GENETYKA ZWIERZÄT
GENETYKA ZWIERZÄT
GENETYKA ZWIERZÄT
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
STUDIA NIESTACJONARNE<br />
KIERUNEK: ZOOTECHNIKA<br />
SPECJALNOŚĆ: AGROTURYSTYKA<br />
ĆWICZENIE NR: 3<br />
DATA: 22-11-2008<br />
<strong>GENETYKA</strong> ZWIERZĄT<br />
1. Addytywne działanie genów:<br />
Wiele genów z róŜnych loci warunkuje jedną cechę, powodując róŜne jej nasilenie<br />
zaleŜne od sumującego się ich działania. Geny te nazywamy kumulatywnymi,<br />
addytywnymi, polimerycznymi lub poligenami. Ich sumujące się działanie jest podstawą<br />
cech ilościowych (np. wydajność mleczna).<br />
2. Epistaza:<br />
Współdziałanie genów nieallelicznych, charakteryzujące się tym, Ŝe od obecności<br />
alleli z określonej pary zaleŜy ekspresja innej pary alleli. W wyniku oddziaływań<br />
epistatycznych, zmianie ulega ekspresja genów. Gen, który hamuje ujawnienie się genu z<br />
innej pary, nazywamy genem epistatycznym, natomiast gen hamowany to gen<br />
hipostatyczny.<br />
3. Równorzędne dziedziczenie:<br />
Dziedziczenie kształtu grzebienia u kur (geny komplementarne):<br />
• R – allel warunkujący wykształcenie róŜyczkowego kształtu grzebienia<br />
• r – allel warunkujący wykształcenie pojedynczego grzebienia<br />
• P – allel warunkujący wykształcenie grzebienia groszkowego<br />
• p – allel warunkujący wykształcenie grzebienia pojedynczego<br />
• rrpp – osobnik z grzebieniem pojedynczym<br />
• R_P_ - osobnik o grzebieniu orzeszkowym<br />
4. Plejotropia:<br />
Zjawisko polegające na oddziaływaniu jednego genu na powstanie kilku cech.<br />
WyróŜniamy plejotropię właściwą oraz rzekomą. Plejotropia właściwa występuje wtedy,<br />
gdy gen plejotropowy oddziałuje na kilka odrębnych ośrodków (np. pewne geny<br />
umaszczenia u koni). W przypadku plejotropii rzekomej gen kontroluje jakąś cechę, która<br />
z kolei rzutuje na zróŜnicowanie innych cech (np. gen warunkujący szurpatość u drobiu)<br />
1
5. Etapy determinacji płci ssaków:<br />
1) Powstanie układu chromosomów płci XX lub XY – płeć chromosomowa<br />
2) Rozwój niezróŜnicowanych gonad w kierunku jądra lub jajnika – płeć gonadowa<br />
3) Formowanie się zewnętrznych i wewnętrznych cech płciowych – płeć fenotypowa<br />
6. Cechy sprzęŜone z płcią:<br />
• Cechy, których geny są umieszczone w chromosomach płci (chromosom X i Y<br />
u ssaków, chromosom Z i W u ptaków)<br />
• Ssaki:<br />
- samice są homogametyczne (XX)<br />
- samce są heterogametyczne (XY)<br />
• Ptaki:<br />
- samice są heterogametyczne (ZW)<br />
- samce są homogametyczne (ZZ)<br />
• Hemizygota – osobnik diploidalny posiadający tylko jeden allel z danej pary<br />
7. Cechy związane z płcią<br />
Geny warunkujące te cechy nie są zlokalizowane w chromosomach X i Y (lub Z i<br />
W u ptaków), lecz leŜą w autosomach. Ich ekspresja zaleŜy jednak od płci. W związku z<br />
tym osobniki męskie i Ŝeńskie o identycznym genotypie mogą się róŜnić fenotypowo.<br />
2
ZADANIA ADDYTYWNE DZIAŁANIE GENÓW<br />
Zad.2:<br />
SkrzyŜowano dwie rasy psów róŜniące się wysokością: P 1 = 80 cm (genotyp a 1 a 1 a 2 a 2 ), P 2 =<br />
120 cm (genotyp A 1 A 1 A 2 A 2 ). Przeanalizować dziedziczenie się tej cechy w pokoleniu F 1 i F 2 .<br />
Zad. 3:<br />
Przyjmijmy, Ŝe cięŜar jaj strusia jest dziedziczony za pomocą trzech par genów wykazujących<br />
