*************************************************************************************************************** 

НИЙСЛЭЛИЙН ЗАСАГ ДАРГА БӨГӨӨД УЛААНБААТАР ХОТЫН ЗАХИРАГЧИЙН 

2009-2012 ОНЫ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХӨТӨЛБӨРИЙН ХЭРЭГЖИЛТ 

*************************************************************************************************************** 

НИЙСЛЭЛИЙН ЗАСАГ ДАРГЫН ТАМГЫН ГАЗАР 

1

НИЙСЛЭЛИЙН ЗАСАГ ДАРГЫН 2009-2012 ОНД ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ 

ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХӨТӨЛБӨРИЙН ХЭРЭГЖИЛТЭД ХИЙСЭН 

ХЯНАЛТ-ШИНЖИЛГЭЭ, ҮНЭЛГЭЭНИЙ ТАЙЛАН 

Нийслэл тавьсан зорилтоо бүрэн хэрэгжүүлж, Нийслэлийн Засаг даргын 2009-2012 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх 

Нийслэлийн эдийн засаг, нийгмийн 2009, 2010 оны зорилтын хэрэгжилтийг Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2009 оны 4 

дүгээр чуулган, 2010 оны 6 дугаар чуулганаар “Бүрэн хангалттай” дүгнүүлэн шинэ оныхоо ажлын гарааг эхлээд байна. 

2

Нийт 

зорилтын тоо 

Нийт заалтын 

тоо 

Хугацаа 

болоогүй 

Биелсэн 

Хэрэгжиж 

эхлээгүй 

Хэрэгжих 

шатандаа 

Нийт зорилтын 

тоо 

Нийт заалтын 

тоо 

Хугацаа 

болоогүй 


Хэрэгжиж 

эхлээгүй 

Хэрэгжих 

шатандаа 

Нийслэлийн Засаг даргын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн 

хэрэгжилтийг бүлэг тус бүрээр харуулбал: 

Хэрэгжилтийн явц 

Үүний дотор 

№ Агуулга 

90% 70% 50% 30% 10% 

Хувь 

1 Эдийн засгийн хөгжил 2 20 20 1 13 6 65 

2 

Иргэдийн амьжиргааны чанарыг 

сайжруулах зорилт 

7 73 12 61 6 29 22 3 1 68 

3 

Хот байгуулалт, дэд бүтцийн 

хөгжил 

6 68 2 66 4 28 31 3 61 

4 

Экологи-байгаль орчны талаархи 

үйл ажиллагаа 

1 23 23 3 2 17 1 56 

5 

Нутгийн захиргааны ажлыг 

төгөлдөршүүлэх талаар 

1 18 18 8 10 59 

Нийт 17 202 14 188 14 80 86 7 1 62 

Нийслэлийн эдийн засаг, нийгмийн 2010 оны зорилтын 

хэрэгжилтийг бүлэг тус бүрээр харуулбал: 




90% 70% 50% 30% 10% 

Хувь 

1 Эдийн засгийн хөгжлийн талаар 9 53 40 13 7 5 1 94.9 

2 

3 

Нийгмийн амьжиргааны чанарыг 

сайжруулах талаар 

Хот байгуулалт, дэд бүтцийн 

хөгжлийн талаар 

72 176 158 18 10 4 4 97.6 

67 142 110 32 14 14 3 1 94.5 

4 Экологи, байгаль орчны талаар 23 58 50 8 4 3 1 96.9 

5 

Эрх зүй, нутгийн захиргааны 

ажлыг боловсронгуй болгох 

талаар 

18 87 77 10 4 1 4 1 96.1 

Нийт 189 516 0 435 81 39 27 13 2 96 

3

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчийн 2009-2012 онд хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн 

хэрэгжилт 2009, 2010 оны байдлаар 62 хувь буюу 124 хувийн /тухайн жилийн хэрэгжилтийн хувь/ хэрэгжилттэй байгаа нь 2012 онд үйл 

ажиллагааны хөтөлбөрийн зорилтыг бүрэн хэрэгжүүлэх боломжтой гэсэн урьдчилсан дүгнэлт хийж болохоор байна. 

Нийслэлийн удирдлагуудаас нийслэлийн Засаг даргын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн хүрээнд: 

- Гадаадын 60, дотоодын 30 гаруй төлөөлөгчид оролцсон “Улаанбаатар хот-Түншүүдийн зөвлөлдөх уулзалт”-ыг Нийслэлийн Засаг 

даргын Тамгын газар, Дэлхийн банк хамтран 5-р сарын 28-нд зохион байгууллаа. 

- Сангийн сайд болон Сангийн яамны холбогдох ажилтнуудын хамт Нийслэлийн удирдлагууд бүтэн өдрийн турш хотын гэр 

хороолол, зам барилгын ажлыг биечлэн танилцууллаа. 

- 9 хотын төлөөлөгч оролцсон Дэлхийн өвлийн хотуудын холбооны ажлын хэсгийн уулзалтыг Улаанбаатар хотноо зохион 

байгууллаа. 

- Нийслэлийн Засаг даргын ивээл дор Бизнес инкубаторын Олон улсын анхдугаар чуулга уулзалтыг зохион байгууллаа. 

Нийслэлийн Засаг даргын үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Нийслэлийн эдийн засаг, нийгмийн 2010 оны зорилтын хэрэгжилтийг 

эрчимжүүлэх чиглэлээр: 

- Нийслэлийн Засаг даргын үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Нийслэлийн эдийн засаг, нийгмийн 2010 оны зорилтын хэрэгжилтийг 

Нийслэлийн Засаг даргын зөвлөлийн 7, 11-р сарын хурлаар 2 удаа хэлэлцүүлсэн. 

- Нийслэлийн удирдах ажилтны шуурхай зөвлөлгөөнийг 2010 онд нийт 26 удаа зохион байгуулж ажилласнаас Засаг даргын үйл 

ажиллагааны хөтөлбөр, эдийн засаг нийгмийн 2010 оны зорилтыг хэрэгжүүлэх чиглэлээр 2 удаа дэлгэрэнгүй мэдээлэл хийж, 21 

удаа үүрэг өгөгдөж биелэлтийг нь тооцож ажиллалаа. 

- Ulaanbaatar.mn, Mayor.mn сайтын баннер дээр нийслэлийн Засаг даргын үйл ажиллагааны хөтөлбөр, эдийн засаг нийгмийн 2010 

оны зорилтын хэрэгжилтийн явцыг 4-р сарын 01, 6-р сарын 01, 7-р сарын 01-ний байдлаар бүрэн эхээр нь байршуулсан. 

- Ulaanbaatar.mn, Mayor.mn сайтын баннер дээр нийслэлийн Засаг даргын үйл ажиллагааны хөтөлбөрөөс удааширч байгаа болон 

тасарч болзошгүй заалтууд, тэдгээрийг эрчимжүүлэх талаархи танилцуулгыг 6-р сарын 1-ний байдлаар байршуулж, нийслэлийн 

нутгийн захиргааны байгууллагуудын удирдлагуудад танилцуулсан. 

4

Нийслэлийн Засаг даргын үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Нийслэлийн эдийн засаг, нийгмийн 2010 оны зорилтыг хэрэгжүүлэх 

чиглэлээр хийгдсэн бүтээн байгуулалтын ажлаас товч дурдвал: 

2010 онд нийслэлийн төсвийн орлогыг 154,6 тэрбум төгрөгөөр баталсныг 9,6 тэрбум төгрөгөөр давуулж, нийт 164,2 тэрбум 

төгрөгийг төвлөрүүлсэн байна. 

2010 онд Нийслэлийн Засаг даргад эрх нь шилжиж ирж, тендер зарлагдсан 465 нэр төрлийн хөрөнгө оруулалтын төсөл, арга 

хэмжээнд 110,9 тэрбум төгрөгийн ажил хийгдсэн. 

Иргэдийн амьжиргааны чанарыг сайжруулах зорилтын хүрээнд: 

Засгийн газрын болон нийслэлийн Засаг даргын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт заасны дагуу хүн амд үзүүлэх түргэн тусламжийн 

үйлчилгээг шуурхай, хурдан болгох зорилтын дагуу 6 автомашинтайгаар байгуулагдаж буй Баянзүрхийн салбарын барилгыг ашиглалтанд 

хүлээн авлаа. 

5

Нийслэл, дүүргүүдийн хэмжээнд 2010 онд биеийн тамир спортын салбарт тоног төхөөрөмж 5, орон сууцны хорооллын дундах 

талбай 17, Сургуулийн гаднах хөл бөмбөгийн талбай 7, Цэцэрлэгийн гаднах талбай 2, Сургуулийн гаднах сагсан бөмбөгийн талбай 5, 

Сургуулийн гаднах чийрэгжүүлэлтийн талбай 2, Заалны засвар 5, Шинээр 4 заал баригдсан зэрэг тохижилтын ажлуудыг гүйцэтгэлээ. 

Нийслэлийн Засаг даргын санаачилгаар нийслэлийн 9 дүүргийн амьжиргааны баталгаажих түвшингээс доогуур орлоготой 12 

хүртэлх насны 500 хүүхдийг “Сэлбэ, “Нарс”, “Жавхлант”, “Янзага”, “Нарлаг” гэсэн 6 зуслангийн 2, 3 дугаар ээлжээр үнэгүй амраалаа. 

Нийслэлийн Засаг даргын шийдвэрээр нийслэлийн 6 дүүргийн амьжиргааны баталгаажих түвшингээс доогуур орлоготой 2500 

өрхийн хүүхдэд хичээлийн хэрэгсэл олголоо. 

6

Хот байгуулалт, дэд бүтцийн хөгжлийн чиглэлээр: 

Үүнд: 

2010 онд Улаанбаатар хотын авто замын сүлжээг сайжруулах чиглэлээр нийт 74.705.9 сая төгрөгийн хөрөнгө оруулалт тусгагдлаа. 

- Шинээр баригдсан авто зам 16.65 км 

- Шинээр баригдаж байгаа авто зам 21.6 км 

- Шинэчлэлт хийгдсэн авто зам 10.14 км 

- Орон сууцны хороолол доторхи авто замын шинэчлэлт 6.1 км 

- Шинээр баригдсан гүүр 107.6 у/м 

- Засвар шинэчлэлт хийгдсэн гүүр 288 у/м... 

100 айлаас Сэлбэ голын гүүрний уулзвар 

хүртэлх 840 м авто зам 

5-р хороолол доторх 0.9 км авто замын 

засвар, шинэчлэлт 

Саппорогийн аюулгүйн тойргоос Гурвалжингийн гүүр хүртэл0,4 км авто зам, Эрхүүгийн гудамжны 0,7 км авто зам, Зуун айлаас 

Сэлбэ голын гүүрийн уулзвар хүртэл 0,8 км авто зам, Баруун 4 замаас 10-р хорооллын уулзвар хүртэл 1,6 км авто замын өргөтгөл, 

шинэчлэлт, Их тойруугийн 2,5 км авто зам, Самбуугийн гудамжны 1,8 км авто зам зэрэг ажлыг хийлээ. 

Гурвалжингийн 108 у/м хос гүүрийн 

өргөтгөл, шинэчлэлт 

Сонгинохайрхан дүүрэгт хийгдсэн 

үерийн далан дээрх явган хүний гүүр 

Гурвалжингийн гүүр, Улиастайн гүүрийг шинэчлэх ажлыг хийж гүйцэтгэсэн. 

7

46 уулзварт хөдөлгөөн зохицуулах гэрэл дохио, 26 уулзварт хөдөлгөөнийг хянах телекамер, 52 цэгт хөдөлгөөний мэдрэгч систем 

бүхий Замын хөдөлгөөний удирдлагын төвийг байгууллаа. 

НИТХ-аас баталж өгсөн 500 сая төгрөгийн хөрөнгөөр “Монголын цахилгаан тээвэр” компани буюу монгол инженерүүдийн ур 

ухаанаар бүтсэн JEA 800 D маркийн троллейбус нийслэлчүүдэд үйлчилж эхэллээ. 

Агаарын бохирдлыг бууруулах, гэр хорооллыг барилгажуулах ажлын хүрээнд Сүхбаатар дүүргийн 11-р хороонд 300 айлын түр 

оршин суурьших, дамжин өнгөрөх барилгын ажлыг эхлүүлээд байна. 

8

Гэр хороололд 62 км цэвэр усны шугам угсарч, 83 ус түгээх байрыг шугаманд холбож, 210 гаруй мянган иргэдийг цэвэр усаар 

хангах боломж бүрдлээ. 

Нийтийн эзэмшлийн зам талбайн гэрэлтүүлэгт шинэ технологи болох “Лед” гэрэлтүүлгийг нэвтрүүлэн Хан-Уул дүүргийн Цагаан 

хаалганаас Энхтайвны гүүр, Төв шуудангийн уулзвэр хүртэл, Чингэлтэй дүүргийн Самбуугийн гудамж, Сүхбаатарын талбайн эргэн 

тойронд зэрэг гэрлэн чимэглэлийг шинэчиллээ. 

9

Экологи- Байгаль орчны талаархи үйл ажиллагааны чиглэлээр: 

Нийслэлийн Баянгол дүүргийн 9,10,11,16 дугаар хороо, Чингэлтэй дүүргийн 7,8,9,10,11 дүгээр хороо, Сүхбаатар дүүргийн 9,11,12 

дугаар хороодын нийт 25000 өрхөд түүхий нүүрсний хэрэглээг хязгаарлаж, боловсруулсан түлшээр хангах тухай Нийслэлийн Засаг 

даргын 2010 оны 368-р захирамжийг хэрэгжүүлж байна. 

Булган аймгийн Хялганат тосгонд Нийслэлийн 2009 оны хөрөнгө оруулалтаар баригдсан үртсэн шахмал түлшний иж бүрэн 

цогцолбор үйлдвэрийг ашиглалтанд хүлээн авсан. 

10

Явуухулангийн нэрэмжит цэцэрлэгт хүрээлэн, Тусгаар тогтнолын талбайн иж бүрэн тохижилтийн ажлыг хийхийн зэрэгцээ явган 

хүний зам талбайг чөлөөлж, засаж тохижуулах ажилд дэвшил гаргалаа. 

Хотын ногоон байгууламж 10 хувиар нэмэгдэж, бичил цэцэрлэг 21-ийг шинээр байгууллаа. 

Тусгаар тогтнолын талбай, Москва хорооллын замын урд, Жуковын нэрэмжит талбайн усан оргилуур зэрэг нийт 41 усан оргилуур 

байгууллаа. 

11

Нутгийн захиргааны ажлыг төгөлдөршүүлэх талаар 

Төрийн үйлчилгээг иргэдэд ойртуулах чиглэлээр иргэдэд нэг цэгийн үйлчилгээ үзүүлэх хороо, цагдаа, өрхийн эмнэлэгийн 

цогцолборын 14 барилга, Баянзүрх дүүргийн Тамгын газрын барилга баригдаж ашиглалтанд орлоо. 

Хөрөнгө оруулалтын ажлын хэрэгжих хугацаа, төсөвт өртөг, гүйцэтгэгч гэх зэрэг бүхий л мэдээллийг иргэд, олон нийт, хэвлэл 

мэдээллийн байгууллагуудад нээлттэй, ил тод шуурхай мэдээлэх зорилгоор www.tender.ulaanbaatar.mn сайтыг 2010 оны 04-р сарын 01- 

ны өдрөөс ажиллуулж байна. 

Иргэдийг аюулгүй орчинд амьдрах нөхцлийг хангах үүднээс нийслэлийн Цагдаагийн газарт 112,0 сая төгрөгөөр Морин болон 

нохойтой эргүүлийн алба байгуулан техник, тоног төхөөрөмж, байрлах байраар хангасан. 

12

Нийслэлийн Засаг даргын үйл ажиллагаан хөтөлбөрийн 

хэрэгжилтийн 2010 онд хүрсэн үр дүн 

Нийслэлийн Засаг даргын 2009-2012 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн бүх 202 заалт 2009, 2010 он буюу хугацаандаа багтан 

хэрэгжиж байна. 

Нийслэлийн Засаг даргын 2009-2012 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх Нийслэлийн 

эдийн засаг, нийгмийн 2010 оны зорилтын хэрэгжилтийг Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 

2010 оны 6 дугаар чуулганаар “Бүрэн хангалттай” дүгнэлээ. 

БОАЖЯ-наас зарласан “Ойн түймрээс урьдчилан сэргийлэх, хамгаалах, түймэртэй тэмцэх ажлыг 

амжилттай зохион байгуулсан аймаг, сумыг сонгон шалгаруулах” уралдааны дүнгээр сүүлийн 2 жилд ой 

хээрийн түймэр гаргаагүй нийслэл хот тэргүүн байр эзэлж, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар 

хотын Захирагч Г.Мөнхбаяр өргөмжлөл, мөнгөн шагналаар шагнууллаа. 

13

Монголын Сэтгүүлчдийн нэгдсэн эвлэл /МСНЭ/-ээс жил бүр оны эцэст хэвлэл, мэдээллийн 

хэрэгсэл, сэтгүүлчдийн үйл ажиллагааг бүх талаар дэмжиж, тэдэнтэй үнэнчээр хамтран ажилладаг 

шилдэг улс төрч, бизнесмен, байгууллага, хамт олныг шалгаруулдаг уламжлалын дагуу Нийслэлийн 

Засаг дарга Г.Мөнхбаяр “Хэвлэл мэдээллийг дэмжигч 2010 оны шилдэг улс төрч”-өөр шалгарсан. 

Монголын үндэсний өдөр тутмын “Өнөөдөр” сонин жил бүрийн Цагаан сарын босгон дээр 

улиран одож буй оны “Есөн алдартан”-ыг тодруулдаг уламжлалын дагуу Төмөр бар жилийн алдартны 

нэгээр хотын дарга шалгарлаа. 

14

Нийслэлийн Засаг даргын үйл ажиллагаан хөтөлбөрийн 

хэрэгжилтийн 2011 онд хүрэх үр дүн 

Нийслэлийн Засаг даргын үйл ажиллагааны хөтөлбөр амжилттай хэрэгжиж байгаа хэдий ч үйл ажиллагааны хөтөлбөрөөс 30 

хувийн хэрэгжилттэй 7 заалт, 10 хувийн хэрэгжилттэй 1 заалт байна. Эдгээр 8 заалтаас: 

2.2.4. Ажилгүйдлийг бууруулах, орлогыг нэмэгдүүлэх асуудлыг нийслэлийн хүнсний хангамжийг шийдвэрлэх, үйлдвэрлэл, 

технологийн парк, түлш-эрчим хүчний цогцолбор байгуулах бодлоготой уялдуулан зохицуулна. 

2.2.5. Нийслэлд өрхийн нэг сарын дундаж орлогыг 1 саяас дээш төгрөгт хүргэнэ. Дундаж орлоготой иргэдийн хувь хэмжээг 

нэмэгдүүлнэ 

2.2.6. Цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжийг 2008 оны түвшнээс 3 дахин өсгөнө... 

зэрэг заалтуудын хэрэгжилтийг эрчимжүүлэхэд холбогдох нутгийн захиргааны байгууллагууд 2011 онд онцгой анхаарч ажиллахаар үйл 

ажиллагаандаа тусгаад байна. 

Нийслэлийн Засаг дарга, түүний Тамгын газар 2010 оны үйл ажиллагаандаа хяналт шинжилгээ хийсний үндсэн дээр 2011 онд 

хийхээр төлөвлөөд байгаа ажлуудаас товч дурдвал: 

- Нийслэлийн өмнө тулгамдаж байгаа гол асуудал болох агаарын бохирдлыг бууруулах, хотын төвийн бүсэд байрлах гэр хорооллыг 

орон сууцны хороолол болгон хөгжүүлэх багц бодлогыг хэрэгжүүлэх зорилгоор Сүхбаатар дүүргийн 9, 10, 11, 12 дугаар хорооны 

гэр хорооллын айл өрхийг нүүлгэн шилжүүлж, 7 дугаар хорооллыг шинээр барих ажлыг эхлүүлнэ. 

- Төрийн үйлчилгээг иргэдэд ойртуулах, иргэдийг чирэгдэл, бухимдалгүй нэг цэгээс үйлчлэх боломжийг бүрдүүлэх зориулалтаар 

иргэдэд нэг цэгийн үйлчилгээ үзүүлэх хороо, өрхийн эмнэлэг, цагдаагийн хэсгийн 20 цогцолбор байр, Хан-Уул дүүргийн төр 

захиргааны нэгдсэн байрны барилга барина 

- Баянзүрх, Сонгинохайрхан, Хан-Уул, Сүхбаатар дүүргийн харьяа газар, хороодыг өндөр хурдны нэгдсэн сүлжээнд холбоно. 

- Нийтийн эзэмшлийн орон сууцны барилгын 120 цахилгаан шат, 54 орон сууцны барилгын дээврийг засварлана. 

- Тасганы овоонд “Монголын Үндэсний соѐл, шашны цогцолбор, цэцэрлэгт хүрээлэн”-гийн гүүрэн гарц байгуулах ажлыг эхлүүлж, 

Тусгаар тогтнолын талбайн гэрэлт хөшөөг хийж гүйцэтгэнэ. 

- 10 дугаар хорооллын уулзвараас Саппорогийн аюулгүйн тойрог хүртэлх 1,2 км авто зам, Сонгинохайрхан дүүргийн 4,5 дугаар 

хороог заагласан 2,6 км авто зам зэрэг нийт 60 км авто замыг барьж ашиглалтад оруулна. 


15

Нийт зорилтын тоо 

Нийт заалтууд 

Хугацаа болоогүй 


Тасарсан 

Хэрэгжих шатандаа 

НИЙСЛЭЛИЙН ЗАСАГ ДАРГА БӨГӨӨД УЛААНБААТАР ХОТЫН ЗАХИРАГЧИЙН 2009-2012 ОНЫ 

ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХӨТӨЛБӨРИЙН ХЭРЭГЖИЛТИЙН ТОВЧОО 

/ 2010 оны байдлаар/ 




90% 70% 50% 30% 10% 

Хувь 

1 Эдийн засгийн хөгжил 2 20 20 1 13 6 65 

2 

Иргэдийн амьжиргааны чанарыг 

сайжруулах зорилт 

7 73 12 61 6 29 22 3 1 68 

3 Хот байгуулалт, дэд бүтцийн хөгжил 6 68 2 66 4 28 31 3 61 

4 

5 

Экологи-байгаль орчны талаархи үйл 

ажиллагаа 

Нутгийн захиргааны ажлыг 

төгөлдөршүүлэх талаар 

Тайлбар: 

1 23 23 3 2 17 1 56 

1 18 18 8 10 59 

Нийт 17 202 14 188 14 80 86 7 1 62 

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчийн 2009-2012 онд хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны 

хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн үр дүнг тооцохдоо тайлант онд хийж гүйцэтгэсэн ажлын хувиар тооцлоо. 

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчийн 2009-2012 онд хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны 

хөтөлбөрийн хэрэгжилт 2010 оны байдлаар 62.0 хувь буюу 124 хувь хэрэгжлээ. 

16

№ 

Заалтын 

дугаар 

1.1 Эдийн засгийн салбарууд 

НИЙСЛЭЛИЙН ЗАСАГ ДАРГА БӨГӨӨД УЛААНБААТАР ХОТЫН ЗАХИРАГЧИЙН 

2009-2012 ОНЫ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХӨТӨЛБӨР 

НЭГ. ЭДИЙН ЗАСГИЙН ХӨГЖИЛ 

Хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа 

Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 

2008 оны 2/06 тоот тогтоолын 1 дүгээр хавсралт 

Хөдөлмөрийн бүтээмжийг дээшлүүлж, эдийн засгийн өсөлтийг түргэтгэх замаар нэг хүнд ногдох ДНБ-ний хэмжээг 5 мянган 

1. 1.1.1 

50 ХХБХ 

ам долларт хүргэх зорилт тавин ажиллана. 

• Улаанбаатар хотын эдийн засгийн чадамжийг бэхжүүлэх, хөрөнгө оруулалтыг хөгжлийн томоохон бүтээн байгуулалтанд чиглүүлэх, улмаар нийгэм, эдийн засгийн 

тогтвортой байдлыг бий болгох зорилгоор тодорхой төслүүдийг боловсруулан, гадаад, дотоодын хандивлагч, хөрөнгө оруулагчдад танилцууллаа. Тухайлбал, 2010 

оны 5-р сарын 28-ны өдөр НЗДТГ, Дэлхийн банк, гадаадын донор, элчин сайдын яамд, олон улсын хамтын ажиллагааны болон дотоодын банк санхүү, хувийн 

хэвшлийн байгууллагуудтай Улаанбаатар хотын хөгжлийн асуудлаар “Улаанбаатар хот–Түншүүдийн зөвлөлдөх уулзалт”-ыг зохион байгуулсан. НЗДТГ-аас энэхүү 

уулзалтанд оролцогч дотоод, гадаадын түнш байгууллагуудад Улаанбаатар хотод нэн тэргүүнд хэрэгжүүлэх шаардлагатай хөгжлийн 47 төслийг танилцуулсан. 

Эдгээр төслүүдийг Улаанбаатар хотын Ерөнхий төлөвлөгөө, хот байгуулалтын хөгжлийн хөтөлбөрийн судалгаанд тулгуурлан боловсруулсаны зэрэгцээ нийслэлийн 

төрийн захиргааны байгууллагуудаас ирүүлсэн санал, төслүүдийг тусгаж оруулсан. Улаанбаатар хотын эдийн засгийн чадамжийг бэхжүүлэх чиглэлээр: 

1. Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих төсөл 

2. Мэдээлэл, харилцаа холбоо, технологийн болон оюуны багтаамж бүхий үйлдвэрлэлийн төвийг хөгжүүлэх төсөл 

3. Улаанбаатар хотын нэгдсэн сувагчлалыг өргөтгөх, дүүргүүдийг хороодтой холбосон өндөр хурдны нэгдсэн сүлжээ бий болгох төсөл 

4. Аялал жуулчлалын мэдээллийн хангамжийг сайжруулах төсөл зэрэг 85.0 сая ам долларын хөрөнгийн оруулалтын урьдчилсан тооцоо бүхий 4 төслийг 

доноруудад санал болгоод байна. 

• Улаанбаатар хотын санхүүгийн чадавхийг сайжруулахаар 14 үндсэн чиглэл бүхий арга хэмжээний саналыг боловсруулсан. Нийслэлийн төсвийн орлогын бодит эх 

үүсвэрийг нэмэгдүүлэх, төсвийн чадавхийг сайжруулах чиглэлээр томоохон бааз суурь бүхий улс орны эдийн засгийн өсөлтөөс хамааран өсөн нэмэгдэх татварын 

орлогыг нийслэлийн төсвийн орлогын нэр төрөлд оруулан хуульчлах /ААНОАТ, НӨАТ г.м/; нийслэлийн нутаг дэвсгэрт төвлөрүүлсэн татварын орлогын дийлэнхи 

хувийг хөгжлийн зориулалтаар ашиглах зорилгоор Улаанбаатар хотод үлдээх; улсын болон орон нутгийн төсвийн харилцааг тодорхой болгож, нийслэлийн төсвөөс 

орлого тэгшитгэлээр татан төвлөрүүлэхгүй байх; нийслэлээс урт болон богино хугацаатай хөгжлийн хөтөлбөрийг санхүүжүүлэх зорилгоор бонд гаргах; гадаад 

дотоод эх үүсвэрээс зээл авч ашиглах, эргэн төлөх харилцааг зохицуулсан хууль эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх шаардлагатай талаар санал боловсруулсан. 

• Нийслэлд санхүүгийн тогтвортой шинэ эх үүсвэрийг бий болгох зорилгоор “Нийслэл хотын албан татварын тухай” хуулийн төслийг боловсруулсан. “Нийслэлийн эрх 

зүйн байдлын тухай” хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөлд нийслэл хот бие даасан төсөвтэй байх, татвартай байх, татварыг хуулиар тогтоох зэргээр зүйлчилж 

тусгасныг үндэслэл болгосон. Уг хуулийн төсөл нь 4 бүлэг, 20 зүйл бүхий нийслэлийн өдөр тутмын амьдралд үүсэн бий болоод байгаа асуудлуудыг эдийн засгийн 

аргаар шийдвэрлэх үндсэн агуулгатайгаар боловсрогдсон ба хуулийн төсөлд татварын нэр төрлийг зааж, үйлчлэх болон хамрах хүрээний талаар тодорхойлолтыг 

цогцоор нь тусгаж өгсөн. “Хотын татварын тухай” хуулийн төслийг Сангийн сайдад хүргүүлж, яамтай хамтарсан ажлын хэсэг байгуулан “Төсвийн тухай” хуулийн 

хамтаар УИХ-аар батлуулахаар ажиллаж байна. 

• Улаанбаатар хотын ерөнхий төлөвлөгөө, хот байгуулалтын хөтөлбөрийн судалгаа”-ны хүрээнд хотын эдийн засгийн чадамжийг бэхжүүлэх чиглэлээр санал 

болгосон 6 хөтөлбөр, үүнээс нэн тэргүүний ач холбогдолтой 4-5 төслийг судлан донор байгууллагуудад танилцуулан хэрэгжүүлэх, хамтарсан ажлын хэсгүүдэд 

танилцуулахаар 12-р сард уулзалт зохион байгуулна. 

• Нийслэлийн Засаг дарга, ШУА-ийн Ерөнхийлөгчтэй шинжлэх ухаан, технологийн салбарт хамтран ажиллах гэрээ байгуулж одоогийн байдлаар эрдэмтэн 

судлаачдын боловсруулсан эдийн засгийн үр өгөөж бүхий судалгааны ажлын үр дүнг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх, эдийн засгийн эргэлтэнд оруулах зорилгоор 

17 

Хэрэгжил 

тийн 

хувь 

Хариуцах 

байгууллага

судалгааны ажлын үр дүнгийн чиглэлээр түлхүү ажиллан Технологийн инкубаторт төсөл бойжуулж байна. 

• Нийслэлийн Засаг даргын ивээл дор өндөр хөгжилтэй орнуудын Бизнес инкубатор төвүүдтэй хамтарч “Инкубаци-форум” зохион байгуулав. 

