Oprócz 

standardowych testów na poprawność argumentu kluczową 

rolę spełnia tu funkcja ShiftNodeBuf, która usuwa 

węzeł z listy i przesuwa pozostałe wpisy, tak aby 

lista była ciągła. CmdModule wysyła do węzła polecenia 

zmiany NODE ID na 0xFF. 

Listing 9. Obsługa komendy ‘u’ 

case ‚u’: 

if(arg.dat==0||arg.dat==0xff){ 


break; 

} 

if(CheckBondNode(arg.dat)==ERROR){ 

memcpypgm2ram (comm_ret,” node not bonded „,22); 

break; 

} 

ShiftNodeBuf(); 

block=1; 

CmdModule(arg.dat,0,’U’);//run cmd 

block=0; 

memcpypgm2ram (comm_ret,” node unbonded „,22); 

break; 

Listing 10. Obsługa komendy ‘d’ 

case ‚d’: 

if(arg.dat>MAXNODE){ 


break; 

} 

if(arg.dat>0)//set current device{ 

curr_device=arg.dat; 

WriteEE(CDEVA,arg.dat);}//save to eeprom 

memcpypgm2ram (comm_ret,” current device „,22); 

Dig2Ascii(curr_device,str); 

*(comm_ret+16)=*(str+5); *(comm_ret+17)=*(str+6); *(comm_ 

ret+18)=*(str+7); 

break; 

} 

Komendy konfigurowania 

odpytywania urządzenia „d”, „a”, 

„i” oraz „j” 

Konfiguracja odpytywania urządzeń jest związana 

z sekwencją komend „d” i „a”. Jako pierwsza musi być 

wywołana komenda #d(device). Ustawia ona numer 

urządzenia, które będzie konfigurowane komendą „a”. 

Wywołanie #device(000) nie wykonuje żadnych ustawień, 

tylko zwraca wcześniej ustawiony, bieżący numer 

urządzenia. Numer ustawionego urządzenie jest zapisywany 

w pamięci EEPROM i w zmiennej curr_device. 

Komenda „a” ma format #a(node, command, param). 

Jej działanie opisałem wcześniej w punkcie „odpytywanie”. 

Duża zaletą konfigurowania odpytywania jest elastyczność. 

Parametry cmd i param pozwalają na przesłanie 

zapytania o różne dane. Pokażę to na przykładzie 

zaimplementowanego pytania o temperaturę. Mając do 

dyspozycji moduł TR52B i DCC-SE-01 można mierzyć 

temperaturę z czujnika MCP9700A, czujnika DS18B20 

lub MCP9802. System musi wysłać do węzła zapytanie 

zawierające: 

• polecenie pomiaru temperatury – komenda „T”, 

• typ czujnika – w naszym przypadku jeden z trzech 

dostępnych, 

• format przesyłania zmierzonej wartości. 

Typ czujnika i format przesyłanego pomiaru jest zawarty 

w argumencie param (rysunek 15). Komenda konfigurująca 

odpytywanie węzła wygląda na przykład tak: 

#a(003,T,5). 

Węzeł może przekonwertować zmierzoną temperaturę 

i przesłać w postaci ciągu znaków ASCII. Ma to tę 

zaletę, że pomiar może być bezpośrednio wyświetlany po 

doczytaniu z węzła. Ma tez i wady. Po pierwsze konwersja 

zajmuje i tak szczupłe zasoby węzła i ogranicza przez 

to możliwość wykonania innych komend. Poza tym kiedy 

chcielibyśmy wykorzystać pomiar do funkcji termostatu 

to ciąg ASCII trzeba by na nowo konwertować na postać 

cyfrową. Dlatego można przesyłać pomiar w postaci liczby 

16 bitowej i konwersję na potrzeby wyświetlania przeprowadzić 

w hoście. Na listingu 11 pokazano procedura 

obsługi komendy. W pierwszej kolejności jest sprowadzane, 

czy adres węzła (NODE ID) jest dołączony do sieci. 

Jeżeli nie to konfiguracja węzła do odpytywania nie może 

być wykonana. 

Użytkownik może przejrzeć konfigurację odpytywania 

używając komendy „i” wyświetlającej konfigurację 

wprowadzana komendą „a” urządzenia z argumentu 

komendy. Jeżeli argument jest równy 0, to komenda wyświetla 

ilość odpytywanych urządzeń. Obsługę tej komendy 

pokazano na listingu 12. Konfiguracja pomijania 

cykli jest wyświetlana po wykonaniu komendy „j”. 