efekt kumulatywności. Wiadomo. śe zwierzęta o genotypie AABBCC mają 6-funtowe jaja,<br />
zaś aabbcc jaja 3-funtowe. KaŜdy gen dominujący zwiększa cięŜar jaja o 0,5 funta. W<br />
związku z tym jaja powstałe po skrzyŜowaniu zwierząt o genotypie AABBCC ze zwierzętami<br />
aabbcc będą miały cięŜar:<br />
a) 4,5 funta<br />
b) 3,5 funta<br />
c) 5,5 funta<br />
d) śadna z odpowiedzi nie jest poprawna<br />
Zad. 4:<br />
ZałóŜmy, Ŝe masa pewnej rasy kotów uwarunkowana jest trzema parami genów. Potrójna<br />
homozygota recesywna osiąga masę 1,5 kg, a obecnośc kaŜdego dominującego aktywnego<br />
allelu powiększa cięŜar o 0,25 kg. CięŜar osobników potrójnie heterozygotycznych będzie<br />
następujący:<br />
a) 2,0 kg<br />
b) 2,25 kg<br />
c) 2,5 kg<br />
d) 2,75 kg<br />
Zad. 7:<br />
ZałóŜmy, Ŝe krzyŜujemy dwa króliki homozygotyczne, jeden o wadze 1000 g, drugi o wadze<br />
1900 g. Jeśli zróŜnicowanie wagi jest spowodowane 3 parami genów kumulatywnych, a<br />
kaŜdy gen powoduje wzrost wagi o 150 g w stosunku do 1000 g, co moŜemy powiedzieć na<br />
temat ewentualnej wagi królików w pokoleniach F 1 i F 2 <br />
3
Zad. 8:<br />
Po skrzyŜowaniu dwu odmian fasoli róŜniącej się długością łodygi (odpowiednio 20 i 36 cm)<br />
otrzymano w pokoleniu F1 osobniki o łodydze28 cm, a w pokoleniu F2 rozszczepienie w<br />
stosunku 1 – 36 cm : 4 – 32 cm : 6 – 28 cm : 4 – 24 cm : 1 – 20 cm. Nasiona z roślin<br />
pokolenia F2 o łodygach długości 24 cm zebrano razem, przeznaczając do wysiewu na<br />
pokolenie F3. Jakie rozszczepienie powinno wystąpić wśród 160 roślin pokolenia F3<br />
otrzymanych z tych nasion<br />
ZADANIA CECHY SPRZĘśONE Z PŁCIĄ<br />
Zad. 4:<br />
Chory na hemofilię męŜczyzna oŜenił się ze zdrową kobietą, której ojciec był hemofilitykiem.<br />
Jakiego typu ich potomstwa moŜna się spodziewać, jeśli wiadomo, Ŝe hemofilia jest<br />
uwarunkowana recesywnym genem sprzęŜonym z płcią<br />
Zad. 6:<br />
Syn mający zdrową matkę i zdrowego ojca moŜe być chory na hemofilię. Wyjaśnij dlaczego<br />
Zad 8:<br />
Zdrowa kobieta, której babka (matka matki) była nosicielką genu na hemofilię i której<br />
dziadek był zdrowy, ma normalnych (zdrowych fenotypowo) rodziców. Jaka jest szansa, Ŝe<br />
jej synowie i córki będą chore na hemofilię, jeśli mąŜ jest zdrowy<br />
Zad. 11:<br />
Normalna kobieta, której ojciec był daltonistą wychodzi za mąŜ za męŜczyznę o<br />
prawidłowym widzeniu barw:<br />
a) wśród ilu jej synów powinien pojawić się daltonizm<br />
b) gdyby jej mąŜ był daltonistą, jakie są przewidywania odnośnie jej synów<br />
Zad. 12:<br />
Ojciec Mary Fenwick (z domu Smith) jest daltonistą. Dwaj jej bracia Larry i Harry Smith<br />
oraz wujek ze strony matki byli chorzy na hemofilię.<br />
a) Jakie są moŜlie genotypy wszystkich wspomnianych osób<br />
b) Jaki musi być genotyp Mary Fenwick, skoro jej syn Edward cierpi na hemofilię<br />
c) Jakie jest prawdopodobieństwo, Ŝe siostra Edwarda, Luiya Fenwick jest nosicielką tej choroby<br />
d) Czy Mary Fenwick moŜe mieć syna cierpiącego równocześnie na hemofilię i daltonizm Czy moŜe<br />
mieć syna zdrowego Z jakim prawdopodobieństwem<br />
4
Zad. 15:<br />
Jakie fenotypy przewidujemy u potomstwa męŜczyzny, u którego występuje choroba<br />