• Дотоодын ЖДҮ-ийн бүтээгдэхүүн борлуулах зах зээл бий болгох “Улаанбаатар түншлэл-2010” олон улсын намрын үзэсгэлэн, яармагийг 2010 оны 9-р сарын 10-14- 

ний өдрүүдэд “Мишээл-Экспо төв”-ийн үзэсгэлэнгийн танхимд зохион байгуулав. Үзэсгэлэнд гадаад, дотоодын нийт 90 гаруй аж ахуй нэгж оролцон бүтээгдэхүүн, 

ажил үйлчилгээгээ сурталчилсан. 

• Дэвшилтэт технологи бүхий бүтээгдэхүүний өрсөлдөх чадварыг сайжруулахад дэмжлэг үзүүлэх, инновацийг нийслэлд хөгжүүлэх зорилгоор "Нийслэлийн 

инновацийг хөгжүүлэх дэд хөтөлбөр"-ийг боловсруулсан. Мөн шинэ санаа, инноваци нэвтрүүлж буй бизнес эрхлэгч нарыг хөхүлэн дэмжих, тэдэнд хүргэх бизнес 

инкубаторын үйлчилгээ, үйл ажиллагааг сайжруулах зорилгоор Нийслэлийн Засаг даргын ивээл дор НХХЯ, НЗДТГ, Монголын бизнес инкубаторуудын үндэсний 

нэгдсэн холбоо хамтран “Бизнес инкубатор хөгжилд” сэдэвт олон улсын анхдугаар чуулга уулзалтыг 2010 оны 6-р сарын 4-ний өдөр хийсэн. Чуулга уулзалтын 

хүрээнд Бизнес инкубаторын хөгжил сургалт, "Тогтвортой бизнес эрхлэгч ба Шинэ санаачлага" конференци, хамтын ажиллагааны уулзалт болон туршлага 

солилцох аяллыг зохион байгуулсан. 

• 2010 онд УИХ-аас баталсан “Төрөөс өндөр технологийн аж үйлдвэрийн талаар баримтлах бодлого”-ыг нийслэлийн хэмжээнд хэрэгжүүлэхэд Үндэсний хөгжил, 

шинэтгэлийн хороотой хамтран боловсруулж шаардлагатай хөрөнгийг жил бүрийн эдийн засаг, нийгмийг хөгжүүлэх үндсэн чиглэлийн төсөл, улсын төсвийн төсөлд 

тусгаж байхаар болсон. 

2. 1.1.2 Нийслэлийг үйлдвэржүүлэх дэд хөтөлбөр боловсруулж, хэрэгжүүлж эхэлнэ. 90 ҮХ 

• Өндөр технологийн, Эрүүл хүнсний бүтээгдэхүүний, Байгаль хамгаалах, байгалийн баялгийг зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх, Аялал жуулчлалын, Малын гаралтай 

түүхий эдийн боловсруулалт, эцсийн бүтээгдэхүүний, Барилга, барилгын материалын, Мэдээлэл технологид суурилсан үйлдвэрлэл, Утаагүй түлшний, Нийтийг 

хамарсан, нийгмийн зориулалттай ажил, үйлчилгээний, Эрчим хүчний салбар зэрэг 10 чиглэлийг дэмжин улмаар “Нийслэлийн үйлдвэрлэлийг 2012 он хүртэл 

хөгжүүлэх” дэд хөтөлбөр НИТХТ-ийн 2009 оны 59 тоот тогтоолоор батлуулан хэрэгжүүлж эхлээд байна. 

• "Нийслэлийн үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх дэд хөтөлбөр”-ийн II үе шатны төлөвлөгөө боловсруулан батлуулж хэрэгжилтийг ханган ажиллаж байна. 

• “Хас” банкинд зээл, санхүүгийн механизмыг хэрэгжүүлэх зорилгоор 1.5 тэрбум төгрөгийг байршуулж жижиг, бичил бизнес эрхлэгчдэд 1 хүртэлх сая төгрөгийг тоног 

төхөөрөмжинд лизингийн санхүүжилтээр олгохоор шийдвэрлэсэн. 

• Улаанбаатар хотын үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх бодлогын хэрэгжилт амжилттай явагдаж, жижиг, бичил бизнес эрхлэгчдийн төслүүд 20.0-100.0 сая хүртэлх төгрөгийн 

зээлэнд хамрагдан шаардагдах тоног төхөөрөмжөө авч ашиглах боломж бүрдсэн. 

Улаанбаатарын бүсэд дэлхийн зах зээлд өрсөлдөх чадвартай, шинэ технологид суурилсан үйлчилгээ, оюуны багтаамжтай, 

3. 1.1.3 

50 ҮХ 

бага оврын бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг түлхүү хөгжүүлнэ. 

• ШУА-ны академи, Нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагуудын хооронд 2010 оны 1-р сарын 15-ны өдөр байгуулагдсан гэрээний дагуу НЗДТГ-ын 

Үйлдвэрлэлийн хэлтсийн дарга, ШУА-ын дэргэдэх Инкубатор төвийн захирал нарын хооронд эдийн засгийн өгөөж бүхий судалгааны ажлын үр дүнг үйлдвэрлэлд 

нэвтрүүлэх чиглэлээр хамтран ажиллах гэрээг 2010 оны 3-р сарын 31-ны өдөр байгуулан, хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөний дагуу ажиллаж байна. 

• "Нийслэлийн инновацийг хөгжүүлэх дэд хөтөлбөр" боловсруулах ажлын хэсгийг НЗД-ын 2010 оны 2-р сарын 4-ны өдрийн 107 тоот захирамжаар байгууллаа. 

Ажлын хэсгийн анхны хуралдааныг 3-р сарын 23-ны өдөр хийж, “Инновацийн хөтөлбөр” боловсруулах ажлын хэсгийг томилж боловсруулалтын шатанд гишүүдийн 

саналыг тусгахаар тогтов. Уг ажлын хүрээнд Нийслэлийн үйлдвэрлэлийн салбарын инновацийн хөтөлбөрт www.ulaanbaatar.mn–ээр иргэдээс санал авч хөтөлбөр 

боловсруулах ажилд тусгалаа. Хөтөлбөрийг 7-р сард НИТХ-д өргөн барихаар бэлтгэж байна. 

• Сэлэнгэ аймгийн Бороогийн хөндийд байрлах "Шижир интернэшнл” ХХК-ийн био технологийн үйлдвэр, БнД-ийн нутаг дэвсгэрт байрлах “Мон химо” ХХК-ийн 

үйлдвэрүүдийг газар дээр нь НЗДТГ-ын ҮХ-ийн дарга Д.Бямбасайхан явж танилцлаа. Тус үйлдвэрт шаардлагатай байгаа санхүүгийн эх үүсвэрийн хүсэлтийг 

ХХААХҮЯ-д уламжилж тус бүрт 300.0 сая төгрөгний хөрөнгийн асуудлыг шийдвэрлүүллээ. 

• Шинэ технологид суурилсан “Ай Энд Юу Ту”р ХХК-ийн “Хүүхдийн живх”-ний үйлдвэр, “Эн Би Эф” ХХК-ийн “Био түлшний үйлдвэр”, “Пено Хийц” ХХК-ний “Пено 

бетоны үйлдвэрүүдийг бодлогоор дэмжин улсын төсвөөс жижиг, дунд үйлдвэрлэгчдийг дэмжих хөнгөлөлттэй зээлэнд хамрууллаа. 

• Байгаль орчинд сөрөг нөлөөгүй шинэ техник, технологи нэвтрүүлсэн, экспортын хэмжээг нэмэгдүүлсэн, ажлын байр шинээр бий болгосон ААН-үүдийг улсын 

төсвөөс олгогдож буй хөнгөлөлттэй зээлд хамруулах, ААН-үүдэд зээлийн баталгаа гаргах ажлыг ЖДҮ-ийг дэмжих сантай хамтран зохион байгуулж шинэ техник, 

технологи нэвтрүүлэн ажиллаж байгаа 10 гаруй аж ахуйн нэгжүүдийг бодлогоор дэмжин 20.0-100.0 сая хүртэлх төгрөгийн зээлийн төслийг арилжааны банкуудад 

уламжлан зээл олгуулсан. 

18

Олон улсын банк санхүүгийн үйлчилгээ, бизнесийн болон мэдээллийн технологийн аутсорсинг, ноос, ноолууран 

бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл, олон улсын ложистикийн үйлчилгээ, олон улсын бизнес жуулчлал, аялал жуучлалыг дэмжих 

4. 1.1.4 

70 ХХБХ 

үйлчилгээ, үзэсгэлэн худалдаа, нарийн мэргэжлийн оношлогоо эмчилгээ, технологийн мэдээлэл, инкубаци, технологи 

нутагшуулах үйлчилгээ зэрэг эдийн засгийн дэд салбарууд хөгжих нөхцлийг бүрдүүлнэ. 

• Улаанбаатар хотод мэдээллийн технологийн аутсорсинг хөгжүүлэх талаар Мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбоо, технологийн газар, Мэдээллийн технологийн 

үндэсний паркийн удирдлагуудтай уулзан санал солилцсоны үндсэн 2012 он хүртэл хамтран ажиллах санамж бичгийн төсөл боловсруулсан. Уг санамж бичгийн 

хүрээнд мэдээллийн технологийн аутсорсингийн ажил, үйлчилгээг эрхэлдэг ААНБ, иргэнийг хамтын ажиллагаат хотуудын захиалагч нартай холбох, зуучлах, 

мэргэжлийн өндөр ур чадвартай хүний нөөцийг бүрдүүлэх, Улаанбаатар хотыг дэлхийн жишигт хүрсэн “Аутсорсинг хот“ болгох зэрэг цогц үйл ажиллагаа 

төлөвлөгдсөн. 

• Ноос, ноолууран бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл. НИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн 2009.06.02-ны өдрийн хурлын 59 тоот тогтоолоор баталсан “Нийслэлийн үйлдвэрлэлийг 

хөгжүүлэх” дэд хөтөлбөрт Улаанбаатар хотод үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх үндсэн 10 чиглэлийг тодорхойлсны дотор малын гаралтай түүхий эд боловсруулалтыг 

түлхүү хөгжүүлэхээр тусгасан. Энэ чиглэлээр Монгол улсын Засгийн газраас жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих чиглэлээр олгогдож буй хөнгөлөлттэй нөхцөл 

бүхий зээлийн хүрээнд НЗДТГ-аас нийслэлийн хэмжээнд ноос, ноолууран бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж буй ААНБ-аас ирүүлсэн төслийг сонгон шалгаруулж, нэр бүхий 

арилжааны банкуудаар дамжуулан 2009 онд 5 ААНБ-д 177,5 сая төгрөг, 2010 онд 4 ААНБ-д 220,0 сая төгрөгийн зээлийг тус тус олгосон. 

• Олон улсын ложистикийн үйлчилгээ. Ложистик нь нөөцөд тулгуурлан бий болгосон бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг хэрэгцээтэй газар нь зохистой үнээр хүргэх, 

борлуулах цогц үйл ажиллагаа учраас Улаанбаатар хотын бүтцэд уг асуудлыг хариуцан ажиллах мэргэжлийн байгууллага зайлшгүй бий болгох шаардлагатай 

байна. Одоогоор энэ чиглэлээр эхэлсэн тодорхой ажил байхгүй боловч гадаадын нэр бүхий тээвэр, зуучлалын компани сонирхолоо илэрхийлж НЗДТГ-т хандаж 

эхэлсэн бөгөөд ХХБХ-ээс дээрх байгууллагуудын төлөөлөлтэй уулзан шаардлагатай мэдээ, мэдээллээр ханган хамтран ажиллаж байна. 

• Үйлдвэрлэл, технологийн парк. БнД-т Бионанотехнологийн, БхД, НД, ХУД-д "Үйлдвэрлэл, технологийн парк"-ийг хөгжүүлэх тухай Засгийн газрын шийдвэр гарч 

ТЭЗҮ-ийг ХХААХҮЯ-наас боловсруулан нийслэлд хүлээлгэн өгөхөөр ажиллаж байна. 

• Аялал жуулчлалыг дэмжих үйлчилгээ. “Улаанбаатар хотын аялал, жуулчлал-2015” хөтөлбөрийн хүрээнд 4 дэх жилдээ “Дээлтэй Монгол” наадмыг амжилттай 

зохион байгуулсан ба уг арга хэмжээнд нийт 7 дүүрэг, 18 байгууллагын 3000 гаруй хүн оролцсон. Түүнчлэн “Улаанбаатар хотын аялал, жуулчлалыг хөгжүүлэх 2010- 

2012 маркетинг төлөвлөгөө” боловсруулан батлуулсан ба Улаанбаатар хотыг гадаадын зах зээлд сурталчлан, таниулах зорилгоор аялал, жуулчлалын бэлэгдэл, 

уриа шалгаруулах уралдаан зарлан дүгнэж Улаанбаатар хотын бэлэгдэл, уриатай болсон. 

• 2010 оны 7-р сарын 1-нээс 9-р сарын 15-ны хооронд гадаадын 1800 гаруй жуулчдаас сэтгэл ханамжийн болон зарцуулалтын судалгаа авч салбарын хэрэгцээ, 

шаардлагыг тодорхойлоод байна. 

• Дэлхийн аялал, жуулчлалын өдрийг тохиолдуулан 2 дахь удаагийн “UB art fair” гар урлалын үзэсгэлэн болон аялал, жуулчлалын оюутан, багш нарын дунд эрдэм 

шинжилгээний хурал зохион байгуулсан. 

Урт хугацаатай, хүүгийн хөнгөлттэй зээл олгох, зээлийн баталгаа гаргах нөхцөл бүрдүүлж, ЖДY-г дэмжих замаар хотын 

5. 1.1.5 

70 ҮХ 

иргэд тогтвортой бизнес эрхлэх боломж бий болгоно. Бизнес эрхлэх таатай орчин бүрдүүлнэ. 

Нийслэлд арилжааны гурван банкаар дамжуулан 6,5 тэрбум төгрөгний хөнгөлөлттэй зээл олгохоос нийт 861 төсөл ирж төсөл шалгаруулах дэд комиссын хурлаар 714 

төсөл дэмжигдэн арилжааны банкуудад шилжиж 143 төсөлд 6.496.0 сая төгрөгийн зээл олгож 1052 ажлын байр хадгалагдан 26 үйлдвэр шинээр байгуулагдаж 490 

ажлын байр шинээр нэмэгдлээ. 

6. 1.1.6 Нийслэлд “Санхүүгийн түрээсийн төв”, бүх дүүргүүдэд “Жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих төв” байгуулна. 70 ҮХ 

• "Санхүүгийн лизингийн төв" байгуулах төсөл боловсруулж ХХААХҮЯ болон санхүүгийн бусад байгууллагад танилцуулан санал авсан ба ХХААХҮ-ийн Сайдын 2010 

оны А/184 тушаалаар “Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сангаас санхүүгийн түрээс /Лизинг/-ийн үйлчилгээ үзүүлэгч хуулийн этгээдтэй хамтран ажиллахад мөрдөх 

журам”-ыг батлан хэрэгжүүлж байна. 

• ХХААХҮ-ийн сайд, нийслэлийн Засаг даргын хамтран ажиллах санамж бичгийн хүрээнд ХХААХҮ-ийн сайд, ХасЛизинг ХХК болон “Эн Ви Си” ББСБ-тай хамтран 

ажиллах гэрээнд гарын үсэг зурж, төрөөс 2,0 тэрбум төгрөгийг хөнгөлөлттэй нөхцлөөр жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд санхүүгийн түрээс хэлбэрээр олгохоор 

шийдвэрлэсэн. Уг төсөлд 102.0 сая төгрөгийн санхүүгийн түрээсийн үйлчилгээг Хас лизингээс, 133.0 сая төгрөгийг “Эн Ви Си” ББСБ-с санхүүжүүлээд байна. 

Нийслэлд ЖДҮ-ийг дэмжих төв байгуулж, Чингэлтэй, Сүхбаатар, Баянгол, Хан-Уул дүүрэгт ЖДҮ-ийг дэмжих төв байгуулах бэлтгэл ажлыг хангаж байна. Нийслэлийн 

Засаг даргын 2010 оны 405 дугаар захирамжаар төвүүдийг байгуулахаар шийдвэрлэж ажлыг эхлүүллээ. 

19

Нийслэлийн хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулж буй жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдийг бүртгэх, мэдээллийн нэгдсэн тогтолцоо 

ҮХ 

7. 1.1.7 

70 

бий болгоно. Аж ахуйн нэгжийн үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийг цахим үйлчилгээнд шилжүүлнэ. 

ЗАА ХХҮХ 

• Хүнс, худалдаа, үйлчилгээний байгууллагуудын мэдээллийн бааз /сан/ байгуулах асуудлаар ЗАА-ны салбар хариуцсан мэргэжилтнүүд шаардагдах мэдээлэлийг аж 

ахуйн нэгж, байгууллагуудаас авах үзүүлэлтүүдийг боловсруулан дүүргүүдийн ЗДТГ-ын ҮТҮХ-ээс авч нэгтгэн мэдээллийн сангийн бүрдүүлэлтийг бэлэн болгосон. 

Мэдээллийн сангийн ажлыг “Нимонсистемз” ХХК гүйцэтгэж байна. 

• Төр ба хувийн хэвшлийн түншлэлийн хүрээнд нийслэлд хэрэгжиж буй төсөл, хөтөлбөрүүдийг бизнестэй уялдуулах зорилгоор мэдээллийн нэгдсэн санг үүсгэнэ. 

Нийслэлийн хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулж буй 3500 аж ахуйн нэгжийн бүртгэл болон шинээр зээл авсан аж ахуйн нэгжүүдийн мэдээллийг оруулаад байна. 

• Согтууруулах ундаа худалдах болон түүгээр үйлчлэх тусгай зөвшөөрлийн өргөдөл, бусад материалыг цахим хэлбэрээр хүлээн авах программмын хувилбаруудыг 

судлан, туршиж байна. 

Үйлдвэрлэл хөгжсөн орнуудын хотууд, олон улсын банк санхүүгийн байгууллагуудтай хамтран ажиллаж, Улаанбаатар хотын 

8. 1.1.8 

50 ХХБХ 

хөгжилд чиглэсэн хөрөнгө оруулалтын шинэ эх үүсвэр бий болгоно. 

• Хөгжлийн 20 төсөл боловсруулж, гадаад дотоодын хөрөнгө оруулагчдад танилцуулж, хөрөнгийн шинэ эх үүсвэрийг бий болгоход үйл ажиллагаагаа чиглүүлнэ. 

“Улаанбаатар хот–Түншүүдийн зөвлөлдөх уулзалт”-аас 4 чиглэлээр ажлын хэсгүүд байгуулагдаж нэн тэргүүний шаардлагатай 47 төслийг эдгээр ажлын хэсгүүдээр 

дамжуулан гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулагчдад танилцуулж, хөрөнгийн шинэ эх үүсвэрийг бий болгохоор ажиллаж байна. 

• Нийслэлийн өмчийн үр өгөөжийг нэмэгдүүлэх, шинээр өмч үүсгэх зорилгоор гэрээгээр ажиллуулж эхэлсэн. 

• Нийслэлийн өмчийн менежментийн мэдээллийн систем байгуулна. Нийслэлийн өмч хөрөнгийн бүртгэлийг сайжруулан бүртгэлийн системийг шинэчлэн өмчид 

бүртгэлээр тавих хяналтыг боловсронгуй болгох зорилгоор Өмчийн бүртгэлийн систем v2.0 программыг хийж дуусгаад байна. 

• Цаашид нийслэлийн өмчийн менежментийн мэдээллийн систем байгуулахад бэлтгэж байна. 

Хотын эдийн засаг, нийгмийн 2009-2012 онд хөгжүүлэх арга хэмжээ, үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд Монгол улсыг хөгжүүлэх 

9. 1.1.9 сан, Улсын болон нийслэлийн төсвөөс 4 жилд нийтдээ 1,3 их наяад төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийхээр төлөвлөж байна. 70 СТСХ 

Нийт хөрөнгө оруулалтын 20-иос доошгүй хувийг бүсийн хөгжилд зарцуулна. 

• Нийслэлийн төсвийн орлогыг 154,6 тэрбум төгрөгөөр баталсныг 9,6 тэрбум төгрөгөөр давуулж, нийт 164,2 тэрбум төгрөгийг төвлөрүүлсэн байна. 

• Нийслэлийн Засаг даргад эрх нь шилжиж ирж, тендер зарлагдсан 465 нэр төрлийн хөрөнгө оруулалтын төсөл, арга хэмжээнд 110,9 тэрбум төгрөгийн ажил 

хийгдсэн. 

Өмчийн менежментийг боловсронгуй болгох, эдийн засгийн чадамжтай өмчийг нэмэгдүүлэх, хотын хөгжлийг дэмжих 

10. 1.1.10 төслүүдийг санхүүжүүлэх шинэ эх үүсвэрийг бий болгоход чиглэсэн олон талт үйл ажиллагаа бүхий “Санхүүгийн корпораци” 50 НӨХГ 

байгуулан хотын өмчийн эдийн засгийн өгөөжийг сайжруулна. 

• НӨХГ, ХХБХ хамтран Мэргэжлийн байгууллагуудын саналыг авч, хэлэлцүүлэг зохион байгуулж, гарсан саналуудыг тусгасан “Санхүүгийн корпораци” байгуулах 

төслийг боловсруулсан. “Санхүүгийн корпораци” байгуулах эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх талаар “Нийслэлийн эрх зүйн байдлын тухай хууль”-ийн шинэчилсэн 

найруулгад тусгуулж, ЗГХЭГ-т өргөн барьсан. 

• “Улаанбаатар сан” НӨҮГ-ын үйл ажиллагаа, бүтэц, дүрмийг өөрчлөн, санхүүгийн иж бүрэн үйлчилгээ үзүүлэх андррейтор, брокер, диллерийн байгууллага 

болгохоор судалгааны ажлыг эхлүүлж, холбогдох саналыг боловсруулж байна. 

• “Нийслэлийн өмчид хувийн хөрөнгө оруулалт хийх журам”-ыг “Концессийн хууль”-тай уялдуулан шинэчлэн боловсруулж, НЗД-ын орлогч нар, УБ хотын Ерөнхий 

менежер, холбогдох байгууллагуудаас саналыг авч НИТХ-д өргөн барихад бэлэн болоод байна. 

• Нийслэлийн төсөв, хөрөнгө оруулалтаар 2009 онд бий болсон 86.4 сая /наян зургаан тэрбум дөрвөн зуун сая/ төгрөгийн өртөг бүхий хөрөнгийг, 2010 онд 33,9 

тэрбум /гучин гурван тэрбум есөн зуун сая/ төгрөгийн өртөг бүхий хөрөнгө оруулалтын ажлуудыг нийслэлийн өмчид бүртгээд байна. 

Нийслэлийн төсвийн эх үүсвэрийг нэмэгдүүлж, төсвийн орлого нь үйлдвэрлэл үйлчилгээний өсөлт болон бизнесийн үйл 

11. 1.1.11 

70 СТСХ 

ажиллагааны үр дүнгээс голлон хамаардаг болгох асуудлыг судалж боловсруулан хэрэгжүүлэх арга хэмжээ авна. 

• Нийслэлийн Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн санхүү, төсвийн талаарх эрх хэмжээг өргөтгөх санал боловсруулна. Орон нутгийн бие даасан байдлыг нэмэгдүүлэх, 

нийслэлийг эдийн засгийн хувьд бие даан хөгжих эрх зүйн орчныг бий болгох зорилгоор “Төсвийн тухай” хууль, “Нийслэлийн эрх зүйн байдлын тухай” хуулийн 

төсөлд орон нутгийн Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн санхүү, төсвийн талаархи эрх хэмжээг нэмэгдүүлэх асуудлыг тусгасан. Шинэчлэгдсэн хуулийн төслийн 

хэлэлцүүлгийг 2 удаа хийлээ. 

20

• “Хотын татварын тухай” хуулийн төслийг боловсруулан Сангийн сайдад хүргүүлснээр яамтай хамтарсан ажлын хэсэг байгуулагдан ажиллаж байна. 

• “Нийслэлийн эрх зүйн байдлын тухай” хуулийн төслийг Улсын Их хуралд өргөн барьж эхний хэлэлцүүлэг явагдсан. 

• Үл хөдлөх эд хөрөнгийн нэгдсэн бүртгэлийн программ хангамжийг сайжруулах төслийг Баянгол дүүрэгт туршин ашиглаж байна. 

1.2 ХҮНСНИЙ НӨӨЦ, ХАНГАМЖ БА ҮЙЛДВЭРЛЭЛ 

12. 1.2.1 

Иргэдээ хүнсээр тогтвортой хангах нь нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагуудын энэ 4 жилийн нэн чухал зорилт байх 

болно. Уг зорилтын хүрээнд “Хүртээмжтэй хүнс” хөтөлбөр боловсруулан хэрэгжүүлж, эхний ээлжинд хотын хүнсний нөөц бий 70 

болгоно. 

• “Хүртээмжтэй хүнс" дэд хөтөлбөрийн төлөвлөгөөг нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 296 дугаар захирамжаар батлуулан дүүрэг болон холбогдох байгууллагуудад 

хүргүүлэн хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулж байна. 

• Тус хөтөлбөрийн төлөвлөгөөний дагуу “Хүүхэд бүрт нэг аяга” сүү аяныг Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 644 дүгээр захирамжаар нийслэлийн сургууль, 

цэцэрлэгийн насны хүүхдүүдийг хамруулан нэг сарын хугацаанд явуулж 150 мянга гаруй хүүхдэд сүү олгосон. 

• Нийслэлийн иргэдэд төмс, хүнсний ногоо тарих зориулалтаар НД-т 167 га, БЗД-т 100 га, СХД-т 300 га газрыг олгоод байна. 

• Улаанбаатар хотын хүн амыг баталгаатай сүүгээр хангахад тулгарч буй бэрхшээл, түүнийг даван туулах арга зам, цаашид хийх ажлын талаар сүүний үхрийн 

аж ахуй, сүү, сүүн бүтээгдэхүүн боловсруулах үйлдвэрлэл эрхлэгчид, мэргэжлийн холбоод, эрдэмтэд, мэргэжилтнүүд, төр, захиргааны шийдвэр гаргах 

түвшний удирдах ажилтнуудыг оролцуулсан зөвлөлгөөн зохион байгуулж зөвлөмж гаргасан. 

• 2012 оноос сүүн бүтээгдэхүүний хэрэгцээг дотоод эх үүсвэрээс хангах нөхцлийг бүрдүүлнэ. Улаанбаатар хотын хүн амын сүүний хангамж, сүүний үхэр, 

фермерийн аж ахуйн өнөөгийн байдал цаашид хийх ажлын талаар судалгаа, танилцуулга бэлтгэн МУ–ын Ерөнхийлөгчийн орон нутгийн бодлогын зөвлөх 

Л.Эрхэмбаярт танилцууллаа. 2010 оны 10-р сард Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж , ХХААХҮ–ийн сайд Т.Бадамжунай болон Нийслэлийн удирдлагууд СХД–ийн 

Жаргалант тосгонд сүүний үхрийн аж ахуй эрхлэгчидтэй уулзаж тэдний санал бодлыг сонсов. Цаашид Улаанбаатар хотын сүүний хангамжийг сайжруулах 

асуудлаар МУ-ын Ерөнхийлөгчийн зарлиг гаргуулахаар ажиллаж байна. Дээрх арга хэмжээнүүд нь хотыг сүү, сүүн бүтээгдэхүүнээр хангах үйлдвэрлэл– 

борлуулалтын сүлжээ байгуулах ТЭЗҮ боловсруулах судалгаа, мэдээлэл болж байна. 

• Нийслэлийн иргэд хүнсний хэрэгцээгээ өөрсдөө хангахад зориулж иргэдэд нийт 567 га газрын хүнсний ногоо тариалуулахаар олгосон ба нийслэлчүүдийн махны 

хэрэгцээнд 2010 онд 2800 тонныг нийлүүлсэн ба ирэх жилээс жил бүр 12000 тн-оос багагүй хэмжээний мах нөөцлөх ажлыг зохион байгуулах эрх зүйн орчин 

бүрдээд байна. 

13. 1.2.2 

Нийслэлийн хүн амын хэрэгцээнд зориулан 20-30 мянган тн махны байнгын эргэлтийн нөөцтэй байх “Махны нөөцийн сан” 

байгуулж, нийт 25-30 тэрбум төгрөгийн хөрөнгийг нэг удаа төсвөөс гарган, энэхүү хөрөнгийг жил бүр эргүүлэн төвлөрүүлж, 

зарцуулах замаар махны нийлүүлэлтийг тогтворжуулна. 

• Нийслэлийн хүн амын хавар, зуны хэрэгцээнд мах бэлтгэж нөөцлөх зардал, мах бэлтгэж борлуулсан байгууллагуудад олгох урамшуулалд шаардагдах хөрөнгийн 

тооцоо, бэлтгэх махны хэмжээний талаар санал боловсруулан хуралд өргөн барьж хэлэлцүүлснээр НИТХТ-ийн 2010 оны 2-р сарын 3–ны өдрийн хурлын 25 дугаар 

тогтоолоор 2010 онд 2800 тн мах бэлтгэхэд 1,4 тэрбум төгрөгийг зарцуулах шийдвэр гарч хэрэгжлээ. Мах бэлтгэх гэрээг 10 аж ахуйн нэгжтэй байгуулан 4, 5-р 

сард борлуулж дууссан. 4800 тн мах бэлтгэхэд зориулж 2,4 тэрбум төгрөгийг СЯ-аас хувиарласан боловч НИТХ–ын хуралдаанаас уг төсвөөс хассан учир 2010 онд 

2800 тн мах бэлтгэсэн. 

