16.01.2015 Views

to download the PDF file. - Media Monitoring Project Zimbabwe

to download the PDF file. - Media Monitoring Project Zimbabwe

to download the PDF file. - Media Monitoring Project Zimbabwe

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Ongororo ye<br />

Zviri Munhau<br />

WikiLeaks yoisa vaMugabe<br />

panguva yakaoma<br />

Kubva apo Wikileaks yabuditsa<br />

makuhwa akataurwa<br />

nevakuru-vakuru veba<strong>to</strong><br />

reZANU PF vachifugura hapwa<br />

kuvamiriri veAmerica pamusoro<br />

pezvakavanzika zvehurumende<br />

neba<strong>to</strong> ravo, vezvenhau vakazvimirira<br />

voga vainyatso ongorora nekubuditsa<br />

zvaitaurwa nevanhu vemuba<strong>to</strong> iri<br />

nevanoongorora nezvema<strong>to</strong>ngerwo<br />

enyika, zvakabuda pachena kuti<br />

vaMugabe havana zvikuru<br />

zvavangakwanise kuita nezvenyaya<br />

iyi zvisingavedzeri mazvake mazvake<br />

muba<strong>to</strong> iri.<br />

Vakuru muba<strong>to</strong> reZANU PF<br />

vakabatwa<br />

nemujenya<br />

vanosanganisira—vatevedzeri<br />

vemutungamiri venyika amai Joice<br />

Mujuru<br />

navaJohn<br />

Nkomo,vaEmmerson Mnangagwa,<br />

vaJonathan Moyo, vaSavior<br />

Kasukuwere, vaWalter Mzembi,<br />

vaSikhanyiso Ndlovu, vaDzikamai<br />

Mavhaire—vose ava vanonzi<br />

neWikiLeaks vakaita misangano<br />

muchihwande nevamiriri veAmerica<br />

muno vachibuditsa kushushikana<br />

nekusafara kwavo nekurambira<br />

pachigaro kwavaMugabe nezvimwe<br />

zvakadaro.<br />

Wikileaks yakabuditsa zvinyorwa<br />

zvizhinji kwazvo zvakabva<br />

kumuzinda weAmerica ichibuditsa<br />

zvakataurwa<br />

nevakuru<br />

muhurumende, vakuru mumau<strong>to</strong>,<br />

vana muzvinabhizimusi, va<strong>to</strong>ngi<br />

vedzimhosva, vatungamiri<br />

vedzisvondo nevamwe vachipa<br />

pfungwa dzavo pamusoro “pezvido<br />

zvenyika.”<br />

Mushure mekunyuka kwenyaya<br />

idzi kubva kuWikileaks, veruzhinji<br />

vaka katyamadzwa kwazvo kuti kune<br />

vakuru muba<strong>to</strong> reZANU PF<br />

vano<strong>to</strong>sangana muchihwande<br />

nevanhu vekuAmerica—avo vanonzi<br />

navaMugabe neba<strong>to</strong> ravo vavengi<br />

Chinyorwa chePublic Information Rights Forum<br />

GWARO 10 Ongororo ye Zviri Munhau chinyorwa cheve <strong>Media</strong> Moni<strong>to</strong>ring <strong>Project</strong> <strong>Zimbabwe</strong> mukubatsira nhengo dzechikamu chezvenhau Gumiguru 15, 2011<br />

