Samorządowy efekt synergii - euro25

nr 92 

listopad/ 

grudzień 

2013 

rok IX 

Polska 

dwudziestym 

piątym 

członkiem 

Unii 

Europejskiej 

ISSN 1733-6236 

Samorządowy efekt 

synergii 

Przedstawiciele Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Samorządowych 

Konferencja prasowa po obradach OPOS 

zdjęciA: zbiory Zrzeszenia PBiWWL 

Obrady przedstawicieli regionalnych korporacji samorządowych w Nowej Soli 

1

od redakcji 

Szanowni Czytelnicy! 

Nadchodzący 2014 rok będzie dziesiątym rokiem naszej obecności w Unii Europejskiej. Czy warto było przyłączyć się do 

wspólnotowej rodziny Myślę, że pomimo wielu krytycznych uwag jakie w tym czasie wyrażano pod adresem Unii, większość 

z nas uzna, że bilans naszego członkostwa jest dodatni. 

Co dalej W jakim kierunku Unia Europejska powinna się rozwijać Te pytania są zasadne, a odpowiedzi zależą także od nas. 

To my sami możemy nadać kierunek, w którym będzie zmierzać. Oczywiście jeżeli weźmiemy udział w wyborach. W naszym 

kraju odbędą się one 25 maja przyszłego roku, a we wszystkich krajach Wspólnoty w dniach od 22-25 maja 2014 r. Wybierając 

posłów do Parlamentu Europejskiego, decydujemy jednocześnie jak będzie wyglądać oblicze Unii w najbliższych latach. 

Obywatele większości krajów unijnych mają tego świadomość, co ma swoje odzwierciedlenie w wysokiej frekwencji wyborczej. 

My także musimy sobie z tego zdawać sprawę, pójść na wybory i oddać swój głos zgodnie z własnymi przekonaniami. 

Ale we Wspólnocie, w przyszłym roku, będzie się na pewno działo o wiele więcej. Co To już czas pokaże, bo jak wiadomo 

oprócz zaplanowanych w kalendarzu wydarzeń, życie pisze swoje własne scenariusze… 

Na razie cieszmy się Świętami Bożego Narodzenia i zbliżającym się Sylwestrem. 

Wszystkim Czytelnikom, Współpracownikom i Klientom 

Magazynu Wspólnoty Europejskiej Euro25 

ciepłych i rodzinnych Świąt oraz szampańskiego Sylwestra 

życzy 

Zespół Magazynu Wspólnoty Europejskiej Euro25 

3

w numerze: 

w numerze: 

3 od redakcji 

6 Targi Funduszy Europejskich po raz siódmy 

8 Samorządowy efekt synergii 

10 Opłaty za prawo autorskie od czystej płyty CD… 

11 Po kryzysie banki pod kontrolą 

12 Ukraińskie „nie” dla UE 

13 Unijne pieniądze z nowego budżetu 

14 Inteligentna Energia – Europa, po raz ostatni 

16 Jak Polska wykorzystała możliwość uczestnictwa… 

18 Jaworznickie Sanktuarium stawia na energię odnawialną 

21 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 

22 What a wonderful world… 

24 Piąta Pora Roku na Dniach Śląskich w Brukseli 

25 Wystawa „Cyberfoto” w brukselskiej galerii… 

26 Na dzień przed… 

28 Zapomniane społeczeństwo w Europie 

29 Dorosły jest dorosły, nie traktujmy go jak dziecka 

29 Recenzja 

30 Tajemniczy Zamek Czocha 

32 reklama 

proponujemy 

pod redakcją 

Redaktor naczelna – Ilona Saft, tel. 603 665 620, e-mail: ilonasaft@op.pl 

Z-ca redaktor naczelnej – Grażyna Kurowska, tel. 692 591 539, e-mail: dzik@krzem.pl 

Zespół: Krzysztof Łęcki, Robert Fiałkowski, Elżbieta Jezierska, 

Jolanta Pieczka, Urszula Serafińska, Hanna Smolańska, Ireneusz Maciąg 

Redakcja: 40-004 Katowice, Al. Korfantego 18/12 

Wydawca: Katowicka Agencja Wydawnicza, 40-055 Katowice, ul. Poniatowskiego14b/1 

tel./fax +48 32 251 86 02 

Layout: Katarzyna Gawrych-Olender 

Strona internetowa: www.euro25.pl 

Druk: Centrum Usług Drukarskich Henryk Miler, 

41-709 Ruda Śląska-Nowy Bytom, ul. Szymały 11 

4

wybrane z numeru: 

OPOS powstało z myślą o stworzeniu platformy porozumienia, 

wymiany dobrych praktyk i doświadczeń, czego rezultatem 

będzie łączenie wspólnych sił oraz inicjatyw samorządowych. 

Dziewięć organizacji, które podpisały porozumienie to realna 

możliwość działania na rzecz interesów samorządów w Polsce. 

Konfiguracja tak różnych stowarzyszeń to też pewność, że to 

przedsięwzięcie jednoczy różne, bo zarówno zbieżne z potrzebami 

małych, jak i większych gmin czy dużych miast, spojrzenia 

na kwestie związane z funkcjonowaniem jst. Ten efekt samorządowej 

synergii występuje ponad politycznymi podziałami, 

a wokół problemów, które bliskie są obywatelom.‌ 

160 

140 

136 

120 

100 

80 

60 

40 

20 

0 

112 

99 

86 

89 

83 

76 

64 63 61 

38 

30 27 

22 23 

16 

16 

12 

16 

24 

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 

projekty złożone 

projekty rekomendowane 

Udział polskich podmiotów w programie Inteligentna Energia 

Europa (projekty złożone do oceny oraz projekty rekomendowane 

do dofinansowania) 

Dzięki tej instalacji nie tylko osiągnięto efekty ekonomiczne, ale 

i środowiskowe. Znacznemu zmniejszeniu uległa w Jaworznie 

emisja rocznych zanieczyszczeń pyłowo-gazowych do atmosfery. 

Pyłu o 27 kilogramów, a dwutlenku siarki o 290 kg rocznie, 

tlenku azotu o 171 kg, dwutlenku węgla o 94 tys. kg i tlenku 

węgla o 213 kg. 

W czasie II Wojny Światowej w zamku mieściła się szkoła szyfrantów 

Abwehry. Po II Wojnie Światowej zamek przechodził 

różne koleje losu. Był wielokrotnie okradany zarówno przez Rosjan 

jak i rodzimych szabrowników. Od 1952 roku mieścił się 

w nim Wojskowy Dom Wczasowy i z tego powodu nie można 

go było znaleźć na mapach. Od 1996 roku dostępny dla wszystkich, 

jako ośrodek hotelowo – konferencyjny, którego właścicielem 

od 2006 roku jest Agencja Mienia Wojskowego. 

5

Grażyna Kurowska 

Targi Funduszy Europejskich po raz siódmy 

Nowa perspektywa 

W listopadzie, w Katowicach, odbyły się Targi Funduszy Europejskich – impreza, 

która co roku gromadzi osoby zainteresowane funduszami unijnymi. Tegoroczna 

edycja została poświęcona tematyce przyszłego okresu programowania oraz 

była okazją do podsumowania efektów realizacji funduszy europejskich w każdym 

subregionie województwa śląskiego 

Dyskusje toczące się podczas paneli 

dyskusyjnych dotyczyły innowacyjności 

i funduszy zwrotnych w ramach 

przyszłej perspektywy finansowej 

2014-2020. Każdy mógł dowiedzieć 

się o działaniach Regionalnej Strategii 

Innowacji, przemyśleć, czy warto 

inwestować w projekty innowacyjne 

i sięgać po fundusze zwrotne oraz 

poznać przykłady projektów zrealizowanych 

dzięki środkom unijnym. 

Mówiono również o programach dla 

Europy Środkowej, Regionu Morza 

Bałtyckiego, współpracy transgranicznej 

z Czechami i Słowakami oraz międzynarodowej 

Interreg. 

Najważniejsza 

innowacyjność 

Jak mówił, otwierając Targi, członek 

zarządu woj. śląskiego Arkadiusz Chęciński, 

mimo że co roku środki przeznaczane 

w naszym kraju na innowacje są 

coraz wyższe, nadal nakłady te – w odniesieniu 

do jednego mieszkańca – są 

w Polsce kilkukrotnie niższe niż w większości 

krajów unijnych. 

Jak dotąd największym zainteresowaniem 

przedsiębiorców cieszyły 

się działania inwestycyjne, a najmniejszym, 

praktycznie znikomym – projekty 

o charakterze doradczym. Praktycznie 

wszystkie innowacje wprowadzane przy 

wsparciu dotychczasowego Regionalnego 

Programu Operacyjnego (RPO) 

wiązały się z usprawnianiem procesów 

produkcji i dystrybucji lub wprowadzaniem 

nowych produktów. Nie wprowadzono 

żadnej innowacji organizacyjnej 

czy marketingowej. 

Pod względem zasięgu wprowadzanych 

przy pomocy RPO innowacji, 

Prezentacja inwestycji zrealizowanych z Regionalnego Programu Operacyjnego 

Podczas Targów przedstawiono możliwości, jakie daje RPO w zakresie innowacyjności 

zdjęciA: grażyna kurowska 

6

fundusze europejskie 

dominowały uznawane za innowacyjne, 

tylko z punktu widzenia danych przedsiębiorców, 

czyli takie, które funkcjonowały 

już wcześniej np. w skali kraju. 

Względnie liczną grupę stanowiły też 

innowacje będące nowościami w skali 

Polski. Najrzadziej wprowadzane były 

innowacje na skale światową. 

Największą grupą korzystających ze 

środków na innowacje były przedsiębiorstwa 

średnio-niskiej i średniej techniki 

(odpowiednio 43 proc. i 29 proc. beneficjentów). 

Przedsiębiorstw wysokich 

technologii było 11 proc., natomiast zajmujących 

się średnio-wysoką technologią 

– 18 proc. 

Województwo śląskie jako pierwsze 

w kraju przed 10 laty przygotowało strategię 

innowacji dla regionu. Skupiono 

się w niej na stworzeniu sieci ułatwiającej 

przepływ informacji i współpracę 

między biznesem, nauką i administracją. 

Teraz przyjęto kolejną taką strategię, 

z perspektywą do 2020 roku, która 

koncentruje się wokół tzw. inteligentnych 

specjalizacji regionu. 

Region przed kilkoma laty określił już 

program rozwoju technologii, zawierający 

osiem branż i dziedzin, szczególnie 

ważnych dla rozwoju swej gospodarki. 

Zgodnie z nim do 2020 roku szczególnym 

wsparciem mają być objęte: technologie 

medyczne ochrony zdrowia, technologie 

dla energetyki i górnictwa, dla ochrony 

środowiska, technologie informacyjne 

i telekomunikacyjne, produkcja i przetwarzanie 

materiałów, transport i infrastruktura 

transportowa, przemysł maszynowy, 

samochodowy, lotniczy i górniczy, a także 

nanotechnologie i nanomateriały. 

Z 3,117 mld euro ogólnych środków 

nowego Regionalnego Programu Operacyjnego 

woj. śląskiego blisko połowa 

trafi na przedsięwzięcia związane m.in. 

z nowoczesnymi technologiami, technologiami 

cyfrowymi, wzmocnieniem konkurencyjności 

małych i średnich przedsiębiorstw, 

efektywnością energetyczną, 

odnawialnymi źródłami energii i gospodarką 

niskoemisyjną. 

Targi 

w subregionach 

Nieprzypadkowe są miejsca wszystkich 

spotkań organizowanych w ramach targów. 

Wręczyca Wielka, Czerwionka- 

-Leszczyny, Pruchna i Pszczyna – to 

miejsca, które otrzymały dofinansowanie 

z Regionalnego Programu Województwa 

Śląskiego na lata 2007-2013. W tej 

wyjątkowej, bo kończącej obecny okres 

programowania, edycji, postanowiono 

przygotować coś specjalnego. Beneficjenci 

programu Kapitał Ludzki oraz Rozwoju 

Obszarów Wiejskich zaprezentowali 

efekty wdrażania Funduszy Europejskich 

w niekonwencjonalny sposób. Oglądano 

występy zespołów regionalnych, grup 

Wojt gminy Krzyżanowice – Grzegorz Utracki. W gminie wykorzystano RPO 

Fundusze Regionalnego Programu Operacyjnego wzmacniają współpracę transgraniczną 

teatralnych, kółek rolniczych czy mażoretek. 

Raczono się pstrągami i kołaczami. 

Wśród beneficjentów Europejskiego 

Funduszu Społecznego, którzy wzięli 

udział w Targach należy wymienić: Annę 

Grygierek – burmistrz Strumienia, Izabelę 

Kanię – naczelnik Biura Funduszy 

Europejskich Urzędu Miasta Bielsko- 

-Biała, Alinę Mzyk – naczelnik Wydziału 

Rozwoju Miasta Urzędu Miasta w Mikołowie, 

Barbarę Sopot-Zembek – zastępcę 

burmistrza Pszczyny, Wiesława Janiszewskiego 

– burmistrza Czerwionki – 

Leszczyn, młodzieżową Grupę Teatralną 

Bengaku działającą przy Młodzieżowym 

Centrum Aktywności Twórczej w Czańcu 

(uczestnicy projektów „Profilaktyka poprzez 

teatr”, „Taniec to droga do mojej 

kariery”, „Akademia równych szans”, 

„Młodzieżowa Akademia Języka Angielskiego”) 

oraz grupę artystyczną Korelacje 

(uczestnicy projektu „Do pracy przez 

sztukę – aktywizacja zawodowa osób 

niepełnosprawnych”). 

Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka 

Bielska Kraina zaprezentowało 

stan rybactwa śródlądowego województwa 

śląskiego, jak również korzyści 

i zagrożenia płynące z prowadzenia gospodarki 

stawowej. Poruszono również 

temat Prawa Wodnego w gospodarce 

rybackiej oraz wykorzystanie środków 

finansowych z Europejskiego Funduszu 

Rybackiego. Na finał zagrała grupa Albo 

i Nie – finalista Festiwalu Piosenki Europejskiej 

„Eurosong”. 

Targi Funduszy Europejskich to 

wspólna inicjatywa wydziałów: Europejskiego 

Funduszu Społecznego, 

Rozwoju Regionalnego i Terenów Wiejskich 

Urzędu Marszałkowskiego Województwa 

Śląskiego, realizowana we 

współpracy z Regionalnymi Ośrodkami 

Europejskiego Funduszu Społecznego 

w Bielsku-Białej, Częstochowie, Rybniku 

i Katowicach. 

