11.07.2015 Views

to download the PDF file. - Media Monitoring Project Zimbabwe

to download the PDF file. - Media Monitoring Project Zimbabwe

to download the PDF file. - Media Monitoring Project Zimbabwe

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

2 ONGORORO YEZVIRI MUNHAU Nyamavhuvhu 31, 2011Hofisi yaAt<strong>to</strong>rney-General nemapurisavodzivirira honzeri dzemhirizhonga: ZLHRSangano rinorwira kodzero dzavanhure<strong>Zimbabwe</strong> Lawyers for Human Rightsrakapa mhosva mapurisa nevakurumuhofisi yezvoku<strong>to</strong>ngwa kwemhosva (yaAt<strong>to</strong>rneyGeneral-AG) vachiti sei pari kuita rusaruranechizivano pakusungwa kwevanhu varikukonzera mhirizhonga muma<strong>to</strong>ngerwo enyika.Muzvare Irene Petras, mukuru vesanganoreZLHR vakaudza vezvenhau kuti mapurisae<strong>Zimbabwe</strong> Republic police (ZRP) nehofisi yaAG varikushandisa mutemo vakarerekera divi kanakusa<strong>to</strong>ushandisa zvachose kana vachiita nyayadzevatsigiri veba<strong>to</strong> reZANU PF zvichienzaniswanezvavanoita kuvatsigiri vemamwe mapa<strong>to</strong>. MuzvarePetras vanoti sangano ravo rakamirira nyayadzokutyorwa kwekodzero dzavanhu dzinosvikamazana manomwe kubva gore richitanga-asi rinehumboo hwekuti vazhinji vaikonzera mhirizhongaidzi havana kusungwa kusvika iye zvino.‘‘Zviri pachena kuti mharanzvongodzakasununguka munyika muno sezvo vanhuvakakonzera mhirizhonga nazvino havasativasungwa,” vakadaro muzvare Petras. Vakavedzeravachiti zvava kuda kuti mapa<strong>to</strong> ose abatane kubvakuvatsigiri kusvika kumusoro kuti vapedzemhirizhonga yezvema<strong>to</strong>ngerwo enyika. MuzvarePetras vakati sangano reZLHR kubva musi wa1Ndira kusvika musi wa9 Nyamavhuvhu gore rino(2011) vakabatsira vanhu vanosvika mazana maserenemakumi manomwe nevasere.Mukuru vematare edzimhosva vaAt<strong>to</strong>neyGeneral Johannes Tomana vakabuda mupepanhauVaAaAt<strong>to</strong>rneyt<strong>to</strong>rney- General Johannes Tomana.reThe Herald vachiramba kuti hazvisi kuitikazvekushandisa rusarura pakushandiswakwemitemo munyika. Vakabuda vachitaura kutizvinoshamisa kunzwa mamwe mapa<strong>to</strong>ezvema<strong>to</strong>ngerwo enyika nemamwe masanganoanomirira veruzhinji,- avakapomera kuti arikushanda pamwechete nenyika dzekumavirirakuedza kupidigura hurumende, vachiti “haasikunyara kutaura nerurimi rwevakuru vavovekumavirira kuti mu<strong>Zimbabwe</strong> vanhu havanakusununguka, munoshandiswa rusarurapakusungwa kana ku<strong>to</strong>ngwa kwavanhu uye kunevanhu vasingakoshesi mitemo.” Vakavedzeravachiti iri izano rekuedza kudzikisira mitemonerusununguko rwuri munyika muno rwurikushaisa mikane nyika dzokumavirira kuitazvavanoda nenyika ino.“Tinofanira kugara tichiziva mundangarironemumoyo medu kuti kune magamba akazvipirakufira nyika ino kuti tisununguke, tichengetwenemitemo yedu uye mitemo ishandiswezvakaenzana kumunhu vese. Zvino<strong>to</strong>shamisakunzwa vaive vakatipamba munyika munovachi<strong>to</strong>da kutauravo nezvekodzero idzidzavaityora ivo.”Vakataura zvakare kuti hakuna rusarurapaku<strong>to</strong>ngwa kwemhosva mu<strong>Zimbabwe</strong> vachitipaku<strong>to</strong>ngwa kwemhosva hatitarisiri kuti uwanduhwevanhu vano<strong>to</strong>ngwa vachibva kumapa<strong>to</strong> akasiyanahufanane kana kuti vanhu vanobva kunzvimboimwechete va<strong>to</strong>ngwe pamwechete, hazvigoni.Vakazoenderera mberi vachiti ku<strong>to</strong>ngwakwemhosva kunoenderana nokuti panechokwadi kuti mhosva yacho yakaparwa here.