Korytarz ekologiczny doliny Odry pdf

Funkcja i znaczenie korytarzy ekologicznych
i dana metapopulacja mo¿e istnieæ nadal [Liro, Szacki 1993]. Bez korytarzy ekologicznych
przemieszczanie siê osobników by³oby znacznie utrudnione, a nawet niemo¿liwe, st¹d podstawow¹
funkcj¹ korytarzy ekologicznych jest tworzenie mo¿liwoœci przemieszczania siê
organizmów. W zwi¹zku z ró¿nymi wymaganiami œrodowiskowymi ka¿da struktura przestrzenna
mo¿e byæ jednoczeœnie korytarzem, barier¹ lub refugium dla ró¿nych gatunków
roœlin i zwierz¹t.
Naturalnym zjawiskiem przy wysyceniu œrodowiska jest szukanie, zw³aszcza przez
m³ode osobniki, nowych miejsc ¿ycia. U wielu gatunków zjawisko to ma miejsce nawet
przy ma³ych zagêszczeniach, np. u ptaków mówimy wtedy o dyspersji polêgowej. Przy
du¿ym rozproszeniu i znacznych odleg³oœciach pomiêdzy odpowiednimi wyspami œrodowiskowymi
czêœæ przemieszczaj¹cych siê osobników mo¿e wysp tych nie odnaleŸæ lub nie
dotrzeæ do nich. Jest to zwi¹zane ze zdolnoœciami i sk³onnoœciami genetycznymi poszczególnych
gatunków do przemieszczania siê, zdolnoœciami i mo¿liwoœciami osobników do
pokonywania przeszkód terenowych itp. Nie bez znaczenia s¹ tu te¿ strategie rozrodcze,
które mog¹ u³atwiaæ lub utrudniaæ prze¿ycie poszczególnych gatunków przy istniej¹cej fragmentacji
ich œrodowisk.
Korytarz ekologiczny mo¿e byæ przez ró¿ne gatunki wykorzystywany dwojako: po pierwsze
mo¿e byæ miejscem przemieszczania siê osobników miêdzy wiêkszymi p³atami œrodowiskowymi,
po drugie mo¿e byæ równie¿ miejscem ¿ycia i rozrodu dla gatunków, które
znajduj¹ w korytarzu odpowiednie warunki. Tym samym wiêc przemieszczanie gatunków
mo¿e odbywaæ siê na dwa ró¿ne sposoby. W pierwszym przypadku osobniki danego gatunku
stopniowo – pokolenie za pokoleniem – zajmuj¹ s¹siaduj¹ce ze sob¹ terytoria lub stanowiska,
przemieszczaj¹c siê powoli wzd³u¿ korytarza. W drugim przypadku korytarz s³u¿y
jedynie do „szybkiego” przemieszczania siê osobników. Przyczyn¹ tego mo¿e byæ brak
odpowiedniego œrodowiska do rozrodu danego gatunku lub zajêcie wszystkich nadaj¹cych
siê do rozrodu siedlisk.
Nie bez znaczenia jest równie¿ sama struktura korytarza ekologicznego, jego szerokoœæ,
kszta³t i d³ugoœæ oraz stopieñ wykszta³cenia szaty roœlinnej. Im mniejsze s¹ odleg³oœci
pomiêdzy zachowanymi naturalnymi fragmentami œrodowiska i im szersze s¹ ³¹cz¹ce je
korytarze, tym wiêcej gatunków fragmenty te zamieszkuj¹cych jest w stanie przemieszczaæ
siê miêdzy nimi. W rezultacie podobne do siebie ekosystemy po³¹czone krótkim i szerokim
korytarzem bêd¹ bardziej stabilne ni¿ gdyby ³¹czy³ je korytarz d³ugi i w¹ski. Idealnym
by³by korytarz ekologiczny, którym mog³yby siê przemieszczaæ wszystkie gatunki zasiedlaj¹ce
³¹czone przez korytarz du¿e p³aty podobnych biotopów. W zbyt w¹skim korytarzu
wystêpuje wiele niekorzystnych zjawisk [Cieœlak 1993]. Wiele gatunków roœlin i zwierz¹t
¿yje g³ównie we wnêtrzu lasu. Strefy brzegowe lasu penetrowane s¹ przez drapie¿niki terenów
otwartych. Szerokoœæ strefy brzegowej lasu przyjmuje siê najczêœciej jako 200 m [Cieœlak
1993]. Dlatego te¿ pragn¹c chroniæ gatunki wystêpuj¹ce we wnêtrzu lasu nale¿y
pamiêtaæ o tym, ¿e las o szerokoœci 400 m nie ma „prawdziwego” wnêtrza lasu, w przeciwieñstwie
do wiêkszych obszarów leœnych.
Rolê korytarza ekologicznego mog¹ tak¿e pe³niæ „miejsca przystankowe”, czyli ma³e
fragmenty œrodowisk zbli¿onych do naturalnych (ma³e zadrzewienia, izolowane starorzecza
itp.), po³o¿one miêdzy wiêkszymi kompleksami œrodowiska. Opisane problemy dotycz¹ce
korytarzy ekologicznych odnosz¹ siê równie¿ do miejsc przystankowych, w których rów-
21