Komenda konfigurująca pomijanie 

cykli odpytywania „s” 

Komenda „s” ma format #s(device, skip_cycle). Oba 

argumenty są liczbami trzycyfrowymi. Liczba pomijanych 

cykli skip_cycle może zmieniać się w zakresie 

1…256 i jest zapisywana w składowej arg.dat1, a adres 

węzła w składowej arg.dat struktury argumentów arg. 

Mechanizm działania pomijania cykli opisałem już wcześniej. 

Na listingu 14 pokazano obsługa komendy „s”. Do 

struktury konfiguracyjnej ask[device].skip jest wpisywana 

wartość skip_cycle. Skip_cycle dla urządzenia device 

jest również zapisywany w pamięci EEPROM. 

Komenda „C” 

Do tej pory opisywałem komendy konfiguracyjne: dołączania 

węzłów i odpytywania. Komenda „C” pozwala 

Listing 11. Obsługa komendy ‘a’ 

case ‚a’: 

if(CheckBondNode(arg.dat)==ERROR)//konfigurowany węzeł nie jest 

dołączony do sieci 

{ 

memcpypgm2ram (comm_ret,” node not bonded „,22); 

break; 

} 

//zapisanie parametrów do eeprom 

cmda=(curr_device-1)*4; cmda+=CMDA; 

aska=(curr_device-1)*3; aska+=ASKA; 

WriteEE(cmda,arg.cmd); 

WriteEE(++cmda,0); WriteEE(++cmda,arg.param); 

WriteEE(++cmda,arg.dat); 

cmdnode[curr_device-1].cmd=arg.cmd; 

cmdnode[curr_device-1].param=arg.param; 

cmdnode[curr_device-1].node=arg.dat; 

memcpypgm2ram (comm_ret,” set ask dev. „,22); 

Dig2Ascii(curr_device,str); 

*(comm_ret+14)=*(str+5); *(comm_ret+15)=*(str+6); *(comm_ 

ret+16)=*(str+7); 

ask[curr_device-1].nodeask=curr_device-1;//start odpytywania 

WriteEE(aska,curr_device-1);//konfiguracja do eeprom 

break; 


109

Tytuł 

5/2012 • maj • Nr 5 (77) 

• LOGO! 0BA7 okiem elektronika 

• Konstrukcja łatwej w budowie wagi 

elektronicznej w oparciu o ADT8U MODBUS 

+ DE38 

• Ezi-SERVO Plus R jako system 

autonomiczny (2). Konfigurowanie wejść/ 

wyjść 

• System monitorowania jakości energii 

elektrycznej. Zastosowanie analizatorów 

jakości energii PQI-D i PQI-DA oraz 

oprogramowania WinPQ 

• LabView dla praktyków (2). Rodzina 

systemów akwizycji danych X Series 

z interfejsem USB 

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 1/2009 

115

AUTOMATYKA LOGO! 0BA7 I MECHATRONIKA 

okiem elektronika 

LOGO! 

0BA7 okiem elektronika 

Kilkanaście tygodni temu firma Siemens wprowadziła do sprzedaży 

sterowniki LOGO! nowej generacji - rodzinę oznaczoną symbolem 

0BA7. Nowe sterowniki nie odbiegają wyglądem od poprzednich 

wersji, znacznym modyfikacjom uległy ich możliwości funkcjonalne 

oraz budowa wewnętrzna: producent zastosował nową platformę 

sprzętową, bazującą na nowoczesnym mikrokontrolerze z rodziny 

Stellaris firmy Texas Instruments. 

W przeciwieństwie do wcześniejszych 

generacji, nowy LOGO! nie zastępują dotychczas 

produkowanej wersji 0BA6, są ich 

rozwinięciem funkcjonalnym i stanowią 

uzupełnienie dotychczasowej oferty produkcyjnej 

firmy Siemens. W tabeli 1 zestawiono 

podstawowe wyposażenie dostępnych wersji 

LOGO! 0BA7, a w tabeli 2 podobne zestawienie 

dotyczące modułów wejść-wyjść. 