Grażyna Kurowska 

7

Samorządowy efekt synergii 

– Projekt ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju 

lokalnego i regionalnego może zdemolować stabilność pracy zarówno rad, jak 

i organów wykonawczych. Istnieje zagrożenie, że takie rozwiązanie będzie ulegać 

agresywnemu lobbingowi lub nawet działaniom korupcyjnym – usłyszał od przedstawicieli 

regionalnych korporacji samorządowych Minister Olgierd Dziekoński 

na wrześniowym spotkaniu w Pałacu Prezydenckim 

Projekt ustawy o współdziałaniu w ST na rzecz rozwoju 

lokalnego i regionalnego, który w sierpniu br. został przedłożony 

Sejmowi przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, 

kilkakrotnie stawał się tematem dyskusji środowisk 

samorządowych. Zwykle ich efektem była podjęta 

przez stronę samorządową próba jego konstruktywnej 

krytyki poprzez wskazanie wątpliwych, z punktu widzenia 

odpowiedniego funkcjonowania jst, zapisów projektowanego 

prawa. Choć deklarowanym celem tego projektu 

jest zwiększenie wpływu mieszkańców na działanie samorządu, 

zapewnienie lepszych warunków współdziałania 

jednostek samorządu terytorialnego, czy wreszcie wzmocnienie 

ich konstytucyjnie zagwarantowanej samodzielności, 

poprzez zmiany w ustawach ustrojowych, samorządowcy 

oceniając przełożenie tych idei na rzeczywistość, 

są sceptyczni. 

– Projekt zasługuje na negatywną ocenę nie tylko dlatego, 

że proponowane w nim referendum tematyczne bez progu frekwencyjnego 

jest bardzo szkodliwą formułą powszechnego 

głosowania. W trakcie spotkania przedstawicieli samorządów 

z Olgierdem Dziekońskim, Sekretarzem Stanu w Kancelarii 

Prezydenta RP, wyraźnie wskazaliśmy argumenty przemawiające 

za tym, że może ono zdemolować stabilność pracy zarówno 

rad, jak i organów wykonawczych. Istnieje zagrożenie, 

iż rozwiązanie to będzie ulegać agresywnemu lobbingowi lub 

nawet działaniom korupcyjnym. Byłoby to groźne dla samorządów. 

Jednak inne proponowane w tym projekcie zmiany rów- 

nież nie polepszą ich sytuacji. Nieuzasadnione wydaje się tworzenie 

nowych struktur i bytów prawnych bez odpowiedniego 

pilotażu. Projekt nie odpowiada na zgłaszane od lat główne 

postulaty samorządowców… Od 1991 roku rządy nakładały na 

gminy kolejne zadania, bez umiaru i bez wystarczających środków, 

a jakość prawa się pogarszała – mówi Czesław Tomalik, 

Prezes Związku Gmin Śląska Opolskiego. 

Kwestia projektu ustawy o współdziałaniu ST na rzecz 

rozwoju lokalnego i regionalnego była też jednym z ważniejszych 

tematów spotkania regionalnych organizacji samorządowych 

z całej Polski, podczas którego przyjęły wspólne 

stanowisko w tej sprawie. Ponadto w trakcie tego wydarzenia, 

odbywającego się w dniu 29 października 2013 roku na 

zaproszenie Zrzeszenia Prezydentów, Burmistrzów i Wójtów 

Województwa Lubuskiego w Nowej Soli, doszło do podpisania 

Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Samorządowych 

(OPOS). 

– Ustaliliśmy pewne priorytety działań. Wiodące tematy 

w zakresie konkretnych ustaw, które na dzień dzisiejszy absorbują 

samorządy. Te, które dotyczą bieżącej rzeczywistości, 

przekładają się na życie każdego obywatela, m.in. reforma systemu 

gospodarki odpadami, która w naszej ocenie wymaga 

dalszych korekt. W tej dziedzinie zależy nam na pokazaniu 

jej największych mankamentów, licząc na uwzględnienie ich 

w pracach nad kolejną nowelizacją tego aktu prawa. Natomiast 

w kwestii ustawy ws. przekazywania dróg krajowych, o Odnawialnych 

Źródłach Energii, korytarzach przesyłowych, które są 

już procedowane i przygotowywane, chcemy włączyć się ak- 

Obrady przedstawicieli regionalnych korporacji samorządowych 

w Nowej Soli 

Podpisanie Ogólnopolskiego Porozumienia 

Organizacji Samorządowych 

8

tywnie w proces legislacyjny – tłumaczy Wadim Tyszkiewicz, 

Prezes Zrzeszenia Prezydentów, Burmistrzów i Wójtów Województwa 

Lubuskiego, Prezydent Nowej Soli i dodaje: 

– Mamy nadzieję, iż zbiorcze stanowiska w tych kluczowych 

zagadnieniach będą bardziej słyszalne, a przez to decydenci 

uwzględnią głos zwielokrotniony mocą dziewięciu 

organizacji. Liczymy na indywidualne spotkania z parlamentarzystami 

i konsultacje ministerialne. Choć nie jesteśmy członkiem 

Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, być 

może stworzone forum OPOS’u pozwoli nam przeforsować 

nasze propozycje do tego właśnie gremium. Będziemy opierać 

się na ścisłej współpracy biur pomiędzy organizacjami, działać 

z założenia całkowicie non-profit, w sposób niesformalizowany 

(co daje nam pewną swobodę podejmowanych działań) i przy 

rotacyjnej prezydencji. 

W centrum zainteresowania Ogólnopolskiego Porozumienia 

Organizacji Samorządowych jest też projekt ustawy 

o powiecie metropolitalnym. Kwestia definiowania obszarów 

metropolitalnych oraz zasad ich funkcjonowania w dyskursie 

publicznym w ramach różnych koncepcji wciąż się pojawia, ale 

nadal w adekwatny sposób nie została uregulowana. Dlatego 

też powiat metropolitalny, jako czwarty rodzaj jednostki samorządu 

terytorialnego posiadający podstawowe atrybuty jst, 

z racji zasadniczych wątpliwości natury ustrojowej i finansowej 

znalazł odzwierciedlenie we wspólnie przyjętym przez OPOS 

stanowisku. 

– Propozycja wprowadzenia „powiatu metropolitalnego” 

spotkała się z jednoznaczną krytyką strony samorządowej. Nie 

chcę powtarzać tych głosów, wolałbym rozmawiać o pomysłach, 

które faktycznie pomogą rozwiązać problemy polskich 

metropolii. Powinniśmy wprowadzić zmiany do obecnej formuły 

związku komunalnego. Zaczynając od bezpośredniego 

wyboru władz wykonawczych, co zapewniłoby im silny mandat 

do działania, przez umożliwienie tworzenia związków, do 

których mogłyby przystąpić gminy razem z powiatami, aż po 

jasne uregulowanie zadań związków i możliwości ich przekazywania 

przez członków. Realizacja tych postulatów umożliwiłaby 

powstanie elastycznej formy związku komunalnego. 

Sposób funkcjonowania poszczególnych związków byłby zatem 

dostosowany do różnych rodzajów polskich obszarów metropolitalnych: 

dużych miast otoczonych licznymi małymi gminami, 

Trójmiasta czy wreszcie konurbacji górnośląskiej – mówi 

Zygmunt Frankiewicz, Przewodniczący Śląskiego Związku 

Gmin i Powiatów (ŚZGiP), Prezydent Gliwic. 

W trakcie spotkania inaugurującego istnienie OPOS przyjęto 

wspólne stanowiska ws. projektu ustawy o powiecie metropolitalnym, 

projektu ustawy o współdziałaniu w samorządzie 

terytorialnym na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego oraz 

zmianie niektórych ustaw (podzielając negatywne stanowiska 

dotyczące projektów tych ustaw przyjęte przez władze ŚZGiP), 

ustawy o korytarzach przesyłowych oraz ustawy o Odnawialnych 

Źródłach Energii. 

OPOS powstało z myślą o stworzeniu platformy porozumienia, 

wymiany dobrych praktyk i doświadczeń, czego rezultatem 

będzie łączenie wspólnych sił oraz inicjatyw samorządowych. 

Dziewięć organizacji, które podpisały porozumienie 

to realna możliwość działania na rzecz interesów samorządów 

w Polsce. Konfiguracja tak różnych stowarzyszeń to też 

pewność, że to przedsięwzięcie jednoczy różne, bo zarówno 

zbieżne z potrzebami małych, jak i większych gmin czy dużych 

miast, spojrzenia na kwestie związane z funkcjonowaniem 

jst. Ten efekt samorządowej synergii występuje ponad 

politycznymi podziałami, a wokół problemów, które bliskie są 

obywatelom.‌ 

organizacje Zrzeszone w ramach 

OGÓLNOPOLSKIEGO POROZUMIENIA 

ORGANIZACJI SAMORZĄDOWYCH: 

• Podkarpackie Stowarzyszenie Samorządów Terytorialnych, 

• Sudecki Konwent Prezydentów, Burmistrzów i Wójtów, 

• Stowarzyszenie Gmin Regionu Południowo-Zachodniego Mazowsza, 

• Stowarzyszenie Związek Gmin i Powiatów Regionu Łódzkiego, 

• Śląski Związek Gmin i Powiatów, 

• Zrzeszenie Prezydentów, Burmistrzów i Wójtów Województwa Lubuskiego, 

• Związek Gmin Lubelszczyzny, 

• Związek Gmin Pomorskich, 

• Związek Gmin Śląska Opolskiego. 

Konferencja prasowa po obradach OPOS 

Obrady przedstawicieli regionalnych korporacji samorządowych 

w Nowej Soli 

zdjęciA: zbiory Zrzeszenia PBiWWL 

9

Lidia Geringer de Oedenberg 

Opłaty 

za prawo autorskie od czystej płyty CD, 

pendriva, czy drukarki 

Nawet, jeśli kopiujesz swoje zdjęcia i własny film musisz płacić. Opłaty za kopie 

na użytek własny zawarte są w cenach urządzeń służących do zapisu, kopiowania 

i pustych nośników. Twój telefon, tablet, skaner itp. obarczone są opłatą za 

kopiowanie. Według danych w Unii Europejskiej pobiera się ok. 600 mln euro tego 

typu opłat. Do kogo trafiają te pieniądze Jak znaleźć autora od „jakiegoś” dzieła 

skopiowanego na biurowej kserokopiarce, czy swoim telefonie, by mu zapłacić 

Przyjęty algorytm podziału jest z gatunku 

„tajne przez poufne”, także polski 

ZAIKS pobiera takie opłaty, ale nie 

dzieli się wiedzą, do kogo trafiają… 

Czym jest prywatne kopiowanie 

Wyjątkiem od prawa do zwielokrotniania, 

który został zaakceptowany 

w Dyrektywie o Prawie Autorskim UE 

2001/29, pod warunkiem, że podmioty 

praw autorskich otrzymają godziwą rekompensatę*. 

Organizacje zrzeszające autorów 

twierdzą, że ten „wyjątek” pozbawia 

właścicieli praw do autoryzacji tych kopii 

i za to należy się zapłata. Obecnie, w niektórych 

krajach UE to ok. 0,06% dochodu 

producentów i importerów na kompensacje 

finansowe autorom, których dzieła są 

kopiowane na lub za pośrednictwem ich 

produktów. Nic dziwnego, że wspomniani 

płatnicy usiłują uciec od tej taksy, zakładając 

coraz więcej spraw sądowych. 

Kwestia opłat za kopiowanie na 

użytek prywatny, a zwłaszcza ustalania 

ich wysokości i sposobu ich pobierania 

w transakcjach transgranicznych, jest 

trudna i w ostatnich latach faktycznie doprowadziła 

do wielu sporów sądowych 

przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości. 

Jak dotąd nie ma żadnej harmonizacji 

na poziomie UE odnośnie wspomnianych 

„rekompensat”, zatem państwa członkowskie 

stosują własne systemy tego 

typu wynagrodzeń autorskich od kopii 

(które zrobiłeś w domu…), między innymi 

wprowadzając system opłat od urządzeń 

kopiujących i mediów. W Komisji Prawnej 

Parlamentu Europejskiego pracujemy 

właśnie nad raportem, który ma zharmonizować 

ten typ „podatków”. 

W czasach, gdy praktycznie każdy 

posiada różnego rodzaju elektronikę 

przechowującą treści podlegające prawu 

autorskiemu – sięganie do kieszeni milionów 

użytkowników staje się bardzo kuszące. 

Coraz więcej utworów, piosenek, 

filmów i gier jest dostępnych online za 

darmo, bądź za drobną opłatą, ale zgodnie 

z obowiązującym prawem, nawet 

płacąc za legalnie pobrany z sieci utwór 

obecnie uiszczamy jedynie opłatę za tzw. 

„ściągniecie” i przechowywanie i odtwarzanie 

jedynie na tym konkretnym urządzeniu, 

przez które formalnie nabyliśmy 

dzieło i jedynie na terytorium państwa, 

na którym zostało ono nabyte. 

Skomplikowane Bardzo. 

Dodatkowo jak proponują organizacje 

autorów „kwota rekompensaty za prywatne 

kopiowanie powinna być powiązana 

z wartością twórczości, która jest 

kopiowana, a nie z ceną urządzeń, która 

może zależeć od strategii handlowych”. 

Ciekawe jak to ustalić 

Razem z grupą posłów – reformatorów 

prawa autorskiego sprzeciwiam się 

tym niezrozumiałym haraczom. Dlaczego 

mamy przy okazji płacić za kopie zrobionych 

przez siebie zdjęć, czy nawet kopię 

zakupionej płyty CD, czy książki, skoro 

już raz za nią zapłaciliśmy Z opłat za kopie 

prywatne zrezygnowały Hiszpania, 

Wielka Brytania, Luxemburg i Irlandia. 

Idźmy tą drogą. 

W dobie wzmożonej mobilności Europejczyków, 

przekopiowanie zakupionego 

utworu np. z telefonu komórkowego na 

swój komputer, tablet czy MP3, i podróżowanie 

z taką kopią okazuje się być niezgodne 

z prawem, bowiem odtwarzanie 

utworu możliwe jest tylko w państwie jego 

nabycia/ściągnięcia. 

Prawo powinno być zrozumiałe 

i łatwe do stosowania, to moja dewiza, 

obecne i proponowane przyszłe opłaty 

za kopie prywatne zupełnie się w niej nie 

mieszczą. 

Francuska posłanka z mojej Grupy 

S&D Francoise Castex – autorka raportu, 

niestety ma konserwatywne podejście do 

praw autorskich i stoi bardziej na straży 

trudnych do określenia wynagrodzeń dla 

autorów, niż wolnego dostępu do treści, 

już raz zakupionych. 

W jakim kierunku pójdzie parlamentarna 

większość, trudno dzisiaj przewidzieć, 

być może ostateczna propozycja 

zostanie przedstawiona dopiero w następnej 

kadencji PE. 

