to download the PDF file. - Media Monitoring Project Zimbabwe
to download the PDF file. - Media Monitoring Project Zimbabwe
to download the PDF file. - Media Monitoring Project Zimbabwe
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ongororo ye<br />
Zviri Munhau<br />
WikiLeaks yoisa vaMugabe<br />
panguva yakaoma<br />
Kubva apo Wikileaks yabuditsa<br />
makuhwa akataurwa<br />
nevakuru-vakuru veba<strong>to</strong><br />
reZANU PF vachifugura hapwa<br />
kuvamiriri veAmerica pamusoro<br />
pezvakavanzika zvehurumende<br />
neba<strong>to</strong> ravo, vezvenhau vakazvimirira<br />
voga vainyatso ongorora nekubuditsa<br />
zvaitaurwa nevanhu vemuba<strong>to</strong> iri<br />
nevanoongorora nezvema<strong>to</strong>ngerwo<br />
enyika, zvakabuda pachena kuti<br />
vaMugabe havana zvikuru<br />
zvavangakwanise kuita nezvenyaya<br />
iyi zvisingavedzeri mazvake mazvake<br />
muba<strong>to</strong> iri.<br />
Vakuru muba<strong>to</strong> reZANU PF<br />
vakabatwa<br />
nemujenya<br />
vanosanganisira—vatevedzeri<br />
vemutungamiri venyika amai Joice<br />
Mujuru<br />
navaJohn<br />
Nkomo,vaEmmerson Mnangagwa,<br />
vaJonathan Moyo, vaSavior<br />
Kasukuwere, vaWalter Mzembi,<br />
vaSikhanyiso Ndlovu, vaDzikamai<br />
Mavhaire—vose ava vanonzi<br />
neWikiLeaks vakaita misangano<br />
muchihwande nevamiriri veAmerica<br />
muno vachibuditsa kushushikana<br />
nekusafara kwavo nekurambira<br />
pachigaro kwavaMugabe nezvimwe<br />
zvakadaro.<br />
Wikileaks yakabuditsa zvinyorwa<br />
zvizhinji kwazvo zvakabva<br />
kumuzinda weAmerica ichibuditsa<br />
zvakataurwa<br />
nevakuru<br />
muhurumende, vakuru mumau<strong>to</strong>,<br />
vana muzvinabhizimusi, va<strong>to</strong>ngi<br />
vedzimhosva, vatungamiri<br />
vedzisvondo nevamwe vachipa<br />
pfungwa dzavo pamusoro “pezvido<br />
zvenyika.”<br />
Mushure mekunyuka kwenyaya<br />
idzi kubva kuWikileaks, veruzhinji<br />
vaka katyamadzwa kwazvo kuti kune<br />
vakuru muba<strong>to</strong> reZANU PF<br />
vano<strong>to</strong>sangana muchihwande<br />
nevanhu vekuAmerica—avo vanonzi<br />
navaMugabe neba<strong>to</strong> ravo vavengi<br />
Chinyorwa chePublic Information Rights Forum<br />
GWARO 10 Ongororo ye Zviri Munhau chinyorwa cheve <strong>Media</strong> Moni<strong>to</strong>ring <strong>Project</strong> <strong>Zimbabwe</strong> mukubatsira nhengo dzechikamu chezvenhau Gumiguru 15, 2011<br />
dzeveruzhinji chePublic Information Rights Forum (PIRF) munyika yose.<br />
vakuru venyika ino—vazhinji<br />
vaitarisira kuti vaMugabe vacha<strong>to</strong>ra<br />
matanho akasimba kuranga<br />
“vatengesi” ava. Parizvino kwapera<br />
mavhiki ane chitsama vaMugabe<br />
vasina rimwechete zvaro<br />
ravambotaura nezvenyaya iyi, kana<br />
kumisangano yeba<strong>to</strong> ravo, izvi zvaita<br />
kuti vano ongorora nezvema<strong>to</strong>ngerwo<br />
enyika vati mutana uyu ari panguva<br />
yakaoma kwazvo.<br />
“Vaongorori vanoti vaMugabe<br />
vakazvisikira mo<strong>to</strong> muziso voga apo<br />
vakabvumira kuti makurukota<br />
ehurumende anobvumirwa kuita<br />
misangano muchihwande nevamiriri<br />
vedzimwe nyika muno (‘foreign policy<br />
missions’), asi kurambira kwavo<br />
pachigaro ndiko kwakonzera kuti<br />
Mutevedzeri wemutungamiri venyika<br />
Amai Joice Mujuru<br />
VaJonathan Moyo<br />
vanhu vaite izvi,” rakadaro pepanhau<br />
reDaily News.<br />
Vamwe vakaoma misoro muba<strong>to</strong><br />
reZANU PF nemumau<strong>to</strong> nemapurisa<br />
vanonzi vaikurudzira kurangwa<br />
kwakaomarara “kwevatengesi” ava.<br />
VaDydimus Mutasa havarevesi apo<br />
vakati: “Handiziri ini ndakanyora<br />
bumbiro remitemo reba<strong>to</strong> reZANU<br />
PF. Kana munhu akatadza kuri<br />
tevedzera anofanira kurangwa.<br />
Ndiko kuenzanisa. Ini ndinotenda<br />
mukuenzanisa saka nyaya iyi<br />
ngaikurukurwe. Ndakambotaura<br />
nezvenyaya iyi pamusangano weba<strong>to</strong><br />
kwaMutare, vatsigiri vedu<br />
vakavirirana neni. Vose vakaita izvi<br />
vachaongororwa vakaonekwa vaine<br />
mhosva vacharangwa zvakakodzera.<br />
Mutevedzeri wemutungamiri venyika<br />
vaJohn Nkomo<br />
VaEmmerson Mnangagwa<br />
“Kana dzimwe nhengo dzeba<strong>to</strong><br />
dzakamborangwa nekuita<br />
“hutengesi,” zvinofanira kuitwawo<br />
kune ava vemuWikileaks,” vakavedzera<br />
vaMutasa.<br />
VaMugabe vava nemakore<br />
anosvika makumi mana<br />
vachitungamira ba<strong>to</strong> reZANU PF,<br />
hapana<br />
mucherechedzo<br />
vakatwasanuka vokuda kusiyira<br />
mumwe chigaro zvinova zvakonzera<br />
mazvake mazvake muba<strong>to</strong> iri, zvokuti<br />
vakuru muba<strong>to</strong> vanepfungwa<br />
dzokuzo<strong>to</strong>ra chigaro vava kuenda<br />
nerweseri vachivanyeya. Vamwe<br />
vaongorori vakati vaMugabe<br />
havakwanise kunyatso<strong>to</strong>ra matanho<br />
MHOSVA<br />
YEPAFACEBOOK<br />
YAKATADZA<br />
KUBUDIRIRA<br />
Vezvenhau vakabuditsa kuti<br />
nyaya yokuti pane mumwe<br />
murume vemuguta<br />
reBulawayo aipomerwa mhosva<br />
yokuda kubvisa vaMugabe<br />
pachigaro zvichitevera nyaya<br />
yaainge atumira pafacebook asi<br />
akazoonekwa asina mhosva.<br />
VaVikas Mavhudzi (39)<br />
vanogara kuMagwegwe muguta<br />
reBulawayo vakapotsa jere<br />
napaburi retsono mushure<br />