Producent oferuje także – w postaci modułów 

– dwa dodatkowe interfejsy komunikacyjne: 

LOGO! CM AS (sieć AS-i) oraz LOGO! 

CM EIB/KNX (sieć KNX), które mogą być 

stosowane wraz z wbudowanym w nowy 

LOGO! interfejsem Ethernet. Jego gniazdo 

jest łatwą do zauważenia różnicą pomiędzy 


nową i starszymi wersjami LOGO! Jest ono 

ulokowane w dolnej części obudowy sterownika 

– na fotografii 1 pokazano jego ulokowanie, 

widoczny jest także nadrukowany na 

obudowie adres MAC interfejsu sieciowego 

oraz diody LED sygnalizujące działanie interfejsu 

sieciowego. 

Wbudowany w LOGO! interfejs Ethernet 

można wykorzystać do programowania 

sterownika (nie jest już potrzebny specjalny 

programator), spełnia on także rolę 

klasycznego interfejsu komunikacyjnego, 

pozwalającego na utworzenie sieci łączącej 

do 8 sterowników LOGO! Wymiana danych 

może następować w jednym z dwóch trybów: 

– master-master, w którym każdy sterownik 

wykonuje autonomiczny program 

i dzieli się danymi z pozostałymi lub 

w trybie 

– master-slave, w którym urządzenie slave 

jest traktowane jako rozszerzenie 

przestrzeni wejść/wyjść urządzenia master. 

Do sterowników LOGO! 0BA7 można dołączać 

także – podobnie do starszych wersji 

LOGO! – lokalne moduły rozszerzenia wejść/ 

wyjść. 

Drugą „zewnętrzną” modyfikacją wprowadzoną 

w wersji LOGO! 0BA7 jest wyposażenie 

sterownika w – dostępne na płycie 

czołowej obudowy – złącze karty SD (fotografia 

1). Pozostałe, widoczne z zewnątrz, 

elementy sterownika są identyczne z tymi, 

które producent stosował w LOGO! od lat. 

Udoskonalenia wprowadzone w wersji 

0BA7 nie kolidują z rozwiązaniami stosowanymi 

w wersjach wcześniejszych co oznacza, 

że programy napisane dla starszych modeli 

można bez modyfikacji przenieść do nowych 

i – jeśli okaże się to konieczne – można je 

117

AUTOMATYKA I MECHATRONIKA 

Konstrukcja łatwej w budowie 

wagi elektronicznej w oparciu 

o ADT8U MODBUS + DE38 

Przemysł, rolnictwo, laboratoria badawcze, infrastruktura i wiele 

innych dziedzin nie mogłoby sprawnie funkcjonować bez urządzenia 

służącego do wyznaczania ciężaru przedmiotów – wagi. Ze 

względu na konstrukcję można rozróżnić: wagi szalkowe (znane 

już w starożytności), wagi dźwigniowe, sprężynowe, elektryczne 

oraz elektroniczne. Współcześnie najbardziej popularne są wagi 

elektroniczne, ze względu na nieskomplikowaną budowę oraz funkcje 

dodatkowe. Bogata oferta firmy WObit pozwala konstruktorom 

zaopatrzyć się we wszystkie elementy niezbędne do zbudowania 

wag o różnej wielkości. 


P.P.H. WObit E.K.J.Ober s.c., Dęborzyce 16, 

62-045 Pniewy, tel. 61 291 22 25, 

e-mail: wobit@wobit.com.pl, www.wobit.com.pl 

Podstawowym elementem każdej wagi 

elektronicznej (oraz innych urządzeń mierzących 

siły ściskające i rozciągające, naprężenia, 

itp.) są czujniki tensometryczne, 

popularnie nazywane tensometrami. Współcześnie 

najwięcej zastosowań znajdują czujniki 

oporowe, które mają wiele zalet, a wśród 

nich: dużą czułość, dobrą dokładność, niewielkie 

wymiary, odporność na drgania 

i wstrząsy, możliwość pracy w wysokiej 

temperaturze i przy dużym ciśnieniu. Zakres 

pomiarowy wagi wykonanej z użyciem 

takiego czujnika zależy od rodzaju użytego 

tensometru i może wynosić od kilku gramów 

do wielu ton. 