• Засгийн газрын 2010 оны 138 дугаар тогтоолоор жил бүр нийслэлийн хүн амын хэрэгцээнд 12000 тн-оос багагүй хэмжээний мах нөөцлөх ажлыг зохион байгуулах, 

шаардагдах хөрөнгийг жил бүрийн улсын болон орон нутгийн төсөвт тусган хэрэгжүүлэхийг Нийслэлийн Засаг даргад даалгасан шийдвэр гарсан. Уг ажлыг 

хэрэгжүүлэх зорилгоор 14 аж ахуйн нэгжтэй гэрээ байгуулан мах бэлтгэх ажил явагдаж байна. 

Махны худалдааны төрөлжсөн биржийг нийслэлийн тодорхой дүүргүүдэд, “Малын бирж“-ийг Улаанбаатарын бүсэд 

ЗАА-НЫ 

14. 1.2.3 

50 

байгуулна. 

ХХҮХ 

• ХХААХҮ-ийн сайд Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчийн хооронд 2009-2012 онд хамтран ажиллах санамж бичгийн хүрээнд Эмээлт 

орчимд махны болон малын төрөлжсөн бирж байгуулахаар 5 га газар олгох шийдвэр гарсан. Мал, махны бирж байгуулах ажлын хэсгийг ХХААХҮЯ-ны Төрийн 

нарийн бичгийн дарга, Улаанбаатар хотын Ерөнхий менежер бөгөөд Захирагчийн ажлын албаны даргын 2010 оны 103/55 хамтарсан тушаалаар байгуулж, сонгон 

шалгаруулалтыг зарласны дагуу ажлын хэсэг 6-р сарын 9-ний өдөр тендерийн материалыг хүлээн авч танилцаж байна. Мөн бирж байгуулах техник эдийн засгийн 

үндэслэлийг яамны төсвөөр боловсруулсан ба “Бараа түүхий эдийн бирж”-ийн тухай хуулийн төслийг УИХ-д өргөн бариад байна. 

70 

ЗАА-НЫ 

ХХҮХ 

ЗАА-НЫ 

ХХҮХ 

21

• СХД-ийн 20-р хорооны нутаг Эмээлт орчимд “Мот-Мон-Аэро” ХХК-д малын зах буюу малын биржийн үйл ажиллагаа явуулахад зориулан тухайн оны газар зохион 

байгуулалтын төлөвлөгөөнд тусгагдсаны дагуу СХД-ийн Засаг даргын 2009 оны 335 дугаар захирамжаар 3,0 га газрын зөвшөөрөл олгоод байна. 

Нийслэлийн ойролцоох нутаг дэвсгэрт 90.000 м 2 талбай бүхий хүлэмж, төмс хүнсний ногоо хадгалах 15.000 тн-ын 

15. 1.2.4 

70 НХААГ 

багтаамж бүхий механикжсан зоорь, өсвөр насны мал бордох 20 аж ахуйг байгуулна 

• 2010 онд хүлэмжийн аж ахуйн үйлдвэрлэл эрхлэгчдийг дэмжиж: 

25 ААН, 11 иргэнд 24 иж бүрдэл давхар хүлэмж, 43 иргэн, 5 аж ахуйн нэгжид 50 ширхэг нийлэг хальсан хүлэмж, ХХААХҮЯ-наас 68 ширхэг, нийт 142 ширхэг 

хүлэмж олгосон байна. 

Нийлэг хальсан хүлэмжийг дуслын усалгааны системийн хамт 50 хувийн хөнгөлөлттэй үнээр олгосоноор 19200м 2 талбайд шинээр хүлэмжийн үйлдвэрлэл эрхлэх 

боломжийг бүрдүүллээ. Сонгинохайрхан дүүргийн 20-р хороонд хүлэмжийн аж ахуйн зориулалтаар олгосон 9 га талбайг 4 аж ахуйн нэгжид ашиглуулах гэрээ 

байгуулсанаас 2 аж ахуйн нэгж 2520м 2 талбайд тариалалт хийсэн ба 2010 онд хамгаалагдсан хөрсний талбайгаас 147,3 тн хүнсний ногоо хураан аваад байна. 

СХД, БГД, БЗД дэх хувийн эзэмшлийн зоориудын судалгааг гаргаж СХД-ийн 20-р хороонд Ивээл ХХК-ийн 2000тн багтаамжтай төмс, хүнсний ногооны механикжсан 

зоорь барьж ашиглалтанд оруулан, Баянзүрх дүүргийн 11-р хороонд механикжсан зоорины зориулалтаар 30 га газрыг Нийслэлийн Засаг даргын 208 дугаар 

захирамжаар олгосон. 

• 2010 онд Нийслэлийн Засаг даргын 208 дугаар захирамжаар газар ашиглах эрх авсан иргэдийн газрын кадастрын зураглалыг хийж дуусган газрын мэдээллийн 

санд оруулах, хүн бүрт гэрчилгээ олгох, газрын төлбөрийн асуудлыг тусган гэрээг шинэчлэн хийж байна. Одоогоор 15 аж ахуйн нэгж, иргэнтэй гэрээ байгуулан 

газрыг олгосон ба 7 аж ахуйн нэгж газрын төлбөрөө хийж гэрээ байгуулан хашаа, байр барих ажлаа эхлээд байна. 

Газар тариалангийн аймгуудтай Гэрээтэй ажиллах замаар хотын гурилын болон хүнсний ногооны хангамжийг дотоод эх 

16. 1.2.5 

70 НХААГ 

үүсвэрээр гурван жилийн дотор бүрэн шийдвэрлэнэ. 

• Хүнсний гол нэрийн бүтээгдэхүүний хэрэгцээ, нөөцөд нийлүүлэх шаардлагатай гурил болон хүнсний ногоог газар тариалангийн бүсийн аймгуудтай гэрээ байгуулан 

дээрх бүтээгдэхүүнийг хямд үнээр борлуулах сүлжээ бий болгож байна. “Алтан намар–2010” үзэсгэлэн худалдааг зохион байгуулж 16 аймаг, нийслэлийн 3 

дүүргийн нийт 100 гаруй иргэн, 20 аж ахуйн нэгж, 20 хоршоо, 3 төслийн баг оролцон, 72 нэр төрлийн 870 тн төмс, 696 тн хүнсний ногоо, 21200 шил нөөшилсөн 

ногоо, 2.6 тн зөгийн бал, 1.5 тн чацаргана, 0.4 тн үхрийн нүд, 2 тн байгалийн жимс (аньс, мойл, хад, үхрийн нүд, чацаргана, нэрс, долоогоно, нохойн хошуу, 

улаалзгана) 32500 ширхэг чацарганы суулгац, 125 ширхэг гүзээлзгэний суулгац, 87 ширхэг тасалгааны цэцэг худалдаалан нийт 854.1 сая төгрөгийн борлуулалт 

хийсэн. Үзэсгэлэнд оролцогчдыг “Шилдэг сум”, “Шилдэг ногоочин”, “Шилдэг аж ахуйн нэгж”, “Шилдэг хоршоо” номинациар шалгаруулж мөнгөн шагналаар шагнав. 

• Мөн 2010 оны 8 дугаар сарын 20-ноос 9 дүгээр сарын 16-ны хооронд гурилыг үйлдвэрийн үнээр худалдаалах худалдааг төвийн 6 дүүргийн нутаг дэвсгэрт нийт 13 

цэгт зохион байгууллаа. Үйлдвэрүүдийн 1-р гурил кг нь 480 төгрөгөөр худалдаалагдсан бөгөөд 1 хүнд 25 кг-аас илүү худалдахгүй байхаар зохион байгуулж, хэвлэл 

мэдээллийн хэрэгслээр тогтмол мэдээлж ажилласан. 

Улаанбаатар хотын хүн амыг сүү, сүүн бүтээгдэхүүнээр хангах үйлдвэрлэл-борлуулалтын сүлжээг бүрдүүлэн 2012 оноос 

сүүн бүтээгдэхүүний хэрэгцээг дотоод эх үүсвэрээс хангах зорилттой ажиллана. Энэ зорилгоор нийслэлийн иргэдэд 

17. 1.2.6 чанартай, эрүүл ахуйн шаардлага хангасан сүү нийлүүлэхийн тулд хотын дүүргүүдэд сүүний хөргөлтийн 5 төв, ариутгасан 70 НХААГ 

сүү борлуулах 10 загвар цэг, хүүхдийн сүүн тэжээлийн 2 үйлдвэр байгуулна. Тус бүр нь сүүний үүлдрийн 50–иас доошгүй 

үнээ бүхий 20 аж ахуйг хотын ойролцоо бий болгоно 

• Телевизийн “Ногоон суваг “ хөтөлбөртэй хамтран фермерийн аж ахуй эрхлэгчдэд зориулсан сургалт явуулж 2010 оны 3-р сард 30 хүнд, 5-р сард 22 хүнд 

сертификат олголоо. 

• “Сүү” төслийн хүрээнд хөргөлтийн дөрвөн танкийг эргэн төлөгдөх нөхцөлтэйгээр олгоод байна. 

• Мөн төслийн хүрээнд ариутгасан сүү борлуулах загвар цэгийн төхөөрөмжийг Энэтхэг улсаас авч ирсэн ба хэрэгжүүлэгчийг сонгон шалгаруулах бэлтгэл ажил 

хийгдэж, тус загвар цэгийг “ГУМ” хүнсний үйлдвэрт байрлуулаад байна. 

• Саалийн үнээний ферм байгуулахаар газар ашиглах эрх авсан 16 иргэн, аж ахуйн нэгжээс 10 нь төлбөр тооцоогоо хийж гэрээ байгуулан хашаа, байр 

барих ажлаа эхэлсэн. 

• Сүүний үнээний цогцолбор аж ахуйг дэмжих зорилгоор ХХААХҮЯ–наас зарласан төсөлд нийслэлээс 15 аж ахуйн нэгж шалгарч 370 сая төгрөгийн зээл 

авсан. 

• Мал эмнэлэг, үржлийн газраас Эрчимжсэн мал аж ахуйн хөгжлийг дэмжих зорилгоор зарласан төсөлд нийслэлийн 9 аж ахуйн нэгж шалгарч 65,0 сая төгрөг, 

21 иргэн 116,0 сая төгрөгийн зээл авсан. 

22

18. 1.2.7 “Хүүхэд бүрт нэг аяга сүү” аян өрнүүлнэ. 50 НБоГ 

• 2009-2010 оны хичээлийн жилд нийслэлийн ЕБС, цэцэрлэгүүдэд “Хүүхэд бүрт нэг аяга сүү” аяныг Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 644 дүгээр захирамжийн 

дагуу 9-р сарын 20-ны өдрөөс сарын хугацаанд явуулсан. 

• ШУТИС-ийн Хүнсний инженер био технологийн сургуулийн эрдэм шинжилгээний багийнхан сурагчдын ясны эрдэсжилтийн судалгаа, шинжилгээг хийж ЕБС-ийн 1-5- 

р ангийн 96582 хүүхэд, цэцэрлэгийн 54760 хүүхэд хамрагдсан. 

• Ерөнхий боловсролын сургууль, цэцэрлэгүүд сүү, цагаан идээний “Мон-сүү” ХХК, “Гүүм” ХХК, “Дабль-Эрдэнэ” ХХК –уудтай байнгын харилцаатай хамтран ажиллаж 

байна. “Үдийн цай” хөтөлбөрийн хүрээнд 7 хоногийн 1-2 өдрийн хоолны жоронд сүү оруулах зөвлөмжийг ерөнхий боловсролын сургуулиудад өгсөн. Судалгааы 

дүнгээс үзэхэд Нийслэлийн сургуулиудын 40% нь тараг сүүг, 20% нь аарц, сүүтэй будаа өгдөг байна. Хүүхдийн хоолны жорын судалгааг нарийвчлан гаргаж, сүү 

цагаан идээгээр хоол унд хэрхэн бэлтгэх, сүү цагаан идээний ач холбогдлын талаар холбогдох газартай хамтран тогооч нарын дунд сургалт зохион байгуулж 120 

хүн хамрагдсан байна. Хүнсний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчдийн үзэсгэлэн “Чанартай боловсрол- Нийслэлийн ирээдүй” тайлант өдөрлөг, Багш нарын бага хурлын 

үеэр зохион байгуулж, бүтээгдэхүүн нийлүүлэгчдийг сонгосон. Бүтээгдэхүүн нийлүүлэгч байгууллагуудтай хамтран ажиллах гэрээг улирал, жилээр байгуулсан. Мөн 

эцэг эхчүүдэд хүүхдийн хоол унданд хэрэглэж байгаа бүтээгдэхүүнийг сурталчилан тэдний санал хүсэлтийг авахад эцэг, эхчүүдийн 75% нь сэтгэл ханамжтай 

үнэлгээ өгсөн байна. 

• “2010 онд “Витафит инвест” ХХК-тай хамтран захын хорооллын сургуулиудын сурагчдын дунд явуулсан витаминжуулах аян арга хэмжээнд 67 сургуулийн 71000 

сурагч хамрагдсан бөгөөд нийтдээ 51,0 сая төгрөгний санхүүжилт хийгдсэн байна. 

“Малын эрүүл мэнд” үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлнэ. Мал эмнэлгийн лабораторийг Эмээлтэд байгуулан ажиллуулж, 

19. 1.2.8 мал эмнэлэг, хорио цээрийн хяналтыг сайжруулна. Мал эмнэлгийн үйлчилгээ үзүүлдэг аж ахуйн нэгж, байгууллагын үйл 70 НХААГ 

ажиллагааг дэмжинэ. 

• Урьдчилсан байдлаар 26 нэр төрлийн халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх вакциныг 9 дүүрэг, 2 тосгоны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж буй мал эмнэлэг, 

үржлийн 20 нэгжид хуваарилан хүргүүлж 1330,7 мян мал хамруулсан нь 99%-ийн гүйцэтгэлтэй байна. 

• Шувууны томуугийн вакциныг 375,9 мянган шувуунд, цэцэг өвчний вакциныг 189,7 мянган хонинд хийсний нь 101-113%-ийн гүйцэтгэл байна. 

• 622,9 мянган мал, амьтныг паразиттах өвчнөөс урьдчилан сэргийлэхээр 599,6 мянгыг нь хамруулан хуваарийн дагуу 210 ш пнемотик, 18 л харбины /ивомек/ 

олгосон бөгөөд үүнд 3 сая 150,0 мян төгрөг зарцуулсан. 

• Хүнсний зоорь, агуулах, нийтийн эзэмшлийн зам талбай, үхсэн малын сэг зэм, малын хашаа хорооны 1450,0 мян м2 талбайд ариутгал хийсэн. 

• Эмээлт орчимд байгуулагдах “Хөдөө аж ахуйн бирж”-ийн ариун цэврийн лабораторийн зураг төсөл хийгдэж, уг лабораторийг тохижуулахад 2,6 сая төгрөг 

зарцуулаад байна. Биржийн ажиллах орон тоо, бүтцийг батлуулан томилон ажиллуулж байна. 

• Дүүргийн Мал эмнэлгийн үйлчилгээний 20 нэгжийн дэргэдэх лаборатори, хүнсний зах, худалдааны төв, аж ахуйн нэгжийн дэргэдэх 17 лабораториудтай 

хамтран ажиллах гэрээ байгуулж, нийт 42 мал эмнэлэг, ариун цэврийн лаборатортой амьд малын, мах, сүү, өндөгний гэрчилгээ, квитанци 79000 ширхэг олгосон. 

• Нийслэлийн нутаг дэвсгэрийн 42000 бруцеллѐз өвчний оношлогоо шинжилгээг хийхээс 44060 мянган толгой малаас цусны дээжийг аваад байна. 

• Мал, амьтдыг өвчлөлөөс урьдчилан сэргийлэх вакцинд бүрэн хамруулаад байна. Мал эмнэлгийн 37 лабораторид нийт мал эмнэлэг, ариун цэврийн 122696 ширхэг 

гэрчилгээ олгогдсон. 

20. 1.2.9 

Хүнсний аюулгүй байдлын хяналт шинжилгээ хийх үндэсний лавлагаа лабораторийг ХХААХҮЯ-тай хамтран байгуулна. 

Хүнсний бүтээгдэхүүний эрүүл ахуй аюулгүй байдлын үндсэн үзүүлэлтүүдийг түргэвчилсэн аргаар тодорхойлох тестер, 

багажаар хүнсний захуудыг хангана. 

• Мэргэжлийн байгууллагуудтай хамтран хүнсний бүтээгдэхүүний эрүүл ахуй, аюулгүй байдлын үндсэн үзүүлэлтүүдийг түргэвчилсэн аргаар тодорхойлох тестер 

багажаар хүнсний захуудыг хангах ажлыг зохион байгуулна. “Сүү” төслөөс гэрээний дагуу нийлүүлэх сүүний шинжилгээний 4 багаж болон холбогдох төхөөрөмж 

23-ийг Мал эмнэлэг, ариун цэврийн лабораториудад шинжилгээний олгосон. 

• Хөнгөн ба хүнсний үйлдвэрүүдийн үйл ажиллагаанд “Эрсдэлийн үнэлгээ” тогтоох талаар судалж, арьс шир боловсруулах болон хэвлэх үйлдвэрүүдэд хяналт, 

шалгалт хийж байна. 

• Хүнсний үйлдвэрлэлд хэрэглэх түүхий эд, технологитой холбоотой эрсдэл, түүнээс урьдчилан сэргийлэх талаар гарын авлага бэлтгэн хүнсний үйлдвэрлэлийн 

үндсэн 4 чиглэлээр “Техникийн ерөнхий шаардлага болон хяналтын хуудас”-ны загварыг боловсруулж МХЕГ-аар батлуулсан. 

• Хэрэглэгчдэд зориулсан үйлчилгээ, “Хоолны газрын ангилал, зэрэглэл, үндсэн шаардлага” MNS4946:2005 улсын стандартын түвшин тогтоох хяналт шалгалтын 

бэлтгэл ажлын хүрээнд “Хоолны газрын олон улсын стандарт” сэдэвт сургалтыг 13 удаа зохион байгуулж 534 үйлдвэрлэгчийг хамруулсан. 

70 

ЗАА-НЫ 

ХХҮХ 

23

• Хүнсний бүтээгдэхүүний эрүүл ахуй, аюулгүй байдлыг дээшлүүлэх, хэрэглэгчдэд чанартай бүтээгдэхүүн нийлүүлэх чиглэлээр үйлдвэрлэгчдэд зориулсан үе 

шаттай сургалт хийгдэж, гарын авлага, шаардлагатай багаж, тоног төхөөрөмжөөр хангагдаж байна. 

2012 онд хүрэх Үр дүн: 

Улаанбаатар хотод эдийн засгийн бүсчлэл бий болох бодит эхлэл тавигдаж, хот орчмын газар ашиглалт сайжирч, эдийн 

засгийн тэргүүлэх дэд салбаруудын хөгжлийн хурдац нэмэгдэнэ. 

Эрүүл ахуйн стандарт хангасан хүнсний бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл-тээвэрлэлт-хадгалалт-борлуулалтын шинэ сүлжээ 

үүсч, гол нэрийн хүнсний хэрэгцээгээ өөрийн нөөцөөр хангадаг болно. 

2010 онд хүрсэн Үр дүн: 

• Хүнсний гол нэрийн бүтээгдэхүүний хэрэгцээ, нөөцөд нийлүүлэх шаардлагатай гурил болон хүнсний ногоог газар тариалангийн бүс аймгуудтай гэрээ 

байгуулан бүтээгдэхүүнийг хямд үнээр борлуулах сүлжээ бий болгосон. “Алтан намар–2010” үзэсгэлэн худалдааг зохион байгуулж 16 аймаг, нийслэлийн 3 

дүүргийн нийт 100 гаруй иргэн, 20 аж ахуйн нэгж, 20 хоршоо, 3 төслийн баг оролцон, 72 нэр төрлийн 870 тн төмс, 696 тн хүнсний ногоо, 21200 шил 

нөөшилсөн ногоо, 2.6 тн зөгийн бал, 1.5 тн чацаргана, 0.4 тн үхрийн нүд, 2.0 тн байгалийн жимс (аньс, мойл, хад, үхрийн нүд, чацаргана, нэрс, долоогоно, 

нохойн хошуу, улаалзгана) 32500 ширхэг чацарганы суулгац, 125 ширхэг гүзээлзгэний суулгац, 87 ширхэг тасалгааны цэцэг нийт 854.1 сая төгрөгийн 

борлуулалт хийгдсэн байна. 

• Нийслэлийн иргэд хүнсний хэрэгцээгээ өөрсдөө хангахад зориулж иргэдэд нийт 567 га газрын хүнсний ногоо тариалуулахаар олгосон ба нийслэлчүүдийн 

махны хэрэгцээнд 2010 онд 2800 тонныг нийлүүлсэн ба ирэх жилээс жил бүр 12000 тн-оос багагүй хэмжээний мах нөөцлөх ажлыг зохион байгуулах эрх зүйн 

орчин бүрдээд байна. 

• Урьдчилсан байдлаар 26 нэр төрлийн халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх вакциныг 9 дүүрэг, 2 тосгоны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж буй мал 

эмнэлэг, үржлийн 20 нэгжид хуваарилан хүргүүлж 1330,7 мян мал хамруулсан нь 99%-ийн гүйцэтгэлтэй байна. 

• Нийслэлийн нутаг дэвсгэрийн 40000 үхэрт бруцеллѐз өвчний оношлогоо шинжилгээг хийхээс 40061 мянган толгой малаас цусны дээжийг авлаа. 

24

№ 


дугаар 

2.1 ХОТЖИЛТ, ИРГЭДИЙН СУУРЬШИЛ 

ХОЁР. ИРГЭДИЙН АМЬЖИРГААНЫ ЧАНАРЫГ САЙЖРУУЛАХ ЗОРИЛТ 



тийн хувь 


байгууллага 

Улаанбаатар хотын хүн амын механик өсөлтийг сааруулахын тулд бүсийн тулгуур төв болон аймгийн төв, суурин газруудтай 

хамтран ажиллаж, иргэдийн шилжилт хөдөлгөөнийг зохицуулан, журамтай шилжилтийн тогтолцоог бүрэлдүүлэн, хотын гэр 

1. 2.1.1 хорооллын тэлэлтийг зогсоох ба тэнд оршин суугчдын тоог цөөрүүлэх бодлого баримтлана. Мөн Улаанбаатар хотын татах 50 ХХБХ 

хүч болж байгаа үйлдвэр, их, дээд сургуулиудыг бүсийн тулгуур төв хотууд, Улаанбаатар хотын захын дүүргүүдэд 

шилжүүлэн байршуулах ажлыг зохион байгуулна 

• Улаанбаатар хотын хүн амын төвлөрлийг зохицуулах зорилгоор УБ-Налайхын автозамын дагуу "Орон сууцны шинэ хороолол" байгуулах төслийн төлөвлөлтийг 

техникийн төслийн шатанд хийж гүйцэтгэсэн. Уг төслийг хэрэгжүүлэх чиглэлээр гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулагчид, олон улсын байгууллагуудад танилцуулах 

ажил хийгдэж байна. 

• Иргэдийн шилжилт хөдөлгөөнийг зохицуулах, бүртгэлгүй иргэдийг журамлах чиглэлээр НИТХ-ын 2004 оны 20 дугаар тогтоолд өөрчлөлт оруулах санал болон 

журмын төслийг боловсруулсан ба шийдвэрлүүлэхээр хүлээгдэж байна. 

• Буянт-Ухаад баригдах "Оюутны хотхон"-ы ХЕТ-г хэрэгжүүлэх ажлыг БСШУЯ, ЗТБХБЯ хамтран хариуцаж байгаа бөгөөд цэвэр бохир ус, дулааны техникийн нөхцөл 

олгогдоогүйгээс хэрэгжээгүй. 

• Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны “Хөрөнгө оруулалтын ажлыг зохион байгуулах тухай” 565 дугаар захирамжаар Буянт-Ухаа хорооллын зөвхөн цэвэрлэх 

байгууламжийн ТЭЗҮ боловсруулах хөрөнгийг нийслэлийн төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдэхээр шийдвэрлэж одоогоор гүйцэтгэгчийн тендер зарлах бэлтгэл 

ажил хийгдэж байна. 

• Хотын зүүн хэсэгт ачаа тээврийн терминаль байгуулах ажлыг гүйцэтгэх Туушин ХХК нь шийдвэрлэгдсэн газартаа зон татах ажлыг бүрэн дуусгаж, байгаль орчны 

үнэлгээ хийлгэн батлуулаад байна. 

• БнД, БхД, НД-ийн хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөөний зураг төслийг боловсруулж, улсын магадлал хийлгэн, дүгнэлт гаргуулаад НИТХТ-ийн Хуралд 

хэлэлцүүлэхээр өргөн бариад байна. 

• Алслагдсан дүүргүүдийн хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө хийгдэж, иргэд, ААН-ийн суурьшил, байршлыг зохицуулах эрх зүйн болон бодлогын баримт бичгүүд 

боловсрогдон гарч байна. 

Улаанбаатар хотын хүн амын дотоод шилжилт хөдөлгөөн, гадна орчноос шилжин ирэгсэдийн урсгалыг бүртгэх онлайн 

2. 2.1.2 

70 ТЗУХ 

мэдээллийн системийг 2009 онд нэвтрүүлнэ. 

• Нийслэл хотын 132 хороо онлайн мэдээллийн системд холбох төсөв, хөрөнгийн судалгааг гарган боловсруулж нийслэлийн 2011 оны төсөвт тусгуулахаар санал 

оруулаад байна. Мөн саналыг УБЕГ-тай хамтарсан уулзалт зохион байгуулан танилцуулсан. Уулзалтын үр дүнд иргэний бүртгэлийн суурь мэдээллийн санг 

холбогдох байгууллагуудад онлайнаар ашиглуулах; нийслэлд бүртгэлийн нэгдсэн тогтолцоог бий болгоход иргэний бүртгэлийн суурь мэдээллийн санд 

тулгуурласан бүтэцтэй байхаар зохион байгуулах; хороодтойгоо нэгдсэн сүлжээнд холбогдсон дүүргүүдэд иргэний суурь бүртгэлийг онлайнаар бүртгэж туршиж 

үзэх зэрэг дээр санал нэгдсэн. 

• Одоогоор Чингэлтэй, Баянгол дүүргийн хороод дүүрэгтэйгээ холбогдсон. Эдгээр дүүргийн хороодыг онлайн мэдээллийн системд холбох шаардлагатай программ 

хангамжийг шинээр боловсруулан ашиглах саналыг хүргүүлсэн. 

• Хороодыг иргэдийн шилжин суурьших хөдөлгөөнийг бүртгэх программ хангамж бүхий компьютерээр бүрэн хангасан. 

Хотын гэр хорооллын хүн амыг сийрэгжүүлэхийн тулд захын дүүргүүдийн хөгжлийг илүү тэтгэж, тэдгээрт ажлын байр олноор 

бий болгох, иргэдийн тав тухтай амьдрах орчныг бүрдүүлэхэд чиглэгдсэн төлөвлөлт, зохион байгуулалтын шинэ ажлуудыг 

3. 2.1.3 

70 БХБТГ 

авч хэрэгжүүлнэ. Улаанбаатар хотод шинэ суурьшил бий болгох ажлыг төлөвлөн холбогдох эрх зүйн орчин бүрдүүлж, хууль 

тогтоомжийн хүрээнд хэрэгжүүлж эхэлнэ 

• Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны “Хөрөнгө оруулалтын ажлыг зохион байгуулах тухай” 565 дугаар захирамжаар Ургах наран хорооллын барилгажилтын төсөл, 

Улаанбаатар-Налайхын зам дагуух, Налайх-Багахангайн замын тойруу орчмын зам дагасан хөгжлийг тэтгэсэн орон сууцны хороолол байгуулах ТЭЗҮ 

25

боловсруулах зураг төсвийн ажлын хөрөнгө, гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах үнэлгээний хороо байгуулагдсан ба гүйцэтгэгчийн тендер зарлах бэлтгэл ажил 

хийгдэж байна. 

• Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөний хүрээнд судалгааны ажил хийгдэж байна. Гэр хорооллын өмчлөгдсөн хэсэгт ХЕТ боловсруулах ажилд 

нийслэлийн төсвөөс 183,6 сая төгрөг зарцуулан 6 гэр хорооллын ХЕТ-г боловсруулсан. 

• Нийслэлийн төвийн 6 дүүргийн алслагдсан гэр хороололд иргэдийн амьдрах орчин нөхцлийг сайжруулах загвар төсөл боловсруулсан. 

• Алслагдсан гэр хорооллын газарт 2000 шахам айлын орон сууц, үйлчилгээний барилга баригдаж байгаагаас 650 шахам айлын орон сууцны барилга ашиглалтанд 

орсон. 


Иргэдийн журамтай шилжилтийн тогтолцоо бүрэлдэнэ. Захын дүүргүүдэд аж төрөгсдийн эзлэх хувь нэмэгдэнэ. Улаанбаатар хотын хүн амын механик өсөлт 

саарна. 


• Нийслэл хотын 132 хороо онлайн мэдээллийн системд холбох төсөв, хөрөнгийн судалгааг гарган боловсруулж нийслэлийн 2011 оны төсөвт тусгуулахаар 

санал оруулаад байна. Мөн саналыг УБЕГ-тай хамтарсан уулзалт зохион байгуулан танилцуулсан. Уулзалтын үр дүнд иргэний бүртгэлийн суурь мэдээллийн 

санг холбогдох байгууллагуудад онлайнаар ашиглуулах; нийслэлд бүртгэлийн нэгдсэн тогтолцоог бий болгоход иргэний бүртгэлийн суурь мэдээллийн санд 

тулгуурласан бүтэцтэй байхаар зохион байгуулах; хороодтойгоо нэгдсэн сүлжээнд холбогдсон дүүргүүдэд иргэний суурь бүртгэлийг онлайнаар бүртгэж 

туршиж үзэх зэрэг дээр санал нэгдсэн. 

• Алслагдсан гэр хорооллын газарт 2000 шахам айлын орон сууц, үйлчилгээний барилга баригдаж байгаагаас 650 шахам айлын орон сууцны барилга 

ашиглалтанд орсон. 

