Program koncertowy miesiÃ„Â™czny - Agape

Dyrektor naczelny i artystyczny Lech Dzierżanowski 

Dyrygent–szef orkiestry Daniel Raiskin 

Wstęp 

Lech Dzierżanowski o obfitości majowych koncertów 2 

Pożegnaliśmy Biskupa Cieślara 4 

Wydarzyło się w Filharmonii Łódzkiej 5 

Koncerty 9 

01.05.2010 „The Metropolitan Opera: Live in HD” / „Armida” 10 

04.05.2010 Recital fortepianowy 12 

07.05.2010 Koncert symfoniczny 14 

08.05.2010 Koncert symfoniczny Akademii Muzycznej w Łodzi 20 

09.05.2010 Koncert jazzowy 22 

10.05.2010 Salon „Polityki” 27 

11.05.2010 Koncert muzyki kameralnej 28 

12.05.2010 Koncert muzyki współczesnej 35 

13.05.2010 Koncert muzyki współczesnej 39 

14.05.2010 Koncert galowy 43 


18.05.2010 Koncert muzyki dawnej 53 


21–23.05.2010 Międzynarodowe Seminarium Gordonowskie 63 

24.05.2010 Nadzwyczajny recital fortepianowy 70 

25.05.2010 Koncert muzyki kameralnej 74 

28.05.2010 Koncert dyplomantów Akademii Muzycznej w Łodzi 77 

29.05.2010 „Odkrywcy Muzyki” 81 

29/30.05.2010 „Baby Boom Bum” 82 

30.05.2010 „Spotkanie z Nutką” 83 

Zespoły Filharmonii Łódzkiej 85 

Bilety, karnety i inne informacje 88

Wstęp 

Szanowni Państwo, 

jeżeli maj kojarzy się Państwu z wyjazdem za miasto, pobytem na działce 

i spędzaniem czasu głównie na świeżym powietrzu, warto w tym roku 

zmienić swoje przyzwyczajenia. Program majowy Filharmonii Łódzkiej 

jest bowiem tak atrakcyjny i różnorodny, że grzechem byłoby 

nieskorzystanie z naszej oferty. 

Oto w telegraficznym skrócie najważniejsze tylko propozycje, 

które przygotowaliśmy na ten miesiąc. 

W piątek, 7 maja, wystąpi jedna z najwspanialszych polskich 

śpiewaczek, Jadwiga Rappé. Jej głęboki, jedyny w swoim rodzaju alt 

będziemy mogli podziwiać w dwóch dziełach Johannesa Brahmsa. 

W poniedziałek, 10 maja, zapraszamy na kolejne spotkanie w Salonie 

„Polityki”. Naszym gościem będzie Jakub Jakowicz, prymariusz zespołu 

Lutosławski Quartet Wrocław, który wystąpi dzień później. Dla 

miłośników brzmień nietypowych i odkrywczych przygotowaliśmy dwa 

koncerty norweskiego Bit20 Ensemble, które wypełni współczesna 

muzyka norweska i polska. Te koncerty to początek projektu Łódź – 

Bergen: współczesna muzyka, współczesne metody zarządzania w kulturze, 

którego kolejny odsłony odbędą się we wrześniu tego roku w Łodzi 

i w maju 2011 r. w Bergen. W piątek, 14 maja, koncert galowy 

poprowadzony przez Daniela Raiskina przeniesie nas w zupełnie inny 

świat: jeden z najwybitniejszych amerykańskich barytonów, 

znany z kreacji w Met Richard Zeller wykonana arie z oper Verdiego, 

Bizeta, Czajkowskiego, Giordano i Pucciniego, a także dwie piosenki 

ze znanych amerykańskich musicali. Następnego dnia wracamy 

do klimatów norweskich – tym razem usłyszymy m.in. najpopularniejsze 

utwory Edwarda Griega: Koncert fortepianowy a-moll i pierwszą suitę 

Peer Gynt. 

Kolejny tydzień warto zacząć od wtorkowego koncertu zespołu 

muzyki dawnej „Accademia Bizantina”. Przed nami klasyka baroku 

(m.in. Cztery pory roku Vivaldiego) w odkrywczej interpretacji włoskiego 

zespołu – zapowiada się jeden z najciekawszych koncertów sezonu. 

Z kronikarskiego obowiązku (bo bilety już dawno sprzedane) 

przypominam o występie Rafała Blechacza. Tych, którzy go przeoczyli, 

a kochają pianistykę najwyższej próby, zapraszam natomiast na recital 

Emanuela Axa. Ten pochodzący ze Lwowa artysta, który rozpoczynał 

swą muzyczną edukację w Warszawie, należy dziś do najwyżej cenionych 

pianistów na świecie. 

2 SEZON ARTYSTYCZNY 2009/10

Zwieńczeniem cyklu koncertów dla najmłodszych „Baby Boom Bum” 

będzie występ zespołu Companhia de Música Teatral z Portugalii 

23 maja. Ich spektakl Andakibebé może być interesujący nie tylko 

dla maluchów. 

A wiec do zobaczenia w Filharmonii w maju! 

Lech Dzierżanowski 

dyrektor naczelny i artystyczny Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina 

SEZON ARTYSTYCZNY 2009/10 

3

Pożegnaliśmy biskupa Cieślara 

Z głębokim żalem przyjęliśmy wiadomość o tragicznej śmierci biskupa 

Mieczysława Cieślara, proboszcza Parafii Ewangelicko-Augsburskiej 

w Łodzi, zwierzchnika Diecezji Warszawskiej i zastępcy Biskupa Kościoła 

Ewangelicko-Augsburskiego. Biskup zginął w wypadku samochodowym 

18 kwietnia tego roku, wracając późnym wieczorem z uroczystości 

żałobnych w Warszawie ku czci ofiar katastrofy samolotowej 

pod Smoleńskiem. 

Biskup Cieślar jako proboszcz parafii św. Mateusza wielokrotnie 

współpracował z Filharmonią Łódzką. W latach 1987–2004, kiedy 

Filharmonia nie miała stałej siedziby, w kościele przy ul. Piotrkowskiej 283 

odbywało się wiele koncertów, nie tylko oratoryjnych. Ksiądz biskup, 

zawsze życzliwy łódzkim muzykom, stwarzał serdeczną, niemal rodzinną 

atmosferę. Zarówno artyści, jak i melomani doceniali wyjątkowy nastrój, 

jaki panował podczas koncertów w świątyni św. Mateusza. Ostatni 

koncert organizowany przez Filharmonię Łódzką odbył się tam 

30 marca tego roku; w ramach festiwalu „Łódzka Wielkanoc Muzyczna” 

zabrzmiała Pasja wg św. Mateusza Johanna Sebastiana Bacha. 

Warto wspomnieć, że kościół ewangelicko-augsburski był miejscem 

pełnym muzyki. Odbywało się tam wiele koncertów, nie tylko 

o religijnym charakterze. Regularnie w pierwszą niedzielę miesiąca 

melomani słuchali koncertów z cyklu „Niedziela z muzyką 

u św. Mateusza”, organizowanych przez Irenę Wisełkę-Cieślar, małżonkę 

księdza biskupa, organistkę, profesor Akademii Muzycznej w Łodzi. 

Odejście biskupa Cieślara to wielka strata dla całej muzycznej Łodzi. 

Ksiądz bp Mieczysław Cieślar urodził się w 1950 r. Od 1996 r. był 

biskupem Diecezji Warszawskiej i proboszczem Parafii Ewangelicko- 

-Augsburskiej św. Mateusza w Łodzi. Wcześniej był proboszczem 

Parafii Ewangelicko-Augsburskiej św. Piotra i św. Pawła 

w Pabianicach. Pracował też w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej 

w Warszawie.

Wydarzyło się w Filharmonii Łódzkiej

Wydarzyło się w Filharmonii Łódzkiej 

Volodin w Filharmonii 

Muzyka z Chin i Berlina 

Alexei Volodin, znakomity rosyjski pianista, wystąpi dzisiaj 

z towarzyszeniem Orkiestry Symfonicznej FŁ im. Artura Rubinsteina 

pod batutą Daniela Raiskina w Filharmonii Łódzkiej. W programie: 

III Symfonia Es-dur Reńska Roberta Schumanna w opracowaniu 

Gustava Mahlera oraz III Koncert fortepianowy d-moll 

Siergieja Rachmaninowa. 

Słynny Koncert fortepianowy d-moll zdaniem jego twórcy, 

Siergieja Rachmaninowa, napisał się sam, ale trzeba przyznać, 

że by zagrać wszystkie nuty, trzeba być wybornym pianistą. Za takiego 

uchodzi Volodin urodzony w Sankt Petersburgu. Jego międzynarodową 

karierę zapoczątkowało zwycięstwo na konkursie Gézy Andy w Zurychu. 

Od tamtej pory koncertuje z najlepszymi orkiestrami na świecie 

pod batutą takich mistrzów, jak Valery Gergiev, Riccardo Chailly, 

Lorin Maazel czy Christopher Hogwood. 

kaza 

„Polska – Dziennik Łódzki”, 09.04.2010 

Po popisach orkiestr z Szanghaju i Berlina na festiwalu Łódzka Wielkanoc 

Muzyczna przyszedł czas na muzykę wprowadzającą w wielkanocny 

nastrój. Z melomanami spotkali się reprezentanci nurtu „nowej 

duchowości” – Gija Kanczeli i Joep Franssens. 

(...) Rzadko mamy okazję posłuchania współczesnej muzyki chińskiej 

w takim wydaniu. (...) Owację na stojąco publiczność zgotowała jednak 

dopiero następnego dnia członkom Deutsches Symphonie-Orchester 

Berlin. Prowadzący ją w VII Symfonii Mahlera Ingo Metzmacher 

traktował orkiestrę tak, jak malarz paletę z farbami. A że farby miał 

najlepsze z możliwych: świdrujące flety, trafiające w punkt waltornie, 

liryczne harfy i mocarne kontrabasy, sugestywnie odmalowywał kolejne 

obrazy i oddawał zmieniające się nastroje. 

(...) Wykonaniem przez Orkiestrę i Chór Filharmonii Łódzkiej 

utworów Wojciecha Kilara, Holendra Joepa Franssensa i Gruzina Giji 

Kanczelego rozpoczęła się „właściwa” część Łódzkiej Wielkanocy 

Muzycznej. Dwaj ostatni przed koncertem spotkali się ze słuchaczami. 

– Cała moja twórczość krąży wokół jednego tematu – opowiadał 

Kanczeli. – XX wiek zdominowali bandyci: Lenin, Hitler i Stalin. 

Ale życie w swym pięknie trwało mimo to. Ta walka dobra i zła powinna 

być najważniejszym tematem dla każdego artysty, jak dla Szekspira. 

Jędrzej Słodkowski 

„Gazeta Wyborcza – Łódź”, 27–28.03.2010 


Wydarzyło się w Filharmonii Łódzkiej 

Festiwal nowej duchowości 

Finałowy koncert Łódzkiej Wielkanocy Muzycznej w Filharmonii 

Łódzkiej stanowił rodzaj podsumowania wydarzeń minionego tygodnia, 

w programie znalazły się więc kompozycje spełniające wymagania 

nadrzędnej tematyki festiwalu – nowej duchowości. 

Kompozytorzy dwóch diametralnie różniących się dzieł muzycznych 

reprezentują podobną filozofię sztuki – obaj dostrzegają zepsucie 

awangardy i bezcelowość działań eksperymentatorskich. W treści swych 

dzieł dążą zatem do nadania głębi, ale też znacznie upraszczają stosowany 

język muzyczny. 

Lamentate Arvo Pärta zostało zainspirowane rzeźbą Anisha Kapoora 

Marsjasz (...). Pärt nie zabiega o uwagę słuchacza, wręcz przeciwnie, 

monotonna narracja, wysuwanie na plan pierwszy elementów 

akompaniamentu i sporadyczne kulminacje, które stwarzają jedynie nikłe 

pozory rozwoju, utrudniają odbiorcy zaangażowanie w utwór. 

Materiał partii fortepianu został zredukowany do minimum, przez 

co Ralph van Raat, mimo ogromnych starań, aby tchnąć trochę życia 

w mało interesujące motywy, nie odmienił ich znacząco. (...) 

Mimo iż Peteris Vasks również nie ceni sobie muzyki drugiej połowy 

XX wieku, to jego podejście do dzieła symfonicznego stawia go 

na przeciwległym biegunie w stosunku do postawy Pärta. II Symfonia 

stanowi kompilację środków zaczerpniętych z partytur klasycznych 

i romantycznych i choć strumień jednorodnych zdarzeń jest rzadko 

przerywany skontrastowanymi epizodami, to energiczna narracja wciąga 

słuchacza bez reszty. Wydawało się, że Orkiestra Symfoniczna 

Filharmonii Łódzkiej pod kierunkiem Daniela Raiskina również lepiej 

rozumie dzieło Vasksa niż Pärta i wykonała utwór z dużo większym 

przekonaniem. Kompozytor nawiązał do szczytowych osiągnięć 

romantycznego typu instrumentacji, korzystając z potencjału 

brzmieniowego, który posiada potężna orkiestra symfoniczna. Być może 

Lamentate Pärta lepiej oddaje założenia tak zwanej nowej duchowości 

i jej aury medytacyjnej kontemplacji, jednak Vasks w swej II Symfonii 

uwzględnia możliwości percepcyjne słuchaczy i tym samym pisze 

muzykę bardziej dla ludzi niż dla idei. 

Ważny wielkanocny festiwal Filharmonii Łódzkiej dobiegł końca. 

Pozostawił wiele wrażeń. 

Marta Śniady 

„Polska – Dziennik Łódzki”, 06.03.2010 

SEZON ARTYSTYCZNY 2009/10 

7

Koncerty

1 maja 2010 / sobota / 19.00 • Sala Koncertowa 

Transmisja przedstawienia z Nowego Jorku 

Dziewiąta transmisja z przedstawienia The Metropolitan Opera w sezonie 2009/10 

Wykonawcy 

Renée Fleming jako Armida 

Lawrence Brownlee jako Rinaldo 

Bruce Ford jako Goffredo 

José Manuel Zapata jako Gernando 

Barry Banks jako Carlo 

Kobie van Rensburg jako Ubaldo 

Program 

Gioachino Rossini (1792–1868) 

„Armida” 

Opera w trzech aktach 

Libretto: Giovanni Schmidt wg „Jerozolimy wyzwolonej” Torquata Tassa 

Soliści, Chór i Orkiestra 

The Metropolitan Opera 

Riccardo Frizza dyrygent 

* * * 

Mary Zimmerman reżyseria 



Treść opery 

Damaszek, 1099 r. Królowa Armida, nie tylko piękna, ale i obdarzona 

czarodziejską mocą, pokochała Rinalda, rycerza wypraw krzyżowych. 

Obojętność ukochanego sprawia, iż miłość królowej przeradza się 

w nienawiść. Armida zwabia Rinalda do wyczarowanego przez siebie 

ogrodu i zamierza go zabić, ale wtedy miłość odżywa w niej na nowo. 

Zabiera Rinalda do swego pałacu i tam wreszcie udaje się jej rozbudzić 

w nim żywsze uczucia. Tymczasem po rozlicznych trudach i przygodach 

do pałacu Armidy przybywają krzyżowcy, towarzysze Rinalda. 

Młody rycerz chwyta miecz, pośpiesznie żegna Armidę i wraca do obozu 

krzyżowców ku rozpaczy i wściekłości czarodziejki. 

* * * 

11 listopada 1817 r. na inaugurację odbudowanego po pożarze (1816) 

Teatro San Carlo w Neapolu wystawiono premierę opery Armida 

Gioachina Rossiniego z librettem Giovanniego Schmidta, opartym na 

Jerozolimie wyzwolonej Torquata Tassa. Temat ten, choć już uprzednio 

wielokrotnie wykorzystany w operach m.in. Lully’ego, Glucka, Vivaldiego, 

Haydna, Cherubiniego, Jomellego, wybrał impresario Domenico Barbaja 

jako dający możliwości stworzenia zachwycającej, baśniowej scenografii; 

zaczarowany ogród Armidy istotnie olśniewał przepychem 

i pomysłowością technicznych rozwiązań. A jednak – mimo tak bogatej 

wystawy i świetnej Izabeli Colbran w partii tytułowej – opera nie zyskała 

powodzenia. „Kurtyna opadła przy ogólnym milczeniu, a zwolennicy 

Rossiniego krokiem ociężałym i powolnym wyszli, zamyśleni, z teatru” 

– pisał sprawozdawca. Porażka spowodowana była zapewne źle 

napisanym, nudnym i mętnym librettem, ale też pewnym nowatorstwem, 

na jakie pozwolił sobie Rossini (np. nie kończył opery – jak to było 

w zwyczaju – brawurową arią), jakie nie przypadło do gustu ówczesnej 

publiczności. „Armidę uznano za dzieło wariata” – pisał biograf 

Rossiniego, Wiarosław Sandelewski. Dziś oczywiście patrzymy na nią 

inaczej, życzliwiej, i niejednokrotnie powraca ona na operowe sceny. 

Lucjan Kydryński 

Opera na cały rok. Kalendarium (fragmenty), PWM, Kraków 1989. 

SEZON ARTYSTYCZNY 2009/10 Armida 11

4 maja 2010 / wtorek / 19.00 • Sala Kameralna im. Henryka Czyża 

Recital fortepianowy „Fryderyk Chopin i jego sławni przyjaciele” 

Koncert współorganizowany z łódzkim oddziałem Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków 

Wykonawca 

Tadeusz Chmielewski fortepian 


Fryderyk Chopin (1810–1849) 

Nokturn c-moll op. 48 nr 1 

Mazurek As-dur op. 41 nr 1 

Mazurek e-moll op. 41 nr 2 

Mazurek H-dur op. 41 nr 3 

Mazurek cis-moll op. 41 nr 4 

Walc As-dur op. 34 

Ballada As-dur op. 47 

Polonez-Fantazja As-dur op. 61 

przerwa 

Robert Schumann (1810–1856) 

„Carnaval” („Karnawał”) op. 9 

Préambule (Preludium) 

„Pierrot” 

„Arlequin” („Arlekin”) 

„Valse noble” („Walc szlachetny”) 

„Eusebius” („Euzebiusz”) 

„Florestan” 

„Coquette” („Kokietka”) 

„Réplique” („Replika”) 

„Papillons” („Motyle”) 



Tadeusz Chmielewski fortepian 

„A.S.C.H. – S.C.H.A: Lettres Dansantes” 

(„Tańczące litery A.S.C.H. – S.C.H.A.”) 

„Chiarina” 

„Chopin” 

„Estrella” 

„Reconnaissance” („Wdzięczność”) 

„Pantalon et Colombine” („Pantalon i Kolombina”) 

„Valse allemande” („Niemiecki walc”) 

Intermezzo. „Paganini” 

„Aveu” („Wyznanie”) 

„Promenade” („Przechadzka”) 

„Pause” („Pauza”) 

„Marche des Davidsbündler contres les Philistins” 

(„Marsz Związku Dawida przeciwko Filistynom”) 

Ferenc Liszt (1811–1886) 

I Walc „Mefisto” 

Brał udział w licznych konkursach i festiwalach, 

zdobywając pierwsze nagrody. Jako solista 

i kameralista występował w renomowanych salach 

koncertowych Europy, USA, Kanady, Ameryki 

Południowej i Japonii. Koncertował m.in. 

na Międzynarodowym Festiwalu Chopinowskim 

w Dusznikach-Zdroju, Festiwalu Chopinowskim 

w Mariańskich Łaźniach oraz na Festiwalu 

Pianistyki Polskiej w Słupsku. Przez ponad 30 lat 

współpracował z wybitną skrzypaczką Wandą 

Wiłkomirską, koncertując w kraju i za granicą 

oraz dokonując wielu nagrań, m.in. wszystkich 

dzieł skrzypcowych L. van Beethovena, J. Brahmsa, 

S. Prokofiewa, K. Szymanowskiego 

i G. Bacewiczówny. Występował m.in. z Romanem 

Totenbergiem, Aaronem Rosandem, Vadimem 

Brodskym, Kają Danczowską. Trzykrotnie 

otrzymał najwyższe nagrody za wykonanie partii 

fortepianowej podczas Międzynarodowego 

Konkursu Skrzypcowego im. H. Wieniawskiego 

w Poznaniu. Wykłada w Akademii Muzycznej 

w Łodzi na stanowisku profesora zwyczajnego. 

Jest twórcą Konkursów Chopinowskich 

im. W. Kędry i M. Magina, organizowanych 

w łódzkiej uczelni, oraz inicjatorem 

Międzynarodowych Kursów Interpretacji 

Chopinowskiej, odbywających się od 2001 r. 

w Białymstoku. Przez 25 lat pełnił funkcję 

kierownika Katedry Fortepianu łódzkiej uczelni. 

Był także dziekanem Wydziału Instrumentalnego 

oraz kierownikiem Wydziału Kameralistyki. 

Otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in. Krzyż 

Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal 

Honorowy im. A. Rubinsteina w Tel Awiwie, 

w tym roku Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze 

– Gloria Artis”. Jest honorowym wiceprzewodniczącym 

Europejskiego Towarzystwa Pianistów 

Pedagogów. 

SEZON ARTYSTYCZNY 2009/10 13

7 maja 2010 / piątek / 19.00 • Sala Koncertowa 

Koncert symfoniczny 

Wykonawcy 

Jadwiga Rappé alt 

Marc Tardue dyrygent 

Marek Jaszczak przygotowanie chóru 

Orkiestra Symfoniczna 

Filharmonii Łódzkiej 

im. Artura Rubinsteina 

Chór Filharmonii Łódzkiej 



Johannes Brahms (1833–1897) 

„Schicksalslied” („Pieśń przeznaczenia”) 

na chór mieszany i orkiestrę op. 54 

do wiersza Friedricha Hölderlina „Hyperions Schicksalslied” 

(„Pieśń przeznaczenia Hyperiona”) 

Johannes Brahms 

Alt-Rhapsodie („Rapsodia na alt”) op. 53 

do fragmentu poematu Johanna Wolfganga Goethego 

„Harzreise im Winter” („Podróż zimowa w góry Harzu”) 

przerwa 

Ludwig van Beethoven (1770–1827) 

III Symfonia Es-dur op. 55 „Eroica” 

Allegro con brio 

Marcia funebre. Adagio assai 

Scherzo. Allegro vivace 

Finale. Allegro molto 



Jadwiga Rappé alt 

Jedna z najwybitniejszych śpiewaczek polskich. 

Jest laureatką I nagrody na Międzynarodowym 

Konkursie Bachowskim w Lipsku i Złotego 

Medalu na Festiwalu Młodych Solistów 

w Bordeaux. Dysponuje rozległym repertuarem 

oratoryjno-kantatowym, sięgającym od baroku 

do współczesności. Wykonuje m.in. dzieła 

K. Pendereckiego (prawykonanie Siedmiu Bram 

Jerozolimy pod dyr. L. Maazela, 1997), 

A. Schnittkego, W. Kilara i in. Z myślą o jej 

oryginalnym głosie powstały utwory J. Łuciuka, 

P. Mossa i K. Baculewskiego. Wykonuje także 

recitale pieśni oraz partie oper Ch. W. Glucka, 

G. F. Haendla, A. Ponchiellego, R. Wagnera, 

G. Verdiego i R. Straussa. Jej wielkim sukcesem 

stała się partia bogini Erdy w tetralogii Pierścień 

Nibelunga R. Wagnera. Spośród nagranych przez 

nią ok. 40 płyt CD – m.in. dla firm Teldec, Erato, 

Orfeo, Philips, Decca, Chandos, CD-Accord, 

Naxos, Dux – wiele zdobyło prestiżowe 

wyróżnienia: 6 płyt nagranych w Polsce 

nagrodzono Fryderykiem, nagranie Requiem 

Polskiego K. Pendereckiego nominowano 

do nagrody Grammy (2005). Rappé występuje 

w najsłynniejszych salach koncertowych Europy, 

Ameryki Północnej i Azji, współpracując 

z dyrygentami tej miary, co: R. Chailly, 

Sir C. Davis, N. Harnoncourt, K. Nagano, 

A. Wit. Regularnie gości na takich festiwalach, 

jak: Salzburger Festspiele, Brucknerfest Linz, 

„Warszawska Jesień” czy „Wratislavia Cantans”. 

Jest profesorem Uniwersytetu Muzycznego 

w Warszawie. W latach 2006–2009 była prezesem 

zarządu Towarzystwa im. Witolda 

Lutosławskiego, w 2009 r. – dyrektorem 

artystycznym festiwalu „Łańcuch VI”, 

organizowanego przez Towarzystwo. 

Marc Tardue dyrygent 

Pianista, dyrygent, nauczyciel wokalistyki. 

Był pierwszym dyrygentem Islandzkiej Opery 

Narodowej w Rejkiawiku. Zwyciężył 

w organizowanym w Genewie Międzynarodowym 

Konkursie Dyrygenckim im. E. Ansermeta oraz 

zdobył prestiżową nagrodę „Swiss Prize” (1984). 

W 1985 r. został zaangażowany jako dyrektor 

muzyczny francuskiego Ensemble Instrumental 

de Grenoble (EIG). Za nagranie Pieśni dla 

zmarłych żołnierzy A. Lemelanda otrzymał 

„Grand Prix du Disque”. W latach 1991–2002 był 

dyrektorem muzycznym szwajcarskiej Orkiestry 

Symfonicznej Teatru Lirycznego w Bienne. 

Pod jego kierownictwem portugalska Orkiestra 

Narodowa w Porto (1999–2007) z zespołu 

o średnich rozmiarach przekształciła się w pełną 

formację symfoniczną. Jako dyrygent gościnny 

Tardue występował w Europie, Stanach 

Zjednoczonych oraz Australii, m.in. z: Radiową 

Orkiestrą w Bazylei, Orkiestrą Filharmoniczną 

w Maladze, filharmonikami z Antwerpii 

i z Zagrzebia, Narodową Estońską Orkiestrą 

Symfoniczną, Orkiestrą Opery w Malmö, 

Orkiestrą Symfoniczną w Oulu czy Narodową 

Orkiestrą Rosyjską w Moskwie. Artysta 

dysponuje szerokim repertuarem: kameralnym, 

chóralnym, symfonicznym i operowym 

od baroku do współczesności; często wykonuje 

premiery współczesnych utworów. Wśród 

odznaczeń, jakie otrzymał, znalazły się: tytuł 

Chevalier de L’Ordre des Arts et des Lettres 

(Kawaler Orderu Sztuki i Literatury) otrzymany 

od rządu francuskiego oraz Medalha de Mérito 

Cultural (Order za Zasługi w dziedzinie Kultury) 

przyznany przez portugalskie Ministerstwo 

Kultury. 



Marek Jaszczak przygotowanie chóru 

Chórmistrz i dyrygent. Od 1982 r. jest 

chórmistrzem Chóru Filharmonii Łódzkiej oraz 

– od roku 1992 – kierownikiem chóru Teatru 

Wielkiego w Łodzi. Ukończył łódzką Akademię 

Muzyczną i Wydział Dyrygentury w klasie prof. 

Stefana Stuligrosza w Poznaniu. Po studiach 

rozpoczął pracę w łódzkiej Akademii Muzycznej 

jako asystent Zdzisława Szostaka, wówczas 

dyrygenta studenckiej orkiestry. Prowadził także 

uczelniany chór. Od 1969 r. jest związany 

z Chórem Filharmonii Łódzkiej: początkowo jako 

śpiewak, później – asystent dyrygenta 

i chórmistrz. W jego dorobku znajduje się ponad 

20 pozycji z repertuaru oratoryjno-kantatowego, 

m.in.: Magnificat J. S. Bacha, Juda Machabeusz 

G. F. Händla, Pory roku i Stworzenie świata 

J. Haydna, Raj i Peri R. Schumanna, Te Deum, 

Siedem bram Jerozolimy i Requiem polskie 

K. Pendereckiego, IX Symfonia L. van Beethovena, 

Niemieckie requiem J. Brahmsa oraz Messa 

da requiem G. Verdiego. Dyrygował 

w: Niemczech, Belgii, Holandii, Luxemburgu, 

Francji i na Litwie. Z zespołem Teatru Wielkiego 

w Łodzi przygotował kilkadziesiąt premier 

operowych, od klasyki po dzieła współczesne. 

Niemal przez trzydzieści lat pełnił funkcję 

kierownika muzycznego łódzkiego Teatru Lalki 

i Aktora „Pinokio”. Współpracował również 

z Teatrem Lalek „Arlekin” w Łodzi. Zajmuje się 

także kompozycją, ma w dorobku muzykę 

do około 40 przedstawień dla teatrów 

dramatycznych i lalkowych. Za tę działalność 

otrzymał wiele nagród. 