Do budowy standardowej wagi można zastosować 

na przykład czujnik z serii KB82 (fotografia 

1), którego zakres pomiarowy mieści 

się w przedziale od 5 kN do 100 kN. Ten tensometr 

ma wysoki stopień szczelności IP66 oraz 

ułatwiający jego zabudowę korpus pomiarowy 

ze stali, w bardzo praktycznej formie. Szczególną 

cechą czujników z tej serii jest możliwość 

zintegrowania układów elektronicznych 

w niskiej zabudowie urządzenia. 

Przykładowa waga elektroniczna może 

składać się z czterech czujników siły ułożonych 

na wierzchołkach obwodu kwadratu/prostokąta, 

na których należy zamontować stelaż 

ważący. Stelaż służy do umieszczania na nim 

Fotografia 1. Czujnik tensometryczny 

KB82 

przedmiotu, którego ciężar chcemy wyznaczyć. 

Po obciążeniu stelaża następuje odkształcenie 

tensometru i spowodowana tym zmiana 

jego oporu. Zmiana ta może być mierzona 

przez układy elektroniczne i przekształcana na 

odpowiednie wskazania wagi. Wielkość stelaża 

i sposób jego wykonania są – oprócz rodzaju 

tensometru – innym, ważnym czynnikiem, od 

którego zależy zakres pomiarowy wagi. 

Poza tensometrami i elementem nośnym 

wagi, jest niezbędny moduł sterujący wagą, 

który przelicza zmianę sygnału elektrycznego 

na odpowiednią wartość i podaje wynik wa- 



Ezi-SERVO Plus R jako 

system autonomiczny (2) 

Konfigurowanie wejść/wyjść 

W pierwszej części cyklu opisana została parametryzacja napędu 

Ezi-SERVO Plus-R. Obecnie skupimy się na konfigurowaniu wejść/ 

wyjść sterownika i funkcjach, które możemy im przypisać. 

W zależności od konstrukcji napędu, dostępne 

są różne konfiguracje wejść i wyjść 

cyfrowych. W typowym rozwiązaniu, w którym 

silnik i sterownik stanowią dwa oddzielne 

elementy (Ezi-SERVO Plus-R oraz Ezi- 

STEP Plus-R) oprócz 3 wejść i 1 wyjścia, do 

dyspozycji jest 9 programowalnych wejść i 9 

wyjść. Natomiast w wykonaniach kompaktowych 

(Ezi-SERVO-ALL oraz Ezi-STEP-ALL) 

jest dostępne 7 programowalnych wejść, 1 

wyjście oraz – podobnie jak wcześniej – 3 

wejścia i 1 wyjście. W zależności od sposobu 

połączenia obwodów wejść/wyjść sterow- 

Tabela 1 Wejścia cyfrowe programowalne 

Nazwa 

sygnału 

IN 1 

IN 2 

IN 3 

IN 4 

IN 5 

IN 6 

IN 7 

IN 8 

IN 9 

nika, działają one jako NPN lub PNP. Konfiguracja 

wejść/wyjść odbywa się w zakładce 

I/O Setting oprogramowania Ezi-MOTION 

Plus-R. W zakładce I/O Monitoring (rysunek 

1) można natomiast skorzystać z symulatora 

wejść/wyjść. 

Niezależnie od rozwiązań konstrukcyjnych, 

wejścia i wyjścia mają zawsze te 

same funkcje: 3 wejścia przeznaczone są do 

dołączenia 2 wyłączników krańcowych (Limit+ 

i Limit–) oraz czujnika pozycji bazowej 

(Origin), natomiast niewykorzystywane 

obecnie wyjście zarezerwowano dla przy- 

Funkcja 

Ustawienie aktualnej pozycji wału silnika jako zerowej (Clear Pos) 

Numer początkowego wiersza, 8 wejść: PT A0 – PT A7 (8 bitów – maks. 256 wierszy) 

Start tabeli pozycji (PT Start) 

Miękki STOP (Stop) 

Najazd ręczny + (Jog+) 

Najazd ręczny – (Jog -) 

Kasowanie alarmu (Alarm Reset) 

Włącz napęd (Servo ON) 

Pauza (Pause) 

Bazowanie (Origin Search) 

Uczenie (Teaching) 

Awaryjny STOP (E-Stop) 

Numer wiersza docelowego przy skoku w obrębie tabeli: JPT IN 0 ÷ JPT IN 2 

Wykonaj skok: JPT Start 


P.P.U.H. ELDAR, ul. Morcinka 51, 45-531 

Opole, tel. 77-442-04-04, faks 77-453-22-59, 

eldar@eldar.biz, www.eldar.biz 



• pierwsza część artykułu 

szłego zastosowania. Pozostałym wejściom 

i wyjściom można przypisać jedną z funkcji 

zamieszczonych w tabeli 1 i tabeli 2. 