2.2 АЖИЛ ЭРХЛЭЛТ, АМЬЖИРГААНЫ ТӨВШИН 

4. 2.2.1 Улаанбаатар хотын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих дэд хөтөлбөр боловсруулж НИТХ-аар хэлэлцүүлнэ. 100 НХөГ 

• “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих нийслэлийн дэд хөтөлбөр”-ийг Нийслэлийн Засаг даргын зөвлөлийн 2010 оны 3 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуралдаанаар 

хэлэлцүүлж 100 хувь дэмжигдэн улмаар НИТХТ-ийн 2010 оны 3-р сарын 31-ний өдрийн 54 дүгээр тогтоолоор батлагдсан 6 зорилтын хүрээнд хэрэгжиж байна: 

-Хөдөлмөрийн зах зээлийн идэвхтэй бодлогыг хэрэгжүүлэх замаар ажилгүйдлийг бууруулах, хүн амын хөдөлмөр эрхлэх нөхцөлийг бүрдүүлэх үүднээс жил бүр 

20,0 мянган ажлын байр бий болгон, иргэд өөрсдийгөө ажлын байраар хангахад нийслэлийн нутгийн захиргааны бүх шатны байгууллага дэмжлэг үзүүлэх; 

-Зах зээлийн эрэлтэд нийцсэн мэргэжилтэй ажилтан бэлтгэх сургалт, үйлдвэрлэлийн төв байгуулж, хөдөлмөрийн чадвартай амьжиргааны баталгаажих түвшингээс 

доогуур орлоготой 16-35 насны залуучуудыг хамруулж мэргэжил олгох; 

-Нийслэлийн хөдөлмөрийн зах зээлийн төлөв байдалд судалгаа, дүгнэлт хийж мэдээллээр хангах, мэдээллийн нэгдсэн тогтолцоог бий болгох; 

-Оюутан, суралцагсадыг хичээлийн бус цагаараа хөдөлмөр эрхлэх боломжийг бүрдүүлэх, цагийн ажлын тогтолцоог бий болгох, төлөвшүүлэх; 

-Нийслэлд нийгмийн түншлэлийн 3 талт хамтын хэлэлцээр байгуулж, мөрдөн ажиллах 

-Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлж, өөрөө өөртөө ажлын байр бий болгоход дэмжлэг үзүүлэх зорилтуудын дор тус тус хэрэгжиж 

байна. 

Жил бүр 20,0 мянган ажлын байр бий болгон, иргэд өөрсдийгөө ажлын байраар хангахад нийслэлийн нутгийн захиргааны 

5. 2.2.2 

100 НХөГ 

бүх шатны байгууллага дэмжлэг үзүүлнэ. 35-аас дээш насны иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлнэ. 

• ХХҮГ-аас зарласан “Аж ахуй эрхлэлтийн сургалт зохион байгуулах тендер”-т амжилттай оролцож, ХЭДС-ийн зардлаар тус газарт бүртгэлтэй жижиг бизнес 

эрхлэгчид болон эрхлэхийг хүссэн иргэдэд аж ахуй эрхлэх ур чадвар олгох сургалт зохион байгуулж, аж ахуй эрхлэх таатай орчин бүрдүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх 

зорилго бүхий “Аж ахуй эрхлэх сургалтын төв”-ийг байгуулан үйл ажиллагааг эхлүүлээд байна. 

• Нийслэлийн хэмжээнд 27832 ажлын байр шинээр бүртгэгдэж, 30700 ажлын байрны захиалга авч, 30395 ажилгүй иргэнийг бүртгэж, нийт бүртгэлтэй иргэдээс 21935 

иргэн зуучлагдаж, цагийн ажилд 21305 оюутан, нийтийг хамарсан ажилд 22007 иргэн тус тус хамрагдаж орлоготой болоод байна. 

• 2010 онд 60 гаруй удаагийн сургалт зохион байгуулах төлөвлөгөөтэй байгаа бөгөөд нийт жижиг бизнес эрхэлдэг болон эрхлэхийг хүссэн 1028 иргэнд ОУ-ын 

хөдөлмөрийн байгууллагын Бизнесээ эхэл хөтөлбөрийн сургалтыг зохион байгуулж байна. 

6. 2.2.3 Шинээр бий болгосон ажлын байрны тооноос хамааруулан урамшуулал олгоно 100 НХөГ 

26

• Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 352 дугаар захирамжаар Нийслэлийн Засаг даргын ивээл дор “Бизнес инкубатор хөгжилд” олон улсын анхдугаар чуулга 

уулзалтын хүрээнд бичил бизнесийг хөгжүүлэх, ажлын байр шинээр бий болгох, үйлдвэрлэлийг өргөтгөх зорилгоор 10-н аж ахуйн нэгжийг 1,0 сая төгрөгний 

зээлийн эрхээр шагнаж урамшуулал олгов. 

• Нийслэлийн Хөдөлмөрийн газрын даргын баталсан болзлыг ханган цагийн ажлыг олноор бий болгосон ААН-ийг 2010 оны 12 дугаар сарын 17-нд шалгарууллаа. 

7. 2.2.4 

Ажилгүйдлийг бууруулах, орлогыг нэмэгдүүлэх асуудлыг нийслэлийн хүнсний хангамжийг шийдвэрлэх, үйлдвэрлэл, 

технологийн парк, түлш-эрчим хүчний цогцолбор байгуулах бодлоготой уялдуулан зохицуулна. 

30 НХөГ 

• БнД-ийн үйлдвэрлэл технологийн парк байгуулах асуудал шийдэгдсэнээр: 

- Мод боловсруулах үйлдвэрт-75 

- Хөнгөн блокийн үйлдвэрт-19 

- Сүү, сүүн бүтээгдэхүүний үйлдвэрт-60 

- Хайрганы үйлдвэрт-13 

- Мод үржүүлгийн талбай байгуулахад-7 

- Гүний усыг цэвэршүүлэн савлах үйлдвэрт-22 

- Нүүрс баяжуулах үйлдвэрт-106 

- Биологийн нөхөн сэргээлтийн төвд-24 

- Нанобиотехнологийн туршилтын үйлдвэрлэлийн төвд- Үндсэн-135, улирлын 10 

- УБ хот дахь Худалдаа ханган нийлүүлэх бөөний төв болон сургалт мэдээллийн төвд-27 

- Ангижруулсан төмрийн үйлдвэрт-260 

- Аялал жуулчлалын баазад -6 ажилтан нийтдээ 764 ажлын байр шинээр бий болох төсөл боловсруулагдаад байна. 

• Нийслэлийн Засаг даргын 2009 оны 208 тоот захирамжаар БЗД-ийн 11-р хорооны Баян уулд 100 га газар олгосноос ХАА-н ассоциаци-д 20 га, 70 иргэнд тус бүр 1 

га газрыг олгож газар ашиглалтын гэрээ байгуулж байна. Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 290 тоот захирамжаар СХД-ийн 21-р хороо Ташир уулын өвөрт 300 

га газрыг 74 иргэнд 1-4 гагаар, 16 аж ахуйн нэгжид 2-20 гагаар тус бүр олгон төлбөрийг төлүүлж гэрээ хийгдэж байна. Дээрх газруудыг НБХБТГ-аар нэгдсэн 

талбайн төлөвлөлтийг хийлгэж олгосон. 

8. 2.2.5 

Нийслэлд өрхийн нэг сарын дундаж орлогыг 1 саяаас дээш төгрөгт хүргэнэ. Дундаж орлоготой иргэдийн хувь хэмжээг 


30 ХХБХ 

• Нийслэлд 288500 өрхийн 1148300 хүн амьдарч байна. Нэг өрхийн сарын дундаж орлого: 

2008 онд 416015 таг 

2009 онд 475803 төг 

2010 онд 546985 төг 

9. 2.2.6 Цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжийг 2008 оны түвшнээс 3 дахин өсгөнө 30 ХХБХ 

• Засгийн газраас 2010 оны 10 дугаар сарын 1-ээс эхлэн төрийн албан хаагчийн цалин, тэтгэвэр авагчдын тэтгэврийг 30 хувиар нэмсэнээр нийгмийн даатгалын 

шимтгэлийн орлого 6,3 тэрбум төгрөгөөр өсөж, 115531 тэтгэвэр авагчийн тэтгэврийн нэмэгдэлд сар бүр 3,8 тэрбум төгрөг олгож байна. 

10. 2.2.7 

Нийгмийн даатгалд хамрагдах иргэдийн хүрээг нэмэгдүүлж, шимтгэлийн хувь хэмжээг бууруулан, тэтгэвэр олголтонд цахим 

тооцооны хэрэгсэл ашиглаж эхэлнэ. Тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийн нэрийн дансны үлдэгдлийг баталгаажуулна. 

100 ННДГ 

• 1985 аж ахуйн нэгж, байгууллага 10520 даатгуулагчийг шинээр нийгмийн даатгал, эрүүл мэндийн заавал даатгалд хамруулж нийгмийн даатгалын гэрчилгээ олгов. 

Нийгмийн даатгалд хамрах хүрээг нэмэгдүүлэх зорилгоор Хуулийн этгээдийн бүртгэлийн газраас нийслэлд үйл ажиллагаа явуулахаар бүртгүүлсэн хуулийн 

этгээдийн бүртгэл, дүүргүүдийн татварын хэлтсээс идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгж байгууллагын бүртгэлийг авч нийгмийн даатгалын 

мэдээллийн санд байгаа ажил олгогчийн бүртгэлтэй тулган нийгмийн даатгалд хамрагдаагүй ажил олгогчийн жагсаалтыг дүүрэг бүрээр гаргаж нийгмийн даатгалд 

хамруулах ажлыг нийслэлийн хэмжээнд зохион байгуулж 1022 аж ахуйн нэгж байгууллага, 4612 заавал даатгуулагч, 6915 сайн дурын даатгуулагчийг нийгмийн 

даатгалд шинээр хамруулав. “2010 он-Цахим нийгмийн даатгал”зорилтыг дэвшүүлэн нийслэлийн нийгмийн даатгалын байгууллагууд амжилттай хэрэгжүүлж байна. 

Нийслэлийн хэмжээнд 449492 даатгуулагч тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийн нэрийн данс нээлгэсэн бөгөөд 2000-2008 онуудын орлогод тооцох хүү, нэрийн дансны 

эхний үлдэгдэл тооцоход баримтлах хувь хэмжээг шинэчлэн мэдээлэх хуудсыг хэвлэж даатгуулагчдад тараах ажил хийгдэж байна. 

27

Гэр бүл, ахмад настан, хүүхэд, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг дэмжих төрийн бодлогыг үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлж, 

11. 2.2.8 

70 НХҮГ 

үйлчилгээний шинэ төрлүүдийг хөгжүүлнэ 

• “Нийгмийн халамжийн тухай” хуулийн 8,3,84 дүгээр зүйл, Засгийн газрын 2008 оны 162 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн 

халамж, үйлчилгээ үзүүлэх журам”-ын 2,8, 2,9 дэх заалтуудыг хэрэгжүүлэхээр Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээг иргэн, аж ахуйн нэгж, 

ТББ-аар гүйцэтгүүлэхээр гэрээний загвар, аргачлал, хувийн хэргийн маягтын загварыг мөрдөн ажиллаж байна. Үүнд: 

Нэг суралцагчийн сургалтын зардал 14 хоногт 27500 төг 

Гэрийн асрамж халамжийн үйлчилгээний зардал сард 48400 төг 

Түр байршуулан асрамжлах үйлчилгээний зардал 1 хоногт 90000 төг 

Сэргээн засах үйлчилгээний зардал сард 55000 төг 

Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн үйлчилгээг хэрэгжүүлснээр дүүргүүд эмзэг бүлгийн иргэдэд халамжийн үйлчилгээг үзүүлэхэд ихээхэн дөхөм болсон 

• Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээг байнгын асаргаа сувилгаа шаардлагатай, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн, хүнд нөхцөлд байгаа хүүүхэд, 

ахмад настанд үзүүлэхэд: 

2009 онд 5988 хүнд 560,7 төг, 2010 онд 3771 хүнд 311,0 сая төгрөгийг зарцуулсан. 

Стратегийн болон томоохон орд газруудаас олсон орлогоос нийслэлийн иргэн бүрд 1.5 сая төгрөгийг хүртээх эрх зүйн орчин 

12. 2.2.9 

90 СТСХ 

болон санхүүгийн эх үүсвэрийг бүрдүүлж хэрэгжүүлнэ 

Монгол Улсын Засгийн газрын ”Иргэнд хишиг, хувь хүртээхтэй холбогдуулан авах зарим арга хэмжээний тухай” 2010 оны 1-р сарын 6-ны өдрийн 03 дугаар тогтоолыг 

үндэслэсэн “Хүний хөгжил сангийн хишиг хүртээх ажлыг зохион байгуулах тухай” Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 1-р сарын 29-ний өдрийн 92 тоот захирамжийн 

дагуу “Хүний хөгжлийн сан”-гийн мөнгийг тавьж олгох ажлыг дүүрэг, хороодод зохион байгуулан ажилласан 

Эх орны хишиг, хувь хүртээх ажлын хүрээнд: 

• Хүний хөгжил сангийн менежер программын сургалтыг дүүрэг, хорооны ажилтнуудад зохион байгуулсан 

• Зорилтот бүлгийн бүртгэлийг гаргасан 

• Хороо бүрт 2 ажилтан нэмж ажиллуулснаас гадна цагдаагийн байгууллагатай хамтран эмх цэгцтэй үйлчлэх арга хэмжээг авсан 

• Иргэний шинэчилсэн бүртгэлд иргэдийг хамруулсан 

• Программад орсон иргэдийн мэдээллээр нэгдсэн дүнг гаргасан 

Эх орны хишиг хувь хүртээх үйлчилгээ 3 үе шаттай зохин байгуулагдсан. Үүнд 

Нийт хүний хөгжил сангаас Нийслэлийн иргэд 2010 онд давхардсан тоогоор 1888342 иргэн 115,5 тэр бум төгрөг аваад байна. 

2010 оны 2-р сарын 1-ны өдрөөс хүний хөгжил сангийн хишиг хувь хүртээх ажлыг 2010 оны 12-р сарын 31 өдрийг хүртэл хугацаанд зохион байгуулан ажиллаа. 

• Хүүхэд: 332945 

• ахмад настан: 91527 

• хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн: 29136 

• 18 наснаас дээш иргэн: 603996 

Нийт 1057604 иргэн 74 тэр бум төгрөгийн хишиг хувь хүртээд байна. 

13. 2.2.10 Бага орлоготой, эмзэг бүлгийн иргэдэд хүнсний болон зайлшгүй шаардлагатай бусад дэмжлэг үзүүлнэ. 100 НХҮГ 

”Нийгмийн эмзэг бүлэгт хоол тэжээлийн дэмжлэг үзүүлэх дэд хөтөлбөр”-ийн хүрээнд 3 зорилтот бүлгийн судалгааг гарган ажиллав 

• Зорилт-1 Орон гэргүй, хаягийн бүртгэлгүй тэнэмэл 1334 иргэнийг бүртгэж шалтгааныг тодорхойлон бичиг баримтжуулж байна. 

• Зорилт-2 1020 тэнэмэл иргэнд өдөрт нэг удаа товлосон 5 цэгт халуун хоол өгч байна 

• Зорилт-3 Тэнэмэл иргэдийг түр хоноглох байрны үйлчилгээнд хамруулан АУССҮТ төвд 100-120 иргэнийг хоноглуулж байна 

• Засгийн газраас “Нийгмийн эмзэг бүлэгт хоол тэжээлийн дэмжлэг үзүүлэх тухай дэд хөтөлбөр”-ийг батлан 2012 он хүртэл хэрэгжүүлэх болсонтой холбогдуулан 

хүнсний хэрэглээний гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүний үнийн өсөлтөөр тооцсон хүнсний талоныг банкны үйлчилгээг ашиглан ганц бие харж хандах хүнгүй байнгын 

асаргаа шаардлагатай ахмад настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, бүрэн хараагүй, сэтгэцийн өвчтэй 0-18 насны хүүхэд, нийт 9517 иргэний бүртгэлийг гаргасныг 

хянаж нас барсан, шилжин суурьшсан, нийгмийн халамжийн дэмжлэг туслалцаа авах шаардлага хангаагүй зэрэг шалтгаанаар 2921 иргэн хасагдан 6157 өрхөд 

28

хүнсний талон олгох ажлыг эхэлсэн. 

• Нас барсан, шилжсэн зэрэг шалтгаанаар 63 иргэн хасагдаж 6094 иргэнд хүнсний цахим талон олгогдоод байна 

Хөдөлмөрийн чадвартай, амьжиргааны баталгаажих түвшингээс доогуур орлоготой 16-35 насны 6500-аас доошгүй 

14. 2.2.11 

100 НХөГ 

залуучуудыг сургалтанд хамруулж, мэргэжил олгоно 

Мэргэжил олгох давтан сургалтанд 5688 иргэн хамрагдсанаас 3375 нь хөдөлмөрийн чадвартай, амьжиргааны баталгаажих түвшингээс доогуур орлоготой 16-35 

насны залуучууд байна. 

Зах зээлийн эрэлтэд нийцсэн мэргэжилтэй ажилтан бэлтгэх сургалт, үйлдвэрлэлийн 2-оос доошгүй төв байгуулж, 

15. 2.2.12 

70 НХөГ 

суралцагчдын тоог 50 хувиар нэмэгдүүлнэ 

• Мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төвийг нийслэлд байгуулах төслийг боловсруулж олон улсын доноруудын чуулга уулзалтанд танилцуулж, санал болголоо. 

Боловсролын тухай хуулийн 14.18 20.1 дэх заалт, Аж ахуйн үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн тухай хууль, Гэгээрлийн сайдын 1998 оны 61-р тушаалыг 

үндэслэн МСҮТ байгуулах асуудлыг шийдвэрлэнэ. Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 10 дугаар сарын 25-ны өдрийн 737 тоот захирамжаар нийслэл 

Улаанбаатар хотод мэргэжлийн боловсрол, сургалтын салбар зөвлөлийг байгуулан ажиллаж байна. 

• БСШУЯ, НЗДТГ, ХБНГУ-ын олон улсын боловсролын академийн хооронд хамтран ажиллах тухай санамж бичигт тусгагдсан заалтуудыг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион 

байгуулна 

16. 2.2.13 Гадаадын хамтын ажиллагаат хотуудын их дээд сургуульд 50 хүртэл оюутныг тэтгэлэгт хөтөлбөрийн хүрээнд сургана 10 НХөГ 

• БНСУ-ын мэргэжлийн боловсрол олгох “ЭЛИМ” сургалтанд 4 оюутан тус тус суралцсан. 

Хот байгуулалт, инженерийн мэргэжлээр залуу боловсон хүчнийг дипломын дараахи сургалтанд өндөр хөгжилтэй орнуудад 

17. 2.2.14 

90 ТЗУХ 

хотын захиалгаар сургана 

• Нийслэлд шаардлагатай нарийн мэргэжлээр боловсон хүчнийг гадаадын өндөр хөгжилтэй орнуудад сургахад нийслэлийн төсвөөс 2010 онд 315,0 сая төгрөг 

зарцуулахаар батлагдсан. Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 3-р сарын 30-ны өдрийн 155 дугаар захирамжаар “Нийслэлд шаардлагатай нарийн мэргэжлийн 

боловсон хүчнийг өндөр хөгжилтэй орнуудад хотын захиалгаар суралцуулах журам” батлагдлаа. 

• 2010 онд багтаан БНСУ-ын Кореа их сургуульд 3 албан хаагчийг төрийн захиргааны чиглэлээр магистарт суралцуулна. 

• БНУУ-ын Будапешт хотноо Үерийн усны аюулаас урьдчилан сэргийлэх 6 өдрийн сургалтанд /2010 оны 5-р сарын 23-30 / НБХБТГ, НЗДТГ-ын ХХБХ,ЗАА-ны ИБХ, 

НОБГ, УББ Компаний инженер, мэргэжилтнүүд оролцлоо. 

• АНУ-ын Аляск мужийн Үндэсний Гвардаас 2010 оны 4-р сарын 24-нөөс 5-р сарын 3-ны өдрүүдэд зохион байгуулсан Газар хөдлөлтийн гамшгийн бэлэн байдал 

сургалтанд НОБГ-ын дарга Х.Батбилэг, НБХТГ-ын ерөнхий инженер Т.Эрдэнэтуяа нарыг оролцуулав. 

• Сөүл хотын захиргаатай харилцан тохиролцсоны дагуу тус хотын “Хүний нөөцийн хөгжлийн төв”-өөс зохион байгуулж буй “Цахим засаглал”, “Хотын хүрээлэн буй 

орчин” зэрэг сургалтуудад НМТГ болон НБХГ-ын мэргэжилтнүүдийг оролцуулав. 

• БНСУ-ын Олон улсын хамтын ажиллагааны байгууллага (КОЙКА)-гаас зохион байгуулсан “Орон сууц ба хотын бодлого” сургалт семинарт НЗДТГ-ын ХХБХ, 

СЭЗТС, ГХХАХ-ын болон НГА, УБДШС, НБХБТГ-ын мэргэжилтнүүдийг хамруулав. 


Хотын хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын тогтолцоо бэхжиж хүн амын ажил эрхлэх нөхцөл, бололцоо дээшилж, шинээр бий болох ажлын байр жил бүр 20 

мянгаар, ажилд зуучилсан иргэдийн тоо 15 мянгаар нэмэгдсэн байна. НИТХ-аар баталсан “Хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх нийслэлийн дэд хөтөлбөр” 

хэрэгжинэ. 


• Нийслэлийн хэмжээнд 27832 ажлын байр шинээр бүртгэгдэж, 30700 ажлын байрны захиалга авч, 30395 ажилгүй иргэнийг бүртгэж, нийт бүртгэлтэй иргэдээс 

21935 иргэн зуучлагдаж, цагийн ажилд 21305 оюутан, нийтийг хамарсан ажилд 22007 иргэн тус тус хамрагдаж орлоготой болоод байна. 

• “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих нийслэлийн дэд хөтөлбөр” НИТХТ-ийн 2010 оны 3-р сарын 31-ний өдрийн 54 дүгээр тогтоолоор батлагдсан. 

29

2.3 ЭРҮҮЛ МЭНД 

Эрүүл аж төрөх хэв маяг, эрүүл мэндээ хамгаалах зөв зан үйлийг төлөвшүүлэх замаар хүн амын өвчлөл, нас баралтыг 

18. 2.3.1 

70 НХХ 

бууруулна 

• “Эрүүл мэндийг дэмжих үйл ажиллагаанд олон нийтийн оролцоо” зөвлөгөөнийг БЗД ,СБД, БГД, БнД, ХУД, ЧД, СХД-т амжилттай зохион байгуулж 65 байгууллага, 

18 аж ахуйн нэгж, 226 иргэн хамрагдлаа. Эрүүл мэндийг дэмжих ажлын байр сэдвээр СБД-ийн 58-р сургууль дээр үзүүлэх сургууль зохион байгуулж 15 сургууль, 

цэцэрлэг оролцсон 

• НИТХТ-ийн 2008 оны 102 дугаар тогтоолыг үндэслэн “Тамхигүй орчин бүрдүүлсэн ресторан” шалгарууллаа. Нийт 4 дүүргээс 4 материал ирснийг удирдамжийн 

дагуу газар дээр нь шалгаруулалт явуулан "Их төв” ХХК-ий “Зочин бууз” зоогийн газар шалгарсан. Энэхүү үйл ажиллагааг өргөжүүлэх үүднээс “Тамхигүй орчин 

бүрдүүлсэн ажлын байр шалгаруулах” хөдөлгөөн өрнүүлэн ажиллах тухай НЗД-ын 2010 оны 362-р захирамж гарсаныг холбогдох байгууллагуудад хүргүүлж байна. 

• Иргэдийн эрүүл мэндийн боловсролд зориулан http://www.ubhealth.mn вэб сайтын зөвлөгөө, мэдээлэл булангаар дамжуулан иргэдийн эрүүл зан үйлийг дэмжихэд 

зориулсан мэдээ мэдээлэл тогтмол гаргаж хэвшсэн. НЭМГ-ын харъяа байгууллагуудын цахим хуудсуудаар дамжуулан иргэд, олон нийтэд цаг үеийн холбогдолтой 

өвчний мэдээлэл, урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр зөвлөмж сурталчилгаа гаргаж байна. 

• НЗДТГ, ММСС-тай хамтран “Эрүүл хотыг дэмжих нэг өдөр” өдөрлөгийг зохион байгуулж, иргэдэд эрүүл аж төрөх, хөдөлгөөний ач холбогдлыг сурталчлах, эрүүл 

хооллолт, бүх нийтийн гүйлт, хийн дасгал, дугуйн уралдаан, мини сагсан бөмбөгийн тэмцээн зэрэг төрөл бүрийн арга хэмжээнүүдийг явууллаа. Мөн нийслэлийн 

Цагдаагийн газрын бие бүрэлдэхүүн энэ үеэр Сэлбэ голын орчныг цэвэрлэсэн. 

• 2005-2010 оны хооронд ирсэн 45 байгууллагын материалд үндэслэн Эрүүл мэндийг дэмжигч байгууллагын үйл ажиллагаанд үнэлгээ өгч, журмын төслийг 

шинэчлэн боловсруулж НЭМГ-ын даргын 1/219 дугаар тушаалаар батлав. Эрүүл хот үндэсний хөтөлбөр болон Нийслэлийн дэд хөтөлбөртэй уялдуулан Эрүүл 

мэндийг дэмжигч өрх, иргэний болзолд өөрчлөлт оруулна. 

Алслагдсан дүүрэг хороодын хүн амд үзүүлэх эмнэлгийн тусламжийн үр дүнтэй үйлчилгээг яаралтай тусламж болон 

19. 2.3.2 

70 НХХ 

лавлагаа тогтолцоотой уялдуулан хүргэнэ 

• ЧД: 

- ЧД-ийн Анарномун, Нандин хүсэл, Шэжид дүг-2, Таны итгэл, Ижил санаа, Энэрэл баг, Энэрэнгүй үйлс, Мөнхбаясгалант, Цэнгэлжаргал хайрхан, Мэнд- 

Арвижах, Чинхүслэн, Энэрэнгүй сэтгэл, Тэгш–Өлзий, Мөнх үйлстэн, Мэндцолмон, Ундрах ирээдүй нийт 16 өрхийн эмнэлэгт УИХ-ын гишүүн Д.Очирбат нэг нэг 

автомашин олгоод байна. 

• БЗД: 

- БЗД-ээс УИХ-д сонгогдсон гишүүн З.Алтайн хөрөнгө оруулалтаар Салбар амбулатори 1, 2 дээр 28 сая төгрөгийг өртөг бүхий цусны гематологийн аналазитор 

авч суурилуулан өндөгний цусны шинжилгээ хийж байна. 

- БЗД-ийн Иргэдийн Хурлын төлөөлөгч Х.Чинбат 8, 12-р хорооны өрхийн эмнэлэгт УВЧ шарлагын аппаратыг эмнэлгийн үйл ажиллагааг дэмжиж үнэ 

төлбөргүйгээр олгосон. 

- Хонхор тосгоны эмнэлэгт УИХ-ын гишүүн З.Алтайн хөрөнгө оруулалтаар 25 сая төгрөгний өртөг бүхий эмчилгээ, оношлогооны нэн шаардлагатай тоног 

төхөөрөмж, лабораторийн багаж хэрэгслэл олгосон. 

• БГД: 

- УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнэ багцаас алслагдсан болон унааны нэн шаардлагатай 10-н өрхийн эмнэлэгт яаралтай түргэн тусламжийн авто машин авч өгөхөөр 

боллоо. 

• НД: 

- УИХ-ын гишүүн З.Алтай 50 сая төгрөгөөр хяналтын монитор, зөөврийн кварц, нярайн дулаацуулах гэрэл, инкубатор, хүүхдийн хамгаалалттай ор, утлагын 

аппарат зэрэг 19 нэр төрлийн 66 ш тоног төхөөрөмж авч өгсөн. 

- Дүүргийн Засаг даргын нөөц сангийн хөрөнгөөр 4-р хорооны “Суварга Налайх” өрхийн эмнэлэгт “Nissan sanny " маркийн 1 автомашин, дүүргийн ЭМН-ийн 

түргэн тусламжийн тасагт “Starex” автомашин өгч үйл ажиллагааг нь дэмжин дуудлагыг шуурхай барагдуулах зорилт тавин ажиллаж байна. Мөн яаралтай 

тусламжид хэрэглэх багаж, эм, мэс засал, хүүхдийн тасгийг амьсгалын аппаратаар хангалаа. 

- НД-ийн Засаг даргын нөөц хөрөнгөөс 12 сая төгрөгийн үнэ бүхий “СТАНА” маркийн түргэн тусламжийн авто машин,гавъяат тамирчин Н.Цэвэгням иж бүрэн 

тоноглогдсон эмнэлгийн зориулалтын “TOYOTA AMBULANCE” маркийн 2 автомашин олгосон . 

30

• ХУД: 

- ХУД-ээс УИХ-д сонгогдсон гишүүн Д.Загджав өөрийн багцаас 300.0 сая төгрөгний тоног төхөөрөмж нийлүүлэхээс дижитал рентген аппарат, лабораторийн 

багаж, тоног төхөөрөмжийг суурилуулж байна. 

- НИТХ-ын төлөөлөгч П.Батчимэг 1-6-р хорооны, ХУД-ийн Иргэдийн хурлын төлөөлөгч Батцэцэг өрхийн эмнэлгүүдэд иж бүрэн компьютер бэлэглэсэн. 

- ДИТХ-ын Тэргүүлэгчид, НБХ-ос хамтран иж бүрэн 3 ш компьютерийг Амбулатори №1-д олгосон. 

- Дүүргийн алслагдсан 12, 13, 14-р хороодын өрхийн эмнэлгүүдэд түргэн тусламжийн автомашин олголоо. 

- ХУД-ийн Өлзийт хороонд шинэ цогцолбор барилгыг 370 сая төгрөгний хөрөнгө оруулалтаар барьж ашиглалтанд орууллаа. 