dzeveruzhinji chePublic Information Rights Forum (PIRF) munyika yose.<br />

vakuru venyika ino—vazhinji<br />

vaitarisira kuti vaMugabe vacha<strong>to</strong>ra<br />

matanho akasimba kuranga<br />

“vatengesi” ava. Parizvino kwapera<br />

mavhiki ane chitsama vaMugabe<br />

vasina rimwechete zvaro<br />

ravambotaura nezvenyaya iyi, kana<br />

kumisangano yeba<strong>to</strong> ravo, izvi zvaita<br />

kuti vano ongorora nezvema<strong>to</strong>ngerwo<br />

enyika vati mutana uyu ari panguva<br />

yakaoma kwazvo.<br />

“Vaongorori vanoti vaMugabe<br />

vakazvisikira mo<strong>to</strong> muziso voga apo<br />

vakabvumira kuti makurukota<br />

ehurumende anobvumirwa kuita<br />

misangano muchihwande nevamiriri<br />

vedzimwe nyika muno (‘foreign policy<br />

missions’), asi kurambira kwavo<br />

pachigaro ndiko kwakonzera kuti<br />

Mutevedzeri wemutungamiri venyika<br />

Amai Joice Mujuru<br />

VaJonathan Moyo<br />

vanhu vaite izvi,” rakadaro pepanhau<br />

reDaily News.<br />

Vamwe vakaoma misoro muba<strong>to</strong><br />

reZANU PF nemumau<strong>to</strong> nemapurisa<br />

vanonzi vaikurudzira kurangwa<br />

kwakaomarara “kwevatengesi” ava.<br />

VaDydimus Mutasa havarevesi apo<br />

vakati: “Handiziri ini ndakanyora<br />

bumbiro remitemo reba<strong>to</strong> reZANU<br />

PF. Kana munhu akatadza kuri<br />

tevedzera anofanira kurangwa.<br />

Ndiko kuenzanisa. Ini ndinotenda<br />

mukuenzanisa saka nyaya iyi<br />

ngaikurukurwe. Ndakambotaura<br />

nezvenyaya iyi pamusangano weba<strong>to</strong><br />

kwaMutare, vatsigiri vedu<br />

vakavirirana neni. Vose vakaita izvi<br />

vachaongororwa vakaonekwa vaine<br />

mhosva vacharangwa zvakakodzera.<br />

Mutevedzeri wemutungamiri venyika<br />

vaJohn Nkomo<br />

VaEmmerson Mnangagwa<br />

“Kana dzimwe nhengo dzeba<strong>to</strong><br />

dzakamborangwa nekuita<br />

“hutengesi,” zvinofanira kuitwawo<br />

kune ava vemuWikileaks,” vakavedzera<br />

vaMutasa.<br />

VaMugabe vava nemakore<br />

anosvika makumi mana<br />

vachitungamira ba<strong>to</strong> reZANU PF,<br />

hapana<br />

mucherechedzo<br />

vakatwasanuka vokuda kusiyira<br />

mumwe chigaro zvinova zvakonzera<br />

mazvake mazvake muba<strong>to</strong> iri, zvokuti<br />

vakuru muba<strong>to</strong> vanepfungwa<br />

dzokuzo<strong>to</strong>ra chigaro vava kuenda<br />

nerweseri vachivanyeya. Vamwe<br />

vaongorori vakati vaMugabe<br />

havakwanise kunyatso<strong>to</strong>ra matanho<br />

MHOSVA<br />

YEPAFACEBOOK<br />

YAKATADZA<br />

KUBUDIRIRA<br />

Vezvenhau vakabuditsa kuti<br />

nyaya yokuti pane mumwe<br />

murume vemuguta<br />

reBulawayo aipomerwa mhosva<br />

yokuda kubvisa vaMugabe<br />

pachigaro zvichitevera nyaya<br />

yaainge atumira pafacebook asi<br />

akazoonekwa asina mhosva.<br />

VaVikas Mavhudzi (39)<br />

vanogara kuMagwegwe muguta<br />

reBulawayo vakapotsa jere<br />

napaburi retsono mushure<br />

mokuregedzwa nemu<strong>to</strong>ngi<br />

vedzimhosva magistrate Rose Dube<br />

nomusi wa20 Gunyana<br />

zvichitevera kukundikana<br />

kwakaita mapurisa kuvhura<br />

tsamba mbozha yaive nemashoko<br />

aipomerwa vaMavhudzi.<br />

Gweta ravaMavhudzi Lizwe<br />

Jamela rekambani ye<strong>Zimbabwe</strong><br />

Lawyers for Human Rights (ZLHR),<br />

vakanyora vachikumbira kuti<br />

murungu vake abiswe muchi<strong>to</strong>kisi.<br />

Mapurisa akatsvakurudza<br />

humboo hwemhosva iyi<br />

vakakundikana kuwana mashoko<br />

ainzi akanyorwa aya aisungirwa<br />

murume uyu.<br />

Mutsamba yakanyorwa<br />

kugweta renyika vaJeremiah<br />

Mutsindikwa, naDetective Inspec<strong>to</strong>r<br />

B Samakande, avo vakambobata<br />

chigaro chemutungamiri<br />

pachiteshi chemapurisa<br />

cheBulawayo Central Police Station<br />

muchikamu cheCID Law and Order<br />

Section, yaiti mapurisa akabvuma<br />

kuti nyanzvi dzavo mune<br />

zvemichina yemacomputer<br />

dzakatadza kuvhura tsamba<br />

mbozha yainzi yakatumirwa<br />

pafacebook navaMavhudzi<br />

vemuguta reBulawayo.<br />

“Gwaro rino rinokuzivisai kuti<br />

chiteshi chedu chakundikana<br />

kuvhura tsamba mbozha<br />

yepafacebook inova ndiyo ine<br />

• Enda kupeji 2 • Enda kupeji 2<br />

ZANU PF YONONOTSA KUTUMIRWA KWENHUMWA DZESADC<br />

Vezvenhau vakabuditsa kuti<br />

ba<strong>to</strong> ravaMorgan<br />

Tsvangirai reMovement for<br />

Democratic (MDC) riri kupomera<br />

vamwe vavo veba<strong>to</strong> reZANU PF<br />

muhurumende yomubatanidzwa<br />

nekunonotsa kwavari kuita<br />

kutumirwa kwenhumwa dzeSADC<br />

dziri kuda kuuya kunobatsira<br />

sangano reJoint Moni<strong>to</strong>ring and<br />

Implementation Committee (JOMIC).<br />

Mutevedzeri vemutauriri<br />

veba<strong>to</strong> reMDC-T varizve nhengo<br />

yeparamende yeBulawayo East,<br />

muzvare Tabitha Khumalo, varizve<br />

nhengo yeJOMIC vakaudza<br />

vezvenhau kuti kunonotswa<br />

kutumirwa kwenhengo dzeSADC<br />

idzi kwava “kuvashungurudza<br />

zvikuru.”<br />

Muzvare Khumalo akati ba<strong>to</strong><br />

reZANU PF ndiro riri kunonotsa<br />

Nhengo yeMDC-T muJOMIC muzvare<br />

Tabitha Khumalo<br />

zvinhu kubudikidza nekuramba<br />

kutevedzera zviri kudiwa nenhengo<br />

idzi, asi hapana chakange charambwa<br />

pakapasiswa nyaya iyi pamusangano<br />

Muyananisi muGPA vari mutungamiri<br />

weSouth Africa vaJacob Zuma<br />

weextraordinary summit wakaiirwa<br />

kuSouth Africa.<br />

Khumalo akati sangano reJOMIC<br />

isangano risina masimba<br />

okugadzirisa zvinonetsa nokuti<br />

rinongogamuchira zvichemo asi<br />

pasina zvinooneka zvarinozoita.<br />

Pamusangano veSADC wakaitwa<br />

kuJohannesburg muna Chikumi<br />

vatungamiri vakakurudzira kuti kuve<br />

nenhume nhatu dzichatumirwa<br />

mu<strong>Zimbabwe</strong> dzichabatsira sangano<br />

reJOMIC kuzadzisa chibvumirano<br />

cheGlobal Political Agreement (GPA).<br />

Nhume idzi dzichabva kunyika<br />

dzinoti Zambia, Mozambique<br />

neSouth Africa.<br />

Izvi zvakaitwa zvichitevera<br />

kukoniwa basa kuri kuitwa neJOMIC<br />

kumisa kutyorwa kuri kuitwa<br />

chibvumirano cheGPA, kunyanya<br />

nevatsigiri veba<strong>to</strong> reZANU PF vari<br />

kuramba vachikonzera mhirizhonga<br />

muma<strong>to</strong>ngerwo enyika.<br />

Mutungamiri weSouth African<br />

vaJacob Zuma vakatura<br />

zvichatevedzwa kuSADC<br />

• Enda kupeji 2<br />

ZVIRI MUKATI<br />

2 ZANU PF ndiyo<br />

inofurira Malema kuoma<br />

musoro: ANC<br />

• Vechidiki veZANU PF<br />

vorur a<br />

3 Gwaro revavhoti<br />

reBiometric ndiro<br />

mupedza zvose: ERC<br />

• Mutambo<br />

weGukurahundi wava<br />

kuratidzwa<br />

• Nyika yeBambazonke<br />

katuni<br />

4 Tsamba<br />

• Katuni reOngororo<br />

yezviri munhau<br />

Chinyorwa che Ongororo ye Zviri Munhau chinobuditswa nekugoverwa neve <strong>Media</strong> Moni<strong>to</strong>ring <strong>Project</strong> <strong>Zimbabwe</strong>, 9 Knight Bruce<br />

Road,Mil<strong>to</strong>n Park,Harare,<br />

Makasununguka kupawo maonero enyu nenhau dziri muchinyorwa ichi. Vanoda kuziva zvizhinji nezve MMPZ,munokurudzirwa kuenda pawebsite<br />