Aby rozpocząć pracę, konieczne jest 

uzbrojenie napędu (Servo ON). Jego gotowość 

można potwierdzić za pomocą wyjścia 

cyfrowego (Servo Ready). Następnie 

jest wskazane przeprowadzenie bazowania. 

Do tego celu służy funkcja Origin Search 

(metody bazowania opisano w pierwszej 

części – EP 4/2011). Można też pominąć ten 

krok i ustawić bieżącą pozycję wału silnika 

jako zerową (Clear Position). Za pomocą 

odpowiednio skonfigurowanych wejść jest 

możliwe uruchomienie zapisanej w pamięci 

sterownika tabeli pozycji (funkcja PT 

Start). Realizacja tabeli rozpoczyna się domyślnie 

od wiersza 0. Podając odpowiednią 

kombinację cyfrową na wejścia PT A0… 

PT A7 można jednak wybrać numer wiersza 

(0…256), od którego chcemy rozpocząć 

sekwencję. W każdej chwili można wstrzymać 

wykonywanie tabeli podając sygnał na 

wejście skonfigurowane jako Pause. Istnieje 

również możliwość miękkiego tj. zgodnie 

z ustawioną rampą, zatrzymania silnika 

z użyciem funkcji Stop. 

Rysunek 1. Symulator wejść/wyjść: a) ustawiania poziomów wejść/wyjść, b) monitorowanie poziomów na wejściach/wyjściach 



System monitorowania 

jakości energii elektrycznej 

Zastosowanie analizatorów jakości energii PQI-D 

i PQI-DA oraz oprogramowania WinPQ 

Analizatory firmy A-Eberle typu PQI-D i PQI-DA dzięki możliwości 

transmisji danych się w sieciach Ethernet, GPRS, GSM i E-LAN 

oraz implementacji protokołu TCP/IP, mają wiele możliwości 

komunikowania się w systemie docelowym. Generują przy tym 

informacje o zdarzeniach w formacie Comtrade oraz przetwarzają 

dane do formatu wymaganego przez standard PQ-DIF. Urządzenia 

te współpracują z nadrzędnymi systemami zarządzania danymi 

PQview, SCADA oraz innymi, zgodnymi z normą IEC 61870 i mają 

możliwość synchronizowania czasu przy użyciu odbiorników GPS 

lub DCF 77. 

Montaż analizatorów na obiekcie zapewnia 

duży wybór dostępnych opcji montażowych: 

rack 19”, na szynie TH35, tablicowy, 

naścienny. Praktycznie dowolna, dostępna 

liczba wejść i wyjść cyfrowych, analogowych 

czy przekaźnikowych, dają możliwości 

współpracy analizatorów z systemami 

zabezpieczeń na stacji GPZ lub gwarantuje 

generowania dowolnych sygnałów na listwę 

telemechaniki. 

Koncepcja 

Spore możliwości sprzętowe analizatorów 

PQI-D i PQI-DA oraz łatwość dopasowania 

ich możliwości do potrzeb aplikacji, 

zapewniają dużą swobodę przy projektowaniu, 

przygotowaniu i uruchomieniu systemu 

pomiarowego. Jest to pochodna realiów 

spotykanych na współczesnych obiektach 

przemysłowych, stacjach zasilających i stacjach 

GPZ (głównego punktu zasilania), tj. 


Astat Sp. z o.o. 

ul. Dąbrowskiego 441, 60-451 Poznań 

tel. 61-848-88-71, faks 061-848-82-76 

e-mail: pq@astat.com.pl, www.astat.com.pl 

rozproszenie obiektów i zasobów systemowych 

oraz powszechnej dostępności połączeń 

TCP/IP w ramach intranetowych sieci 

korporacyjnych. Warunki te narzucają konieczność 

implementacji konfiguracji klientserwer. 