Pamięci wielkiego... 

lub bliskiego człowieka 

Choć utwory Johannesa Brahmsa niezmiennie cieszą się wielkim 

powodzeniem u publiczności na całym świecie, rozległe połacie jego 

muzyki pozostają wciąż prawie nieznane. Należą tu m.in. liczne 

kompozycje chóralne, w tym Schicksalslied, czyli Pieśń przeznaczenia op. 54 

na chór mieszany i orkiestrę. Choć jest to utwór niewielkich rozmiarów, 

rodził się powoli, między rokiem 1868 a 1871, w trudnym 

dla kompozytora okresie, zakończonym ostatecznie decyzją osiedlenia się 

na stałe w Wiedniu. Ślad rozterek wewnętrznych Brahmsa odcisnął się 

w kształcie tego dzieła. Wiersz Friedricha Hölderlina, który zafrapował 

kompozytora, pochodzący z powieści Hyperion, nacechowany jest 

fatalizmem; poeta podejmuje w nim antyczną koncepcję przeznaczenia, 

a wiecznej szczęśliwości bogów przeciwstawia straszliwą dolę ludzkości 

jako igraszki ślepego losu, brnącej w ciemnościach przez wieki. Brahms, 

pomału wydobywający się z kryzysu psychicznego i melancholii, w coraz 

mniejszym stopniu mógł zaakceptować takie widzenie świata, w którym 

brakło miejsca na zbawczą nadzieję. Nie chcąc w żaden sposób kaleczyć 

pięknego wiersza ani przeinaczać myśli poety, swój komentarz, wnoszący 

akcenty budujące, powierzył samej orkiestrze i umieścił jako końcowy 

człon utworu. 

Wspomniany kryzys psychiczny Brahmsa, objawiający się w nasilonej 

melancholii i mizantropii, miał rozmaite przyczyny. Nie najbłahszym 

była Julia Schumann, dwudziestotrzyletnia córka Klary i Roberta, która 

po matce odziedziczyła zalety ducha i wdzięk, a przy tym jeszcze była 

nieporównanie piękna. Brahms znał ją od dziecka i może nawet 

w pierwszej chwili nie spostrzegł, że jego przywiązanie do dorastającej 

panny przekształciło się w gorącą miłość. Trzynaście lat różnicy wieku 

nie wydawało mu się przeszkodą, zaczął snuć plany, myślał, że są zupełnie 

realne. Tymczasem w lipcu 1869 r. Klara Schumann oznajmiła 

mu niespodziewaną nowinę: Julia zaręczyła się z hrabią Wiktorem 

Radicati di Marmorito. „Widocznie nie spodziewał się niczego, 

bo wydawał się wstrząśnięty”. A w liście pisała: „Johannes jakby się 

odmienił od chwili, gdy mu powiedziałam o zaręczynach Julii; skrył się 

w swój dawny posępny nastrój i teraz prawie się nie odzywa do Julii, 

podczas gdy dawniej nieustannie szukał jej wzrokiem 

i rozmawiał z nią.” 

SEZON ARTYSTYCZNY Johannes 2009/10 Brahms 17


Nagły zwrot w sytuacji życiowej Brahmsa – od bliskiej perspektywy 

szczęścia do zupełnego załamania się wszystkich nadziei i planów 

– znalazł odbicie w muzyce. W końcu września 1869 r., parę dni 

po weselu Julii, kompozytor wręczył Klarze partyturę Rapsodii op. 53 na 

alt solo, chór męski i orkiestrę. Nazwał ten utwór „swoją pieśnią weselną”. 

Rapsodia – jedno z najgłębszych i najbardziej osobistych dzieł Brahmsa 

– składa się z trzech ustępów: Adagio, Poco andante i Adagio, które 

odpowiadają trzem strofom tekstu poetyckiego, zaczerpniętego 

z Podróży zimowej w góry Harzu Goethego. W przekładzie 

Krystyny Jackowskiej-Pociejowej brzmią one: 

Któż idzie z dala od dróg 

W zaroślach ginie ścieżki jego ślad, 

za nim się krzaków 

ścieśnia gęstwina, 

prostuje trawa znów, 

pustkowie wchłania go. 

Ach, kto ukoi ból temu, 

Johannes Brahms 

co balsam za truciznę ma 

Ten, który się nienawiścią 

z nadmiaru miłości upijał 

Wzgardzony wprzód, dziś sam gardzący, 

skrycie przetrawia wciąż 

własną swą wartość 

w nienasyconym samolubstwie. 

Jeśli w Psałterzu Twoim, 

Ojcze Miłości, 

jest ton 

dla ucha jego pojętny, 

to pokrzep mu serce! 

Rozwidń zamglony wzrok 

by widział tysiąc źródeł 

bijących tuż przy spragnionym 

w pustyni. 

Pierwsze, próbne przesłuchanie Rapsodii, z udziałem śpiewaczki 

Amalii Boni, ale jeszcze bez chóru, odbyło się na początku października 

1869 r. w Karlsruhe, gdzie dyrygentem był Hermann Levi, przyjaciel 

Brahmsa. Obecna tam sławna śpiewaczka Paulina Viardot, zachwycona 

utworem, doprowadziła do jego publicznego prawykonania, w którym 

sama śpiewała partię solową, 3 marca 1870 r. w Jenie. Spośród wszystkich 

śpiewaczek mających to dzieło w repertuarze Brahms najwyżej jednak 

cenił Herminę Spies, pod której muzycznym i osobistym urokiem znalazł 

się kilkanaście lat później. Tym razem różnica wieku, prawie trzydzieści 

lat, była duża. Za duża. 

* * * 

III Symfonia Es-dur op. 55 Ludwiga van Beethovena, skomponowana 

w latach 1802–1804, obrosła ogromną liczbą komentarzy, analiz 

i anegdot, które przeważnie koncentrują się na jej nowatorstwie oraz 

na stosunku kompozytora do osoby Napoleona Bonaparte, któremu 

miała być dedykowana. Nowatorstwo było oczywiste, widoczne już 

w samych rozmiarach dzieła, którego cztery części trwały blisko 

dwukrotnie dłużej niż jakiekolwiek dotychczasowe utwory tego rodzaju. 

Niezwykły był też ładunek ekspresji zawarty w poszczególnych częściach 

tej symfonii, który w połączeniu z emblematyczną postacią Bonapartego 

zachęcał do snucia najróżniejszych domysłów o domniemanym programie. 



Faktem niewątpliwym, utrwalonym na karcie tytułowej rękopisu, jest 

nazwa nadana temu dziełu przez Beethovena: „Sinfonia eroica, composta 

per festeggiare il sovvenire di un grand uomo” („Symfonia bohaterska, 

skomponowana dla uczczenia pamięci wielkiego człowieka”). Faktem 

pozostaje także ostateczne zadedykowanie III Symfonii księciu 

Lobkowitzowi, jednemu z najwytrwalszych protektorów kompozytora. 

Pierwotne intencje Beethovena znamy jedynie z relacji świadków, 

niezupełnie ze sobą zgodnych. Dlatego przytomny Arturo Toscanini 

powiedział o tej muzyce: „Dla jednych jest to Napoleon, dla drugich 

Aleksander, dla mnie to Allegro con brio”. 

Stosunek Beethovena do Napoleona jest skądinąd zagadnieniem 

równie ciekawym co zagadkowym. Trzeba wszak pamiętać, 

że pochodzący z Nadrenii kompozytor całą młodość spędził 

w bezpośredniej bliskości targanej rewolucją Francji, skąd dobiegały 

nie tylko okrzyki „wolność, równość, braterstwo”, ale także odgłosy 

nieustannie pracującej gilotyny i wrzask motłochu plądrującego 

świątynie, niszczącego pałace i zabytki. Zamach stanu i objęcie władzy 

przez Bonapartego powitane zostało jako szansa na przywrócenie ładu 

po dziesięciu latach krwawych zamieszek i porachunków, a jego 

radykalne i światłe reformy prawne i administracyjne przysporzyły 

mu wielu zwolenników. Wydaje się, że tylko takiego Napoleona cenić 

i podziwiać mógł Beethoven. Z drugiej strony nie należy zapominać, 

że Austria pozostawała z rewolucyjną Francją w stanie permanentnej 

wojny – z krótkimi tylko przerwami. Trudno sobie wyobrazić, aby 

czołowy wiedeński kompozytor mógł swym dziełem składać hołd 

wodzowi Francuzów – z tytułem pierwszego konsula czy cesarza 

– który już niebawem miał rozgromić armię austriacką pod Austerlitz 

i osiąść w pałacu w Schönbrunnie jako okupant. 

Pierwsze publiczne wykonanie III Symfonii odbyło się 7 kwietnia 1805 r. 

w Theater an der Wien. Recenzja jednego z czasopism wiedeńskich kończy 

się słowami: „Publiczność i pan van Beethoven, który dyrygował, nie byli 

z siebie tego wieczora zadowoleni; publiczność uznała Symfonię za zbyt 

ciężką, zbyt długą, a jego samego za nazbyt niegrzecznego, nie skłonił 

bowiem głowy w podzięce za aplauz, jakim obdarzyła go część słuchaczy. 

Z drugiej strony Beethoven uznał, że aplauz ten nie był dość duży.” 

Ludwik Erhardt 

krytyk muzyczny i pisarz, redaktor „Ruchu Muzycznego” (1958–2008, od 1970 r. 

jako redaktor naczelny), autor m.in. książek o Brahmsie, Strawińskim i Pendereckim, 

zbioru esejów Sztuka dźwięku, obecnie pracuje nad książką o Schumannie 

Ludwig SEZON ARTYSTYCZNY van Beethoven 

2009/10 19


Koncert symfoniczny Akademii Muzycznej 

im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi 

Wykonawcy 

Paweł Baran fortepian 

Marcin Wolniewski dyrygent 


Akademii Muzycznej 

im. G. i K. Bacewiczów w Łodzi 


Jan Stefani (1746–1829) 

Uwertura do opery „Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale” 

(instrumentacja: Grzegorz Fitelberg) 


Koncert fortepianowy f-moll op. 21 

Maestoso 

Larghetto 

Allegro vivace 

przerwa 


I Symfonia B-dur op. 38 „Wiosenna” 

(instrumentacja: Gustav Mahler) 

Andante un poco maestoso 

Larghetto 

Scherzo. Molto vivace 

Allegro animato e grazioso 



Paweł Baran fortepian 

Jest studentem pierwszego roku studiów II stopnia, 

(magisterskich) w Akademii Muzycznej w Łodzi. 

Kształci się pod kierunkiem ad. Tomasza 

Bartoszka. Wcześniej ukończył Państwową Szkołę 

Muzyczną im. F. Chopina w Jarosławiu 

i Państwową Szkołę Muzyczną 

im. I. J. Paderewskiego w Stalowej Woli 

pod kierunkiem Artura Jaronia. Edukację 

kontynuował w Akademii Muzycznej w Odessie 

w klasie prof. Anatoliya Kardashova oraz 

w Akademii Muzycznej w Łodzi, gdzie ukończył 

studia I stopnia w klasie Marka Drewnowskiego. 

Występował między innymi w Warszawie, Łodzi, 

Rzeszowie, Kielcach, Zamościu, Stalowej Woli, 

a także na Słowacji i Ukrainie. Ma na swoim 

koncie nagrania dla rzeszowskiego oddziału TVP 

oraz Polskiego Radia Kielce. Brał udział 

w kursach mistrzowskich pod kierunkiem 

wybitnych pedagogów, takich jak: prof. Anatoliy 

Kardashov, Alexey Botvinov, prof. Andrzej 

Tatarski, prof. Jarosław Drzewiecki oraz 

prof. Krzysztof Jabłoński. Wystąpił z recitalem 

podczas Międzynarodowego Festiwalu „Jeunesses 

Musicales” oraz Międzynarodowego Festiwalu 

Muzycznego im. Krystyny Jamroz w Busku 

Zdroju. Wykonywał koncerty fortepianowe 

J. Haydna i F. Chopina z orkiestrą „Wirtuozi 

Lwowa” pod dyrekcją Siergieja Burko. Wystąpił 

również podczas koncertu z okazji obchodów 

150. rocznicy śmierci Adama Mickiewicza 

w Odessie, zorganizowanego pod patronatem 

Instytutu Adama Mickiewicza. 


Stały dyrygent-asystent w Filharmonii Łódzkiej 

(od 2005 r.), adiunkt w Akademii Muzycznej 

w Łodzi. Dyrygował orkiestrami symfonicznymi 

filharmonii w Łodzi, Wrocławiu, Kielcach, 

Częstochowie, Lublinie, Jenie, Łomżyńską 

Orkiestrą Kameralną, orkiestrami akademii 

muzycznych w Białymstoku, Łodzi, Wrocławiu 

oraz zespołem orkiestrowym „Opera Polska”. Jako 

dyrygent brał udział w wielu festiwalach, m.in.: 

XXII Międzynarodowym Festiwalu „Jeunesses 

Musicales” (Kielce, 2003), XIII Jaworskich 

Koncertach Pokoju (Jawor, 2007), VII festiwalu 

„Ogrody Muzyczne” (Warszawa, 2007), 

VIII festiwalu „Kolory Polski” (Łódź, 2007). 

Jego działalność wykracza poza muzykę poważną: 

prowadził koncert zespołu Varius Manx w Studiu 

im. Agnieszki Osieckiej w Warszawie z udziałem 

Łódzkiej Orkiestry Kameralnej (2006); dyrygował 

łódzką premierą oratorium wielkanocnego Woła 

nas Pan W. Korcza i E. Brylla; prowadził orkiestrę 

podczas premiery filmu Piotruś i Wilk na 

IV Międzynarodowym Festiwalu Animacji 

„ReAnimacja”. Sprawował kierownictwo 

muzyczne spektakli operowych łódzkiej 

Akademii Muzycznej. Jest absolwentem akademii 

muzycznych w Łodzi (chóralistyka) oraz we 

Wrocławiu (dyrygentura symfoniczna i operowa). 

Wykształcenie uzupełniał w Hochschule für 

Musik Franz Liszt w Weimarze u Güntera 

Kahlerta i Nicolasa Pasqueta. Brał udział 

w warsztatach u Laszlo Heltay’ego, Marka Tracza 

(zespół orkiestrowy „Opera Polska”), Georga 

Alexandra Albrechta (Jenaer Philharmoniker, 

Niemcy). 


9 maja 2010 / niedziela / 20.00 • Sala Koncertowa 

Koncert jazzowy 

Wykonawcy 

Zespół „Pink Freud”: 

Wojtek Mazolewski gitara basowa 

Adam Baron trąbka 

Tomek Duda saksofon 

Jerzy Rogiewicz wibrafon 


Utwory z nowej płyty zespołu „Monster of Jazz” 



„Pink Freud” 

Zespół uważany jest za jedną 

z najoryginalniejszych formacji współczesnego 

jazzu. „Łączy w sobie ducha muzyki lat 60. i 70. 

z nowoczesnością, eksplozję nowej wrażliwości 

z lekturą starych płyt” – czytamy na stronie 

www.serpent.pl. Grupa tworzy muzykę 

wielostrukturową, ewolucyjną, intrygującą 

brzmieniowo. Bogate formalnie kompozycje 

i nowoczesne elektroniczne brzmienia 

nie odbierają jednak muzykom miejsca 

na indywidualizm i odważne improwizacje. 

Cechy wyróżniające muzykę tej formacji to 

m.in. preparowanie instrumentów i wykorzystanie 

elektronicznego asortymentu. Zespół zasłynął 

interpretacjami tradycyjnych fraz: Come As You 

Are Nirvany i My Man’s Gone Now G. Gershwina. 

„Pink Freud” zagrał kilkaset koncertów w kraju 

i za granicą (m.in. na Ukrainie, Słowacji, 

w Niemczech, Francji, Portugalii, Słowenii, 

Czechach oraz we Włoszech). W listopadzie 

2004 r. dał koncert w Studiu im. A. Osieckiej 

dla Programu Trzeciego Polskiego Radia. 

Na 13. „Yach Festiwalu” „Pink Freud” nagrodzono 

Yachem w kategorii „Inna Energia” za teledysk 

do utworu pt. Come As You Are (w reż. Macieja 

Szupicy). Oprócz najnowszego Monster of Jazz 

zespół wydał cztery albumy studyjne: Zawijasy 

(2001), Sorry Music Polska (2003), Jazz Fajny Jest 

(2005) i Punk Freud (2007) oraz dwa koncertowe: 

Live in Jazzgot (2002) i Alchemia (2008). 



„Pink Freud” fajny jest 

Na początku lat 90. grupa muzyków z Trójmiasta i Bydgoszczy 

zamanifestowała sprzeciw wobec zachowawczości rodzimego jazzu, 

ogłaszając, iż uprawia „yass”. Artyści ci wyrośli w dużej części na rocku 

i rockowej awangardzie, a ku muzyce improwizowanej zwrócili się przede 

wszystkim pod wrażeniem ekspresji jazzowej awangardy lat 60. Yass, 

będący ruchem w równym stopniu artystycznym co towarzyskim, niósł 

bezpretensjonalność, ducha zabawy i wielką dawkę humoru. Członkowie 

wyrastających jak grzyby po deszczu efemerycznych projektów łączyli 

więc jazzową tradycję ze wszystkim, co w muzyce uznawali za twórcze. 

Ta dokonana z iście rebelianckim zacięciem, a niekiedy podlana 

absurdem fuzja improwizacji z wpływami rockowymi, akcentami 

ludycznymi czy tanecznymi okazała się doskonałym (i koniecznym) 

sposobem na przewietrzenie rodzimej muzycznej sceny. Jej fenomen 

otworzył przestrzenie dla całej rzeszy improwizatorów młodszego 

pokolenia. Stanowił dla nich niejako formę legitymizacji postawy opartej 

na otwartości, braku doktrynerstwa, przełamywaniu barier między 

gatunkami. W tym sensie rozwijająca się od końca lat 90. alternatywna 

scena muzyki improwizowanej jest dłużna wobec yassu – jakkolwiek 

estetycznie od niego odmienna, nieraz jeszcze bardziej eklektyczna 

i swobodniej czerpiąca z elektroniki. 

Jednym z jej najwybitniejszych przedstawicieli jest pochodząca 

z Gdańska (kluczowego centrum yassu), założona przez Wojtka 

Mazolewskiego (współpracownika liderów wspomnianego nurtu, 

jak Tymon Tymański czy Mikołaj Trzaska, brata Jerzego Mazzolla) grupa 

„Pink Freud”. Zadebiutowała w 2001 r. płytą pt. Zawijasy, wypełnioną 

muzyką opartą na basowo-perkusyjnych groove’ach, będących osnową 

dla rozkrzyczanych dęciaków oraz oszczędnych partii gitary. Całość 

rozegrana została z iście punkowo-klezmerskim zacięciem, w lekko 

groteskowej manierze. 

Rok później zespół wydał koncertowy album Live in Jazzgot, 

na którym zaprezentował zupełnie inne oblicze. Wraz z dokooptowanym 

na tę okazję gitarzystą Piotrem Pawlakiem, „Pink Freud” oddał się 

hipnotycznym improwizacjom obudowanym ambientowym tłem. Wtedy 

też wykrystalizował się personalny trzon zespołu: Wojtek Mazolewski 

(bas), Tomek Ziętek (trąbka, elektronika) i Kuba Staruszkiewicz 

(perkusja). W tym składzie, uzupełnionym o kilku gości (m.in. Paweł 

Nowicki na wibrafonie), powstał wyśmienity krążek Sorry Music Polska 

(2003). Za pomocą soczystych linii basu, wielopłaszczyznowej 

i dynamicznej gry perkusisty, spogłosowanej, elektronicznie zmutowanej 

trąbki formacja stworzyła własną wizję neo-fusion. Przestrzenna, 

kunsztowna, niepozbawiona humoru muzyka stała się przepustką 

do pierwszej ligi młodego krajowego jazzu. Panowie nie tylko zadbali 

o wysoką jakość kompozycji, lecz także wiele uwagi poświęcili pracy 

nad brzmieniem, kolorystyką, produkcją. „To dzięki elektronice dziś 

muzyka idzie do przodu i szuka nowych horyzontów. Dużo można 

jeszcze odkryć na polu faktur, brzmień, no i samego pomysłu – dlatego 

elektronika odgrywa tak znaczącą rolę. Płyty z tego worka zaskoczyły 

mnie ostatnio najbardziej” – mówił po wydaniu albumu Wojtek 

Mazolewski. W kontekście powyższych słów idea przekazania swej 

muzyki w ręce czołowych przedstawicieli krajowej elektronicznej sceny 

oraz sztandarowych producentów nie powinna dziwić. Ich remiksy 

zebrane zostały na krążku Jazz Fajny Jest (2005). Powstało bardzo 

dopracowane, dopieszczone wydawnictwo. Każdy z autorów wniósł 

element swojej wrażliwości – od powściągliwych, pełnych elegancji 

harmonii, wspartych delikatną, szeleszczącą dźwiękową tkanką 

(w remiksie Tomasza Dudy), po nawiązania do zmysłowego nu-soulu 

(Peepol – głównie dzięki wokalizom Miki Urbaniak); od sielskich 

brzmień tzw. emotroniki (Loco Star, Old Time Radio), przez elementy 

hip-hopu czy breakbeatu (Emade, Bart Weba) po abstrakcje przywołujące 

echa wytwórni Warp (Envee). Tych, którym w przeróbkach zabrakło 

charyzmy, werwy bijącej z regularnych płyt „Pink Freud”, ucieszyła 

dodana do płyty ścieżka mp3 z rejestracją występu grupy w toruńskim 

klubie „Od Nowa”. Zagrany w kwartecie (ze Sławkiem Jaskułke 

na klawiszach) koncert to porywający, niesiony transową energią 

muzyczny żywioł. 

Jeszcze bardziej intensywne dźwięki przyniosła następna studyjna płyta 

pt. Punk Freud z 2007 r. Zespół wyśmienicie połączył na niej surową 

ekspresję i dynamikę z żelazną dyscypliną. Pomimo niekiedy śmiałych 

improwizacji i sonorystycznych (brzmieniowych) poszukiwań utwory 

były zwarte, odpowiednio skondensowane. Także tym razem usłyszeć 

mogliśmy kilku gości. Gra Julii Ziętek na skrzypcach oraz Edyty 

Czerniewicz na wiolonczeli wniosły świeże barwy, a partie Tomka Dudy 

na saksofonie dodały muzyce ognia i potoczystości. „Pink Freud”, 

choć pokazał się z jak najbardziej nowoczesnej strony, nie odciął się 


9 maj 2010 / niedziela / 20.00 • Sala Koncertowa 

od jazzowego kanonu. Tę ciągłość tradycji pięknie podkreśliła 

zamykająca album kompozycja Canon Charlesa Mingusa. Na kolejnej 

koncertowej płycie, zatytułowanej Alchemia (2008), zespół podążył 

w stronę jazz-rocka. 

W ciągu dekady swego istnienia grupa zjednała sobie zarówno 

młodych, niekoniecznie zaznajomionych z muzyką improwizowaną 

słuchaczy, jak i wyrobionych jazzfanów. Jej koncerty doskonale 

przyjmowane są na całym świecie. W kwietniu powróciła nowym 

krążkiem, Monster of Jazz, nagranym w składzie poszerzonym 

o saksofonistę Tomasza Dudę, wibrafonistę Jerzego Rogiewicza oraz 

trębacza Adama Barona. To najbardziej erudycyjne dzieło formacji. 

Na swój sposób syntetyzuje pomysły z poprzednich albumów, ale nie brak 

też nowych elementów. Własne interpretacje utworów wizjonerów 

posttechno – „Autechre” – oraz jazzowej awangardy – Anthony’ego 

Braxtona – najlepiej świadczą o otwartości muzyków. Zespół jednak 

daleki jest od uciekania w formalne eksperymenty czy popadania 

w intelektualny ton. Płyta, w porównaniu z bezpośrednią, uderzającą 

z impetem poprzedniczką, jest nie tylko bogatsza, ale też bardziej 

zrelaksowana. Funkowy puls, rockowa energia, wyraźniejsze niż 

kiedykolwiek wcześniej etniczne wątki, tropy zaczerpnięte z tradycji 

elektroniki i kameralistyki stapiają się tu w spójną, w gruncie rzeczy 

zupełnie przystępną artystyczną wypowiedź. Te skrzące się od kolorów, 

zaskakujące brzmieniowymi niuansami, a zarazem pełne spontaniczności 

kompozycje stanowią doskonały punkt wyjścia do koncertowych wariacji. 

Łukasz Iwasiński 

socjolog kultury, publicysta i krytyk muzyczny, 

doktorant w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego 

SEZON ARTYSTYCZNY „Pink 2009/10 Freud” 25

WWW. PINKFREUD.ART.PL 

WWW.MYSPACE.COM/PINKFREUDMUSIC 

WOJTEK MAZOLEWSKI – BASS 

ADAM BARON - TRÑBKA 

TOMEK ZI¢TEK - TRÑBKA 

TOMEK DUDA - SAXOFON 

JERZY ROGIEWICZ – VIBRAFON 

KUBA STARUSZKIEWICZ – PERKUSJA 

Koncert PINK FREUD 

Filharmonia ¸odzka 

9 maja 2010 

godz.20:00 

26 SEZON ARTYSTYCZNY 2009/10 

when || where

10 maja 2010 / poniedziałek / 19.00 • Sala Kameralna im. Henryka Czyża 

Salon „Polityki” 

Spotkanie z Jakubem Jakowiczem 

Szanowni Państwo, 

Jakub Jakowicz gość spotkania 

Dorota Szwarcman prowadzenie spotkania 

zapraszamy serdecznie na kolejną odsłonę Salonu „Polityki”. 

Tym razem naszym gościem będzie wybitny skrzypek młodego 

pokolenia Jakub Jakowicz. 

Jakowicz jest laureatem wielu prestiżowych konkursów skrzypcowych, 

m.in. w Wattrelos we Francji (1995) czy Takasaki w Japonii (1999). 

W 2001 r. został jednym z trzech zwycięzców Międzynarodowej Trybuny 

Młodych Wykonawców w Bratysławie, organizowanej pod auspicjami 

Europejskiej Unii Radiowej i Międzynarodowej Rady Muzyki UNESCO. 

W 2002 r. otrzymał nagrodę fundacji Polsko-Japońskiej dla najlepiej 

zapowiadającego się skrzypka polskiego młodej generacji, natomiast rok 

później został laureatem Paszportu „Polityki”. Nagrał siedem płyt CD, 

m.in. Cztery pory roku Antonia Vivaldiego z kameralnym składem 

orkiestry „Sinfonia Varsovia” oraz I Koncert skrzypcowy 

Karola Szymanowskiego z tym samym zespołem pod batutą 

Jerzego Maksymiuka. Obecnie jest członkiem założonego w 2007 r. 

zespołu Lutosławski Quartet Wrocław. 

Podczas spotkania artysta opowie melomanom o początkach swojej 

kariery, o inspiracjach, z jakich korzysta w pracy twórczej, o planach 

na przyszłość oraz o różnicach między grą solistyczną a zespołową. 

Dzień później, we wtorek, 11 maja, na scenie Filharmonii wystąpi 

z zespołem Lutosławski Quartet Wrocław. Melomani będą mogli 

wysłuchać kwartetów smyczkowych Witolda Lutosławskiego, 

Wolfganga Amadeusa Mozarta, członka zespołu Marcina Markowicza 

oraz Astora Piazzolli (La muerte del angel). 

Spotkanie w Salonie „Polityki” poprowadzi jak zawsze Dorota 

Szwarcman, krytyk muzyczny i dziennikarka tego tygodnika. 

Tradycyjnie uczestnicy spotkania będą mogli wygrać upominki. 

Wstęp na spotkanie jest bezpłatny. 



Koncert muzyki kameralnej 

Wykonawcy 

Lutosławski Quartet Wrocław: 

Jakub Jakowicz I skrzypce 

Marcin Markowicz II skrzypce 

Artur Rozmysłowicz altówka 

Maciej Młodawski wiolonczela 


Wolfgang Amadeus Mozart (1756–1791) 

Kwartet smyczkowy d-moll KV 421 

Allegro 

Andante 

Menuetto. Allegretto 

Allegro ma non troppo – Piu Allegro 

Witold Lutosławski (1913–1994) 

Kwartet smyczkowy 

przerwa 

Marcin Markowicz 

II Kwartet smyczkowy 

Astor Piazzolla (1921–1992) 

„La muerte del angel” (aranżacja: Marcin Markowicz) 

Lutosławski Quartet Wrocław 



Lutosławski Quartet Wrocław 

Kwartet powstał w 2007 r. jako jeden 

z zespołów Filharmonii im. W. Lutosławskiego 

we Wrocławiu. Tworzą go młodzi, kreatywni 

i utalentowani artyści, liderzy orkiestry 

filharmonii; prymariuszem kwartetu jest jeden 

z najwybitniejszych skrzypków młodego 

pokolenia – Jakub Jakowicz. Zespół koncentruje 

się na muzyce współczesnej oraz XX-wiecznej 

ze szczególnym uwzględnieniem kompozytorów 

polskich (m.in. W. Lutosławskiego, G. Bacewicz, 

T. Bairda), wykonuje także kompozycje jednego 

z członków kwartetu, Marcina Markowicza. 