yedu: http://www.mmpz.org/


2 ONGORORO YEZVIRI MUNHAU Gumiguru 15, 2011<br />

Kushungurudzwa kweANC naMalema kopomerwa ZANU PF<br />

Ba<strong>to</strong> riri ku<strong>to</strong>nga kunyika yeSouth<br />

Africa reAfrican National<br />

Congress (ANC) rakabuditswa<br />

nevezvenhau richipomera ba<strong>to</strong> reZANU<br />

PF kuti riri kupa manyavi mutungamiri<br />

wevechidiki Julius Malema uyo ari<br />

kukurudzira kupa masimba kuvatema<br />

kubudikidza neku<strong>to</strong>ra migodhi<br />

nechirongwa chaanoda kuti<br />

chikurumidze kuitwa chokugova minda<br />

chapatsanura vanhu vemunyika yeSouth<br />

Africa.<br />

Malema ari ku<strong>to</strong>ngwa nemhosva<br />

yokushaya hunhu neba<strong>to</strong> rake reANC<br />

zvichitevera kukurudzira kwake kuti<br />

mutungamiri veBotswana-muvengi<br />

vavaMugabe vaIan Khama vabviswe<br />

pachigaro.<br />

Munyori mukuru muba<strong>to</strong> reANC<br />

vaGwede Mantashe, avo vari kutarisirwa<br />

kubviswa pachigaro naMalema<br />

pamusangano veba<strong>to</strong> ravo vepagore<br />

uchaitwa gore rinouya, vakabva<br />

kushanyira <strong>Zimbabwe</strong> mwedzi yadarika<br />

vakagunun’una kuvatungamiri veba<strong>to</strong><br />

reZANU PF.<br />

VaMuntashe vakauya munguva iyo<br />

vaMugabe vaive vari kumusangano<br />

weUnited Nations kuNew York,<br />

vakasangana munguva dzakasiyana<br />

navaJohn Nkomo, sachigaro veba<strong>to</strong><br />

reZANU PF munyika vaSimon Khay a<br />

WikiLeaks yoisa vaMug<br />

aMugabe panguva a yakaoma<br />

• Kubva kupeji 1<br />

akakodzera “kuvatengesi” ava sezvo<br />

zvinoparadza ba<strong>to</strong>.<br />

Munyori varizve mudzidzisi<br />

pakorechi yeUniversity of <strong>Zimbabwe</strong>,<br />

muzvinafundo Rudo Gaidzanwa,<br />

vakati vaMugabe havagoni kunyatso<br />

taura nezvenyaya iyi parizvino<br />

kusvikira vaenda kumusangano<br />

weba<strong>to</strong> ravo wepagore nokuti<br />

vakavana chavanotaura parizvino<br />

zvinowedzera kuparara kweba<strong>to</strong><br />

risisina kubatana iri.<br />

“VaMugabe vanogona kunyarara<br />

nezvenyaya iyi kusvikira<br />

pamusangano wekupera kwegore<br />

muna Zvita,” akadaro muzvare<br />

Gaidzanwa.<br />

Pepanhau re<strong>Zimbabwe</strong> Independent<br />

rakabuditsa kuti pane mukuru<br />

muba<strong>to</strong> reZANU PF akati vaMugabe<br />

ZANU PF YONONOTSA<br />

KUTUMIRWA KWENHUMWA<br />

DZESADC<br />

• Kubva kupeji 1<br />

Mutungamiri wevechidiki muba<strong>to</strong> reAfrican National Congress (ANC)<br />

Julius Malema<br />

havangarangi vanhu vakatyora<br />

bumbiro reba<strong>to</strong> reZANU PF ava<br />

nokuti zvinogona kuvhiringidza ba<strong>to</strong><br />

mukukwikwidza kwaro musarudzo<br />

dzingangoitwa gore rinouya.<br />

Zvinonzi vaMugabe vakaronga<br />

kusa<strong>to</strong>ra matanho panyaya iyi<br />

kusvikira vaenda kumusangano<br />

weUnited Nations General Assembly uri<br />

kuitirwa kuNew York .<br />

“Mutungamiri venyika, vasati<br />

vaenda kumusangano weUN General<br />

Assembly, vakaronga kuti hapana<br />

matanho ano<strong>to</strong>rwa nehurumende<br />

kana ba<strong>to</strong> pamusoro pevanhu vakaita<br />

misangano muchihwande nevamiriri<br />

veAmerica vachikurukura<br />

nezvemunyika muno kunyangwe<br />

hazvo dzimwe nyaya dzacho<br />

dzairwadza,” yakadaro imwe nhengo<br />

nekumapa<strong>to</strong> matatu ari muGPA, zvokuti paive netarisiro huru kwazvo kuti<br />

nhumwa idzi dzaizotumirwa munguva pfupi tichingobva kumusangano.<br />

Kunyange zvazvo ba<strong>to</strong> reZANU PF rakadzoka roramba, uye parizvino rava<br />

kuti harichabvumirani nemamwe mashoko ari muchitenderano ichi,<br />

akadaro Khumalo.<br />

‘Ba<strong>to</strong> reZANU PF rakatiudza kuti riri kumbodzokorora gwaro iri<br />

zvekare uye rinoda kutanga ratenderwa nePolitburo yavo kuti rigamuchire<br />

nhumwa dzeSADC idzi. Saka takachangomirira,’ vakadaro MP.<br />

Khumalo akasimbisa kuti kukurumidza kuuya kwenhengo idzi<br />

kunobatsira JOMIC kunodiwa nokuti tashungurudza vanhu ve<strong>Zimbabwe</strong><br />

kubva kare.’<br />

Zvinotarisirwa kuti kuuya kwenhengo idzi kuchaita kuti vaMugabe<br />

vamanikidzwe kuzadzisa chibvumirano chehurumende yomubatanidzwa.<br />

‘Isu veJOMIC tine mifungo mimwechete yatagara tingorinayo, nhengo<br />

idzi hadzina divi radzakarerekera, uye hadzina chokuita ne<strong>Zimbabwe</strong>.<br />

Naizvozvo vanogona kutipa pfungwa dzakataramuka dzinogona<br />

kutibatsira kuona patiri kurasika, padzinozodzoka kuSADC dzinonotura<br />

mashoko echokwadi ari kutadzisa zvinhu kufamba,’ akadaro Khumalo.<br />

Mutungamiri veZANU PF vaMugabe vakaratidza kusagamuchira kwavo<br />

nhumwa dzeSADC idzi vachiti zvinotyora mitemo yokuzvi<strong>to</strong>nga kwedu.<br />

Zvichakadaro ba<strong>to</strong> reZANU-PF rakatsigira kuti nhengo yeparamende<br />

yeTsholotsho varizve nhengo yePolitburo vaJonathan Moyo vapinde<br />

muJOMIC.<br />

Pepanhau reThe Financial Gazette rakabuditsa mutauriri veba<strong>to</strong> reZANU<br />

PF va Rugare Gumbo vachibvumira budiriro iyi.<br />

“Takatsigira kuti vaMoyo vapinde muJOMIC uye tsamba yaka<strong>to</strong>nyorwa<br />

kare kuJOMIC. Hakuna nhengo yeZANU PF iri kuzobviswa muJOMIC tiri<br />

kupamhidzira chete,” vakadaro vaGumbo.<br />

Mutauriri veba<strong>to</strong> reMDC-T vakati havana dambudziko nekuuya<br />

kwavaMoyo muJOMIC chiri kunyanyodiva neba<strong>to</strong> ravo kutumirwa<br />