Z kolei, konieczność udostępniania 

wyników pomiarów wielu użytkownikom 

z zachowaniem poufności danych oraz zapewnienie 

współpracy z innymi systemami, 

wymuszają konieczność stosowania w pomiarach 

jakości energii standardów bazodanowych. 

Uzupełnieniem możliwości komunikacyjnych 

są rozwiązania wykorzystujące 


Rodzina systemów akwizycji AUTOMATYKA danych X Series I MECHATRONIKA 


LabView dla praktyków (2) 

Rodzina systemów akwizycji danych X Series 


Akwizycja danych to proces 

pomiaru wartości elektrycznych, 

takich jak napięcie czy prąd, 

albo cech opisujących zjawiska 

fizyczne, jak temperatura, 

ciśnienie lub natężenie 

dźwięku. W poprzedniej części 

przedstawiliśmy podstawowe 

elementy systemu akwizycji 

danych i kluczowe czynniki 

decydujące o poprawności 

doboru lub budowy takiego 

systemu. Teraz opiszemy 

przykładowy, wielofunkcyjny 

system pomiarowy X Series 

firmy National Instruments. 

Produkowana przez National Instruments 

rodzina przyrządów pomiarowych 

X Series jest nową generacją wysokowydajnych, 

wielofunkcyjnych urządzeń do akwizycji 

danych. System pomiarowy wykonany 

z ich użyciem pozwala na obsługę wejść– 

wyjść cyfrowych, analogowych, ma cztery 

liczniki i wbudowane układy czasowe i synchronizacyjne. 

Co więcej, wszystkie te cechy 

zostały zaimplementowane w urządzeniach 

pomiarowych przypominających tzw. „przystawki 

USB”, gdyż mogą one być dołączone 

i sterowane z komputera poprzez interfejs 

USB 2.0. 

W ramach rodziny X Series znaleźć 

można 8 wielofunkcyjnych urządzeń, które 

obsługują do 32 wejść analogowych, 4 wyjść 

analogowych oraz do 48 cyfrowych wejść/ 

wyjść. Mają wbudowane 4 liczniki oraz po- 

Fotografia 1. Nowa rodzina urządzeń USB X Series wyposażona jest w aluminiową 

obudowę z magnetyczną osłoną wyprowadzeń 

zwalają na próbkowanie sygnałów z szybkością 

od 500 tysięcy do 2 milionów próbek na 

sekundę (500 kS/s…2 MS/s). 

Wykaz urządzeń z rodziny X Series oraz 

ich podstawowe parametry zamieszczono 

w tabeli 1. 

Nowoczesna obudowa 

aluminiowa 

Urządzenia z rodziny X Series przeznaczone 

do dołączania do komputera za pomocą 

interfejsu USB są wyposażone w opracowaną 

specjalnie na ich potrzeby, aluminiową 

obudowę z magnetycznym wieczkiem. 

Pokazano ją na fotografii 1. Taka konstrukcja 

pozwala zarówno na ochronę połączeń 

przed uszkodzeniami mechanicznymi, jak 

i przed zakłóceniami elektromagnetycznymi, 

a jednocześnie ułatwia do nich dostęp, gdy 

zajdzie taka potrzeba. Na spodniej stronie 

aluminiowej pokrywy znajduje się schemat 

rozmieszczenia wyprowadzeń, dzięki czemu 

użytkownik łatwo może ustalić, które ze złączy 

śrubowych odpowiada któremu z kanałów 

urządzenia. Co więcej, port USB, za pomocą 

którego system jest łączony z komputerem, 

wyposażono w mechanizm blokowania, 



• pierwsza część artykułu 

dzięki czemu jest niemożliwe przypadkowe 

odłączenie go podczas pracy „przystawki”. 

Dostępne są też akcesoria pozwalające na 

montaż urządzenia na szynie DIN lub bezpośrednio 

na ścianie. 

Technologia NI-STC3 

Kluczem do dużej wydajności wszystkich 

urządzeń z rodziny X Series jest technologia 

synchronizacji czasowej NI-STC3. 