“Kuva nehurumende inoshandisa mitemohazvirevi kuti makurukota kana vanhu vanezvigaro zvepamusoro verimwe ba<strong>to</strong>rezvema<strong>to</strong>ngerwo enyika havagoni kusungwavakapara mhosva, mutemo unoshandakumunhu vese zvisinei neba<strong>to</strong> rake, chigarochake, kana mari yake.” vakadaro vaTomanaVaZuma vakawedzerwa masimbakumusangano weSADC kuAngola• Kubva kupeji 1Vatungamiri venyika dzemudunhu reSADCvakabvisa chiri kumeso nhengo dzakaomamusoro dzeZANU PF apo vakarambakugamuchira zvadzairwira zvokuti vaZumavamiswe kuva muyananisi ve<strong>Zimbabwe</strong>.VaMugabe vakabva kuKuluanda vakasvavazvikuru mushure mokushoropodzwa ma<strong>to</strong>ngeroavo neshamwari yavo yemakore vanova sachigaromutsva veSADC vaJose Eduardo dos San<strong>to</strong>s.Sachigaro mutsva veSADC uyu akaudzavatungamiri pakupera kwemusangano wesummitkuti vatungamiri venyika dzizere negakavarezvema<strong>to</strong>ngerwo enyika dzakaita se<strong>Zimbabwe</strong>,DRC neMadagascar vanofanira kuzivanekugamuchira kuti vakapinda pazvigaro zvavokubudikidza nesarudzo dzakasununguka.“ Tiri kuda kuona zvokuita nemamiriro ezvinhumu<strong>Zimbabwe</strong>, kuMadagascar uye kuDRC. Nyikaidzi dzinofanira kukoshesa kusunungukakwevanhu uye ngadzizive kuti vanhu vanorambavari pazvigaro zvichibudikidza nesarudzodzakasununguka,” vakadaro vaDos San<strong>to</strong>s.VaZuma vakabva kumusangano wekuLuandavaine masimba mazhinji okuti vanyatso gadzirisanyaya dziri kunetsa mu<strong>Zimbabwe</strong>.Chidimbu chegwaro rakabuditswa pakaperamusangano wesummit chaiti: “Dare reTroikaricharonga zvichatevedzwa nenguva ichatarwa• Kubva kupeji 1Herald nereChronicle, anodhinda oga.Dare revatungamiri vekambani iyirakatenderana kuzosimudzira basa kana vavanemichina yavo, kunze kwekuti varongerwazvinofadza nevari mubhizimusi rekudhinda.”Kubvira pepanhau iri richipinda mumusikaraidhindirwa nemamwe makambanianosanganisira ayo ari mune zvenhau.Kuvhara kwepepenhau iri kwaita kutivashandi vanopfuura makumi mashanuvarasikirwe nemabasa mushure mokuendapazororo risingabhadharwi kusvikiramichina yokudhinda yekambani iyi yasvikamunyika.Zvichakadaro sangano rinomiriravezvenhau re<strong>Zimbabwe</strong> Union of Journalists(ZUJ) rakatsvaga magweta kubva kukambanikugadzirisa zviri kunetsa uye richaramba richituramagwaro anotsanangura kufambiswa kuchaita basa iri.”Zvichitevera chigaro chitsva chavakapihwaneSADC vaZuma vakashandisa masimba avomatsva kunyadzisa vatungamiri vaneudzvanyiririvose kuti varegere kuramba vachinonotsakugadzikana kwezvinhu sezvo mazuva apindana.Gwaro rinotsanangura mamiriroezvema<strong>to</strong>ngerwo enyika mu<strong>Zimbabwe</strong> rakaturwanemuyananisi vaZuma kuLuandarakatsanangurwa nevaongorori richinzi “igwarorechokwadi.”Gwaro iri rakakurudzira kutevedzwakwegwara rokuunza shanduko rakaumbwanemapa<strong>to</strong> matatu rokusvika naro pasarudzodzakasununguka dzingangoitwa gore rinouya.Vamiriri vemapa<strong>to</strong> matatu muhurukurodzekugadzirisa zviri kunetsa muhurumendehavasati vavana mhinduro pane zvimwe zvinhuzvikuru zviri kutadzisa kuwandudzwakwemamwe mapazi munyika.VaZuma vari kuzosangana nevatungamirivakapinda muchibvumirano cheGPA munguvapfupi iri kutevera kuti vavakurudzire kugadzirisazviri kunetsa nokukurumidza.VaMugabe neba<strong>to</strong> ravo reZANU PF vakashayarutsigiro kubva kuvatungamiri vemuSADC,sezvo vakarambirwa zvavaida zvokuti kuregeyeMatsikidze and Mucheche Commercial and Labour LawChambers kuti arwire vashandi vakamanikidzwakuenda pazororo ava, kuti vabhadharwe mihoro yavoyakazara munguva inenge yakavhara kambani iyi.Vashandi ava vanosanganisira vatapi venhau guminevashanu vamwe vavo vakabva mhiri kwemakungwavachiuya kunopinda basa mukambani iyi.