kwenhumwa dzeSADC.<br />

“Varikutipa mhosva vachiti ‘Malema<br />

anotaura semi uye anofunga semi’…”<br />

Moyo, amai Joice Mujuru navaDidymus<br />

Mutasa.<br />

VaMutasa vakataura kuti<br />

vaMantashe vaigunun’una kuti ba<strong>to</strong><br />

reZANU PF ndiro riri kukurudzira<br />

Malema kuita hurongwa<br />

hwehumbimbindoga hwaari kuita.<br />

VaMutasa vanoti munyori mukuru<br />

veANC akati vechidiki veba<strong>to</strong> reZANU<br />

PF vakaungana pamuzinda veSouth<br />

Africa muHarare vachiratidzira kuti<br />

ANC irege ku<strong>to</strong>nga ichiomesera Malema.<br />

Ba<strong>to</strong> reZANU PF, rava nenguva refu<br />

kwazvo richifambidzana nereANC,<br />

huru inoshandira pedyo nehofisi<br />

yavaMugabe.<br />

“Saka hapana matanho acha<strong>to</strong>rwa<br />

pamusoro paani zvake muba<strong>to</strong>.<br />

VaMugabe vanogona kuzo<strong>to</strong>ra<br />

matanho nehungwaru mukufamba<br />

kwenguva.”<br />

Vanoti vaMugabe havadi<br />

kukonzera kusagadzikana muba<strong>to</strong><br />

ravo uye kuzvikanganisira ivo<br />

vakatarisana nesarudzo kudai,<br />

dzavanoshuvira kukwikwidza<br />

zvakare zvisinei kuti vazhinji vave<br />

kuda kuti vasiye chigaro.<br />

Vakuru muba<strong>to</strong> reZANU PF<br />

vakataura izvi vakavedzera vachiti<br />

vaMugabe vakaronga kunyarara<br />

nezve nyaya iyi vachitya kuti ku<strong>to</strong>ra<br />

matanho pamusoro pevakuru<br />

vemuba<strong>to</strong> ravo vari kuvamukira ava<br />

kunogona kukanganisa kurambira<br />

kwavo pachigaro.<br />

“Mushure mokuongorora<br />

nezvenyaya iyi vakaona kuti zvine<br />

hungwaru kusa<strong>to</strong>ra matanho, zvisinei<br />

kuti vanhu vanozotaura zvizhinji,”<br />

akadaro mumwe mukuru. “Kupedza<br />

nyaya iyi nekunyarara ndizvo zviri<br />

nani pane kupaparika.”<br />

Zvichakadaro vamwe muba<strong>to</strong><br />

reZANU Pf vanofunga kuti vaMugabe<br />

vachiri kuongorora zvakanakira<br />

nezvakashatira ku<strong>to</strong>ra matanho<br />

panyaya iyi.<br />

“VaMugabe vari panguva<br />

yakaoma chose. VaMugabe<br />

vakatevedzera zveWikileaks vanogona<br />

kuparadza ba<strong>to</strong> ravo uye vakanyarara<br />

vanogona ku<strong>to</strong>rwa segwara. Pari<br />

zvino vakatsamwa serwizi rwakazara<br />

zvokuti vanhu vari kutya kutaura navo<br />

nezvenyaya iyi,” rakadaro pepanhau<br />

reDaily News richibuditsa<br />

zvakataurwa neimwe nhengo huru<br />

yeZANU PF politburo.<br />

“Panguva imwecheteyo vatengesi<br />

ava vatenderera musoro havachazivi<br />

zvokuita zvaive nani dai nyaya iyi<br />

yakurukurwa, vaikwanisa kutsvaga<br />

nzira dzokuramba nadzo, asi<br />

mamiriro azvakaita havasi kuziva kuti<br />

vaMugabe vari kufungei. Vave<br />

kufunga kuti vanogona kushandwa<br />

mumwe mumwe. Vatengesi ava vave<br />

kutya zvavasina kubvira vamboita.”<br />

Umwe akaudza pepanhau reDaily<br />

News akati: “Pamwe vaMugabe vari<br />

kunyanya kurwadziwa nezvenyaya iyi<br />

kana kuti vari kuronga kuita zvisina<br />

kana mukare akamboona.<br />

kunyangwe zvazvo rakaramba<br />

zvaraipomerwa asi musi vai<strong>to</strong>ngwa<br />

Malema vezvenhau vari pasi<br />

pehurumende vakabuditsa kuti ZANU<br />

PF yairatidzira pamuzinda weSouth<br />

Africa.<br />

“Takataura nevechidiki ava,”<br />

vaMutasa vakaudza pepanhau reThe<br />

Herald. “Vakashora isu vachiti ’Malema<br />

anotaura nekufunga sesu’.<br />

“Isu hatisi kumukurudzira. Kana<br />

achitaura seZANU PF, ndizvo zvaanoda<br />

kutaura achiita, isu hatingamushanduri.<br />

Kana aine pfungwa sedzedu ndozvaari<br />

izvozvo.”<br />

VaMantashe vakaudza vatapi venhau<br />

kuti ba<strong>to</strong> reANC richazoda ku<strong>to</strong>ra danho<br />

guru kwazvo rokudzorera masimba<br />

ohupfumi kuvatema asi richatanga<br />

rambotumira nhumwa kunyika zhinji<br />

uko nyika yakatenga zvikamu zvizhinji<br />

mune zvemigodhi.<br />

“Tinoda kutanga taona kuti<br />

zvakanakira vana veSouth Africa<br />

ndezvipi, kana vanhu voisa mutemo<br />

tinoda mutemo usingakanganisi<br />

hupfumi hwenyika,” vakadaro<br />

vaMantashe.<br />

“Mutemo wokupa masimba<br />

kuvatema wakanaka kutaura nezvawo,<br />

asi hatidi unodzinga vanhu vokunze<br />

vanoda kuita zvemabhizimusi nesu.”<br />

Rangarirai kuti mumakore<br />

adarika munhu uyu ndiye<br />

“akagadzirisa” vanhu vaironga<br />

kumubvisa pachigaro.<br />

“Zvichida parizvino havasi<br />

kugutsikana kuti ichokwadi here kuti<br />

vakuru muba<strong>to</strong> ravo ndivo vave<br />

kushanda nevanhu vekuAmerica kuti<br />

ivo vabviswe pachigaro. Pane<br />

zvizhinji zviri kutambudza<br />

mukweguru uyu asi vari kukuvarira<br />

mukati,” akadaro ainyeura uyu.<br />

MHOSVA YEPAFACEBOOK<br />

YAKATADZA KUBUDIRIRA<br />

• Kubva kupeji 1<br />

umboo<br />

hwemhosva<br />

yavaMavhudzi. Takatsvaga<br />

rubatsiro kune nyanzvi<br />

dzemapurisa dzinoziva michina<br />

yemacomputer asi zvakaramba.<br />

Zvinenge kuti tsamba mbozha iyi<br />

yakadzimwa pamhepo uye haina<br />

kuchengetwa munharembozha<br />

macho,” chaidaro chimwe<br />

chidimbu chetsamba iyi.<br />

VaMavhudzi vaisungirwa<br />

mhosva yokuti vashandisa facebook<br />

kukurudzira kuti vanhu<br />

vapandukire vaMugabe mushure<br />

mokutumira tsamba mbozha kune<br />

mukuru vemakurukota<br />

ehurumende vaMorgan Tsvangirai<br />

yaiti: “Ndiri kufara chaizvo;<br />

handina mashoko okutaura Mr<br />

PM. Zvakaitika kuEgypt zvaita<br />

kuti vose vane hu<strong>to</strong>ngi<br />

hweudzvanyiriri pasi rese vabatire<br />

ura mumaoko. Hapana zvombo asi<br />

kubatana chete. Izvi zvakanaka<br />

kutevedzera, mhani.”<br />