• БнД: 

- ЭМЯ, НЭМГ болон бусад байгууллага, ААН-ийн хандив тусламжтайгаар 21977619 төгрөгийн багаж тоног төхөөрөмжөөр хангагдсан. 

- БнД-ийн эрүүл мэндийн нэгдэлд 41 сая төгрөгний үнэ бүхий зориулалтын түргэн тусламжийн машин нэгийг олгосон ба барилгын засварт 49 сая төгрөгийн 

хөрөнгө оруулалт хийгдсэн байна. 

• СХД: 

- УИХ-н гишүүн С.Оюун Жаргалант тосгоны эмнэлгийн яаралтай тусламжийн тоног төхөөрөмж, багаж хэрэгслийн хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх зорилгоор түргэн 

тусламжийн автомашин 1, шээсний анализатор 1, Отсос 1, Гематологийн анализатор 1, Биохимийн хагас автомат анализатор 1, нийт 29,9 сая төгрөгийн 

хөрөнгө оруулалт хийсан 

Нийслэлийн эрүүл мэндийн салбарын бүртгэл мэдээллийн тогтолцоог боловсронгуй болгож, техник технологи, программын 

20. 2.3.3 

70 НХХ 

шинэчлэл хийнэ 

• НЭМГ-ын даргын 2009 оны 11-р сарын 23-ны өдрийн “Архив, албан хэрэг хөтлөлтийн ажлыг сайжруулах тухай” 186 дугаар тушаалаар харъяа байгууллагуудад 

“Төрийн архив, албан хэрэг хөтлөлтийн үйл ажиллагаанд мэдээллийн технологи нэвтрүүлэх” Үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулах, цахим 

болон тусгай төрлийн баримтуудыг архивт хүлээн авч бүртгэл үйлдэх, албан хэрэг хөтлөлтийн программыг үйл ажиллагаандаа нэвтрүүлсэн. Нийслэлийн эрүүл 

мэндийн байгууллагуудын мэдээллийн технологи, архив бичиг хэргийн ажилтнууд, эмч, эмнэлгийн ажилтан, албан хаагчдад 3 удаа сургалт явуулсан. 

• 2010 онд батлагдсан "Цахим эрүүл мэндийн стратеги" баримт бичигт Монгол Улсын эрүүл мэндийн салбарт нэгдсэн программ хангамжтай болох зорилт 

дэвшүүлсэнийг хэрэгжүүлэхээр нийслэлийн эрүүл мэндийн салбарын мэдээллийн тогтолцоонд дүн шинжилгээ хийгдэж байна. 

• Нийслэлийн эрүүл мэндийн байгууллагуудад мэдээллийн нэгдсэн сантай болох зорилгоор нийслэлийн эрүүл мэндийн салбарын мэдээллийн технологийг 2010- 

2014 он хүртэл хэрэгжүүлэх ажлын мастер төлөвлөгөөг боловсруулаад байна. 

• Харъяа эрүүл мэндийн байгууллагуудад цахим архив үүсгэх программыг Үндэсний Архивын ерөнхий газраас суурилуулан сан хөмрөгийг программд цахимжуулан 

хадгалах үйл ажиллагааг эхлүүллээ. Мөн албан хэрэг хөтлөлтийн шинэчилсэн программыг 2011 оноос эхлэн хэрэгжүүлэх туршилтын үйл ажиллагаа явагдаж 

байна. Эрүүл мэндийн байгууллагын хооронд онлайн сүлжээгээр албан бичгийг солилцож эхлээд байна. 

• СБД-ийн ЭМН шинээр 40 компьютертэй болж 18 өрхийн эмнэлэгт тус бүр нэг, ХУД-ийн ЭМН шинээр 35 компьютертэй болж 12 өрхийн эмнэлэгт тус бүрт нэг иж 

бүрэн компьютер олгож, дотоод сүлжээнд бүрэн хамруулж, интэрнэтэд 100 хувь холбосон байна. Нийслэлийн 124 өрхийн эмнэлгээс 71 буюу 57,7% нь интернэтэд 

холбогдож, мэдээ, мэдээллийг цахим хэлбэрээр түргэн шуурхай хүргэх боломж нэмэгдсэн. Өрхийн эмнэлгүүдэд нийт 356 компьютер байгаас нэг өрхийн эмнэлэгт 

2,8 ноогдож байна. 

• “Цахим эрүүл мэнд” стратегийн хүрээнд НЭМГ-т иж бүрэн 15 компьютер, 42 инчийн LCD дэлгэц, IP phone зэрэг техник хэрэгсэл олгосон. 

• Нийслэлийн Эрүүл мэндийн байгууллагууд хооронд явагдах тушаал,шийдвэр албан тоот, албан даалгаврыг цаасгүй технологод шилжүүлэн албаны мэйл хаягаар 

харилцаж байна. НЭМГ-ын даргын 2010 оны 1/67 дугаартай "Мэдээ мэдээллийн шуурхай байдлыг хангах тухай" тушаалаар Нийслэлийн эрүүл мэндийн 

байгууллагуудын шуурхай хурал зөвөлгөөнийг интернет технологи ашиглан шаардлагатай техник хэрэгсэлүүдээр ханган ажиллаж байна.Онлайн хурлыг харьяа 

эрүүл мэндийн байгууллагуудын хэмжээнд 10 удаа зохион байгуулсан. Онлайн хурлын тоног төхөөрөмжтэй болсноор илүү чанартай зохион байгуулах нөхцөл 

бүрдсэн. БГД, ЧД, СБД-ийн өрхийн эмнэлгүүд Эрүүл мэндийн нэгдэлтэйгээ сүлжээгээр холбогдон цахим бүртгэлийг хийж эхэлсэн. Цаашид өрхийн эмнэлгүүдийг 

интернэтэд бүрэн хамруулах, онлайн аудио хурлыг өрхийн эмнэлгүүдийн түвшинд бүрэн хэрэгжүүлэх бэлтгэл ажил хийгдэж байгаа боловч хөрөнгө санхүү болон 

техник хэрэгслийн хүндрэлтэй асуудлууд тулгарч байна. Харъяа эрүүл мэндийн байгууллагуудын мэдээллийн технологийн ажилтнуудад хурдан бичиж сурах, 

интернэт, вэб сайт, дотоод сүлжээний талаар 3 удаа , нийслэлийн эрүүл мэндийн байгууллагуудын эмч, эмнэлгийн ажилчдад нийтдээ120 цагийн сургалт хийгдсэн. 

31

Орчин үеийн шаардлагад нийцсэн технологийн өндөр түвшний оношлогоо, эмчилгээ болон лабораторийн багаж, тоног 

21. 2.3.4 төхөөрөмжөөр нийслэлийн эмнэлгүүдийг хангах ажлыг үе шаттайгаар зохион байгуулж, тусламж үйлчилгээг чанартай 70 НЭМГ 

хүргэнэ. 

• Нийслэлд Ураг нярайн төрөлхийн гажгийг эрт оношлох (NBS) орчин үеийн оношлогооны техник, технологийг нэвтрүүлэх зорилгоор ЭМЯ, ЭМШУИС, НҮБХАС-тай 

хамтран Монгол Германы хамтарсан “Нярайн тандалт шинжилгээ, оношлогоо” семинарыг 5-р сарын 26-27-ны өдрүүдэд зохион байгуулсан. 

• Эмнэлэг эрүүл мэндийн байгууллагуудад шаардлагатай орчин үеийн, хурд хүчин чадал сайтай лабораторийн багаж тоног төхөөрөмжийн судалгааг авч нэгтгэн, 

Эрүүл мэндийн яамны бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газарт хүргүүлсэн. Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 74 дүгээр захирамжаар байгуулагдсан үнэлгээний 

хороо тендерийг зарлан нийлүүлэгчийг шалгаруулан Баянгол ЭМН-д эхосонографийн аппарат-1ш, дижитал дурангийн иж бүрдэл-1 ш, Хан-Уул ЭМН-д Цусны 

шинжилгээний хагас автомат анализатор 1 ш, Дижитал рентген аппарат -1 ш, Биохимийн хагас автомат анализатор - 2 ширхэг, 2 суваг бүхий коагулометр – 1 

ширхэгийг тус тус нийлүүлсэн. Эрчимт эмчилгээний функциональ ор 2ш, хүчилтөрөгчийн иж бүрэн системийг 4 оронд холбож, зөөврийн автоклав 1ш нийт 11 сая 

405,1 төгрөгний багаж тоног төхөөрөмж эмнэлэгүүдэд хувиарлагдлаа. 

• БнД-ийн ЭМН-д сэхээн амьдруулах тусламж үйлчилгээний чанар хүртээмжийг сайжруулахын тулд амьсгалын аппаратыг нэмэгдүүлсэн,төвийн венийн даралт 

хэмжигчтэй амин чухал эрхтний үйл ажиллагааг хянадаг мониториор хангасанаар эмчилгээнд ахиц гарч 32 нярайг эмчилгээнд хамруулж,хатгалтын тоо 

цөөрч,эндэгдэл гаргаагүй. 

• Наркологи эмнэлэгт биохимийн анализатор болон бусад дагалдах хэрэгслэлүүдийг шинээр авч тавьснаар лабораторийн хүчин чадал нэмэгдсэн.Мөн мэргэжлийн их 

эмчийг лабораторийн нарийн мэргэжлийн олгох курст суралцуулж байна. 

• 3-р амаржих газар ЭМЯ,НЭМГ,НҮБ-ын хүн амын сангийн хөрөнгө оруулалтаар 15,0 сая төгрөгний өртөг бүхий биохимийн хагас анализатортай болсон. 

2010 онд нийслэлийн эрүүл мэндийн байгууллагуудад нийт 4,3 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийгдлээ. 

22. 2.3.5 Нийслэлийн эрүүл мэндийн салбарын чадавхийг бэхжүүлэх ажлыг зохион байгуулж, дэмжлэг үзүүлнэ 70 НХХ 

• Монгол Улсын Засгийн газрын 2009 оны 03 тоот албан даалгаврыг хэрэгжүүлэх зорилгоор "Сахилга, хариуцлагыг сайжруулах тухай" НЭМГ-ын даргын 2010 оны 1/01 

дүгээр тушаал гаргаж харьяа эмнэлэг, эрүүл мэндийн байгууллагуудын дарга, захирал, ерөнхий эмч нарт 8 заалт бүхий үүрэг даалгавар өгч сар бүр биелэлтийг авч 

дүгнэж байна. 

• НҮБ-ын хүн амын сангийн дэмжлэгтэйгээр эрсдэлт бүлгийн хүн амд үзүүлэх тусламжийг сайжруулах зорилгоор "Дүүрэг бүрт хүрч үйлчилье" төсөл 2009 оны 4-р 

сараас нэг жилийн хугацаагаар амжилттай хэрэгжсэн ба ажлын хэсгийн уулзалт зохион байгуулсан бөгөөд ЭМЯ-нд төслийн үр дүнг хэлэлцэх салбар хоорондын 

зөвөлгөөн хийсэн. 

• Нийслэлийн алслагдсан дүүргүүдийн эмнэлэг, эрүүл мэндийн байгууллагуудад нэн шаардлагатай байгаа эмнэлгийн мэргэжилтний судалгааг гарган ЭМЯ-д 

хүргүүллээ. Дутагдалтай байгаа зарим нарийн мэргэжлийн эмч нарын нөхөн хангалтыг хийх зорилгоор төрийн сангийн санхүүжилтээр төгсөлтийн дараах нарийн 

мэргэжил эзэмшүүлэх сургалтанд эх барих эмэгтэйчүүдийн эмч, мэдээгүйжүүлэг эрчимт эмчилгээний эмч, хүүхдийн эмч, нярайн эмч, ахмадын эмч зэрэг нийт 6 

төрлийн 9 нарийн мэргэжлээр сургаж байна. Нарийн мэргэжлийн эмч, сувилагчийн хангалт дутагдалтай байгаа нь алслагдсан эмнэлгүүдэд очиж ажиллах эмчийн 

нийгмийн асуудал шийдвэрлэх хөрөнгийг байгууллагын төсөвт баталж өгдөггүйгээс тэд тогтвор суурьшилтай ажиллах боломжгүй байна. Харъяа эрүүл мэндийн 

байгууллагууд дотоодын сургалтаар нийт ажилчдын 60%-ийг хамруулж багц цаг бүрдүүлэлт, зайн сургалтаар 100%, төрийн зардлаар нэн хэрэгцээтэй эмч, 

эмнэлгийн мэргэжилтнүүдийг бэлтгэх мэргэжил эзэмшүүлэх сургалтанд 6 эмч, олгох сургалтанд 8 эмч, мэргэжил дээшлүүлэх сургалтанд 12 эмч, англи хэлний 2 

сарын сургалтанд 25 эмч, эмнэлгийн мэргэжилтэн, санхүү бүртгэлийн сургалтанд санхүүгийн 30 ажилтныг хамрууллаа 

• НЭМГ-ын даргын 2010 оны “Ажлын хэсэг байгуулах тухай” 02 тоот тушаалаар нийслэлийн эрүүл мэндийн анхан шатанд ажиллах хүний нөөцийн хангамж, 

хүртээмжийг нэмэгдүүлэх хугацаатай үүрэг даалгавар өгснөөр эмч 518 буюу 89,6%, сувилагч 478 буюу 82,6%-ийн хангамжтай ажиллаж байгаа нь 2009 оны жилийн 

эцсээс эмчийн хангамж 11,7%-иар нэмэгдсэн 

Халдварт бус өвчнөөс сэргийлэх, хянах үйл ажиллагааг удирдан зохицуулсанаар хянан тандах тогтолцоог бүрдүүлж, 

23. 2.3.6 

50 НЭМГ 

халдварт бус өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, тусламж үйлчилгээг хүртээмжтэй, чанартай болгоно 

• Наркологийн эмнэлгийн хэвтэн эмчлүүлэгсдийн дунд донтох өвчний эмчилгээ болон хор хөнөөлийг бууруулах сургалтыг 2 удаа зохион байгуулж, нийт 44 хүнийг 

хамрууллаа. 

• "Орлуулах эмчилгээний удирдамж"-ийг шинээр боловсруулж, мэргэжлийн эмч, мэргэжилтнүүд болон шийдвэр гаргагсдын түвшинд 2 удаа хэлэлцүүлж, санал 

32

авахад ЭМЯ-ны мэргэжлийн зөвлөлөөр батлуулах санал өгсний дагуу мэргэжлийн зөвлөлийн гишүүдэд танилцуулах шатанд байна. 

• Арьсны эмгэг судлалын төв, ЗХГА-ЭМГ хамтран зохион байгуулсан “Эмийн харшлаас сэргийлье” улсын зөвлөгөөн, сургалтанд өрхийн 40 эмч хамрагдлаа. 

ЭНЭШТ-тэй хамтран “Томуу, томуу төст өвчний оношлогоо, эмчилгээ” сэдэвт сургалтанд 118 өрхийн эмнэлгийн эмч хамрагдлаа. НЗДТГ,ЗАА, НЭМГ, АӨСТ, 

ЭМШУИС-тай хамтран “Ургамлын тоосны харшилт өвчний гаралтыг бууруулахад салбар хоорондын үйл ажиллагааг уялдуулах нь” сэдэвт шийдвэр гаргагчдын 

зөвлөлдөх уулзалтыг зохион байгуулж уг арга хэмжээнд УИХ-ын гишүүн Д,Очирбат оролцон саналаа илэрхийлсэн. 

• НЗД-ын 2010 оны 362-р захирамжаар “Тамхигүй орчин бүрдүүлсэн ажлын байр шалгаруулах хөдөлгөөн өрнүүлэн ажиллах тухай ” шийдвэр гарсан. Улаанбаатар 

хотын Захирагчийн ажлын алба“Тамхигүй орчин бүрдүүлсэн хамт олон, Нийслэлийн 3-р Амаржих газар, БГД-ийн Эрүүл мэндийн нэгдэл “Тамхигүй орчин 

бүрдүүлсэн загвар эмнэлэг”, ШУТИС “Тамхигүй их сургууль”болохоор хамт олныхоо санаачлага гаргаж, төлөвлөгөө боловсруулан ажиллаж эхлээд байна. Болзлын 

дагуу 2011 оны 5-р сард шалгаруулалт болно. 

• Тамхины хяналтын хуулийн хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх зорилгоор 2009 онд НЗДТГ, АДРА-Монгол ОУБ хамтран ажиллах гэрээ байгуулан 9 дүүргийн хорооны 

болон сургуулийн нийгмийн ажилтан, хорооны хэсгийн байцаагч , өрхийн эмч, сургуулийн захиралуудад “сургалт явуулж 750 хүнийг хамрууллаа. 

• Монголын МСС-н Эрүүл мэндийн төслөөс зарласан Тэтгэлэгт хөтөлбөрийн төсөл шалгаруулах уралдаанд халдварт бус өвчнүүдийн эрсдэлт, хүчин зүйлсийг 

бууруулах чиглэлээр шалгарсан гурван төслийг хэрэгжүүлж эхлээд байна.2010 оны 9-р сарын 3-ны өдөр “Тамхины хяналтын хуулийг хэрэгжүүлэхэд салбар 

хоорондын хамтын ажиллагааг сайжруулья” сэдэвт уулзалтыг зохион байгуулж, НЗД-ын харъяа хэрэгжүүлэгч агентлаг болон дүүргүүд , их дээд сургуулиудын 

төлөөөлөл оролцож, цаашид хамтран ажиллахаар боллоо.. “Дэлхий нийтээрээ тамхи татахгүй өдөр” дүүргүүд “Охид бүсгүйчүүдийг тамхины хор хөнөөлөөс 

сэргийлье” сэдэвт өдөрлөгийг Драгон төв, Өргөө кинотеатр, Сансрын тунель, 19-р хорооллын Жаргалант үйлчилгээний төв, Эрх чөлөөний талбай, Налайх 

дүүргийн Соѐлын төвийн урд талбай, 100 айлын Joby төвийн үүд зэрэг газруудад зохион байгуулж 8700 гаруй иргэнд тамхины эсрэг мэдээлэл, сурталчилгаа 

явууллаа. 

• Халдварт бус өвчний эрсдэлт, хүчин зүйлийг бууруулах зорилгоор НЗДТГ, АДРА Монгол ОУБ-тай хамтран төвийн 6 дүүрэг, хорооны Засаг дарга, нийгмийн 

ажилтан, сайн дурын идэвхтнүүдэд 6 удаагийн сургалт зохион байгуулсан. 

• ММСС-аас зохион байгуулж буй “ХБӨ-ий талаарх хүн амын мэдлэг, дадал, хандлага тогтоох судалгаа”-нд оролцох ЭМН-үүдийн НЭМО, өрхийн менежер, төсөл, 

хөтөлбөр хариуцсан мэргэжилтнүүдэд 3 хоногийн сургалт явуулсан. Дэлхийн чихрийн шижинтэй тэмцэх өдрийг угтаж ЧД-ийн ЭМН-ийн Хоол эмчилгээний 

кабинетад “Чихрийн шижингийн үеийн эмчилгээний хоол” сэдэвт үзүүлэх сургууль зохион байгуулж, ЭМН-үүдийн НЭМО дарга, Хоолны кабинетын эмч, дотоод 

шүүрлийн булчирхайн эмч нарыг оролцуулсан . 

• ЧД-ийн ЭМН дээр “Зохистой хоололт ба зохистой хооллолтын стандартыг хэрэгжүүлэх нь” сэдэвт 4 цагийн сургалтыг НЭМХ-тэй хамтран зохион байгуулж, нийт 

дүүргүүдийн НЭМО дарга, хоолны кабинетын эмч, дотоод шүүрлийн булчирхайн эмч - 25 хүн хамрагдсан.. 

• Монгол Улсын Засгийн Газрын 2003 оны 48 -р тогтоолоор батлагдсан “Архидан согтуурахтай тэмцэх үндэсний хөтөлбөр”-ийн зорилтыг хэрэгжүүлэх зорилгоор 

харъяа байгууллагуудын дунд “Архинд донтох өвчний үед үзүүлэх эрүүл мэндийн анхан ба хоѐрдогч шатлалын тусламж үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг 

сайжруулъя” 5 сарын болзолт уралдааныг зарлан шалгаруулалтанд 16 материал ирсэн ба Налайх ЭМН, ХУДЭМН, БГД ЭМН-ийн наркологийн кабинет, ЧЭМН-ийн 

наркологийн кабинет, БГД-ийн “Илааршихуй”, СБД-ийн ”Конвер” өрхийн эмнэлгүүд тэргүүн байр эзэлж, өргөмжлөл, мөнгөн шагналаар шагнуулав. 

Эх, хүүхдэд үзүүлэх тусламж үйлчилгээ, нөхөн үржихүйн эрүүл мэндийн асуудлаар байгууллага, хүний нөөцийн чадавхийг 

24. 2.3.7 

50 НХХ 

бэхжүүлснээр эх хүүхдийн эрүүл мэндийг сайжруулна 

• Эрүүл мэндийн сайдын 2005 оны 35 дугаар тушаалаар батлагдсан “Эхийн эндэгдлийг бууруулах стратеги” –т хяналт, шинжилгээ үнэлгээ хийх ажлыг хэсгийг 

НЭМГ-ын даргын тушаалаар томилж , удирдамжийг батлан үнэлгээ хийх бэлтгэлийг хангаад байна. 

• Жирэмсний хяналтын чанарыг сайжруулах зорилгоор НЭМГ-ын даргын “Журам батлах тухай” тушаалыг боловсруулж, санал авч байна. 

• Эмэгтэйчүүдийн дурангийн мэс заслыг анх удаа 2009 оны 5-р сараас хийж, оношлогоо эмчилгээний зорилгоор үргэлжлүүлэн хийж байна. Франц, Тайланд улсад 

тасгийн эрхлэгч Өнөржаргал дурангийн мэс заслаар мэргэжил дээшлүүлсэн. Франц улсын Клермонт-Ферранд хотын АУИС, дурангийн олон улсын мэс заслын төвд 

эх барих эмэгтэйчүүдийн эмч-2, мэдээгүйжүүлэгч эмч нэгийг 6 сараар суралцуулж байна. 

• ЭНЭШТ, нийслэлийн амаржих газрууд, эрүүл мэндийн нэгдэл, яаралтай тусламжийн төвийн эмч, мэргэжилтнүүд “Зангиагүй” уулзалт ярилцлага зохион байгуулж 

тулгамдаж буй асуудлыг шийдвэрлэхээр болсон. 

• Бага насны хүүхдийн өсөлт, хөгжилтийг хянах, бичил тэжээлийн дутлаас сэргийлэх, ОНБТБ-ийн түгээлт, хяналтын талаарх сургалтыг нийт 9-н дүүргийн 104 өрхийн 

эмчид зохион байгуулсан. Мөн ОНБТБ-ийг хэрхэн хэрэглэх түгээх, эргэн мэдээлэх, хяналт тавих, зэрэг асуудлуудаар зөвлөмж боловсруулан НЭМГ-ын веб 

хуудсанд /www.ubhealth.mn/ байрлуулан нийтийн хүртээл болгосон. Эрүүл мэндийн сайн дурын идэвхтэн, эцэг эхчүүдэд бага насны хүүхдийн өсөлт, хөгжилтийг 

33

хянах, бичил тэжээлийн дутлаас сэргийлэх чиглэлээр сургалт явууллаа. 

• “Нөхөн үржихүйн эрүүл мэнд” үндэсний III хөтөлбөр, “Эхийн эндэгдлийг бууруулах стратегийн хүрээнд НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн тусламжаар 2010 оны 2-р сард 

10 352 220 төгрөгний нярайн Амбу болон төрөх,эх барихын тусламжийн нэг удаагийн хэрэгслийг нийслэлийн амаржих газруудад нийлүүлсэн. 

• БнД-ийн Эрүүл мэндийн нэгдэлд “Тогтвортой амьжиргаа -2” төслөөр нэг, Нийслэлийн Иргэдийн Хурлын төлөөлөгч Б.Баяндэлгэрийн тусламжаар нэг нэг нярайн 

инкубатар , Налайх Эрүүл мэндийн нэгдэлд, УИХ-ын гишүүн З.Алтайн 50 сая төгрөгний багцаар эх, нярайн тусламжийн багаж хэрэгсэл, Клиникийн нэгдүгээр 

амаржих газарт УИХ-ын гишүүн С.Оюуны 100 сая төгрөгний багцаас нярайн амьсгалын аппарат, автоклав зэрэг нэн шаардлагатай багаж хэрэгсэл 

нийлүүлэгдсэн.Клиникийн нэгдсэн амаржих газарт ЭМЯ-ны хөрөнгө оруулалтаар амьсгалын аппарат 3, дуслын автомат шахуурга 3, пульсиоксиметр 1, 

хүчилтөрөгч өтгөрүүлэгч 5, автоклав 1, төрөх ор 2, нярайн вакуумтрейнер 300ширхэг, нийт 104 338 784 төгрөгний багаж хэрэгсэл, 2-р амаржих газарт 17 төрлийн 

56 255 386 төгрөгний, 3-р амаржих газарт 21 төрлийн 91 959 995 төгрөгний хөрөнгө оруулалт хийгдсэн. 

• Нийслэлийн амаржих газруудад нийт 2 тэрбум 177,6 сая төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийгджээ. Клиникийн нэгдүгээр амаржих газрын сантехникийн шугам хоолойг 

засварлахад НЗД-ын нөөц хөрөнгөнөөс 17, 3 сая төг, барилгын их засварт Засгийн газраас 2 тэрбум төгрөг зарцууллаа. 

• БНЭМН-д”Эх хүүхдэд ээлтэй орчин бүрдүүлье” эх нялхсын зөвлөгөөнийг дүүргийн хэмжээнд зохион байгуулж үйлдвэр,аж ахуйн нэгж, байгууллагын удирдах 13 

ажилтан ,эрүүл мэнд аюулгүй ажиллагаа хариуцсан 94 ажилтан оролцсон. Нярайн нэн шаардлагатай тусламж сургалтанд амаржих газруудын нярайн эмч нарыг 

хамруулж мэдлэг, ур чадварыг дээшлүүлсэн. 

25. 2.3.8 

Хүн ам ялангуяа эмзэг болон эрсдэлт бүлгийн иргэдэд эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ үзүүлэх, үйлчилгээ авах нөхцлийг 

бүрдүүлэх ажлыг төлөвлөж зохион байгуулна. 

50 НЭМГ 

• Дүүргийн эрүүл мэндийн нэгдлүүд өөрсдийн харьяаны эмзэг бүлгийн иргэдэд эмнэлгийн нарийн мэргэжлийн тусламж үйлчилгээг үнэ төлбөргүйгээр үзүүлж байна. 

БЗЭМН нь дүүргийн 4,6,11,12,14,19,21,22,24-р хороо,өрхийн эмнэлэгтэй хамтран нарийн мэргэжлийн эмч нарын баг бүрдүүлэн явуулын амбулаторийн үзлэг хийж 

5854 иргэн хамрагдаж,өвчтэй илэрсэн1502 хүнийг нарийн мэргэжлийн болон өрхийн эмчийн хяналтанд авлаа.Эрсдэлт бүлгийн 711 эмэгтэйг эрүүл мэндийн 

урьдчилан сэргийлэх үзлэгт хамруулан 81эмэгтэйг ЖСА-д хамруулж,68 эмэгтэйд эмчилгээ хийлээ.Алслагдсан 20-р хорооны 85-р сургуулийн 796 хүүхдэд 

чих,хамар,хоолой,хүүхэд,шүд,арьс,харшлын эмчийн үзлэг хийж өвчтэй илэрсэн 350 хүүхдийг эмчийн хяналтанд авлаа, 

• БЗД-ийн Нэгдсэн эмнэлэг нь эмзэг бүлгийн 2 хүнийг томографийн шинжилгээнд хамруулсан.Эрүүл мэндийн даатгалгүй,ямар ч бичиг баримтгүй,бусад шалтгаанаар 

ЭМД-д хамрагдаагүй 110 хүнд үйлчилсэн байна. 

• СХЭМН нь хөгжлийн бэрхшээлтэй нөхөн үржихүйн насны 52 эмэгтэйг умайн хүзүүний болон хөхний хавдар илрүүлэх үзлэгт хамруулсан. Нийт эрсдэлт бүлгийн 

35724 хүнд урьдчилан сэргийлэх үзлэг хийж 1079 хүнийг өрхийн болон нарийн мэргэжлийн хяналтанд авсан. 

• ХУЭМН-д Био-Асралт,Уясах,Амгалан өрхийн эмнэлэгт харъяалагддаг 1040 хүнийг төрөлжсөн нарийн мэргэжлийн эмчийн үзлэгт хамруулсан. 

• БНЭМН-д өрхийн эмнэлэгүүдээр эрсдэлт бүлгийн иргэдийн судалгааг шинэчлэн 168 ахмадыг үзлэгт хамруулан, өвчтэй иргэдийг эмчийн хяналтанд аван эмчиллээ. 

• Энэрэл эмнэлэг төрийн бус байгууллагуудтай хамтран 70-р тусгай сургууль, Дулмалин халамжийн төв, Бат сүмбэрийн асрамжийн газар, Хараагүйчүүдийн үйлдвэр 

сургалтын төв зэрэг газруудад 864 хүнд нарийн мэргэжлийн эмч нарын үзлэг хийж илэрсэн өвчтэй хүмүүсийг эмчлэн эрүүлжүүлэх ажил зохион явуулжээ. 

Сувилахуйн тусламж үйлчилгээний удирдлага, зохион байгуулалтыг сайжруулж нийгмийн хэрэгцээнд тулгуурласан үр дүнтэй 

26. 2.3.9 

50 НЭМГ 

хэлбэрээр хөгжүүлнэ 

• Нийслэлийн 1, 2 дахь шатлалын эмнэлэг, эрүүл мэндийн байгууллагуудын 51 сувилагч, эмнэлгийн тусгай мэргэжилтэн хамрагдсан сургалтыг ЭМШУИС-ийн 

Сувилагчийн сургуулийн сувилахуйн тэнхимийн багш нартай хамтран зохион байгууллаа. 