Odpowiada ona za synchronizację oraz wyzwalanie 

podsystemów analogowych, cyfrowych 

i liczników. Układy NI-STC3 zawierają 

cztery 32-bitowe liczniki, które pozwalają 

nie tylko na zliczanie ale i generowanie impulsów 

oraz na pomiary częstotliwości i obsługę 

enkoderów. Do technologii NI-STC3 

należy także zegar pracujący z częstotliwością 

100 MHz, który umożliwia generowanie 

pochodnych sygnałów zegarowych 

z rozdzielczością pięciokrotnie większą, niż 

w urządzeniach pomiarowych poprzedniej 

generacji. 

Tabela 1. Wykaz dostępnych typów urządzeń pomiarowych z rodziny X Series z interfejsem USB 

Typ 

Liczba wejść analogowych 

Maksymalna 

szybkość 

próbkowania dla 

pojedynczego 

kanału 

Łączna maksymalna 

szybkość 

próbkowania 

Liczba wyjść 

analogowych 

Maksymalna 

szybkość aktualizacji 

wyjść 

analogowych 

Liczba cyfrowych 

wejść/wyjść 

Wbudowane 

liczniki 

USB-6341 8/16 500 kS/s 500 kS/s 2 900 kS/s 24 4 

USB-6343 16/32 500 kS/s 500 kS/s 4 900 kS/s 48 4 

USB-6351 8/16 1,25 MS/s 1 MS/s 2 2,8 MS/s 24 4 

USB-6353 16/32 1,25 MS/s 1 MS/s 4 2,8 MS/s 48 4 

USB-6361 8/16 2 MS/s 1 MS/s 2 2,8 MS/s 24 4 

USB-6363 16/32 2 MS/s 1 MS/s 4 2,8 MS/s 48 4 

USB-6356 8 1,25 MS/s 10 MS/s 2 3,3 MS/s 24 4 

USB-6366 8 2 MS/s 16 MS/s 2 3,3 MS/s 24 4 


127

DZIAŁ 

Elektronika Praktyczna 6/2012 

Kolejne gigabajty narzędzi niezbędnych do pracy 

konstruktora, czyli NIEZBĘDNIK ELEKTRONIKA na DVD. 

Tylko dla prenumeratorów EP. 

Moduł wykonawczy z interfejsem Ethernet 

i ośmioma przekaźnikami 

Taki moduł na pewno przyda się u układach automatyki 

domowej (i nie tylko) do załączania lub kontrolowania stanu 

urządzeń przez Internet lub sieć Ethernet. 

Bezprzewodowe łącze gitarowe 

Muzyk z gitarą podłączoną grubym kablem do wzmacniacza 

to nierzadki widok na scenie. Ale coraz częściej udaje się 

zastąpić kabel falami radiowymi. Proponujemy wykonanie 

takiego łącza, za pomocą którego można połączyć ze wzmacniaczem 

jednocześnie gitarę oraz mikrofon i uzyskać zasięg 

na do 10 metrów. 

AVTduino Automation Board EP 

Arduino znajduje zastosowanie w różnorodnych obszarach 

elektroniki, dlaczego nie poszerzyć możliwości jego aplikacji 

o inne dziedziny Zaprezentujemy projekt, który umożliwia 

wkroczenie w świat „małej automatyki”, będąc interfejsem 

pomiędzy AVTduino, a typowymi elementami pomiarowymi 

i wykonawczymi. 

Ładowarka modelarska 

Modele z napędem elektrycznym zyskują coraz większą 

popularność. Za miesiąc zaprezentujemy uniwersalną ładowarkę 

do różnych akumulatorów (w tym 1…5 ogniw Li-Fe!) 

o prądzie ładowania 0,1…3,0 A regulowanym co 0,1 A. 

WYKAZ FIRM OGŁASZAJĄCYCH SIĘ W TYM NUMERZE ELEKTRONIKI PRAKTYCZNEJ 

AAXEON....................................87 

AKSOTRONIK...........................136 

AND-TECH...............................139 

AP AUTOMATYKA............111, 136 

ARMEL....................................136 

ARROW ELECTRONICS...............17 

ARTRONIC.................................63 

ASTAT ..................................125 

ATLANTEC...............................139 

BORNICO...................................10 

CONRAD ELECTRONIC.WKLEJKA CD 

CONTRANS TI............................31 

CWIEME..................................143 

CYFRONIKA.............................111 

DELTA .....................................138 

EBV............................................... 