Z pozdrowieniami 

z Parlamentu Europejskiego 


* Sprawa opłat za kopiowanie na użytek 

prywatny wiąże się ściśle z dyrektywą 

2001/29/WE Parlamentu Europejskiego 

i Rady z dnia 22 maja 2001 roku, w sprawie 

harmonizacji niektórych aspektów 

praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie 

informacyjnym („dyrektywa 

Infosoc”), która w art. 5 ust. 2 lit. b) przewiduje, 

że państwa członkowskie mogą 

przewidzieć wyjątki lub ograniczenia 

w odniesieniu do prawa do zwielokrotniania 

w przypadku zwielokrotniania na 

dowolnych nośnikach przez osobę fizyczną 

do prywatnego użytku pod warunkiem, 

że podmioty praw autorskich 

otrzymają godziwą rekompensatę. 

10

Magdalena A. Kolka 

www.globaleconomy.pl 

Po kryzysie 

banki pod kontrolą 

Parlament Europejski przyjął nowy wieloletni budżet UE na okres 2014-2020. 

Przewiduje wydatki w wysokości 960 mld euro, a w zobowiązaniach oraz ponad 

908 mld euro w rzeczywistych płatnościach. Po raz pierwszy wieloletnie ramy 

finansowe dla Unii będą realnie mniejsze niż poprzednie i jest to konsekwencja 

kryzysu gospodarczego, i przyjętej przez przywódców polityki zaciskania pasa 

W ramach pokryzysowych, unijnych 

działań unijnych profilaktycznych EBC 

ma objąć nadzorem ok. 130 największych 

banków strefy euro i działając 

w tym zakresie rozpoczął ocenę ich 

kondycji. Wyniki zostaną ogłoszone 

za rok. Od wyników tych ocen oraz 

działań pokontrolnych zależeć będzie 

bezpieczeństwo gospodarki unijnej i jej 

zdolność do przeciwstawienia się procesom 

kryzysowym. 

W najbliższych siedmiu latach Unia 

Europejska przeznaczy na badania 

naukowe i innowacje ponad 70 mld 

euro. Taką sumę przeznaczył Parlament 

Europejski na realizację program 

Horyzont 2000, a te środki będą przeznaczone 

na realizację innowacyjnych 

projektów uczelni i przemysłu. Nie ulega 

wątpliwości, że jest to szansa dla tysięcy 

naukowców na finansowanie prowadzonych 

przez nich badań powiązanych 

z gospodarką. 

Z rocznego sprawozdania Europejskiego 

Trybunału Obrachunkowego 

(ETO), badającego prawidłowość wydawania 

pieniędzy z unijnego budżetu wynika, 

że w 2012 r., nieprawidłowości dotyczyły 

4,8 proc. płatności dla budżetu 

Unii, jako całości (w ubiegłym roku wydatki 

z niego wyniosły 138,6 mld euro). 

W 2011 r. dotyczyło to 3,9 proc., w 2010 r. 

– 3,7 proc., a w 2009 – 3,3 proc.). 

Indeks PMI, określający koniunkturę 

w sektorze przemysłowym strefy 

euro według Markit Economics, wyniósł 

w listopadzie 2013 roku 51,5 pkt., wobec 

51,3 pkt. na koniec poprzedniego 

miesiąca. 

PE poparł działania zmierzające do 

poprawy równowagi płci wśród dyrektorów 

niewykonawczych dużych spółek 

giełdowych w UE. Europosłowie przyjęli 

projekt dyrektywy zakładający wprowadzenie 

40-procentowej kwoty dla kobiet 

w radach nadzorczych tych firm do 2020 

r. Według danych KE udział kobiet w radach 

nadzorczych dużych spółek wzrósł 

z 15,8 proc. w październiku 2012 r. do 

16,6 proc. w kwietniu 2013 r. W kilku 

krajach między innymi w Polsce, Rumunii, 

na Litwie, Malcie, w Grecji, Portugalii 

i Wielkiej Brytanii udział ten się zmniejszył. 

W Polsce wyniósł on 10,3 proc. 

członków rad nadzorczych i jest to spadek 

o 1,4 punktu procentowego w stosunku 

do października 2012 r. 

Według Federalnego Urzędu Statystycznego 

w Wiesbaden niemiecki PKB 

wzrósł w III kwartale 2013 r. o 0,3 proc. 

kw/kw, po wzroście w II kw. o 0,7 proc. 

kw/kw. W ujęciu r/r PKB Niemiec wzrósł 

w III kw. o 0,6 proc. r/r ( W II kw. wzrost 

wyniósł 0,5 proc.r/r). PMI dla Francji 

w listopadzie wyniósł w listopadzie 

2013 roku 48,8 pkt. wobec 50,9 pkt. 

na koniec poprzedniego miesiąca. 

Gospodarka Szwecji weszła w stan 

recesji. Przez dwa kolejne kwartały zanotowano 

ujemny poziom szwedzkiego 

PKB. Analitycy przewidują, że wyniki 

kolejnego, trzeciego kwartału pokażą 

kolejny spadek nawet o 1,3 procenta. 

Ostatni raz zjawisko recesji dotknęło 

w Szwecję w 2009 roku. 

Konsorcjum Nord Stream zawiesiło 

plan budowy kolejnych nitek Gazociągu 

Północnego. Powodem są obecnie niskie 

ceny energii. Gazociąg ma długość 

1224 kilometry, a morski odcinek magistrali 

zaczyna się od tłoczni Portowaja 

koło Wyborga, a kończy się w okolicach 

Greifswaldu. Pierwsza nitka Gazociągu 

Północnego została uruchomiona w listopadzie 

2011 roku, a druga – jesienią 

ubiegłego roku. Pozwalają one na transport 

ponad 55 mld metrów sześc. gazu 

w skali roku. 

Szkocki rząd autonomiczny poinformował, 

że wartość eksportu ropy i gazu 

przekroczyła 30 mld funtów. 

Ukraiński rząd premiera Azarowa poinformował 

o wstrzymaniu prac zmierzających 

do podpisania z UE umowy stowarzyszeniowej. 

Podpisanie tej umowy 

było planowane na przyszły tydzień, 

w czasie spotkania przedstawicieli krajów 

uczestniczących w tzw. Partnerstwie 

Wschodnim. 

dr Magdalena A. Kolka 

konsultant GRUPY DORADCZEJ 

CGKL sp. z o.o. 

11

Ukraińskie 

„nie” dla UE 

Ukraiński rząd oświadczył, że wstrzymuje 

podpisanie umowy stowarzyszeniowej 

z Unią Europejską. Wśród przyczyn wymienia 

się obawy o pogorszenie politycznych 

i gospodarczych relacji z Rosją, jak 

również koszty dostosowania się do wymogów 

unijnych. Nie bez znaczenia jest 

też konflikt między Janukowyczem a politykami 

krajów zachodnich, sprzeciwiającymi 

się trzymaniu w więzieniu chorej 

byłej premier Julii Tymoszenko. 

– Dla osób, które śledziły ostatnie wydarzenia, 

ta sytuacja była do przewidzenia 

– mówi agencji informacyjnej Newseria Biznes 

dr Henryk Borko, rektor warszawskiej 

Wyższej Szkoły Ekonomicznej. 

Parlament Ukrainy odrzucił wszystkie 

6 projektów ustaw, które zezwalałyby 

na leczenie skazanych – w tym cierpiącej 

na przepuklinę kręgosłupa Julii Tymoszenko 

– za granicą. Była premier w październiku 

2011 r. została skazana na 7 lat 

więzienia. Oficjalnym powodem aresztowania 

były nadużycia przy zawieraniu 

umów gazowych z Rosją. 

Zdaniem przedstawicieli państw zachodnich, 

prawdziwe motywy są czysto 

polityczne – Tymoszenko jest konkurentką 

do władzy obecnego prezydenta Ukrainy 

Wiktora Janukowycza. Sam Janukowycz 

ma możliwość wprowadzenia ustawy, 

która umożliwi leczenie skazanym poza 

granicami kraju. 

– Wcale bym się nie zdziwił, gdyby za 

2-3 dni dekretem prezydenta Janukowycza 

była pani premier została uwolniona. 

Ale nie zdziwiłbym się również, gdyby 

stało się to na koniec 2014 roku, tuż przed 

kampanią wyborczą – podkreśla ekspert. 

Zwolnienie byłej premier z więzienia 

było dla UE głównym warunkiem podpisania 

z Ukrainą umowy stowarzyszeniowej 

na przyszłotygodniowym szczycie Partnerstwa 

Wschodniego. 

– Trudno dziś określić jednoznacznie, 

co będzie się działo w ciągu najbliższego 

tygodnia. Moim zdaniem, w tak krótkim 

czasie nic się nie zmieni. Osobiście stawiam 

na scenariusz, zgodnie z którym 

umowa stowarzyszeniowa zostanie podpisana 

w 2014 roku – mówi dr Borko. 

Ekspert wskazuje, że oprócz kwestii 

politycznych powodem ukraińskiego „nie” 

dla umowy stowarzyszeniowej są relacje 

z Rosją oraz kwestie gospodarcze. 

– Ukraińscy politycy, m.in. premier 

Mykoła Azarow, twierdzą, że dzisiaj najważniejszym 

zadaniem Ukrainy jest łagodzenie 

wszelkich konfliktów z Rosją – mówi 

Borko. – Znaczna część ukraińskiego eksportu, 

będącego produktem przemysłu 

ciężkiego, idzie na rynek rosyjski. Z kolei 

na rynku unijnym po wprowadzeniu strefy 

wolnego handlu produkty ukraińskie nie 

byłyby już tak konkurencyjne. 

Umowa stowarzyszeniowa z UE wiąże 

się także z koniecznością podniesienia 

VAT z 3 do 15 proc., a także dostosowania 

do wielu innych unijnych wymogów. Zdaniem 

ukraińskiego premiera dostosowanie 

się do nich będzie kosztowało przemysł 

nawet 165 mld euro. 

Tymczasem Ukraina już boryka się 

z poważnymi trudnościami gospodarczymi, 

związanymi choćby z zadłużeniem. 

– Ukraina już w tej chwili potrzebuje 

20 mld dolarów (zadłużenie zagraniczne 

– red.). Pytanie brzmi, co zaoferuje Unia 

Europejska – zastanawia się dr Borko. 

– Na razie nie podała konkretnej kwoty. 

Podobnie Stany Zjednoczone, które popierają 

umowę stowarzyszeniową, nie 

mówią o żadnej konkretnej pomocy. 

Zdaniem eksperta, w przyszłości kluczowe 

zdanie w tej sprawie ma kanclerz 

Niemiec, Angela Merkel. Jeśli zaproponuje 

ona korzystne dla Ukrainy rozwiązanie, to 

może dojść do nagłego zwrotu sytuacji. 

dr Henryk Borko 

rektor warszawskiej 

Wyższej Szkoły Ekonomicznej 

Eksport towarów z Polski większy od importu 

2013 rok możemy zakończyć z nadwyżką 

w handlu zagranicznym, czyli 

eksportem większym od importu, po 

raz pierwszy od transformacji ustrojowej. 

Ta nadwyżka, podobnie jak stosunkowo 

wysoki wzrost PKB, wynikają 

w największym stopniu z rozwoju rynku 

spożywczego i meblarskiego. Problemem 

pozostają jednak niskie nakłady 

polskich firm na innowacje. 

Według szacunków GUS-u PKB Polski 

wzrósł w III kwartale o 1,9 proc. w ujęciu 

rocznym i o 0,6 proc. w porównaniu 

z II kwartałem br. Według NBP we wrześniu 

br. bilans handlowy naszego kraju był 

dodatni i wynosił 673 mln euro. 

– To optymistyczne dane, które 

pokazują, że polscy przedsiębiorcy dobrze 

plasują się na rynkach zagranicznych 

i to nie tylko europejskich, ale też 

np. azjatyckich. W dłuższym terminie 

powinny one również wspierać polską 

walutę – mówi agencji informacyjnej 

Newseria Biznes Marcin Lipka analityk 

w firmie Cinkciarz.pl. 

Największy – kilku, a nawet kilkunastoprocentowy 

wzrost notują rynki spożywczy 

i meblarski. 

– Z jednej strony to dobrze, że specjalizujemy 

się w konkretnych gałęziach 

przemysłu – mówi Lipka. – Z drugiej jednak, 

powinniśmy myśleć o bardziej kapitałochłonnych 

i technologicznie bardziej zaawansowanych 

branżach. Marża jest tam 

zdecydowanie wyższa, niż np. z eksportu 

żywności – dodaje analityk Cinkciarz.pl. 

Zgodnie z raportem firmy Grant 

Thornton, coraz więcej firm deklaruje, 

że będzie inwestować. Ich odsetek 

w III kwartale wzrósł z 34 proc. do 

58 proc., co jest najlepszym wynikiem 

wśród 16 państw europejskich. Głównie 

12

www.globaleconomy.pl 

Unijne pieniądze 

z nowego budżetu najszybciej 

pod koniec przyszłego roku 

– Pieniądze z nowego, unijnego 

budżetu będą dostępne dla przyszłych 

beneficjentów najwcześniej pod koniec 

przyszłego roku – przewiduje dr Piotr 

Wawrzyk, politolog z Instytutu Europeistyki 

Uniwersytetu Warszawskiego. 

Wszystko zależy od tempa prac nad 

ostatecznym kształtem perspektywy 

budżetowej i zasad, pozwalających na 

uruchomienie funduszy. Dokumentem 

ma się zająć komisja budżetowa Parlamentu 

Europejskiego. 

Komisja miała głosować nad propozycją 

budżetową Unii Europejskiej na 

lata 2014-2020 już wcześniej. Nie udało 

się jednak ukończyć prac związanych 

z reformą polityki spójności, która może 

mieć znaczący wpływ na wieloletnią 

perspektywę finansową. Wpływ na decyzję 

o przełożeniu głosowania miał 

również fakt, że Rada Unii Europejskiej 

nie rozpoczęła jeszcze rozmów na temat 

zasobów własnych Unii. 

Jeśli dokument zostanie przyjęty 

przez komisję budżetową, to później 

będzie poddany pod głosowanie przez 

cały Parlament Europejski w czasie 

najbliższej sesji. 

– Wówczas zapewne zostaną zakończone 

prace także w Radzie Unii Europejskiej, 

czyli inaczej mówiąc zostanie 

zamierzają inwestować w park maszynowy. 

Lipka ocenia, że z jednej strony to 

dobrze, bo świadczy to o zamiarze wzrostu 

czy usprawnienia produkcji, z drugiej 

strony, szkoda, że firmy nie decydują się 

na inwestycje w nowe technologie. 