mokuregedzwa nemu<strong>to</strong>ngi<br />
vedzimhosva magistrate Rose Dube<br />
nomusi wa20 Gunyana<br />
zvichitevera kukundikana<br />
kwakaita mapurisa kuvhura<br />
tsamba mbozha yaive nemashoko<br />
aipomerwa vaMavhudzi.<br />
Gweta ravaMavhudzi Lizwe<br />
Jamela rekambani ye<strong>Zimbabwe</strong><br />
Lawyers for Human Rights (ZLHR),<br />
vakanyora vachikumbira kuti<br />
murungu vake abiswe muchi<strong>to</strong>kisi.<br />
Mapurisa akatsvakurudza<br />
humboo hwemhosva iyi<br />
vakakundikana kuwana mashoko<br />
ainzi akanyorwa aya aisungirwa<br />
murume uyu.<br />
Mutsamba yakanyorwa<br />
kugweta renyika vaJeremiah<br />
Mutsindikwa, naDetective Inspec<strong>to</strong>r<br />
B Samakande, avo vakambobata<br />
chigaro chemutungamiri<br />
pachiteshi chemapurisa<br />
cheBulawayo Central Police Station<br />
muchikamu cheCID Law and Order<br />
Section, yaiti mapurisa akabvuma<br />
kuti nyanzvi dzavo mune<br />
zvemichina yemacomputer<br />
dzakatadza kuvhura tsamba<br />
mbozha yainzi yakatumirwa<br />
pafacebook navaMavhudzi<br />
vemuguta reBulawayo.<br />
“Gwaro rino rinokuzivisai kuti<br />
chiteshi chedu chakundikana<br />
kuvhura tsamba mbozha<br />
yepafacebook inova ndiyo ine<br />
• Enda kupeji 2 • Enda kupeji 2<br />
ZANU PF YONONOTSA KUTUMIRWA KWENHUMWA DZESADC<br />
Vezvenhau vakabuditsa kuti<br />
ba<strong>to</strong> ravaMorgan<br />
Tsvangirai reMovement for<br />
Democratic (MDC) riri kupomera<br />
vamwe vavo veba<strong>to</strong> reZANU PF<br />
muhurumende yomubatanidzwa<br />
nekunonotsa kwavari kuita<br />
kutumirwa kwenhumwa dzeSADC<br />
dziri kuda kuuya kunobatsira<br />
sangano reJoint Moni<strong>to</strong>ring and<br />
Implementation Committee (JOMIC).<br />
Mutevedzeri vemutauriri<br />
veba<strong>to</strong> reMDC-T varizve nhengo<br />
yeparamende yeBulawayo East,<br />
muzvare Tabitha Khumalo, varizve<br />
nhengo yeJOMIC vakaudza<br />
vezvenhau kuti kunonotswa<br />
kutumirwa kwenhengo dzeSADC<br />
idzi kwava “kuvashungurudza<br />
zvikuru.”<br />
Muzvare Khumalo akati ba<strong>to</strong><br />
reZANU PF ndiro riri kunonotsa<br />
Nhengo yeMDC-T muJOMIC muzvare<br />
Tabitha Khumalo<br />
zvinhu kubudikidza nekuramba<br />
kutevedzera zviri kudiwa nenhengo<br />
idzi, asi hapana chakange charambwa<br />
pakapasiswa nyaya iyi pamusangano<br />
Muyananisi muGPA vari mutungamiri<br />
weSouth Africa vaJacob Zuma<br />
weextraordinary summit wakaiirwa<br />
kuSouth Africa.<br />
Khumalo akati sangano reJOMIC<br />
isangano risina masimba<br />
okugadzirisa zvinonetsa nokuti<br />
rinongogamuchira zvichemo asi<br />
pasina zvinooneka zvarinozoita.<br />
Pamusangano veSADC wakaitwa<br />
kuJohannesburg muna Chikumi<br />
vatungamiri vakakurudzira kuti kuve<br />
nenhume nhatu dzichatumirwa<br />
mu<strong>Zimbabwe</strong> dzichabatsira sangano<br />
reJOMIC kuzadzisa chibvumirano<br />
cheGlobal Political Agreement (GPA).<br />
Nhume idzi dzichabva kunyika<br />
dzinoti Zambia, Mozambique<br />
neSouth Africa.<br />
Izvi zvakaitwa zvichitevera<br />
kukoniwa basa kuri kuitwa neJOMIC<br />
kumisa kutyorwa kuri kuitwa<br />
chibvumirano cheGPA, kunyanya<br />
nevatsigiri veba<strong>to</strong> reZANU PF vari<br />
kuramba vachikonzera mhirizhonga<br />
muma<strong>to</strong>ngerwo enyika.<br />
Mutungamiri weSouth African<br />
vaJacob Zuma vakatura<br />
zvichatevedzwa kuSADC<br />
• Enda kupeji 2<br />
ZVIRI MUKATI<br />
2 ZANU PF ndiyo<br />
inofurira Malema kuoma<br />
musoro: ANC<br />
• Vechidiki veZANU PF<br />
vorur a<br />
3 Gwaro revavhoti<br />
reBiometric ndiro<br />
mupedza zvose: ERC<br />
• Mutambo<br />
weGukurahundi wava<br />
kuratidzwa<br />
• Nyika yeBambazonke<br />
katuni<br />
4 Tsamba<br />
• Katuni reOngororo<br />
yezviri munhau<br />
Chinyorwa che Ongororo ye Zviri Munhau chinobuditswa nekugoverwa neve <strong>Media</strong> Moni<strong>to</strong>ring <strong>Project</strong> <strong>Zimbabwe</strong>, 9 Knight Bruce<br />
Road,Mil<strong>to</strong>n Park,Harare,<br />
Makasununguka kupawo maonero enyu nenhau dziri muchinyorwa ichi. Vanoda kuziva zvizhinji nezve MMPZ,munokurudzirwa kuenda pawebsite<br />
yedu: http://www.mmpz.org/
2 ONGORORO YEZVIRI MUNHAU Gumiguru 15, 2011<br />
Kushungurudzwa kweANC naMalema kopomerwa ZANU PF<br />
Ba<strong>to</strong> riri ku<strong>to</strong>nga kunyika yeSouth<br />
Africa reAfrican National<br />
Congress (ANC) rakabuditswa<br />
nevezvenhau richipomera ba<strong>to</strong> reZANU<br />
PF kuti riri kupa manyavi mutungamiri<br />
wevechidiki Julius Malema uyo ari<br />
kukurudzira kupa masimba kuvatema<br />
kubudikidza neku<strong>to</strong>ra migodhi<br />
nechirongwa chaanoda kuti<br />
chikurumidze kuitwa chokugova minda<br />
chapatsanura vanhu vemunyika yeSouth<br />
Africa.<br />
Malema ari ku<strong>to</strong>ngwa nemhosva<br />
yokushaya hunhu neba<strong>to</strong> rake reANC<br />
zvichitevera kukurudzira kwake kuti<br />
mutungamiri veBotswana-muvengi<br />
vavaMugabe vaIan Khama vabviswe<br />
pachigaro.<br />
Munyori mukuru muba<strong>to</strong> reANC<br />
vaGwede Mantashe, avo vari kutarisirwa<br />
kubviswa pachigaro naMalema<br />
pamusangano veba<strong>to</strong> ravo vepagore<br />
uchaitwa gore rinouya, vakabva<br />
kushanyira <strong>Zimbabwe</strong> mwedzi yadarika<br />