Pepanhau reThe Legal Moni<strong>to</strong>r,<br />

rinobuditswa nesangano<br />

re<strong>Zimbabwe</strong> Lawyers for<br />

Human Rights (ZLHR), rakati<br />

mashoko akatumirwa<br />

navaMavhudzi vachishandisa<br />

nharembozha yavo ndivo aive<br />

mwongo venyaya iyi. VaMavhudzi<br />

vaipomerwa mhosva yokumukira<br />

mutungamiri venyika mushure<br />

mokukurudzira vaTsvangirai kuti<br />

vatevedzere zvakaitika kunyika<br />

yeEgypt apo mutungamiri<br />

VECHIDIKI<br />

VEZANU PF<br />

VORURA<br />

Vezvenhau vakazvimirira voga<br />

vakabuditsa nyaya<br />

dzakawanda dzokutyorwa<br />

kwemitemo sezvo vatsigiri veba<strong>to</strong><br />

reZANU PF vari kubvuta mapurazi<br />

zviwakwa nemabhizimusi evachena<br />

vachishandisa chirongwa<br />

chehurumende chokukurudzira<br />

makambani okunze kuti atevedzere<br />

“mutemo” wekuwanisa masimba<br />

kuvatema.<br />

Pepanhau reDaily News<br />

rakabuditsa kuti vechidiki veba<strong>to</strong><br />

reZANU PF vaka<strong>to</strong>ra nechisimba<br />

zviwakwa zvitatu zvevanhu<br />

vechichena mudhorobha reChiredzi<br />

vachivapomera mhosva yokutadza<br />

kutevedzera mutemo weIndigenisation<br />

and Empowerment Act, zvichakadaro<br />

kuMasvingo vatsigiri veba<strong>to</strong> iri<br />

vanonzi vari kuronga ku<strong>to</strong>ra<br />

mapurazi akasara aine vechichena,<br />

parizvino vaka<strong>to</strong><strong>to</strong>ra rimwe<br />

rinochengetwa mhuka.<br />

Izvi zvakaitika zvakare muguta<br />

reHarare apo nhengo dzechikwata<br />

cheChipangano dzakarwisa<br />

nekudzinga vanhu vasingatsigiri ba<strong>to</strong><br />

reZANU PF pamisika yavo muMbare<br />

nekuHighfield.<br />

KuChiredzi, zvinonzi vechidiki<br />

ava vaiti vari ku<strong>to</strong>ra zviwakwa<br />

zvevachena izvi vari mutsoka<br />

dzegurukota resangano revechidiki<br />

nekuvaniswa kwemasimba kuvatema<br />

reYouth Indigenisation and<br />

Empowerment vaSaviour Kasukuwere<br />

sezvo mutemo vavo uri kukurudzira<br />

kuti makambani okunze atengesere<br />

vechitema vomuno zvikamu<br />

zvekambani zvinosvika makumi<br />

mashanu nechimwe kubva muzana.<br />

Vechidiki vanosvika makumi<br />

matanhatu vanozviti ndeve sangano<br />

reMasvingo Youth Empowerment<br />

Association<br />

vakamisa<br />

zvekutengeserana mudhorobha<br />

vehudzvanyiriri vaHosni Mubarak<br />

vakamukirwa nevanhu veko. Asi,<br />

pakaendeswa nyaya iyi kudare<br />

redzimhosva vaisava neruzivo<br />

rwokuti mashoko aya vachaavana<br />

sei.<br />

Humboo hwakakwanisa<br />

kubuditswa mudare redzimhosva<br />

inhare mbozha yainzi ndiyo<br />

yakashandiswa navaMavhudzi<br />

kutumira mashoko.<br />

Mu<strong>to</strong>ngi vemhosva akati sezvo<br />

pasina humboo hunobatika<br />

pamusoro penyaya iyi musungwa<br />

uyu anofanira kubviswa zvake<br />

muchi<strong>to</strong>kisi osunungurwa.<br />

VaMavhudzi vakasungwa<br />

nomusi wa24 Kukadzi vakaita<br />

mwedzi vari muchi<strong>to</strong>kisi, mushure<br />

mokunge mapurisa afonerwa<br />

nemunhu vavasingazive<br />

akavaudza kuti vaMavhudzi<br />

vatumira mashoko anokonzera<br />

kusagadzikana mune<br />

zvekuchengetedzwa kwenyika<br />

vachishandisa nhare mbozha yavo.<br />

Pavakange va<strong>to</strong>sungwa ndipo<br />

mapurisa akazotsvaga vakaona<br />

tsamba mbozha iyi kune dzaive<br />

dzatumirwa.<br />

Gweta<br />

renyika<br />

vaMutsindikwa vakapomera<br />

vaMavhudzi mhosva<br />

“yokukurudzira kubuditsa<br />

hurumende pachigaro zvisiri<br />

pamutemo.” Mu<strong>to</strong>ngi vaGideon<br />

Ruvetsa vakamurambira kuti<br />

abhadhare mari yechibatiso<br />

“nokuti akatumira mashoko<br />

okukanganisa<br />

munyika.”<br />

• Enda kupeji 4<br />

runyararo


ONGORORO YEZVIRI MUNHAUGumiguru 15, 2011 3<br />

Gwaro revavhoti reBiometric<br />

ndiro mupedza zvose: ERC<br />

Mumwedzi mizhinji yadarika<br />

pane zvizhinji kwazvo<br />

zvakataurwa pamusoro<br />

pegwaro revavhoti remu<strong>Zimbabwe</strong>,<br />

rwendo rwuno nyaya iyi ndiyo iri<br />

pamusoro mugwaro rakarongwa<br />

kutevedzwa kusvika naro pasarudzo<br />

uye mumutemo wakamisikidzwa<br />

weElec<strong>to</strong>ral Amendment Bill.<br />

Gakava renyaya iyi rakaita kuti<br />

mukuru mune zvekunyoreswa<br />

kwevanhu vaRegistrar General (RG)<br />

vati kana paine asingagutsikani<br />

negwaro iri auye ariongorore sezvo<br />

ivo vanogutsikana kuti ringangove<br />

rimwe reakanakisa pasi rino. Zvisinei<br />

kuti vari kuramba kuti gwaro iri<br />

harina kumira zvakanaka, vanhu<br />

vanovhota vacho vakaita sevemapa<strong>to</strong><br />

ezvema<strong>to</strong>ngerwo enyika, masangano<br />

anomirira voruzhinji nevanhuwo<br />

zvavo havana chivimbo negwaro iri.<br />

Sangano re<strong>Zimbabwe</strong> Election<br />

Commission (ZEC) rakadzokorora<br />

kusimbisa kuti gwaro revavhoti ririko<br />

iye zvino iri rigadziriswe.<br />

Zvichakadaro sangano reElection<br />

Resource Centre (ERC) rakasiyana<br />

nezvaiturwa naRG pamusoro<br />

pegwaro iri ndokubva ratsvaga nzira<br />

dzingashandiswe kunyoresa vavhoti<br />

tisati tasvika pasarudzo dziri<br />

kutevera.<br />

Zvinotevera zvinoedza<br />

kutsanangura mafungiro akasiyana<br />

pamusoro pegwaro iri uye kuti sezvo<br />

ririro gwaro rokutanga kuvepo kuti<br />

sarudzo dzizoitwa, kusagutsikana<br />

kwevane chokuita nekuvhota<br />

pamusoro pegwaro iri hakukonzeri<br />

kurambwa kwezvinobuda<br />

musarudzo chete asi zvinogona<br />

kushaisa hanya nekudokwairira<br />

kuvhota kwevavhoti.<br />

Sangano reERC rakati kana<br />

kunyoreswa kwevavhoti kuchida<br />

kuitwa nemazvo vanhu<br />