– Niestety to głównie inwestycje 

w odnowienie już istniejącej infrastruktury. 

Choć pod względem wzrostu 

gospodarczego znajdujemy się w europejskiej 

czołówce, to jeśli chodzi o innowacje 

ciągniemy się w ogonie. Obecnie 

importujemy technologie, podczas 

gdy gospodarki rozwinięte powinny je 

dotrzymany tzw. ustawowy czy traktatowy 

termin 1 stycznia, jako ten, od którego 

ma zacząć funkcjonować Unia pod 

nowym budżetem – mówi agencji informacyjnej 

Newseria Biznes dr Piotr Wawrzyk 

z Uniwersytetu Warszawskiego. 

Nie oznacza to jeszcze, że państwa 

członkowskie już po Nowym Roku będą 

mogły korzystać z przypisanych im 

środków. Aby tak się stało, spełnionych 

musi być szereg warunków. Chodzi 

o prace nad tzw. aktami wykonawczymi 

do budżetu, czyli projektami rozporządzeń, 

przygotowanych przez Komisję 

Europejską. 

– Na tej podstawie państwa członkowskie 

będą musiały przyjąć podstawy 

prawne, u nas znane jako programy 

operacyjne – tłumaczy dr Wawrzyk. 

– Dopiero na ich podstawie podmioty 

do tego uprawnione będą mogły ogłaszać 

przetargi czy konkursy na wydawanie 

określonych kwot pieniędzy, 

a w konsekwencji też dopiero wówczas 

będzie można ubiegać się o dofinansowanie 

na różne przedsięwzięcia z funduszy 

unijnych. 

Oznacza to, że środki, zaplanowane 

w nowym, unijnym budżecie będą dostępne 

pod koniec 2014, bądź na początku 

2015 roku. 

tworzyć samodzielnie – przekonuje Marcin 

Lipka. 

Nakłady na badania i rozwój są w Polsce 

nadal niewielkie. Zgodnie z Rankingiem 

Innowacyjności sporządzonym 

przez Komisję Europejską, Polska należy 

do najsłabszej grupy „innowatorów 

o skromnych wynikach”. Na badania 

i rozwój przeznaczamy jedynie 0,77 proc. 

PKB, podczas gdy średnia w UE to 

2,03 proc. 

Zdaniem analityka Cinkciarz.pl niskie 

nakłady na innowacyjność nie wynikają 

tylko z braku odpowiednich środków. 

Komisja budżetowa Parlamentu 

Europejskiego przyjęła natomiast trzy 

nowelizacje rocznego budżetu Unii na 

rok 2013. Chodziło m.in. o jego zwiększenie 

o prawie 4 mld euro. Pieniądze 

te mają być przeznaczone na pokrycie 

zaległych płatności. 

– Okazało się, że tegoroczny budżet, 

czyli ten nieobjęty w nowej perspektywie 

finansowej jest deficytowy, 

tzn. Unia musiała ponieść więcej wydatków 

niż miała na to przeznaczonych 

środków finansowych – tłumaczy ekspert 

ds. europejskich. 

Przyjęcie poprawek miało jednak 

kluczowe znaczenie dla przyszłej, 

siedmioletniej perspektywy finansowej. 

Parlament domagał się bowiem, 

aby państwa zwiększyły swoje wkłady 

do unijnego budżetu na pokrycie tego 

deficytu i od tego uzależnił kontynuowanie 

prac nad perspektywą finansową 

2014-2020. W ubiegły czwartek udało 

się uzgodnić i zatwierdzić w komisji 

ds. rozwoju regionalnego zasady polityki 

spójności w nowej perspektywie 

finansowej. 

dr Piotr Wawrzyk 

z Uniwersytetu Warszawskiego 

– To raczej kwestia zachowawczości 

naszych przedsiębiorstw i ich nastawienia 

na krótki horyzont czasowy – twierdzi 

Lipka. – Szansą na zmianę jest nowa perspektywa 

budżetowa UE na lata 2014-20. 

Zakłada ona, że zdecydowanie więcej 

środków powinno iść na badania i rozwój. 

Miejmy nadzieję, że przedsiębiorcy 

wykorzystają tę okazję i przeznaczą dodatkowe 

pieniądze na poprawę efektywności 

i konkurencyjności – dodaje. 

Marcin Lipka 

analityk 

13

Joanna Ogrodniczuk, Renata Stępień 

Inteligentna Energia-Europa, po raz ostatni 

Krajowy Punkt Kontaktowy programu Inteligentna Energia – Europa 

Projekty informacyjno – promocyjne w dziedzinie energetyki w nowej perspektywie finansowej 

Rok 2013 był ostatnim, w którym można było ubiegać się o dofinansowanie 

w ramach programu „Inteligentna Energia – Europa”. Program IEE wspierał działania 

edukacyjno – promocyjne na rzecz poprawy efektywności energetycznej 

(SAVE), wykorzystania odnawialnych źródeł energii (ALTENER), oraz poprawy 

efektywności energetycznej oraz zastosowania odnawialnych źródeł energii 

w transporcie (STEER) 

Głównym celem programu było: 

• wspieranie polityki Unii Europejskiej w dziedzinie 

energetyki odnawialnej i efektywności energetycznej; 

• wsparcie dążenia do osiągnięcia celów wyznaczonych 

na 2020 rok; 

• zachęcenie do korzystania ze sprawdzonych 

„inteligentnych energetycznie” rozwiązań; 

• wpływ na innowacyjność oraz konkurencyjność 

gospodarki europejskiej; 

• przyczynienie się do tworzenia korzystnych 

warunków rynkowych. 

160 

140 

120 

100 

80 

60 

40 

20 

0 

136 

112 

99 

86 

89 

83 

76 

64 63 61 

38 

30 27 

22 23 

16 

16 

12 

16 

24 

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 

projekty złożone 

projekty rekomendowane 

Działania realizowane 

w ramach projektów IEE: 

• miały charakter międzynarodowy 

(min. 3 partnerów z różnych krajów); 

• były wynikiem współpracy i przyniosły efekty 

nie tylko lokalnie lub krajowo, ale na poziomie 

całej Wspólnoty Europejskiej; 

• nie miały charakteru inwestycyjnego czy badawczego; 

• rozwiązywały poza technologiczne bariery 

oraz stymulowały rynek w UE. 

Program IEE realizowany był w dwóch etapach: jako IEE I 

w latach 2003-2006 oraz IEE II od 2007 do 2013 r. Łączny budżet 

programu wyniósł ponad 900 mln euro. 

Dane udostępnione przez Agencję Wykonawczą pokazują, 

iż w ramach IEE II zrealizowano ogółem ponad 340 projektów 

promocyjno – informacyjnych, w których uczestniczyło ponad 

3200 organizacji z 32 krajów. Dofinansowanie wyniosło ponad 

390 mln euro. Szacuje się, że ponad 40 mln osób wzięło udział 

w działaniach podejmowanych w ramach realizowanych projektów. 

W Polsce od 2004 roku zrealizowano ponad 200 projektów 

współfinansowanych przez UE. Dane finansowe dostępne 

od 2008 roku pokazują, że w latach 2008-2013 polskie podmioty 

otrzymały na realizację działań ponad 13 mln euro. 

Rys. 1. Udział polskich podmiotów w programie IEE 

(projekty złożone do oceny oraz projekty rekomendowane 

do dofinansowania) 

Ostatnie wezwanie do składania wniosków cieszyło się 

ogromną popularnością. Do Agencji Wykonawczej wpłynęło 

525 wniosków o dofinansowanie. 94 podmioty z Polski wzięły 

udział w przygotowaniu 136 wniosków, z czego 24 uzyskały pozytywną 

rekomendację oceniających je ekspertów. 

50 

45 

40 

35 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

43 

SAVE 

8 

36 

ALTENER 

Rys. 2. Udział polskich podmiotów w wezwaniu 

do składania wniosków 2013 

21 

4 4 

STEER 

36 

Działania zintegrowane 

8 

złożone 

rekomendowane 

14

środki unijne 

W imieniu Komisji Europejskiej, zarządzaniem programem 

IEE zajmowała się Agencja Wykonawcza ds. Konkurencyjności 

i Innowacji (EACI). Komisja Europejska pozytywnie oceniła rezultaty 

programu IEE, podkreślając jego duży wkład w proces 

usuwania barier w rozwoju energetycznym oraz wpływ w dążeniu 

do zrównoważonego rozwoju krajów wspólnotowych. 

Krajowy Punkt Kontaktowy Programu IEE prowadzony 

przez Krajową Agencję Poszanowania Energii S.A. przez wiele 

lat pełnił rolę doradczą, prowadził szkolenia, dni informacyjne, 

pomagał w przygotowaniu wniosków aplikacyjnych. Eksperci 

z KAPE S.A. służyli pomocą licznym polskim podmiotom, wykorzystując 

swoje doświadczenie, przygotowując materiały informacyjne 

oraz publikacje, udzielając konsultacji indywidualnych. 

Przed nami nowa perspektywa czasowa i programowa. 

Od roku 2014 startuje program „Horyzont 2020”. Jest to kolejny, 

7-letni program ramowy Unii Europejskiej związany 

z finansowaniem działań badawczych oraz innowacyjnych. 

Budżet programu wynosi ponad 70 mld euro. 

Twórcy programu „Horyzont 2020” 

postawili sobie za zadanie skonstruowanie 

narzędzia wsparcia, które: 

• będzie odpowiedzią na kryzys gospodarczy w Europie; 

• wzmocni pozycję gospodarki europejskiej w świecie; 

• rozwieje obawy mieszkańców krajów wspólnotowych 

o ich miejsca pracy, stan zdrowia, środowisko naturalne; 

• zniweluje różnice między regionami pod względem 

ich potencjału naukowego i innowacyjnego. 

Program opiera się na trzech filarach: 

• doskonała nauka. W ramach którego finansowane 

będą pionierskie badania w zakresie nowych technologii 

oraz nowych dziedzin innowacji. Wsparcie skierowane 

będzie także na tworzenie nowej infrastruktury 

badawczej. W tym filarze będą też przyznawane 

stypendia akcji Maria Skłodowska-Curie. 

• wiodąca pozycja przemysłu. Środki z tego filaru będą 

przeznaczone na badania wzmacniające europejski 

przemysł, szczególnie w gałęziach najważniejszych dla 

gospodarki (teleinformatyka, fotonika, nanoelektronika, 

nanotechnologia, technologie kosmiczne). Unia chce 

stworzyć lepszy dostęp do instrumentów finasowania 

ryzyka, a także wpierać rozwój innowacyjności 

na poziomie małych i średnich przedsiębiorstw. 

• wyzwania społeczne. W trzecim filarze zwraca się 

szczególną uwagę na badania służące rozwojowi 

dziedzin ważnych społecznie, m. in. opieka zdrowotna, 

zmiany demograficzne, bezpieczeństwo społeczne, 

jakość życia mieszkańców Europy, zrównoważone 

rolnictwo i bezpieczeństwo żywności. W kręgu 

zainteresowań znajdą się również czysta i bezpieczna 

energia, inteligentny, zielony transport, efektywne 

wykorzystanie surowców naturalnych. 

„Horyzont 2020” ma się różnić 

od dotychczasowych programów 

pod względem: 

• uproszczonych zasadach przyznawania i rozliczania 

dotacji (szersza akceptacja kosztów bezpośrednich); 

• mniejszego zakresu oraz lepiej ukierunkowanej 

kontroli (minimalne wymagania dotyczące auditingu 

przy poszanowaniu zasad rzetelnego zarządzania 

finansowego); 

• większego poszanowania dla własności intelektualnej 

(szeroki dostęp do publikacji naukowych przy 

respektowaniu prawa własności intelektualnej); 

• szerokiego dostępu do finansowania dla wszystkich 

regionów, partnerów międzynarodowych, małych 

i średnich przedsiębiorstw. 

11 grudnia 2013 roku Komisja Europejska przedstawiła 

program działań w zakresie Energia na lata 2014-2015 oraz 

ogłosiła pierwsze wezwanie do składania wniosków obejmujące 

lata 2014-2015. Podmioty ubiegające się o dofinansowanie 

będą mogły skorzystać z ze środków alokowanych 

w trzech głównych działaniach: 

Efektywność energetyczna 

a. Budownictwo oraz konsumenci; 

b. Ciepłownictwo i chłodnictwo; 

c. Przemysł i produkty; 

d. Finansowanie zrównoważonej energii. 

Konkurencyjna nisko-węglowa energetyka 

a. Energia elektryczna, ciepło/chłód 

z odnawialnych źródeł; 

b. Modernizacja Europejskiej sieci energetycznej; 

c. Zapewnienie elastyczności systemu energetycznego 

poprzez rozwój technologii magazynowania energii; 

d. Zrównoważone biopaliwa oraz paliwa alternatywne; 

e. Umożliwienie dekarbonizacji wykorzystania 

paliw kopalnych podczas przechodzenia 

do gospodarki niskoemisyjnej; 

f. Wspieranie rozwoju Europejskiej Przestrzeni 

Badawczej w dziedzinie energetyki; 

g. Aspekty społeczne, środowiskowe 

oraz ekonomiczne systemów energetycznych; 

h. Działania przekrojowe. 

Inteligentne miasta i społeczności 

MŚP i ich pierwsze kroki 

w kierunku innowacji dla energii 

Pomysły, które wcześniej były dofinansowywane w ramach 

programu Inteligentna – Energia Europa będą mogły być dofinansowane 

w ramach priorytetów zawartych głównie w działaniach 

dotyczących efektywności energetycznej oraz konkurencyjna nisko-węglowa 

energetyka. Zdecydowano, że na działania miękkie 

finansowane wcześniej w ramach programu IEE przeznaczone 

zostanie minimum 15% budżetu programu Horyzont 2020. 

Najważniejsze 

zasady udziału w programie 

Horyzont 2020 to: 

Innowacyjność; 

Uproszczenie oraz spójność zasad; 

Dofinansowanie do projektów innowacyjnych 

wyniesie do 70 % kosztów kwalifikowanych 

w przypadku projektów innowacyjnych, 

zaś do 100% w przypadku projektów badawczo- 

-innowacyjnych oraz działań koordynujących 

i wspierających (koszty pośrednie 25% 

kwalifikowanych kosztów bezpośrednich); 

Projekty składane przez konsorcja minimum 

3 partnerów. 

Działalność KPK IEE jest finansowana ze środków Ministerstwa 

Gospodarki. 