vakagunun’una kuvatungamiri veba<strong>to</strong><br />
reZANU PF.<br />
VaMuntashe vakauya munguva iyo<br />
vaMugabe vaive vari kumusangano<br />
weUnited Nations kuNew York,<br />
vakasangana munguva dzakasiyana<br />
navaJohn Nkomo, sachigaro veba<strong>to</strong><br />
reZANU PF munyika vaSimon Khay a<br />
WikiLeaks yoisa vaMug<br />
aMugabe panguva a yakaoma<br />
• Kubva kupeji 1<br />
akakodzera “kuvatengesi” ava sezvo<br />
zvinoparadza ba<strong>to</strong>.<br />
Munyori varizve mudzidzisi<br />
pakorechi yeUniversity of <strong>Zimbabwe</strong>,<br />
muzvinafundo Rudo Gaidzanwa,<br />
vakati vaMugabe havagoni kunyatso<br />
taura nezvenyaya iyi parizvino<br />
kusvikira vaenda kumusangano<br />
weba<strong>to</strong> ravo wepagore nokuti<br />
vakavana chavanotaura parizvino<br />
zvinowedzera kuparara kweba<strong>to</strong><br />
risisina kubatana iri.<br />
“VaMugabe vanogona kunyarara<br />
nezvenyaya iyi kusvikira<br />
pamusangano wekupera kwegore<br />
muna Zvita,” akadaro muzvare<br />
Gaidzanwa.<br />
Pepanhau re<strong>Zimbabwe</strong> Independent<br />
rakabuditsa kuti pane mukuru<br />
muba<strong>to</strong> reZANU PF akati vaMugabe<br />
ZANU PF YONONOTSA<br />
KUTUMIRWA KWENHUMWA<br />
DZESADC<br />
• Kubva kupeji 1<br />
Mutungamiri wevechidiki muba<strong>to</strong> reAfrican National Congress (ANC)<br />
Julius Malema<br />
havangarangi vanhu vakatyora<br />
bumbiro reba<strong>to</strong> reZANU PF ava<br />
nokuti zvinogona kuvhiringidza ba<strong>to</strong><br />
mukukwikwidza kwaro musarudzo<br />
dzingangoitwa gore rinouya.<br />
Zvinonzi vaMugabe vakaronga<br />
kusa<strong>to</strong>ra matanho panyaya iyi<br />
kusvikira vaenda kumusangano<br />
weUnited Nations General Assembly uri<br />
kuitirwa kuNew York .<br />
“Mutungamiri venyika, vasati<br />
vaenda kumusangano weUN General<br />
Assembly, vakaronga kuti hapana<br />
matanho ano<strong>to</strong>rwa nehurumende<br />
kana ba<strong>to</strong> pamusoro pevanhu vakaita<br />
misangano muchihwande nevamiriri<br />
veAmerica vachikurukura<br />
nezvemunyika muno kunyangwe<br />
hazvo dzimwe nyaya dzacho<br />
dzairwadza,” yakadaro imwe nhengo<br />
nekumapa<strong>to</strong> matatu ari muGPA, zvokuti paive netarisiro huru kwazvo kuti<br />
nhumwa idzi dzaizotumirwa munguva pfupi tichingobva kumusangano.<br />
Kunyange zvazvo ba<strong>to</strong> reZANU PF rakadzoka roramba, uye parizvino rava<br />
kuti harichabvumirani nemamwe mashoko ari muchitenderano ichi,<br />
akadaro Khumalo.<br />
‘Ba<strong>to</strong> reZANU PF rakatiudza kuti riri kumbodzokorora gwaro iri<br />
zvekare uye rinoda kutanga ratenderwa nePolitburo yavo kuti rigamuchire<br />
nhumwa dzeSADC idzi. Saka takachangomirira,’ vakadaro MP.<br />
Khumalo akasimbisa kuti kukurumidza kuuya kwenhengo idzi<br />
kunobatsira JOMIC kunodiwa nokuti tashungurudza vanhu ve<strong>Zimbabwe</strong><br />
kubva kare.’<br />
Zvinotarisirwa kuti kuuya kwenhengo idzi kuchaita kuti vaMugabe<br />
vamanikidzwe kuzadzisa chibvumirano chehurumende yomubatanidzwa.<br />
‘Isu veJOMIC tine mifungo mimwechete yatagara tingorinayo, nhengo<br />
idzi hadzina divi radzakarerekera, uye hadzina chokuita ne<strong>Zimbabwe</strong>.<br />
Naizvozvo vanogona kutipa pfungwa dzakataramuka dzinogona<br />
kutibatsira kuona patiri kurasika, padzinozodzoka kuSADC dzinonotura<br />
mashoko echokwadi ari kutadzisa zvinhu kufamba,’ akadaro Khumalo.<br />
Mutungamiri veZANU PF vaMugabe vakaratidza kusagamuchira kwavo<br />
nhumwa dzeSADC idzi vachiti zvinotyora mitemo yokuzvi<strong>to</strong>nga kwedu.<br />
Zvichakadaro ba<strong>to</strong> reZANU-PF rakatsigira kuti nhengo yeparamende<br />
yeTsholotsho varizve nhengo yePolitburo vaJonathan Moyo vapinde<br />
muJOMIC.<br />
Pepanhau reThe Financial Gazette rakabuditsa mutauriri veba<strong>to</strong> reZANU<br />
PF va Rugare Gumbo vachibvumira budiriro iyi.<br />
“Takatsigira kuti vaMoyo vapinde muJOMIC uye tsamba yaka<strong>to</strong>nyorwa<br />
kare kuJOMIC. Hakuna nhengo yeZANU PF iri kuzobviswa muJOMIC tiri<br />
kupamhidzira chete,” vakadaro vaGumbo.<br />
Mutauriri veba<strong>to</strong> reMDC-T vakati havana dambudziko nekuuya<br />
kwavaMoyo muJOMIC chiri kunyanyodiva neba<strong>to</strong> ravo kutumirwa<br />
kwenhumwa dzeSADC.<br />
“Varikutipa mhosva vachiti ‘Malema<br />
anotaura semi uye anofunga semi’…”<br />
Moyo, amai Joice Mujuru navaDidymus<br />
Mutasa.<br />
VaMutasa vakataura kuti<br />
vaMantashe vaigunun’una kuti ba<strong>to</strong><br />
reZANU PF ndiro riri kukurudzira<br />
Malema kuita hurongwa<br />
hwehumbimbindoga hwaari kuita.<br />
VaMutasa vanoti munyori mukuru<br />
veANC akati vechidiki veba<strong>to</strong> reZANU<br />
PF vakaungana pamuzinda veSouth<br />
Africa muHarare vachiratidzira kuti<br />
ANC irege ku<strong>to</strong>nga ichiomesera Malema.<br />
Ba<strong>to</strong> reZANU PF, rava nenguva refu<br />
kwazvo richifambidzana nereANC,<br />
huru inoshandira pedyo nehofisi<br />
yavaMugabe.<br />
“Saka hapana matanho acha<strong>to</strong>rwa<br />
pamusoro paani zvake muba<strong>to</strong>.<br />
VaMugabe vanogona kuzo<strong>to</strong>ra<br />
matanho nehungwaru mukufamba<br />
kwenguva.”<br />
Vanoti vaMugabe havadi<br />
kukonzera kusagadzikana muba<strong>to</strong><br />