• НЭМГ-ын даргын 2010 оны "Ажлын хэсэг байгуулах тухай" 2/95 дугаар тушаалаар батлагдсан Хүүхдийн асаргаа сувилгааны сургалтын гарын авлага, материалыг 

боловсруулах ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүн "Хүүхдэд үзүүлэх сувилахуйн тусламжийн удирдамж" -ийг удирдлага болгон ажиллаж байна. 

• “Зонхилон тохиолддог эмгэгийн үед үзүүлэх сувилахуйн тусламжийн удирдамж”-ийн хүрээнд хэвтрийн хүнд өвчтэн, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, өндөр настанд 

үзүүлэх эрүүл мэндийн суурь тусламж үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг сайжруулах зорилгоор харьяа эмнэлэг, эрүүл мэндийн байгууллагуудын Сувилгааны 

алба, зөвлөлийн дарга болон тасгийн ахлагч сувилагч нар сургагч багш бэлтгэх I шатны сургалтанд хамрагдсан. Сургалтанд хамрагдсан сургагч нар байгууллага 

дээрээ сувилагч, эмнэлгийн тусгай мэргэжилтэн нарт сургалт явуулах, улмаар хэвтрийн хүнд өвчтэй, хөгжлийн бэрхшээлтэй, өндөр настай хүмүүсийн асран 

хамгаалагчид, сайн дурын идэвхтэн нарт гэрээр үзүүлэх асаргаа сувилагааг зааж сургаж байна.МСС-ийн Эрүүл мэндийн төслөөс зохион байгуулсан “Сувилахуйн 

сургалтын хөтөлбөрийг боловсронгуй болгох нь ” сэдэвт 1 өдрийн сургалтанд дүүргийн ба өрхийн эмнэлгүүдээс 10 сувилагчийг хамруулсан.. 

34

• VSO олон улсын байгууллагатай хамтран СБД-ийн өрхийн эмнэлгийн сувилагч нарын дунд” Нийгмийн эрүүл мэндийн сувилагчдын эрүүл мэндийн боловсрол 

олгох, дэмжихэд гүйцэтгэх үүрэг” сэдэвт сургалт зохион байгуулж 31 сувилагч оролцсон. Сувилахуйн тусламж үйлчилгээний чанар хүртээмжийг сайжруулах 

зорилгоор “Зонхилон тохиолддог эмгэгийн үед үзүүлэх сувилахуйн тусламжийн удирдамж “-ын дагуу “Миний мэргэжил сайхан “сэдэвт ажил мэргэжлийн уралдаан 

зохион байгууллаа. 

• Сувилахуйн тусламж үйлчилгээний тулгамдсан асуудлууд сэдэвт ОПБХ зохион байгуулж шилдэг илтгэлийг “Шилдэг судлаач”,”Идэвхитэй судлаач” “Судлаач” 

номинацаар шалгаруулж урамшууллаа. 

• С1,UBS.Боловсрол телевиз,Ардчилал,Өнөөөдөр сонин, “Хүйн ээж” сэтгүүлийн редакцитай хамтран ажиллаж Сувилахуйн тусламж үйлчилгээг сурталчлах ажлыг 


Эрүүл мэндийн анхан шатны тусламжинд суурилсан нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг чанартай хүргэхэд орон 

27. 2.3.10 

50 НЭМГ 

нутгийн засаг захиргаа болон өрхийн эмнэлгүүдийн уялдаа холбоог сайжруулна 

• Дүүргийн ЗДТГ-ын эрүүл мэндийн асуудал хариуцсан мэргэжилтэн, Эрүүл мэндийн нэгдлийн нийгмийн эрүүл мэндийн орлогч дарга, өрхийн эмнэлгийн төлөөллийг 

оролцуулан 2010 оны 1-р сарын 8-ны өдөр “Өрхийн эмнэлгийн үйл ажиллагааны гэрээний шинэчилсэн төслийг хэлэлцүүлснээр Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 

5-р сарын 31-ны өдрийн “Өрхийн эмнэлгийн үйлчилгээг гүйцэтгүүлэх гэрээг дүгнэх журам, шалгуур үзүүлэлтийг шинэчлэн батлах тухай” 363 дугаар захирамж 

гарсан. 

• "Өрхийн эмч нарын багийг сонгон шалгаруулах" тендерийн баримт бичгийг "Зөвлөхөөс бусад үйлчилгээний тендерийн жишиг баримт бичиг" -ийн дагуу 

боловсруулан Сангийн яаманд 2010 оны 1/416 тоот албан бичгээр хүргүүлэн, зөвлөгөө авч ажиллаж байна. НЭМГ-ын даргын баталсан удирдамжаар 2006 оноос 

тендерийн гэрээгээр ажиллаж эхэлсэн БЗД-ийн 21-р хорооны "Андсайхан", ЧД-ийн 8,12-р хорооны "Шижиддүг 1,2" өрхийн эмнэлгүүдийн үйл ажиллагаанд үнэлгээ 

хийж байна. 

• НЭМГ-ын даргын баталсан удирдамжаар өрхийн эмнэлэгт хэрэгжиж буй зарим хууль, тогтоомж, шийдвэрийн байдал, өрхийн эмнэлгийн бүх гишүүд нь бүрэн 

хариуцлагатай нөхөрлөлийн үйл ажиллагаа, өрхийн эмнэлгийн удирдлага, зохион байгуулалт, хүний нөөцийн хангалт чиглэлээр үнэлгээ хийж, дүнг зөвлөмжийн 

хамт дүүргийн Засаг дарга, Эрүүл мэндийн нэгдлийн дарга нарт албан бичгээр хүргүүлэн, НЭМГ-ын даргын 02 тоот тушаал гаргаж, өрхийн эмнэлгийн багийн 

ахлагч нарт хугацаатай үүрэг даалгавар өгөн ажиллаж байна. 

• Өрхийн эмнэлгийн санхүүжилт нь тухайн хорооны үндсэн хүн амын тоогоор төсөвлөгддөгтэй холбоотой хороо, өрхийн эмнэлгийн хүн амын бүртгэл, судалгааны 

зөрүүг арилгах, хамтын ажиллагааг сайжруулахад чиглэсэн саналыг нийслэлийн Засаг даргын орлогч Ц.Цогзолмаад 2010 оны 1-р сарын 14-ны өдрийн 1/20 тоот 

албан бичгээр хүргүүлсний дагуу НЗДТГ-аас дүүргийн ЗДТГ-т 2010 оны 3-р сарын 30-ны 3/409 тоот албан бичгээр үүрэг даалгавар өгч, нийслэлийн бүх хороодын 

Засаг дарга нарын ажил дүгнэх үзүүлэлтэнд дээрх асуудлыг тусган ажиллаж байна. 

• “Өрхийн эмнэлгийн нэмэлт санхүүжилтийг олгох шалгуур үзүүлэлтүүд” сэдэвт уулзалт ярилцлагад ЭМСХХ-3 төслийн “Өрхийн эмнэлгийн гурвалсан гэрээг 

боловсронгуй болгох” ажлын хэсгийн зөвлөхийг урьж, дүүргийн ЗДТГ, Эрүүл мэндийн нэгдлийн холбогдох мэргэжлтнүүдийг оролцуулан зохион байгуулж, санал 

солилцон зөвшилцөж, Эрүүл мэндийн яам, ЭМСХХ-3 төсөлд 2010 оны 1/200 тоот албан бичгээр Өрхийн эмнэлгийн гурвалсан гэрээний биелэлтийг дүгнэх болон 

нэмэлт санхүүжилт олгох шалгуур үзүүлэлтийн саналыг хүргүүлсэн. 

Халдварт өвчинтэй тэмцэх, сэргийлэх, хариу арга хэмжээ авах салбар дундын хамтын ажиллагааг өргөжүүлж, харуулдан 

28. 2.3.11 

50 НЭМГ 

тандалтын тогтолцоог бий болгоно 

• НЭМГ-ын даргын 174- р тушаалаар томилогдсон ажлын хэсэг БГД, СБД, ХУД, ЧД, БнД, НД-ийн ЭМН, Өрхийн эмнэлэг, 1, 2,3-р амаржих газарт төрөлхийн тэмбүү 

өвчнөөс сэргийлэх “Нэг цэгийн үйлчилгээ”- ний үйл ажиллагаанд хяналт үнэлгээ хийж, дүгнэлт гарган, тухайн байгууллага бүр дээр илэрсэн зөрчил дутагдлыг 

арилгах зөвлөмж өгсөн. БЗДХ/ХДХВ/ДОХ- оос сэргийлэх үйл ажиллагааг зохицуулах Үндэсний хорооны ажлын албатай хамтран "Эрсдэлт бүлгийн хүн амд хүрч 

үйлчлэх тусламж үйлчилгээг сайжруулах" сэдвээр нийслэлийн хэмжээний зөвлөлгөөнийг “Их тэнгэр" цогцолборт 2010 оны 6-р сарын 03-04 -ны өдрүүдэд зохион 

байгуулж, Нийслэлийн Засаг даргын орлогч Ц.Цогзолмаа оролцон үг хэлж, зохион байгуулан хийгдсэн ажлын талаар илтгэлүүд тавигдсан. НЗДТГ, 9 дүүргээс Засаг 

дарга, Засаг даргын орлогч, Нийгмийн хөгжлийн хэлтсийн мэргэжилтнүүд, бусад агентлагуудын төлөөлөл нийт 40 хүн оролцлоо. 

• Нийслэл, дүүргийн хэмжээнд халдварт өвчинтэй тэмцэх сэргийлэх бүтэц тогтолцоог сайжруулах талаар ЭМЯ-д санал хүргүүлсэний дагуу ЭМЯ-наас нийслэл 

хотын халдварт өвчинтэй тэмцэх сэргийлэх бүтэц тогтолцоо бий болгох саналыг дэмжиж бүтэц, зохион байгууллалтын төслөө ЭМЯ-д оруулж ирэхийг мэдэгдсэний 

дагуу НЭМГ-ын даргын 2010 оны 1/53 дугаар тушаалаар 11 хүний бүрэлдэхүүнтэй ажлын хэсэг томилон ажиллуулж нийслэл хотын “Халдварт өвчинтэй тэмцэх 

сэргийлэх төв” байгуулах бүтэц тогтолцооны санал боловсруулан Нийслэлийн Засаг дарга болон ЭМЯаманд НЭМГ-ын даргын албан тоотоор хүргүүлсэн. Нийслэл 

хотын халдварт өвчинтэй тэмцэх сэргийлэх тогтолцооны талаар ХӨСҮТ-н эмч, мэргэжилтнүүдтэй 2 удаа уулзаж, санал солилцсон. 

35

• ЭМЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн даргын тушаалаар ажлын хэсэг байгуулагдан 2 удаа хуралдаж нийслэл хотын бүтэц, төсөв тооцоог хэлэлцэн 2010 оны 4-р сард 

ЭМЯ-ны сайдын зөвлөлийн хурлаар хэлэлцүүлсэн. 

• “Томуугийн А хүрээний H1N1 вирусын халдварын эсрэг вакцинаар дархлаажуулалт хийх ажлыг зохион байгуулахаар НЭМГ-ын даргын 1/05 тушаал гарч, 

Нийслэлийн эрсдэлтэй бүлгийн хүн амыг үе шаттай хамруулах, дархлаажуулалтыг зохион байгуулах арга хэмжээ авч, дархлаажуулалт явуулах эмч, сувилагч 

нийт 862 ажилтанг сургалтанд хамруулж мэргэжил арга зүй гарын авлага материалаар хангасан. Эрсдэлтэй ажил мэргэжлийн-14500, уушигны архаг өвчтэй-12100, 

жирэмсэн-4560, бусад-7520, Ерөнхий боловсролын сургуулийн-164300 сурагчид, үйлчилгээний байгууллагын-5670 ажилчныг дархлаажуулалтанд хамруулж, урвал 

хүндрэлээс сэргийлэх хяналт тандалтыг явуулж, иргэдэд зориулсан зөвлөмж тараасан. 

• Нийслэлийн эрүүл мэндийн салбарын Гамшгаас хамгаалах бэлэн байдлын үйл ажиллагааны төлөвлөгөө болон хүч хэрэгслийн тооцоо гарган Нийслэлийн Онцгой 

байдлын газар хүргүүлсэн. 

• Харъяа байгууллагуудын Гамшгаас хамгаалах бэлэн байдлын үйл ажиллагааны төлөвлөгөө болон хүч хэрэгслийн тооцоонд тодотгол хийлгэж барилгын судалгааг 

гаргаж газар хөдлөлтийн үед авах арга хэмжээний талаар сургалт зохион байгуулсан.2010 оны 4-р сард НОБГ-тай хамтран БЗД-ийн нутаг дэвсгэр дээр газар 

хөтлөлтийн үед эмнэлэг, мэргэжлийн ангиудын ажил төрлийн хамтын ажиллагааг харуулсан үзүүлэх сургуулийг амжилттай зохион байгуулсан.Үзүүлэх сургуульд 

НЭМГ-ын эмнэлгийн штабаас 5 хүн, БЗЭМН-ийн 30 эмч, эмнэлгийн ажилтан, ЯТТ-ийн 13 эмч ажилчид, 4 машины хамт оролцсон. Тайван улс, ОХУ-ын Эрхүү хот, 

Хятад улсын Хөх хоттой туршлага солилцон, хамтран ажиллах гэрээг хийж эхлээд байна. 

• Улаанбурхан, улаанууд гахай хавдрын эсрэг хавсарсан вакциныг 2009 оноос хэрэглэн ажиллаж вакцинд хамрагдвал зохих насны хүүхдийг 98% хамруулж , 

тууралтат халдварын тандалтыг өдөр бүр явуулж сэжигтэй тохиолдолыг яаралтай мэдээлж онош тодруулах, эрт сэрэмжлэх арга хэмжээ авч ажиллаж байгаа 

бөгөөд өдөрлөгөөр улаанбурхан, улаанууд өвчний тохиолдол бүртгэгдээгүй байна. 2010 оны нөхөн дархлаажуулалтад улаанбурханы вакцинд хамрагдаагүй 116 

хүүхдийг хамруулсан бөгөөд одоогоор халдварт саа өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх тандалт хяналтын ажлыг эрчимжүүлэн нэмэлт дархлаажуулалт хийх бэлтгэлийг 

хангаж байна. 

”Аймаг,нийслэлийн эрүүл мэндийн газрын дүрэм,үйл ажиллагааны чиглэлийг шинэчлэн батлах тухай”Эрүүл мэндийн сайдын 2010 оны 11-р сарын 19-ний өдрийн 

405 тоот тушаал гарч халдварт өвчний тандалт ,сэргийлэлтийн алба байгуулахаар бэлтгэл ажил эхлээд байна. 

• Халдварт өвчний эрт сэрэмжлэх хариу арга хэмжээ авах чадавхийг сайжруулах үүднээс НЭМГазарт мэргэжлийн нэг боловсон хүчнийг авч ажиллуулж байгаа 

бөгөөд халдварт өвчний эрт сэрэмжлэх мэдээллийн программыг суулган ажиллахад бэлэн болгон ажлын байран дахь сургалтанд 8 хүнийг хамруулав. 

• “Халдварт өвчний эрт сэрэмжлэх тандалт мэдээллийн үйл ажиллагааг сайжруулахад салбар хоорондын уялдааг сайжруулъя” сэдэвт сургалтанд 80 хүнийг 

хамруулж нийслэлийн Мэргэжлийн хяналт, нийслэлийн Мал эмнэлэг, НЭМГ,Нийслэлийн Онцгой байдлын газрын төлөөлөл оролцсон салбар хоорондын ажлын 

хэсэг томилж “Нийгмийн эрүүл мэндэд ноцтой нөлөө үзүүлж болзошгүй халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний тухай” хамтран ажиллах журмын 

төслийг боловсрууллаа. 

• ХӨСҮтөвтэй хамтран халдварт өвчний эрт сэрэмжлэх хариу арга хэмжээ авах асуудлаар тандалт мэдээллийг сайжруулахаар дүүрэг тус бүрээс 8 хүнийг сургагч 

багшаар бэлтгээд байна 

Эмийн талаар төрөөс баримтлах бодлогыг нийслэлийн хэмжээнд хэрэгжүүлж эм, эмнэлгийн тоног төхөөрөмжийн хангамжийг 

29. 2.3.12 

50 НХХ 

сайжруулан, эмийн зохистой хэрэглээг төлөвшүүлнэ 

• НМХГ-тай хамтран удирдамж боловсруулж эмийн жорын маягт,жор бичилт ”MNS 5376:2004 стандарт”, “Эмийн сангуудын стандарт” MNS 5290:2007-ын 

хэрэгжилтийг эмийн сан, өрхийн эмнэлгүүдэд түүвэрчлэн шалгаж 60 гаруй эмийн сан ,өрхийн эмнэлгийг хамруулсан. Илэрсэн зөрчлийг арилгуулах талаар 

тодорхой арга хэмжээ авах санал дүгнэлт боловсруулан НЭМГазрын даргын зөвлөлийн хурлаар хэлэлцүүлэхэд бэлэн болоод байна. Мөн шалгалтын мөрөөр ЭМЯтай 

хамтарч нийслэлийн өрхийн эмч нарт даатгалын хөнгөлөлттэй жор бичилтийн талаар сургалт, семинар зохион байгуулсан. НЭМГ-ын даргын тушаалаар эмийн 

жор бичих шифрийг шинэчлэн боловсруулж өрхийн эмч нарт хүргүүлэн хэрэгжилтэнд нь хяналт тавин ажиллаж байна. 

• Эмнэлгүүдийн эмэн эмчилгээний зохицуулах хорооны 2009 оны тайланг нэгтгэн дүгнэж, ЭМЯ-д хүргүүлсэн ба 2010 оны зорилтыг тодорхойлсон. НМХГ-тай хамтран 

шалгалтын удирдамж боловсруулан 2010 оны 2-р улиралд харъяа Эрүүл мэндийн нэгдэл,Нэгдсэн эмнэлгүүдэд шалгалт хийж илэрсэн зөрчлийг арилгуулж байна. 

• Хорт, мансууруулах, сэтгэц нөлөөт эмээр үйлчилдэг эмийн сангуудыг шинэчлэн тогтоож Эрүүгийн цагдаагийн газартай хамтарч сургалт, сурталчилгаа явуулж, 

эмийн сангуудын стандартын хэрэгжилтийг шалгаж байна. 

• Эрүүл мэндийн сайдын 2006 оны 396 дугаар тушаалын дагуу төлбөрийг нь төр хариуцах зарим эмнэлгийн эмчилгээнд хэрэглэх эмийн судалгааг шинэчлэн гаргаж 

2010 оны төсвийн төлөвлөгөөөг нэгтгэж ЭМЯ-нд хүргүүлсэн.Эмийн зохистой хэрэглээний сэдвээр ТВ-9 телевизээр 2 удаа нэвтрүүлэг, сонин сэтгүүлээр 8 удаа 

сурталчилгаа хийлээ. 

36

• “Эмийн зохистой хэрэглээ”, “Эмийн зар сурталчилгаанд мөрдөгдөх хууль”, “Эмийн чанар хадгалалтаас шалтгаална”, “Эмийн талаар иргэдэд зориулсан зөвлөмж”, 

мэргэжлийн хүмүүст зориулсан “Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн тухай хууль”, “Мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт эмийн эргэлтэнд хяналт тавих тухай хууль”, “Эмийн 

санд тавих нийтлэг шаардлага стандарт”, “Эрүүл мэндийн сайдын 306 дугаар тушаал”-ын зарим заалтыг хамруулсан хууль, эрх зүйн мэдлэгийг дээшлүүлэх 

зөвлөмж, танилцуулга 480 гаруйг хэвлэж байгууллага, иргэдэд хүргэсэн. 

• Эмнэлгийн эмийн сангийн эм зүйч нарт “Эмийн гаж нөлөөг бүртгэх, мэдээлэх үйл ажиллагааг сайжруулах нь” сэдэвт сургалтыг ЭМЯ-тай , “Эмийн чанар,аюулгүй 

байдал” сэдэвт сургалтыг нийтийн үйлчилгээтэй эмийн сангийн эм зүйч нарт ЭМШУИС-ын эм зүйн тэнхимтэй хамтарч тус тус зохион байгуулав. 2010 оны 5-р 

сарын 22-23-ний өдрүүдэд “Хүүхдэд хэрэглэх эмийн зохистой хэрэглээ” сэдэвт сургалтыг ХХЭМБ-ийн нэгдсэн холбоо,ЭМШУИС-ийн хүүхдийн тэнхимтэй хамтран 

зохион байгуулж хүүхдийн 30 эмч оролцсон. 

• Эмийн зохистой хэрэглээг алдагдуулж буй хүчин зүйлийн нэг болох эмч нарын жор бичилт, эмийн санд хүлээн авсан жорын талаар нийслэлд үйл ажиллагаа 

явуулж байгаа 20 эмийн сангийн нийт хүлээн авсан 6808 жоронд судалгаатай хяналт хийв. Судалгааг шаардлага хангасан, хангаагүй гэдгээр нь энгийн, 

мансууруулах, сэтгэцэд нөлөөт эмийн жороор гэж ангилан үзэхэд: 6550 энгийн, 106 сэтгэцэд нөлөөт, 72 мансууруулах эмийн жор байснаас 39,1% буюу 2666 жор 

“Эмийн жорын маягт, жор бичилт” MNS 5376:2004 стандартын шаардлагыг хангаагүй байна. Шаардлага хангаагүй нийт жорын 99,8%-ийг энгийн эмийн жор, 0,2%- 

ийг сэтгэцэд нөлөөт эмийн жор эзэлж байна. Мөн шаардлага хангаагүй жоронд жорын маягт дээр бичээгүй, латин криллээр хольж бичсэн, он, сар, өдөр бичээгүй, 

тун хэмжээ алдаатай, хэрэглэх заавар тодорхойгүй, эмчийн гарын үсэг, тамгагүй зэрэг зөрчлөөр нь ангилж үзэхэд шаардлага хангаагүй 2666 жороос 34,9% /931 

жор/ нь жорын маягт дээр бичээгүй, 55,9% / 1491 жор/ нь он, сар, өдөр бичээгүй, 57,6% /1536 жор/ нь латин криллээр хольж бичсэн, 27,7% /739 жор/ нь тун хэмжээ 

алдаатай, 63,9% /1705 жор/ хэрэглэх заавар тодорхойгүй, 60,9% /1625 жор/ нь эмчийн гарын үсэг, тамгагүй байв. Шалгалтын явцад 56 албан тушаалтанд хууль 

тогтоомжийг сурталчлан мэргэжлийн зөвлөгөө өгч ажиллалаа. 


Нийслэлийн эрүүл мэндийн байгууллагуудын оношлогоо, эмчилгээний чанар ба хүртээмж сайжирч, багаж төхөөрөмж, машины хангалт нэмэгдсэн байна. Эрүүл 

зан үйлийг төлөвшүүлэх мэдээлэл, сургалт сурталчилгааны үйл ажиллагаа тогтмолжсон байна. 

Бүртгэл мэдээллийн тогтолцоо боловсронгуй болно. 

Эх, хүүхдийн эндэгдэл буурсан байна. Эмзэг болон эрсдэлт бүлгийн иргэдэд үзүүлэх тусламж үйлчилгээний хүртээмж нэмэгдсэн байна. 

Өрхийн эмнэлгүүд болон орон нутгийн засаг захиргааны уялдаа холбоо сайжирна. 

Халдварт өвчинтэй тэмцэх, сэргийлэх, харуулдан тандах тогтолцоо бий болно. 


Нийслэлийн Эрүүл мэндийн байгууллагуудад нийт 4,3 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийгдсэн. 

2010 онд батлагдсан "Цахим эрүүл мэндийн стратеги" баримт бичигт Монгол Улсын эрүүл мэндийн салбарт нэгдсэн программ хангамжтай болох зорилтын 

дагуу Нийслэлийн Эрүүл мэндийн салбарын мэдээллийн тогтолцоонд дүн шинжилгээ хийгдэж байна. 

Нийслэлийн эрүүл мэндийн байгууллагуудад мэдээллийн нэгдсэн сантай болох зорилгоор нийслэлийн эрүүл мэндийн салбарын мэдээллийн технологийг 2010- 

2014 он хүртэл хэрэгжүүлэх ажлын мастер төлөвлөгөөг боловсруулаад байна. 

НЭМГ-ын даргын 2010 оны “Ажлын хэсэг байгуулах тухай” 02 тоот тушаалаар нийслэлийн эрүүл мэндийн анхан шатанд ажиллах хүний нөөцийн хангамж, 

хүртээмжийг нэмэгдүүлэх хугацаатай үүрэг даалгавар өгснөөр эмч 518 буюу 89,6%, сувилагч 478 буюу 82,6%-ийн хангамжтай ажиллаж байгаа нь 2009 оны 

жилийн эцсээс эмчийн хангамж 11.7 хувиар нэмэгдсэн. Энэ онд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүл мэндийн нэгдэл шинээр 40 компьютертэй болж, 18 өрхийн эмнэлэг 

тус бүрт нэг, Хан-Уул дүүргийн Эрүүл мэндийн нэгдэл шинээр 35 компьютертэй болж 12 өрхийн эмнэлэгт тус бүр нэг иж бүрэн компьютер олгож, дотоод 

сүлжээнд бүрэн хамруулж интэрнэтэд 100 хувь холбогдсон байна. Нийслэлийн 124 өрхийн эмнэлгээс 71 буюу 57,7% нь интернэтэд холбогдож, мэдээ, 

мэдээллийг цахим хэлбэрээр түргэн шуурхай хүргэх боломж нэмэгдсэн. Өрхийн эмнэлгүүдэд нийт 356 компьютер байгаа нь нэг өрхийн эмнэлэгт 2,8 ноогдож 

байна. 

“Цахим эрүүл мэнд” стратегийн хүрээнд нийслэлийн Эрүүл мэндийн газарт иж бүрэн 15 компьютер, 42 инчийн LCD дэлгэц, IP phone зэрэг техник хэрэгсэл 

олгосон. 

2.4 БОЛОВСРОЛ 

Бүх нийтийн боловсролыг хөгжүүлж, нийслэлийн боловсролыг олон улсын төвшинд ойртуулан төгөлдөржүүлж, “Боловсрол” 

30. 2.4.1 

70 НХХ 

үндэсний хөтөлбөрийг нийслэлд хэрэгжүүлж, оюунжсан, бүтээлч чадамжтай хүний нөөцийг байнга нэмэгдүүлнэ. 

37

• Боловсрол” үндэсний хөтөлбөр 2010 оны 02-р сард Засгийн газрын 31 дугаар тогтоолоор баталсан. Энэхүү хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх Нийслэлийн дэд хөтөлбөрийг 

боловсруулах ажлын хэсэг томилологдсон. ”Боловсрол” үндэсний хөтөлбөрийг НИТХ-аас баталсан “Боловсрол-2012” хөтөлбөрт нэмэлт оруулж хэрэгжүүлэх нь 

зүйтэй гэж үзсэн. Энэ нэмэлтэд багшийн хөгжлийг дээшлүүлэх, бүтээлч чадамжийг нь сайжруулах асуудлуудыг тусгаснаас гадна Кембрижийн боловсролын 

хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх ажлын бэлтгэлийг хангах, багшийг бэлтгэх асуудлууд нэмж тусгагдсан. 

• Монгол улсад Кембрижийн ерөнхий боловсролын хөтөлбөрөөр хичээллэх төрийн өмчит сургуулиар ХУД-ийн 115-р, төрийн бус өмчийн сургуулиар СБД-ийн Орчлон 

сургуулиудыг сонгож үйл ажиллагаагаа явуулж байна. 

31. 2.4.2 Нийслэлийн боловсролыг 2012 он хүртэл хөгжүүлэх дунд хугацааны хөтөлбөр боловсруулан батлуулж, мөрдөнө 70 НХХ 

Нийслэлийн Засаг даргын 2008-2012 онд хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөр, БСШУ-ны сайд, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын 

Захирагчийн хооронд байгуулсан “Санамж бичиг”, түүнийг хэрэгжүүлэх ажлын төлөвлөгөөнд тусгагдсан зорилтууд болон ерөнхий боловсролыг 12 жилийн 

тогтолцоонд шилжүүлэх төлөвлөгөөтэй уялдуулан боловсруулсан “Боловсрол-2012” хөтөлбөрийг Нийслэлийн Засаг даргын зөвлөл болон НИТХ-ын Нийгмийн 

бодлогын байнгын хорооны хурлаар хэлэлцэж дүгнэлт гарган НИТХТ-ийн 2009 оны 116 дугаар тогтоолоор батлуулсан. Энэхүү баримт бичигт нийслэлийн 

боловсролын салбарын 2012 онд хүрэх түвшинг гол гол үзүүлэлтээр тусгасан. Хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөө гаргасныг сурталчилах, хэвлэн түгээх, 

хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулж байна. 

Энэ онд: 

СӨБ-ын 6 зорилтын 12 үйл ажиллагаа 

БДБ-ын 5 зорилтын 15 үйл ажиллагаа 

ЕБС-ийг 12 жилийн тогтолцоонд шилжүүлж, боловсролын чанартай үйлчилгээний орчин нөхцлийг бүрдүүлэх зорилтын 34 үйл ажиллагаа 

Сургуулийг дэмжих бодлого, менежментийг боловсронгуй болгох зорилтын 12 үйл ажиллагаа 

Албан бус боловсролын 5 зорилтын 8 үйл ажиллагааг тус тус хэрэгжүүлэхээр төлөвлөн ажилласан.Үйл ажиллагааны хэрэгжилтэнд байнгын хяналт тавих ажлын 

хэсэг томилон ажиллуулж байна.Хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг гаргахад энэ онд тавигдсан зорилтоос 2 арга хэмжээнээс бусад нь биелсэн байна. /Зуны сургалтын төв, 

Мэргэжлийн сургалттай сургуулийн тоног төхөөрөмжийн хангалт/ 

Сургуулийн өмнөх болон бага, дунд боловсролын шинэчилсэн стандартыг хэрэгжүүлж, сургуулийн өмнөх болон суурь 

32. 2.4.3 

70 НХХ 

боловсролын хамрагдалтыг нэмэгдүүлнэ 

• 2010-2011 оны хичээлийн жилд:Төрийн өмчийн 174, төрийн бус өмчийн 101, нийт 275 цэцэрлэг үйл ажиллагаа явуулж эдгээрт 54760 хүүхэд хүмүүжиж байна. Энэ нь 

өнгөрсөн хичээлийн жилээс 6004 хүүхдээр нэмэгдсэн.Эдгээрээс хувилбарт сургалтанд 5292 хүүхэд хамрагдсан. Нийслэлийн Статистикийн газраас гаргасан 2009 

оны хүн амын дүнгээр 2-5 насны хүүхэд 75779 / 2нас-21621,3 нас-19784, 4 нас-17620, 5нас -16754 хүүхэд/ байна. 2010-2011 оны хичээлийн жилд нийслэлийн 2-5 

настай нийт хүүхдийн 72,9 % нь СӨБ-д хамрагдлаа. 