“Kambani iyi yakanga isingafaniri kuvharasezvo inobuditsa pepanhau rayo paintenet (online),” vakadaro vaFoster Dongozi munyorimukuru musangano reZUJ. Vakaenderera mberivachiti kana vatungamiri vekambani iyivakakundikana kuita basa ravo, vaisafanirakuvhara, sangano reZUJ raigona kubatsiravashandi kutenga kambani iyi pasi pechirongwachehurumende chokuvanisa masimba ehupfumikuvatema (cheindigenisation and empowermentprogramme).kusarudzwa vaongorori vekunze vanoona kutimapa<strong>to</strong> matatu (agerere mugakava) arimuhurumende yomubatanidzwa ari kuzadzisazvakanaka here zvibvumirano zvaakapindazvema<strong>to</strong>ngerwo enyika.Mumisangano yakamboitwa vatungamirivakaronga kuti SADC ichasarudza vamwevatungamiri vatatu kuti vazobatane navaZumanedare ravo revayananisi kubatsira nhengodzedare reJoint Moni<strong>to</strong>ring and ImplementationCommittee (JOMIC), iro rakamirira kuongororakuti chibvumirano cheGPA chiri kuzadziswanemazvo here.Pepanhau reThe Herald nenhepfenyuroyeZBC zvakabuditsa vaMugabe vachiedzakurambidza nhengo dzeSADC idzi kuuyakunobatsira dare reJOMIC vachiti izvizvinokanganisa rusununguko rwenyikaye<strong>Zimbabwe</strong>. Asi vaLuke Tamborinyoka,mutauriri vavaTsvangirai-mutungamiri veMDC-T vakataura kuti nhumwa dzeSADC dziri kuuyasekurongwa kwazvakaitwa.“Hapana nguva yakatarwa yokuuya kwavo asitinotenda kuti vari kuuya,” vakadarovaTamborinyoka.“Chakangoitwa neSADC kukurudzira darereTroika nemuyananisi kuti vatumire nhumwa idzinekukurumidza.”PEPANHAU RE-THE MAIL RAKAVHARWAVezvenhau vakabuditsa kuti pepanhaureThe Mail rakatadza kubhadhara kambaniyekudhinda yeStrand Multiprint rikabvarafunga kuenda kukambani yeZimpaperskwarakakundikana zvakare kubhadhara mariyaidiwa inosvika zviuru mazana maviriemadhora ($200 000). Sangano re<strong>Media</strong>Institute of Sou<strong>the</strong>rn Africa Chapter (MISA<strong>Zimbabwe</strong>) rakati rinovimba kuti kambani iyiichavhura nekukurumidza nokuti ikavharazvachose inenge ya<strong>to</strong>pa mukana nhubu dzirikuramba kuwandudza mitemo youdzvanyiririmune zvenhau, idzo dzinenge dzavakunzvenga dzichiti haisi mitemo yemunomunyika chete iri kukonzeresamatambudziko mune zvenhau asi kuti kunezvimwe zvikonzero zvisinei nemitemoyezvenhau.”GWAROREKUVANDUDZAMUTEMOWEPOSARAKAMISWA• Kubva kupeji 1pachavhurwa kepiri hurukuromuparamende. Kumiswa uku kunogonakureva kuti gwaro iri ringangotadzakubudirira kuitwa mutemo.Vanoongorora nezvemitemo veVeritasvanoti vaGonese vakanga varwa zvakanakakubva munaMbudzi gore ra2009pavakatenderwa kutura gwaro ravorikagamuchirwakunyangwe nenhengodzeZANU PF muparamende, asi vazomiswapanguva yokupedzisira.“Zvinogona kuitika kuti uku ndiko kufakwegwaro ravaGonese zvisinei nekubudirirakwarakanga raita. Hatitarisiri kuti gwaro iriringakunda kukurukurwa zvakarepachagarwa paramende kepiri, kunzekwekuti mapa<strong>to</strong> ose ari matatu abvumiranakusimudzira hurukuro yegwaro iri zvakare.“Mamisirwo aitwa gwaro iri anoratidzakuti ba<strong>to</strong> reZANU PF rava nedzimwepfungwa dzakasiyana, nedzavaiva nadzopakagamuchirwa gwaro iri nedarereparamende kusanganisira nhengodzeZANU PF. Dai vaida kuramba kutambiragwaro renhengo yakazvimirira yoga vangadaivakaramba pakatanga kuturwa gwaro irikwete nhasi rapedza nhanho zhinji idzi,”vakadaro veVeritas .Gwaro iri rakatanga kuturwa musi wa11,Zvita, 2009, rikapfuura nemumisanganoyedare rePortfolio Committee uye veruzhinjivakapihwa mukana vokutauravozvavanofunga pamusoro paro, rikagaramudare reparamende kwegore rese risatiratumirwa kuSeneti munaZvita gorera2010.