ravo uye kuzvikanganisira ivo<br />
vakatarisana nesarudzo kudai,<br />
dzavanoshuvira kukwikwidza<br />
zvakare zvisinei kuti vazhinji vave<br />
kuda kuti vasiye chigaro.<br />
Vakuru muba<strong>to</strong> reZANU PF<br />
vakataura izvi vakavedzera vachiti<br />
vaMugabe vakaronga kunyarara<br />
nezve nyaya iyi vachitya kuti ku<strong>to</strong>ra<br />
matanho pamusoro pevakuru<br />
vemuba<strong>to</strong> ravo vari kuvamukira ava<br />
kunogona kukanganisa kurambira<br />
kwavo pachigaro.<br />
“Mushure mokuongorora<br />
nezvenyaya iyi vakaona kuti zvine<br />
hungwaru kusa<strong>to</strong>ra matanho, zvisinei<br />
kuti vanhu vanozotaura zvizhinji,”<br />
akadaro mumwe mukuru. “Kupedza<br />
nyaya iyi nekunyarara ndizvo zviri<br />
nani pane kupaparika.”<br />
Zvichakadaro vamwe muba<strong>to</strong><br />
reZANU Pf vanofunga kuti vaMugabe<br />
vachiri kuongorora zvakanakira<br />
nezvakashatira ku<strong>to</strong>ra matanho<br />
panyaya iyi.<br />
“VaMugabe vari panguva<br />
yakaoma chose. VaMugabe<br />
vakatevedzera zveWikileaks vanogona<br />
kuparadza ba<strong>to</strong> ravo uye vakanyarara<br />
vanogona ku<strong>to</strong>rwa segwara. Pari<br />
zvino vakatsamwa serwizi rwakazara<br />
zvokuti vanhu vari kutya kutaura navo<br />
nezvenyaya iyi,” rakadaro pepanhau<br />
reDaily News richibuditsa<br />
zvakataurwa neimwe nhengo huru<br />
yeZANU PF politburo.<br />
“Panguva imwecheteyo vatengesi<br />
ava vatenderera musoro havachazivi<br />
zvokuita zvaive nani dai nyaya iyi<br />
yakurukurwa, vaikwanisa kutsvaga<br />
nzira dzokuramba nadzo, asi<br />
mamiriro azvakaita havasi kuziva kuti<br />
vaMugabe vari kufungei. Vave<br />
kufunga kuti vanogona kushandwa<br />
mumwe mumwe. Vatengesi ava vave<br />
kutya zvavasina kubvira vamboita.”<br />
Umwe akaudza pepanhau reDaily<br />
News akati: “Pamwe vaMugabe vari<br />
kunyanya kurwadziwa nezvenyaya iyi<br />
kana kuti vari kuronga kuita zvisina<br />
kana mukare akamboona.<br />
kunyangwe zvazvo rakaramba<br />
zvaraipomerwa asi musi vai<strong>to</strong>ngwa<br />
Malema vezvenhau vari pasi<br />
pehurumende vakabuditsa kuti ZANU<br />
PF yairatidzira pamuzinda weSouth<br />
Africa.<br />
“Takataura nevechidiki ava,”<br />
vaMutasa vakaudza pepanhau reThe<br />
Herald. “Vakashora isu vachiti ’Malema<br />
anotaura nekufunga sesu’.<br />
“Isu hatisi kumukurudzira. Kana<br />
achitaura seZANU PF, ndizvo zvaanoda<br />
kutaura achiita, isu hatingamushanduri.<br />
Kana aine pfungwa sedzedu ndozvaari<br />
izvozvo.”<br />
VaMantashe vakaudza vatapi venhau<br />
kuti ba<strong>to</strong> reANC richazoda ku<strong>to</strong>ra danho<br />
guru kwazvo rokudzorera masimba<br />
ohupfumi kuvatema asi richatanga<br />
rambotumira nhumwa kunyika zhinji<br />
uko nyika yakatenga zvikamu zvizhinji<br />
mune zvemigodhi.<br />
“Tinoda kutanga taona kuti<br />
zvakanakira vana veSouth Africa<br />
ndezvipi, kana vanhu voisa mutemo<br />
tinoda mutemo usingakanganisi<br />
hupfumi hwenyika,” vakadaro<br />
vaMantashe.<br />
“Mutemo wokupa masimba<br />
kuvatema wakanaka kutaura nezvawo,<br />
asi hatidi unodzinga vanhu vokunze<br />
vanoda kuita zvemabhizimusi nesu.”<br />
Rangarirai kuti mumakore<br />
adarika munhu uyu ndiye<br />
“akagadzirisa” vanhu vaironga<br />
kumubvisa pachigaro.<br />
“Zvichida parizvino havasi<br />
kugutsikana kuti ichokwadi here kuti<br />
vakuru muba<strong>to</strong> ravo ndivo vave<br />
kushanda nevanhu vekuAmerica kuti<br />
ivo vabviswe pachigaro. Pane<br />
zvizhinji zviri kutambudza<br />
mukweguru uyu asi vari kukuvarira<br />
mukati,” akadaro ainyeura uyu.<br />
MHOSVA YEPAFACEBOOK<br />
YAKATADZA KUBUDIRIRA<br />
• Kubva kupeji 1<br />
umboo<br />
hwemhosva<br />
yavaMavhudzi. Takatsvaga<br />
rubatsiro kune nyanzvi<br />
dzemapurisa dzinoziva michina<br />
yemacomputer asi zvakaramba.<br />
Zvinenge kuti tsamba mbozha iyi<br />
yakadzimwa pamhepo uye haina<br />
kuchengetwa munharembozha<br />
macho,” chaidaro chimwe<br />
chidimbu chetsamba iyi.<br />
VaMavhudzi vaisungirwa<br />
mhosva yokuti vashandisa facebook<br />
kukurudzira kuti vanhu<br />
vapandukire vaMugabe mushure<br />
mokutumira tsamba mbozha kune<br />
mukuru vemakurukota<br />
ehurumende vaMorgan Tsvangirai<br />
yaiti: “Ndiri kufara chaizvo;<br />
handina mashoko okutaura Mr<br />
PM. Zvakaitika kuEgypt zvaita<br />
kuti vose vane hu<strong>to</strong>ngi<br />
hweudzvanyiriri pasi rese vabatire<br />
ura mumaoko. Hapana zvombo asi<br />
kubatana chete. Izvi zvakanaka<br />
kutevedzera, mhani.”<br />
Pepanhau reThe Legal Moni<strong>to</strong>r,<br />
rinobuditswa nesangano<br />
re<strong>Zimbabwe</strong> Lawyers for<br />
Human Rights (ZLHR), rakati<br />
mashoko akatumirwa<br />
navaMavhudzi vachishandisa<br />
nharembozha yavo ndivo aive<br />
mwongo venyaya iyi. VaMavhudzi<br />
vaipomerwa mhosva yokumukira<br />
mutungamiri venyika mushure<br />
mokukurudzira vaTsvangirai kuti<br />
vatevedzere zvakaitika kunyika<br />
yeEgypt apo mutungamiri<br />
VECHIDIKI<br />
VEZANU PF<br />
VORURA<br />
Vezvenhau vakazvimirira voga<br />
vakabuditsa nyaya<br />
dzakawanda dzokutyorwa<br />
kwemitemo sezvo vatsigiri veba<strong>to</strong><br />
reZANU PF vari kubvuta mapurazi<br />
zviwakwa nemabhizimusi evachena<br />
vachishandisa chirongwa<br />