EGMONT INST..........................103 

ELDAR.............136, 138, 139, 140 

ELFA DISTRELEC...........................1 

ELMARK AUTOMATYKA.12, 16, 57 

ELMAX....................................140 

ELPIN.......................................137 

ELPOD.....................................139 

EVATRONIX...............................37 

FARNELL..................................146 

FERYSTER...........................14, 111 

FLOW CAD................................77 

FREESCALE................................19 

GAMMA..................................111 

GLYN.........................................73 

GTB SOLARIS...........................136 

HORIZON TECHNOLOGIES..........12 

HUMA.............................111, 140 

JAWO......................................140 

KRISTECH.................................139 

LC ELEKTRONIK..........................69 

MASZCZYK..............................136 

MOUSER.....................................2 

NATIONAL INSTRUMENTS............7 

NDN....................................3, 145 

Reklamy stron internetowych na str. 111 

PIEKARZ...........................111, 137 

PYFFEL.....................................139 

QWERTY....................................57 

RENEX.....................................111 

RK-SYSTEM..............................123 

RUTRONIK.................................89 

SEMICON..................................61 

SIEMENS A&D...........................13 

SIGMA.....................................137 

SOS...........................................15 

ST MICROELECTRONICS................. 

.......................5, 9, 25, 27, 29, 45 

TELMATIK................................138 

TESPOL......................................39 

TEXAS INSTRUMENT..................11 

TME..........................................43 

TRANSFER ELEKTRONIK............136 

UNISYSTEM...............................59 

WOBIT ............111, 119, 121, 139 


Jakość i innowacyjność w technologiach pomiarowych. 

Od ponad 30 lat w Niemczech, teraz również w Polsce! 

Mierniki cęgowe serii VC600 

VC-602 

Funkcje 

Pomiar natężenia, napięcia, rezystancji 

iczęstotliwości 

• Współczynnik szczytu 1–5 (tylko VC609) 

• Pomiar mocy czynnej, pozornej i biernej 

wzakresie: 0–750 kW (tylko VC609) 

• Pomiar zużycia energii w zakresie 

0–75000 kWh (tylko VC609) 

• Test diody i akustyczny test ciągłości 

(tylko VC607) 

• Pomiar pojemności (tylko VC602 i 607) 

• Funkcja MIN/MAX (tylko VC607 i VC609) 

• Wartość średnia (tylko VC609) 

VC-607 

• Automatyczny zakres (tylko VC607 i VC609) 

• Rozwartość szczęk 57 mm (tylko VC602, 

VC605, VC607) 

• Rozwartość szczęk 52 mm (tylko VC609) 

• Wskaźnik niskiego stanu baterii 

(tylko VC607) 

VC-609 

Dane techniczne 

VC-605 

VC602 VC605 VC607 VC609 

Nr produktu 120163 120167 120169 120474 

Wyświetlacz 2000 4000 4000 10000 

Bargraf nie nie tak nie 

Dokładność podstawowa +/- 0,5% +/- 0,1% +/- 1% ± 0,9% 

Pomiar True RMS nie nie tak tak 

Zakres V/DC 0–1000 V 0–1000 V 0–1000 V 0–600 V 

Zakres A/DC – 0–1000 A 0–1000 A 

Zakres dostawy 

• Przewody pomiarowe 

• Bateria 

• Etui do przechowywania 

• Instrukcja 

Zakres V/AC 0–750 V 0–750 V 0–750 V 0–750 V 

Zakres A/AC 0–1000 A 0–1000 A 0–1000 A 0–750 A 

Zakres rezystancji 0 Ω–20 MΩ 0 Ω–400 

Ω 0 Ω–40 MΩ – 

Zakres pojemności 0 - 200 μ F 

– 0 nF– 40 μ F 

– 

Zakres pomiarowy częstotliwości 0–40 kHz 0–40 MHz 0–400 kHz – 

Kategoria przepięciowa Kat. III 1000 V Kat. III 1000 V Kat. III 1000 V Kat. III 600 V 

Zakres częstotliwości 50–400 Hz 50–400 Hz 50–400 Hz 45–450 Hz 

DYSTRYBUCJA W POLSCE: 

CONRAD ELECTRONIC SP. Z O.O. 

UL. KRÓLOWEJ JADWIGI 146 

30-212 KRAKÓW WWW.VOLTCRAFT.PL

Elektronika Praktyczna, maj 2012 - UlubionyKiosk

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?