W repertuarze zespołu znajdują się ponadto 

arcydzieła muzyki klasycznej i romantycznej 

oraz jazz. Pomimo krótkiego okresu działalności 

Lutosławski Quartet Wrocław wystąpił już 

na wielu festiwalach: „Wratislavia Cantans”, 

Międzynarodowy Festiwal Kameralistyki 

„Ensemble”, „Musica Polonica Nova” 

i „Jazztopad”. W tym roku gościł na festiwalu 

„Łańcuch VI”, poświęconym muzyce Witolda 

Lutosławskiego. Koncertował wspólnie 

z Kwartetem Śląskim, Royal String Quartet 

oraz z wybitnymi solistami: T. Strahlem, 

R. Groblewskim, P. Kowalskim, angielskim 

oboistą N. Danielem, jazzmanami K. Wheelerem 

i J. Taylorem. Pod batutą J. Kaspszyka wykonał 

Koncert na kwartet i orkiestrę B. Martinů. 

Z gościnnym udziałem Krzysztofa Jakowicza 

i Andrzeja Bauera nagrał dla wytwórni CD 

Accord pierwszą na świecie płytę prezentującą 

twórczość kameralną Witolda Lutosławskiego; 

otrzymała ona nominację do Fryderyka 2009. 

W najbliższym czasie kameraliści zamierzają 

wydać kolejne płyty promujące muzykę 

współczesną. 



Jakub Jakowicz skrzypce 

Skrzypek, syn Krzysztofa Jakowicza. Od 2004 r. 

jest asystentem w klasie skrzypiec swego ojca na 

Uniwersytecie Muzycznym im. F. Chopina 

w Warszawie. Nagrał siedem płyt CD, m.in. 

z Czterema porami roku Antonia Vivaldiego 

z kameralnym składem orkiestry „Sinfonia 

Varsovia” oraz z I Koncertem skrzypcowym Karola 

Szymanowskiego z tym samym zespołem pod 

batutą Jerzego Maksymiuka. Wśród nagród, jakie 

otrzymał, należy wymienić: pierwsze miejsca na 

konkursach skrzypcowych w Lublinie (1993), 

Wattrelos (Francja, 1995), Takasaki (Japonia, 

1999), na Międzynarodowej Trybunie Młodych 

Wykonawców organizowanej pod auspicjami 

Europejskiej Unii Radiowej i Rady Muzyki 

UNESCO (Bratysława, 2001) oraz nagrodę 

Fundacji Polsko-Japońskiej dla najlepiej 

zapowiadającego się skrzypka polskiego młodej 

generacji (2002) i Paszport „Polityki” za rok 2003. 

Urodzony w 1981 r. w Warszawie, Jakowicz 

zadebiutował w roku 2001, grając z Filharmonią 

~ 

Monachijską i Orquesta Nacional de Espana 

w Madrycie. Od tego czasu występował jako 

solista z wieloma wybitnymi orkiestrami, m.in.: 

Filharmonią Berlińską, Orkiestrą Świętej Cecylii, 

~ 

Orkiestrą Symfoniczną z Sao Paulo i in. 

Współpracował m.in. z dyrygentami Pinchasem 

Steinbergiem, Rafaelem Frühbeckiem de Burgos, 

Antonim Witem, Janem Krenzem. 

Gra na instrumencie pochodzenia włoskiego, 

podarunku prof. Tadeusza Wrońskiego, 

jednego z twórców polskiej szkoły skrzypcowej. 

Marcin Markowicz skrzypce 

Jest koncertmistrzem Filharmonii Wrocławskiej 

i drugim skrzypkiem Lutosławski Quartet 

Wrocław. Pełni funkcję dyrektora artystycznego 

Międzynarodowego Festiwalu Kameralistyki 

„Ensemble” (od 2005 r.), występuje też jako 

gościnny koncertmistrz Orkiestry Akademii 

Beethovenowskiej w Krakowie. Studiował 

u Christiane Edinger w Lubece, Romana 

Lasockiego i Krzysztofa Jakowicza w Warszawie 

oraz u Romana Totenberga w Bostonie. 

Uczestniczył w wielu kursach mistrzowskich, 

m.in. u Idy Haendel, Sherbana Lupu, u członków 

Juilliard Quartet i Cleveland Quartet. Jako solista 

grał z orkiestrami filharmonii Wrocławskiej, 

Sudeckiej, zespołami z Krakowa i Solingen. 

Koncertował w Holandii, Niemczech, Francji, 

Czechach, Austrii, USA, Rosji i RPA. Występował 

na festiwalach w Bayreuth, Ratzeburgu, La Ville 

d’Eu, na „Warszawskiej Jesieni”, „Łańcuchu”, 

Festiwalu Muzyki Kameralnej „Kneisel Hall” 

w USA i in. W latach 2005–2006 był członkiem 

Amadé Kammerphilharmonie w Aachen. 

Od 2009 r. jest wykładowcą Akademii Muzycznej 

w Katowicach oraz prowadzi kursy skrzypcowe 

i kameralne. Był stypendystą Fundacji Kultury 

Polskiej, Ministerstwa Kultury oraz 

amerykańskich Saul Cohen Foundation 

i Roman Totenberg Foundation. Nagrywał m.in. 

dla Polskiego Radia i CD Accord. Zajmuje się 

kompozycją, a jego utwory były wykonywane 

na festiwalach w Polsce, Niemczech, Norwegii, 

Holandii i USA. W 1999 r. otrzymał wyróżnienie 

w Konkursie Kompozytorskim im. A. Panufnika 

w Krakowie. III Kwartet smyczkowy powstał 

na zamówienie Kwartetu Śląskiego (2009). 



Artur Rozmysłowicz altówka 

Maciej Młodawski wiolonczela 

Jest muzykiem-solistą orkiestry Filharmonii 

Wrocławskiej. Jako kameralista bierze udział 

w festiwalach muzycznych (m.in. Festiwal 

Beethovenowski, Festiwale Organowe 

w Szczecinie i Zakopanem, „Jazztopad”, 

„Łańcuch”) i teatralnych (Edinburgh Festival 

~ 

Fringe, Sesc Belenzinho Sao Paulo). 

Współpracował z Londyńską Orkiestrą 

Symfoniczną, Narodową Orkiestrą Baskijską, 

Sinfonia Juventus, Polską Orkiestrą Radiową, 

Światową Orkiestrą Dla Pokoju. Koncertował 

z wieloma wybitnymi dyrygentami, m.in.: 

Jackiem Kaspszykiem, Gabrielem Chmurą, 

Michaelem Tilsonem Thomasem, Valerym 

Gergievem, Sir Colinem Davisem, Yakovem 

Kreizbergiem. Występował w większości krajów 

Europy oraz w Azji i obu Amerykach. Ukończył 

Akademię Muzyczną im. F. Chopina w Warszawie 

w klasie altówki prof. Błażeja Sroczyńskiego. 

W latach 2004–2006 był stypendystą Guildhall 

School of Music and Drama w Londynie w klasie 

mistrzowskiej prof. Jacka Glickmana. Brał udział 

w wielu kursach mistrzowskich, m.in.w Łańcucie, 

Puebli (Meksyk), Londynie, Ottawie (Kanada), 

na Zamku Książ. Swe umiejętności doskonalił 

m.in. u Pinchasa Zukermana, Stefana Kamasy, 

członków Guarneri Quartet, Takács Quartet, 

Heine Quartet oraz Kwartetu Śląskiego. 

Koncertmistrz wiolonczel Filharmonii 

Wrocławskiej i członek Lutosławski Quartet 

Wrocław. Jest absolwentem Akademii Muzycznej 

im. F. Chopina w Warszawie w klasie wiolonczeli 

prof. Tomasza Strahla i prof. Andrzeja Bauera 

(dyplom z wyróżnieniem). Studiował również 

gościnnie w Wyższej Szkole Muzycznej 

w Augsburgu pod kierunkiem Juliusa Bergera 

i Sebastiana Hessa. Doskonalił swe umiejętności 

na wielu kursach mistrzowskich, m.in. u Miloša 

Sádlo, Victorii Yagling, Clausa Reichardta, 

Kazimierza Michalika, Stanisława Firleja, 

Andrzeja Orkisza, Johannesa Goritzkiego, 

jako kameralista u Romana Totenberga, 

Christiane Edinger, Piotra Reicherta, Jerzego 

Marchwińskiego, Mai Nosowskiej, Krystyny 

Borucińskiej i Paula Guldy oraz członków 

Kwartetu Śląskiego. Jest laureatem Konkursu 

Wiolonczelowego im. D. Danczowskiego 

w Poznaniu oraz Konkursu Muzyki Kameralnej 

w Łodzi. Jako solista występował z Orkiestrą 

Symfoniczną Filharmonii Wrocławskiej, m.in. 

inaugurując sezon 2008/2009 pod batutą Jacka 

Kaspszyka. Dokonał również polskiego 

prawykonania utworu Stalego ° Kleiberga Dopo. 

Koncertuje w Polsce i za granicą jako członek 

Lutosławski Quartet Wrocław, a także w duecie 

z pianistką Agnieszką Przemyk-Bryłą. Jako solista 

i kameralista brał udział m.in. w festiwalach 

„Wratislavia Cantans”, Holland Music Sessions 

i Ensemble. Koncertował w wielu miastach Polski, 

a także w Niemczech, Czechach, Austrii, Holandii 

i Włoszech. Urodzony w 1981 r. w Warszawie. 



(Jakby): „śpiewany” – „mówiony” – „tańczony” 

Tym nieco dziwacznym tytułem chcę zwrócić uwagę Państwa na to, 

że trzy kwartety smyczkowe wykonane w czasie dzisiejszego koncertu 

wyrastają z trzech wyobrażeń o muzyce. Dla Mozarta ideałem była opera, 

czyli śpiew. Lutosławski potraktował swój utwór trochę jak „sztukę 

teatralną”. Fundamentem dla Piazzolli był taniec. 

Kwartet smyczkowy d-moll Wolfganga Amadeusa Mozarta powstał latem 

1783 r. W Katalogu Köchla nosi numer 421, lecz ukazał się w komplecie 

sześciu kwartetów, który Artaria – najpoważniejsze wiedeńskie 

wydawnictwo muzyczne – wydała jako „Opus X”. W tych czasach 

kameralistykę wykonywało się dla przyjemności własnej i ewentualnych 

gości i nuty (do grania) sprzedawano jak dzisiaj płyty (do słuchania). 

We wrześniu 1785 r. wiedeńska prasa informowała zatem, że nabyć 

można już „6 zupełnie nowych kwartetów pana kapellmajstra 

W. A. Mozarta za cenę 6 florenów 30 krajcarów”, podkreślając, że nikogo 

nie trzeba zapewniać, iż są to dzieła wyśmienite, a o mistrzostwie ich 

zaświadcza również fakt, że dedykowane są panu Haydnowi (adresat 

dedykacji musiał wyrazić na nią zgodę). 

Dla Mozarta najdoskonalszą postacią muzyki była opera, toteż tematy 

wielu jego utworów instrumentalnych sprawiają wrażenie transkrypcji 

arii lub ensembli. Podobnie jest w tym kwartecie, gdzie wokalnie brzmi 

nawet temat pierwszej części z charakterystycznym skokiem oktawy. 

Temat finału – z „sygnalizacyjną”, niepokojąco brzmiącą repetycją 

– też da się bez trudu zaśpiewać. 

Tonacja d-moll, kojarząca się z Requiem i Don Giovannim, dla Mozarta 

stanowiła konsekwencję ówczesnego obyczaju dobierania tonacji w cyklu: 

5 x dur + 1 x moll. Zdecydowanie nietypowa dla stylu ówczesnej 

kameralistyki była natomiast obfitość polifonii w tych dziełach (większość 

kompozytorów od lat unikała jej w muzyce świeckiej, uważając za zbyt 

uczoną i wyszukaną). Podobnie – niekonwencjonalna harmonia, która 

dla ówczesnych uszu niejednokrotnie musiała brzmieć wręcz dysonująco 

(w kwartecie C-dur z tego cyklu włoski wydawca „poprawił” wiele 

współbrzmień przekonany, że powstały one w wyniku błędów kopisty). 

Powołując się na Konstancję, biografowie chętnie powtarzali, że Menuet 

z kwartetu d-moll powstał w tę noc, gdy na świat przyszło pierwsze dziecko 

Mozartów. Pewien patos tej części, a bardziej nawet dramatyczna 

ekspresja finałowych wariacji (nierzadko porównywanych z późniejszym 

Kwartetem smyczkowym Śmierć i dziewczyna Schuberta, również 

w d-moll) zachęcały niektórych komentatorów do snucia przypuszczeń 

o „proroczym” charakterze dzieła, gdyż niemowlę wkrótce zmarło. 

* * * 

Nawiązując do popularnego w czasach Mozarta wyobrażenia o kwartecie 

smyczkowym jako „rozmowie czterech roztropnych osób” 

(sformułowanie J. W. Goethego), dzieło Witolda Lutosławskiego 

należałoby potraktować jako utwór, w którym przeważają monologi, 

a interlokutorzy nie zawsze słuchają się nawzajem. Wynika to z techniki 

aleatoryzmu kontrolowanego – w tym przypadku powiedzielibyśmy 

raczej „ograniczonej swobody” – wizytówki tego kompozytora. 

Kwartet zbudowany jest z dwóch części charakterystycznych dla wielu 

utworów Lutosławskiego: Wstępnej i Głównej. Wstępną tworzy trzynaście 

miniaturowych epizodów różniących się harmonią, dynamiką, 

artykulacją i rejestrem. Sąsiadują w niej brzmienia rozproszone i migotliwe, 

epizody o wyrazistej motywice i przypominające szum, a rozgranicza 

je wyrazisty, oktawowy motyw przemieszczający się między głosami. 

W części głównej muzyka rozwija się bez cezur, a napięcie stale rośnie, 

kulminując w Appassionato. Glissanda, flażolety i rozmaite rodzaje 

artykulacji – w latach sześćdziesiątych zazwyczaj traktowane jeszcze 

jako niekonwencjonalne – sprawiają, że brzmienie podlega ustawicznym 

zmianom. Po opadających glissandach, opatrzonych przez kompozytora 

słowem Funebre, wszystko stopniowo wygasa. 

Gdzie zatem ów zasygnalizowany na początku teatr 

„W budowie początkowego fragmentu Kwartetu można doszukać się 

analogii ze sceną w sztuce teatralnej – tłumaczył Lutosławski. – Zaczyna 

ją monolog pierwszych skrzypiec. Monolog ten składa się z kilku 

króciutkich zdań, między którymi co pewien czas występuje 

czteronutowy refren. Każde ze zdań reprezentuje odrębną muzyczną ideę, 

z których żadna nie jest rozwijana, przeciwnie – zostaje po krótkiej chwili 

zarzucona. Charakterystyczna jest budowa zdań: każde z nich zaczyna się 

z pewną dozą energii, która szybko ulega wyczerpaniu (...). Rytmika 

w pewnym stopniu wzorowana jest na mowie ludzkiej z jej 

charakterystycznymi niuansami, wynikającymi z wypowiadanej treści 

i z ekspresji nadawanej zdaniom, słowom, a nawet sylabom. (...) Z kolei 

inne postaci przychodzą do głosu (...). Dyskurs muzyczny zostaje jednak 



nagle przerwany energiczną interwencją pierwszych skrzypiec... Znów 

widzimy tu analogię do kwestii wypowiadanej w podnieceniu i nagle 

przerwanej, jakby pod wpływem jakiejś zewnętrznej przyczyny 

lub wewnętrznego impulsu...” 

Utwór wykonano po raz pierwszy 12 marca 1965 r. w Sztokholmie, 

w Moderne Museet, gdzie jednym z najcenniejszych eksponatów był 

wielki mobil Alexandra Caldera The four elements (Cztery żywioły, 1962). 

I to chyba właśnie on podsunął Lutosławskiemu pomysł, by kolejne sekcje 

w Kwartecie nazwać „mobilami”. W liście do pierwszych wykonawców, 

członków Kwartetu LaSalle, kompozytor wyjaśniał: „Utwór jest cyklem 

mobilów.... Pomiędzy określonymi punktami w czasie każdy 

z wykonawców gra swoją partię całkowicie niezależnie jeden od drugiego. 

Musi oddzielnie decydować o długości fermat i sposobie traktowania 

ritenuto i accelerando”. Można rzec: każdy „mówi” po swojemu, podobnie 

jak samodzielnie porusza się każdy z elementów mobila. 

* * * 

Gdyby nie Artur Rubinstein, który w 1940 r. koncertował w Buenos Aires, 

świat zapewne nie dowiedziałby się o Astorze Piazzolli. Za namową 

najsłynniejszego łodzianina Piazzolla zdecydował się podjąć studia 

kompozycji u Alberta Ginastery, następnie zaś u Nadii Boulanger. I to ona, 

w Paryżu, ośmieliła go do stworzenia nuevo tango: niepowtarzalnej syntezy 

namiętnego tańca latynoskiego z polifonią, chromatyką, rytmami 

zaburzającymi schemat tanga. Takie właśnie jest La Muerte del angel 

(Śmierć anioła), napisane w 1962 r. jako ilustracja do sztuki teatralnej 

~ 

Alberta Rodrigueza Munoza Tango del ángel. Piazzolla wykonywał je 

wielokrotnie na koncertach, grając na bandoneonie ze swoim zespołem 

złożonym z pianisty, skrzypka, gitarzysty i kontrabasisty; dzisiaj usłyszeć 

można tę miniaturę w opracowaniach na różne zespoły. 

Styl Piazzolli dość szybko znalazł entuzjastów w Ameryce Północnej 

i Europie. W Polsce, nim jeszcze o Piazzolli szerzej usłyszano, stał się 

on chyba główną inspiracją dla Pawła Szymańskiego. Swoich rodaków 

w najlepszym razie jednak irytował, a dla niektórych był wręcz 

świętokradztwem, gdyż zdaniem Argentyńczyków zmieniać może się 

wszystko – lecz nigdy tango. 

Danuta Gwizdalanka 

autorka książek o muzyce (Przewodnik po muzyce kameralnej, Muzyka i polityka, 

Muzyka i płeć i in.), podręczników do historii muzyki, licznych artykułów 

oraz współautorka dwutomowej monografii Witolda Lutosławskiego 

Wolfgang SEZON ARTYSTYCZNY Amadeus 2009/10 Mozart 33


* * * 

Z Festiwalu Prawykonań 

Kwartet smyczkowy nr 3 Marcina Markowicza, skrzypka 

i współzałożyciela Lutosławski Quartet Wrocław, postał w 2009 r. 

na zamówienie Kwartetu Śląskiego i wykonany został po raz pierwszy 

w marcu na organizowanym przez NOSPR Festiwalu Prawykonań 

w Katowicach. Utwór jest jednoczęściowy, ale bardzo wyraźnie 

wewnętrznie podzielony na pięć członów o symetrycznym układzie. 

W odcinkach wolnych dominuje delikatny, impresjonistyczny nastrój 

przywołujący koloryt muzyki Szymanowskiego. Jak zresztą wskazuje 

kompozytor, rozpoczynający utwór motyw nawiązuje do Pieśni Roksany 

z Króla Rogera. Kontrast odcinków wolnych i szybkich dotyczy szeregu 

aspektów kompozycyjnych, ale nade wszystko opiera się na relacji 

statyczności (przedłużające się płaszczyzny brzmieniowe, subtelna, 

analityczna kolorystyka, delikatne cieniowania dynamiczne) odcinków 

wolnych oraz motoryczności (gęsty ruch, kulminacje dynamiczne, 

szorstkie brzmienia) odcinków szybkich. 

Robert Losiak 

muzykolog z Instytutu Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego 

Witold 34 SEZON Lutosławski 

ARTYSTYCZNY 2009/10

12 maja 2010 / środa / 19.00 • Sala Koncertowa 

Koncert muzyki współczesnej 

Wykonawcy 

Ulrika Bodén śpiew 

Jarle Rotevatn klawesyn 

Ingela Oien / flet 

Trond Korsgard ° dyrygent 

BIT20 Ensemble: 

Sveinung Birkeland obój 

Hakon ° Nilsen klarnet 

Oddmund Okland / fagot 

Ragnhild Lothe waltornia 

John-Arild Suther puzon 

Jarle Rotevatn fortepian 

Trond Madsen perkusja 

Peter Kates perkusja 

Sveinung Lillebjerka skrzypce 

Jutta Morgenstern skrzypce 

Hans Gunnar Hagen altówka 

Janne Johanson kontrabas 

Wsparcie udzielone przez Islandię, 

Liechtenstein oraz Norwegię poprzez 

dofinansowanie ze środków Mechanizmu 

Finansowego Europejskiego Obszaru 

Gospodarczego oraz Norweskiego 

Mechanizmu Finansowego. 


Arne Nordheim (*1931) 

Tractatus 

Henryk Mikołaj Górecki (*1933) 

Koncert na klawesyn i orkiestrę smyczkową 

przerwa 

Karin Rehnqvist (*1957) 

„Där korpen vitnar” („Tam, gdzie kruk bieleje”) 

„Där korpen vitnar” („Tam, gdzie kruk bieleje”) 

„Recitativ för en modstulen ko” („Recytatyw dla przygnębionej krowy”) 

Psalm („Chwała Tobie”) 

„Jag hade en ond drom” / („Miałem zły sen”)


Ulrika Bodén śpiew 

Jest jedną z najbardziej znanych szwedzkich 

śpiewaczek, zajmujących się sztuką ludową. 

Na jej zainteresowanie folklorem wpływ miało 

dzieciństwo, które spędziła na farmie w Helgum, 

° 

Angermanland, w północnej Szwecji. Jako 

17-latka zachwyciła się muzyką zespołu „Folk och 

Rackare”, wykonującego tradycyjne pieśni ludowe. 

Ulrika Bodén jest współzałożycielką i członkinią 

zespołu „Ranarim”, działającego od 1998 r. 

„Ranarim” wykonuje muzykę tradycyjną 

i kompozycje własne, koncertuje w Europie, 

Stanach Zjednoczonych, Japonii oraz w Ameryce 

Łacińskiej. Trzeci album zespołu, Morgonstjärna 

(Gwiazda Poranna), wydany w 2006 r., został 

nominowany do szwedzkiej nagrody „Grammy” 

i zdobył nagrodę „Manifest” jako najlepszy album 

roku w kategorii muzyki folk. W grudniu 2008 r. 

zespół wydał album tradycyjnych kolęd Allt vid 

den ljusa stjärnan. Dwa solowe albumy Ulriki 

Bodén – Valje 

° 

a 

° 

vrake (2001) oraz Rätt nu är det 

° 

pa tiden (2004) – przedstawiają nieznane pieśni 

° 

ludowe regionu Angermanland, które śpiewaczka 

zebrała, współpracując z wiekowymi 

mieszkańcami tego regionu. Artystka 

współpracuje z kompozytorką Karin Rehnqvist, 

wykonując niektóre z jej utworów wokalnych, 

m.in. Där korpen vitnar (2008), napisany 

z myślą o Ulrice jako solistce. Wykonała go 

m.in. podczas tournée w Portugalii oraz 

na festiwalu Happy Nordic Music Days 

w sierpniu ubiegłego roku. 

Jarle Rotevatn klawesyn 

Jest członkiem BIT20 Ensemble od początku 

istnienia zespołu, czyli od 1989 r. Studiował 

fortepian w Konserwatorium Muzycznym 

w Bergen w klasie Knuta Albrigta Andersena, 

studia kontynuował w Wyższej Szkole Muzycznej 

w Wiedniu w klasie Eduarda Mrazeka. Kształcił 

się również u Evy Knardahl oraz Jiriego Hlinki. 

Debiutował w Oslo w 1980 r. Dwa lata później 

otrzymał nagrodę za udany debiut, przyznawaną 

przez Towarzystwo Przyjaciół Muzyki. 

Kilkakrotnie brał udział w Międzynarodowym 

Festiwalu w Bergen. Występował jako solista 

z orkiestrami filharmonii w Bergen i w Oslo. 

Jest pracownikiem macierzystej uczelni.


Ingela Oien / flet 

Ingela Oien / jest członkinią zespołu BIT20 

Ensemble od początku jego powstania w 1989 r., 

jako główna flecistka współpracuje z Orkiestrą 

Filharmoniczną w Bergen. W wieku 21 lat 

zwyciężyła w Międzynarodowym Konkursie 

Fletowym „Praska Wiosna”. Od tego czasu 

koncertuje jako solistka w wielu krajach Europy, 

m.in. w: Norwegii, Szwecji, Finlandii, Anglii, 

Niemczech, Austrii oraz Czechach. Występowała 

również w Wietnamie. Wspólnie z perkusistą 

Peterem Katesem stworzyła duet BIT20 Duo. 

Jako członkini tego duetu dokonała wielu 

światowych premier utworów norweskich. 

Jej zainteresowania muzyką współczesną 

doprowadziły do współpracy z wieloma 

znakomitymi choreografami, reżyserami 

i artystami wideo. Ingela Oien / prowadzi również 

wiele projektów dla dzieci i młodzieży, m.in. 

program Sure We Compose! Wraz z zespołem 

BIT20 Ensemble dokonała nagrania utworu 

Tractatus norweskiego kompozytora 

Arne Nordheima. 

Trond Korsgard 

° 

dyrygent 

Od swego debiutu w 2000 r. Trond Korsgard ° 

dał się poznać jako jeden z najbardziej 

utalentowanych i wszechstronnych dyrygentów 

norweskich. Dysponuje zróżnicowanym 

repertuarem, preferując dzieła współczesne 

i muzykę XX wieku, zwłaszcza kompozytorów 

norweskich. W ostatnich latach poprowadził 

światową premierę opery Rebekka Glenna Erika 

Hauglanda w Norweskiej Operze Narodowej. 

Dyrygował także światową premierą 

przedstawienia baletowego A modern place 

do muzyki Henrika Hellsteniusa i Rolfa Wallina. 

Podczas Festiwalu w Bergen oraz Festiwalu 

Muzyki Współczesnej „Ultima” wraz z zespołem 

BIT20 wykonał muzykę do baletu This Night 

of No Moon Benta Sorensena. / Regularnie 

współpracuje z wieloma norweskimi orkiestrami. 

Od 2005 r. jest dyrektorem artystycznym 

Orkiestry Wojskowej w Bergen. W 2003 r. 

zwyciężył w Norweskim Konkursie 

Dyrygenckim, prowadząc Filharmoniczną 

Orkiestrę z Oslo. W latach 2001–2003 dzięki 

programowi stypendialnemu pracował 

z Orkiestrą Symfoniczną ze Stavanger oraz 

University of Stavanger. Studiował dyrygenturę 

w Norweskiej Akademii Muzycznej 

u prof. Simona Streatfielda oraz Ole Kristiana 

Ruuda (1998–2000). Brał udział w kursach 

mistrzowskich prowadzonych przez George’a 

Hursta oraz Kurta Sanderlinga, kształcił się 

też u Jormy Panuli.


BIT20 Ensemble 

Piętnastoosobowy zespół, utworzony w Bergen w 1989 r., 

uważany jest za jedną z czołowych formacji norweskich 

zajmujących się muzyką współczesną. Bierze udział 

w prestiżowych festiwalach promujących muzykę najnowszą, 

takich jak: Festival Agora organizowany w paryskim Centre 

Pompidou, Festival Précences organizowany przez 

Francuskie Radio, „Soundstreams” w Kanadzie, „Transart” 

we Włoszech, Festiwal Muzyki Współczesnej w Huddersfield 

w Wielkiej Brytanii. Występuje także na festiwalach 

odbywających się w Norwegii: „Ultima”, „Borealis”, „Ilios” 

oraz na Międzynarodowym Festiwalu w Bergen. Występował 

m.in. w angielskim Barbican Centre, w Moskwie i Sankt 

Petersburgu. Oprócz działalności koncertowej BIT20 

Ensemble angażuje się w działalność edukacyjną, nagrywa 

dla radia i wytwórni płytowych (23 albumy), bierze udział 

w wykonaniach współczesnych oper. Na zamówienie zespołu 

powstało ok. stu kompozycji; muzycy dokonali ich 

prawykonań i włączyli je do swego repertuaru. Członkowie 

zespołu są szczególnie cenieni za swą otwartość artystyczną 

i elastyczność repertuarową. Wykonują utwory na różne 

składy, także solowe. W różnych konfiguracjach obsadowych 

występują także jako BIT20 Jugband oraz BIT20 Duo. 