chehurumende chokukurudzira<br />
makambani okunze kuti atevedzere<br />
“mutemo” wekuwanisa masimba<br />
kuvatema.<br />
Pepanhau reDaily News<br />
rakabuditsa kuti vechidiki veba<strong>to</strong><br />
reZANU PF vaka<strong>to</strong>ra nechisimba<br />
zviwakwa zvitatu zvevanhu<br />
vechichena mudhorobha reChiredzi<br />
vachivapomera mhosva yokutadza<br />
kutevedzera mutemo weIndigenisation<br />
and Empowerment Act, zvichakadaro<br />
kuMasvingo vatsigiri veba<strong>to</strong> iri<br />
vanonzi vari kuronga ku<strong>to</strong>ra<br />
mapurazi akasara aine vechichena,<br />
parizvino vaka<strong>to</strong><strong>to</strong>ra rimwe<br />
rinochengetwa mhuka.<br />
Izvi zvakaitika zvakare muguta<br />
reHarare apo nhengo dzechikwata<br />
cheChipangano dzakarwisa<br />
nekudzinga vanhu vasingatsigiri ba<strong>to</strong><br />
reZANU PF pamisika yavo muMbare<br />
nekuHighfield.<br />
KuChiredzi, zvinonzi vechidiki<br />
ava vaiti vari ku<strong>to</strong>ra zviwakwa<br />
zvevachena izvi vari mutsoka<br />
dzegurukota resangano revechidiki<br />
nekuvaniswa kwemasimba kuvatema<br />
reYouth Indigenisation and<br />
Empowerment vaSaviour Kasukuwere<br />
sezvo mutemo vavo uri kukurudzira<br />
kuti makambani okunze atengesere<br />
vechitema vomuno zvikamu<br />
zvekambani zvinosvika makumi<br />
mashanu nechimwe kubva muzana.<br />
Vechidiki vanosvika makumi<br />
matanhatu vanozviti ndeve sangano<br />
reMasvingo Youth Empowerment<br />
Association<br />
vakamisa<br />
zvekutengeserana mudhorobha<br />
vehudzvanyiriri vaHosni Mubarak<br />
vakamukirwa nevanhu veko. Asi,<br />
pakaendeswa nyaya iyi kudare<br />
redzimhosva vaisava neruzivo<br />
rwokuti mashoko aya vachaavana<br />
sei.<br />
Humboo hwakakwanisa<br />
kubuditswa mudare redzimhosva<br />
inhare mbozha yainzi ndiyo<br />
yakashandiswa navaMavhudzi<br />
kutumira mashoko.<br />
Mu<strong>to</strong>ngi vemhosva akati sezvo<br />
pasina humboo hunobatika<br />
pamusoro penyaya iyi musungwa<br />
uyu anofanira kubviswa zvake<br />
muchi<strong>to</strong>kisi osunungurwa.<br />
VaMavhudzi vakasungwa<br />
nomusi wa24 Kukadzi vakaita<br />
mwedzi vari muchi<strong>to</strong>kisi, mushure<br />
mokunge mapurisa afonerwa<br />
nemunhu vavasingazive<br />
akavaudza kuti vaMavhudzi<br />
vatumira mashoko anokonzera<br />
kusagadzikana mune<br />
zvekuchengetedzwa kwenyika<br />
vachishandisa nhare mbozha yavo.<br />
Pavakange va<strong>to</strong>sungwa ndipo<br />
mapurisa akazotsvaga vakaona<br />
tsamba mbozha iyi kune dzaive<br />
dzatumirwa.<br />
Gweta<br />
renyika<br />
vaMutsindikwa vakapomera<br />
vaMavhudzi mhosva<br />
“yokukurudzira kubuditsa<br />
hurumende pachigaro zvisiri<br />
pamutemo.” Mu<strong>to</strong>ngi vaGideon<br />
Ruvetsa vakamurambira kuti<br />
abhadhare mari yechibatiso<br />
“nokuti akatumira mashoko<br />
okukanganisa<br />
munyika.”<br />
• Enda kupeji 4<br />
runyararo
ONGORORO YEZVIRI MUNHAUGumiguru 15, 2011 3<br />
Gwaro revavhoti reBiometric<br />
ndiro mupedza zvose: ERC<br />
Mumwedzi mizhinji yadarika<br />
pane zvizhinji kwazvo<br />
zvakataurwa pamusoro<br />
pegwaro revavhoti remu<strong>Zimbabwe</strong>,<br />
rwendo rwuno nyaya iyi ndiyo iri<br />
pamusoro mugwaro rakarongwa<br />
kutevedzwa kusvika naro pasarudzo<br />
uye mumutemo wakamisikidzwa<br />
weElec<strong>to</strong>ral Amendment Bill.<br />
Gakava renyaya iyi rakaita kuti<br />
mukuru mune zvekunyoreswa<br />
kwevanhu vaRegistrar General (RG)<br />
vati kana paine asingagutsikani<br />
negwaro iri auye ariongorore sezvo<br />
ivo vanogutsikana kuti ringangove<br />
rimwe reakanakisa pasi rino. Zvisinei<br />
kuti vari kuramba kuti gwaro iri<br />
harina kumira zvakanaka, vanhu<br />
vanovhota vacho vakaita sevemapa<strong>to</strong><br />
ezvema<strong>to</strong>ngerwo enyika, masangano<br />
anomirira voruzhinji nevanhuwo<br />
zvavo havana chivimbo negwaro iri.<br />
Sangano re<strong>Zimbabwe</strong> Election<br />
Commission (ZEC) rakadzokorora<br />
kusimbisa kuti gwaro revavhoti ririko<br />
iye zvino iri rigadziriswe.<br />
Zvichakadaro sangano reElection<br />
Resource Centre (ERC) rakasiyana<br />
nezvaiturwa naRG pamusoro<br />
pegwaro iri ndokubva ratsvaga nzira<br />
dzingashandiswe kunyoresa vavhoti<br />
tisati tasvika pasarudzo dziri<br />
kutevera.<br />
Zvinotevera zvinoedza<br />
kutsanangura mafungiro akasiyana<br />
pamusoro pegwaro iri uye kuti sezvo<br />
ririro gwaro rokutanga kuvepo kuti<br />
sarudzo dzizoitwa, kusagutsikana<br />
kwevane chokuita nekuvhota<br />
pamusoro pegwaro iri hakukonzeri<br />
kurambwa kwezvinobuda<br />
musarudzo chete asi zvinogona<br />
kushaisa hanya nekudokwairira<br />
kuvhota kwevavhoti.<br />
Sangano reERC rakati kana<br />
kunyoreswa kwevavhoti kuchida<br />
kuitwa nemazvo vanhu<br />
vachibatsirana, zvinobudirira chete<br />
kana vanhu vanoda kunyoresa vacho<br />
vachipihwa mikana yokuona uye kuti<br />
vanechokuita nezvesarudzo<br />
vavaniswe mikana yokunyatso<br />
ongorora gwaro iri.<br />
Zvichakadaro sangano reERC<br />
rinogutsikana kuti nzira ipi zvayo<br />
yokunyoresa vavhoti inga<strong>to</strong>rwe nebazi<br />
rinotungamirira zvesarudzo yakanaka<br />
chose chinozongodiwa chete<br />
ndechokuti vavhoti vasununguke<br />
kubatsira mukunyoresa umu uye<br />