sprzęŜona z chromosomem Y:<br />
a) U jego synów<br />
b) u córek<br />
c) u potomków męskich synów<br />
d) u potomków Ŝeńskich córek<br />
e) u potomków Ŝeńskich synów<br />
f) u potomków męskich córek<br />
Zad. 16:<br />
Jedna para genów warunkujących barwę sierści u kotów jest sprzęŜona z płcią. Gen B<br />
powoduje czarne ubarwienie, gen b – Ŝółte, a heterozygota Bb ma futerko bary szyldkretowej.<br />
Gdy szyldkretowa kotka ma miot składający się z szyldkretowych, czarnych i Ŝółtych kociąt,<br />
jakie kryterium mogłoby posłuŜyć do posądzenia Ŝółtego kota z drugiej strony ulicy, Ŝe jest<br />
prawdopodobnie ich ojcem<br />
CECHY ZWIĄZANE Z PŁCIĄ<br />
Zad. 31:<br />
Występowanie u pewnych ras bydła sierści barwy mahoniowej lub czerwonej zaleŜy od<br />
jednej pary związanych z płcią genów M 1 M 2 . Homozygoty M 1 M 1 są zawsze mahoniowe, a<br />
M 2 M 2 zawsze czerwone, zarówno wśród samców, jak i samic. Maść heterozygot M 1 M 2 zaleŜy<br />
od płci zwierzęcia: buhaje mają sierść mahoniową, a krowy czerwoną. Podaj wszystkie<br />
moŜliwe genotypy oraz fenotypy samców i samic.<br />
Zad. 33:<br />
Czerwona krowa pokryta czerwonym buhajem urodziła mahoniowe cielę.<br />
a) Podaj genotypy rodziców i płeć cielęcia<br />
b) Z jakim prawdopodobieństwem moŜna oczekiwać róŜnych fenotypów w pokoleniu<br />
F 1 ,otrzymanym z kojarzeń tych samych par rodzicielskich<br />
5
Zad. 37:<br />
U pewnych ras owiec bezrogość (i rogatość) jest cechą związaną z płcią. Zwierzęta BB są<br />
bezrogie, bb rogate bez względu na płeć. Natomiast heterozygoty Bb mają róŜne fenotypy<br />
zaleŜnie od płci: samce są rogate, a samice bezrogie. Rogaty tryk skojarzony z rogatymi<br />
owcami dał potomstwo zarówno rogate, jak i bezrogie. Podaj jaki procent stanowiły sztuki<br />
bezrogie i jaka była ich płeć<br />
Zad. 39:<br />
Łysienie zaleŜy od jednej pary genów związanych z płcią. Heterozygotyczne kobiety BB 1 nie<br />
są łyse, natomiast męŜczyźni BB i BB 1 są łysi. Nie łysy i nie wykazujący daltonizmu<br />
męŜczyzna poślubia kobietę, której rodzice nie byli daltonistami, a ojciec nie był łysy. Jedyny<br />
potomek tej pary był łysym daltonistą. Podaj genotyp matki i jej rodziców.<br />
Zad. 41:<br />
Albinizm jest u ludzi uwarunkowany przez recesywny gen autosomalny, zaś daltonizm przez<br />
recesywny gen sprzęŜony z płcią. Para zdrowych rodziców ma dziecko, które jest albinosem i<br />
daltonistą.<br />
a) Jakie jest prawdopodobieństwo, Ŝe to dziecko jest synem<br />
b) Jakie są genotypy rodziców<br />
Zad. 45:<br />
Pręgowanie u drobiu jest wynikiem działania sprzęŜonego z płcią genu B, niepręgowanie<br />
allelem b. Czarny kolor skóry jest uwarunkowany genem S, biały s. RóŜyczkowy grzebień R,<br />
pojedynczy r. Niepręgowany, czarnoskóry o grzebieniu róŜyczkowym kogut ma z kurą o<br />
czarnej skórze, pręgowaną o pojedynczym grzebieniu potomstwo: 6 kogutów pręgowanych,<br />
czarnoskórych z grzebieniem róŜyczkowym; 2 koguty pręgowane, białoskóre z grzebieniem<br />
róŜyczkowym; 5 kur niepręgowanych, czarnoskórych z grzebieniem róŜyczkowym; 2 kury<br />
niepręgowane, białoskóre z grzebieniem róŜyczkowym.<br />
a) Jakie były przypuszczalnie genotypy rodziców<br />
b) Czy w potomstwie mogą wystąpić jeszcze inne fenotypy niŜ wymienione<br />
6