Joanna Ogrodniczuk, Renata Stępień 

15

Katarzyna Walczyk-Matuszyk, Andrzej J. Galik 

Jak Polska wykorzystała 

możliwość uczestnictwa w Programie CIP 

(Konkurencyjność i Innowacje) 

Komponent Programu CIP – EIP Instrumenty Pozafinansowe w latach 2007-2013 

stanowił ofertę kompleksowego wsparcia dla sektora MŚP, w celu umożliwienia podnoszenia 

innowacyjności oraz komercjalizacji rozwiązań innowacyjnych. Program oferował 

wsparcie w następujących obszarach: sieć Enterprise Europe Network – sieć skupiająca 

30 punktów działających w Polsce w ramach 4 konsorcjów projektowych, działania 

na rzecz innowacyjności oraz projekty pilotażowe i powielania rynkowego. 

W okresie siedmiu lat z bezpośredniego wsparcia w ramach 

komponentu EIP skorzystało przeszło 130 małych i średnich 

przedsiębiorstw oraz instytucji wspierających te przedsiębiorstwa 

– m.in.: klastry, centra transferu technologii, uniwersytety i agencje 

rozwoju, które dzięki zdobytym grantom oferują szereg usług, 

narzędzi elektronicznych i baz danych, nakierowanych na podnoszenie 

innowacyjności w sektorze MŚP. Beneficjentami wsparcia 

były także duże przedsiębiorstwa. Znaczenie i wpływ EIP dla koła 

zamachowego gospodarki, jakim są niewątpliwie małe i średnie 

przedsiębiorstwa generujące w gospodarce europejskiej najwięcej 

miejsc pracy, ma zatem charakter długofalowy, nie ogranicza 

się bowiem jedynie do pojedynczych grantów, ale buduje cały 

ekosystem przyjaznego funkcjonowania. 

Wsparcie dla zielonych technologii 

Pośród puli wsparcia na szczególną uwagę zasługują projekty 

pilotażowe i powielania rynkowego, których celem jest wsparcie 

podmiotów z sektora MŚP, a także dużych przedsiębiorstw mających 

w zanadrzu ekoinnowacyjne w skali europejskiej rozwiązania 

we wdrożeniu tych rozwiązań na rynek. MŚP pozyskiwało 

zatem grant na opracowanie strategii marketingowej, budowę 

instalacji pilotażowej, sprawdzenie możliwości powielania na 

szeroką skalę. Schemat okazał się na tyle dużym sukcesem, 

że zdecydowano się na jego rozwinięcie i kontynuację już w nowym 

programie ramowym – Horyzont 2020. Mamy tutaj przykłady 

wspaniałych polskich sukcesów – jak choćby Mostostal 

Warszawa S.A., który z powodzeniem zrealizował projekty budowy 

nasypów drogowych z zużytych opon czy opracowania 

nowoczesnych materiałów budowlanych. Inne przykłady polskiego 

uczestnictwa to projekty: WASTERED – użycie preparatu 

LODOred do oczyszczania ścieków generowanych w przemyśle 

mięsnym (firma Prowater Sp. j.), GREN CAST – opracowanie 

innowacyjnych i energooszczędnych elementów konstrukcyjnych, 

otrzymywanych z ubocznych produktów wytwarzania 

energii w elektrowniach węglowych – popiołów lotnych (Mostostal 

Warszawa S.A.) czy NATURALISTA – znalezienie ponownego 

zastosowania dla poddanego recyklingowi starego obuwia 

i otrzymanie w jego wyniku w 100% recyklowalnego produktu 

(Gumplast Podhale Sp. z o.o.). Eksperyment z ekoinnowacyjnymi 

technologiami w Programie CIP powiódł się, teraz polskie 

przedsiębiorstwa będą miały nieocenioną szansę na wdrażanie 

swoich rozwiązań przy wykorzystaniu dużo wyższych funduszy 

z Horyzontu 2020. 

Natomiast komponent Programu CIP – ICT PSP (Podprogram na rzecz Wspierania 

Polityki w zakresie Technologii Informacyjnych i Komunikacyjnych) ukierunkowany był 

na wspieranie nowych inicjatyw w zakresie: 

• działań związanych z tworzeniem społeczeństwa 

informacyjnego o charakterze integrującym poprzez projekty 

typu Sieci Tematyczne i Sieci Najlepszych Praktyk; 

• działań związanych z innowacjami poprzez szersze 

stosowanie oraz inwestycje w ICT (promowanie innowacji 

w procesach, usługach i produktach istniejących dzięki ICT, 

partnerstwa na rzecz przyśpieszenia innowacji oraz inwestycji 

w ICT) poprzez projekty Pilotażowe typu B oraz 

• działań, związanych z jednolitą europejską przestrzenią 

informacyjną, zmierzających do ułatwienia dostępu do usług 

opartych na technologiach informacyjno-komunikacyjnych, 

poprawy warunków dla rozwoju zawartości cyfrowej oraz 

polegające na monitorowaniu europejskiego społeczeństwa 

informacyjnego poprzez projekty Pilotażowe typu A. 

Celem komponentu CIP-ICT PSP było wsparcie działań zmierzających 

do szybkiego wdrożenia technologii informacyjnych 

i komunikacyjnych w gospodarce oraz pobudzenie innowacyjności 

poprzez zwiększenie zakresu stosowania i inwestowania 

w te technologie. Na cały siedmioletni program ICT PSP przewidziano 

budżet w wysokości 825 mln €, a korzystać z niego mogły 

w pierwszej kolejności administracja publiczna, europejski przemysł 

z sektora Technologii Informacyjnych i Komunikacyjnych 

(ICT) oraz innowacyjne małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP). 

16

W ośmiu corocznie ogłaszanych konkursach kierowanych 

głównie do ministerstw, regionalnych i lokalnych jednostek administracji, 

organizacji publicznych i przedsiębiorstw, w tym MŚP 

wzięło udział 240 polskich wnioskodawców, z czego 72 uzyskało 

dofinansowanie i uczestniczy w 54 projektach. Osiągnięte rezultaty 

i miejsce Polski, wśród 36 najaktywniejszych krajów przedstawia 

rys. 1.: 

Uczestnictwo 36 najaktywniejszych krajów w projektach CIP — ICT PSP 

2500 

2000 

1500 

1000 

500 

33,0% 

27,7% 

38,1% 

49,5% 

43,3% 

40,0% 

35,8% 

32,8% 

29,5% 

48,5% 

39,6% 

37,7% 

35,8% 

25,3% 

33,8% 

31,3% 

47,7% 

30,0% 

240 

72 

28,4% 

29,4% 

44,7% 

40,2% 

38,5% 

37,3% 

EU15 

EU13 

AC+CC 

30,4% 31,8% 30,8% 

26,4% 

22,9% 

19,1% 

62,5% 

42,6% 

26,7% 

70,0% 

60,0% 

50,0% 

40,0% 

30,0% 

22,2% 

20,0% 

14,3% 

10,0% 

0 

0,0% 

Liczba uczestniów w zgłoszonych wnioskach Liczba uczestników w dofinansowanych projektach Współczynnik sukcesu 

Źródło: opracowanie KPK na podstawie baz DG-CNECT z 24.09.2013 r. 

200 

180 

160 

140 

120 

100 

80 

60 

40 

20 

0 

Udział polskich podmiotów w projektach CIP — ICT PSP 

12,50% 

16 

8 

2 4 

Konkurs 1 

2007 

Konkurs 2 

2008 

50,00% 

27 

40,74% 

11 

Konkurs 3 

2009 

Liczba złożonych wniosków 

Liczba złożonych wniosków z udziałem PL 

8 7 

2 0 

0,00% 

Konkurs 3BIS Konkurs 4 Konkurs 5 

2009 

2010 

2011 

Źródło: opracowanie KPK na podstawie baz DG-CNECT z 24.09.2013 r. 

26 

30,77% 

Liczba projektów przyjętych do realizacji z udziałem PL 

Współczynnik sukcesu 

(Liczba projektów przyjętych do realizacji z udziałem PL 

do liczby wniosków złożonych z u działem PL) 

38 

18,42% 

41 

31,71% 32,14% 

30,00% 

13 

Konkurs 6 

2012 

28 

9 

Konkurs 7 

2013 

60,00% 

50,00% 

40,00% 

20,00% 

10,00% 

0,00% 

Ostatecznie Polska zajęła, pod względem uczestnictwa, 

18 pozycję wśród 36 najbardziej aktywnych krajów „dając się wyprzedzić” 

Czechom, Rumunii i Słowenii, a spowodowane to było 

m.in. tym, że np. nie wszystkie polskie organizacje na szczeblu 

rządowym wyraziły chęć uczestniczenia w inicjatywach podprogramu 

CIP-ICT PSP, blokując tym samym możliwość uczestnictwa 

polskim jednostkom w projektach Pilotażowych typu A. 

Na stosunkowo niskie zainteresowanie projektami Programu CIP 

wpłynął również fakt, że dofinansowanie, jakie można było uzyskać 

nie przekraczało poziomu 50% kosztów kwalifikowanych 

uczestnictwa w projektach. Jak widać najbardziej aktywne kraje: 

Hiszpania, Włochy i Wielka Brytania nie miały z tym kłopotu, plasując 

swój udział w okolicach 500 uczestnictw. 

Natomiast, jak widać na kolejnym wykresie współczynnik 

sukcesu, osiągnięty przez polskich uczestników, wyniósł średnio 

30%, czyli co trzeci wniosek uzyskiwał dofinansowanie Komisji 

Europejskiej i jest nieznacznie niższy od średniej europejskiej 

(34,5%). 

Co dalej 

Program na rzecz Konkurencyjności i Innowacji kończy się 

z dniem 31 grudnia 2013 r., choć finansowane przez Program 

projekty będą realizowane do końca 2016 r. W kolejnej perspektywie 

finansowej program nie będzie kontynuowany w dotychczasowym 

kształcie. Znaczna część jego działań – Podprogram 

Inteligenta Energia (IEE) oraz Podprogram na rzecz Wspierania 

Polityki w zakresie Technologii Informacyjnych i Komunikacyjnych 

(CIP-ICT PSP), jak również część dotycząca innowacji w zakresie 

Podprogramu na rzecz Przedsiębiorczości i Innowacji (EIP) zostanie 

włączona do kolejnego programu ramowego – Horyzont 2020, 

w tym projekty pilotażowe i powielania rynkowego. Sieć Enterprise 

Europe Network, a także instrumenty finansowe z wyłączeniem instrumentu 

GIF-1 będą realizowane w ramach programu COSME. 

Warto wspomnieć, że oficjalne statystyki Europejskiego Banku 

Inwestycyjnego w Luksemburgu wskazują na wyjątkowo niskie 

zaangażowanie venture capital w zakresie finansowani projektów 

innowacyjnych w Polsce, stąd pewnie decyzja o przesunięciu instrumentu 

GIF-1 do Horyzontu 2020. 

Katarzyna Walczyk-Matuszyk, 

Andrzej J. Galik 

Eksperci w Krajowym Punkcie Kontaktowym 

Programów Badawczych UE 

17

Śląskie jest zielone 

Jaworznickie Sanktuarium 

stawia na energię odnawialną 

Salka konferencyjna Sanktuarium Matki Boskiej Nieustającej Pomocy 

w Jaworznie była w grudniu miejscem konferencji prasowej zorganizowanej 

przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki 

Wodnej w Katowicach. Miejsce na spotkanie z dziennikarzami nie zostało 

wybrane przypadkowo; kościół jest przykładem zastosowania paneli 

fotowoltanicznych w obiektach użyteczności publicznej 

Instalacja fotowoltaniczna została 

zamontowana na dachu kościoła 

w 2011 roku. Należy do jednej z czterech 

największych zarejestrowanych 

w kraju. Sanktuarium w Jaworznie, to 

pierwszy w Polsce kościół, którego 

proboszcz i Rada Parafialna zdecydowała 

się zamontować na dachu 

świątyni instalację fotowoltaniczną, 

oświetlającą i ogrzewającą obiekt sakralny. 

Pomysłodawcą przedsięwzięcia był 

parafianin Marian Błaszkiewicz. Idea zrodziła 

się podczas zwiedzania niemieckich 

kościołów, gdzie podpatrzył ekologiczną 

nowinkę i… postanowił zainteresować 

nią swoją rodzinną parafię. W Europie 

Zachodniej instalacja fotowoltaniczna nie 

jest już żadną nowością. Takie rozwiązanie 

ekologiczne często stosuje się, nie 

tylko w kościołach, ale również obiektach 

użyteczności publicznej. 

– Prawie płaski dach nowoczesnego 

kościoła idealnie nadawał się od południowej 

strony na zamocowanie modułów 

fotowoltanicznych. Inaczej niż tradycyjne 

panele słoneczne nie podgrzewają 

one cieczy, lecz same wytwarzają na zaciskach 

energię elektryczną – w pogodny 

dzień dają nawet do 400 kWh prądu. Potem 

stałe napięcie przekształcane jest na 

zmienne 230 V, które już płynie do gniazdek 

w budynkach, zasila lampy i grzejniki. 

Latem energii jest więcej niż potrzeba 

i nadmiar sprzedajemy do sieci energetycznej 

– objaśnia pomysłodawca. 

A wygląda to w szczegółach tak: Na 

dachu jaworznickiego sanktuarium 

zamontowano 312 paneli fotowoltaicznych 

o wymiarach 90 na 160 cm 

Sanktuarium w Jaworznie 

i mocy max 230 W każdy. Zajmują one 

łącznie 500 m kw., czyli jedną trzecią 

dachu sanktuarium. Rocznie dają 

one ok. 65 tys. kWh. Co umożliwia 

oświetlenie kościoła i dzięki ogrzewaniu 

podłogowemu, utrzymanie stałej 

temperatury, ok. 9 stopni w pomieszczeniach. 

W kościele podgrzewane są 

także siedzenia ławek. 

– Wahałem się, pytałem parafian, a ci 

po namyśle zdecydowali, że jednak warto 

spróbować – mówi ks. proboszcz Józef 

Lenda, kustosz sanktuarium. 

Argument za „własną elektrownią” był 

ekonomiczny, z powodu podwyżek cen 

prądu kasa gigantycznego sanktuarium 

ciągle świeciła pustkami. Jednak koszt 

instalacji fotowoltaicznej (na świecie to 

ciągle rzadkość) był ogromny – prawie 

1 mln zł. Skąd zdobyć takie pieniądze 

Ekologiczne rozwiązania energetyczne 

dotuje Wojewódzki Fundusz 

Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 

w Katowicach, ale wniosek z Jaworzna 

zaskoczył urzędników, dla nich 

też był nowością. Ostatecznie katowicki 

WFOŚiGW dofinansował całość zadania 

do 72 proc. kosztów kwalifikowanych. 

Dotacja wyniosła 283 tys. złotych, 

a preferencyjna pożyczka 536 tys. zło- 

18


środowisko 

tych. Pozostałe koszty stanowiły wkład 

własny inwestora. 