“Pane mubvunzo kuti sei maSeneta arikuti anoda nguva yokuongorora gwaro iri ivovaiva naro kwenguva refu? Kuperakwechikamu chokutanga chehurukuromuparamende kwabva kwapa ba<strong>to</strong> reZANUPF nzira iri pamutemo yokumisa nayo gwaroiri (raifarirwa neruzhinji kuti rikurukurwenezvaro zvakare) risati rasvikapakuvhoterwa,” vakadaro veVeritas.Kumiswa kwegwaro iri kunoita kutivanhu vabvunze kuti hurumendeyomubatanidzwa ichanyatsogona kubudanemutemo wakawandudzwa zvakanaka here?Umwe mubvunzo ndevokuti parizvinondiani achafara mutemo vePOSA ukarambauchishandiswa usina kuwandudzwa?“Nhengo inokudzwa muhurumendeingamanikidze nhengo yakazvimirira yogakumisa hurukuro yegwaro idzva here uyenhengo inokudzwa ingatenderwe kuita izvihere? Kumiswa kwegwaro iri ndeimwe nzirayaitwa neparamende kupa masimba vanezvidanho zvikuru kuti mutemo vePOSAurege kuwandudzwa.” Vakabvunza veVeritas.Zvaiva zvakatarisirwa kuwandudzwapamutemo vePOSA-uyo unoshandiswakushungurudza vanhu nenhengo dzeZANUPF-zvakakazo pasiswa pakaturwa gwaro irirwetatu.Zvimwe zvaive zvichida kuwandudzwamugwaro iri ndezvokuti, mapurisaanongoziviswa kuti vanhu vachazodakuungana, kwete kukumbira mvumokwavari sezviriko iye zvino kuti mapurisa anesimba rokurambidza vanhu kuungana.Mutemo vePOSA vakaumbwa kubvakumutemo veLaw and Order Maintenance Act(LOMA) vaishandiswa nehurumende yaIanSmith. Ba<strong>to</strong> reZANU PF rakavedzeraudzvanyiriri hwemutemo uyu mugorera2002 paraive nenhengo zhinjimuparamende.Ba<strong>to</strong> reZANU PF rinoshoropodzwanokushandisa mitemo yerudzi urwukurambidza mamwe mapa<strong>to</strong> anoripikisakuita misangano nevatsigiri vavo munguvayokutsvaga rutsigiro rwesarudzo.


ONGORORO YEZVIRI MUNHAU Nyamavhuvhu 31, 2011 3SANGANO RE-MMPZ RORWIRA MADZIMAIKubva kuna Molly ChimhandaSangano re<strong>Media</strong> Moni<strong>to</strong>ring <strong>Project</strong> <strong>Zimbabwe</strong> rakatsikisanyaya inechokuita nemadzimai, yaiongororanekutsanangura kuti vezvenhau mu<strong>Zimbabwe</strong> varikunyora nyaya dzinotaura nezvemadzimai dzakawanda seimuchinyorwa chaive nemusoro unoti Gender and The <strong>Media</strong>: A‘Snapshot’ Analysis.Chirongwa chakatsikiswa ichi chakasanganisa vamiririvemasangano mazhinji anomirira madzimai, chakaitirwakuhotera yeHoliday Inn iri muguta reHarare.Muzvare Jessie Majome-mutevedzeri vegurukota reGender,Women’s Affairs and Community Development, ndivo vaive muenzianoremekedzwa pamusangano uyu. Gwaro rakatsikiswapamusangano wakaitwa musi wa17 Nyamavhuvhu iri, raidzidzisakuti vezvenhau ndivo vane simba rokutanga kuzivisa veruzhinjikuti chii chinonzi murume kana mukadzi, uye kuti zviizvavanosangana nazvo mukurarama. Zvakakosha kuti titarisemanyorero anoita vezvenhau nyaya dzine chokuita nemadzimaizvichibudikidza nekuongorora kuti dzinopa vanhu mafungiroakaita sei kana tichitarisa zvinhu zvine chokuita nemadzimaimunyika.Muongororo yakaitwa nesangano reMMPZ, zvakaonekwa kutinyaya dzine chokuita nemadzimai dzinobuditswa neve zvenhauishoma kwazvo, asi chikonzero chiri kutsvagwa kutichigadziriswe.Gwaro ravo veMMPZ rinoratidza kuti nyaya dzine chokuitanemadzimai dzinovanzo wanikwa pasi pemisoro yezvinhuzvisina kukosha yakafanana nokuti, vashandi vomumba,makwikwi etsvarakadenga, vashandi vanotsvaira mumahofisi uyemadzimai omumba. Varume ndivo voga vanobuda kanapachinyorwa nezvevatungamiri vemakereke, zvema<strong>to</strong>ngerwoenyika, zvemabhizimusi uye dzimwe nyaya dzepamusoro-soro.Nyaya dzemadzimai dzinovanzonyorwa vachidzikisirwa zvikuru,vachinzi ndivo vanovanzo kuwadzwa mumhirizhonga