mapa<strong>to</strong> ose anoda kupinda musarudzo<br />
avaniswe mikana yakazara yokunyatso<br />
ongorora nekupenengura gwaro iri<br />
pachine nguva.<br />
Zvakakosha zvikuru kuti<br />
munguva inotevera kana gwaro<br />
Nyika yeBambazonke Katuni<br />
Ndabva kuhurumende<br />
Ndirikuda kuti bhanga<br />
rako ripe masimba<br />
kuvatema…<br />
Munguva apo nyika yakatarisira kuita sarudzo, sangano<br />
reElection Resource Centre(ERC) rinotsanangura kuti<br />
zvakakosherei kuti <strong>Zimbabwe</strong> ive negwaro revavhoti<br />
rinogamuchirwa<br />
revavhoti richinyorwa vanoita<br />
nezvema<strong>to</strong>ngerwo enyika vanofanira<br />
kukoshesa kuti munhu anofanira<br />
kunge akasununguka kunyoresa,<br />
kuvana mikana yokuvana mashoko<br />
echokwadi uye nenguva.<br />
Zvichakadaro pane zvizhinji<br />
zvakaturwa senzira yokugadzirisa<br />
gwaro revavhoti remu<strong>Zimbabwe</strong> iro<br />
riri kuramba kugamuchirwa.<br />
Vanoongorora nezvesarudzo vakaita<br />
seve<strong>Zimbabwe</strong> Election Support Network<br />
(ZESN) nemasangano akaita<br />
sereSouth African Institute for Race<br />
Relations vakati sarudzo<br />
dzinogamuchirika mu<strong>Zimbabwe</strong><br />
dzinofanira kuitwa pachishandiswa<br />
nzira inonzi biometric system. Nzira iyi<br />
yakakurudzirwa nokuti inoisa<br />
zvakawanzika pamunhu oga oga<br />
zvinoita kuti matambudziko<br />
matanhatu akaonekwa mugwaro<br />
revavhoti agadzirisike, matambudziko<br />
aya ndeaya;<br />
1. Mazita akadzokororwa<br />
2. Mazita arimo evanhu vakafa kare<br />
3. Mazita evana vadiki vasati<br />
vasvika pazera rokuvhota<br />
4. Kero dzisina kupera<br />
5. Mazita akakanganiswa<br />
6. Kusajeka kwekuti munhu<br />
murume kana mukadzi here<br />
Nzira yekunyoresa vavhoti<br />
yebiometric inoita kuti vekunyoresa<br />
vasango<strong>to</strong>ra chete zita romunhu,<br />
nhamba dzechitupa, kero, murume<br />
kana kuti mukadzi here nezvimwe<br />
zvakadaro. Nzira iyi yakaratidza<br />
kufarirwa kwazvo kunyika<br />
dzichangopinda mukukoshesa<br />
kusununguka kwakaenzana dzakaita<br />
seNigeria, Tanzania, Zambia<br />
neGambia, inoshandisa zvakare<br />
humboo pasi pezita remunhu hwakaita<br />
sezvidhindo zveminwe, mufananidzo<br />
vomunhu nebarcode.<br />
Nzira iyi inoshandisa michina<br />
yecomputer uye zvinochengetwa<br />
pamuzinda umwechete, zvokuti<br />
munhu akada kunyoresa kanopfuura<br />
kamwe zvinobva zvabatwa nekuti<br />
zvinoiswa pazita rake hazvifanani<br />
nezita romumwe, izvi zvinodzivirira<br />
kuti vanhu vanyorese kakawanda.<br />
Sezvo nzira iyi ichishandisa<br />
michina yecomputer inoramba kuti<br />
Asi unofanira<br />
kutanga watipa<br />
chikwereti…<br />
munhu anyorese achisiirira zvimwe<br />
zvinhu zvakaita sokuti mukadzi here<br />
kana murume kana kunyora kero<br />
isina kukwana.<br />
Zvichitevera zvataurwa<br />
zvakanakira nzira iyi zvanga zviine<br />
hungwaru kuti vana ve<strong>Zimbabwe</strong><br />
vachemere kuti nzira yebiometric<br />
ishandiswe kunyoresa vavhoti sezvo<br />
inogadzirisa matambudziko mana<br />
ari kushungurudza mugwaro<br />
revavhoti ririko iye zvino. Mamwe<br />
maviri asara anogona kugadziriswa<br />
zvakare nzira iyi ikabatanidzwa<br />
nevekumahofisi anopa matsamba<br />
okuzvarwa neevafi uye vavhoti<br />
vakadzidziswa zvakakoshera<br />
kunyoresa zvitupa zvokuzvarwa<br />
nezvevafi uye kuti munhu vose<br />
akwanise kusvika zvisina<br />
dambudziko achipinda<br />
muhurongwa uhu.<br />
Kunyangwe hazvo ERC inoziva<br />
kuti zvinhu zvinoda mubatanidzwa<br />
nerubatsiro rweveruzhinji zvagara<br />
zviine matambudziko kunyanya<br />
kana maitirwo acho asina<br />
kusunungukira vanhu. Maitirwo ari<br />
kurehwa neERC ndeye<br />
mafambisirwo ezvema<strong>to</strong>ngerwo<br />
enyika, mubvunzo ndevokuti vanhu<br />
vakasununguka here kupinda<br />
muhurongwa uhu.<br />
Kubva kumakore adarika<br />
zvinozivikanwa kuti mu<strong>Zimbabwe</strong><br />
kana tichiti kupinda muhurongwa<br />
uhu nekusununguka kupinda<br />
muhurongwa uhu zvinhu<br />
zvaka<strong>to</strong>siyana. Hurongwa<br />
hwokuumbwa kwebumbiro<br />
remitemo huchangobva kuitwa<br />
hunotipa humboo hwakakwana<br />
hwezvatiri kutaura izvi. Mune<br />
dzimwe nzvimbo kumaruva vanhu<br />
vakauya neuwandu hwavo kuti<br />
vapinde muchirogwa chokuumba<br />
bumbiro<br />
kumisangano<br />
yokumawadhi asi “vatauriri” vaive<br />
vakasarudzwa ndivo vakapinda<br />
muhurongwa uhu nokuti ndivo<br />
chete vaitenderwa kutaura<br />
muhurukuro dzaiitwa.<br />
Chepiri ndechokuti vanhu<br />
vasununguke kuwana mashoko<br />
echokwadi kwete kuwaniswa<br />
mashoko chete ndicho chimwe<br />
chinhu chakakosha kana vanhu<br />
vachipinzwavo muhurongwa. Kana<br />
chinangwa chekunyoresa vavhoti chiri<br />
chokuwana vanhu chaivo vanekodzero<br />
yokuvhota nekuwanisa vanhu vave<br />
nezera rokuvhota mikana yokuti<br />
varatidze kodzero yavo<br />
yokusununguka nekuvhoti vanofanira<br />
kupihwa mashoko echokwadi<br />
pakufambiswa kwezvokunyoresa uku.<br />
Zvakaitika musarudzo<br />
dzakapfuura mamwe mapa<strong>to</strong><br />
ezvema<strong>to</strong>ngerwo enyika akaita mbiri<br />
nokuda kwekushambadza mashoko<br />
enhema nezvesarundzo. Vanhu<br />
vazhinji vakanyeperwa kuti pepa<br />
ravavhota hariitwe chihwande saka<br />
munhu akabhedhenura pepa rake<br />
akaratidza kuvavhotesi, “ba<strong>to</strong><br />
reZANU PF” rinogona kuona kuti<br />
munhu uyu avhotera ani.<br />
Nzira yebiometric inoshandisa<br />
ruzivo rwechizvino-zvino kuchengeta<br />
mazita evanhu vanogona kuvhota, saka<br />
vezvema<strong>to</strong>ngerwo enyika vanopona<br />
nemanyepa ava havazogoni kuudza<br />
vanhu vokumaruva nenzvimbo<br />
dzakachasarira kuti muchina uyu<br />
unov atendera kufembera.<br />
Sezvo nyaya yegwaro revavhoti iri<br />
kuramba ichitsviriridza sangano<br />
reERC rakakurudzira vose vane<br />
chokuita nezvesarudzo kuti vanyatso<br />
ongorora matambudziko<br />
anokonzerwa nenzira ichashandiswa<br />
kunyoresa vanhu musarudzo dziri<br />
kutevera. ERC inokurudzira nzira<br />
yomubatanidzwa uye yakajeka<br />
ichishandiswa pasina anotyisidzirwa<br />
kana mhirizhonga.<br />
Kunyoreswa kwevavhoti<br />
mu<strong>Zimbabwe</strong> inenge sarudzo<br />
pachayo, saka zviri kukurudzirwa<br />
kuti zviitwe musarudzo dzichatevera<br />
zvinofanira kuitika zvakare<br />
mukugadzirira sarudzo dzacho.<br />
Zvinhu zvakaita sekuwandudzwa:<br />
kwemau<strong>to</strong> nemapurisa, kwezvenhau,<br />
kweZEC nemapazi nevanechokuita<br />
nezvesarudzo semukuru<br />
vekunyoreswa kwevavhoti, kumiswa<br />
kwemhirizhonga nekuparadza<br />
kwezvimiso zvinokonzera<br />
mhirizhonga zvakaita semabhesi<br />
nekumiswa kwezvikwata<br />
zvevechidiki zvemhirizhonga.<br />
Chaticha shandisa<br />
kubhadhara 51% yedu…<br />
Mutambo<br />
we<br />
Gukurahundi<br />
wava<br />
kuratidzwa<br />
Vezvenhau vakazvimirira voga<br />
vakabuditsa kuti mutambo<br />
wekutanga weGukurahundi<br />
wakaitwa kuBulawayo, mushure<br />
mokunge mu<strong>to</strong>ngi vedzimhosva<br />
arambidza mapurisa kuvhiringidza<br />
vatambi ava kuita mutambo wavo.<br />
Mapurisa emuBulawayo vainge<br />
vambotanga kurambidza chikwata<br />
chokuGwanda cheJahunda Community<br />
Theatre kuita mutambo weGukurahundi<br />
munzvimbo dzeruzhinji vasina kutanga<br />
vapa zvinangwa zvavari kuzviitira.<br />
Vakatyisidzira mutungamiri vechikwata<br />
ichi, Bhekimusa Moyo, nedzimwe<br />
nhengo dzechikwata kuti vakaita<br />
mutambo uyu vaizosungwa.<br />
Mutambo weGukurahundi uyu<br />
wakazotambwa mushure memazuva<br />
mana apo mu<strong>to</strong>ngi wedzimhosva Tancy<br />
Dube akapa mu<strong>to</strong>ngo wokuti mutambo<br />
uyu uitwe uye mapurisa arege<br />
kukanganisa kana kupindira panoitwa<br />
mutambo uyu.<br />
Mutambo uyu wakapindwa nevanhu<br />
vanodarika mazana maviri, vamwe vavo<br />
vakachema nekudzikisa misodzo<br />
paitevedzerwa mau<strong>to</strong> eFifth Brigade<br />
achirova, kubhinya nokuuraya vanhu<br />
vasina nemhosva vokudunhu<br />
reMatabeleland nereMidlands<br />
muchiitiko chakaitwa mumatunhu<br />
maviri aya mumakore a1980.<br />
Achitaura kuvanhu vaive vauya<br />
kumutambo pavakapera, Moyo—<br />
munyori vemutambo weGukurahundi<br />
uyu—akati chakaita kuti anyore<br />
mutambo uyu inyaya yokufarira<br />
chokwadi nerunyararo uye anoda kuti<br />
vanhu vazive chokwadi chenhoroondo<br />
ye<strong>Zimbabwe</strong>.<br />
“Mutambo uyu wakanyorwa kuti<br />
urangaridze vanhu zvakamboitika kare<br />
nekuti hatigari tisina nhoroondo<br />
yezvakamboitika. Tinoda kuti tiwake<br />
<strong>Zimbabwe</strong> yakasununguka tirege<br />
kudzokorora kukanganiswa<br />
kwakamboitika. Hatidi kuti vanhu<br />
vapondwe zvakare,” akadaro Moyo.<br />
Moyo akati mutambo uyu uchaitwa<br />
kunzvimbo dzakasiyana dzenyika.<br />
Mugore ra1983, vaive mukuru<br />
vemakurukota ehurumende vaRobert<br />
Mugabe vakaregedza mau<strong>to</strong> aive<br />
akadzidziswa kuNorth Korean aive<br />
pamuzinda weFifth Brigade kuti apinde<br />
vachiuraya nekushungurudza vanhu<br />
mumatunhu maviri aive akazara<br />
nevatsigiri veba<strong>to</strong> rePF ZAPU, pakafa<br />
vanhu vanodarika zviuru makumi maviri.<br />
Vazhinji vakafa pachiitiko ichi<br />
vakavigwa vakawanda muguva<br />
rimwechete zvimwe zvitunha<br />
zvikakandwa mumigodhi yaive<br />
isisashande. VaMugabe vakaramba<br />
kukumbira ruregerero zvisinei kuti<br />
mutungamiri veZANU PF uyu akati<br />
chiitiko ichi chinoratidza kuti “yaive<br />
nguva yokupenga.”<br />
Gore rapera mapurisa akasunga<br />
mumwe anodhirowa mifananidzo Owen<br />
Maseko paairatidza mifananidzo<br />
yeGukurahundi paNational Art Gallery<br />
kuBulawayo.<br />
Mifananidzo yaMaseko mimwe<br />
yacho mikuru kwazvo yekumadziro,<br />
yainyanyoratidza mhirizhonga<br />
yezvema<strong>to</strong>ngerwo enyika yakaitwa<br />
kumatunhu maviri eMatabeleland<br />
mumakore a1980 kuvatsigiri veba<strong>to</strong><br />
raipikisa munguva iyoyo rePF ZAPU<br />
raitungamirwa navaJoshua Nkomo.<br />
Tsvakurudzo yakaitwa nemasangano<br />
anorwira kodzero dzavanhu inoratidza<br />
kuti kune vanhu vanodarika zviuru<br />
makumi maviri zvevanhu—vazhinji avo<br />
vaitsigira ba<strong>to</strong> rePF ZAPU—vakaurayiwa<br />
nemau<strong>to</strong> iri nzira yokuedza kuparadza<br />
mau<strong>to</strong> aipikisa hurumende yomukuru<br />
vemakurukota ehurumende panguva<br />
iyoyo vaRobert Mugabe.<br />
Hurumende yaka<strong>to</strong>zoenda mberi<br />
ichimisikidza mutemo unorambidza<br />
kuratidzwa kwemifananidzo yechiitiko<br />
cheGukurahundi.