13 maja 2010 / czwartek / 19.00 • Sala Koncertowa 

Koncert muzyki współczesnej 







Wykonawcy 


Jorunn Lovise Husan śpiew 

Trond Korsgard ° dyrygent 

BIT20 Ensemble 

Witold Lutosławski (1913–1994) 

„Preludia taneczne” 

Allegro molto 

Andantino 

Allegro giocoso 

Andante 

Allegro molto 

Lasse Thoresen (*1949) 

„Lop, lokk / og linjar” („Gonitwy, krowie dzwonki i charty”) 

„Óvringar” („Przedstawienia”) 

„Heimreisa. Mellombels” („Podróż do domu. Tymczasowość”) 

„Fuglar, fe og folk” („Ptaki, bydło i ludzie”) 

„Hugsviv” („Impuls”) 

„Tradlarudl” („Śpiewając jak skrzypce”) 

W koncercie nie ma przerwy. 



Jorunn Lovise Husan śpiew 

Trond Korsgard 

° 

dyrygent 

Jest tegoroczną absolwentką Norweskiej 

Akademii Muzycznej w Oslo. Jej profesorowie to: 

° ° 

Svein Bjorkoy, / / Randi Stene, Hakan Hagegard 

oraz Berit Opheim Versto. Mimo niewielkiego 

doświadczenia Husan uważana jest za znaczącą 

wykonawczynię partii solowych w muzyce 

liturgicznej. Współpracuje z takimi dyrygentami, 

jak: Andrew Manze, Sirkka-Liisa Kaakinen-Pilch 

oraz Grete Pedersen. Interesuje się norweską 

muzyką ludową. Z zespołem wokalnym 

„Pust” występuje w krajach skandynawskich 

i w Niemczech, przedstawiając słuchaczom 

szereg wokalnych eksperymentów. Jest członkinią 

Norweskiego Chóru Solistów. 

Biogram artysty znajdą Państwo na stronie 37. 



Sojusz północno-wschodni 

Współczesna muzyka skandynawska zrobiła furorę wśród ambitnej 

polskiej publiczności za sprawą pamiętnej „Warszawskiej Jesieni 

Północnej” z 1998 r. Wówczas to rozsmakowaliśmy się w chłodnym 

neoimpresjonizmie Finki Kaiji Saariaho, „boschowskim” sonoryzmie 

Duńczyka Benta Sorensena, / ale też naznaczonym szamańską głębią 

folkloryzmie Karin Rehnqvist. Awangarda zagościła jednak pod kołem 

biegunowym o wiele wcześniej – podobnie jak u nas: w latach 

pięćdziesiątych. I choć początkowo nakierowana była na imitowanie 

stereotypów intelektualnej moderny francuskiej spod znaku Pierre’a 

Bouleza, szybko wydała przynajmniej dwie samodzielne, a z perspektywy 

czasu także wybitne, osobowości. Mowa o „Lutosławskim Danii” Peru 

Norgardzie / ° oraz Arne Nordheimie, sprawującym dziś nieoficjalnie 

funkcję narodowego kompozytora Królestwa Szwecji. 

Ten ostatni był też jednym z pionierów północno-wschodniego 

sojuszu. Już w połowie lat 60. rozpoczęła się jego wyjątkowo owocna 

współpraca ze słynnym Studiem Eksperymentalnym Polskiego Radia. 

Elektroniczne arcydzieła Nordheima, jak Solitaire czy Warszawa, wydane 

zostały po latach w albumie Electric (1998) przez niezależną wytwórnię 

Rune Grammofon, budząc entuzjazm miłośników oraz twórców muzyki 

alternatywnej. Remiksy oryginalnych kompozycji zrealizowane wówczas 

przez Geira Jenssena – guru stylu ambient ukrywającego się pod 

pseudonimem Biosphere – potwierdziły aktualność pionierskich 

poszukiwań szwedzkiego mistrza. 

Co ciekawe, studyjne doświadczenia wywarły na instrumentalną 

muzykę Nordheima podobny wpływ, co na legendarne „dźwiękowe 

plakaty” Pendereckiego oraz innych protagonistów szkoły polskiej. 

Klasyczne orkiestrowe dzieła Szweda z lat 70., jak Greening czy Floating, 

skomponowane zostały wokół rozległych przestrzeni brzmieniowych 

opartych na konsekwentnej grze czystych jakości kolorystycznych 

– nie tak radykalnej i drapieżnej jak w dziełach naszych sonorystów, ale 

równie wizjonerskiej. Z kolei koncert fletowy Tractatus, napisany w 1987 r. 

na zamówienie kanadyjskich New Music Concerts, wyznacza już inną, 

bardziej klasyczną i syntetyczną fazę w rozwoju Nordheima. Dawne 

misterne kompozycje płynących niespiesznie obłoków zastąpił w partii 

zespołu skondensowany grad dźwięków o perkusyjnej proweniencji, 

a często także genezie. Zazwyczaj stanowią one po prostu odległe echo 

czy też zdeformowany cień nie mniej dynamicznej partii solowej. Zawiła, 

SEZON ARTYSTYCZNY Lasse Thoresen 

2009/10 41


finezyjna melodyka fletu łączy ekspresjonistyczną intensywność 

z prawdziwie klasycystyczną geometrią rysunku. Co ciekawe, także 

dla „nowej melodyczności” Nordheima łatwo znaleźć historyczny 

odpowiednik w postaci „cienkich faktur” późnego Witolda 

Lutosławskiego. 

Zupełnie inną propozycję reguł nowoczesnego koncertowania 

przedstawił Henryk Mikołaj Górecki w skomponowanym na zamówienie 

Elżbiety Chojnackiej Koncercie na klawesyn i orkiestrę smyczkową op. 40 

(1980). Tutti oraz solo są tu ze sobą jeszcze ściślej, organiczne powiązane. 

Co niezwykłe, to partia smyczków, choć bardziej lakoniczna, pełni w tym 

hipnotycznym perpetum mobile funkcję przewodnika, narzucając 

harmoniczne modulacje oraz dramaturgiczne zwroty. Wirtuozowska 

ruchliwość klawesynu jest złudna – to z niej wyłania się statyczny 

w gruncie rzeczy, ostinatowy szkielet rytmiczny oraz spektakularna 

acz drugoplanowa ornamentyka utworu. 

Minimalistyczny manieryzm Góreckiego ma w sobie coś zaskakująco 

naturalnego i pierwotnego. Nic dziwnego: odwołuje się przecież do 

dwóch istotnych źródeł wschodnioeuropejskiej tożsamości muzycznej: 

z jednej strony do barokowej sztuki koncertowania, z drugiej 

– do archetypu tańca ludowego, w tym przypadku góralskiego. Folkloryzm 

Góreckiego ma przy tym wyjątkowo nowoczesny, a zarazem uniwersalny 

charakter. Stroni bowiem zarówno od zgubnej dosłowności cytatu, 

jak też od mętnego wyrafinowania stylizacji. Jego oryginalność wyrasta 

paradoksalnie z redukcjonizmu – umiejętności słyszenia tego, co istotne, 

esencjonalne. 

Jakaż przepaść oddziela Koncert na klawesyn i orkiestrę smyczkową 

Góreckiego oraz starsze o ćwierć stulecia Preludia taneczne Witolda 

Lutosławskiego! W tym pedagogicznym dziele kompozytor potraktował 

oryginalne melodie oraz rytmy ludowe w sposób zdecydowanie 

niezobowiązujący, co zresztą typowe było dla neoklasycyzmu pierwszej 

połowy XX stulecia. Ale przecież nie głębi stylizacji czy parafrazy 

zawdzięcza ów pięcioczęściowy utwór swoją niesłabnącą popularność. 

Pomimo upływu lat fascynuje wciąż bogactwo schromatyzowanej 

harmoniki Lutosławskiego oraz jego wybitna wyobraźnia kolorystyczna, 

szczególnie wykwintna w ostatniej wersji Preludiów tanecznych 

na dziewięć solistycznie traktowanych instrumentów (1959). 

Ludowe inspiracje – nieodzowne dla muzyki wschodnioeuropejskiej 

aż do lat 50. – odesłane zostały do podręczników historii na fali 

uniwersalistycznych aspiracji importowanej z Zachodu awangardy. 

Powróciły do łask wraz z głodem bardziej subiektywnej, pluralistycznej, 

lokalnej „nowoczesności”. Jednakże „góralszczyzna” Góreckiego, 

kolażowa „suretniczność” Zygmunta Krauzego czy praindoeuropejski 

rytualizm Litwina Broniusa Kutaviciusa kreowały zupełnie nowy modus 

„rasowości” – zorientowany na syntezę dźwiękowo-ekspresyjnych 

archetypów naszego kręgu kulturowego oraz brzmieniowych 

(sonorystycznych) modeli teraźniejszości. 

W tym punkcie szlaki nowej muzyki z Północy oraz ze Wschodu 

po raz kolejny się spotykają. Kompozycje Lop, / lokk og linjar (2001–2003) 

Norwega Lasse Thoresena oraz Där korpen vitnar (2007) Szwedki Karin 

Rehnqvist stanowią tu przykłady wręcz modelowe, choćby ze względu 

na wspólną ideę organicznego powiązania pierwotnego, 

„nietemperowanego” śpiewu ludowego z wyrafinowaną, racjonalnie 

uporządkowaną materią orkiestry kameralnej. Oryginalna 

brzmieniowość dwóch dzieł – surowa i rytualna u Rehnqvist, bardziej 

zmysłowa i kapryśna w przypadku Thoresena – nie daje się sprowadzić 

do jakiejś wspólnej, skodyfikowanej konwencji. Łączy je natomiast 

sugestywna dialektyka tego, co archaiczne, intuitywne, magiczne oraz 

tego, co modernistyczne, intelektualne, technologiczne; dialektyka 

niepozbawiona antropologicznej oraz historycznej głębi. Tam, gdzie kruk 

bieleje, jak w polskim przekładzie brzmieć mógłby tytuł 

czteroczęściowego utworu Rehnqvist, prowadzi słuchacza z sielankowej 

utopii – pełnej niewinnych zaklęć, zielarskich sztuczek oraz ludowo- 

-dziecięcej ikonografii chrześcijańskiej – w szpony urzeczywistnionego 

koszmaru. Nawiązując w ten sposób do niesławnych procesów czarownic, 

kompozytorka ewokuje utracone (bezpowrotnie) pierwiastki zachodniej 

duchowości – kobiecy, magiczny, mitologiczny… 

Michał Mendyk 

dziennikarz muzyczny (m.in. „Ruch Muzyczny”, II Pogram Polskiego Radia), 

współzałożyciel magazynu o muzyce współczesnej „Glissando”, 

animator życia kulturalnego 



Koncert galowy 

Wykonawcy 

Richard Zeller baryton 

Daniel Raiskin dyrygent 





Giuseppe Verdi (1813–1901) 

Uwertura do opery „Moc przeznaczenia” („La forza del destino”) 

Aria markiza Posy „O Carlo, ascolta” z IV aktu opery „Don Carlos” 

Aria Germonta „Di Provenza il mar, il suol” z II aktu opery „La Traviata” 

Georges Bizet (1838–1875) 

Uwertura do opery „Carmen” 

Aria torreadora „Votre toast, je peux vous le rendre” z II aktu opery „Carmen” 

Piotr Iljicz Czajkowski (1840–1893) 

Polonez z opery „Eugeniusz Oniegin” („Jewgienij Oniegin”) 

Aria Oniegina „Wy mnie pisali” z I aktu opery „Eugeniusz Oniegin” 

(„Jewgienij Oniegin”) 

przerwa 

Pietro Mascagni (1863–1945) 

Uwertura do opery „Maski” („Le Maschere”) 

Umberto Giordano (1867–1948) 

Aria Gérarda „Nemico della patria” z III aktu opery „Andrea Chénier” 

Giacomo Puccini (1858–1924) 

Intermezzo z opery „Manon Lescaut” 

Śpiew Scarpii „Va, Tosca” z I aktu opery „Tosca” 

Leonard Bernstein (1918–1990) 

Uwertura do opery „Kandyd” („Candide”) 



Richard Zeller baryton 

Richard Rodgers (1902–1979) & Oscar Hammerstein II (1895–1960) 

Piosenka „Some Enchated Evening” z musicalu „Południowy Pacyfik” 

(„South Pacific”) 

Jerome Kern (1885–1945) & Oscar Hammerstein II 

Piosenka „Ol’ Man River” z musicalu „Show Boat” 

Jest jednym z najbardziej znanych śpiewaków 

w Stanach Zjednoczonych, cenionym szczególnie 

za kreacje operowe. Wykonywał takie role, jak 

m.in.: Morales w Carmen, Zurga w Poławiaczach 

pereł G. Bizeta, tytułowa rola w Fauście 

Ch. Gounoda czy Eugeniusz Oniegin w operze 

P. Czajkowskiego. W repertuarze ma także dzieła 

oratoryjne; wykonywał m.in.: Mesjasza 

G. F. Haendla z Orkiestrą Symfoniczną w Seattle, 

XIV Symfonię D. Szostakowicza z Orkiestrą 

Symfoniczną z Richmond, oratorium Eliasz 

F. Mendelssohna-Bartholdy’ego z symfonikami 

z Memphis, Missa Solemnis L. van Beethovena, 

Requiem G. Fauré. Chętnie sięga również 

po dzieła nowe – dokonał premierowego 

wykonania V Symfonii H. Lazarofa z Orkiestrą 

Symfoniczną w Seattle. Często występuje 

na scenie The Metropolitan Opera, m.in. 

w Cyganerii G. Pucciniego, Borysie Godunowie 

M. Musorgskiego czy Tannhäuserze R. Wagnera. 

Intensywnie koncertuje w Stanach Zjednoczonych, 

występuje również w Europie, m.in. w Operze 

Szkockiej, Niemieckiej Operze Narodowej 

w Berlinie, w Operze w Madrycie, Operze 

Narodowej w Hamburgu, Deutsche Oper am 

Rhein, w Operze w Rotterdamie oraz Dublinie. 

Występował w wielu prestiżowych salach 

koncertowych, m.in. w Carnegie Hall. Jego 

dyskografia zawiera nagranie IX Symfonii 

L. van Beethovena dla Centaur Records, opery 

Lord Byron V. Thomsona oraz The Tender Land 

A. Coplanda dla wytwórni Koch International. 




Od 2005 r. Chefdirigent Staatsorchester 

Rheinische Philharmonie Koblenz, a od września 

2008 r. także dyrygent-szef orkiestry Filharmonii 

Łódzkiej. Zdobył renomę jednego 

z najwszechstronniejszych muzyków swojej 

generacji. Zanim rozpoczął karierę dyrygencką, 

był jednym z czołowych europejskich 

altowiolistów. Urodzony w 1970 r. w Sankt 

Petersburgu, kształcił się w Sankt Petersburgu, 

Amsterdamie, Freiburgu i podczas dyrygenckich 

kursów mistrzowskich, m.in. u Neeme Järviego 

i Milana Horvata. Występował na prestiżowych 

estradach: Musikverein w Wiedniu, w berlińskim 

Konzerthaus, Concertgebouw w Amsterdamie, 

Tonhalle w Zurychu, w filharmoniach: 

Berlińskiej, Monachijskiej, Petersburskiej, 

Victoria Hall w Genewie i in. Dyrygował 

wybitnymi orkiestrami, m.in.: Wiener 

Symphoniker, Mozarteum Orchester Salzburg, 

Orkiestrą Filharmonii w Sankt Petersburgu, 

Berliner Sinfonie-Orchester, Beethoven Orchester 

Bonn. Współpracuje z renomowanymi solistami: 

Natalią Gutman, Shlomo Mintzem, Julianem 

Rachlinem, Dmitrym Sitkovetskym, Peterem 

Jabłońskim i in. Od 2002 r. wielokrotnie 

współpracował z Filharmonią Wrocławską. 

Często prowadzi wykonania dzieł muzyki 

współczesnej, m.in. Alfreda Schnittkego, 

Arvo Pärta, Giji Kanczelego, Peterisa Vasksa, 

Sofii Gubajduliny i in. Dyryguje także dziełami 

operowymi. Prowadził m.in. spektakle Carmen 

Georges’a Bizeta w Opera Zuid w Holandii 

w sezonie 2006/2007 oraz w Stadttheater 

Koblenz w sezonie 2007/2008. 



Sytuacje z życia wzięte 

Kiedy słuchamy pięknego śpiewu, zdarza się nieraz, że – urzeczeni 

osobowością artysty, barwą jego głosu i mistrzostwem technicznym 

– przestajemy zwracać uwagę na treść śpiewanych przezeń słów i sens 

odtwarzanej postaci. A przecież – wyjąwszy koloratury dawnej opery 

włoskiej – nie ma śpiewu bez treści. Kreacja wokalna jest zarazem kreacją 

aktorską, a zatem orientacja co do charakteru odtwarzanej postaci 

i sytuacji dramatycznej konieczna jest zarówno artyście do właściwej 

interpretacji, jak i słuchaczowi do pełnego odbioru. Stało się to 

szczególnie ważne w XIX wieku, gdy w miejsce typowych postaci 

i schematów sytuacyjnych dawnej opery włoskiej pojawił się tłum 

różnorodnych bohaterów kierujących się rozmaitymi motywami, 

prezentujących zróżnicowane zachowania i emocje, pretendujących 

nieraz do ukazywania złożonej prawdy życiowej. Oto niewielka próbka: 

sześć postaci zaledwie, które kompozytorzy wyposażyli w głos 

barytonowy – co stanowi jedyny ich wspólny mianownik, gdyż poza tym 

każda z nich reprezentuje inny typ wyrazu, inne motywy działania, 

inny stosunek do świata. 

Giuseppe Verdi 

Oto buńczuczny torreador Escamillo. Wśród postaci opery Carmen 

Bizeta po raz pierwszy pojawia się na początku drugiego aktu, by przyjąć 

zaproszenie od zgromadzonych w oberży. Wznoszą oni toast na cześć 

sławnego torreadora, on zaś w odpowiedzi, w brawurowych kupletach, 

opiewa walkę na arenie, męstwo i miłość – kątem oka sprawdzając, jakie 

też wrażenie udało mu się wywrzeć na zgromadzonych tu dziewczętach. 

Jeszcze nie wie, nie przeczuwa nawet, że niebawem stanie się jedną 

z głównych postaci tragedii, której ofiarą padnie piękna Cyganka 

– Carmen. 

Jakże odmienną postacią jest Giorgio Germont, czyli ojciec Alfreda, 

kochanka pięknej kurtyzany paryskiej, Violetty! W drugim akcie 

Verdiowskiej Traviaty udało mu się nakłonić Violettę, by dla dobra jego 

syna zerwała łączący ich związek, teraz zaś usiłuje pocieszyć swego 

Alfreda, zachęcając go do powrotu w rodzinne strony, do słonecznej 

Prowansji. Daremnie jednak – zranione serce i duma kierują myśli 

młodzieńca ku zemście. 

Znacznie mniej szlachetne pobudki kierują działaniem szefa rzymskiej 

policji, barona Scarpii, który wznieca podejrzenia w sercu Toski, 

spodziewając się, że powodowana zazdrością kobieta naprowadzi go 

na ślad poszukiwanego zbiega politycznego. Śpiew Scarpii, właściwie 

krótki monolog wygłaszany „do siebie” po uruchomieniu przezeń intrygi, 

rozbrzmiewa w kościele, na tle rozpoczynającego się uroczystego 

Te Deum – ta mistrzowsko skomponowana scena kończy 

pierwszy akt opery Pucciniego Tosca. 

Polityka z miłością w tle stanowi też pobudkę działań postaci w operze 

Giordana, której głównym bohaterem jest poeta Andrea Chénier, ofiara 

okresu terroru Rewolucji Francuskiej. Gérard, dawny lokaj, obecnie 

wysoki urzędnik rewolucyjnych władz, w swej arii układa kłamliwy akt 

oskarżenia przeciw poecie, który ma stanąć przed Trybunałem 

Rewolucyjnym. Ogarniają go jednak wątpliwości; cofa się myślą 

ku czasom, gdy jeszcze wierzył w ideały Rewolucji, by w końcu dojść 

do wniosku, że wszystko jest kłamstwem, a prawdziwa pozostaje tylko 

namiętność. 

Aria Rodriga, czyli markiza Posy, z czwartego aktu Don Carlosa Verdiego, 

to jeszcze inny przykład dramatycznej sytuacji operowej, w której bohater 

(tu – najbliższy przyjaciel postaci tytułowej) oddaje życie w imię 

przyjaźni i wspólnych ideałów. Na scenie opery śmierć jest częstym 



gościem, śpiew zaś jako ostatni przejaw gasnącego życia operowej postaci 

bywa dla słuchaczy źródłem głębokich wzruszeń. 

W niektórych operach Verdiego – zwłaszcza w Traviacie, Rigoletcie 

i Balu maskowym – niektórzy teoretycy dopatrują się zapowiedzi 

weryzmu (z włoskiego verismo od vero – prawdziwy, prawda), będącego 

swego rodzaju odpowiednikiem realizmu lub raczej naturalizmu 

w literaturze i teatrze. Manifestem tego kierunku stała się opera Pajace 

Leoncavalla. „Artyści to prawdziwi ludzie, ich sztuka jest przeznaczona 

dla ludzi i powinna czerpać inspirację z prawdy życia” – wyjaśnia 

kompozytor ustami Taddea w Prologu do Pajaców. Weryzm operowy jest 

jednak zagadnieniem dyskusyjnym, gdyż, jak zauważa znawca tematu 

Piotr Kamiński: „opera zawsze czerpała natchnienie z «prawdziwego 

życia», nawet gdy przebierała je w mitologiczne czy historyczne 

kostiumy; nie cofała się też nigdy przed traktowaniem współczesnych 

tematów i zwyczajnych ludzkich losów”. Ten fakt zresztą sprzyja częstym 

w naszych czasach nadużyciom artystycznym, w których rozmaici 

reżyserzy dowolnie przenoszą akcję utworów operowych w czasie 

i przestrzeni, doprowadzając rzecz nieraz do absurdu. 

Istotą teatru operowego, a może teatru w ogóle, są relacje, napięcia 

i emocje rozgrywające się między postaciami na scenie. 

Do najważniejszych mistrzów w przekazywaniu środkami muzycznymi 

subtelnych wzruszeń i nastrojów należy niewątpliwie Czajkowski. W arii 

Oniegina z pierwszego aktu opery kompozytor stanął przed nie lada 

zadaniem: w ślad za Puszkinem oddać za pomocą muzyki całą 

dwuznaczność sytuacji, w której zblazowany światowiec i egoista Oniegin 

tłumaczy zakochanej w nim młodej i szczerej dziewczynie, że powinna 

wybić go sobie z głowy. Czyż nie jest to sytuacja wzięta „prosto z życia”, 

choć nikomu nie przyszłoby na myśl, by Czajkowskiego nazwać werystą 

Sześć arii, sześć postaci, sześć różnych sytuacji dramatycznych. Mówią 

ludzie, że opera się przeżyła. Czy to prawda Mówią, że współczesny 

słuchacz, który dzięki telewizji wszystko już widział i wszystko słyszał, 

stracił zdolność wzruszania się losami postaci scenicznych. 

Czy to prawda 

Ludwik Erhardt 

krytyk muzyczny i pisarz, redaktor „Ruchu Muzycznego” (1958–2008, od 1970 r. 

jako redaktor naczelny), autor m.in. książek o Brahmsie, Strawińskim i Pendereckim, 

zbioru esejów Sztuka dźwięku, obecnie pracuje nad książką o Schumannie 

SEZON ARTYSTYCZNY Georges 2009/10 Bizet 47



Wykonawcy 

Havard ° Gimse fortepian 












Edvard Grieg (1843–1907) 

I Suita „Peer Gynt” op. 46 

„Morgenstemning” („Poranek”) 

° 

„Ases dod” / („Śmierć Azy”) 

„Anitras dans” („Taniec Anitry”) 

„I Dovregubbens hall” („W grocie króla gór”) 

Harald Sæverud (1897–1992) 

Sinfonia Dolorosa op. 19 

przerwa 

Edvard Grieg 

Koncert fortepianowy a-moll op. 16 

Allegro molto moderato 

Adagio 

Allegro moderato molto e marcato – Quasi presto – Andante maestoso 



Havard 

° 

Gimse fortepian 

Jest jednym z najbardziej znanych współczesnych 

norweskich pianistów. Debiutował w 1994 r. 

recitalem w Lincoln Center w Nowym Jorku. 

Koncertował z wieloma prestiżowymi 

orkiestrami, takimi jak: Królewska Orkiestra 

Filharmoniczna, Narodowa Orkiestra 

Symfoniczna BBC Welsh, Orkiestra Symfoniczna 

z Pragi, Orkiestra Radiowa z Frankfurtu, Belgijska 

Narodowa Orkiestra Filharmoniczna, Fińska 

Symfoniczna Orkiestra Radiowa oraz z innymi 

orkiestrami krajów skandynawskich i Ameryki 

Łacińskiej. Współpracował z tak znanymi 

dyrygentami, jak: Paavo Berglund, Heinz 

Wallberg, Leif Segerstam czy Marc Soustrot. 

Havard 

° 

Gimse jest częstym gościem wielu 

festiwali, m.in.: Festiwalu im. F. Chopina 

w Valldemossie (Hiszpania), Festiwalu 

^ 

Pianistycznego w Angouleme (Francja), 

Międzynarodowego Festiwalu w Edynburgu, 

festiwalów w Bath (Anglia), w Kuhmo 

(Finlandia), Festiwalu „Schleswig-Holstein” oraz 

Festiwalu „Cervantino” w Meksyku. Od 1997 r. 

jest asystentem dyrektora programowego 

Festiwalu Muzyki Kameralnej w Oslo. Jako 

kameralista występował m.in. w londyńskiej 

Wigmore Hall, Weill Recital Hall (Carnegie Hall) 

w Nowym Jorku, Concertgebouw 

w Amsterdamie, Suk Hall w Pradze oraz 

Konzerthaus w Berlinie. Został nagrodzony 

prestiżową nagrodą im. E. Griega w 1996 r., 

I nagrodą dla młodych muzyków w 1987 r. oraz 

nagrodą „Steinway Prize” w 1995 r. Urodził się 

w 1966 r. w Kongsvinger w Norwegii. Zanim 

uzyskał dyplom w Wyższej Szkole Artystycznej 

(Hochschule der Künste) w Berlinie w 1995 r., 

studiował w klasie Jiriego Hlinki w Norwegii. 





„Chopin Północy” i jego spadkobiercy 

Edward Grieg, najwybitniejszy kompozytor norweski, jest tym bliższy 

naszym sercom, że zowie się go u nas Chopinem Północy. (...) 

W ostatecznym ukształtowaniu jego poglądów duże znaczenie miał bliski 

kontakt ze znanym skrzypkiem Ole Bullem oraz kompozytorem 

Richardem Nordraakiem – gorącymi rzecznikami narodowej szkoły 

norweskiej w muzyce. „Dzięki nim – wspomina Grieg – uczyłem się 

najpierw poznawać samego siebie. Odżegnaliśmy się raz na zawsze od 

pan-skandynawizmu Gadego i z zapałem poszliśmy tą drogą, na której 

obecnie znajduje się norweska muzyka narodowa”. 

Siła Griega polegała między innymi na tym, że dobrze rozeznawał się 

we własnych możliwościach i nie usiłował ich przekraczać. Niechętnie 

porywał się na wielkie formy, co nie znaczy, że rezygnował z nich w ogóle: 

Koncert fortepianowy a-moll, Suita z czasów Holberga, Melodie elegijne 

czy Suita liryczna temu przeczą. Jego ideałem była jednak miniatura, 

której pozostawał wierny także w większości swoich dzieł orkiestrowych. 

Twierdził: „Tacy artyści jak Bach czy Beethoven tworzyli wielkie 

świątynie i pałace. Ja chciałbym budować domki dla ludzi, w których 

będą się czuli swojsko i szczęśliwie. Moja rola – to zapisywanie ojczystych 

pieśni ludowych. W stylu i w formie pozostałem romantykiem ze szkoły 

Schumanna, ale jednocześnie czerpałem z bogatego skarbca muzyki 

mojego kraju i usiłowałem z tej nie uformowanej dotychczas emanacji 

ducha norweskiego stworzyć narodową sztukę”. 