• 2010-2011 оны хичээлийн жилд хувилбарт сургалтанд 5292 хүүхэд хамрагдсан нь өмнөх хичээлийн жилээс 1350 хүүхдээр нэмэгдсэн байна. Зуны сургалтад төрийн 

өмчийн 8, төрийн бус өмчийн 25, нийт 33 цэцэрлэгийн 60 бүлэгт 1308 хүүхэд хамрагдсан болно. Энэ нь өнгөрсөн хичээлийн жилээс /5292-3942= 1350/ 1350 хүүхдээр 

буюу 13,4 хувиар өсч тавигдсан зорилт хангагдсан байна.Энэ хичээлийн жилд нийслэлд СӨБ-д хамрагдалт 74.2%-д хүрч өмнөх хичээлийн жилээс 5,6 пунктээр, 

Бага боловсролд хамрагдалт 93,6%-д хүрч өмнөх хичээлийн жилээс /93,6-92,5=1.1/ 1.1 пунктээр, Суурь боловсролд хамрагдалт 92.7%-д хүрч өмнөх хичээлийн 

жилээс 1,1 пунктээр тус тус өссөн байна. 

• 2010-2011 оны хичээлийн жилд хувилбарт сургалтанд 5352 хүүхэд хамрагдсан нь өмнөх хичээлийн жилээс 1410 хүүхдээр нэмэгдсэн байна. Зуны сургалтад төрийн 

өмчийн 8, төрийн бус өмчийн 25, нийт 33 цэцэрлэгийн 60 бүлэгт 1308 хүүхэд хамрагдсан болно. 

33. 2.4.4 Ерөнхий боловсролын сургуулиудыг 12 жилийн тогтолцоонд шилжүүлэх ажлыг зохион байгуулна 70 НХХ 

2010-2011 хичээлийн жилд 1-р ангид 17398 хүүхэд элссэнээс 6 настай 14806, 5 настай 808, 7 настай 1544, 8 настай 144 хүүхэд тус тус суралцаж байна. 

• ЕБС-ийг 12 жилийн тогтолцоонд шилжүүлэхтэй холбогдуулан багш нарын мэргэжлийг дээшлүүлэх төрөлжсөн сургалтуудыг зохион байгуулж давхардсан тоогоор 

9000 гаруй багшийг хамруулсан. ЕБС-ийг 12 жилийн тогтолцоонд шилжүүлсэнтэй холбогдуулж анги алгасан суралцаж байгаа 7 дугаар ангийн шилжилтийн 

сургалтын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэн ажиллаж байна. Давхардсан тоогоор 11843 багш, удирдах ажилтан сургалтанд хамрагдсан. 

Дүүрэг бүрд мэргэжлийн сургалттай загвар сургууль 2-оос доошгүйг байгуулж, мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн анги 

34. 2.4.5 

70 НБоГ 

танхимыг шинэ техник, тоног төхөөрөмжөөр бэхжүүлнэ 

• Дүүргүүдэд мэргэжлийн сургалттай загвар сургууль байгуулахаар нийслэлийн Боловсролын газраас дараах ажлуудыг хийж байна. 

38

- Мэргэжлийн сургалтыг ЕБС-д явуулах сургалтын хөтөлбөрийг боловсруулж, хичээллэх орчинг бүрдүүлсэн 

- Мэргэжлийн сургалт явуулах багшийг бэлтгэсэн 

- Мэргэжлийн сургалтын чиглэл, үйл ажиллагааны хүрээг тодорхойлж туршсан 

- Гадаадын төсөлд хамрагдаж мэргэжлийн сургалтын загвар кабинетийг байгуулсан / СХД-ийн 106-р сургуульд/ 

• Мэргэжлийн сургалттай загвар сургуулиар СХД-ийн Толгойт бүсэд 107, ХУД-т “Буянт-Ухаа” цогцолбор, БГД-т “Сэтгэмж”, БЗД-т 68-р сургуулийг сонгоод байна. 

- СХД: “Дэлхийн зөн” ОУБ-ын “Толгойт” ОНХХ-ийн 7.0 сая төгрөгийн санхүүжилтээр 107-р сургуульд “Эрэгтэй технологийн кабинет”, Азийн хөгжлийн банкны 

“Боловсролын хөгжлийн хөтөлбөр-2” төслийн 2.3 сая төгрөгийн санхүүжилтээр “Ирээдүй” цогцолборын 1-р дунд сургуульд үсчин, гоо сайхны иж бүрэн тоног 

төхөөрөмж нийлүүлсэнээр СХД-ийн ерөнхий боловсролын 13 сургуулийн 7 /12, 65, 74, 105, 107, Ирээдүй цогцолборын 1, 2-р дунд, 1, 2-р ахлах/ сургуульд 

мэргэжлийн сургалт явуулах боломж бүрдсэн. 

- БЗД: Мэргэжлийн сургалттай 55-р тусгай сургууль сургалт үйлдвэрлэлийн тоног төхөөрөмж, стандарт, орчин нөхцлөө сайжруулах асуудлыг зохих газруудад 

жилийн өмнөөс тавьсан. 2010 оны 5-6 сард FTI хөтөлбөрийн хүрээнд БСШУЯ-наас ХБХ-ийн сурах орчинг сайжруулахад зориулж 60 гаруй мянган долларын 

өртөгтэйгээр 300 гаруй нэр төрлийн тоног төхөөрөмж, техник хэрэгсэл хүлээн авч, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн сурч боловсрох аятай орчин нөхцлийг 

бүрдүүлсэн. Үүнд: 

Биеийн тамир, эмчилгээний биеийн тамир 

Мэдээлэл зүйн 20 компьютер, өнгөт хар принтер, канон 

Оѐдолын суурин машин 28 

Мужааны суурин машин 15 

Хоол үйлдвэрлэл 

Хэл заслын иж бүрдэл сургалтын хэрэглэгдэхүүн 

Хөгжмийн хичээлийн хэрэглэгдэхүүн 

Үсчний мэргэжил олгох суудлыг 6,11,31, 45, 107, 28, 31, Ирээдүй, БУЦ, ЭӨЦ, ЭУЦ, ОУЦ, БЗЦ, Сэтгэмж, 55, 63, 25, 29, 70, 2,3,4, 106, 104 зэрэг сургуулиудад олгосон . 

35. 2.4.6 ЕБС- ийн сурагчдыг төрөөс сурах бичгээр хангах ажлыг зохион байгуулна 70 НБоГ 

2010-2011 оны хичээлийн жилд 

1-р ангийн 6 төрлийн 75878 ш 


3-р ангийн 5 төрлийн 77115 ш, 


Биеийн тамирын багшийн ном 1-3-р анги 627 ш 

Биеийн тамирын багшийн ном 7-9 -р анги 627 ш сурах бичгийг авч нийт 32 төрлийн сурах бичгийг сургуулиудад тараасан. 

36. 2.4.7 

ЕБС, цэцэрлэгийн байршил хамран сургах тойргийг оновчтой тогтоон жил бүр сургуулийн суудлын тоог 3000-аас доошгүй, 

цэцэрлэгийн орны тоог 600-аас доошгүй нэмэгдүүлнэ. 

90 НБоГ 

2010 онд Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар 3 сургууль, Японы Засгийн газрын буцалтгүй тусламжаар 6 сургуулийн барилгыг шинээр барих буюу өргөтгөснөөр 

сургуулийн суудлын тоо 4440-өөр нэмэгдэнэ. 

37. 2.4.8 ЕБСургууль бүрийг спортын заалтай болгож ашиглалтыг зөвхөн сурагчдын бие бялдарын хөгжилд зориулна. 70 НБоГ 

2010 он: 

• 2010 онд БЗД-ийн 87, 92-р сургуулийн спорт заалыг улсын төсвийн хөрөнгөөр, БЗД-ийн 79-р сургуулийн спорт заал НҮБ-ын “Хабит”-ийн сангийн санхүүжилтээр 

тус тус баригдаж байна.Одоо спорт заалгүй 5 сургууль үлдээд /ХУД-114, СХД-104,106, СБД-71, ЧД-61-р/ байна. 

38. 2.4.9 

Алслагдсан хороололд сургууль, цэцэрлэг шинээр байгуулж, ерөнхий боловсролын сургууль, цэцэрлэгийн барилгын 

өргөтгөл болон засварын ажлыг цаг хугацаанд нь хийж чанаржуулна 

70 НХХ 

2010 онд Улсын төсвөөр БЗД-ийн 84,33,85-р, БСШУ-ны сайд, Сангийн сайдын хамтарсан 104/56 дугаар тушаалаар СХД-ийн 42, БЗД-ийн 48, ЧД-ийн 72,23,50, БГДийн 

40,93-р сургуулиудад 299,0 сая төгрөгний засвар, СБД-ийн 160,СХД-ийн 26, ЧД-ийн 4,19,31, БГД-ийн 76,141-р цэцэрлэгүүдэд 199,6 сая төгрөгний, СБД-ийн 11-р 

сургуулийн спорт зааланд 12,0 сая төгрөг хуваарьлагдсан. Эдгээр засварт нийт 488,6 сая төгрөг төсөвлөгдсөн. 

39

Нийслэлийн 5-р сургуулийн гадна, дотно орчны тохижилт /биеийн тамирын талбайг хиймэл зүлэгжүүлэх/-онд 200,0 сая төгрөг 

Нийслэлийн 37-р сургуулийн гадна, дотно орчны тохижилтонд 200,0 сая төгрөг төсөвлөгдсөн. Энэ онд улсын төсвөөр 12 сургууль, 7 цэцэрлэг, 3 цэцэрлэгийн 

өргөтгөл / БЗД-ийн 6,21, СХД-ийн 38-р/, 3 спорт заал /БЗД-ийн 33,85, СБД-ийн 11-р сургуулийн/ засварлагдана. Эдгээрт нийтдээ 888,6 сая төгрөг зарцуулагдан 


НҮБ-ын “Хабит”-ийн сангийн санхүүжилтээр БЗД-ийн 79-р сургуулийн спорт заал шинээр барина. 

2010 онд Улсын төсвөөр БЗД-ийн 84,33,85-р, БСШУ-ный сайд, Сангийн сайдын хамтарсан 104/56 дугаар тушаалаар СХД-ийн 42, БЗД-ийн 48, ЧД-ийн 72,23,50, БГДийн 

40,93-р сургуулиудад 299,0 сая төгрөгний мөн СБД-ийн 160,СХД-ийн 26, ЧД-ийн 4,19,31, БГД-ийн 76,141-р цэцэрлэгүүдэд 199,6 сая төгрөгний засвар хийгдэхээс 

гадна СБД-ийн 11-р сургуулийн спорт зааланд 12,0 сая төгрөг хуваарьлагдан хийгдэв.Эдгээр засварт 488,6 сая төгрөг төсөвлөгдсөн. Нийслэлийн 5-р сургуулийн 

гадна, дотно орчны тохижилт /биеийн тамирын талбайг хиймэл зүлэгжүүлэх/ Нийслэлийн 37-р сургуулийн гадна, дотно орчны тохижилтонд 400,0 сая төгрөг 

төсөвлөгдсөн Энэ онд улсын төсвөөр 13 сургууль / СХД-42, БЗД-48, 33,84,85,ЧД-23,50,72, СБД-1, БГД-40,93,ЧД-5,37 /, 7 цэцэрлэг / СБД-160, ЧД-4,19,31, , СХД-26, 

БГД-76,141-р /, 3 спорт заал /БЗД-ийн 33,85, СБД-ийн 11-р / засварлагдсан. Эдгээрт нийтдээ 888,6 сая төгрөг төсөвлөгдсөн.”Тогтвортой амьжиргаа-2” төслөөр БГДийн 

73, БХД-ийн “Хангай”, БЗД-ийн “Амгалан” цогцолбор,14,21-р сургуулиудад орчны тохижилт, цахилгааны засвар хийгдсэн. / 4 сургууль / төн СХД-ийн 80-р 

цэцэрлэгийн гал тогоо, ЧД-ийн 124-р цэцэрлэгийн гадна тохижилт, 37-р, БЗД-ийн 63-р цэцэрлэгийн дээвэрт /4 цэцэрлэг/ засвар хийгдлээ. УИХ-ын гишүүдийн 

багцаас: СХД-ийн Ирээдүй 2-р бага, 65,67,76-р сургууль, 79,92,125, 116,106,117,81-р цэцэрлэгт /4 сургууль,7 цэцэрлэг/ 124,0 сая₮-ийн засвар хийгдсэн. УИХ-ын 

гишүүн Д. Тэрбишдагвын багцаас СХД-ийн 81,117,106,116-р цэцэрлэгт дээвэр, сантехникийн засвар хийгдэв. /4 цэцэрлэг/ УИХ-ын гишүүн С. Оюуны багцаас 

84,110,92,125,79,101,112-р цэцэрлэгт дээвэр, сантехник, сэрүүн өрөөг засварласан. /7 цэцэрлэг/ Тайваны гэр бүл хүүхдийг дэмжих сангийн санхүүжилтээр 80,81-р 

цэцэрлэгт өргөтгөл баригдаж байна . 2010 онд Нийслэлийн хэмжээнд 58 сургууль,69 цэцэрлэгт их болон урсгал засварын ажил бүрэн хийгдэж дууссан. 

39. 2.4.10 

Хөгжлийн бэрхшээлтэй сурагчдыг нийгэмшүүлж ердийн сургалттай сургуульд суралцах боломжоор хангахад чиглэсэн түшиц 

сургууль байгуулах, тэдэнд үзүүлэх боловсролын үйлчилгээг өргөжүүлж, дүүргүүдэд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн 

сувилал болон “хүүхдийн төлөө төв”-ийг дүүрэг бүрд бий болгоно. Сурах орчинг хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд тавигдах 

шаардлага, нормативт нийцүүлэн засч тохижуулна. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд нийгмийн амьдралд оролцоход 

шаардлагатай мэдээллийг хүртээмжтэй болгож, тэдний оролцоог дэмжих нөхцлийг бүрдүүлнэ 

70 НХХ 

• Хөгжлийн бэрхшээлтэй сурагчдыг нийгэмшүүлж ердийн сургалттай сургуульд суралцах боломжоор хангахад чиглэсэн түшиц сургуулийг ХУД-т 15, СХД-т 42, БЗД-т 

55, ЧД-т 17, СБД-т 35, БГД-т 28, БЗД-т 92-р сургуулийг сонгон ажиллаж байна. 

ЧД: ЧД-ийн 19-р хорооны нутаг дэвсгэрт “Зуун мод” зуслангийн гүүрний урд талбайд “Хүүхдийн зуслан, ахмад настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн сувилал” 

байгуулах ажлыг эхлүүлээд ажлын зураг гарган цахилгаан татах эрх авах техникийн тодорхойлолтыг “Улаанбаатар цахилгаан түгээх сүлжээ” хувьцаат компанид 

хүргүүлсэн. Хашааны ажлыг 6-р сард Дэлхийн зөн Монгол ОУБ-ын Хайлааст орон нутгийн хөгжлийн хөтөлбөрийн санхүүжилтээр хийхээр болсон. 

- “Хүүхэд гэр бүл” хөгжлийн төвийг 50-р сургууль дээр байгуулахаар тохижилтын ажлыг эхлүүлээд байна. 

- 17-р хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах “Олон нийтэд түшиглэсэн Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн нөхөн сэргээх төв”-ийн үйл ажиллагааг тогтмолжуулж, 

хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн эцэг эхчүүдийг дэмжих бүлгийг ажиллуулж байна. 

- “Каритас Чех” ОУБ-тай хамтран хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдийг дэмжих, ээжүүдийг дэмжих чиглэлээр “Бид чадна” төслийг хэрэгжүүлж байгаа бөгөөд 

төслийн хүрээнд эрсдэлт бүлгийн 15 эхийг амьдрах ухаан, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэдтэй ажиллах арга зүйд сургах, зөвлөгөө өгөх ажлыг тогтмолжуулсан. 

БЗД: 24-р хорооны цогцолбор байр ашиглалтанд орохоор “Нийгмийн цогц суурь үйлчилгээ” хөтөлбөрийн хүрээнд Норвегийн тусламжийн байгууллагын хөрөнгө 

оруулалтаар “Гэр бүлд зөвлөгөө өгөх төв” байгуулна. 

- ДЗОУБ-ын Амгалан ОНХХ-ийн хөрөнгө оруулалтаар 10-р хороонд “Гэр бүлд зөвлөгөө өгөх төв” байгуулагдахаар төслийн төсөв нь батлагдсан 

СХД: СХД-ийн Толгойт, Баянхошууны хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд залуучууд сургалтын танхимтай болсон. Энэ ажил нь “Дэлхийн зөн Монгол” олон улсын 

байгууллагын “Амьдрах ухаан-2” төслийн хүрээнд хийгдсэн. 

- Ерөнхий боловсролын 42-р сургуульд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн сургалтын танхим байгуулж 15 хүүхэд, нэг багштайгаар үйл ажиллагаагаа эхлүүлээд 

байна. 

БГД: БГД-ийн 76, 86-р цэцэрлэгүүд дээр хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн сувилалын нэг ангийг нээн ажилуулж байна. 

- 12-р хороонд Тайваний Гэр бүл хүүхдийн сангийн хөрөнгөөр дүүрэгт “ Хүүхэд хөгжил соѐл амралт”-ын байр баригдахаар зураг төсөл, хөрөнгө шийдэгдээд 

техникийн нөхцлийг тодорхойлуулж байна. 

40

СБД: СБД-ийн 10-р хорооны 16-р сургууль дээр ОУ-ын Каритас байгууллагын дэмжлэгээр “Гэр бүл төв ажиллаж “Бид чадна” гэсэн төслөөр хөгжлийн 

бэрхшээлтэй хүүхдүүдэд зориулсан үйл ажиллагааг явуулж байна. 

БГД-70: Өөрсдийн нөөц хөрөнгөөр 10 хүүхдийн суудалтай уншлагын танхим, “Хүүхэд өсвөр үеийг ивээх төв“ –ийн төслөөр “Эрүүл мэндийн кабинетыг 

байгуулсан, дархан, мужааны технологийн кабинетыг шинээр өрөө танхимтай болгосон. 

- Нийслэлийн хөрөнгө оруулалтаар 75 сая төгрөгийн их засвар хийгдэж, сургалтын орчинг бий болгов. Спорт заалны, эмнэлгийн өрөөний, Эмчилгээний 

биеийн тамир, эмэгтэй технологийн 2 кабинет, цайны газар, мэдээлэл зүйн кабинетын иж бүрэн засвар хийгдсэн. 

- Эрүүл мэндийн кабинет, уншлагын танхим, дарханы кабинетууд хичээллэх анги танхимыг 1, 2 дугаар давхрын коридори ашиглан байгууллаа. 

- Мэдээлэл зүйн кабинетад Пентум-4 компьютер 2 ширхэг хичээл практикийн зардлаар, биеийн тамирын сургалтад зориулж 350 мянган төгрөгийн хичээлийн 

хэрэглэгдэхүүн, технологийн хичээлд зориулж 150 мянган төгрөгийн гар урлалаар хийгдэх сургалтын материалын бэлдэц, сургуулийн номын сангаар 

дамжуулан бүх багш нарт мэргэжлийн болон боловсролын холбогдолтой ном, сэтгүүл, сонинг захиалан хичээл сургалт, өөрийгөө хөгжүүлэхэд ашиглаж 

байна. / “Багш” сонин, өдөр тутмын сонин, Боловсролын мэдээлэл, Боловсрол судлал сэтгүүл, Нээлттэй сургууль сонин, Дефтологич сэтгүүл гм / 

- “Ногоон байгууламж” аяны хүрээнд 100м квадрат талбайг зүлэгжүүлэн, цэцгийн мандал 9-ийг байгуулан, 10 мод тарьж ургуулж байна. 

- Сургуулийн 3 ангид сурагчдын ширээ, сандал 50-ийг шинэчилсэн. 

- Гадна орчинд нийслэлийн Гэрэлтүүлэг чимэглэлийн компаний хөрөнгөөр 3 том гэрэл тавигдсан. 

СБД-29: Сонсголын бэрхшээлтэй хүүхдэд зориулсан анги нийтийн сонсгол, хэл яриаг хөгжүүлэх 10 кабинет, хоол үйлдвэрлэл, үсчин гоо засал, оѐдолэсгүүр, 

модон эдлэлийн мужааны мэргэжлээр, мэргэжлийн анхан шатны сургалт явуулахад шаардлагатай тоног төхөөрөмж техник хэрэгслийг захиалж, 

Дэлхийн банкны санхүүжилтээр нийлүүлж сургалтын орчинг шинэчилсэн. 2009 онд хичээлийн байрны дээврийн их засварыг 49 сая төгрөгөөр хийсэн. Мөн 

сурагчдын хичээлийн болон дотуур байрны дотор болон гаднах урсгал засваруудуудыг хийсэн. 

- “Багш хөгжлийн төв” байгуулж түүнд 10 компьютер, хувилагч, ширээ сандал, принтерийг Дэлхийн банкны санхүүжилтээр авсан ба интернэтэд холбосон. 

Үүний дүнд багш нарын мэргэжил боловсролыг сургууль дээрээ дээшлүүлэхээс гадна мэдээллийг ашиглах, түгээх, сонсгол, хэл ярианы хөгжлийн 

бэрхшээлтэй сургуульд хамрагдаагүй насанд хүрэгчдэд зориулсан дохионы хэл, бичиг үсгийн боловсрол олгох сургалтыг зохион байгуулах боломж бүрдсэн. 

- Сургуулийн эзэмшил газрыг хамгаалах, иргэд, авто машины хөдөлгөөнийг хязгаарлах, улмаар сурагчдын оюулгүй байдлыг хангах зорилгоор 206 м хашааг 

бетоноор сольж шинэчиллээ. Улаанбаатар ротари клубтай хамтран хичээлийн байранд халуун усны газрыг байгуулан 2008 оноос гэр 

хороололд амьдардаг сурагчид, багш, ажилчдад халуун усаар үйлчилж байна. 

- Канад сантай хамтран “Дотуур байрын сурагчдын тусгаарлах өрөөг тохижуулах” төсөл хэрэгжүүлснээр тусгаарлах 2 өрөөг засварлан иж бүрэн 

тавилга, хэрэгслээр тоноглосноос гадна хөнжил 68, орны гудас 70-ыг худалдан авснаар ашиглалтын шаардлага хангахгүй болсон хөнжил, 

гудсыг шинэчилсэн нь дотуур байрын нөхцлийг зохих хэмжээгээр сайжруулж, дотуур байранд халдварт өвчин гарсан тохиолдолд түүнийг 

дэлгэрүүлэхгүйгээр тусгаарлах боломжийг бүрдүүллээ. Сурагчдын бие бялдрыг чийрэгжүүлэх орчин бүрдүүлэх зорилгоор БНСУ-ын Койка 

байгууллагатай хамтран ажилласны дүнд эрэгтэй, эмэгтэй дотуур байр, хичээлийн байранд чийрэгжүүлэлтийн 3 өрөө бий болгож, түүнд 7,8 сая 

төгрөгийн тусламж авснаар сурагчдын бие бялдрыг чийрэгжүүлэх, чөлөө цагийг зөв өнгөрүүлэхэд үр нөлөөтэй боллоо. 

- Сонсголын бэрхшээлтэй хүүхдэд сургуулийн өмнөх боловсрол олгоход зориулагдсан тусгай цэцэрлэгийн барилга /24 цагийн ажиллагаатай, 100 хүүхдийн 

хүчин чадалтай/-ыг Боловсролын салбарын хөрөнгө оруулалтаар 2009 онд барьж эхэлсэн бөгөөд 2010 онд ашиглалтад орно. 

СБД-25: Tуркын олон улсын байгууллагаас Мэдээлэл зүйн кабинетад 13 компьютер, 1 принтер, монгол хэлний кабинет, уншлагын танхим, сурагч ширээ 

сандал 45 ширхэг, багш ширээ 3, шкаф 4 ширхэгийг шинээр авч байрлуулсан. 

- Сургуулийн орчинд саажилттай хүүхдийн бариул, оо-г засварлан өгсөн. 

- Багш хөгжлийн төвийг засч шинээр 10 компьютер, хувилагчтай болгосон. Сургуулийн орчинг ногоон төгөл болгох зорилгоор 1207 бут, сөөг, 50 ширхэг нарс, 

хуш тарьсан. 

ХУД-63: Технологийн оѐдол, мод боловсруулах кабинетыг Тогтвортой амьжиргаа-2 төслөөр 

- Багш хөгжлийн өрөө, 2 анги кабинетад 30 ш ширээ сандал - төсвийн хөрөнгөөр 

- Эрүүл мэндийн кабинетыг –“Глобал сан”-гийн төслөөр тус тус шинээр байгуулсан. 

- “Ногоон төсөл” хүрээнд 150 м зүлэгний хайс суулгаж, 40 мод тарьж ургуулсан. 

БЗД-55: Мэдээлэл зүйн кабинетыг 10 компьютер, принтертэй болгож, интернэтэд холбосон нь багш сурагчдын мэдээллийг түргэн шуурхай авч компьютерыг 

хэрэглээ болгон мэдлэгээ байнга дээшлүүлж байна 

41

- Багш, сурагчдын уншлагын танхим, технологийн кабинетуудын сурах орчныг өөрсдийн нөөц бололцоогоор тохижуулж байна. 

- “Багш хөгжлийн төв”-ийн үйл ажиллагааг тогтмолжуулах зорилгоор багш бүр шинэлэг бүтээлч нэг зүйлийг санаачлан хийж байна 

СБД-116: Харааны бэрхшээлтэй хүүхдэд зориулсан сургалтын орчинг сайжруулахаар БСШУЯам, ОУ-ын байгууллагуудтай хамтран ажиллаж байна 

- Брайлийн сурах бичгийг монгол хэл, математик, нийгмийн гэсэн 5 төрлөөр бичиж эмхтгэсэн 

- Нөхөн үржихүйн боловсролын талаар 5 CD брайль үсэгт шилжүүлж хийснийг сурагчид хичээл сургалтад ашиглаж байна 

- Монгол хэлний 1-12-р ангийн хичээлийг кирилл- брайль болгосон нь сурагчдын сурах идэвх дээшилж, эцэг эхчүүд хүүхдийнхээ даалгаврыг хийж гүйцэтгэхэд 

дөхөмтэй болж байна 

- Технологийн бүтээгдэхүүн, бүтээлийн 7 нэр төрлийн карттай болгосон 

- “Өнгөний ялгарал” үзүүлэнт CD-г өөрсдийн нөөц хөрөнгөөр бичүүлсэн. 

- Хөгжмийн кабинетыг бичлэгийн студи болгох зорилгоор засварлаж байгаа 

- ЮНЕСКО-гоос санхүүжигдэн цахилгаан хөгжмийн зэмсгүүдийг хөгжмийн боловсролын кабинетад олгосон нь сурагчдыг хөгжүүлэх, мэргэжлийн чиг 

баримжаатай болгоход чиглэгдсэн хөрөнгө оруулалт гэж үзэж байна 

- “Бүх нийтийн боловсролын үр дүнд түргэн хүргэх түншлэлийн хөтөлбөр”-ийн хүрээнд тусгай сургуулийн хөгжим, алжаал тайлах массаж, программ хангамж, 

тусгай хэрэглэгдэхүүн хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлж эхлээд байна 

- Их сургууль дээр хэрэгжсэн 92 сая төгрөгийн төслийг өөрийн сургууль дээр төвлөрүүлэн хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд зориулсан компьютерийн 

тэмтрэгч, дэлгэц томруулагч төхөөрөмж, скайнердаж оруулсан зүйлийг 22 орны хэлээр өөрөө уншдаг программтай болсон. Эдгээр нь тусгай хэрэгцээт 

сургуулийн багш сурган хүмүүжүүлэгчид, сурагчид төдийгүй эцэг эхчүүдэд өргөн хэрэглэгдэх юм. 

2010 онд ХУД-ийн 63, БЗД-ийн 55,СБД-ийн 25, 29-р, БГД-ийн 70-р сургуулиудад 30-100,0 сая төгрөгний өртөгтэй Мэргэжлийн сургалтын кабинетийг тус тус шинээр 

байгуулсан. 

40. 2.4.11 Сургууль, цэцэрлэгүүдийг интернэтэд холбон, компьютержүүлж нэг компьютерт ноогдох сурагчдыг 37-оос 19-т хүргэнэ 90 НБоГ 

• Нийслэлийн Засаг даргын 2008 оны 413 дугаар захирамжийг хэрэгжүүлж төрийн өмчийн ЕБ-ын 100 сургуулийг интернетэд холбох ажлыг зохион байгуулсан. 

• Төрийн өмчийн сургуулиудад 4545 компьютер ашиглагдаж байгаагийн 1117 нь Пентиум-3, 2471 нь Пентиум-4 ба түүнээс дээш хүчин чадалтай компьютер байна. 

Зөөврийн 189 компьютер ашиглагдаж байгаа бөгөөд нийтдээ 2038 компьютер интернетэд холбогдсон . 