uye kutindivo vanochengeta pamba. Munyaya dzose idzi vezvenhauvanoratidza kusagamuchira kuti madzimai anogona kubatazvinobudirira, vanoratidza kuti varume ndivo chete vanogona.Zvinhu zvakaonekwa izvi zvinovirirana nezvakaonekwavonesangano reGender Link rekunyika yeSouth Africa; iroMuenzi airemekedzwa mutevedzeri vegurukota reGender,Womens.’Affairs and Community Development Jessie Majomerakabuditsa kuti madzimai ano<strong>to</strong>ra chikamu chidiki kwazvo munezvenhau zvichienzaniswa nevarume. Kunyararidzwa muchihwandekuri kuitwa madzimai nevezvenhau uku ndiko kunonzi kutyorakodzero dzekusununguka kutaura pfungwa dzavo.Muzvare Majome vakataura kuti vatapi venhau vanoratidza kutihavana shungu dzokunyora nhau dzezvema<strong>to</strong>ngerwo enyika dzinechokuita nemadzimai. Vakakurudzira kuti pave nekuenzaniswakwemikana pakunyora nhau, sezvo madzimai anogonavo sevarumeMukuru mukufambiswa kwebasa muMMPZ vaAndrew Moysevachitaura muzvare Jestina Mukoko vesangano reZPP vakateererakuunza shanduko mune zvemabhizimusi nezvema<strong>to</strong>ngerwoenyika.Sangano reMMPZ rinotenda kuti gwaro iri richavhura mesoavanhu vazhinji kuti vatsigire nekupinda murwendo rwokurwiramadzimai emu<strong>Zimbabwe</strong> kuti asununguke kutaura zvaanofungauye kuti vapihwe kodzero dzavo dzokuvana mashoko uye kutivezvenhau varege kudzvanyirira madzimai mukunyora kwavonhau. Zvakabuda mutsvakurudzo zvichashambadzwa kuruzhinjirwe<strong>Zimbabwe</strong> kuti madzimai kunyanya vadzidze kurwira kodzerodzavo dzokutaura pfungwa dzavo nekuvana mashoko avanodauye kuti vezvenhau vaenzanise mikana pakati pevarumenevakadzi pakubuditswa kwenhau.Sangano reVMCZ roshoropodza kushungurudzwa kweve zvenhauMusvondo mbiri dzadarika sanganoreVoluntary <strong>Media</strong> Council of<strong>Zimbabwe</strong> (VMCZ) rakatambiramashoko anosuvisa zvikuruokutambudzwa, kutyisidzirwanokudzvanyirirwa kuri kuitwa vezvenhauneve mabhizimusi nemapurisa.Pepanhau reThe <strong>Zimbabwe</strong> Independent,svondo mbiri dzadarika rakabuditsa kutikambani yezvekufambiswa kwemashokonenhare yeEconet Wireless, yakanyoratsamba kudare remhosva reHigh Courtichikumbira kuti dare iri rirambidzepepanhau iri kuongorora mashandiroekambani iyi.Zvichakadaro munguva pfupi yadarikapepanhau reThe Sunday Mail romusi wa14Nyamavhuvhu rakabuditsa kuti kambiniyeRainbow Tourism Group (RTG)kubudikidza nemagweta ayo anoti Scalenand Holderness, yakaedza kurambidzapepanhau iri kubuditsa hurukuro yakaitwapakati pamuzvinabhisimusi vaNicholas VanHooogstraten nemumwe mutapi venhau.Sangano reVMCZ rakaratidzakushushikana kwazvo nekatsika karikuramba kachiitwa nemakambani kekudakushandisa matare edzimhosva kuedzaNyika yeBambazonke KatuniMapurisa enyu anosungavanhu vanoshoropodzamutungamiri wenyu!facebookSangano reVoluntary <strong>Media</strong> Council of <strong>Zimbabwe</strong> (VMCZ) rakaratidzakushushikana nemaitiro anoratidza udzvanyiriri nekushungurudzwakwevezvenhau kuri kuitwa nemapurisa uye mashandisirwo emitemomunyika. Zvakawanda munyaya inotevera:kuvharidzira mapepanhau kubuditsadzimwe nyaya dzine chokuita navo.Zvisinei kuti sangano reVMCZ rinotendakuti ikodzero yemunhu vese kana kambaniyese munyika kukumbira kuchengetedzwanematare edzimhosva, asi rakazotizvavakuitwa nevemabhizimusi izvi, yavanzira yokudzvanyirira veruzhinji kutivatadze kuvana dzimwe nyaya dzakakosha.Kambani yeRTG neyeEconet Wirelessikambani dzakanyoresa pamusika veruzhinjivemari ve<strong>Zimbabwe</strong> S<strong>to</strong>ck Exchange (ZSE),saka vezvenhau vane mvumo yokunyoranezvadzo kuti veruzhinji vaverenge.Sangano reVMCZ rakakurudzira kutikana pane zvinonetsa vemabhizimusineveruzhinji vanofanira kugara pasinevezvenhau vogadzirisa murunyararo.Kana paine kambani, bazi rehurumendekana ani zvake anenge aine zvaasingafarinazvo zvakabuda mupepanhau kanamunhepfenyuro akasununguka kusvikaMedu munyika vanhuvakasununguka kushoropodzanenhuna dzake kudare reVMCZ <strong>Media</strong>Complaints Committee kuti zvigadziriswe.Dare re<strong>Media</strong> Complaints committeerakamirira kuona kuti vezvenhau vashandanekunyora nhau nemazvo here.Sangano reVMCZ rakaratidzakushushikana zvakare nenyaya yakaitwanemapurisa e<strong>Zimbabwe</strong> Republic Policeyokutsvaga mupepeti vepepanhaure<strong>Zimbabwe</strong> Independent, vaConstntineChimakure uye mutapi venhau, WongaiZhangazha vachinzi vabatsire mukuferefetanyaya yezvekudzidziswa kwevechidikiyeNational Youth Service yakabudamupepanhau ravo nomusi wa8 Chikunguru,kuti yakatsvagwa nekunyorwa naani.Kusvika kwakaita matikitivha pamahofisiekambani yeAlpha <strong>Media</strong> Holdings (AMH) iyoinobuditsa pepanhau re<strong>Zimbabwe</strong>Independent, ndeimwe nzira iri kuitwanemapurisa kuedza kutyisidzira vezvenhau.Zvakaitwa nemapurisa izvi zvokuti vatapivezvenhau vaviri ava vataure kuti nyaya iyiNdizvozvo munyika medu vanhuvanogona kushoropodzamutungamiri wenyu asivasingasungwishandisai zita rokuti- <strong>Media</strong> Moni<strong>to</strong>ring <strong>Project</strong> <strong>Zimbabwe</strong> kana muchidakutsvaga ushamwari nesu tumirai tsamba mbozha pa Mmpz <strong>Zimbabwe</strong>yaka<strong>to</strong>rwa kupi hazvikurudzirikusununguka munyika uye zvinopikisananemitemo mizhinji inosanganisira chikamucheSection 20 chebumbiro remitemoremu<strong>Zimbabwe</strong>, Article 9 of <strong>the</strong> AfricanCharter on Human and Peoples Rights uyeArticle 19 of <strong>the</strong> Universal Declaration ofHuman Rights, iyo inochengetedza vanavemu<strong>Zimbabwe</strong> kuva nekodzero yokufambisanekuvana mashoko. Nyaya yava kuitwanemapurisa yokubvunza vezvenhau kutinyaya dzinobuda mumapepanhaudzakaonekwa kupi uye dzakanyorwa naani,kutyora kodzero dzokusununguka kuvananekufambisa mashoko. Mutemo unotimunhu vese anobuditsa mashokomupepanhau reruzhinji haafaniri kusunga.Nyaya yeNational Youth Service inofarirakuverengwa neveruzhinji nokuti ine chokuitanevabereki, vachengeti vevana uye vechidikivese mu<strong>Zimbabwe</strong>. Zvakaitwa nematikitivhaizvi hazvifadzi uye zvinotyisa zvikuru.Mutemo vagara uripo ndevokutivezvenhau havabvumirwi kutaura munyorinekwakaonekwa nyaya kana munyoriasingadi kuzivikanwa. Sangano reUNESCOneamwe masangano ezvenhau pasi reseeinternational media freedom organisationsanosanganisira reArticle 19, nere<strong>Media</strong>Institute of Sou<strong>the</strong>rn Africa, kubudikidzanemutemo veFreedom of Information Acts uyegwaro reWindhoek Declaration on Promotingan Independent and Plurastic <strong>Media</strong> remugorera1991, anokurudzira kuti kusunungukakuvana mashoko zvakakosha zvikurumukuumba nyika dzakasununguka. Izvizvinosanganisira kuremekedzwakwevezvenhau kuti varege kushungurudzwakutaura kwavakavana uye vanyori venhaudzinenge dzabuda mumapepanhau.Sangano reVMCZ riri kukurudzirahurumende yomubatanidzwa kunyanya bazireJustice and Legal Affairs, reHome Affairs uyere<strong>Media</strong> Information and Publicity kutivakurumidze kuwandudza mutemo veAccess <strong>to</strong>Information and Protection of Privacy ActneveCriminal Law (Codification and Reform) Actsezvo mitemo iyi ichikurudzira kusungwa kwevezvenhau nekutyorwa kwekodzero dzokuvanamashoko nokutaura pfungwa dzavo.