23 stycznia 1874 r. Grieg otrzymał list od przebywającego wówczas 

w Dreźnie znakomitego pisarza norweskiego Henryka Ibsena. Była 

to propozycja napisania muzyki do dramatu Peer Gynt. Pismo zawierało 

również szczegółowy plan form wzajemnego współdziałania słowa 

i muzyki. 31-letni kompozytor, pełen uwielbienia dla znacznie od siebie 

starszego i już sławnego na cały świat pisarza, z entuzjazmem zabrał się 

do pracy. (...) 24 lutego 1876 r. odbyła się w Christianii (Oslo) premiera 

Peer Gynta z nowo skomponowaną muzyką. Jeszcze w tym samym roku 

sztuka idzie na kompletach 36 razy, odnosi więc bezsporny sukces. 

Było jednak w tym powodzeniu coś z paradoksu: muzyka Griega 

budziła powszechny zachwyt, podczas gdy sam Ibsen pozostawał trudno 

zrozumiały. Paradoksalnie, do rozsławienia dramatu przyczyniła się 

muzyka Griega, ujęta w dwie suity koncertowe, zawierające najcenniejsze 

fragmenty muzyki. I Suita op. 46 ukazała się drukiem w 1888 r. 

O popularności Poranka, Śmierci Azy, Tańca Anitry i W grocie Króla Gór 

kompozytor mawiał z pewnym przekąsem: „Nie moja wina, że muzykę 

do Peer Gynta słyszeć można w trzeciorzędnych lokalach lub że grają 

ją podlotki. Szczęśliwi są artyści, którzy nie znają za życia tzw. 

popularności… Rozmnażanie moich dzieł przez ich aranżowanie zaczyna 

przybierać niesamowite rozmiary. Brak mi jeszcze suity Peer Gynta 

na flet z puzonami. O niedościgłej popularności katarynki wolę już 

nie wspominać...” 

* * * 

Koncert fortepianowy a-moll op. 16 był młodzieńczym dziełem Griega. 

Niels Gade zachęcał kompozytora, aby wypróbował siły w klasycznej 

formie muzycznej, wypełniając ją treścią romantyczną. Z tych dążeń 

zrodziły się pierwsze sonaty: fortepianowa op. 7, dwie skrzypcowe op. 8 

i 13 oraz uwertura Jesienią op. 11. Latem 1868 r. 25-letni Grieg 

przystąpił do komponowania koncertu fortepianowego. Był to 

w jego życiu okres bardzo szczęśliwy. Rok przedtem pojął za żonę 

utalentowaną śpiewaczkę Ninę Hagerup, teraz przyszła na świat 

ich wymarzona córeczka. Małżonkowie zamieszkali na pewien czas 

w Kopenhadze i tam właśnie, w 1868 r., narodził się również 

Koncert fortepianowy a-moll. 

Grieg zadedykował swój utwór pianiście norweskiemu, Edmundowi 

Neupertowi, który był też solistą prawykonania w Kopenhadze w lutym 

1869 r. i który krótko potem przedstawił Koncert w Christianii (Oslo). 

Przyjęcie ze strony publiczności i krytyki było raczej chłodne. 

Kompozytor uparcie odmawiał jednak przeprowadzenia zmian 

w partyturze, do czego nakłaniał go m.in. Liszt, patronujący wówczas 

jego twórczym poczynaniom. Grieg liczył wciąż na sukces w Lipsku, 

na estradzie Gewandhausu, która była wówczas uważana za jeden 

z głównych punktów na mapie muzycznej Europy. Dodajmy, że odbył 

przecież studia muzyczne w lipskim konserwatorium i zależało mu na 

pozytywnej opinii tamtejszego środowiska. Ale i tu się zawiódł. 

Dopiero po latach włączyli Koncert do swego repertuaru znakomici 

pianiści: Raoul Pugno, Teresa Carreno i jej małżonek Eugen d’Albert. 

Oni to spopularyzowali kompozycję na estradach europejskich. Wreszcie 

krytyka skapitulowała wobec kompozycji, która nosi wprawdzie ślady 

wpływów obcych (Liszta, Chopina, Schumanna, Wagnera), ale która 

zdobyła sobie sympatię słuchaczy romantycznym urokiem i oryginalnym 



kolorytem skandynawskim. Koncert zajął trwałe miejsce w żelaznym 

repertuarze pianistów na całym świecie. 

Część pierwsza (Allegro molto moderato) rozpoczyna się, podobnie 

jak Koncert a-moll Schumanna (ów prawzór romantycznych koncertów 

fortepianowych), efektowną kadencją solisty, opadającą jakby 

w kaskadach akordów. Temat pierwszy wyłania się najpierw 

w instrumentach dętych drewnianych, potem przejmuje go solista, 

który przez żywo figurowany epizod prowadzi do tematu drugiego, 

śpiewanego przez wiolonczelę. Dalej następuje w orkiestrze krótkie 

rapsodyczne przetworzenie, repryza z wielką efektowną kadencją solową 

oraz nieduża koda, w której powraca motto melodyczne wstępu. 

Adagio jest w swej kantylenie i harmonice bardzo charakterystyczne 

dla późniejszego stylu Griega, mimo ze świadomość narodowa 

kompozytora da o sobie znać nieco później, za sprawą Richarda 

Nordraaka. Tłumione smyczki intonują szeroką, pełną spokoju melodię 

w Des-dur, którą przejmuje fortepian i piętrzy w dramatycznym 

stopniowaniu aż do kulminacji. 

Po fermacie rolę łącznika Adagia z Finałem odgrywa 8-taktowe Poco 

animato, po którym następuje właściwa część trzecia, ukształtowana 

w trzech ogniwach: Allegro moderato molto e marcato, Quasi presto 

i Andante maestoso. Temat główny, oparty na rytmach tanecznych, 

rozbrzmiewa w fortepianie. Drugą, pełną wyrazu myśl melodyczną 

słyszymy w kantylenie fletu rozwijanej na tle smyczków. Krótka, 

energiczna kadencja wiedzie do burzliwej stretty, gdzie pierwszy temat 

poddany zostaje przetworzeniu. Potem powraca temat drugi i potężnieje 

stopniowo w hymnicznym Andante maestoso aż do triumfalnego 

końcowego fortissimo. 

Janusz Cegiełła 

zasłużony popularyzator muzyki, dziennikarz prasowy i telewizyjny, 

autor książek (m.in. Przeboje mistrzów), organizator filharmonii w Szczecinie, 

związany z wielooma instytucjami muzycznymi 

„Tak norweski jak Grieg, jednak na swój własny sposób” – mówił 

o Haraldzie Sæverudzie duński kompozytor Carl Nielsen. W istocie, nie 

da się ukryć specyficznego, „północnego” kolorytu jego muzyki. Sæverud, 

urodzony 44 lata po Griegu, w tym samym, co on, mieście, uważany za 

drugiego kompozytora norweskiego po „Chopinie Północy”, nie należał 

SEZON ARTYSTYCZNY Edvard 2009/10 Grieg 51


do przeciętnych – nie tylko z uwagi na swój talent. Znany był 

z ekscentrycznych zachowań: pił wodę morską dla zdrowia, mawiał, 

że „muzyka elektroniczna jest rozrywką dla robotów”. Komponował 

w otoczeniu natury, w posiadłości na obrzeżach Bergen, a bliski kontakt 

z przyrodą i odosobnienie miały duży wpływ na jego utwory. 

Ciekawostką jest fakt, że kompozytor był znany również z czarnego 

humoru i takie same cechy nadawał swojej muzyce – od początku drogi 

twórczej przejawiał upodobanie do tonacji molowych, smutnych, 

ciemnych. Na pytania, dlaczego tak jest, odpowiadał ciekawskim: 

„Ponieważ urodziłem się na cmentarzu”. Była to prawda: grunt, 

na którym mieścił się rodzinny dom kompozytora, był wcześniej 

cmentarzem i okrytym złą sławą miejscem egzekucji. 

W przeciwieństwie do Griega Sæverud komponował raczej większe 

formy, a dziś znany jest przede wszystkim dzięki muzyce do Peer Gynta 

Henryka Ibsena (tak! tego samego dzieła, do którego muzykę napisał 

również Grieg). Znane są również: Rondo Amoroso, Ballad of Revolt 

czy dziewięć symfonii. Dźwięki były dla niego sposobem na wyrażenie 

emocji, stąd też, gdy w 1940 r. hitlerowskie Niemcy zaatakowały 

Norwegię, komponowanie stało się dla Sæveruda „bronią” w walce 

z wojskami okupacyjnymi. Głównymi kompozycjami z tego okresu 

są trzy symfonie: V Symfonia Quasi una fantasia, VI Symfonia Sinfonia 

Dolorosa oraz VII Symfonia Psalm. 

Sinfonia Dolorosa jest jednoczęściowa i dość krótka. „Moja muzyka 

jest strasznie melancholijna – mawiał Sæverud – dziko melancholijna”. 

Nie sposób nie zgodzić się z jego słowami, słuchając Symfonii, w której 

już od pierwszych taktów charakterystyczny styl muzyki przenosi nas 

w północne rejony Europy. Całość potwierdza słowa angielskiego 

dyrygenta Johna Barbirolliego:. „Nieważne, czy się lubi muzykę 

Sæveruda, czy nie, nigdy jednak nie pozostawia ona wątpliwości 

co do tego, kto ją napisał”. 

Joanna Staszewska 

studentka Wydziału Teorii Muzyki i Wydziału Fortepianu 

Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi 

Harald 52 SEZON Sæverud 

ARTYSTYCZNY 2009/10

18 maja 2010 / wtorek / 19.00 • Sala Koncertowa 

Koncert muzyki dawnej 

Wykonawcy 

Ottavio Dantone klawesyn 

Stefano Montanari dyrygent 

„Accademia Bizantina” 


Arcangelo Corelli (1653–1713) 

Concerto grosso D-dur op. 6 nr 4 

Adagio – Allegro 

Adagio 

Vivace 

Allegro 

Concerto grosso C-dur op. 6 nr 10 

Preludio. Andante Largo 

Allemande. Allegro 

Adagio 

Corrente. Vivace 

Allegro 

Minuetto. Vivace 

Concerto grosso F-dur op. 6 nr 12 

Preludio. Adagio 

Allegro 

Adagio 

Sarabanda. Vivace 

Giga. Allegro 

przerwa 

Antonio Vivaldi (1678–1741) 

„Le Quattro Stagioni” („Cztery pory roku”) 


Koncert E-dur op. 8 nr 2 RV 269 „La Primavera” („Wiosna”) 

Allegro 

Largo 

Allegro 



Ottavio Dantone klawesyn 

Koncert g-moll op. 8 nr 2 RV 315 

„L’Estate” („Lato”) 

Allegro non molto 

Adagio 

Presto. Tempo impetuoso d’estate 

Koncert g-moll op. 8 nr 3 RV 293 

„L’autunno” („Jesień”) 

Allegro 

Adagio 

Allegro. La Caccia 

Koncert f-moll op. 8 nr 4 RV 297 

„L’Inverno” („Zima”) 

Allegro non molto 

Largo 

Allegro 

Od samego początku kariery muzycznej poświęcił 

się muzyce dawnej, a dzięki wyjątkowemu 

zaangażowaniu szybko wzbudził zainteresowanie 

krytyki muzycznej. W 1985 r. otrzymał nagrodę 

za realizację basso continuo w Międzynarodowym 

Konkursie w Paryżu, a następnie w 1986 r. 

w Międzynarodowym Konkursie w Brugii 

(są to dwa z najważniejszych konkursów tego 

typu na świecie). Ottavio Dantone był pierwszym 

włoskim klawesynistą, który zdobył takie uznanie 

na wysokim, międzynarodowym poziomie. 

Od 1996 r. artysta jest muzycznym dyrektorem 

zespołu muzyki dawnej „Accademia Bizantina” 

w Rawennie. W 1999 r. po raz pierwszy 

współcześnie wykonał operę Giuseppe Sartiego 

Giulio Sabine – był to bardzo udany debiut 

w dziedzinie opery. Od tego czasu oprócz 

działalności jako solista i kierownik muzyczny 

zespołu zaczął intensywnie występować jako 

dyrygent. W jego repertuarze dominuje muzyka 

operowa od klasycyzmu do romantyzmu; 

wykonuje nie tylko znane dzieła, ale i te mniej 

popularne, często dokonuje prawykonań 

światowych. Występował w wielu prestiżowych 

salach oraz na scenach operowych całego świata. 

Bierze udział również w wielu festiwalach. 

Dokonał nagrań dla radia i telewizji we Włoszech 

i za granicą. Od 2003 r. dokonuje nagrań 

dla wytwórni Decca. Studiował organy oraz 

klawesyn w Konserwatorium im. G. Verdiego 

w Mediolanie. 



Stefano Montanari dyrygent 


Od 1995 r. występuje jako pierwszy skrzypek 

w zespole „Accademia Bizantina”. Jest też 

pierwszym skrzypkiem „Joachim Quartet”, 

który specjalizuje się w wykonawstwie kwartetów 

z XVIII i XIX w. na tradycyjnych instrumentach. 

Brał udział w wielu kursach mistrzowskich gry 

na skrzypcach barokowych oraz kursach muzyki 

kameralnej, organizowanych m.in. przez: 

Fundację im. A. Toscaniniego w Parmie, 

Konserwatorium Muzyczne im. G. Rossiniego 

w Pesaro oraz Konserwatorium w Piacenzy. 

Montanari prowadzi intensywną działalność 

koncertową, zarówno jako solista, jak i członek 

zespołów oraz orkiestr. Współpracuje z takimi 

zespołami, jak: „Pomeriggi musicali” 

w Mediolanie, Orkiestra „Milano Classica”, 

„Orchestra Stabile” w Como czy Orkiestra 

Teatro Regio w Turynie. Występuje z czołowymi 

zespołami muzyki dawnej, m.in. z Christophem 

Roussetem i jego zespołem „Les Talents Lyriques”. 

Dokonał licznych nagrań płytowych dla takich 

wytwórni, jak: Fone, ` Denon, Erato, Virgin, 

Tactus, Simphonya, Bottega discantica 

oraz Decca. W latach 1993–1999 wykładał 

w Akademii Muzycznej Szwajcarii Włoskiej 

w Lugano. Obecnie prowadzi klasę skrzypiec 

barokowych w Międzynarodowej Akademii 

Muzycznej w Mediolanie. Po otrzymaniu 

dyplomu z wyróżnieniem w klasie skrzypiec 

i fortepianu uzyskał także dyplom z zakresu 

muzyki kameralnej, którą studiował w klasie 

Piernarcisa Masiego w Akademii Muzycznej 

we Florencji oraz dyplom solisty w klasie Carla 

Chiarappy w Akademii Muzycznej Szwajcarii 

Włoskiej w Lugano. 

Zespół specjalizuje się w wykonawstwie muzyki 

XVII i XVIII wieku, ze szczególnym 

uwzględnieniem kompozytorów włoskich, 

na oryginalnych instrumentach i zgodnie 

z prawidłami historycznymi. Odwołuje się 

do bogatej tradycji włoskiej muzyki kameralnej, 

a wiedzę czerpie ze studiowania dawnych 

partytur i źródeł teoretycznych. Zespół został 

założony w 1983 r., od 1996 r. pracuje pod 

kierunkiem Ottavia Dantone (dyrektor muzyczny) 

oraz Stefana Montanari (dyrygent). Obecnie jest 

to jeden z najwyżej cenionych tego typu zespołów 

na świecie. W ostatnich latach umocnił swoją 

pozycję najważniejszej formacji zajmującej się 

operą barokową we Włoszech. Do najbardziej 

spektakularnych sukcesów zalicza realizacje dzieł 

G. B. Pergolesiego (L’Olimpiade), G. F. Haendla 

(Orlando) i C. Monteverdiego (Orfeusz, Powrót 

Ulissesa do ojczyzny), które były prezentowane 

nie tylko we Włoszech, ale również m.in. 

we Francji, Argentynie, Brazylii, Chile 

i Urugwaju. Artyści koncertowali na festiwalach 

w całej Europie, obu Amerykach, Bliskim 

Wschodzie, Meksyku i Japonii. Ich działalność 

dokumentują nagrania m.in. dla wytwórni Decca, 

Arts, Harmonia Mundi i Naive. Album 

z motetami A. Vivaldiego z udziałem Sandrine 

Piau otrzymał „Midem Classical Award 2007”, 

a najnowsza płyta – Beetween Heaven & Earth 

(Między niebem a ziemią) otrzymała nagrodę 

Midem 2010. Koncerty zespołu były 

transmitowane przez rozgłośnie radiowe w wielu 

krajach, m.in. Francuskie Radio, Rai Radio Tre, 

RSI i WDR. 



Barokowe koncertowanie 

Patrząc na dzieje muzyki, początków historii koncertu – jednej 

z najważniejszych form muzyki instrumentalnej – musimy upatrywać 

w dokonaniach mistrzów włoskich. To właśnie w Italii, w czasach baroku, 

wykształciły się styl i estetyka wykonawcza muzycznego dialogu, 

absorbującego przez kolejne stulecia uwagę najwybitniejszych 

kompozytorów, charyzmatycznych wirtuozów, a wreszcie i publiczności, 

która po dziś dzień traktuje koncert jak najatrakcyjniejszy z przejawów 

życia estradowego. 

Za protoplastę wykwintnej, prowadzonej przy pomocy instrumentów 

rozmowy uznaje się Arcangela Corellego, choć data wydania jego 

sztandarowego dzieła z tego zakresu – Concerti grossi op. 6 – bynajmniej 

na to nie wskazuje. Ów zbiór dwunastu koncertów opublikowany bowiem 

został w roku 1714, a więc nie tylko po śmierci mistrza, ale przede 

wszystkim po zaistnieniu podobnego gatunku w dorobku innych 

kompozytorów w jego ojczyźnie. Z pism ucznia Corellego Georga 

Muffata dowiadujemy się jednak, że już w roku 1682 jego nauczyciel 

prowadził w Rzymie orkiestrę, grającą utwory o cechach typowych dla 

concerto grosso. 

Arcangelo Corelli 

Rzecz dotyczy rozdzielenia zespołu smyczkowego na dwie grupy 

instrumentów: mniejszą, zwaną concertino, złożoną z dwojga skrzypiec 

i wiolonczeli, oraz większą, określaną jako tutti i zawierającą 

zwielokrotnione w obsadzie głosy pierwszych i drugich skrzypiec, 

altówki i basu; obie wspierały się na oddzielnym akompaniamencie 

basso continuo. Taki układ pozwolił na wcielenie w życie i szerokie 

rozwinięcie idei koncertowania, obecnej w muzyce baroku już od czasów 

Montevediego, najpierw w dziełach wokalnych, a potem również 

w instrumentalnych canzonach. Koncertowanie to, zgodnie z łacińską 

etymologią tego słowa – toczenie sporu, a z włoską – uzgadnianie 

wspólnego poglądu. Był więc koncert od początku swego istnienia 

doskonałym polem do eksponowania wartości pozwalających określić 

muzykę jako mowę dźwięków – wspartą na bogatym zasobie środków 

retorycznych artystyczną dysputę, wykorzystującą jednocześnie takie 

wartości jak splendor czy popis. 

W opusie szóstym Arcangela Corellego odnajdujemy dwanaście 

koncertów, podzielonych, wzorem całej ówczesnej włoskiej muzyki 

instrumentalnej, na dwa typy: da chiesa i da camera. Pierwszy zawierał 

utwory przeznaczone do wykonania w kościele podczas liturgii, drugi 

w komnatach pałacowych. Koncerty da chiesa, których jest w zbiorze 

osiem, miały poważniejszy charakter i chętnie odwoływały się do typowej 

dla stylu kościelnego polifonii i wyszukanej harmoniki; do nich należy 

Concerto grosso D-dur op. 6 nr 4. Co ciekawe, owe utwory nie stroniły 

jednak od elementu tanecznego, który jednak rozwinął się w pełni 

dopiero w koncertach da camera. Cztery kompozycje tego typu, w tym 

Concerti grossi C-dur op. 6 nr 10 i F-dur op. 6 nr 12, są w ujęciu Corellego 

w istocie suitami stylizowanych tańców, lekkimi i efektownymi w swej 

rytmice oraz szacie brzmieniowej. 

Zaabsorbowany wykształceniem nowoczesnej faktury zespołowej 

nie wykazał rzymski mistrz większego zaangażowania kwestią nadania 

swym dziełom ustabilizowanej postaci formalnej. Jego concerti liczą 

więc od czterech do siedmiu części, a niekiedy, na skutek wyraźnego 

różnicowania tempa na małej przestrzeni czasu, tych fragmentów można 

doliczyć się jeszcze więcej. 

Próbę usystematyzowania formy koncertu podjął dopiero boloński 

mistrz Giuseppe Torelli, który zaproponował ograniczenie liczby części 

do trzech, o dyspozycjach tempa: szybka – wolna – szybka; on również 



zaczął stosować do dialogu z orkiestrą zamiast grupy concertino tylko 

jeden instrument solowy – skrzypce, dając tym samym zaczątki koncertu 

solowego. Tą drogą poszedł również najwybitniejszy włoski kompozytor 

muzyki instrumentalnej późnego baroku – Antonio Vivaldi. Podobnie jak 

jego poprzednicy był sławny wenecjanin wirtuozem skrzypiec, stąd też 

pośród kilkuset koncertów, które wyszły spod jego pióra, największa liczba 

poświęcona jest właśnie temu instrumentowi. Wyjątkowe miejsce zajmuje 

wśród nich cykl znany światu jako Il Quattro Stagioni – Cztery pory roku. 

Jest to część zbioru zatytułowanego Il cimento dell’armonia e 

dell’invenzione, co należy rozumieć jako: Spór między harmonią a inwencją. 

W wydanych jako opus ósme dwunastu kompozycjach Rudy Ksiądz 

stosuje na szeroka skalę efekty malarstwa dźwiękowego, wprowadzając 

do swych dźwiękowych dialogów odgłosy otaczającego go świata, 

w głównym stopniu fascynującej go nieodparcie natury. Kwintesencją 

tych działań są właśnie utwory tworzące cykl Il Quattro Stagioni. 

Każdej porze roku poświęcony jest osobny, trzyczęściowy koncert, 

a żeby wykonawcy i odbiorcy mogli łatwiej wniknąć w narrację 

i ilustracyjność zawarte w muzyce, kompozytor dołączył do partytury 

sonety, najprawdopodobniej swojego autorstwa, opowiadające zarówno 

o urokach, jak i niebezpieczeństwach, jakie mogą przynieść człowiekowi 

wiosna, lato, jesień i zima. W swej opowieści rozdzielił w precyzyjny 

sposób role pomiędzy orkiestrę i skrzypce: w częściach skrajnych każdego 

koncertu pozwala im ze sobą dialogować w przeplatających się kwestiach 

– tu partia solowa jest niezwykle efektowna, bogato figurowana i jak na 

owe czasy bardzo zaawansowana technicznie; w powolnych ustępach 

centralnych wydobywa na pierwszy plan skrzypce, prowadzące szeroką, 

kantylenową i ornamentowaną melodię (wyjątkiem jest Jesień, gdzie 

zastępują ją delikatne dźwięki klawesynu). 

Trafność spojrzenia Vivaldiego na poddawany przeobrażeniom na 

przestrzeni roku świat do dziś budzi w nas niekłamany podziw, 

a odmalowane przy pomocy dźwięków śpiew ptaków i szmer strumienia 

(Wiosna), lejący się z nieba żar i odgłosy burzy (Lato), zabawa 

i polowanie (Jesień), mroźny wiatr i kojące ciepło domowego ognia 

(Zima), całe to nieprzebrane bogactwo i wykwintnie ukazane piękno 

natury, cieszą ucho kolejnych pokoleń melomanów. 

Witold Paprocki 

muzykolog, recenzent, stały współpracownik „Ruchu Muzycznego”, 

specjalizuje się w muzyce dawnej 

SEZON ARTYSTYCZNY Antonio 2009/10 Vivaldi 57


Wiosna 

Już Wiosna pośród śpiewów radosnych nadeszła 

I ptaki zgodnym chórem wieszczą jej przybycie. 

Potoki pod oddechem, co w Zefirze mieszka, 

Słodkim szmerem swe wody prowadzą obficie. 

Lecz oto ciemna chmura pędzi po błękicie, 

Wiatr północny wspomnienie mroźnej pory wskrzesza, 

Zdjęty trwogą skowronek pieśń swoją zawiesza, 

By po chwili znów zabrzmieć na niebiosów szczycie. 

I już tylko szept kwiatów, ziół i traw soczysty 

Pada lekkim oddechem na łąki i drzewa. 

Za lasem pies ujada w kontrapunkcie ciszy, 

A nad rzeką radosna zabawa rozbrzmiewa – 

Oto Pasterz swą Nimfę w tańcu zamaszystym 

Prowadzi, gdy im Wiosna canzonettę śpiewa. 

Jesień 

Świętują dziś wieśniacy na Jesieni błoniach 

Szczęśliwe zakończenie winobrania pory. 

Niejeden pogrążony w Bachusa ramionach 

Natrętnie mąci ciszę rześkiego wieczoru. 

Pośród śpiewów i tańców suną w korowodach 

Licząc w myślach bogactwa z obfitego zbioru. 

Aż jak liście w ostatnich swych ku ziemi lotach 

Cicho legną pod drzewem nie czując już znoju. 

O świtaniu sen przerwie sygnał polowania, 

Co wyrusza do lasu za zwierzem spłoszonym, 

Z gęstej kniei dobiega głos nawoływania; 

Rączo jeleń umyka przez sforę tropiony. 

Lecz nie jemu dziś radość zwycięstwa pisana – 

Wkrótce stanie się łupem śmiertelnie zraniony. 

Lato 

Jakże ciężkie promienie słoneczne w zenicie! 

Więdną pinie, a obok zwierzęta i ludzie. 

Tylko ptactwo w cienistym listowiu ukryte 

Trelami i kukaniem leśne życie budzi. 

Zefirek słodko wzdycha, lecz nagle obficie 

Boreasz się rozlewa dając koniec nudzie. 

Do śpiącego pasterza zakrada się skrycie 

Strach, co drżącym oddechem znój upału studzi. 

Porzuca odpoczynek, patrzy biedak w górę – 

Tam już roje owadów wirują zgiełkliwe, 

A bicz wiatru pogania sinoczarną chmurę. 

I wnet wokół malują wód potoki siwe, 

Z błyskawicą i grzmotem obrazy ponure 

Łamią zboża i sypią na ziemię igliwiem. 

Zima 

Samotny człowiek patrzy na igraszki Zimy: 

Wiatr po rozległych polach pędzi rozsierdzony, 

Gnie ku ziemi dziś nagi las – niegdyś zielony. 

Wędrowiec twarz zakrywa rękami sinymi. 

O izbie ciepłej marzy, o ogniu, co płonie 

W kominku, gdy szczęśliwy w fotelu zasypia, 

A na oknach mróz tęgi witraże nalepia. 

Zima wtedy nie straszna, zapomina o niej. 

Rusza dalej niepewnie, po lodzie srebrzystym 

Kroki stawia ostrożnie, lecz i tak upada 

Wstaje wystraszony – lód trzeszczy i piszczy. 

Biegnie zatem i wreszcie wrót domu dopada. 

Lecz i tam wiatr się wciska i w kominie dyszy. 

Taka właśnie jest Zimy z człowiekiem zabawa. 

Opracowanie tłumaczeń sonetów: Witold Paprocki 




Wykonawcy 

Rafał Blechacz fortepian 

Christian Ehwald dyrygent 





Johannes Brahms (1833–1897) 

I Symfonia c-moll op. 68 

Un poco sostenuto – Allegro 

Andante sostenuto 

Un poco allegretto e grazioso 

Adagio – Allegro non troppo ma con brio 

przerwa 


II Koncert fortepianowy f-moll op. 21 

Maestoso 

Larghetto 

Allegretto vivace 



Rafał Blechacz fortepian 

Światową sławę przyniosło mu zwycięstwo 

w XV Międzynarodowym Konkursie 

Pianistycznym im. F. Chopina w Warszawie 

w 2005 r. (pierwsza nagroda i szereg nagród 

specjalnych, drugiej nagrody nie przyznano). 

Od tego czasu intensywnie koncertuje. Wystąpił 

m.in. w: Sali Czajkowskiego w Moskiewskim 

Konserwatorium z Orkiestrą Teatru Maryjskiego 

pod dyrekcją Walerego Gergiewa, Tonhalle 

w Zurichu, Concertgebouw w Amsterdamie, 

Herkules Saal w Monachium, Wigmore Hall 

w Londynie, Palais des Beaux Arts w Brukseli. 