– Dofinansowanie tej inwestycji było 

możliwe – jak wyjaśniła Prezes Wojewódzkiego 

Funduszu Ochrony Środowiska 

i Gospodarki Wodnej w Katowicach 

Gabriela Lenartowicz, między innymi 

dzięki opłatom ekologicznym, które płaci 

Elektrownia Jaworzno. Dodała, że zamontowana 

na dachu kościoła instalacja 

została bardzo starannie wykonana, 

co wpływa na jej dużą efektywność. 

Dzięki tej instalacji nie tylko osiągnięto 

efekty ekonomiczne, ale i środowiskowe. 

Znacznemu zmniejszeniu uległa 

w Jaworznie emisja rocznych zanieczyszczeń 

pyłowo-gazowych do atmosfery. 

Pyłu o 27 kilogramów, a dwutlenku siarki 

o 290 kg rocznie, tlenku azotu o 171 kg, 

dwutlenku węgla o 94 tys. kg i tlenku węgla 

o 213 kg. 

Policzono, że koszt instalacji nowej 

generacji zwróci się w ciągu 10 lat, 

ale ze względu na pozyskiwanie nieco 

więcej energii niż zakładano, może 

to nastąpić już po 9 latach. Trwałość 

instalacji przewidziana jest na okres 

25-30 lat. 

O inwestycji w Jaworznie zrobiło się 

głośno nie tylko w regionie, ale i w kraju. 

Ksiądz Lenda nie nadąża odbierać telefonów: 

dzwonią księża z innych parafii, 

przedsiębiorcy i wielu zwykłych ludzi, którzy 

też chcieliby zbudować własne elektrownie 

słoneczne na dachach domów, 

kościołów i hal fabrycznych. 

Marian Błaszkiewicz ma nadzieję, że 

kościelna instalacja przekona niedowiarków. 

Ocenia, że w Polsce ciągle brakuje 

informacji o fotowoltaice, przepisy za nią 

nie nadążają, a wielu myli ją z tradycyjnymi 

panelami słonecznymi na gorącą ciecz. 

– Gdy budowano sanktuarium, większość 

urządzeń, jak ogrzewanie podłogowe 

pod granitową płytą, zaprojekto- 

wano z myślą o energii elektrycznej, bo 

wtedy było to opłacalne. Potem latami 

modliliśmy się, dygocząc z zimna, i zawsze 

powtarzałem, że mamy tu wóz, tylko 

konia brakuje – wspomina Błaszkiewicz. 

– A teraz mamy już tego konia. Na dachu! 

Biorąc pod uwagę ekonomiczne, 

środowiskowe i edukacyjne korzyści 

Instalacja fotowoltaniczna robi wrażenie 

Kościół ogrzewany eko-energią 

Uczestnicy spotkania żywo dyskutowali o zamontowanych panelach 

Dziennikarze pytają Prezes Lenartowicz 

Podczas konferencji prasowej 

Senator RP B. Śmigielski (drugi z prawej) 

19


Jaworznickie Sanktuarium 

stawia na energię odnawialną 

W skrócie: 

Nagrodę dla Rady Parafialnej odbiera ksiądz 

proboszcz Józef Lenda, kustosz Sanktuarium 

wynikające z zastosowania w instalacji 

użyteczności publicznej najnowocześniejszych 

technologii wykorzystujących 

odnawialne źródła energii, senator Bogusław 

Śmigielski wystąpił do Wojewódzkiego 

Funduszu Ochrony Środowiska 

i Gospodarki Wodnej w Katowicach 

z wnioskiem o wyróżnienie tej inicjatywy 

w sposób szczególny – jako modelowej 

inwestycji w regionie, służącej zarówno 

ochronie środowiska, jak i kształtowaniu 

świadomości ekologicznej mieszkańców. 

Zarząd Funduszu przyznał Radzie 

Parafialnej przy Sanktuarium nagrodę 

finansową, za społeczną aktywność 

i innowacyjność w postaci zastosowania 

paneli fotowoltanicznych na budynku 

kościoła. Ksiądz proboszcz Lenda, powiedział 

odbierając nagrodę, że przeznaczy 

ją na spłatę raty pożyczki. Zaraz 

widać, że pieniądze trafiły do dobrego 

Urządzenie instalacji 

Bernard Błaszczyk Regionalny Dyrektor 

Ochrony Środowiska z dziennikarzem 

gospodarza. Kustosz Sanktuarium myśli 

już także o kolejnych inwestycjach ekologicznych; 

na dachu budowanej plebanii, 

także ma powstać instalacja fotowoltaniczna. 

Ma także powstać „pompa 

ciepła” (dlatego wykonuje się 18 odwiertów), 

to kolejny krok w kierunku niezależności 

energetycznej parafii. Nic tylko 

przyklasnąć Parafianom i księdzu proboszczowi, 

no i brać przykład. 

Polskie gospodarstwa domowe 

zamontowały już prawie 600 tys. metrów 

kwadratowych kolektorów słonecznych 

i ogniw fotowoltaicznych, 

a jeszcze w 2000 roku mieliśmy zaledwie 

21 tys. m kw. specjalnych luster 

solarnych. Według szacunków dostępnych 

na stronie www Instytutu Energetyki 

Odnawialnej (IEO) w ciągu ostatnich 

dwunastu lat ilość zamontowanych kolektorów 

słonecznych w gospodarstwach 

domowych w Polsce wzrosła 23-krotnie! 

Eksperci z IEO uważają, że jeśli takie 

tempo zakupu i montażu się utrzyma, to za 

siedem lat Polska znajdzie się na piątym 

miejscu w Europie, pod względem liczby 

zainstalowanych baterii słonecznych i ogniw 

fotowoltaicznych, wyprzedzając m.in. 

Grecję, Austrię czy Portugalię. 

Polacy złożyli w 2012 roku 28,8 tys. 

wniosków o dotacje do tego typu urządzeń. 

Zainteresowanie jest tak duże, 

że władze NFOŚiGW zdecydowały się 

zwiększyć budżet na dopłaty z 300 do 

450 mln zł. Rok 2013 pod tym względem 

był także bardzo dobry. Niedługo przyjdzie 

pora na podsumowania. 

Ilona Saft 

Gabriela Lenartowicz 

na czele Konwentu 

Pod koniec ubiegłego miesiąca, w Warszawie, 

odbywał się Konwent Prezesów 

WFOŚiGW. Podczas jego trwania Gabriela 

Lenartowicz, prezes WFOŚiGW 

w Katowicach, została wybrana jego 

przewodniczącą. 

Konwent tworzą prezesi 16 funduszy 

wojewódzkich. Jego głównym zadaniem 

jest współdziałanie z parlamentem, ministrem 

środowiska, Narodowym Funduszem 

Ochrony Środowiska i Gospodarki 

Wodnej oraz innymi instytucjami centralnymi. 

Członkowie Konwentu tworzą 

opinie do projektów, aktów prawnych 

– wpływających na działalność wojewódzkich 

funduszy. Konwent koordynuje 

także wypracowywanie stanowisk 

i programów, dotyczących finansowania 

przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska 

i gospodarki wodnej. 

Pieniądze na czyste 

środowisko 

W Polsce w ciągu ostatnich sześciu 

lat wdrażania Programu Operacyjnego 

Infrastruktura i Środowisko, powstało 

ponad 4,6 tys. km kanalizacji i wodociągów. 

Możliwe to było dzięki wsparciu 

Unii Europejskiej oraz Wojewódzkich 

Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki 

Wodnej. Samorządy do końca roku 

mogą jeszcze sięgnąć po 150 mln euro, 

w kolejnym konkursie na inwestycje 

wodno-ściekowe. Wojewódzkie Fundusze 

Ochrony Środowiska i Gospodarki 

Wodnej podsumowały efekt obsługi 

tego największego unijnego programu 

pomocowego, na konferencji prasowej 

9 grudnia bieżącego roku w Kołobrzegu. 

W konferencji wzięła udział 

Gabriela Lenartowicz – Przewodnicząca 

Konwentu Prezesów WFOŚiGW, prezes 

WFOŚiGW w Katowicach. 

/isa/ 

20


środowisko 

Program Operacyjny 

Infrastruktura i Środowisko 

w ciągu ostatnich sześciu lat 

W Polsce w ciągu ostatnich sześciu lat 

wdrażania Programu Operacyjnego Infrastruktura 

i Środowisko powstało ponad 

4,6 tys. km kanalizacji i wodociągów. 

Możliwe to było dzięki wsparciu 

z Unii Europejskiej oraz wojewódzkich 

funduszy ochrony środowiska i gospodarki 

wodnej. Samorządy do końca 

tego roku mogą jeszcze sięgnąć po 

150 mln euro w kolejnym konkursie na 

inwestycje wodno-ściekowe. 

Środki unijne w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 

– to 28 mld euro, o tym przypomniano na konferencji beneficjentom 

Wojewódzkie fundusze ochrony środowiska 

podsumowały efekty obsługi 

tego największego unijnego programu 

pomocowego 9 grudnia br. w Kołobrzegu, 

podczas konferencji prasowej z udziałem 

Gabrieli Lenartowicz – przewodniczącej 

Konwentu Prezesów WFOŚiGW i prezes 

WFOŚiGW w Katowicach. 

W Polsce, za unijne i krajowe środki 

z Funduszy, wybudowano i zmodernizowano 

48 oczyszczalni ścieków. Ich łączna 

przepustowość wynosi 850 tys. m 3 na 

dobę. Całkowity koszt projektów wdrażanych 

przez WFOŚiGW w ramach POIiŚ 

wynosi ponad 9,5 mld zł, w tym wkład UE 

to blisko 5 mld zł – stwierdzono podczas 

konferencji. 

Wojewódzkie Fundusze zawarły 

łącznie 231 umów na zadania z gospodarki 

wodno-ściekowej i odpadowej. 

Zdaniem wielu ekspertów ze swoim 

wieloletnim doświadczeniem warunkują 

one skuteczną i efektywną obsługę zadań 

w nowej perspektywie finansowej 

2014-2020. 

– Fundusze – jak stwierdziła podczas 

konferencji prezes Gabriela Lenartowicz 

– chciałyby nadal pełnić taką rolę, wykorzystując 

dotychczasowe doświadczenie. 

Przede wszystkim dlatego, że są blisko 

regionalnych beneficjentów, mają niskie 

koszty obsługi, doskonale przeszkoloną 

kadrę pracowników oraz możliwości 

szybkiego wspierania projektów, tanimi 

pożyczkami ze środków krajowych – dodała 

G. Lenartowicz. 

Środki unijne w ramach Programu 

Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 to 

około 28 mld euro. To największa kwota 

pośród programów realizowanych kiedykolwiek 

w Unii Europejskiej, służąca 

rozwojowi infrastruktury, budowie dróg, 

kolei, mostów i kanalizacji, jak również 

obiektów nauki. Prawie 5 mld euro wydano 

na projekty związane z ochroną 

środowiska. 

Do końca tego roku trwa jeszcze 

konkursowy nabór wniosków, ogłoszony 

przez Ministerstwo Środowiska o dofinansowanie 

projektów dotyczących gospodarki 

wodno-ściekowej. O wsparcie 

mogą ubiegać się samorządy i ich związki 

oraz podmioty realizujące ich zadania 

własne. Do wykorzystania na inwestycje 

zostało 150 mln euro. 

Uczestnicy Konferencji podsumowującej Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, która odbyła się w Katowicach 

Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów 

Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach 

21

Biuro Regionalne Województwa Śląskiego w Brukseli 

What a wonderful 

czyli początek 

Tegoroczna edycja Dni Śląskich w Brukseli rozpoczęła się 26 listopada 

koncertem jazzowym „What a wonderful world” w wykonaniu Lothara 

Dziwoki z zespołem. W imieniu Województwa Śląskiego uroczystość otworzył 

Wojciech Zamorski, radny województwa, Jerzy Buzek, Poseł do 

Parlamentu Europejskiego oraz Magdalena Chawuła-Kosuri, Dyrektor 

Biura Regionalnego Województwa Śląskiego w Brukseli 

Lothar Dziwoki 

Wojciech Zamorski – radny Województwa 

Śląskiego 

Jerzy Buzek – Poseł do Parlamentu 

Europejskiego, były Przewodniczący PE, 

były Premier RP 

Goscie specjalni koncertu 

22


prosto z Brukseli 

world… 

V Dni Śląskich w Brukseli 

Lothar Dziwoki z zespołem 

Następnie Lothar Dziwoki wraz z zespołem, 

dzięki wspaniałemu wykonaniu 

największych standardów jazzowych 

Luisa Armstronga, George'a 

Gershwina i in., przenieśli brukselską 

publiczność na ulice Nowego Orleanu. 

„Skarby Śląska”, jak określiła 

muzyków Małgorzata Handzlik, Poseł 

do Parlamentu Europejskiego, 

która razem z Arturem Harazimem, 

Ambasadorem RP w Brukseli oraz 

Eurodeputowanym Bogdanem Marcinkiewiczem 

znaleźli się pośród gości 

honorowych, pokazali talent i niezwykłą 

technikę grania, równocześnie 

dbając o atmosferę spotkania. 

Lothar Dziwoki to nie tylko muzyk 

jazzowy, ale także aranżer, wokalista, 

dyrygent jak i wieloletni wykładowca na 

Wydziale Jazzu i Muzyki Rozrywkowej 

Akademii Muzycznej w Katowicach. 

Jest założycielem zespołu „LOTHARSI”, 

Żorskiej Orkiestry Rozrywkowej oraz 

inicjatorem International Easy Jazz Festival 

i niewątpliwą gwiazdą tegorocznych 

Dni Śląskich. 

Koncert był pierwszą z atrakcji zaplanowanych 

na V Dni Śląskie w Brukseli. 

Patronat medialny nad wydarzeniem objęli: 

Dziennik Zachodni, TVP Katowice oraz Radio Katowice 

23


Piąta Pora Roku 

na Dniach Śląskich w Brukseli 

Piąta Pora Roku w reżyserii Jerzego Domaradzkiego, czyli kolejne wydarzenie 

zorganizowane przez Biuro Regionalne Województwa Śląskiego 

w Brukseli w ramach Dni Śląskich 

Wystawa z okazji 150-lecia Powstania Styczniowego 

Pokaz filmowy odbył się w samym 

sercu miasta, czyli w kinie w Galeriach 

Królewskich w Brukseli. 

Projekcje uświetniła obecność scenarzystki 

filmu, Natalii Pryzowicz, która 

przybliżyła zgromadzonej publiczności 

kulisy jego produkcji. 