vachibatsirana, zvinobudirira chete<br />

kana vanhu vanoda kunyoresa vacho<br />

vachipihwa mikana yokuona uye kuti<br />

vanechokuita nezvesarudzo<br />

vavaniswe mikana yokunyatso<br />

ongorora gwaro iri.<br />

Zvichakadaro sangano reERC<br />

rinogutsikana kuti nzira ipi zvayo<br />

yokunyoresa vavhoti inga<strong>to</strong>rwe nebazi<br />

rinotungamirira zvesarudzo yakanaka<br />

chose chinozongodiwa chete<br />

ndechokuti vavhoti vasununguke<br />

kubatsira mukunyoresa umu uye<br />

mapa<strong>to</strong> ose anoda kupinda musarudzo<br />

avaniswe mikana yakazara yokunyatso<br />

ongorora nekupenengura gwaro iri<br />

pachine nguva.<br />

Zvakakosha zvikuru kuti<br />

munguva inotevera kana gwaro<br />

Nyika yeBambazonke Katuni<br />

Ndabva kuhurumende<br />

Ndirikuda kuti bhanga<br />

rako ripe masimba<br />

kuvatema…<br />

Munguva apo nyika yakatarisira kuita sarudzo, sangano<br />

reElection Resource Centre(ERC) rinotsanangura kuti<br />

zvakakosherei kuti <strong>Zimbabwe</strong> ive negwaro revavhoti<br />

rinogamuchirwa<br />

revavhoti richinyorwa vanoita<br />

nezvema<strong>to</strong>ngerwo enyika vanofanira<br />

kukoshesa kuti munhu anofanira<br />

kunge akasununguka kunyoresa,<br />

kuvana mikana yokuvana mashoko<br />

echokwadi uye nenguva.<br />

Zvichakadaro pane zvizhinji<br />

zvakaturwa senzira yokugadzirisa<br />

gwaro revavhoti remu<strong>Zimbabwe</strong> iro<br />

riri kuramba kugamuchirwa.<br />

Vanoongorora nezvesarudzo vakaita<br />

seve<strong>Zimbabwe</strong> Election Support Network<br />

(ZESN) nemasangano akaita<br />

sereSouth African Institute for Race<br />

Relations vakati sarudzo<br />

dzinogamuchirika mu<strong>Zimbabwe</strong><br />

dzinofanira kuitwa pachishandiswa<br />

nzira inonzi biometric system. Nzira iyi<br />

yakakurudzirwa nokuti inoisa<br />

zvakawanzika pamunhu oga oga<br />

zvinoita kuti matambudziko<br />

matanhatu akaonekwa mugwaro<br />

revavhoti agadzirisike, matambudziko<br />

aya ndeaya;<br />

1. Mazita akadzokororwa<br />

2. Mazita arimo evanhu vakafa kare<br />

3. Mazita evana vadiki vasati<br />

vasvika pazera rokuvhota<br />

4. Kero dzisina kupera<br />

5. Mazita akakanganiswa<br />

6. Kusajeka kwekuti munhu<br />

murume kana mukadzi here<br />

Nzira yekunyoresa vavhoti<br />

yebiometric inoita kuti vekunyoresa<br />

vasango<strong>to</strong>ra chete zita romunhu,<br />

nhamba dzechitupa, kero, murume<br />

kana kuti mukadzi here nezvimwe<br />

zvakadaro. Nzira iyi yakaratidza<br />

kufarirwa kwazvo kunyika<br />

dzichangopinda mukukoshesa<br />

kusununguka kwakaenzana dzakaita<br />

seNigeria, Tanzania, Zambia<br />

neGambia, inoshandisa zvakare<br />

humboo pasi pezita remunhu hwakaita<br />

sezvidhindo zveminwe, mufananidzo<br />

vomunhu nebarcode.<br />

Nzira iyi inoshandisa michina<br />

yecomputer uye zvinochengetwa<br />

pamuzinda umwechete, zvokuti<br />

munhu akada kunyoresa kanopfuura<br />

kamwe zvinobva zvabatwa nekuti<br />

zvinoiswa pazita rake hazvifanani<br />

nezita romumwe, izvi zvinodzivirira<br />

kuti vanhu vanyorese kakawanda.<br />

Sezvo nzira iyi ichishandisa<br />

michina yecomputer inoramba kuti<br />

Asi unofanira<br />

kutanga watipa<br />

chikwereti…<br />

munhu anyorese achisiirira zvimwe<br />

zvinhu zvakaita sokuti mukadzi here<br />

kana murume kana kunyora kero<br />

isina kukwana.<br />

Zvichitevera zvataurwa<br />

zvakanakira nzira iyi zvanga zviine<br />

hungwaru kuti vana ve<strong>Zimbabwe</strong><br />

vachemere kuti nzira yebiometric<br />

ishandiswe kunyoresa vavhoti sezvo<br />

inogadzirisa matambudziko mana<br />

ari kushungurudza mugwaro<br />

revavhoti ririko iye zvino. Mamwe<br />

maviri asara anogona kugadziriswa<br />

zvakare nzira iyi ikabatanidzwa<br />

nevekumahofisi anopa matsamba<br />

okuzvarwa neevafi uye vavhoti<br />

vakadzidziswa zvakakoshera<br />

kunyoresa zvitupa zvokuzvarwa<br />

nezvevafi uye kuti munhu vose<br />

akwanise kusvika zvisina<br />

dambudziko achipinda<br />

muhurongwa uhu.<br />

Kunyangwe hazvo ERC inoziva<br />

kuti zvinhu zvinoda mubatanidzwa<br />

nerubatsiro rweveruzhinji zvagara<br />

zviine matambudziko kunyanya<br />

kana maitirwo acho asina<br />

kusunungukira vanhu. Maitirwo ari<br />

kurehwa neERC ndeye<br />

mafambisirwo ezvema<strong>to</strong>ngerwo<br />

enyika, mubvunzo ndevokuti vanhu<br />

vakasununguka here kupinda<br />

muhurongwa uhu.<br />

Kubva kumakore adarika<br />

zvinozivikanwa kuti mu<strong>Zimbabwe</strong><br />

kana tichiti kupinda muhurongwa<br />

uhu nekusununguka kupinda<br />

muhurongwa uhu zvinhu<br />

zvaka<strong>to</strong>siyana. Hurongwa<br />

hwokuumbwa kwebumbiro<br />

remitemo huchangobva kuitwa<br />

hunotipa humboo hwakakwana<br />

hwezvatiri kutaura izvi. Mune<br />

dzimwe nzvimbo kumaruva vanhu<br />

vakauya neuwandu hwavo kuti<br />

vapinde muchirogwa chokuumba<br />

bumbiro<br />

kumisangano<br />

yokumawadhi asi “vatauriri” vaive<br />

vakasarudzwa ndivo vakapinda<br />

muhurongwa uhu nokuti ndivo<br />

chete vaitenderwa kutaura<br />

muhurukuro dzaiitwa.<br />

Chepiri ndechokuti vanhu<br />

vasununguke kuwana mashoko<br />

echokwadi kwete kuwaniswa<br />

mashoko chete ndicho chimwe<br />

chinhu chakakosha kana vanhu<br />

vachipinzwavo muhurongwa. Kana<br />

chinangwa chekunyoresa vavhoti chiri<br />

chokuwana vanhu chaivo vanekodzero<br />

yokuvhota nekuwanisa vanhu vave<br />

nezera rokuvhota mikana yokuti<br />

varatidze kodzero yavo<br />

yokusununguka nekuvhoti vanofanira<br />

kupihwa mashoko echokwadi<br />

pakufambiswa kwezvokunyoresa uku.<br />

Zvakaitika musarudzo<br />