4 ONGORORO YEZVIRI MUNHAU Nyamavhuvhu 31, 2011Sangano reMMPZrichiratidzamabasa aropaNGO expoTsambaZvinorwadza kuti pepanhau reThe Mail raka<strong>to</strong>vharaSANGANO reMISA-<strong>Zimbabwe</strong> riri kutambudzika zvikuru nekuvhara kwakaita pepanhau reThe Mailsvondo rino, rakataura kuti iri ivende risingavharike radzokera mune zvenhau sezvo vanhu vangavave nesarudzo zhinji mune zvenhau. Pepanhau reThe Mail ndiro rakatanga kupihwa rezinesi munaChivabvu gore ra2010 pasi pechirongwa chehurumende yomubatanidzwa chokuwandudza zvenhau,rakazotanga kutengeswa muna Kurume gore rino ra2011.Zvisinei kuti zvaingogaro fungidzirwa kuti haasi ose makambani emapepanhau achakunda munguvaino apo mari iri kunetsa kudai, asi kuvhara kwepepanhau iri kunorwadza zvikuru sezvo raizamakwazvo kunyora nhau dzakasiyana siyana dzaifarirwa neruzhinji. Izvi zvaisafanira kuitika munguvayakaita seino, apo tiri murwendo rwokugadzirira sarudzo, kuenzaniswa kwemikana mune zvenhauuye kubuditswa nekunyorwa kwemashoko nenhau dzechokwadi munyika. Izvi hazvingodzikisiuwandu hwenhau nesarudzo dzenhau kuvana ve<strong>Zimbabwe</strong>, asi zvinoita kuti vatapi venhau vaivevavana mabasa mukambani iyi vavedzere huwandu hwemarovha zvakare, zvichitevera kumanikidzwakuvhara kwemapepanhau mazhinji makore manomwe apfuura.Kuvhara kwepepanhau reThe Mail kwaunza chidzidzo chokuti panofanira kuumbwa homwenenzira dzinomirira kubatsira vezvenhau vachango simukira. Ndizvo sangano reMISA-<strong>Zimbabwe</strong> ririkukurudzira kugamuchirwa kwegwaro 11.1. 4 reParliamentary Committee on <strong>Media</strong>, Information andCommunication Technology rakaturwa kuparamende mumwedzi waChikumi gore rino ra2011. Gwaro iriraikurudzira kuti “Paramende iumbe dare rezvenhau rakazvimirira roga, richapihwa mari yokutiribatsire kusimudzira makambani ezvenhau.”Sangano reMISA-<strong>Zimbabwe</strong> riri kushuvira kuti varidzi vekambani yeThe Mail vagone kuvhuranechimbi-chimbi kana vagadzirisa zviri kunetsa mukambani mavo. Rakaenderera mberi richiyambirakuti kambani iyi ikavhara zvachose inenge ya<strong>to</strong>pa mapapiro kune nhubu dziri kuramba kuwandudzamitemo youdzvanyiriri mune zvenhau, idzo dzinenge dzava kunzvenga dzichiti haisi mitemo yemunomunyika chete iri kukonzera matambudziko mune zvenhau asi kuti kune zvimwe zvikonzero zvisineinemitemo yezvenhau. – MISA ZIMBABWEKunyorwa kwebumbiro ngakuitwe zviri pachenaFadzai December naMolly Chimhanda vesangano reMMPZ vachiratidzabasa ravo pazviratidzwa zveNGO expo zvichangobva kupera.MUBATANIDZWA vemasangano anoti re<strong>Zimbabwe</strong> Peace <strong>Project</strong> (ZPP), re<strong>Zimbabwe</strong> Election SupportNetwork (ZESN), re<strong>Zimbabwe</strong> Lawyers for Human Rights (ZLHR) uye re Independent Constitution Moni<strong>to</strong>ring<strong>Project</strong> unodaidzwa kuti (ZZZICOMP) hausi kufara nezvakabuda mumusangano wakaitwa nedarereSelect Committee musi wa18 Nyamavhuvhu, 2011. Zviri