Z okazji Roku Chopinowskiego zagra m.in. 

w: Filharmonii Berlińskiej, Salle Pleyel w Paryżu, 

wiedeńskim Konzerthaus, Kennedy Center 

w Waszyngtonie, Symphony Hall w Osace oraz 

Suntory Hall w Tokio. Pierwsza płyta pianisty 

(Preludia F. Chopina, 2007) uzyskała w Polsce 

status złotej już w pierwszym dniu sprzedaży, 

a platynowej – w ciągu dwóch tygodni. W 2006 r. 

Blechacz podpisał pięcioletni kontrakt z Deutsche 

Grammophon, będąc drugim Polakiem 

– po Krystianie Zimermanie – związanym z tą 

ekskluzywną firmą fonograficzną. Blechacz 

urodził się w 1985 r. w Nakle nad Notecią. 

W 2007 r. ukończył Akademię Muzyczną 

w Bydgoszczy u prof. Katarzyny Popowej-Zydroń. 

Inne jego konkursowe laury to m.in.: 

II nagroda na V Międzynarodowym Konkursie 

Pianistycznym w Hamamatsu w Japonii (2003; 

pierwszej nagrody nie przyznano), I nagroda na 

IV Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym 

w Maroku (2004). Kalendarz koncertowy pianisty 

jest wypełniony na najbliższe dwa lata; przewiduje 

występy w krajach europejskich, Ameryce 

Północnej i na Dalekim Wschodzie. 

Christian Ehwald dyrygent 

Od 2007 r. jest dyrektorem artystycznym oraz 

głównym dyrygentem Orkiestry Symfonicznej 

w Shenzhen w Chinach. W latach 1998–2003 

sprawował funkcje głównego dyrektora 

muzycznego Teatru w Magdeburgu oraz 

głównego dyrygenta tamtejszej filharmonii. 

W latach 1981–1988 był głównym dyrygentem 

Orkiestry Filharmonicznej w Jenie. W tym 

samym czasie rozpoczął również współpracę 

z Berlińską Operą Narodową. Orkiestra pod jego 

batutą odbyła tournées po Wielkiej Brytanii, 

Australii oraz Nowej Zelandii. Ehwald 

współpracował z wieloma orkiestrami 

niemieckimi, takimi jak: Filharmonicy Berlińscy, 

drezdeńska Staatskapelle, Filharmonicy 

Drezdeńscy, Orkiestra Symfoniczna Bawarskiego 

Radia w Monachium, Western German Radio 

Köln czy Orkiestra Radia w Berlinie. Występował 

m.in. w lipskim Gewandhaus. Jako dyrygent 

gościnny koncertuje z wieloma orkiestrami 

Europy, Ameryki, Japonii oraz Chin. Dokonał 

licznych nagrań dla telewizji z takimi orkiestrami, 

jak: Orkiestra NHK z Tokio, Orkiestra 

Filharmoniczna z Sankt Petersburga, Orkiestra 

RAI z Rzymu, symfonicy z Pragi oraz Orkiestra 

Symfoniczna Bawarskiego Radia. W 2002 r. 

otrzymał tytuł profesora w Akademii Muzycznej 

im. Hannsa Eislera w Berlinie. Urodzony 

w 1953 r., ukończył Wyższą Szkołę Muzyczną 

im. Hannsa Eislera w Berlinie. Edukację 

kontynuował w klasie Arvid Jansons oraz 

Mariss Jansons w Konserwatorium w Leningradzie. 

W 1979 r. został laureatem Międzynarodowego 

Konkursu Dyrygenckiego im. Herberta 

von Karajana. 



Dojrzałość mistrzów romantyzmu 

Koncerty fortepianowe były pierwszymi znaczącymi utworami 

Fryderyka Chopina, które powstały po ukończeniu przez niego studiów. 

Oba zostały zaprezentowane najpierw w gronie elity muzycznej 

Warszawy oraz przyjaciół kompozytora, a następnie szerszej 

publiczności w Teatrze Narodowym. 

Praca nad Koncertem fortepianowym f-moll przypadła na przełom lat 

1829 i 1830. Utwór wydany został w 1836 r. w Paryżu, Lipsku oraz 

Londynie. Kompozycja utrzymana jest w formie klasycznej i nawiązuje 

wyraźnie do konwencji koncertów tworzonych w stylu brillant, 

charakterystycznym dla muzyki fortepianowej pierwszej połowy 

XIX wieku, szczególnie Johanna Nepomuka Hummla. Zmieniają się 

tu proporcje między partiami tematycznymi (kantylenowo-ornamentalnymi) 

a łącznikowymi, na korzyść tych ostatnich. 

Chopin, korzystając z repertuaru środków koncertu typu brillant, 

doprowadza je do doskonałości, zarazem jednak „zamyka jego rozwój”, 

na co zwraca uwagę Józef Chomiński. Podobnie rzecz ujmuje Mieczysław 

Tomaszewski: „Błyskotliwość pianistyczna wykształcona na utworach 

pisanych wcześniej, w stylu brillant, została w Koncertach Chopina 

doprowadzona do szczytu, lecz zarazem – pożegnana. Stała się środkiem 

wyrazu, nie celem samym w sobie. Mówiąc metaforycznie – poprzez 

muzykę koncertów ukazała się twarz Chopina, przysłaniana dotychczas 

przez konwencje stylu”. Dokonuje się tu wyzwolenie rysów 

indywidualnych, porzucenie sentymentalności, wprowadzenie 

momentów dramatycznych (środkowa partia Larghetta), a także 

pogłębienie wyrazu partii lirycznych (drugie tematy i drugie części). 

Następuje wzmocnienie energii harmonicznej partii figuracyjnych 

oraz wysoki stopień ogólnej integracji formy. Plan tonalny jest także 

odmieniony: partie tematyczne koncentrują się w kręgu odniesień 

paralelnych, zaś cała gra tonalna przenosi się do partii łącznikowych 

i przetworzeniowych. 

Szczególnie znaczącą rolę spełnia Larghetto o charakterze 

nokturnowym, przez samego kompozytora sprecyzowane słowami 

wskazującymi na charakter par excellence romantyczny. Technika 

ornamentacyjna osiąga tu niezwykłe wyrafinowanie, współdziałanie 

zaś faktury, zmiennej dynamiki i instrumentacji tworzy nową kategorię 

ekspresyjną. W finałowym Rondzie dochodzi do głosu kujawiakowy 

idiom ludowy. 

SEZON ARTYSTYCZNY Johannes 2009/10 Brahms 61


Oba koncerty fortepianowe Chopina – e-moll i f-moll – obok 

Koncertu g-moll Mendelssohna i Koncertu a-moll Schumanna, 

przedstawiają typ koncertu romantycznego, jego najwyższą 

konkretyzację. 

Warto także zwrócić uwagę na źródło inspiracji twórczej utworu. 

Z zachowanych listów kompozytora do Tytusa Woyciechowskiego wynika, 

że Koncert powstał pod wpływem miłości Chopina do Konstancji 

Gładkowskiej, czego dowodem jest przede wszystkim druga część 

kompozycji (Larghetto). W listach Chopin określał ją jako Adagio, co 

mogło mieć związek z tym, że wówczas wszystkie wolne części koncertów 

i sonat tak nazywano. „Bo ja już może na nieszczęście mam swój ideał, 

któremu wiernie, nie mówiąc z nim, już pół roku służę, który mi się śni, 

na pamiątkę którego stanęło adagio do mojego koncertu” – pisał Chopin 

o swej miłości do Konstancji, wyjaśniając ideę powstania Koncertu f-moll. 

* * * 

„Symfonia c-moll jeszcze nie gotowa” – pisał 7 września 1862 r. Johannes 

Brahms do Alberta Dietricha. W liście tym Brahms zapowiadał swój 

pierwszy wyjazd do Wiednia, który 10 lat później stał się dla niego 

domem. Ale musiało upłynąć jeszcze kilka lat, nim objawił on 

publiczności swą Symfonię. Prezentowana przyjaciołom latem 1862 r. 

w Münster-am-Stein pierwsza część dzieła na długi czas powędrowała 

do kufra. 

Czemu tak się stało W życiu Brahmsa nastąpił podówczas niezwykle 

dynamiczny okres. W 1863 r. zaproponowano mu objęcie kierownictwa 

wiedeńskiej Singakademie, które to stanowisko piastował przez kolejny 

rok. Zrezygnował, gdyż obowiązki kapelmistrza nazbyt go absorbowały, 

ograniczając aktywność kompozytorską. Mógł do niej na dobre powrócić, 

gdy w 1864 r. osiadł w Karlsruhe, sąsiadując m. in. z Klarą Schumann 

i Iwanem Turgieniewem. Kolejny zwrot nastąpił w lutym 1865 r. 

– w Hamburgu umiera matka Brahmsa, a na Johannesa spada 

konieczność wspomożenia starszej siostry Elisy. Decyduje się on więc 

na zintensyfikowanie kariery pianistycznej i w kolejnych dwóch latach 

poświęca się przede wszystkim występom solowym i kameralnym. 

Poklask zjednują mu arcytrudne Wariacje na temat Paganiniego op. 35, 

które Klara Schumann określiła mianem „Hexen-Variationen”. Odejście 

matki skierowuje również kompozytorskie zamierzenia Brahmsa ku 

nowemu projektowi: przez dwa z górą lata powstaje Ein deutsches 

Requiem op. 45, którego znakomite wykonanie w Bremie w Wielki Piątek 

1868 r. objawia w Brahmsie wielkiego symfonika. Partytura ta przyniosła 

mu też na tyle sowite dochody, że forsowne podróże koncertowe 

przestały być niezbędne. Pod koniec 1871 r., gdy okazało się, 

iż w rodzinnym Hamburgu nie ma dla niego spodziewanej dyrygenckiej 

posady, powraca – tym razem na stałe – do Wiednia. W 1872 r. 

obejmuje na kolejne trzy sezony stanowisko dyrektora artystycznego 

Gesellschaft der Musikfreunde. Działania w Gesellschaft dają Brahmsowi 

możność stałej pracy z orkiestrą i doskonalenia warsztatu. W 1874 r. 

powraca więc do pracy nad Symfonią, a ostateczne szlify nadaje jej dwa 

lata później podczas wakacji na Rugii. 4 listopada tego roku spełnia się 

marzenie Brahmsa, aby „usłyszeć tę rzecz najpierw w małym mieście, 

gdzie będzie dobry przyjaciel, dobry dyrygent i dobra orkiestra”. 

Felix Otto Dessoff i orkiestra w Karlsruhe nie zawodzą pokładanych 

w nich nadziei. 

Pochodzące z 1862 r. Un poco sostenuto – Allegro rozpoczyna się 

masywnym wstępem na stałej nucie, zawierającym zawiązki tematu części 

głównej. Otwierają ją tak ulubione przez Brahmsa tercje w zrywanej, 

gwałtownej rytmice. Temat poboczny, prowadzony trytonami, przynosi 

nieznaczne uspokojenie. Część rozwija się w schemacie formy sonatowej, 

przynosząc w kodzie przytoczenie motywów wstępu. Andante sostenuto 

(E-dur) otwiera pastoralny chorał o wycyzelowanej harmonice. 

Zaintonowany po kilkunastu taktach temat poboczny smakowicie 

oscyluje między 3/4 a 6/8. W dalszym ciągu części podejmą go skrzypce 

solo. Dla ożywionego, pogodnego w nastroju Un poco moderato e grazioso 

(As-dur) kanwą jest falujący temat o niecodziennej pięciotaktowej 

budowie. Kontrastuje z nim nieco przewrotne intermedium oboju 

i poboczny temat prowadzony w tercjach. Finał zaczyna się od 

mrocznego, skradającego się w pizzicatach Adagio, które stopniowo 

nasyca się brzmieniem i rozkwita w słodki temat rogu, który ponoć 

przyszedł Brahmsowi do głowy podczas leśnej przechadzki. Krótki chorał 

blachy prowadzi do głównego tematu Allegro non troppo, ma con brio, 

wiedzionego w niskim rejestrze skrzypiec, o którego podobieństwie 

do finału IX Symfonii Beethovena pierwszy wspomniał Eduard Hanslick. 

Swobodnie rozwijana forma sonatowa wiedzie do uroczystej kody. 

Sławomir Zamuszko 

altowiolista i kompozytor, adiunkt Akademii Muzycznej 



21–23 maja 2010 / piątek–niedziela 

Międzynarodowe Seminarium Gordonowskie 

Seminarium skierowane jest do edukatorów i muzyków zainteresowanych 

kierowaniem edukacją muzyczną dziecka. 

Podczas trzech dni zajęć uczestnicy poznają praktyczne zastosowanie 

Teorii uczenia się muzyki Edwina Eliasa Gordona: edukatora, muzyka 

i psychologa muzyki. Podczas warsztatów będą doskonalić własną 

muzykalność przez improwizację oraz poznają metody uczenia gry 

na instrumentach zgodne z założeniami teorii. Nie zabraknie teatru tańca 

według znakomitego choreografa Rudolfa Labana: warsztaty 

z improwizacji tańca poprowadzi Emilia Kubik. 

Gośćmi seminarium będą przedstawiciele Gordon Institute for Music 

Learning oraz prestiżowej Eastman School of Music ze Stanów 

Zjednoczonych: dr Richard Grunow poprowadzi warsztaty Uczenie gry 

na instrumentach wg teorii E. E. Gordona, a Michael Siefke, doskonały 

perkusista z Niemiec – warsztat Drumcircle. Wystąpią artyści 

z Companhia de Música Teatral w Portugalii. 

Stronę polską reprezentują praktycy: Miłosz Gawryłkiewicz 

z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy (warsztat Rozwijam 

swoją muzykalność poprzez improwizację) oraz teoretycy zasłużeni 

dla polskiego ruchu gordonowskiego: prof. dr hab. Małgorzata Suświłło 

z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego (wykład Rozwijanie inteligencji 

muzycznej dziecka w kontekście koncepcji inteligencji wielorakich), 

dr Ewa Klimas-Kuchtowa, reprezentująca Uniwersytet Jagielloński 

i Akademię Muzyczną w Krakowie (wykład Efekt Mozarta a audiacja). 

Projekt jest współfinansowany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa 

Narodowego. Partnerami są: Fundacja Kreatywnej Edukacji 

i Filharmonia Łódzka. Patronat medialny nad przedsięwzięciem objęli: 

portale internetowe „Bliżej Przedszkola” i „Qlturka”, Polskie Centrum 

Informacji Muzycznej oraz czasopismo dla nauczycieli „Wychowanie 

Muzyczne w Szkole”. 

Seminarium towarzyszy koncert Happy Jazz, spektakle Andakibebé 

oraz warsztaty teatralne prowadzone przez artystów Companhia 

de Música Teatral dla rodzin z małymi dziećmi. 

Jolanta Gawryłkiewicz 

prezes Fundacji Kreatywnej Edukacji, 

z zawodu muzyk, ekonomista i politolog 


22 maja 2010 / sobota / 9.00/11.00 • Sala Koncertowa 

Warsztaty muzyczne „Andakibebé” dla dzieci w wieku 0–5 lat 

Wykonawcy 

Companhia de Música Teatral prowadzenie 

Companhia de Música Teatral (CMT) 

Lizboński zespół został założony przez Paulo 

Marię Rodriguesa z myślą o tworzeniu spektakli 

z gatunku „muzyki scenicznej” i „teatru 

muzycznego”. Muzyka jest tu punktem wyjścia 

do budowania specyficznych środków wyrazu 

o interdyscyplinarnym charakterze. Zespół łączy 

dociekania naukowe, działania artystyczne 

i innowacyjne pomysły technologiczne. Spektakle 

wyróżniają się wysokiej jakości opracowaniem 

muzycznym i oryginalnością proponowanych 

metod pedagogicznych. W znacznej części 

projektów wykorzystuje się pomoce edukacyjne. 

Przedstawienia skierowane są do rodzin z dziećmi 

w różnym wieku. Działania CTM aktywizują 

społeczności lokalne i popularyzują wiedzę 

o muzyce, szerząc najświeższe idee dotyczące roli 

doświadczenia muzycznego w rozwoju dziecka. 

Od 2001 r. grupa realizuje projekt BebéBabá, 

obejmujący szereg warsztatów dla rodziców 

i dzieci, nawet w wieku niemowlęcym, którego 

zwieńczeniem jest spektakl przygotowany przez 

uczestników dla lokalnej społeczności. Zajęcia 

opierają się na metodzie profesora Edwina 

E. Gordona, wg którego nauka muzyki jest tym 

samym, co nauka języka, zatem muzyka i śpiew 

powinny towarzyszyć dziecku od dnia narodzin, 

a nawet już w trakcie życia płodowego. Inne 

projekty Companhia de Música Teatral 

przeznaczone dla rodziców z małymi dziećmi 

to BebéPlimPlim i Andakibebé. Muzyka zajmuje 

w nich szczególne miejsce jako wyraz potrzeby 

komunikowania się z innymi, potrzeby, z którą 

wszyscy rodzimy się i przemierzamy świat. 



Warsztaty dla małych dzieci 

i spektakl dla całej rodziny 

Andakibebé to spektakl dla dzieci od urodzenia do piątego roku życia, 

ich rodziców, dziadków i opiekunów. To więcej niż spektakl 

– to propozycja, jak komunikować się poprzez muzykę, teatr i ruch. 

Rozpoczynając od prostych gier i zabawnych sytuacji, które należą 

do uniwersum dziecięcych doświadczeń, pianista i pięciu wokalistów 

budują twórczą atmosferę, zachęcając publiczność do aktywności. 

Dominują działania muzyczne i teatralne. Najmłodsi zostają zaproszeni 

do wspólnej jazdy pociągiem Tutu, do tańczenia tanga „Orango-Tango”, 

do oglądania słońca ze Słonecznikiem. 

Warsztaty Andakibebé to doskonała lekcja dla rodziców, jak mądrze 

i zabawnie komunikować się z dzieckiem poprzez muzykę. Taka 

muzyczna rozmowa może być ciekawsza i bardziej pouczająca, niż 

ta prowadzona z użyciem najbardziej nawet wymownych słów. 

Dziecięcą wyobraźnię pobudzają serie animacji i obrazów wideo, 

kolorowe kostiumy i elementy scenografii, które zmieniają się podczas 

show. Forma i kolor zostały dobrane tak, by zainteresować nawet 

najmłodszych widzów. Muzyka jest niezwykle różnorodna; została 

skomponowana specjalnie dla potrzeb spektaklu z wykorzystaniem 

tradycyjnych melodii i rytmów zaczerpniętych z kultury portugalskiej. 

Andakibebé to projekt teatralno-muzyczny, opracowany 

z wykorzystaniem wiedzy na temat znaczenia edukacji muzycznej 

w rozwoju dzieci. Aktywność związana z muzyką wspiera rozwój 

najmłodszych w wielu różnych obszarach, także tych odległych od sztuki, 

jest jednak możliwa w pełni tylko przy aktywnym współudziale 

najbliższych opiekunów dzieci. 

Dlatego mam nadzieję, że spektakl zainspiruje rodziców i nauczycieli 

do twórczych działań w przedszkolu, szkole i w domu, że zainicjuje inne 

małe spektakle i wspólne muzyczno-teatralne zabawy. 

Dominika Jakubowska 

muzyk i pedagog, autorka cykli warsztatów dla dzieci „Odkrywcy Muzyki” 

i „Baby Boom Bum” w Filharmonii Łódzkiej 


22 maja 2010 / sobota / 17.30 • Sala Kameralna im. Henryka Czyża 

„Happy Jazz” 

Koncert dla rodzin z dziećmi do lat 6 

Wykonawcy 

Miłosz Gawryłkiewicz trąbka 

Artur Lawrenz perkusja 

Marek Marszałek saksofony 

Kuba Kujawa gitary 

Łukasz Borowiecki kontrabas 

Wokaliści Zespołu Fundacji 

Kreatywnej Edukacji 

Uczestnicy Międzynarodowego 

Seminarium Gordonowskiego 

Miłosz Gawryłkiewicz prowadzenie 

Miłosz Gawryłkiewicz trąbka 

Urodzony w 1979 r. w Poznaniu, ukończył studia 

na Wydziale Jazzu i Muzyki Rozrywkowej 

Akademii Muzycznej w Katowicach w klasie 

trębacza i kompozytora Piotra Wojtasika. 

Był uczestnikiem wielu autorskich seminariów 

gordonowskich. Jest stałym prowadzącym kursy 

gordonowskie. Współprowadził Europejskie 

Seminarium Gordonowskie oraz warsztaty 

na uczelniach wyższych. Wykłada na Wydziale 

Pedagogicznym Uniwersytetu Kazimierza 

Wielkiego w Bydgoszczy. Współpracuje między 

innymi z Orkiestrą Adama Sztaby, Orkiestrą 

Tomka Szymusia, Big Bandem Zbigniewa 

Namysłowskiego oraz El Jazz Big Band. 


22 maja 2010 / sobota / 17.30 • Sala Kameralna im. Henryka Czyża 

„Hapy Jazz”, szczęśliwe maluchy 

Koncert dla niemowląt – taka propozycja w programie filharmonii może 

wywołać zdziwienie: co tak małe dzieci są w stanie zrozumieć z wydarzeń 

dziejących się na estradzie, czy w ogóle potrafią docenić muzykę 

Odpowiedź na te pytania daje Teoria uczenia się muzyki autorstwa 

Edwina Eliasa Gordona, amerykańskiego muzyka jazzowego, pedagogia 

i psychologa muzyki, profesora na University of Carolina w Stanach 

Zjednoczonych. Teoria ta pozwala profesjonalnie i efektywnie kierować 

edukacją muzyczną małego dziecka, by mogło twórczo posługiwać się 

językiem muzyki. W oparciu o jej założenia organizowane są koncerty 

gordonowskie Fundacji Kreatywnej Edukacji. Jednym z nich jest właśnie 

„Happy Jazz”. 

Muzycy łączą śpiew wielogłosowy oraz elementy czysto rytmiczne 

z improwizacjami instrumentalnymi. W programie są standardy 

jazzowe, takie jak: St. James Infirmary Blues (pieśń ludowa), Yes Sir, 

That’s My Baby (W. Donaldson), Hit the Road Jack (R. Charles) 

czy Caravan (J. Tizol), wykonywane w stylu nowoorleańskim. Artyści 

nawiązują kontakt ze słuchaczami, zachęcając dzieci i rodzicami 

do aktywnego udziału w koncercie; można śpiewać, rytmizować, 

tańczyć czy choćby kołysać się do rytmu. W ten sposób staramy się 

zachęcić rodziny z dziećmi do wspólnego muzykowania, wzbogacić 

słownik muzyczny i sprawić, by wszyscy odkryli radość z tańca oraz 

tworzenia brzmień, melodii czy rytmów. Chcemy wychować przyszłych 

obywateli, aby potrafili korzystać z regionalnego, polskiego 

i międzynarodowego dorobku kulturowego. 

Muzyka od niemowlęctwa 

Po co uczyć dziecko muzyki od pierwszych chwil życia Bogactwo 

dźwięków można przyrównać do języka. Bez umiejętności porozumiewania 

się trudno nawiązywać relacje, rozwijać się intelektualnie. 

Czy rozumienie muzyki też jest nam potrzebne Wydawałoby się, 

że ta umiejętność nie jest aż tak istotna, zważywszy na ogrom innych, 

które należałoby posiąść w życiu. Jest to jednak myślenie złudne. 

Zauważmy, jak często muzyka nam towarzyszy w trakcie zwykłego 

dnia: w metrze, autobusie, restauracji, kinie, markecie... Jest jak kolejny 

język, który warto znać choćby z racji jego powszechnego występowania. 

Jego poznawanie można porównać z nauką mowy. 

W wieku dziecięcym odbywa się to w sposób naturalny, bez 

świadomości zasad gramatyki. Słowa otaczają dziecko z każdej strony: 

w postaci bezpośrednich wypowiedzi najbliższych osób, czytania bajek 

czy śpiewania piosenek. Niemowlę chłonie ten słowny materiał i zaczyna 

naśladować dźwięki. Powoli dochodzi do momentu przełamania kodu 

i tworzenia własnych zbitek słownych, by komunikować się z otoczeniem. 

Ten proces zaczyna się jeszcze w okresie prenatalnym, kiedy dziecko 

nasłuchuje odgłosów z otoczenia. 

W muzyce jest bardzo podobnie. Profesor Edwin E. Gordon opracował 

Teorię uczenia się muzyki, która pozwala efektywnie prowadzić 

najmłodszych przez muzyczny świat. Do ukończenia przez dzieci 

trzeciego roku życia należy się im szczególna uwaga: są w tym czasie 

najbardziej chłonne i ilość języków obcych, w tym muzyki, które są 

w stanie poznać, jest praktycznie nieograniczona. Dziecko powinno 

doświadczać bogatych i różnorodnych prezentacji muzycznych, 

zanim ukończy osiemnasty miesiąc życia, aby w nieco późniejszym 

wieku rozwinąć potrzebną do muzyki gotowość. 

W poznawaniu muzyki nie do zastąpienia są bezpośrednie 

doświadczenia; tak, jak język mowy przyswaja się najlepiej w czasie 

konwersacji, tak muzycznie najskuteczniej można rozwinąć się dzięki 

śpiewaniu czy rytmizowaniu. Prof. Gordon nakazuje kierować edukacją 

muzyczną dwutorowo: tonalnie – ukazując bogactwo skal (używając skal 

modalnych, uwypuklając skale jońską i eolską), oraz rytmicznie 

– poprzez prezentacje rytmów regularnych i nieregularnych, 

z podkreśleniem metrum dwu- i trójdzielnego. W tym procesie dziecko 

zauważa, że własne ruchy i paplanina nie pasują do muzyki dobiegającej 

z otoczenia. Wówczas często widzimy naszego malca zagłębionego 

w czynność „wpatrywania się audiacyjnego”: zastanawia się nad 

zachodzącym procesem, nieadekwatnością swoich reakcji. Dalej 

następuje poziom samoobserwacji: dziecko widzi brak koordynacji 

pomiędzy śpiewem a oddychaniem i pomiędzy śpiewnym recytowaniem 

a ruchem mięśni i oddychaniem. O gotowości do kształcenia formalnego 

świadczy opanowanie ciała, głosu i oddechu. Dziecko swobodnie 

wypowiada się muzycznie, improwizując motywy rytmiczne i tonalne. 

Jeśli proces uczenia się przebiegał prawidłowo, nasz mały muzyk będzie 

potrafił cieszyć się z własnej twórczości artystycznej i skupić na pogłębianiu 

swojego talentu, grając na instrumencie lub wyrażając muzykę w inny sposób. 

Jolanta Gawryłkiewicz 

prezes Fundacji Kreatywnej Edukacji, z zawodu muzyk, ekonomista i politolog 


23 maja 2010 / niedziela / 10.00/12.00 • Sala Koncertowa 

Spektakl muzyczny dla dzieci „Andakibebé” 

Wykonawcy 

Companhia de Música Teatral: 

Ana Paula Almeida 

Carlos Gomes 

Helena Rodrigues 

Isabel Gonçalves 

Jorge Leal 

Paulo Maria Rodrigues 

Jorge Leal reżyseria 

Paulo Maria Rodrigues dyrektor muzyczny i artystyczny 

Joana Quental obrazy 

~ 

Luis Miguel Girao wideo, światło i dźwięk 

Maria Gonzaga kostiumy 


23 maja 2010 / niedziela / 10.00/12.00 • Sala Koncertowa 

Widzowie i pedagodzy o przedstawieniach Companhia Música Teatral 

* * * 

Oglądaliśmy przedstawienie z niekłamanym podziwem, doceniając jego 

wartość zarówno muzyczną, jak i teatralną. Spektakl podziałał inspirująco 

na polskich studentów, nauczycieli i pedagogów. Przekonaliśmy się, że 

kształcenie z zakresu muzyki za pomocą metod związanych z teatrem 

może być bardzo efektywne, ale wymaga wyjątkowych umiejętności 

muzycznych. Aktorzy CTM niewątpliwie je posiadają. 

Ewa A. Zwolińska 

Uniwersytet w Bydgoszczy (o przedstawieniu Bebe Plim Plim) 

* * * 

Na moich oczach dział się cud: izolujący się do tej pory ludzie 

odnajdywali członków swoich rodzin, jednocząc się w większe 

społeczności, a gdy spektakl się kończył, nikt nie chciał wychodzić z sali: 

ludzie patrzyli na siebie nawzajem, rozmawiali i śpiewali, rozpromienieni 

i podekscytowani. To był teatr w jego najwspanialszym wymiarze, 

sięgającym tradycji antycznej: teatr, który poprzez sztukę buduje 

społeczeństwo i umacnia społeczne wartości. 