dzakapfuura mamwe mapa<strong>to</strong><br />

ezvema<strong>to</strong>ngerwo enyika akaita mbiri<br />

nokuda kwekushambadza mashoko<br />

enhema nezvesarundzo. Vanhu<br />

vazhinji vakanyeperwa kuti pepa<br />

ravavhota hariitwe chihwande saka<br />

munhu akabhedhenura pepa rake<br />

akaratidza kuvavhotesi, “ba<strong>to</strong><br />

reZANU PF” rinogona kuona kuti<br />

munhu uyu avhotera ani.<br />

Nzira yebiometric inoshandisa<br />

ruzivo rwechizvino-zvino kuchengeta<br />

mazita evanhu vanogona kuvhota, saka<br />

vezvema<strong>to</strong>ngerwo enyika vanopona<br />

nemanyepa ava havazogoni kuudza<br />

vanhu vokumaruva nenzvimbo<br />

dzakachasarira kuti muchina uyu<br />

unov atendera kufembera.<br />

Sezvo nyaya yegwaro revavhoti iri<br />

kuramba ichitsviriridza sangano<br />

reERC rakakurudzira vose vane<br />

chokuita nezvesarudzo kuti vanyatso<br />

ongorora matambudziko<br />

anokonzerwa nenzira ichashandiswa<br />

kunyoresa vanhu musarudzo dziri<br />

kutevera. ERC inokurudzira nzira<br />

yomubatanidzwa uye yakajeka<br />

ichishandiswa pasina anotyisidzirwa<br />

kana mhirizhonga.<br />

Kunyoreswa kwevavhoti<br />

mu<strong>Zimbabwe</strong> inenge sarudzo<br />

pachayo, saka zviri kukurudzirwa<br />

kuti zviitwe musarudzo dzichatevera<br />

zvinofanira kuitika zvakare<br />

mukugadzirira sarudzo dzacho.<br />

Zvinhu zvakaita sekuwandudzwa:<br />

kwemau<strong>to</strong> nemapurisa, kwezvenhau,<br />

kweZEC nemapazi nevanechokuita<br />

nezvesarudzo semukuru<br />

vekunyoreswa kwevavhoti, kumiswa<br />

kwemhirizhonga nekuparadza<br />

kwezvimiso zvinokonzera<br />

mhirizhonga zvakaita semabhesi<br />

nekumiswa kwezvikwata<br />

zvevechidiki zvemhirizhonga.<br />

Chaticha shandisa<br />

kubhadhara 51% yedu…<br />

Mutambo<br />

we<br />

Gukurahundi<br />

wava<br />

kuratidzwa<br />

Vezvenhau vakazvimirira voga<br />

vakabuditsa kuti mutambo<br />

wekutanga weGukurahundi<br />

wakaitwa kuBulawayo, mushure<br />

mokunge mu<strong>to</strong>ngi vedzimhosva<br />

arambidza mapurisa kuvhiringidza<br />

vatambi ava kuita mutambo wavo.<br />

Mapurisa emuBulawayo vainge<br />

vambotanga kurambidza chikwata<br />

chokuGwanda cheJahunda Community<br />

Theatre kuita mutambo weGukurahundi<br />

munzvimbo dzeruzhinji vasina kutanga<br />

vapa zvinangwa zvavari kuzviitira.<br />

Vakatyisidzira mutungamiri vechikwata<br />

ichi, Bhekimusa Moyo, nedzimwe<br />

nhengo dzechikwata kuti vakaita<br />

mutambo uyu vaizosungwa.<br />

Mutambo weGukurahundi uyu<br />

wakazotambwa mushure memazuva<br />

mana apo mu<strong>to</strong>ngi wedzimhosva Tancy<br />

Dube akapa mu<strong>to</strong>ngo wokuti mutambo<br />

uyu uitwe uye mapurisa arege<br />

kukanganisa kana kupindira panoitwa<br />

mutambo uyu.<br />

Mutambo uyu wakapindwa nevanhu<br />

vanodarika mazana maviri, vamwe vavo<br />

vakachema nekudzikisa misodzo<br />

paitevedzerwa mau<strong>to</strong> eFifth Brigade<br />

achirova, kubhinya nokuuraya vanhu<br />

vasina nemhosva vokudunhu<br />

reMatabeleland nereMidlands<br />

muchiitiko chakaitwa mumatunhu<br />

maviri aya mumakore a1980.<br />

Achitaura kuvanhu vaive vauya<br />

kumutambo pavakapera, Moyo—<br />

munyori vemutambo weGukurahundi<br />

uyu—akati chakaita kuti anyore<br />

mutambo uyu inyaya yokufarira<br />

chokwadi nerunyararo uye anoda kuti<br />

vanhu vazive chokwadi chenhoroondo<br />

ye<strong>Zimbabwe</strong>.<br />

“Mutambo uyu wakanyorwa kuti<br />

urangaridze vanhu zvakamboitika kare<br />

nekuti hatigari tisina nhoroondo<br />

yezvakamboitika. Tinoda kuti tiwake<br />

<strong>Zimbabwe</strong> yakasununguka tirege<br />

kudzokorora kukanganiswa<br />

kwakamboitika. Hatidi kuti vanhu<br />

vapondwe zvakare,” akadaro Moyo.<br />

Moyo akati mutambo uyu uchaitwa<br />

kunzvimbo dzakasiyana dzenyika.<br />

Mugore ra1983, vaive mukuru<br />

vemakurukota ehurumende vaRobert<br />

Mugabe vakaregedza mau<strong>to</strong> aive<br />

akadzidziswa kuNorth Korean aive<br />

pamuzinda weFifth Brigade kuti apinde<br />

vachiuraya nekushungurudza vanhu<br />

mumatunhu maviri aive akazara<br />

nevatsigiri veba<strong>to</strong> rePF ZAPU, pakafa<br />

vanhu vanodarika zviuru makumi maviri.<br />

Vazhinji vakafa pachiitiko ichi<br />

vakavigwa vakawanda muguva<br />

rimwechete zvimwe zvitunha<br />

zvikakandwa mumigodhi yaive<br />

isisashande. VaMugabe vakaramba<br />

kukumbira ruregerero zvisinei kuti<br />

mutungamiri veZANU PF uyu akati<br />

chiitiko ichi chinoratidza kuti “yaive<br />

nguva yokupenga.”<br />

Gore rapera mapurisa akasunga<br />

mumwe anodhirowa mifananidzo Owen<br />

Maseko paairatidza mifananidzo<br />

yeGukurahundi paNational Art Gallery<br />

kuBulawayo.<br />

Mifananidzo yaMaseko mimwe<br />

yacho mikuru kwazvo yekumadziro,<br />

yainyanyoratidza mhirizhonga<br />

yezvema<strong>to</strong>ngerwo enyika yakaitwa<br />

kumatunhu maviri eMatabeleland<br />

mumakore a1980 kuvatsigiri veba<strong>to</strong><br />

raipikisa munguva iyoyo rePF ZAPU<br />

raitungamirwa navaJoshua Nkomo.<br />

Tsvakurudzo yakaitwa nemasangano<br />

anorwira kodzero dzavanhu inoratidza<br />

kuti kune vanhu vanodarika zviuru<br />

makumi maviri zvevanhu—vazhinji avo<br />

vaitsigira ba<strong>to</strong> rePF ZAPU—vakaurayiwa<br />

nemau<strong>to</strong> iri nzira yokuedza kuparadza<br />

mau<strong>to</strong> aipikisa hurumende yomukuru<br />

vemakurukota ehurumende panguva<br />

iyoyo vaRobert Mugabe.<br />

Hurumende yaka<strong>to</strong>zoenda mberi<br />

ichimisikidza mutemo unorambidza<br />

kuratidzwa kwemifananidzo yechiitiko<br />

cheGukurahundi.