4 ONGORORO YEZVIRI MUNHAU Gumiguru 15, 2011<br />
GWANDA PIRF CHAPTER<br />
VARI PABASA<br />
VECHIDIKI VEZANU PF<br />
VORURA<br />
• Kubva kupeji 2<br />
reChiredzi mushure mokuita mhirizhonga —<br />
“vachizviita varidzi vatsva” vezviwakwa<br />
zvevachena izvi.<br />
Vana muzvinabhizimusi vakapinda<br />
munyatwa iyi vanoti vaJan Van Javeert, muridzi<br />
vekambani yeSouth East Turning, vaGraig<br />
Hanning, navaSouthhood Govan varidzi<br />
vekambani yeGovan Investments.<br />
Mukuru vechikwa ichi Darling Zirebwa<br />
akabvuma kupepanhau reDaily News kuti<br />
vakabvuta zviwakwa izvi akavedzera achiti vari<br />
kutevera zviwakwa zvose zvevachena zviri<br />
mudunhu iri vachitanga nedhorobha<br />
reChiredzi.<br />
“Tiri mutsoka dzekuwanisa masimba<br />
kuvatema, mutemo wakadzikwa nehurumende<br />
watinotenda kuti unofanira kupa masimba kune<br />
vechidiki. Ticha<strong>to</strong>ra zviwakwa zvimwe<br />
muChiredzi <strong>to</strong>zopfuurura kuMasvingo kwatine<br />
zviwakwa nemapurazi mazhinji atinoda<br />
ku<strong>to</strong>ra,” akadaroZirebwa.<br />
Vechidiki vachiita mhirizhonga iyi mapurisa<br />
haana kana chavakamboita.<br />
Chikwata ichi chakavimbisa kuti<br />
chikapedza kubvuta zviwakwa zvevachena<br />
vanembiri mudunhu ravo, vachaenderera mberi<br />
vachino<strong>to</strong>ra migodhi mikuru nemakambani<br />
makuru akaita seyeHippo Valley neTriangle,<br />
dzinogadzira tsvigiri uye mugodhi weRenco<br />
Mine uyo unochera goridhe zhinji mudunhu iri.<br />
Muguta reMasvingo zvinonzi kune<br />
kachikwata kemau<strong>to</strong> kakanopinda kachigara<br />
mupurazi reIbeca Farm remurimi muchena<br />
varizve mubhizimusi remahotera vaPeter<br />
Goddard. Mau<strong>to</strong> aya akaudza vaGoddard kuti<br />
vatame papurazi ravo kuti mukuru vavo<br />
vaColonel, Francis Chakauya va<strong>to</strong>re nzvimbo iyi.<br />
Asi vaChakauya vanonzi vakambo taudzana<br />
Fadzai December<br />
achiita<br />
musangano<br />
nenhengo<br />
dzec<br />
echikam<br />
hikamu che-<br />
PIRF kuGwanda.<br />
Nhengo<br />
dzec<br />
echikam<br />
hikamu che-<br />
PIRF kuGwanda<br />
dzichiz<br />
hizeya<br />
zvadzainge<br />
dzadzidzisa<br />
pamusangano<br />
uyu.<br />
nevaimbove varwi vehondo vakagara pedyo<br />
nepurazi iri.<br />
Zviuru zvevanamati vechiposi<strong>to</strong>ri zvinonzi<br />
zvakano<strong>to</strong>ra nechisimba purazi reChidza Farm,<br />
rava John Boland.<br />
Zvichakadaro ba<strong>to</strong> reMDC-T<br />
rakashoropodza zviri kuitwa nevechidiki<br />
veZANU PF izvi richiti ku<strong>to</strong>rwa kuri kuitwa<br />
zvinhu izvi hakusi pamutemo zvinoratidza<br />
“kusadzidziswa zvakanaka kwenhubu” idzi.<br />
Nhengo yeparamende yeba<strong>to</strong> reMDC-T<br />
kuChiredzi West vaMoses Mare, vakaudza<br />
nhepfenyuro yeSW Radio Africa kuti “vanoshora<br />
zvikuru” zviri kuitwa izvi vachiti uku kuita<br />
“kwemhondi dziri kufamba dzakapfeka zita<br />
rechirongwa chevechidiki.”<br />
“Mhondi dzisina kunyatsodzidziswa idzi<br />
dzakabva kumapurazi adzakabvuta dzave kuda<br />
kuba mumabhizimusi. Idzi ndidzo dzinonzi<br />
mbavha,” vakadaro vaMare.<br />
Vakavedzera vachiti: “Iyi ndeimwe nzira<br />
yava kuitwa neba<strong>to</strong> reZANU PF kuedza kubata<br />
meso avanhu vachitsvaga rutsigiro. Hausi<br />
hurongwa hwehurumende. Ini handitenderani<br />
nazvo.”<br />
Vechidiki muba<strong>to</strong> reZANU PF munyika yose<br />
vari kumhanya mhanya kuedza kubvuta<br />
makambani okunze neye vanonzi vatsigiri<br />
veba<strong>to</strong> reMDC vachizama kufambisa hurongwa<br />
hwuri kukurudzirwa neba<strong>to</strong> ravo hwokupa<br />
masimba kuvatema. Munguva ichangodarika<br />
kuHighfield, chikwata chemhondi chinonzi<br />
Chipangano chinobva kuMbare<br />
chakashungurudza vanhu pamisika iri<br />
paMachipisa, chichiti chava ku<strong>to</strong>ra<br />
mabhizimusi aya. Chinonzi chakatyisidzira<br />
vanhu vanotengesera kuMbare mazuva<br />
mazhinji kwazvo gore rino.<br />
Tsamba<br />
Mibvunzo kuna vaKasukuwere<br />
1. Migodhi mingani yaicherwa nekambani<br />
yeZMDC (<strong>Zimbabwe</strong> Mines Destruction<br />
Company) uye mingani ichiri kushanda iye<br />
zvino<br />
2. Chii chakaitika kumugodhi weAfrican<br />
Associated Mines kana kuti weShabanie uye<br />
weMashava Mines Sei tisiri kuchera migodhi<br />
iyi Komuredhi minisi<strong>to</strong>r ndakanzwa kuti tiri<br />
kutsvaga kambani yokunze kuti isimudzire<br />
migodhi iyi Ichokwadi here kana kuti<br />
mombonobvunza komuredhi Chinamasa!<br />
3. Kana <strong>Zimbabwe</strong> ine zvicherwa zvizhinji,<br />
chiri chokwadi hacho, sei tiri kutadza kuvhura<br />
migodhi mitsva <strong>to</strong>va nezvikamu zana muzana<br />
zvevatema tisingagovani nevamwe vekunze.<br />
Ngatitange zvedu tiratidze vanhu kuti tinozvigona.<br />
4. Ndiani akapihwa basa rokusimudzira kambani yeZISCO steel, uye vatema vemuno vane<br />
zvikamu zvingani muZISCO Mwana vemu<strong>Zimbabwe</strong> akakurira kuIndia here<br />
Chokwadi, uku ndiko kunonzi kuita makaro uye hazvina chokuita nekusimudzira murombo<br />
vemu<strong>Zimbabwe</strong>. Asi chingozivai kuti chinhu chese chine mavambo nemagumo. – Tongai Musarasika<br />
Kunyarara kunokunda zvose changamire<br />
Mugabe ari panguva yakaomesesa chose nokuti<br />
vanhu vese vakabuditswa neWikileaks<br />
vachitengesa inhengo huru dzeZANU PF. Kana<br />
vose ava vakadzingwa nokuda kwehunhu<br />
hwakaitwa uhu vanogona kuumba ba<strong>to</strong><br />
rinopikisa rakasimba kwazvo rinoshaisa<br />
mufaro ba<strong>to</strong> reZANU PF. Saka vakuru<br />
kunyarara kunokunda zvose, vanodzoka vose<br />
kwamuri. Vanhu vakaita saDydimus Mutasa<br />
naRugare Gumbo nevamwe chimbomirai<br />
kunongedzera vanhu nekutaura-taura nokuti<br />
hamuzivi kuti mamwe makuhwa achabuditswa<br />
pamberi apo anenge akamira sei. Rangarirai<br />
kuti zvakatanga naMorgan Tsvangirai<br />
mukataura mavhu nemarara pamusoro pake.<br />
Rwendo rwuno zvava kwenyu…chimbonzwai<br />
zvazvinoita! – Machiavelli<br />
TUMIRAI PFUNGWA DZENYU<br />
Vanoburitsa chinyorwa cheOngororo yeZviri Munhau<br />
vanodokwairira kunzwa kubva kune vanoverenga chinyorwa ichi.<br />
Tinoda kunzwa zvamunofunga pamusoro nyaya dziri<br />
muchinyorwa chino. Makafarira here zvamakaverenga<br />
Zvakakubatsirai here Pane dzimwe nyaya dzamunofunga kuti<br />
hatina kubata Pane zvimwe zvamunofunga kuti tingaite<br />
kusimudzira chinyorwa ichi here Tinyorereipa:<br />
moni<strong>to</strong>rs@mmpz.org.zw kana kutumira tsamba<br />
panhamba dzinoti: 0774 432 509<br />
KATUNI REVEONGORORO YEZVIRI MUNHAU<br />
Izvi zvanga<br />
zvakarongerwa<br />
kare<br />
Chinyorwa che Ongororo ye Zviri Munhau chinobuditswa nekugoverwa neve <strong>Media</strong> Moni<strong>to</strong>ring<br />
<strong>Project</strong> <strong>Zimbabwe</strong>, 9 Knight Bruce Road,Mil<strong>to</strong>n Park,Harare,<br />
Makasununguka kupawo maonero enyu nenhau dziri muchinyorwa ichi. Vanoda kuziva zvizhinji<br />
nezve MMPZ,munokurudzirwa kuenda pa-website yedu: http://www.mmpz.org/