* * * 

Obserwuję działania CTM niemal od początku. Ta niesłychanie 

innowacyjna i twórcza grupa artystów – kompozytorów, pisarzy, aktorów, 

śpiewaków, tancerzy, muzyków, artystów sztuk komputerowych 

– przyczynia się znacząco do rozwoju sztuki wykonawczej w teatrze. 

Rolf Gehlhaar DrLitt 

* * * 

Przedstawienia CTM reprezentują poziom międzynarodowej 

doskonałości. Bez wątpienia plasują się na czele współczesnych 

artystycznych działań, które powstają z myślą o małych dzieciach. 

Edwin Gordon 

Anthony Martin 

Uniwersytet Stanfordzki (o przedstawieniu Bebe Plim Plim w Teatro Aveirense) 

* * * 

Companhia de Música Teatral uczyniła coś wspaniałego. To rewelacja 

dla psychologów rozwojowych, aktorów i muzyków, to dowód, 

że kreatywność artystyczna jest niezbywalną potrzebą ludzkich istot 

i siłą napędową edukacji. 

Colwyn Trevarthen 

profesor psychologii rozwojowej, Uniwersytet w Edynburgu 


24 maja 2010 / poniedziałek / 19.00 • Sala Koncertowa 

Nadzwyczajny recital fortepianowy „Wokół Chopina” 

Wykonawca 

Emanuel Ax fortepian 



Sonata C-dur op. 2 nr 3 

Allegro con brio 

Adagio 

Scherzo. Allegro 

Allegro assai 

Kaaija Saariaho (*1952) 

„Ballade for Manny” 


XXVI Sonata Es-dur op. 81a „Les Adieux” („Pożegnanie”) 

Das Lebewohl. Adagio 

Abwesenhelt. Andante espressivo 

Das Wiedersehen. Vivacissimamente 

przerwa 


Polonez-Fantazja As-dur op. 61 

Mazurek e-moll op. 41 nr 1 

Mazurek C-dur op. 24 nr 2 

Mazurek c-moll op. 56 nr 3 

Thomas Ades ` (*1971) 

3 mazurki op. 27 

Fryderyk Chopin 

II Scherzo b-moll op. 31 



Emanuel Ax fortepian 

Słynny pianista od wielu lat intensywnie 

koncertuje, zarówno solo, jak i w zespołach. 

W jego repertuarze, obok dzieł W. A. Mozarta, 

L. van Beethovena i F. Chopina, znajduje się wiele 

utworów współczesnych, m.in. J. Adamsa, 

M. Tippetta, P. Hindemitha. W 2002 r. w Carnegie 

Hall dokonał prawykonania głośnego Koncertu 

fortepianowego Zmartwychwstanie 

K. Pendereckiego, rok później – napisanego 

specjalnie dla niego koncertu Extremity of Sky 

Melindy Wagner. Ax koncertuje także w duecie 

z wiolonczelistą Yo-Yo Ma oraz w kwartecie 

fortepianowym z Yo-Yo Ma, Isaakiem Sternem 

(zm. 2001) i Jamie Laredo. W sezonie 2005/2006 

jako solista Filharmoników Berlińskich 

występował pod batutą Sir Simona Rattle’a; 

następnie był solistą Filharmoników 

Nowojorskich, biorąc udział w programach 

prezentujących dzieła W. A. Mozarta i R. Straussa. 

Od 1987 r. jest związany wyłącznym kontraktem 

z firmą fonograficzną Sony Classical Records. 

Jest laureatem siedmiu nagród Grammy. 

Światową sławę przyniosło mu zwycięstwo 

w pierwszej edycji Międzynarodowego Konkursu 

Pianistycznego im. Artura Rubinsteina 

w Tel Awiwie w 1974 r. Pięć lat później otrzymał 

Avery Fisher Prize w Nowym Jorku. Ax, 

urodzony w 1949 r. we Lwowie w rodzinie 

żydowskiej, w wieku ośmiu lat przeniósł się 

z rodzicami do Warszawy. W 1959 r. rodzina 

wyemigrowała do Kanady, a stamtąd do Stanów 

Zjednoczonych. Ax studiował w Juilliard School 

of Music pod kierunkiem Mieczysława Munza. 

Obecnie jest wykładowcą tej uczelni. W 1970 r. 

przyjął obywatelstwo amerykańskie. Jego żona, 

Yoko Nozaki, również jest pianistką. 



Refleksje Chopinowskie i nie tylko 

Ludwig van Beethoven pisał sonaty fortepianowe przez całe życie 

i do dziś jego dzieło jest podstawą repertuaru wielu światowej sławy 

pianistów. Za pierwszą wirtuozowską sonatę w jego dorobku uznawana 

jest Sonata fortepianowa C-dur op. 2 nr 3, którą uważa się jednocześnie 

za najbardziej udaną z opusu. Powstała w pierwszych latach pobytu 

kompozytora w Wiedniu; młody Beethoven przybył tam w 1792 r., 

by studiować u Josepha Haydna. W tym okresie zajmował się głównie 

twórczością fortepianową; starał się zaistnieć w życiu muzycznym 

Wiednia również jako pianista i często grywał koncerty. 

Sonata C-dur powstała w 1795 r., po raz pierwszy zaś została wykonana 

na jednym z porannych koncertów u ks. Karla Lichnowskiego 

(jemu została poświęcona w późniejszych latach jedna z najbardziej 

znanych sonat Beethovena, Patetyczna op. 13). Już od pierwszych taktów 

słychać, że Sonata fortepianowa C-dur została napisana pod wpływem 

J. Haydna i W. A. Mozarta, temu pierwszemu zresztą została dedykowana. 

Składa się z czterech tradycyjnie ukształtowanych części. Był to okres, 

kiedy indywidualny styl kompozytora jeszcze się nie wykształcił, a w jego 

muzyce odzywały się wpływy stylistyczne wielkich poprzedników. Choć 

od nich przejął schematy formalne, zaczął je wypełniać swoimi 

pomysłami oraz całkiem innymi środkami. 

Na tle innych utworów z tego okresu Sonata wyróżnia się przede 

wszystkim wirtuozerią, dzięki której zbliża się do formy koncertu 

wirtuozowskiego. Pierwsza cześć (Allegro con brio) charakteryzuje się 

zróżnicowanym materiałem; posiada typową budowę allegra sonatowego 

z dwoma tematami. Dłuższa koda, która zaczyna się po kadencji, 

prowadzi do błyskotliwego finału. Spokojna, niezwykle wzruszająca 

druga część (Adagio) oparta jest na trzech tematach. Część trzecia 

to błyskotliwe scherzo (Allegro), czwarta zaś (Allegro assai) jest pełnym 

uroku i wirtuozerii skrzyżowaniem formy sonatowej i ronda. Sonata 

fortepianowa C-dur op. 2 nr 3, choć to dzieło młodego kompozytora, 

jest utworem niezwykle wymagającym wobec pianisty, pod względem 

trudności i rozmiarów często porównywanym z Sonatą Waldsteinowską, 

powstałą dziesięć lat później. 

Sonata fortepianowa Es-dur op. 81a Beethovena, znana jako sonata 

Les Adieux, powstała w latach 1809–1810. Zadedykowana została 

mecenasowi i przyjacielowi kompozytora, arcyksięciu Rudolfowi 

Habsburgowi. W 1809 r., gdy Napoleon Bonaparte zbliżył się z wojskami 

do Wiednia, w obawie przed nim większość wiedeńskiej arystokracji 

pospiesznie opuściła miasto. Wśród tych, którzy wyjechali, był również 

przyjaciel i patron kompozytora – arcyksiążę Rudolf Habsburg. 

Beethoven, który pozostał samotny w Wiedniu, bardzo cierpiał, i to nie 

tylko z powodu doskwierającej samotności, ale również nasilających się 

problemów ze zdrowiem – jego coraz bardziej pogarszający się słuch źle 

znosił dochodzące z oddali odgłosy wystrzałów armatnich. 

Choć Sonata posiada programowy tytuł oraz nazwy części, nie 

reprezentuje jednak programowości rozumianej dosłownie; sugestie treści 

pojawiają się tu na tej samej zasadzie, co w Symfonii Pastoralnej op. 68: 

jest to bardziej muzyczna próba odmalowania uczuć niż typowa 

programowość. Utwór składa się z trzech części, zatytułowanych: 

Pożegnanie, Nieobecność oraz Powrót. Nad pierwszymi dźwiękami 

głównego tematu widnieje słowo Lebewohl (z języka niemieckiego: „Żegnaj”). 

* * * 

Polonez-Fantazja As-dur op. 61 Fryderyka Chopina, opublikowana 

trzy lata przed śmiercią kompozytora, rozpoczyna się rozbudowanym, 

utrzymanym w marzycielskim nastroju, melancholijnym wstępem. 

Pod względem budowy dzieło bardziej zbliżone jest do formy ballady 

czy fantazji niż poloneza. Wraz z dwoma poprzedzającymi je ostatnimi 

polonezami kompozytora (op. 44 oraz op. 53) Polonez-Fantazja określany 

jest jako „poemat taneczny” i wykracza poza czystą kategorię tego 

gatunku. W każdym z trzech ostatnich polonezów, choć na inny sposób, 

Chopin rezygnuje ze stosowanego wcześniej modelu tańca i odchodzi 

w stronę formy swobodnej, w której nadrzędnym czynnikiem staje się 

ekspresja. 

W Scherzu b-moll op. 31 kompozytor nawiązał do jednego z dwóch 

wykształconych wcześniej typów scherza. Pierwszy z nich, uprawiany 

przez Schuberta czy Mendelssohna, był to typ żartobliwy, radosny, lekki 

– w przeciwieństwie do drugiego, związanego ze sferą demoniczności 

i fantastyką. Ten właśnie drugi typ podjął Chopin, jednocześnie nadając 

mu nowe cechy – zdecydowanie większe rozmiary i, co za tym idzie, 

również bogatszą treść, zmienność nastrojów, dramatyczny charakter 

oraz kontrasty dynamiczne. 

Mazurki to obok polonezów najbardziej „polskie” z utworów Chopina. 

Komponował je niemal przez całe życie, od około 1825 r. (pierwsze 



mazurki zostały wydane w Warszawie, gdy Chopin miał zaledwie 15 lat) 

aż do 1849 r. Jak twierdzi Józef M. Chomiński, 57 mazurków, w tym 

41 opublikowanych, to nic innego, jak tylko „wyraz tęsknoty Chopina za 

krajem rodzinnym”. W istocie, miniatury te dla kompozytora były jedną 

z najbardziej osobistych form muzycznej wypowiedzi. 

Emanuel Ax znany jest nie tylko jako wybitny interpretator dzieł 

Beethovena i Chopina, ale również jako wykonawca muzyki nowszej. 

Współcześni kompozytorzy chętnie piszą dla niego utwory. Wśród nich 

jest fińska kompozytorka Kaija Saariaho, która w lipcu 2005 r. napisała 

Ballade for Manny na specjalną prośbę pianisty. 

Podczas recitalu Emanuel Ax wykona również Trzy mazurki op. 27 

brytyjskiego kompozytora Thomasa Adesa. ` Pomimo że pierwsze sukcesy 

Ades ` odnosił jako pianista (został laureatem II nagrody w konkursie 

BBC Young Musician of the Year w 1989 r.), jego domeną okazała się 

kompozycja. Po Chopinie niewielu kompozytorów odważyło się sięgnąć 

po gatunek mazurka, zwłaszcza wśród twórców zagranicznych. Thomas 

Ades ` w swoich kompozycjach starał się nawiązać do utworów wielkiego 

poprzednika. Podobieństwo do nich jest bardzo wyraźne, zwłaszcza 

w rytmice, metryce, zmianach tempa, charakterystycznym dla Chopina 

rubato oraz specyficznych powtarzalnych strukturach, właściwych 

muzyce ludowej. Trzy mazurki miały swoją premierę 10 lutego 2010 r. 

podczas recitalu Axa w Carnegie Hall. 

Joanna Staszewska 

studentka Wydziału Teorii Muzyki i Wydziału Fortepianu 

Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi 

SEZON ARTYSTYCZNY Fryderyk 2009/10 Chopin 73


Koncert muzyki kameralnej 

Koncert współorganizowany z łódzkim oddziałem Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków 

Wykonawcy 

Joanna Kaczmarska-Bieżyńska fortepian 

Stanisław Kierner baryton 

Beata Cywińska fortepian 


Franz Schubert (1797–1828) 

Sonata fortepianowa B-dur D960 

1. Molto moderato 

2. Andante sostenuto 

3. Scherzo: Allegro vivace con delicatezza 

4. Allegro ma non troppo 

Aleksandr Skriabin (1872–1915) 

II Sonata-Fantazja gis-moll op. 19 

Andante 

Presto 

przerwa 

Franz Schubert (1797–1828) 

„An die Musik” op. 88 nr 4 D547 

do słów Franza von Schobera 

„Sobowtór” („Der Doppelgänger”) op. 4 nr 3 D 957/13 

do słów Heinricha Heinego 


„Dwaj grenadierzy” („Die Beiden Grenadiere”) op. 49 nr 1 

do słów Heinricha Heinego 

Stanisław Moniuszko (1819–1872) 

„Stary kapral” 

do słów Pierre-Jeana de Béranger 



Joanna Kaczmarska-Bieżyńska 

fortepian 


„Wojak” op. 74 nr 10 

do słów Stefana Witwickiego 

„Leci liście z drzewa” op. 74 nr 17 

do słów Stefana Witwickiego 

Karol Szymanowski (1882–1937) 

„Łabędź” op. 7 do słów Wacława Berenta 

Zygmunt Krauze 

Pieśni do słów Tadeusza Różewicza 

„Moje ciało” 

„Księżyc świeci” 

„Róża to kwiat” 

W jej repertuarze znajdują się arcydzieła klasyki 

fortepianowej oraz utwory współczesne. 

Wykonuje kompozycje solowe i kameralne. 

Współpracuje z wieloma znanymi artystami, 

m.in. z pianistką Joanna Przybylską (jako duet 

fortepianowy), mezzosopranistką Agnieszką 

Makówką-Saciuk, flecistami Urszulą Janik 

i Krzysztofem Malickim oraz skrzypkiem 

Jarosławem Pietrzakiem. Koncertuje w Polsce 

i za granicą. Występowała w Niemczech, Francji, 

Rosji, Estonii i na Łotwie. Wielokrotnie 

występowała podczas koncertów z cyklu 

„Musica Moderna” w łódzkiej Akademii 

Muzycznej. Dokonała nagrań utworów łódzkiego 

kompozytora współczesnego B. K. Przybylskiego. 

Nagrała również płytę z sonatami 

L. van Beethovena i F. Schuberta. Jest absolwentką 

Akademii Muzycznej w Łodzi (dyplom 

z wyróżnieniem w klasie fortepianu 

prof. Tadeusza Chmielewskiego). Jest laureatką 

I nagrody w konkursie pianistycznym 

im. J. S. Bacha w Łodzi (1985) oraz II nagrody 

(I nagrody nie przyznano) na Międzynarodowym 

Konkursie Muzyki Kameralnej w kategorii tria 

fortepianowego w Łodzi (1989). W 1989 r. 

otrzymała stypendium Ministerstwa Kultury 

i Sztuki. Wielokrotnie brała udział w kursach 

interpretacji muzycznej, gdzie pracowała 

pod kierunkiem takich pedagogów, jak: Wiktor 

Mierżanow, Andrzej Jasiński i Rudolf Kerer. 



Stanisław Kierner baryton 

Wykonuje główne partie m.in. w Raju utraconym 

K. Pendereckiego, Królu Rogerze K. Szymanowskiego 

oraz Henryku VI na łowach K. Kurpińskiego. 

W zeszłym roku został finalistą Międzynarodowego 

Konkursu i Festiwalu Operowego organizowanego 

przez francuską telewizję Mezzo w Szeged 

na Węgrzech. Jest laureatem Międzynarodowego 

Konkursu Sztuki Wokalnej im. Ady Sari 

w Nowym Sączu, Konkursu Polskiej Pieśni 

Artystycznej im. E. Kossowskiego w Warszawie 

oraz Międzynarodowego Konkursu Kameralnego 

im. K. Bacewicza w Łodzi. Występował w Teatrze 

Narodowym La Monnaie w Brukseli, w Sankt 

Petersburgu, w Szwedzkim Radiu w Sztokholmie, 

radiu MUSIQ3 w Belgii, radiu France Musique 

w Paryżu, Palais des Beaux-Arts w Brukseli 

oraz Wigmore Hall w Londynie. Brał udział 

w międzynarodowych festiwalach muzycznych 

we Francji, Niemczech, Rosji, Belgii i na Węgrzech. 

Występował na Międzynarodowym Festiwalu 

i Kursach istrzowskich w Verbier w Szwajcarii 

(2006). Ukończył łódzką Akademię Muzyczną 

w klasie śpiewu (prof. W. Zalewskiego) i fortepianu 

(prof. M. Koreckiej-Soszkowskiej). Odbył 

podyplomowe studia wokalne w Narodowym 

Konserwatorium Paryskim w klasie 

prof. Mireille Alcantary. Był stypendystą programu 

stypendialnego „Młoda Polska” oraz laureatem 

statuetki „Łódzka Eureka”. Debiutował w 2002 r. 

jako Don Alfonso w Cosí fan tutte W. A. Mozarta 

w międzynarodowym projekcie operowym 

„Opera Island” w Teatrze w Röenne (Dania). 

Jest stypendystą Fundacji Królowej Elżbiety 

w Belgii, gdzie kształcił się w Studiu Operowym 

przy Teatrze Narodowym La Monnaie w Brukseli 

pod kierunkiem José van Dama. 

Beata Cywińska fortepian 

Koncertowała m.in. w Niemczech, Francji, 

Hiszpanii, Austrii. Nagrywała dla PR i TV, a także 

dla radia i telewizji holenderskiej. W 2007 r. dała 

recital na zaproszenie Międzynarodowej Fundacji 

Muzycznej im. Artura Rubinsteina w Łodzi 

w cyklu „Łódzcy pianiści w hołdzie Arturowi 

Rubinsteinowi”. Pracuje w Akademii Muzycznej 

w Łodzi na stanowisku profesora nadzwyczajnego; 

jej studenci zdobywają nagrody na krajowych 

i międzynarodowych konkursach muzycznych. 

Od lat studenckich Cywińska uprawia muzykę 

solową i kameralną. Jako kameralistka 

współpracowała z Jugend Festspieltreffen 

w Bayreuth. Zagrała wiele koncertów 

z wybitnymi artystami (m.in. z Paulosem Raptisem, 

Terry Ellen Rhodes). Z Paulem Henrym 

Lacrambe dała kilka recitali na Festiwalu Gwiazd 

w Międzyzdrojach w 1997 r. W 1985 r. otrzymała 

wyróżnienie w Ogólnopolskim Konkursie Muzyki 

Kameralnej w kategorii duetów, a w 1988 r. 

została finalistką Międzynarodowego Konkursu 

„Grandi Virtuosi” im. N. Zabalety w San 

Sebastian. Współpracowała z Ambasadą Francji 

w Warszawie i Ośrodkiem Alliance Française 

w Łodzi, promując muzykę francuską. Bierze 

udział w cyklach koncertów propagujących 

muzykę kompozytorów polskich w krajach 

sąsiadujących. W 1985 r. ukończyła 

z wyróżnieniem studia w Akademii Muzycznej 

w klasie fortepianu prof. Zbigniewa Lasockiego. 

Na kursach mistrzowskich w Dusznikach, 

Weimarze i Pradze pracowała pod kierunkiem 

prof. prof.: F. Raucha, L. Hoffmanna, R. Baksta. 

W latach 1991–1992 kształciła się pod 

kierunkiem prof. B. Ringeissena w Paryżu. 



Koncert dyplomantów Akademii Muzycznej 


Wykonawcy 

Dyplomanci Akademii Muzycznej 

im. G. i K. Bacewiczów w Łodzi: 

Patrycjusz Parnowski klarnet 

Olga Maroszek alt 

Patrycja Kujawa sopran 

Agnieszka Kołodziej wiolonczela 

Sylwia Michalik fortepian 

Radosław Stefański fortepian 






Wolfgang Amadeus Mozart (1756–1791) 

Koncert klarnetowy A- dur KV 622 

Adagio (cz. II) 

Allegro (cz. III) 

Gioachino Rossini (1792–1868) 

Recytatyw i Aria Tankreda „Oh, patria / Di tanti palpiti” z opery „Tankred” 

Anton Dvořák (1841–1904) 

Aria Rusałki „Mesicku na nebi” z opery „Rusalka” („Rusałka”) 

Piotr Iljicz Czajkowski (1840–1893) 

Wariacje rococo na wiolonczelę i orkiestrę op. 33 

przerwa 

César Franck (1822–1890) 

Wariacje symfoniczne 

Siergiej Rachmaninow (1873–1943) 

Rapsodia na temat Paganiniego op. 43 



Patrycjusz Parnowski klarnet 

W 2005 r. ukończył klasę klarnetu Ryszarda 

Ryczla w Szkole Muzycznej II st. im. S. Moniuszki 

w Łodzi. Obecnie jest studentem piątego roku 

w Akademii Muzycznej w Łodzi w klasie klarnetu 

Ryszarda Ryczla i as. Roberta Stefańskiego. 

Swoje umiejętności doskonalił na kursach 

mistrzowskich u takich artystów, jak: Florent 

Héau, António Saiote, Arkadiusz Adamski, 

Roman Widaszek, Aleksander Romański, 

Wojciech Mrozek, Andrzej Janicki czy 

Mieczysław Stachura. Brał udział w polskich 

i międzynarodowych konkursach wykonawczych. 

Jego najważniejsze osiągnięcia to: III miejsce 

w I Makroregionalnym Konkursie Interpretacji, 

II miejsce w kategorii „zespoły” w VII Festiwalu 

Klarnetowym w Piotrkowie Trybunalskim, 

wyróżnienie w III Zachodniopomorskim 

Festiwalu Klarnetowym w kategorii „zespoły 

kameralne” oraz wyróżnienie w kategorii 

„zespoły” w VIII Festiwalu Klarnetowym 

w Piotrkowie Trybunalskim. Parnowski urodził 

się w 1983 r. 

Olga Maroszek alt 

Zadebiutowała w 2009 r. w łódzkim 

Teatrze Wielkim tytułową rolą w studenckim 

przedstawieniu opery Juliusz Cezar G. F. Haendla 

pod dyrekcją Paula Esswooda, w reżyserii Artura 

Stefanowicza. Ma w repertuarze pieśni, arie oraz 

utwory oratoryjno-kantatowe. Wykonuje m.in. 

Oratorium na Boże Narodzenie C. Saint-Saënsa, 

Stabat Mater M. Sawy, Mszę Koronacyjną C-dur 

W. A. Mozarta oraz Stabat Mater G. B. Pergolesiego. 

Jako solistka współpracuje z łódzkimi chórami, 

m.in. Stowarzyszeniem Śpiewaczym 

im. S. Moniuszki oraz Stowarzyszeniem 

Śpiewaczym „Echo”. Od dwóch lat współpracuje 

z łódzkim kompozytorem Rafałem Gzellą. 

W ubiegłym roku z pianistką Elżbietą Tyszecką 

nagrała płytę z pieśniami polskich kompozytorów. 

Od 2005 r. jest studentką Wydziału Wokalno- 

-Aktorskiego Akademii Muzycznej w Łodzi 

w klasie prof. Krystyny Rorbach, wcześniej 

ukończyła studia pedagogiczne na Uniwersytecie 

Łódzkim. Brała udział w wielu kursach 

mistrzowskich, m.in. u: Piotra Łykowskiego, 

Artura Stefanowicza, Laurenta Pillota oraz 

w kursie fonetyki języków obcych w śpiewie 

prowadzonym przez Esther de Bros. 

Na XIII Międzynarodowym Konkursie Sztuki 

Wokalnej im. Ady Sari w 2009 r. zdobyła nagrodę 

specjalną od Giuseppe Giacominiego. 

W tym roku zdobyła I nagrodę oraz wyróżnienie 

za najlepsze wykonanie pieśni F. Chopina 

na XII Międzyuczelnianym Konkursie „W kręgu 

słowiańskiej muzyki wokalnej” w Katowicach. 

W bieżącym roku akademickim jest stypendystką 

Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 

Urodzona w 1980 r. 



Patrycja Kujawa sopran 

Ukończyła Państwowe Liceum Muzyczne 

im. Henryka Wieniawskiego w Łodzi w klasie 

skrzypiec Izabeli Stachlewskiej. Obecnie jest 

studentką piątego roku Akademii Muzycznej 

w Łodzi w klasie śpiewu solowego ad. dr hab. 

Jolanty Gzelli. W kwietniu 2009 r. zadebiutowała 

rolą Królowej Nocy w studenckim przedstawieniu 

Czarodziejski flet W. A. Mozarta pod batutą 

Dariusza Mikulskiego. W grudniu ubiegłego roku 

wystąpiła na scenie Teatru Wielkiego w Łodzi 

w roli Kleopatry w studenckim spektaklu 

Juliusz Cezar G. F. Händla w reżyserii 

Artura Stefanowicza pod kierownictwem 

muzycznym Paula Esswooda. Jest finalistką 

XII Międzyuczelnianego Konkursu „W kręgu 

słowiańskiej muzyki wokalnej” w Katowicach 

(2010). Uczestniczyła w mistrzowskich kursach 

wokalnych u takich artystów, jak: 

prof. Piotr Łykowski, dr Artur Stefanowicz 

oraz Olga Pasiecznik. Bierze udział w licznych 

koncertach i audycjach. Wykonuje poezję 

śpiewaną z muzyką Rafała Gzelli do tekstów 

poetów polskich. Posiada szeroki repertuar, 

zawierający pieśni kompozytorów romantycznych 

i współczesnych, arie koncertowe, koloraturowe, 

klasyczne i romantyczne. 

Agnieszka Kołodziej wiolonczela 

Jest studentką piątego roku Akademii Muzycznej 

w Łodzi w klasie prof. Stanisława Firleja oraz 

Konserwatorium Królewskiego w Brukseli 

w klasie prof. Jeroena Reulinga. Jest laureatką 

wielu konkursów, m.in.: Konkursu im. Peggy 

Gordon w Baltimore oraz „5 Towns Art” 

w Nowym Jorku. W 2008 r. otrzymała Prix 

Edmont Baert i I nagrodę na wiolonczelowym 

konkursie w Brukseli. Występowała na 

festiwalach i seminariach, m.in. Piatigorsky 

Seminar w Los Angeles, Muzycznym Festiwalu 

Carla Orffa we Włoszech, Festiwalu Muzyki 

Kameralnej Schiermonikoog w Holandii oraz 

na festiwalach w Żaganiu, Łańcucie, Nowym 

Sączu. W 2007 r. została wytypowana przez 

Europejskie Centrum Muzyki Krzysztofa 

Pendereckiego do wzięcia udziału w „Spotkaniu 

z Mistrzem”. Współpracowała z takimi 

wiolonczelistami, jak: Gary Hoffman, Natalia 

Gutman, Nathaniel Rosen, Michael Flaksman 

czy Ivan Monighetti. Z wybitnym skrzypkiem 

Philippe’em Graffinem ma wystąpić na 

Międzynarodowym Festiwalu w Apeldoorn 

w Holandii oraz festiwalu „Consonances” 

we Francji. Podczas festiwalu „Music 10” 

w Blonay w Szwajcarii wystąpi z amerykańskim 

zespołem Blackbirds, a z Narodową Orkiestrą 

Belgijską będzie grała w finale Międzynarodowego 

Konkursu Królowej Elżbiety w Brukseli. 

Wielokrotnie otrzymała stypendium Ministra 

Kultury i Sztuki, stypendium Młoda Polska, 

Merit Gold Award w Baltimore, stypendium 

Marszałka Województwa Łódzkiego. Gra 

na instrumencie J. B. Vuillaume wypożyczonym 

z kolekcji instrumentów Konserwatorium 

Królewskiego w Brukseli. 



Sylwia Michalik fortepian 

Naukę gry na fortepianie rozpoczęła w wieku 

sześciu lat w klasie Celiny Hellerowej 

w Państwowej Szkole Muzycznej I i II st. 

im. F. Chopina w Opolu. Obecnie jest studentką 

piątego roku Akademii Muzycznej w Łodzi 

w klasie fortepianu prof. Anny Wesołowskiej-Firlej 

i kameralistyki prof. Bogusława Pikały. 

W 2004 r. otrzymała stypendium w Królewskim 

Konserwatorium Muzycznym w Brukseli w klasie 

prof. Jean-Clauda Vanden Eydena. Brała udział 

w wielu kursach mistrzowskich. Jest stypendystką 

Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 

oraz laureatką wielu konkursów, m.in.: 

Międzynarodowego Konkursu Muzycznego 

w Kroměříž (Czechy, 2007, I nagroda), 

Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego 

w Rzymie (2003, III nagroda), Ogólnopolskiego 

Konkursu Muzyki Kameralnej w Częstochowie 

(2003, II nagroda). Urodzona w 1986 r. 