Piąta pora roku to ciepła i wzruszająca 

opowieść o dwójce dojrzałych 

ludzi, którzy wyruszają w podróż po 

Polsce. Barbara, owdowiała nauczy- 

cielka muzyki oraz Witek, emerytowany 

górnik wyruszają ze Śląska nad Bałtyk. 

Dla niej to pożegnanie z ukochanym, 

dla niego pierwsza podróż nad morze. 

Wszystko ich dzieli. Witek jest prostym 

chłopem, Barbara z kolei to prawdziwa 

arystokratka. Zderzenie dwóch światów 

najdobitniej uwyraźnia się w kwestii 

muzycznego gustu. Oboje kochają 

muzykę, jednak Barbara, sama grająca 

na pianinie, jest miłośniczką muzyki 

klasycznej, podczas gdy Witek gustuje 

Pokaz filmu „Piąta pora roku” 

w Galeriach Krolewskich 

Tłem do wydarzenia była wystawa poświęcona 

150. rocznicy wybuchu Powstanie Styczniowego 

w disco-polo, dorabiając sobie na wieczornych 

potańcówkach. Stopniowo 

jednak towarzysze wspólnej podróży 

zaczynają przekonywać się do siebie, 

a początkowe animozje przeradzają się 

w głębszą zażyłość i dojrzałe uczucie. 

24


prosto z Brukseli 

Wystawa „Cyberfoto” 

w brukselskiej galerii 

Katarzyny Napiórkowskiej 

Wystawa Międzynarodowego Konkursu Cyfrowej Kreacji „Cyberfoto” 

to kolejne wydarzenie zorganizowane przez Biuro Regionalne Województwa 

Śląskiego w Brukseli w ramach Dni Śląskich 

10 grudnia br. w brukselskiej galerii 

Katarzyny Napiórkowskiej odbyło się 

otwarcie wystawy prezentującej najlepsze 

prace cyfrowej fotokreacji „Cyberfoto”. 

Organizatorem wydarzenia 

było Biuro Regionalne Województwa 

Śląskiego w Brukseli we współpracy 

z Regionalnym Ośrodkiem Kultury 

w Częstochowie. 

Konkurs CYBERFOTO jest co roku 

organizowany przez częstochowski Re- 

gionalny Ośrodek Kultury i ma na celu 

prezentację możliwości kreacji obrazu 

fotograficznego poprzez zastosowanie 

komputera i współczesnych technik 

obrazowania. Konkurs jest dostępny 

dla wszystkich fotografujących. Materiałem 

wyjściowym do przetworzeń cyfrowych 

jest tradycyjna fotografia, bądź 

fotografia wykonana metodą cyfrową. 

Pierwsza nagroda już w szesnastej edycji 

konkursu przypadła Aurelii Pachołek 

za cykl prac „Koniec rzeczywistości”. 

KULTURAlnie 

w Województwie Śląskim 

Wydarzenie uświetniła obecność 

pomysłodawcy konkursu, Sławomira 

Jodłowskiego, który przybliżył zgromadzonej 

publiczności pomysł powstania 

konkursu „Cyberfoto”. 

Ekspozycja była dostępna 

w Brukseli, w Galerii 

Katarzyny Napiórkowskiej 

w dniach 9-15 grudnia br. 

20 listopada, w siedzibie Biura Regionalnego Województwa Śląskiego 

odbyło się kolejne spotkanie Klubu Sympatyków Śląskiego. 

Aleksandra Gajewska, Wice Marszałek Województwa wraz z Przemysławem Smyczkiem, 

Dyrektorem Wydziału Kultury Województwa Śląskiego przedstawili zaproszonym 

gościom, jakże bogatą ofertę kulturalną naszego regionu. Spotkanie uświetnił 

swoją obecnością Ambasador RP w Królestwie Belgii, Artur Harazim 

Jak powiedziała Pani Marszałek, Śląsk 

przestaje kojarzyć się z czarnym śniegiem, 

kopalniami i smogiem, a jest 

utożsamiany z Industriadą i Szlakiem 

Zabytków Techniki, ze wspaniałymi 

scenami teatralnymi, operową i baletową, 

Szlakiem Orlich Gniazd, Zespołem 

Pieśni i Tańca Śląsk, wspaniałymi 

festiwalami. 

Województwo Śląskie może poszczycić 

się licznymi instytucjami kultury. 

Nie każdy wie, że w naszym regionie mieści 

się 19 teatrów i instytucji muzycznych 

(w tym 1 opera, 3 filharmonie), 51 kin, 

56 muzeów, 39 galerii i salonów sztuki, 

362 domów i ośrodków kultury i 804 bibliotek. 

Nic też dziwnego, że oferta kulturalna 

jest tak różnorodna i bogata. 

Teatr Rozrywki w Chorzowie, Ars 

Cameralis Silesiae Superioris, Teatr 

Śląski, Narodowa Orkiestra Symfoniczna 

Polskiego Radia w Katowicach, 

Zespół Pieśni i Tańca Śląsk, OFF Festiwal, 

Rawa Blues Festival, Tydzień 

Kultury Beskidzkiej to marki rozpoznawalne 

nie tylko poza granicami kraju, 

ale i Europy. 

25

Małgorzata Sołtys 

Na dzień 

przed… 

Dobiega końca rok 2013. Przed chwilą spadł pierwszy śnieg, a my coraz 

częściej myślimy o świętach. Może nawet niektórzy kupili już prezenty Tworzymy 

plany na kolejny rok. Czy będzie lepszy niż mijający Czy wydarzy się 

coś ważnego Na to pierwsze pytanie niestety nie potrafimy odpowiedzieć, 

choć wszystkim życzymy, żeby tak było. Natomiast, jeśli chodzi o drugie, mówimy 

zdecydowanie „tak”. Rok 2014 będzie bardzo ważny dla nas wszystkich 

– Europejczyków i szczególny dla Polaków 

10 lat razem 

Pierwszym niezwykle istotnym wydarzeniem 

będą na pewno obchody 

10. rocznicy członkostwa Polski 

w Unii Europejskiej. Kto by pomyślał, 

że minęło już dziesięć lat od pamiętnej 

nocy z 30 kwietnia na 1 maja 

2004 roku, kiedy to ówczesny Prezydent 

RP przy dźwiękach hymnów 

Polski i Unii Europejskiej wciągnął 

na maszt błękitną flagę z dwunastoma 

złotymi gwiazdkami. 

1 maja 2014 roku będzie na pewno 

momentem podsumowań. Wiele osób 

będzie się zastanawiać, co przyniosło 

nam członkostwo w Unii Europejskiej 

i jakie korzyści wciąż z niego czerpiemy. 

Zalety członkostwa można by wymieniać 

bardzo długo. Niektóre z nich 

widać gołym okiem, inne wydają nam 

się tak oczywiste, że nawet ich nie dostrzegamy. 

Drogi i mosty wybudowane 

przy wsparciu unijnych pieniędzy. Wyremontowane 

i wyposażone w nowoczesny 

sprzęt szkoły. Bezpłatne szkolenia 

i kursy. To tylko niektóre z zalet 

korzystania z Funduszy Europejskich. 

Co jeszcze zyskaliśmy dzięki Unii Europejskiej 

Wyliczankę warto zacząć 

od otwartych granic, możliwości nauki 

i pracy za granicą oraz głosowania 

i kandydowania w wyborach lokalnych 

w państwie zamieszkania, bez względu 

na to, czy jesteśmy jego obywatelem. 

Na czym skończyć tę wyliczankę Może 

na wielu unijnych regulacjach, dzięki 

którym chronione są nasze prawa, jako 

konsumentów, pasażerów czy pacjentów 

Możemy korzystać z tańszych 

rozmów międzynarodowych, zabezpieczenia 

społecznego oraz domagać 

się uznania naszych kwalifikacji zawodowych 

i wykształcenia. To i tak nie 

wszystko… 

Po upływie dziesięciu lat od wstąpienia 

Polski do Unii Europejskiej trudno 

wyobrazić sobie, jak wyglądałoby nasze 

życie, gdybyśmy nie skorzystali z tej 

szansy i powiedzieli Europie „nie”, albo 

Twój głos 

się 

liczy! 

chociażby „jeszcze nie teraz”. Młodzi 

ludzie, którzy nie pamiętają czasów 

sprzed integracji, pewnie zdziwiliby się 

bardzo, gdyby musieli stać w długich 

kolejkach na granicy polsko-niemieckiej 

albo nie mogli skorzystać z zagranicznych 

wymian w ramach projektów europejskich. 

Cóż – korzyści z członkostwa 

są tak ściśle związane z dzisiejszą 

rzeczywistością, że nikt nawet nie myśli 

o przyczynach takiego stanu rzeczy. 

1 maja 2014 roku będzie też doskonałym 

momentem do świętowania. 

W tym uroczystym dniu nie możemy 

zapominać bowiem, że członkostwo 

26

prosto z Europy 

naszego kraju w Unii Europejskiej to 

zasługa wszystkich Polaków. To my, 

w ogólnokrajowym referendum, które 

odbyło się 7 i 8 czerwca 2003 roku 

powiedzieliśmy Unii Europejskiej ostateczne 

„tak”. Dzięki naszej decyzji Polska 

stała się kolejnym członkiem zjednoczonej 

rodziny państw europejskich. 

Na pewno jest się z czego cieszyć – 

z decyzji Polaków dumne powinny być 

zarówno obecne, jak i przyszłe pokolenia. 

Wszyscy do urn 

Poza wspólnym świętowaniem 10. rocznicy 

członkostwa w Unii Europejskiej 

w roku 2014 otrzymamy możliwość 

skorzystania z jednego z naszych podstawowych 

uprawnień, jako obywateli 

Unii Europejskiej. 25 maja 2014 roku 

w Polsce, a w całej Unii pomiędzy 22 

a 25 maja, odbędą się wybory do Parlamentu 

Europejskiego. 

Do tego ważnego wydarzenia przygotować 

miał nas między innymi obchodzony 

pod hasłem Europejskiego 

Roku Obywateli rok 2013. Organizowane 

w jego ramach wydarzenia przypominały 

nam, że jednym z podstawowych 

uprawnień Europejczyków jest 

możliwość głosowania i kandydowania 

w wyborach do Parlamentu Europejskiego 

właśnie. 

Na kilka miesięcy przed wyborami 

warto uzmysłowić sobie, jak niezwykłą 

instytucją jest Parlament Europejski, jak 

ważne – wpływające na życie każdego 

z nas – decyzje podejmuje niemal codziennie 

oraz dlaczego frekwencja wyborcza 

jest tak istotna. 

Wszystkim, którzy jeszcze tego nie 

wiedzą przypominamy, że Parlament 

Europejski jest ciałem jedynym w swoim 

rodzaju. Jest to jedyna instytucja, która 

w sposób bezpośredni reprezentuje 

głos mieszkańców Unii Europejskiej 

oraz jedyna demokratyczna instytucja 

parlamentarna o takim zasięgu terytorialnym 

i artykułująca interesy, tak dużej 

liczby ludności na całym świecie. 

Ponadto, z czego pewnie niewiele 

osób zdaje sobie sprawę, około 

2/3 przepisów prawa obowiązującego 

w Polsce, a także w innych państwach 

członkowskich, powstaje w Parlamencie 

Europejskim. Oznacza to, że jego 

wpływ na życie Europejczyków jest 

ogromny – podobnie jak nasz wpływ na 

jego kształt. 

Jeśli pomimo tego wciąż nie jesteście 

pewni, czy 25 maja udać się do 

lokalu wyborczego przytoczymy pewien 

matematyczny przykład. Otóż: w ostatnich 

wyborach do Parlamentu Europejskiego, 

w roku 2009, nie uczestniczyło 

aż 23 200 509 spośród 38 135 876 Polaków 

uprawnionych do głosowania. 

To tak, jakby nie zagłosował nikt w Finlandii, 

Irlandii, Słowenii, Estonii, Luksemburgu 

oraz na Litwie, Łotwie, Cyprze 

i Malcie… 

Warto więc dobrze się zastanowić, 

zanim 25 maja 2014 roku postanowimy 

zostać w domu. 

Rocznic 

ciąg dalszy 

Rok 2014 obfitować będzie także 

w szereg innych rocznic. Wśród nich 

na pierwszym miejscu wymienić należy 

25. rocznicę pierwszych częściowo 

wolnych wyborów, które odbyły się 

4 czerwca 1989 roku czy też 15-lecie 

naszego członkostwa w NATO, do którego 

oficjalnie przystąpiliśmy 12 marca 

1999 roku. 

Pora więc przygotować się do 

świętowania i cieszyć się z drogi, jaką 

w ciągu ostatnich 25 lat przeszła Polska: 

od wolnych wyborów, poprzez 

członkostwo w NATO, aż do przyłączenia 

się do rodziny państw zjednoczonej 

Europy. 

Małgorzata Sołtys, 

Punkt Informacji Europejskiej 

Europe Direct – Katowice 

27


Zapomniane społeczeństwo 

w Europie 

W UE mieszka ok. 10 mln Romów. 

To więcej niż łączna liczba obywateli 

Słowenii, Litwy, Łotwy, Estonii, Malty 

i Luksemburga. Gdyby Romowie żyli 

we własnym kraju, byłby to 10. najludniejszy 

kraj w UE – z populacją większą 

niż Belgia, Grecja, Węgry, Szwecja, 

Finlandia, Dania i Bułgaria. Byłby 

też najbiedniejszy. Jako państwo UE 

mieliby prawo do wyboru ponad 20 europosłów 

oraz możliwość zarządzania 

miliardami euro z funduszy unijnych na 

swój rozwój społeczny i gospodarczy, 

mieliby prawo weta w takich kwestiach 

jak unijny budżet. Mieliby swojego Komisarza, 

przedstawiciela w Trybunale 

Obrachunkowym i Trybunale Sprawiedliwości. 

Mieliby ustawodawstwo 

w zakresie zabezpieczeń socjalnych 

czy walki z dyskryminacją. 

Ale Romowie nie mają swojego 

własnego państwa, ich społeczności są 

rozrzucone po wielu krajach wspólnoty. 

Oficjalnie są unijnymi obywatelami takimi 

jak inni, jednak w rzeczywistości 

doświadczają upokarzającej segregacji, 

będąc postrzeganymi często jako niechciani 

obywatele „innego” narodu. 

Są najsłabiej reprezentowaną społecznością 

w demokratycznej Europie. 

Praktycznie nie ma ich w parlamentach 

narodowych, rządach. Mają jednego posła 

w Parlamencie Europejskim i… żadnej 

reprezentacji na wysokim szczeblu 

unijnej administracji. 

Od wieków doświadczają prześladowań. 

Poniżej kilka faktów. 

• Romowie dotarli na Bałkany około 

XII w. migrując z subkontynentu 

indyjskiego. W każdym kraju dokąd 

zawitali, czekały ich szykany. 