kurwadza masangano aya ndezvokutiakarambidzwa kuongorora kunyorwa kwebumbiro remitemo idzwa.Zvinoshamisa ndezvokuti sangano reCOPAC rakanzi harisi kuzobuditsa zvakaunganidzwa kubvakuvanhu richipa kumasangano anomirira veruzhunji kana kune veruzhinji vacho. Izvi zvinobvazvatadzisa masangano akaita sere ZZZICOMP kugutsikana nezvichabuda mugwaro rebumbirorenyika.Sangano reZZZICOMP raiongorora uye richapfuurira mberi richiongorora mashandiro eCOPACkuti rione kana kunyorwa kwebumbiro idzva kuri kuitwa nenzira yakasununguka, yakajeka uye kutigwaro richabuda rinenge riine chaizvo zvakabva kuruzhinji nemasangano emu<strong>Zimbabwe</strong> here.Sangano reZZZICOMP rakasimbisa kuti kana COPAC isina chakaipa chainoda kuhwandisamukunyorwa kwebumbiro idzva remitemo inofanira kurega masangano akazvimirira oga asina ba<strong>to</strong>raakarerekera akaita sereZZZICOMP achiongorora pfungwa dzakabuda kuvanhu nokuti masanganoaya ane chinangwa chokukurudzira: runyararo, sarudzo dzakasununguka, kukosheswa kwekodzerodzavanhu uye kukosheswa kwemitemo.Sangano reZZZICOMP rakayeuchidza sangano reCOPAC kuti bumbiro remitemo ndere vanhuvemu<strong>Zimbabwe</strong> harisi remapa<strong>to</strong> ezvema<strong>to</strong>ngerwo enyika naizvozvo riedze nepese parinogona kujekesabasa rekunyorwa kwebumbiro kuti vanhu vazogutsikane negwaro renyika richabuda. SanganoreZZZICOMP rakavimbisa kuti richaramba richirwira: kujekeswa kwemafambiro ebasa mukunyorwakwegwaro rebumbiro, kubuditswa kwemapepa ane pfungwa dzeruzhinji, kuongorora kunyorwakwegwaro iri nezvimwe zvichaitwa kusvika referendamu yaitwa.Tinokurudzira COPAC kuti isarudze vanhu vane ruzivo vanobatsira chikwata chiri kuzonyora gwaroiri munguva pfupi iri kutevera. Tinovimba chikwata chiri kuzonyora ichi chine vanhu vanozivazvavari kuita. – ZZZICOMPKATUNI YE-ONGORORO YEZVIRI MUNHAUVana vechikoro vachiona zvaive zvakashambadzwa neMMPZ paNGO expoTUMIRAI PFUNGWA DZENYUGogo chimbondiudzaiwo kuti zvinoitahere kuti munhu anganzi atsvazvekusazivikanwa asi zita rakeroziviswa munguva pfupi pfupiachangobva kufaVanoburitsa chinyorwa cheOngororo yeZviri Munhauvanodokwairira kunzwa kubva kune vanoverenga chinyorwaichi. Tinoda kunzwa zvamunofunga pamusoro nyaya dzirimuchinyorwa chino. Makafarira here zvamakaverenga?Zvakakubatsirai here? Pane dzimwe nyaya dzamunofunga kutihatina kubata? Pane zvimwe zvamunofunga kuti tingaitekusimudzira chinyorwa ichi here? Tinyorereipa:moni<strong>to</strong>rs@mmpz.org.zw kana kutumira tsambapanhamba dzinoti: 0774 432 509Chinyorwa che Ongororo ye Zviri Munhau chinobuditswa nekugoverwa neve <strong>Media</strong> Moni<strong>to</strong>ring<strong>Project</strong> <strong>Zimbabwe</strong>, 9 Knight Bruce Road,Mil<strong>to</strong>n Park,Harare,Makasununguka kupawo maonero enyu nenhau dziri muchinyorwa ichi. Vanoda kuziva zvizhinjinezve MMPZ,munokurudzirwa kuenda pa-website yedu: http://www.mmpz.org/

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!