4 ONGORORO YEZVIRI MUNHAU Gumiguru 15, 2011<br />

GWANDA PIRF CHAPTER<br />

VARI PABASA<br />

VECHIDIKI VEZANU PF<br />

VORURA<br />

• Kubva kupeji 2<br />

reChiredzi mushure mokuita mhirizhonga —<br />

“vachizviita varidzi vatsva” vezviwakwa<br />

zvevachena izvi.<br />

Vana muzvinabhizimusi vakapinda<br />

munyatwa iyi vanoti vaJan Van Javeert, muridzi<br />

vekambani yeSouth East Turning, vaGraig<br />

Hanning, navaSouthhood Govan varidzi<br />

vekambani yeGovan Investments.<br />

Mukuru vechikwa ichi Darling Zirebwa<br />

akabvuma kupepanhau reDaily News kuti<br />

vakabvuta zviwakwa izvi akavedzera achiti vari<br />

kutevera zviwakwa zvose zvevachena zviri<br />

mudunhu iri vachitanga nedhorobha<br />

reChiredzi.<br />

“Tiri mutsoka dzekuwanisa masimba<br />

kuvatema, mutemo wakadzikwa nehurumende<br />

watinotenda kuti unofanira kupa masimba kune<br />

vechidiki. Ticha<strong>to</strong>ra zviwakwa zvimwe<br />

muChiredzi <strong>to</strong>zopfuurura kuMasvingo kwatine<br />

zviwakwa nemapurazi mazhinji atinoda<br />

ku<strong>to</strong>ra,” akadaroZirebwa.<br />

Vechidiki vachiita mhirizhonga iyi mapurisa<br />

haana kana chavakamboita.<br />

Chikwata ichi chakavimbisa kuti<br />

chikapedza kubvuta zviwakwa zvevachena<br />

vanembiri mudunhu ravo, vachaenderera mberi<br />

vachino<strong>to</strong>ra migodhi mikuru nemakambani<br />

makuru akaita seyeHippo Valley neTriangle,<br />

dzinogadzira tsvigiri uye mugodhi weRenco<br />

Mine uyo unochera goridhe zhinji mudunhu iri.<br />

Muguta reMasvingo zvinonzi kune<br />

kachikwata kemau<strong>to</strong> kakanopinda kachigara<br />

mupurazi reIbeca Farm remurimi muchena<br />

varizve mubhizimusi remahotera vaPeter<br />

Goddard. Mau<strong>to</strong> aya akaudza vaGoddard kuti<br />

vatame papurazi ravo kuti mukuru vavo<br />

vaColonel, Francis Chakauya va<strong>to</strong>re nzvimbo iyi.<br />

Asi vaChakauya vanonzi vakambo taudzana<br />

Fadzai December<br />

achiita<br />

musangano<br />

nenhengo<br />

dzec<br />

echikam<br />

hikamu che-<br />

PIRF kuGwanda.<br />

Nhengo<br />

dzec<br />

echikam<br />

hikamu che-<br />

PIRF kuGwanda<br />

dzichiz<br />

hizeya<br />

zvadzainge<br />

dzadzidzisa<br />

pamusangano<br />

uyu.<br />

nevaimbove varwi vehondo vakagara pedyo<br />

nepurazi iri.<br />

Zviuru zvevanamati vechiposi<strong>to</strong>ri zvinonzi<br />

zvakano<strong>to</strong>ra nechisimba purazi reChidza Farm,<br />

rava John Boland.<br />

Zvichakadaro ba<strong>to</strong> reMDC-T<br />

rakashoropodza zviri kuitwa nevechidiki<br />

veZANU PF izvi richiti ku<strong>to</strong>rwa kuri kuitwa<br />

zvinhu izvi hakusi pamutemo zvinoratidza<br />

“kusadzidziswa zvakanaka kwenhubu” idzi.<br />

Nhengo yeparamende yeba<strong>to</strong> reMDC-T<br />

kuChiredzi West vaMoses Mare, vakaudza<br />

nhepfenyuro yeSW Radio Africa kuti “vanoshora<br />

zvikuru” zviri kuitwa izvi vachiti uku kuita<br />

“kwemhondi dziri kufamba dzakapfeka zita<br />

rechirongwa chevechidiki.”<br />

“Mhondi dzisina kunyatsodzidziswa idzi<br />

dzakabva kumapurazi adzakabvuta dzave kuda<br />

kuba mumabhizimusi. Idzi ndidzo dzinonzi<br />

mbavha,” vakadaro vaMare.<br />

Vakavedzera vachiti: “Iyi ndeimwe nzira<br />

yava kuitwa neba<strong>to</strong> reZANU PF kuedza kubata<br />

meso avanhu vachitsvaga rutsigiro. Hausi<br />

hurongwa hwehurumende. Ini handitenderani<br />

nazvo.”<br />

Vechidiki muba<strong>to</strong> reZANU PF munyika yose<br />

vari kumhanya mhanya kuedza kubvuta<br />

makambani okunze neye vanonzi vatsigiri<br />

veba<strong>to</strong> reMDC vachizama kufambisa hurongwa<br />

hwuri kukurudzirwa neba<strong>to</strong> ravo hwokupa<br />

masimba kuvatema. Munguva ichangodarika<br />

kuHighfield, chikwata chemhondi chinonzi<br />

Chipangano chinobva kuMbare<br />

chakashungurudza vanhu pamisika iri<br />

paMachipisa, chichiti chava ku<strong>to</strong>ra<br />

mabhizimusi aya. Chinonzi chakatyisidzira<br />

vanhu vanotengesera kuMbare mazuva<br />

mazhinji kwazvo gore rino.<br />

Tsamba<br />

Mibvunzo kuna vaKasukuwere<br />

1. Migodhi mingani yaicherwa nekambani<br />

yeZMDC (<strong>Zimbabwe</strong> Mines Destruction<br />

Company) uye mingani ichiri kushanda iye<br />

zvino<br />

2. Chii chakaitika kumugodhi weAfrican<br />

Associated Mines kana kuti weShabanie uye<br />

weMashava Mines Sei tisiri kuchera migodhi<br />

iyi Komuredhi minisi<strong>to</strong>r ndakanzwa kuti tiri<br />

kutsvaga kambani yokunze kuti isimudzire<br />

migodhi iyi Ichokwadi here kana kuti<br />

mombonobvunza komuredhi Chinamasa!<br />

3. Kana <strong>Zimbabwe</strong> ine zvicherwa zvizhinji,<br />

chiri chokwadi hacho, sei tiri kutadza kuvhura<br />

migodhi mitsva <strong>to</strong>va nezvikamu zana muzana<br />

zvevatema tisingagovani nevamwe vekunze.<br />

Ngatitange zvedu tiratidze vanhu kuti tinozvigona.<br />

4. Ndiani akapihwa basa rokusimudzira kambani yeZISCO steel, uye vatema vemuno vane<br />

zvikamu zvingani muZISCO Mwana vemu<strong>Zimbabwe</strong> akakurira kuIndia here<br />

Chokwadi, uku ndiko kunonzi kuita makaro uye hazvina chokuita nekusimudzira murombo<br />

vemu<strong>Zimbabwe</strong>. Asi chingozivai kuti chinhu chese chine mavambo nemagumo. – Tongai Musarasika<br />

Kunyarara kunokunda zvose changamire<br />

Mugabe ari panguva yakaomesesa chose nokuti<br />

vanhu vese vakabuditswa neWikileaks<br />

vachitengesa inhengo huru dzeZANU PF. Kana<br />

vose ava vakadzingwa nokuda kwehunhu<br />

hwakaitwa uhu vanogona kuumba ba<strong>to</strong><br />

rinopikisa rakasimba kwazvo rinoshaisa<br />

mufaro ba<strong>to</strong> reZANU PF. Saka vakuru<br />

kunyarara kunokunda zvose, vanodzoka vose<br />

kwamuri. Vanhu vakaita saDydimus Mutasa<br />

naRugare Gumbo nevamwe chimbomirai<br />

kunongedzera vanhu nekutaura-taura nokuti<br />

hamuzivi kuti mamwe makuhwa achabuditswa<br />

pamberi apo anenge akamira sei. Rangarirai<br />

kuti zvakatanga naMorgan Tsvangirai<br />

mukataura mavhu nemarara pamusoro pake.<br />

Rwendo rwuno zvava kwenyu…chimbonzwai<br />

zvazvinoita! – Machiavelli<br />

TUMIRAI PFUNGWA DZENYU<br />

Vanoburitsa chinyorwa cheOngororo yeZviri Munhau<br />

vanodokwairira kunzwa kubva kune vanoverenga chinyorwa ichi.<br />

Tinoda kunzwa zvamunofunga pamusoro nyaya dziri<br />

muchinyorwa chino. Makafarira here zvamakaverenga<br />

Zvakakubatsirai here Pane dzimwe nyaya dzamunofunga kuti<br />

hatina kubata Pane zvimwe zvamunofunga kuti tingaite<br />

kusimudzira chinyorwa ichi here Tinyorereipa:<br />

moni<strong>to</strong>rs@mmpz.org.zw kana kutumira tsamba<br />

panhamba dzinoti: 0774 432 509<br />

KATUNI REVEONGORORO YEZVIRI MUNHAU<br />

Izvi zvanga<br />

zvakarongerwa<br />

kare<br />

Chinyorwa che Ongororo ye Zviri Munhau chinobuditswa nekugoverwa neve <strong>Media</strong> Moni<strong>to</strong>ring<br />

<strong>Project</strong> <strong>Zimbabwe</strong>, 9 Knight Bruce Road,Mil<strong>to</strong>n Park,Harare,<br />

Makasununguka kupawo maonero enyu nenhau dziri muchinyorwa ichi. Vanoda kuziva zvizhinji<br />

nezve MMPZ,munokurudzirwa kuenda pa-website yedu: http://www.mmpz.org/

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!