• W XVII w. w Hiszpanii „los gitanos” 

nie mieli prawa się żenić, kobiety 

i mężczyźni byli umieszczani 

w osobnych gettach, a ich dzieci 

zabierano do sierocińców. 

• Pod rządami Habsburgów, 

za panowania Marii Teresy 

(1740-1780) próbowano zmusić 

Romów do osiedlenia się na stałe, 

pozbawiając ich prawa do własnych 

koni i wozów. Zakazano małżeństw 

między Romami. Kolejny władca 

imperialny Józef II zakazał im 

noszenia tradycyjnej romskiej 

odzieży i używania języka 

romskiego, pod karą chłosty. 

• W XIX wieku zakazano Romom 

wszelkich wyjazdów poza Europę. 

Stany Zjednoczone zamknęły dla 

nich swoje terytorium w 1885 r., 

podobnie postąpiło wiele państw 

Ameryki Południowej. 

• Prześladowania Romów osiągnęły 

apogeum podczas II wojny 

światowej, kiedy niemieccy naziści 

eksterminacji poddali półtora miliona 

dorosłych i dzieci. 

Jak sytuacja Romów wygląda dzisiaj 

w demokratycznej Europie 

Według Programu Narodów Zjednoczonych 

ds. Rozwoju (UNDP), wskaźniki 

umieralności niemowląt wśród ludności 

romskiej żyjącej w UE są dwa razy wyższe 

niż wśród nie-Romów. 

Wielu rządom nie udaje się przeprowadzić 

skutecznych działań mających 

na celu np. włączenie romskich dzieci 

do systemu szkolnictwa publicznego, 

tak by mogły skorzystać ze swojego 

prawa do darmowej i równej edukacji. 

Według niedawnego raportu unijnej 

Agencji Praw Podstawowych, tylko 15% 

dzieci romskich, z tych które podjęły 

edukację – kończy szkoły ponadgimnazjalne. 

Mali Romowie są najczęściej 

odseparowani od innych w specjalnych 

szkołach. W niektórych krajach, romscy 

uczniowie stanowią 85% wszystkich 

dzieci uczęszczających do tzw. klas specjalnych. 

25% europejskich Romów mieszka 

w szałasach, 55% romskich domów nie 

ma kanalizacji. 

90% badanych Romów żyje poniżej 

krajowej granicy ubóstwa, a 45% 

mieszka w miejscu, któremu brak co najmniej 

jednego z podstawowych udogodnień 

mieszkaniowych: kuchni, toalety, 

łazienki czy instalacji elektrycznej. 

W 2011 r. przeciętne wynagrodzenie 

mężczyzn romskich plasowało się między 

45% a 80% średniej płacy dla nie- 

-romskich mężczyzn. Dla kobiet różnica 

ta wynosi między 20% i 59%. 

Stopa bezrobocia dla Romów jest 

w zależności od kraju od 30% do 250% 

wyższa niż dla nie-Romów. 

Jak ktoś, kto nie ma wykształcenia, 

pracy, domu – spychany na margines 

przez innych współobywateli, ma „normalnie” 

żyć 

Rom w „klubie” najbogatszych 

państw na świecie, jakim jest UE powinien 

móc liczyć na skuteczną pomoc 

i wsparcie. 

W perspektywie finansowej 2014- 

-2020 muszą znaleźć się środki zaradcze 

dla tego „zapomnianego” społeczeństwa. 

Jest dużo programów i tzw. 

dobrych praktyk m.in z Hiszpanii*. Są 

kraje, którym udało się zarówno przezwyciężyć 

stereotypy, jak i wykorzystać 

potencjał drzemiący w obywatelach. 

Gdybyśmy stosowali w praktyce 

formułę „traktuj innych, tak jakbyś sam 

chciał być traktowany” – to zaczęlibyśmy 

od szacunku dla tradycji, kultury i języka 

romskiego. Także w edukacji, co wydaje 

się nam naturalne dla naszego języka. 

Dostrzeglibyśmy też pozytywne przykłady 

osiągnięć społeczności romskiej**, 

a potem być może skutecznie zwalczylibyśmy 

stereotypy i uprzedzenia. 

Zjednoczeni w różnorodności to hasło 

Unii, które warto potraktować poważnie. 

Korzystając z funduszy unijnych należy 

stworzyć kompleksowy program do 

zwalczania wszystkich aspektów ubóstwa, 

dążący do poprawy warunków 

mieszkaniowych, szkolenia i wspierania 

osób dorosłych romskiego pochodzenia 

w poszukiwaniu pracy, zapewnienia 

dostępu do wczesnej edukacji dla dzieci 

romskich. Ponadto trzeba rozwinąć system 

mediatorów do reprezentowania 

i wspierania społeczności Romów***. 


*http://www.socialistsanddemocrats.eu/ 

sites/default/files/SD-ROMADAY- 

-LEAFLET_PbP_WEB.pdf 

**http://jednizwielu.pl 

***http://www.socialistsanddemocrats.eu/ 

events/roma-inclusion-challenges-and- 

-opportunities-local-level 

28

Dorosły jest dorosły, 

nie traktujmy go jak dziecka 

To idea organizacji „Adults for Adults, 

Citizens Against Patronizing Politics” 

– walczącej z protekcjonizmem polityków, 

którzy przykładowo przy pomocy 

drastycznych obrazków umieszczanych 

na pudełkach chcą oduczać ludzi palenia. 

Ponieważ papierosy może kupować 

tylko dorosły, więc wie na co się naraża. 

To w wielkim skrócie treść ich przesłania, 

jakie otrzymałam przy okazji debaty nad 

kontrowersyjną dyrektywą tytoniową. 

Pod listem podpisało się 30 intelektualistów: 

filozofów, socjologów, psychologów, 

artystów i dziennikarzy z różnych 

krajów UE. Trudno się z nimi nie zgodzić, 

szczególnie mnie, jako przeciwniczce tej 

nowej unijnej „naciąganej” przez lobbystów 

regulacji*. 

Poniżej przytaczam fragmenty listu, 

zachęcając do dyskusji: 

„Jeśli parlamentarzyści będą traktowali 

odpowiedzialne osoby dorosłe jak 

dzieci, które należy zapoznawać z ostrzeżeniami 

zdrowotnymi, w jakimś momencie 

w przyszłości może się okazać, że ludzie 

ci zaczną zachowywać się jak dzieci. Czy 

naprawdę do tego dążymy Czy parlamentarzyści 

woleliby nieśmiałych, posłusznych 

i służalczych poddanych, czy 

też autonomicznych obywateli(…) Protekcjonalne 

traktowanie osób dorosłych 

przez polityków może mieć niebezpieczne 

i niszczące konsekwencje…” 

Traktowanie dorosłych obywateli Europy, 

jako nierozgarniętych podważa też 

zasadność procesu demokratycznego, 

gdyż podążając za tą logiką, wyborcami 

byłyby osoby niekompetentne prawnie. 

Ponadto, jeśli będzie się używać – jako 

argumentu ZA ostrzeżeniami – ogromnych 

kosztów leczenia chorych palaczy – „społeczeństwo 

może zacząć ich postrzegać, 

jako obciążenie, którego należy się pozbyć 

(…). To niebezpieczna gra, której doświadczaliśmy 

już w ubiegłym wieku”. 

„Żądamy zaprzestania zwracania 

uwagi obywateli na rzeczy oczywiste. Prosimy, 

by okazywać obywatelom szacunek, 

na który zasługują, jako pełne godności 

odpowiedzialne osoby dorosłe”. 

Podpisał Prof. Dr. Robert Pfaller 

Adults For Adults 

Citizens Against Patronizing Politics 

www.adultsforadults.eu 

W ramach ich kampanii funkcjonuje 

butelka z winem, na etykiecie której jest 

zdjęcie toczonej rakiem wątroby i napis 

picie zabija… Chcielibyście (dorośli) postawić 

taki trunek na stole 


*O sprawie pisałam już wcześniej wielokrotnie 

http://2009.salon24.pl/539406,tytoniowa- 

-zadymka-w-europarlamencie 

Recenzja 

Oto na rynku księgarskim ukazała się książka, będąca ważnym 

przekazem. Przekonująca i po prostu dobrze napisana. 

Jej bohaterem jest postać wybitna, a zarazem barwna, niekonwencjonalna 

i niepokorna. 

„Cap nie koza, czyli zrób ze mną, co chcesz”, autorstwa 

Iwony Kolasińskiej i Jolanty Pieczki (stałej współpracowniczki 

Magazynu Euro25), to wywiad – rzeka z prof. dr. hab. n. med. 

Pawłem Lampe, przedstawicielem śląskiej szkoły chirurgicznej, 

twórcą jednego z najlepszych w Europie ośrodków chirurgii 

trzustki, przełyku i żołądka. 

Profesor mówi o pokorze wobec biologii i nieuchronności 

śmierci, o sensie pracy, który nadaje prowadzona w Klinice lista 

osób „cudem” uratowanych, tzw. lista Schindlera. Książka jest refleksją nad 

przyszłością medycyny akademickiej w Polsce i zmianami w systemie służby zdrowia. 

– Tak to u nas dziwnie bywa, że trudna i „wielka” medycyna jest źle wynagradzana 

i przynosi straty. Powinna być zasada, że jakaś część pieniędzy za wykonanie 

operacji, wynikająca z kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia, trafia do 

zespołu operacyjnego. Dopiero resztę dzieli się na administrację, przeznacza na 

strzyżenie trawników wokół szpitala, ochronę itd. – mówi profesor i uzasadnia konieczność 

wprowadzenia poziomów referencyjnych na wzór ośrodków zachodnich. 

Jaki jest profesor Lampe To człowiek z pasją życia – wiecznie zaangażowany, dociekający 

prawdy, wciąż stawiający przed sobą nowe zadania. W dziedzinie chirurgii ciągle 

przekracza cienką linię, która odróżnia rzemieślnika od chirurga z fantazją. Prywatnie 

to zdobywca Monte Rose w Alpach Penińskich, Tubkal, najwyższej góry północnej Afryki 

i wielu innych. W drodze na Tupungato, jeden z najwyższych szczytów w Ameryce Południowej, 

uratował życie koledze, któremu perforował wrzód dwunastnicy. 

Umiłowanie natury spowodowało, że wytropił chałupę na Magurze, powyżej Rycerki 

Górnej, która stała się przytulnym uroczyskiem. Najważniejsza dla niego jest 

jednak rodzina. – To chirurg – artysta – twierdzi żona – lubi barwnie opowiadać zabawne 

historyjki, dowcipy góralskie, śpiewać kolędy w czasie świąt i świetnie się 

bawić. 

– Profesor jest szybkim i odważnym chirurgiem. Pewne choroby można zoperować, 

innych nie. Ale znamy swoiste credo profesora, że to, czy guz jest resekcyjny zależy 

nie od jego wielkości, tylko od temperamentu chirurga – mówią podwładni. – To uroczy 

mężczyzna o wielkim sercu, w którym jest miejsce dla rodziny, przyjaciół, koleżanek, 

kolegów i pacjentów – dodają przyjaciele. 

Polecamy! 

„Cap nie koza, czyli zrób ze mną, co chcesz”, 

rozmowa z prof. dr. hab. n. med. Pawłem 

Lampe, autorstwa Iwony Kolasińskiej i Jolanty 

Pieczki. Wydawnictwo ABADRUK, Katowice 

2013 r. 

Promocja książki odbyła się 29 listopada br. 

w Muzeum Historii Katowic w Oddziale w Nikiszowcu 

i 3 grudnia br. w MDK „Koszutka”, 

a w styczniu 2014 roku spotkamy się z Profesorem 

i autorkami w Bibliotece Śląskiej w Katowicach. 

Prof. dr hab. n. med. Paweł Lampe od 16 lat kieruje Katedrą i Kliniką Chirurgii 

Przewodu Pokarmowego Samodzielnego Publicznego Centralnego 

Szpitala Klinicznego im. prof. Kornela Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu 

Medycznego w Katowicach. Pracuje w Klinice od początku jej powstania, 

czyli od prawie 40 lat. Pierwszy w Europie zastosował technikę laparoskopową 

dysekcji węzłów chłonnych tylnego śródpiersia od strony rozworu 

przełykowego w chirurgii raka przełyku. Obecnie wykonuje najwięcej operacji 

raka trzustki. 

Jest członkiem: Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, Towarzystwa Chirurgów 

Polskich, Polskiego Towarzystwa Gastroenterologicznego, Prezydium 

Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego. 

29

foto: Jacek Darmoń 

Tajemniczy 

Zamek Czocha 

Ta perełka architektury historycznej położona jest w miejscowości Sucha, 

nad zalewem Leśniańskim w polskiej części Łużyc Górnych 

i stanowi jedną z wielu atrakcji województwa dolnośląskiego. 

Pierwotna nazwa Zamku Czocha brzmiała prawdopodobnie Czajków. 

Natomiast przed rokiem 1945 – Tzschocha 

Zamek ten powstał jako warownia graniczna 

na pograniczu śląsko-łużyckim, 

w latach 1241-1247. Pod polską nazwą 

Zamek Czocha pojawia się w książce 

„Krótki rys jeografi Szląska dla nauki 

początkowej”, która wydana została 

w Głogówku w 1847 roku. Jej autorem 

był śląski pisarz Józef Lompa, który notuje, 

że w owym czasie był to „zamek 

spustoszały”. 

Zakupiony w 1909 roku przez drezdeńskiego 

producenta cygar – Ernsta 

Geutschowa, za 1,5 mln marek został 

do 1912 roku przebudowany, zgodnie 

z wyglądem zachowanym na rycinie 

z 1703 roku. Podczas przebudowy 

zniszczono jednak wiele najstarszych 

fragmentów kompleksu. W dawnej fosie 

urządzono zwierzyniec. 

W czasie II Wojny Światowej w zamku 

mieściła się szkoła szyfrantów Abwehry. 

Po II Wojnie Światowej zamek przechodził 

różne koleje losu. Był wielokrotnie 

okradany zarówno przez Rosjan jak 

i rodzimych szabrowników. Od 1952 

roku mieścił się w nim Wojskowy Dom 

Wczasowy i z tego powodu nie można 

go było znaleźć na mapach. Od 1996 

roku dostępny dla wszystkich, jako ośrodek 

hotelowo – konferencyjny, którego 

właścicielem od 2006 roku jest Agencja 

Mienia Wojskowego. 

Zamek wykorzystywali twórcy filmowi. 

Tam powstawał film „Gdzie jest 

generał”, „Wiedźmin” czy serial „Tajemnica 

twierdzy szyfrów”. 

/isa/ 

30

eklama w 

zawsze skuteczna

Samorządowy efekt synergii - euro25

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?