Radosław Stefański fortepian 

Ukończył PSM I stopnia w Zgierzu w klasie 

fortepianu Barbary Gajur oraz PSM II stopnia 

im. S. Moniuszki w Łodzi w klasie fortepianu 

prof. Beaty Cywińskiej. Obecnie studiuje 

na piątym roku Akademii Muzycznej w Łodzi 

w klasie prof. Beaty Cywińskiej. Jest laureatem 

wielu konkursów, m.in.: XVI Międzynarodowego 

Konkursu Muzyki Kameralnej im. Kiejstuta 

Bacewicza w Łodzi (2007, II nagroda), 

IX Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego 

im. Aleksandra Skriabina w Paryżu (2009, 

II nagroda), XI Międzynarodowego Konkursu 

Muzycznego „Pietro Argento” w Gioia del Colle 

we Włoszech (2008, III nagroda i medal 

w kategorii fortepian solo oraz III nagroda 

i medal w kategorii zespołów kameralnych) 

oraz IX edycji European Grand Prize of Music 

„Mendelssohn Cup” w Taurisano we Włoszech 

(2009, II nagroda i medal w kategorii fortepian 

solo oraz II nagroda i medal w kategorii duetów 

fortepianowych). Jest stypendystą Ministra 

Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2008/2009, 

2009/2010) oraz stypendium Zarządu 

Województwa Łódzkiego za szczególne 

osiągnięcia artystyczne. Urodzony w 1986 r. 

w Łodzi. 





Na majówkę, na wędrówkę 

Warsztaty muzyczne dla dzieci w wieku 4–8 lat i koncert 

Odkrywcy muzyki 

Projekt realizowany przez Filharmonię Łódzką i Polskie Towarzystwo 

Carla Orffa pod kierunkiem pani Uli Smoczyńskiej 

z „Domowego Przedszkola”. 

Na koncert zapraszamy wszystkich: dużych, małych, 

malusieńkich i całkiem wyrośniętych, 

a na warsztaty zapraszamy dzieci w wieku 4–8 lat. 

Grupa Zielonych: Dzieci w wieku 4–5 lat 

Grupa Czerwonych: Dzieci w wieku 5–6 lat 

Grupa Niebieskich: Dzieci w wieku 7–8 lat 

Warsztaty muzyczne rozpoczynają się o godzinie 11.00, 

a koncert o godzinie 12.30. 

Podczas koncertu wystąpią: 

Mali i duzi Odkrywcy Muzyki 

Malina Sarnowska prowadzenie koncertu 

W maju pachną kwiaty, zielenią się ogrody, a słońce grzeje tak przyjemnie, 

że żal siedzieć w domu. Po tygodniu spędzonym w przedszkolu, 

szkole czy pracy każdy czeka z niecierpliwością na weekend. 

A w weekend – koniecznie majówka! Najlepiej piesza, z plecakiem pełnym 

piosenek. Dlatego majowy odcinek „Odkrywców Muzyki” nosi tytuł 

„Na majówkę, na wędrówkę”. Zabierzemy Was na ciekawą majową wycieczkę 

muzyczną. Przygrywać będziemy sobie na instrumentach, które 

własnoręcznie wykonaliście. 

To już ostatnie spotkanie Odkrywców z Muzyką w tym sezonie artystycznym. 

Dziękuję Wam za wspólną zabawę podczas warsztatów i za 

udział w koncertach. Rodzicom, szczególnie dzieci z grupy najmłodszej, 

dziękuję za pomoc w realizowaniu warsztatów. 

Kochani Odkrywcy, życzę Wam i Waszym Rodzinom wspaniałego lata i słonecznych 

podróży. Mam nadzieję, że po wakacjach spotkamy się znowu. 

Do zobaczenia! 

Dominika Jakubowska 

Przypominamy, że dla komfortu uczestników i efektywności 

pracy z dziećmi grupy warsztatowe mają ograniczoną ilość 

miejsc. Udział w warsztatach jest zagwarantowany jedynie 

pod warunkiem wcześniejszej rezerwacji miejsca. Można to 

zrobić telefonicznie (tel. +42 664 79 79) lub osobiście w kasie 

biletowej Filharmonii Łódzkiej. 

UWAGA: 

Organizatorzy biorą odpowiedzialność za bezpieczeństwo 

małych Odkrywców podczas warsztatów i koncertu, 

a nie podczas przerw. 

odkrywcymuzyki@filharmonia.lodz.pl


Słoneczne życzenia 

Koncert dla dzieci w wieku 4–13 lat 

Wykonawcy 

Iwo Orłowski prowadzenie 

Marcin Wojsznarowicz puzon, tuba 

Sebastian Raj fortepian 

Aleksandra Chrapowicka prezentacje multimedialne 

Dzieci z Przedszkola Miejskiego nr 123 w Łodzi 

Laureaci Dziecięcego Konkursu Recytatorskiego 

Laureaci XVI Przeglądu Piosenki o Łodzi 

„Mały Chór Wielkich Serc” pod kierunkiem o. Piotra Kleszcza 

Zespół Piosenki i Tańca „Anilana” 

W programie m.in. wiersze o Chopinie oraz widowisko Nieznośna 

wnuczka. 

Dajcie dzieciom słońce, 

całe słońce z nieba, 

żeby mogły tańczyć, 

żeby mogły śpiewać! 

Wanda Chotomska 

Moi Drodzy! 

Tańca i śpiewu w tym programie „nutkowym” będzie wyjątkowo dużo. Czy 

domyślacie się, dlaczego Parę dni temu składaliśmy życzenia najukochańszym 

Mamom, a za dwa dni czeka nas święto radości, czyli Dzień Dziecka. 

Na tę okazję specjalny program przygotowały dzieci z Przedszkola Miejskiego 

nr 123. Przywitajcie je gorąco, bo będzie to ich debiut na estradzie 

Filharmonii. 

„Mały Chór Wielkich Serc” występował na „Spotkaniu z Nutką” w grudniu 

i spodobał się tak bardzo, że na życzenie najmłodszych melomanów zaprosiłam 

go do nas ponownie. Dzień przed naszym koncertem, w sobotę, chórzyści 

pod dyrekcją ojca Kleszcza wystąpią w Toruniu, a w niedzielę z przyjemnością 

powitamy Ich, rozśpiewanych, u nas. 

Zespół „Anilana” – również przyjęty ostatnio w Filharmonii entuzjastycznie – 

przygotował nowe widowisko taneczno-muzyczne pt. Nieznośna wnuczka. 

„Anilana” obchodzi w tym miesiącu 40. rocznicę działalności. Przez te lata 

zespół dał wiele występów w kraju i za granicą, wszędzie otrzymując pozytywne 

recenzje. 

Zobaczycie także laureatów Konkursu Recytatorskiego dla Dzieci. Występ 

w majowym „Spotkaniu z Nutką” to nagroda dla nich od Filharmonii. Tematem 

konkursu, zorganizowanego przez Miejską Bibliotekę Łódź Górna, były 

wiersze Wandy Chotomskiej. Powitamy również zwycięzców Przeglądu Piosenki 

o Łodzi, zapoczątkowanego szesnaście lat temu przez Towarzystwo 

Wiedzy Powszechnej. 

Uwadze Rodziców szczególnie polecam stoisko wydawnictwa „Literatura”. 

Kupując kolorowe, ciekawe książeczki, sprawicie swym dzieciom wiele radości 

z okazji Ich święta. 

Serdecznie zapraszam na majowy koncert, życząc wesołej zabawy. 

(+48 42) 664 79 90 

Elżbieta Chmielewska 

autorka cyklu 


Zespoły Filharmonii Łódzkiej

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina 

Daniel Raiskin dyrygent-szef orkiestry 

Marcin Wolniewski dyrygent-asystent 

pierwsze skrzypce 

Maciej Łabecki koncertmistrz 

Tomasz Gołębiewski koncertmistrz 

Dariusz Połać koncertmistrz 

Marta Niedźwiecka zastępca koncertmistrza 

Grzegorz Pawlak 

Barbara Trojanowska 

Zbigniew Marchel 

Manfred Kucza 

Janusz Łuczak 

Joanna Łuczak 

Małgorzata Ignaczewska 

Małgorzata Korpysz 

Marta Kalińska 

Małgorzata Sowierka 

Ewa Ambrożek 

Tomasz Czapliński 

drugie skrzypce 

Marek Stuczyński 

Krzysztof Łuciuk 

Rewaz Głoweli bibliotekarz 

Małgorzata Skarbek 

Beata Wilińska 

Marzena Pawela-Zielińska 

Lidia Marchel 

Jakub Kosmal 

Anita Henisz 

Elżbieta Puchalska 

Joanna Góras 

Monika Kosmal 

altówki 

Alicja Pejska 

Joanna Krysińska-Gwarda 

Elżbieta Gromada (urlop) 

Mirosław Pejski 

Hanna Owczarek 

Jadwiga Domińczyk-Kuzan 

Wojciech Wadlewski 

Joanna Górkiewicz 

Jerzy Szurgot 

Ewa Mańkowska 

Patrycja Szymczak 

Paulina Zmysłowska-Kłosińska 

wiolonczele 

Arkadiusz Włodarczyk koncertmistrz 

Konrad Bukowian koncertmistrz 

Konrad Cedzyński zastępca koncertmistrza, 

inspektor orkiestry 

Małgorzata Smyczyńska 

zastępca koncertmistrza 

January Battelli 

Karol Piszczorowicz 

Anna Koprowska 

Jolanta Żebrowska 

Ewa Monkiewicz 

Mariusz Flis 

Hanna Nicze 

Maria Filipiak 

kontrabasy 

Grzegorz Wieczorek 

Marek Furtak 

Piotr Kozłowski 

Andrzej Walczak 

Jerzy Wikszemski 

Jan Niedźwiecki 

Jerzy Matyśkiewicz 

Jakub Wójcik 

flety 

Katarzyna Przybylska 

Joanna Woszczyk-Garbacz 

Ewelina Zawiślak 

Urszula Urbaniak-Borowska 

Ewa Wypych 

oboje 

Mieczysław Pawlak 

Janusz Kopczyński 

Paweł Żebrowski 

Bogdan Pawełczyk 

klarnety 

Mirosław Kłys 

Roman Pryliński 

Stanisław Zdziarski 

Maria Owczarek 

fagoty 

Krzysztof Kamiński 

Dorota Cegielska 

Michał Owczarek 

Anna Polińska 

waltornie 

Marek Medyński 

Tomasz Sopur 

Roman Strembicki 

Piotr Grzywiński 

Ewelina Pietrzak 

Łukasz Michalak 

trąbki 

Franciszek Wróbel 

Michał Warzecha 

Michał Paśniczek 

Andrzej Zachary 

Damian Michaluk 

puzony 

Paweł Lisiecki 

Adam Blacha 

Radosław Szulc 

Grzegorz Borko 

perkusja 

Tomasz Wrocławski 

Dariusz Kaśnicki 

Małgorzata Kolasa 

Urszula Bereźnicka-Pniak 

harfa 

Beata Tarnowicz-Kamińska 


Chór Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina 

Marek Jaszczak chórmistrz 

Zbigniew Rymarczyk pianista akompaniator 

soprany 

Justyna Balwierczyk 

Edyta Czarnecka-Woźniak 

Beata Edwards 

Marta Goślińska 

Danuta Kamińska 

Bogusława Kozłowska 

Krystyna Kulczycka 

Ewa Maciejewska 

Bożena Mariańczyk 

Monika Michalik 

Anna Poborc 

Lidia Porczyńska (urlop) 

Henryka Rajch 

Aleksandra Ryłko 

Elżbieta Sobczyńska 

Agnieszka Szymańska-Soberka 

Elżbieta Wójcik 

Justyna Zientala 

alty 

Ewelina Bień 

Ewa Gramsz 

Aleksandra Jabłońska 

Jolanta Kania-Nowosielska 

Iwona Karbownik 

Anna Krysztofiak (urlop) 

Ewa Nalepka 

Elżbieta Siwiec-Makarska 

Maja Skoblewska 

Jadwiga Szurgot 

tenory 

Marcin Belcyr 

Grzegorz Głaszcz 

Waldemar Krysiński 

Jerzy Libicki 

Piotr Matula 

Łukasz Seta 

Marcin Stańczyk 

Zbigniew Wałęsiński 

Ireneusz Wójcikowski inspektor 

Paweł Zięba 

basy 

Sebastian Kondratowicz 

Michał Kotynia 

Jakub Kowalewski 

Adrian Łęczycki 

Piotr Ranfeld 

Maciej Salski asystent chórmistrza 

Michał Seta 

Adam Suwald 

Łukasz Szatkowski 

Adam Tomczak 

Paweł Zapart 


Bilety, karnety i inne informacje

Rezerwacja i sprzedaż biletów i karnetów 

Szczegółowe informacje o rezerwacji i sprzedaży biletów 

REZERWACJA I SPRZEDAŻ BILETÓW 

(+48 42) 664 79 79 

bilety@filharmonia.lodz.pl 

KASA BILETOWA 

poniedziałek–piątek: 10.00–18.00 

dwie godziny przed każdym koncertem 

podczas pierwszej przerwy w koncercie 

Bilety można kupować także przez Internet. 

HONORUJEMY KARTY PŁATNICZE 

Istnieje możliwość kupna biletów na dowolny koncert sezonu 2009/10 w dowolnym 

momencie. Bilety można także rezerwować. Zarezerwowane bilety należy wykupić 

w ciągu 14 dni od daty zarezerwowania, jednak nie później niż 3 dni przed koncertem. 

Jeśli nie wykupią Państwo biletów w terminie, rezerwacja zostanie anulowana. 

Godzinę przed danym koncertem sprzedawane są bilety tylko na tenże koncert. 

W każdej strefie cenowej obowiązują bilety normalne i ulgowe. Bilety ulgowe 

przysługują: uczniom, studentom, emerytom, rencistom, osobom niepełnosprawnym, 

członkom stowarzyszeń twórczych i dziennikarzom. Uczniowie szkół artystycznych 

mogą kupować bilety w cenie specjalnej (bez wyznaczonych miejsc). Bilety ulgowe 

nie obowiązują na cykle: „The Metropolitan Opera: Live in HD”, „Odkrywcy Muzyki”, 

„Spotkanie z Nutką” i „Baby Boom Bum”. 

Wejściówki na wolne miejsca (w ograniczonej liczbie), o ile dyrekcja Filharmonii 

nie postanowi inaczej, są dostępne godzinę przed danym koncertem. 

Cenę wejściówki dyrekcja Filharmonii ustala każdorazowo przed danym koncertem. 

Kasa zwraca pieniądze za zakupione bilety tylko za okazaniem paragonu fiskalnego 

i tylko do momentu rozpoczęcia koncertu, na który te bilety zostały zakupione. 

Jeśli chcą Państwo otrzymywać pocztą repertuar miesięczny, prosimy o pozostawienie 

swojego adresu w kasie biletowej lub przekazanie go telefonicznie lub e-mailem 

do Działu Rozwoju i Reklamy: 

(+48 42) 664 79 66 

sylwia.lewicka@filharmonia.lodz.pl 

INFORMACJE O KONCERTACH 


(+48 42) 664 79 99 

Tutaj uzyskają Państwo szczegółowe informacje o programach i wykonawcach 

koncertów sezonu artystycznego 2009/10. Pomożemy też Państwu w wyborze 

koncertów pod kątem Państwa oczekiwań i muzycznych zainteresowań. 

DZIAŁ ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWY 

organizuje dla przedszkolaków i uczniów szkół podstawowych edukacyjne audycje 

muzyczne o różnej tematyce. Więcej informacji w dziale. 

(+48 42) 664 79 90 / e.chmielewska@filharmonia.lodz.pl 

Zachęcamy do odwiedzenia naszej strony internetowej i dopisania swojego adresu 

do listy mailingowej; będą wtedy Państwo otrzymywali na bieżąco informacje 

o naszym repertuarze. 

@ www.filharmonia.lodz.pl 

Szczegółowe informacje o karnetach 

KARNET MELOMANA 

40% oszczędności na zakupionych biletach 

wybrane miejsca w Sali Koncertowej na wybrany do karnetu koncert 

Karnet Melomana obejmuje cykl koncertów dla jednej osoby. Daje 40% zniżki 

w stosunku do ceny biletu normalnego. Karnet obejmuje co najmniej osiem różnych 

koncertów dowolnie wybranych przez Państwa spośród oferty sezonu 2009/10. 

Karnet nie obejmuje cykli: „The Metropolitan Opera: Live in HD”, „Odkrywcy Muzyki”, 

„Spotkanie z Nutką” i „Baby Boom Bum”. Karnet nie zapewnia stałych miejsc 

na Sali Koncertowej. 

Przy zakupie karnetu mają Państwo możliwość wybrania określonych miejsc 

na dany koncert wchodzący w skład tego karnetu. 

Karnet nie posiada ceny ulgowej i sprzedawany jest na miejsca w strefach I oraz II. 

Więcej informacji o karnetach w kasie biletowej oraz na www.filharmonia.lodz.pl 


Rezerwacja i sprzedaż biletów i karnetów 

Ceny biletów i karnetów 

Wejściówki na wolne miejsca 

(w ograniczonej liczbie), o ile dyrekcja 

Filharmonii nie postanowi inaczej, 

są dostępne godzinę przed danym 

koncertem. Cenę wejściówki dyrekcja 

Filharmonii ustala każdorazowo przed 

danym koncertem. 

HONORUJEMY KARTY PŁATNICZE 


Rezerwacja i sprzedaż biletów, abonamentów i karnetów 

SALA KONCERTOWA · Koncerty 

SALA KONCERTOWA · Transmisje „The Metropolitan Opera: Live in HD” 

Kolorami oznaczono poszczególne strefy cenowe; kolory odpowiadają tym zamieszczonym w tabeli z cenami biletów (str. 92). 

Sala Kameralna im. Henryka Czyża znajduje się w podziemiach (wejście z holu 

głównego przy kasach biletowych). Sala liczy około 100 miejsc ustawianych – zależnie 

od koncertu – w różnych układach. Miejsca te są nienumerowane. 

Ze względów technicznych podczas transmisji przedstawień „The Metropolitan 

Opera: Live in HD” miejsca w lożach są wyłączone ze sprzedaży. 

Budynek Filharmonii jest przystosowany dla osób niepełnosprawnych. 

Uprzejmie informujemy, że osoby spóźnione na koncert lub transmisję będą 

wpuszczane na salę w momencie, w którym nie będzie to przeszkadzało 

pozostałym słuchaczom lub widzom, a jeśli nie będzie takiej możliwości 

– podczas pierwszej przerwy. 

Uprzejmie prosimy o wyłączenie telefonów komórkowych i innych urządzeń 

elektronicznych podczas koncertów i transmisji. 

Uprzejmie przypominamy, że nagrywanie i fotografowanie koncertów 

i transmisji jest prawnie zabronione. 


Repertuar / czerwiec 2010 

1 wtorek 

18.00 

ŁÓDZKIE SZKOŁY ARTYSTYCZNE W HOŁDZIE FRYDERYKOWI CHOPINOWI 

2 środa 

19.00 

KONCERT SYMFONICZNY ZESPOŁU SZKÓŁ MUZYCZNYCH IM. S. MONIUSZKI W ŁODZI 

8 wtorek 

11 piątek 

12 sobota 

13 niedziela 

13 niedziela 

15 wtorek 

18 piątek 

17 czwartek – 

– 

21 poniedziałek 

17 czwartek 

19.00 

19.00 

16.00 

17.00 

18.00 

10.00 

11.00 

12.00 

12.00 

19.00 

19.00 

19.00 

KONCERT JAZZOWY / „Maciej Tubis Trio”: Maciej Tubis fortepian, Marcin Lamch kontrabas, Przemysław Pacan perkusja 

Utwory z nowej płyty „Live in Luxembourg” 

KONCERT SYMFONICZNY / Andrzej Bauer wiolonczela, Dmirti Liss dyrygent, Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Łódzkiej 

P. Czajkowski, W. Lutosławski, S. Rachmaninow 

„BABY BOOM BUM” / Warsztaty muzyczne dla dzieci w wieku 0–3 lat 

„BABY BOOM BUM” / Warsztaty muzyczne dla dzieci w wieku 0–3 lat 

„SPOTKANIE Z NUTKĄ” / Koncert dla dzieci w wieku 4–13 lat 

„Podajmy sobie ręce” 

RECITAL FORTEPIANOWY / Agustin Anievas fortepian 

F. Chopin, R. Schumann 

FINAŁ SEZONU ARTYSTYCZNEGO 2009/2010 / Edoardo Zosi skrzypce, Iwona Sobotka sopran, Lauri Vasar baryton, Daniel Raiskin dyrygent, 

Marek Jaszczak przygotowanie chóru / Orkiestra Symfoniczna i Chór Filharmonii Łódzkiej / R. Schumann, N. Paganini, A. Dvořák 

FESTIWAL „PIOTR ANDERSZEWSKI I PRZYJACIELE” 

KONCERT KAMERALNY / Claudio Martinez Mehner fortepian, Dorota Anderszewska skrzypce 

18 piątek 

19 sobota 

21 poniedziałek 

27 niedziela 

19.00 

19.00 

19.00 

19.00 

KONCERT KAMERALNY / Piotr Anderszewski fortepian, kwartet smyczkowy „Belcea” 

K. Szymanowski 

KONCERT KAMERALNY / Krzysztof Chorzelski altówka, Dorota Anderszewska skrzypce, Iwona Sobotka sopran, 

Piotr Anderszewski fortepian / R. Schumann, K. Szymanowski 

KONCERT SYMFONICZNY / Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Łódzkiej / Piotr Anderszewski fortepian, 

Claudio Martinez Mehner fortepian, Diego Masson dyrygent / P. Szymański, M. de Falla, K. Szymanowski 

KONCERT INAUGURACYJNY XI WĘDROWNEGO FESTIWALU FILHARMONII ŁÓDZKIEJ „KOLORY POLSKI” 


Notatki 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Organizatorzy, sponsorzy, partnerzy 

Partnerzy transmisji „The Metropolitan Opera: Live in HD” 

Patroni medialni 


ul. Narutowicza 20/22 

90–135 Łódź 

(+48 42) 664 79 18 

(+48 42) 664 79 10 

(+48 42) 664 79 70 faks 

filharmonia@filharmonia.lodz.pl 

www.filharmonia.lodz.pl 

REZERWACJA I SPRZEDAŻ BILETÓW 

(+48 42) 664 79 79 

bilety@filharmonia.lodz.pl 

INFORMACJE O KONCERTACH 


(+48 42) 664 79 99 

SEKRETARIAT 

(+48 42) 664 79 18 

sekretariat@filharmonia.lodz.pl 

WYNAJEM POMIESZCZEŃ 

FILHARMONII 

(+48 42) 664 79 50 

elzbieta.latek@filharmonia.lodz.pl 

DZIAŁ ORGANIZACYJNO- 

-PROGRAMOWY i BIURO 

FESTIWALU „KOLORY POLSKI” 

(+48 42) 664 79 61 / 664 79 97 

e.truszkowska@filharmonia.lodz.pl 

kolorypolski@filharmonia.lodz.pl 

„Spotkania z Nutką”, audycje 

muzyczne dla dzieci i młodzieży 

(+48 42) 664 79 90 

e.chmielewska@filharmonia.lodz.pl 

„Odkrywcy Muzyki” 

odkrywcymuzyki@filharmonia.lodz.pl 

„contem.ucha” 

(+48) 663 200 336 

malgorzata.cnota@filharmonia.lodz.pl 

DZIAŁ ROZWOJU I REKLAMY 

kierownik: Marzena Wiśniak 

(+48 42) 664 79 99 

marzena.wisniak@filharmonia.lodz.pl 

współpraca z publicznością 

(+48 42) 664 79 66 

sylwia.lewicka@filharmonia.lodz.pl 

kontakty z mediami, staże, wolontariat 

(+48 42) 278 44 01 

milena.ostrowska@filharmonia.lodz.pl 

wydawnictwa 

(+48 42) 278 44 00 / 278 44 03 

magdalena.sasin@filharmonia.lodz.pl 

multimedia, witryna internetowa 

(+48 42) 278 44 02 

agnieszka.szymaniak@filharmonia.lodz.pl 

redakcja 

Magdalena Sasin, Joanna Staszewska 

projekt graficzny 

Krzysztof Tyczkowski 

projekt graficzny stron z „Odkrywcami 

Muzyki” i „Spotkaniem z Nutką” 

Joanna Tyczkowska 

projekt graficzny strony 

z „Baby Boom Bum” 

Anna Wojtunik 

korekta merytoryczna 

Sławomir Małachowski 

korekta 

Ewa Juszyńska-Poradecka 

autorzy tekstów, opracowań i recenzji 

Janusz Cegiełła, Elżbieta Chmielewska, 

Lech Dzierżanowski, Ludwik Erhardt, 

Jolanta Gawryłkiewicz, 

Danuta Gwizdalanka, Łukasz Iwasiński, 

Dominika Jakubowska, 

Lucjan Kydryński, Robert Losiak, 

Michał Mendyk, Witold Paprocki, 

Magdalena Sasin, Jędrzej Słodkowski, 

Joanna Staszewska, Marta Śniady, 

Marzena Wiśniak, Sławomir Zamuszko 

autorzy zdjęć 

Józef Horbik, Tomasz Ogrodowczyk, 

Marcin Wisiorowski 

Pozostałe zdjęcia pochodzą z archiwum 

artystów i Filharmonii Łódzkiej. 

Program opracowano na podstawie 

materiałów dostarczonych przez 

artystów lub ich impresariów. 

Reklamy dostarczone przez 

reklamodawców. 

skład, łamanie, 

przygotowanie do druku 

MEDIA PRESS P. Augustyniak 

i wspólnicy S.J. / Beata Gawłowska 

naświetlenia, druk 

Zakład Poligraficzny SINDRUK 

Oddano do druku 26 marca 2010 r. 


Na bis 

Dział Rozwoju i Reklamy – pozornie jesteśmy „tymi od reklamy”. 

Tworzymy i dystrybuujemy wszystkie wydawnictwa Filharmonii, 

zapewniamy obsługę fotograficzną, współpracujemy z dziennikarzami, 

redagujemy newsletter, organizujemy konferencje prasowe, prowadzimy 

infolinię i dbamy o obecność Filharmonii w Internecie. Ale działania 

reklamowe to tylko niewielka część naszej pracy. 

Pojemne słowo „rozwój” w nazwie sprawia bowiem, że poszerzanie 

działalności zespołu jest procesem potencjalnie nieskończonym. 

Zajmujemy się rezerwacjami i sprzedażą biletów, współtworzymy 

z dyrekcją politykę abonamentowo-cenową i realizujemy akcje 

marketingowe. Jesteśmy odpowiedzialni za zdobywanie dodatkowych 

środków finansowych – od sponsorów, reklamodawców i w ramach 

konkursów grantowych. Zapewniamy obsługę bileterską i szatniarską. 

Prowadzimy również badania opinii i potrzeb melomanów. U nas 

powstaje oferta pozakoncertowa, dzięki której melomani mogą spędzać 

więcej czasu w Filharmonii (np. Salon Przyjaciół FŁ, Salon „Polityki”). 

Do nas trafiają stażyści i wolontariusze. Organizujemy też dni otwarte, 

wycieczki dla szkół, współpracujemy z kołami naukowymi, organizacjami 

pozarządowymi i uniwersytetami III wieku. Często reprezentujemy 

filharmonię w różnych grupach roboczych i innych 

międzyinstytucjonalnych gremiach. 

Można by jeszcze długo kontynuować tę wyliczankę... Ale skoro 

słowem kluczowym dla naszego działu jest „rozwój”, skoncentrujmy się 

raczej na przyszłości. Co Dział RiR planuje dla Państwa na przyszły 

sezon Jak zwykle... wiele. Atrakcyjne abonamenty na koncerty 

symfoniczne. Ułatwienia w zakupie biletów przez Internet. Jeszcze 

ciekawszy program miesięczny. Poszerzenie oferty Salonu Przyjaciół FŁ. 

Zupełnie nowe propozycje spędzenia czasu w filharmonii, np. „Szkoła 

słuchania”, „Chór dla opornych”, „Czytamy jak z nut”. To tylko niektóre 

z planów. Jeśli mają Państwo własne pomysły, zapraszamy do wspólnego 

planowania: 

Marzena Wiśniak 

marzena.wisniak@filharmonia.lodz.pl

Program koncertowy miesiÃ„Â™czny - Agape

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?