• Төрийн өмчийн бүх сургууль компьютерийн кабинеттай болсон. 

•“Нэг сурагч-Нэг компьютер”төсөлд 10 сургуулийн 2325 хүүхэд хамрагдсан. 

•“Сургуулийн Өмнөх болон Бага, дунд боловсролын багш бэлтгэх, мэргэшлийг дээшлүүлэх” үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд нийслэлийн 

боловсролын үйлчилгээний “Жишиг” дүүргийн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлж байгаа БГД-ийн 51-р сургууль, БхД-ийн “Хангай” цогцолбор сургуулийн “Багшийн 

Хөгжлийн төв”-д 5,0 сая₮-ийн сургалтын техник хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж олгосон. 

• 2009-2010 оны хичээлийн жилд нийслэлийн ЕБС-дад 6659 компьютер сургалтанд ашиглагдаж байна. Энэ нь өмнөх хичээлийн жилээс /6659- 6309/ 350-иар 

нэмэгдсэн байна. Одоо нэг компьютерт /184351: 6659/ 28 хүүхэд ноогдож байна. Мобиком корпораци, нийслэлийн Боловсролын газар хамтран ажиллах гэрээний 

дагуу БЗД-ийн ерөнхий боловсролын 19 сургуульд “Цахим сургалт” төслийг хэрэгжүүлж эхэлсэн. 

• “Цахим сургалт” төслийн хүрээнд цахим удирдлага, хяналт, сургалтын программ нэвтрүүлж, сургууль бүрийг портал цахим хуудастай болгож интернэтийн өндөр 

хурдтай иж бүрэн багш хөгжлийн танхимыг байгуулж байгаа юм. БЗД-ийн төрийн өмчийн 19 сургуулийн “Багшийн хөгжлийн төв”-ийг “байгуулсан. Төсөл 

хэрэгжсэнээр: Cурагчдын дүн, ирцийн мэдээллийг электрон хэлбэрт шилжүүлэн, Багш сурагч сургалтын нэгдсэн мэдээллийн сантай болох, Сургууль сургалттай 

холбоотой аливаа судалгааг онлайнаар авах, ил тод шударга үнэлэх. Сурагчдын сурлагын амжилттай нь холбон судалгаа хийх Цахим хичээл, цахим шалгалтын 

сан,цахим номын санг байгуулан Цаасгүй технологи ашиглан зардал мөнгө хэмнэх, Өдөр тутмын үйл ажиллагааг хялбаршуулах. Сургуулийн ажиллагаанд иргэд, 

эцэг эхийн бүтээлч оролцоо нэмэгдэх зэрэг өргөн боломж нээгдэж байгаа юм. Төслийн тоног төхөөрөмж, программ хангамжид одоогоор 600 гаруй сая төгрөгийг 

зарцуулаад байна. Мөн нийслэлээс ЕБС-иудад 200 компьютерийг хуваарилан олгосон. Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газраас Мэдээлэлэл зүйн 20 багшийг 

БНСУ-д мэргэжлийг нь дээшлүүлэх сургалтанд хамруулсан. 

41. 2.4.12 “Үдийн цай” хөтөлбөрийг “Үдийн хоол” болгон өргөжүүлж, сургууль, цэцэрлэгийн гал тогооны тоног төхөөрөмжийг шинэчилнэ 70 НБоГ 

• “Үдийн цай” бэлтгэх хүнсний комбинат барих ажлын хэсэг БСШУЯ-д байгуулагдсан. Хүнсний комбинатын техник, эдийн засгийн үндэслэл боловсруулагдсан. 

БСШУ-ны сайдын зөвлөлөөр уг асуудлыг хэлэлцэж дэмжин ойрын хугацаанд Засгийн газрын хуралдаанд оруулахаар бэлтгэж байна. 

• 2010 онд СХД-ийн 42-р, БГД-ийн 113-р, ЧД-ийн 24-р, БЗД-ийн 48-р, ХУД-ийн 18-р, 115-р, СБД-ийн 31-р, НД-ийн “Эрдмийн оргил” , БХД-ийн “Хангай” цогцолбор 

42

сургуулиудын гал тогооны тоног төрөөрөмжийг загвар байдлаар шинэчилсэн. Нийт 225.0 сая төгрөгний өртөгтэй тоног төхөөрөмж суурьлуулсан. 

• 2010 онд нийт 11 сургууль, 21 цэцэрлэгийн гал тогооны тоног төхөөрөмжийг шинэчилсэн. 

• 2010-2011 оны хичээлийн жилд нийслэлд 96582 хүүхэд “Үдийн цай” хөтөлбөрт хамрагдаж байна. 

42. 2.4.13 Багшийн Хөгжлийн ордон болон зуны сургалтын төвийг байгуулна 70 НБоГ 

• Багш нарын “Зуны сургалтын төв”-ийг байгуулах техник эдийн засгийн тооцоо, үндэслэлийг боловсруулах ажлын хэсэг байгуулагдсан. 

• Нийслэлийн төрийн өмчийн ерөнхий боловсролын 79 сургууль өөрсдийн боломжиндоо тулгуурлан “Багшийн хөгжлийн төв” 90-ийг байгуулсан. БСШУ-ны сайдын 

2008 оны 114-р тушаалыг хэрэгжүүлэхэд анхааран эдгээр төвүүдэд нийт 585 компъютер ашиглагдаж байгаагийн 435 нь интернетэд холбогдсон. Мөн 143 ш 

принтер, 70 ш скайнер, 86 ш хувилагч, 98 ш LCD проектортой болсоны зэрэгцээ 23181 ш ном, сурах бичиг ашиглагдаж байна. 

• 18 сургуулийн “Багшийн хөгжлийн төв”-ийг загвар төв болгохоор сонгоод байна. Загвар төвд байх тавилга, тоног төхөөрөмжийн жагсаалт БСШУ-ны сайдын 2008 

оны 114 дүгээр тушаалаар батлагдсан. 

• БСШУ-ны сайд, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчийн хооронд байгуулсан “Санамж бичиг”-т “Багшийн хөгжлийн төв”-ийг компьютер, 

техник хэрэгслээр тоноглогдсон кабинеттай болгоход дэмжлэг үзүүлэхээр тусгагдсаны дагуу СХД-ийн “Ирээдүй” цогцолбор, 65, 12-р сургууль,БГД-ийн 51, ЭӨЦ, 19- 

р, ЧД-ийн 50, 49-р, БЗД-ийн 87, 92, 44-р, ХУД-ийн 34, 52-р, СБД-ийн 2,3-р, БнД-ийн “Боловсрол”, НД-ийн “Голомт”, БхД-ийн “Хангай” цогцолбор сургуулиуд 

хамрагдана. Түүнчлэн үр дүнд түргэн хүрэх төслийн хүрээнд сургуулиудад “Багшийн хөгжлийн төв” байгуулагдахад шаардлагатай тоног төхөөрөмжийг 

нийлүүлэхээр болсон. 

• Нийслэлийн боловсролын үйлчилгээний “Жишиг” дүүргийн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлж байгаа БГД, БхД-ийн Багшийн хөгжлийн төвд 5.0 сая төгрөгний сургалтын 

техник хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж олгосон. 

• Нийслэлийн Боловсролын газрын байрыг буулган “Багшийн хөгжлийн ордон” байгуулах асуудлыг Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчийн 

хооронд байгуулсан “Санамж бичиг”-т тусган хэрэгжүүлэх ажлын бэлтгэлийг хангасан. Нийслэлийн Засаг даргын 2009 оны 254 дүгээр захирамжаар Сүхбаатар 

дүүргийн 1-р хорооны нутаг дэвсгэр дэх Боловсролын газрын барилгын суурин дээр байршуулан 0,14 га газарт “ Багшийн хөгжлийн ордон”-ы барилга барихыг 

зөвшөөрсөн. Мөн Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн 2009 оны 6-р сарын 25-ний өдрийн 82 дугаар тогтоолоор Сүхбаатар дүүргийн 

нутаг дэвсгэрт байрлалтай Нийслэлийн Боловсролын газрын байрлаж байсан 1050 кв. м талбай бүхий 2 давхар конторын барилгыг нийслэлийн өмчийн эд 

хөрөнгийн бүртгэлээс хасаж, Багшийн хөгжлийн ордны барилгын өмчлөлийн хэлбэр, нийслэлийн эзэмшлийн хувь хэмжээг тогтоон гэрээ байгуулж ажиллахыг 

нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч / Г. Мөнхбаяр/-д даалгасан байна. . Нийслэлийн Өмчийн харилцааны газрын даргын тушаалаар уг 

барилгыг БСШУЯ-д шилжүүлсэн. БСШУ-ны сайд, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч нарын баталсан “Хамтран ажиллах гэрээ”-г 2009 

оны 8-дугаар сарын 03-ны өдөр байгуулж нийслэлийн Боловсролын газрын дарга Д. Энхбаяр, БСШУЯ-ны Санхүү, хөрөнгө оруулалтын газрын дарга С. Наранцогт 

нар гарын үсэг зуран ажиллаж байна. Боловсролын газрын байрлаж байсан хуучин байрыг БСШУЯ-нд хүлээлгэн өгсөн. “Sangbo construction” Co. Ltd 

гүйцэтгэгчээр ажиллана. Гүйцэтгэгчтэй № 37-БУА-01/2009 дугаарын гэрээг 2009 оны 03-р сарын 18-ны өдөр байгуулсан. Гэрээний дүн 8,400,507,600₮ . 

• 2010 оны 04-р сарын 19-ны өдрөөс хуучин барилгыг буулгасан. Одоогоор шинэ барилгын зоорийн болон 4-р давхарын цутгалт, 5-р давхарын арматурын ажил 

хийгдсэн. Багш нарын “Зуны сургалтын төв”-ийг байгуулах техник эдийн засгийн тооцоо, үндэслэлийг боловсруулах ажлын хэсэг байгуулагдсан. Төсөл 

боловсруулж Нийслэлийн Засаг даргын зөвлөлийн хурлаар хэлэлцүүлэх бэлтгэл ажил хангагдаж байна. 

Амьжиргааны доод түвшингээс доогуур орлоготой 3 ба түүнээс дээш хүүхэд нь ЕБС-д суралцдаг өрхийн нэг хүүхэд улсын их 

43. 2.4.14 

70 НХХ 

дээд сургуульд элсэн ороход нь “Хотын даргын нэрэмжит тэтгэмж”-ийг нэг удаа олгоно. 

• Энэ хичээлийн жилд ЕБС-д сурч байгаа амьжиргааны доод түвшингээс доогуур орлоготой буюу 3-аас дээш хүүхэд нь суралцдаг өрхийн хүүхдийн судалгааг авч 

нэгтгэсэн. Нийслэлд 3 ба түүнээс дээш хүүхэд нь ЕБС-д сурдаг болон амжиргааны баталгаажих доош түвшингээс доогуур орлоготой 16405 өрх байна гэсэн 

судалгаа гарсан. 2009-2010 оны хичээлийн жилийн нээлтэнд зориулан зохион байгуулсан “Чанартай боловсрол- Нийслэлийн ирээдүй” нээлттэй өдөрлөгийн үеэр 

үер, галын осолд нэрвэгдсэн айлуудын 1000 хүүхдэд болон ХУД, БЗД, СБД, БХД-ийн харъяа сургуулийн 7350 хүүхдэд, нийтдээ 8350 /1000+ 7350 = 8350 / хүүхдэд 

133,6 сая₮-ийн хичээлийн хэрэгсэлийг үнэ төлбөргүй олгоод байна. 

• Нийслэлийн Засаг даргын шийдвэрээр амьжиргааны баталгаажих төвшнөөс доогуур орлоготой 2500 өрхийн хүүхдэд хичээлийн хэрэглэл олголоо. 

44. 2.4.15 Оюуны өндөр чадавхитай 5000 сурагчдыг жил бүр дүрэмт хувцас, хичээлийн хэрэгсэлээр урамшуулна 70 НХХ 

• Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 5-р сарын 27-ны өдрийн 354 дүгээр захирамжаар олон улсын болон улсын чанартай уралдаан , тэмцээнүүдэд тэргүүлэн 

нийслэл хотынхоо нэр хүндийг алдаршуулж байгаа 9 багш, 40 сурагчийг Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчийн шагналаар шагналаа. 

43

• Амьдралын баталгаажих түвшингээс доогуур орлоготой айл өрхийн бага насны 500 хүүхдийг нийслэлийн ногоон бүсийн 7 зусланд нийслэлийн Засаг даргын нөөц 

сан болон аж ахуйн нэгж байгууллагуудын дэмжлэгтэйгээр амраалаа. 

• Авъяас билэг, эрдэм мэдлэгээрээ үеийнхнээсээ шалгарч монгол улсын болон олон улсын чанартай уралдаан, тэмцээнүүдэд тэргүүлж эх орныхоо, нийслэлийн нэр 

алдрыг өргөсөн 14 сурагчид нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч өөрийн нэрэмжит шагналыг гардуулсан. 

45. 2.4.16 Улаанбаатар хотын сургагч багш нарын мэргэжлийн хослол бий болгож, хичээл бүрээр сургагч багшийн баг бүрдүүлнэ 90 НБоГ 

• Нийслэлийн хэмжээнд Орон нутгийн сургагч багш 347, Үндэсний хэмжээний сургагч багш 160 байгаа бөгөөд хичээл бүрээр сургагч багшийн багийг бүрдүүлж, 

ажлын чиглэл, үүргийг тодорхойллоо. 

• БСШУЯ, Боловсролын хүрээлэн, МУИС, МУБИС болон мэргэжлийн бусад байгууллага хамтран үндэсний болон орон нутгийн сургагч 381 багшийг хамруулсан 

сургалт зохион байгууллаа. 

• Нийслэлд ажиллаж байгаа үндэсний болон орон нутгийн сургагч багш нарыг 17 хичээл тус бүрээр мэргэжлийн баг болгон нийслэлийн Боловсролын газрын даргын 

тушаалаар баталгаажуулан ажиллаж эхлээд байна. 

46. 2.4.17 Төрийн бус өмчийн сургууль, цэцэрлэгийн үйл ажиллагааг дэмжиж, тоог нэмэгдүүлнэ 70 НХХ 

• Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 6-р сарын 30-ны өдрийн 434 дүгээр захирамжаар 25 цэцэрлэг,2 сургууль, 2010 оны 9-р сарын 17 -ны өдрийн 650 дугаар 

захирамжаар 8 цэцэрлэгт сургалтын үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрөл олгогдсон. Энэ онд нийт 33 цэцэрлэг, 2 сургуульд сургалтын үйл ажиллагаа эрхлэх 

тусгай зөвшөөрөл олгохыг зөвшөөрсөн. Энэ онд төрийн өмчийн 10, төрийн бус өмчийн 28, нийт 38 цэцэрлэг нэмэгдсэнээр энэ жил 6004 / 54760 -48756= 6004 / 

хүүхдийг нэмж элсүүллээ. 

• Төрийн өмчийн сургууль 2-оор нэмэгдсэн./ БНД-ийн “Гүн галуутай” цогцолбор, БХИС-ийн харъяа “Өрлөг” ахлах сургууль /. Төрийн бус өмчийн сургууль 10 –аар 

цөөрсөн. Энэ хичээлийн жилд БЗД-ийн “Их хангай”, СБД-ийн “Диана”, “Сэцэн”, сургуулиуд татан буугдаж, СБД-ийн “Американ академи”, БГД-ийн “Эрин”,” 

Оюутцэцэн”, “Билгүүн ундарга”, БнД-ийн “Бодьсуврага”, ЧД-ийн “Сэцэн” сургуулиуд сургалтын үйл ажиллагаагаа зогсоосон байна. СБД-ийн Дэлгэрэх, БЗД-ийн 

Төгсжаргалан сургуулиуд нэгдэж БЗД-т Төгсдэлгэрэх нэртэй сургууль болсоноос гадна “Тоолол”, Солонго, Төгсбилэг зэрэг сургуулиуд тус тус нэмэгдсэн. 

47. 2.4.18 “Багш бүрт компьютер” хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ 70 НБоГ 

Монгол улсын Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт энэхүү асуудал тусгагдсан. ”Багш бүрт компьютер” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх бэлтгэлийг хангаж байна. Нийслэлд 

ажиллаж байгаа багш нарын судалгааг нарийвчлан гаргаж энэ хөтөлбөрт хамрагдах багш нарын ээлж дарааллыг мэргэжлээр нь тогтоон БСШУЯ-нд хүргүүлсэн. 

Нийслэлийн Засаг даргын орлогч дарга Ц. Цогзолмаа БНХАУ-ын “Haiеr” компьютерийн үйлдвэрийн төлөөлөгчидтэй ажил хэргийн уулзалт хийж хамтран ажиллах 

талаар санал солилцсон. 

Сургуулиас гадуурх сургалтаар өсвөр үеийг хөгжүүлэх, тэдний авьяас чадварыг нээж, сургууль завсардахаас урьдчилан 

48. 2.4.19 сэргийлэх, насанд хүрэгсдэд боловсрол нөхөн олгох, эцэг эх гэр бүлтэй ажиллах цогц ажлыг албан бус сургалтаар олгож 70 НБоГ 

холбогдох төрийн болон төрийн бус олон улсын байгууллагуудтай хамтарч ажиллахыг дэмжинэ 

• 2010 онд нийслэлийн төрийн өмчийн 108 сургуульд 94 нэр төрлийн дугуйлан, секц хичээллэж эдгээрт 13000 гаруй сурагч хамрагдсан байна. Хичээлээс гадуурх 

дугуйлан секц шалгаруулах журмын дагуу 7 сургуулийг шалгаруулж тус бүрийг 5.0 сая төгрөгөөр шагнаж урамшуулсан. 

• 2010-2011 оны хичээлийн жилд дүйцсэн хөтөлбөрт 1043 хүн хамрагдсан. Эдгээрээс 618 хүн бага боловсрол, 341 хүн суурь боловсрол, 84 хүн бүрэн дунд 

боловсролын түвшний ангид суралцаж байгаагаас 9-р ангид 131 хүн, 11-р ангид 56 хүн суралцаж байна. Мөн энэ хичээлийн жилд эчнээ сургалтанд 135, оройн 

сургалтанд 418 хүн хамрагдсанаас 9-р ангид 21, 10-р агид 146, 11-р ангид 251 хүн суралцаж байна. 


Бүрэн дунд боловсролын түвшинд дэвшин суралцагчдын эзлэх жинг 2012 онд 85 хувьд хүргэсэн байна. ЕБС-ын суудлын тоог 4 жилд 12000-аар нэмэгдүүлнэ. 

Хүүхдийн цэцэрлэгийн орыг 2400-гаас доошгүйгээр нэмэгдүүлж нийслэлийн 2-5 насны хүүхдийн 75 хувийг төрийн өмчийн цэцэрлэгт хамруулдаг болсон байна. 

СӨБ-ын байгууллагын ээлжийн бүлгийг эмзэг бүлгийн хүүхдээр зонхилон бүрдүүлж, СӨБ-ын бусад хэлбэрийн сургалтанд сургуулийн өмнөх насны хүүхдийн 14 

хүртэлх хувийг хамруулна. Төрийн бус өмчийн цэцэрлэгт хамрагдах хүүхдийн эзлэх жинг 10 хувьд 6-7 настай хүүхдүүдийн сургуульд хамрагдалтыг 99 хувьд 

хүргэсэн байна. 


2010-2011 оны хичээлийн жилд:Төрийн өмчийн 174, төрийн бус өмчийн 101, нийт 275 цэцэрлэг үйл ажиллагаа явуулж эдгээрт 54760 хүүхэд хүмүүжиж байна. 

44

Энэ нь өнгөрсөн хичээлийн жилээс 6004 хүүхдээр нэмэгдсэн. Нийслэлийн Статистикийн газраас гаргасан 2009 оны хүн амын дүнгээр 2-5 насны хүүхэд 75779 / 

2нас-21621,3 нас-19784, 4 нас-17620, 5нас -16754 хүүхэд/ байна. 2010-2011 оны хичээлийн жилд Нийслэлийн 2-5 настай нийт хүүхдийн 72,9 % нь СӨБ-д 

хамрагдлаа. 

2010-2011 оны хичээлийн жилд хувилбарт сургалтанд 5292 хүүхэд хамрагдсан нь өмнөх хичээлийн жилээс 1350 хүүхдээр буюу 13.4 хувиарнэмэгдсэн байна. 

Зуны сургалтад төрийн өмчийн 8, төрийн бус өмчийн 25, нийт 33 цэцэрлэгийн 60 бүлэгт 1308 хүүхэд хамрагдсан болно. Энэ хичээлийн жилд нийслэлд СӨБ-д 

хамрагдалт 74.2%-д хүрч өмнөх хичээлийн жилээс 5,6 пунктээр, Бага боловсролд хамрагдалт 93,6%-д хүрч өмнөх хичээлийн жилээс /93,6-92,5=1.1/ 1.1 

пунктээр, Суурь боловсролд хамрагдалт 92.7%-д хүрч өмнөх хичээлийн жилээс 1,1 пунктээр тус тус өссөн байна. 

Энэ онд төрийн өмчийн 10, төрийн бус өмчийн 28 нийт 38 цэцэрлэгээр нэмэгдсэнээр өнгөрсөн хичээлийн жилээс 6004 / 54760 -48756= 6004 / хүүхдийг нэмж 

элсүүлсэн. 

2010 онд нийт 11 сургууль, 21 цэцэрлэгийн гал тогооны тоног төхөөрөмжийг шинэчилсэн. 

2010-2011 оны хичээлийн жилд нийслэлд 96582 хүүхэд “Үдийн цай” хөтөлбөрт хамрагдаж байна 

2010 онд Нийслэлийн хэмжээнд 58 сургууль,69 цэцэрлэгт их болон урсгал засварын ажил бүрэн хийгдэж дууссан. 

2010 онд шинээр 2 /ХУД-Яармагт, СХД-ийн Баян хошууны баруун салаанд/ сургууль, 20 цэцэрлэгийн барилга, 7 / СБД-35, БЗД-Шавь, 79, БГД-19, СХД-12, БГД- 

20, БХД-Хангай/ сургуулийн өргөтгөл, 6 цэцэрлэгийн өргөтгөлийн ажлыг хийхээр газрын бүртгэл тооцоо, эдийн засгийн үндэслэлийг гарган ажилласан. 

Эдгээр барилгын ажил хийгдэж одоогоор 4 цэцэрлэг, 3 цэцэрлэгийн өргөтгөлийг ашиглалтанд хүлээн аваад байна.Энэ онд төрийн өмчийн цэцэрлэгийн орны 

тоо 2095-аар нэмэгдэж байна. СӨБ-ын хамран сургалт 74,2%-д хүрч өмнөх оноос /74,2-68,6= 5,6/ 5,6 пунктээр өссөн. 

2010 онд нийслэлийн төрийн өмчийн 108 сургуульд 94 нэр төрлийн дугуйлан, секц хичээллэж эдгээрт 13000 гаруй сурагч хамрагдаад байна. Хичээлээс гадуурх 

дугуйлан секц шалгаруулах журмын дагуу 7 сургуулийг шалгаруулж тус бүрийг 5.0 сая төгрөгөөр шагнаж урамшуулсан. 

2010-2011 оны хичээлийн жилд дүйцсэн хөтөлбөрт 1043 хүн хамрагдсан. Эдгээрээс 618 хүн бага боловсрол, 341 хүн суурь боловсрол, 84 хүн бүрэн дунд 

боловсролын түвшний ангид суралцаж байгаагаас 9-р ангид 131 хүн, 11-р ангид 56 хүн суралцаж байна. Мөн энэ хичээлийн жилд эчнээ сургалтанд 135, оройн 

сургалтанд 418 хүн хамрагдсанаас 9-р ангид 21, 10-р агид 146, 11-р ангид 251 хүн суралцаж байна. 

2010-2011 хичээлийн жилд 1-р ангид 17398 хүүхэд элссэнээс 6 настай 14806, 5 настай 808, 7 настай 1544, 8 настай 144 хүүхэд тус тус суралцаж байна. 

2.5 ГЭР БҮЛ, ХҮҮХЭД, ЗАЛУУЧУУДЫН ХӨГЖИЛ ХАМГААЛАЛ 

Хүүхдийн хөгжил хамгааллыг сайжруулах Үндэсний хөтөлбөрийн 3-р шатны зорилтыг талуудын оролцоо, хамтын 

ажиллагаанд тулгуурлан хэрэгжүүлнэ. Дүүргүүдийн гэр бүлийн төвүүдийг түшиглэн хүүхэд хөгжлийн төвүүдийг бий болгож, 

49. 2.5.1 

50 НХХ 

олон улсын байгууллагуудын орон нутгийн хөгжлийн төвүүдийн үйл ажиллагааг дэмжиж, хамтын ажиллагааны гэрээ 

байгуулж ажиллана. 

• Хүүхдийн хөгжил хамгааллыг сайжруулах үндэсний хөтөлбөрийн 3-р шатны үйл ажиллагааны чиглэлийг үндэслэн Нийслэлийн дэд хөтөлбөрөөс 2009-2010 онд 

хэрэгжүүлэх ажлын төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна. Хэрэгжилтийн тайланг улирал бүр гаргаж НЗДТГ-ын холбогдох хэлтсүүдэд хүргүүлсэн. Хөтөлбөрийг 6 

бүрэлдэхүүн хэсэг, 50 шалгуур үзүүлэлтийн дагуу задаргаагаар 2000-2009 он хүртэлх мэдээллийг авч, эцсийн дүгнэлт боловсруулж, МУ-ын Шадар сайдын алба, 

ЗГ-ын хэрэгжүүлэгч агентлаг ХТГ-т хүргүүллээ. 

• НД, БнД-т “Хүүхэд хөгжлийн төв” орон тооны бүтэцтэйгээр байгуулагдан дүүргийн хүүхэд, өсвөр үеийнхэнд үйлчилгээ үзүүлж, үйл ажиллагаа нь жигдрээд байна. 

Тус төвүүдийг мэргэжил арга зүйгээр ханган хамтран ажиллаж байна. Бусад 7 дүүрэгт хүүхэд хөгжлийн төвүүдийг байгуулах үлгэрчилсэн дүрмийг Нийслэлийн 

хүүхдийн төлөө зөвлөлийн 2 дугаар хуралдаанаар баталлаа. Төв байгуулах санал, төслийг 9 дүүргийн Засаг дарга нараас бичгээр авч, Нийслэлийн засаг даргын 

зөвлөлийн хурлаар хэлэлцүүлэхээр бэлтгэж байна. 

• Дүүрэг, хороодыг түшиглэн нийслэлийн хэмжээнд ОУБ, ТББ, орон нутгийн дэмжлэгтэйгээр “Гэр бүлд зөвлөгөө өгөх 19 төв ажиллаж байна. Хүүхэд гэр бүлтэй 

ажиллах, гэр бүлд зөвлөгөө өгөх төвийг ажиллуулах талаар зөвлөмж, гарын авлага гаргаж, хорооны нийгмийн ажилтнуудад хүргүүллээ. Эдгээр төвүүдээр 2009- 

2010 онд 600 гаруй хүүхэд, гэр бүлд үйлчилгээ авсан байна.НХТГ-аас гэр бүлд зөвлөгөө өгөх төвийн үйл ажиллагаатай газар дээр нь очиж танилцаж, гэр бүлд 

зөвлөгөө өгөх төвийн стандарт, үйл ажиллагааг тогтмолжуулах зөвлөмжийг хүргүүлж, 

• НЗДТГ-ын ХШҮХ, НХХ, НХТГ-ын хамтарсан мониторингийн ажлын хэсэг 9 дүүрэгт хэрэгжиж байгаа “Хүүхдийн хөгжил хамгааллыг сайжруулах “үндэсний 

хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн явц, гэр бүлд зөвлөгөө өгөх төвийн үйл ажиллагаатай танилцаж, цаашид үйл ажиллагааг сайжруулах зөвлөмжийг дүүргийн Засаг дарга 

нарт хүргүүлсэн. 

45

• 2 дүүрэгт :Хүүхэд хөгжлийн төв”, дүүрэг, хороодыг түшиглэн гэр бүлд зөвлөгөө өгөх 19 төв байгуулагдаж үйл ажиллагаа нь жигдрээд байна. 

“Гэр бүл-Хөгжил” Эцэг эхийн зөвлөгөөнийг 2010 оны 2-р сарын 5-нд ОУ-ын Найрамдал төвд зохион байгуулсан. Энэхүү зөвлөгөөнийг угтан “ХҮҮХДИЙН ТӨЛӨӨ 

НИЙГМИЙН ХАРИУЦЛАГЫГ ДЭЭШЛҮҮЛЭХ НЬ” уулзалт, хэлэлцүүлэг хийсэн. Уулзалт, хэлэлцүүлэгт хүүхэд, гэр бүлийн чиглэлээр судалгаа шинжилгээ хийдэг 

эрдэмтэн судлаачид, багш, мэргэжилтнүүд, зохиолч, сэтгүүлч нийт 20 хүн оролцсон. Уг уулзалт, хэлэлцүүлэгээс хүүхдийн төлөө нийгмийн хариуцлагыг бий 

болгоход олон нийтийн ойлголт хандлагыг дээшлүүлэх, эцэг эхийн үүрэг хариуцлагыг өндөржүүлэх, аж ахуйн нэгж байгууллагуудыг татан оролцуулах талаар 

зөвлөмж, чиглэл гаргасан. 

• “Гэр бүл -Хөгжил” эцэг, эхийн зөвлөгөөнийг НХҮГ, Дэлхийн зөн- Монгол ОУБ-тай хамтран зохион байгуулсан бөгөөд Зөвлөгөөнд эцэг, эхийн төлөөлөл 130 гаруй 

төлөөлөгч оролцож, 6 бүлэгт хуваагдан өнөөгийн нийслэлийн эцэг, эхчүүдэд тулгамдаж байгаа асуудлууд болон хүүхэд гэр бүлдээ хэрхэн өсч хүмүүжих ѐстой, 

түүний тулд эцэг, эхчүүдийн үүрэг оролцоо ямар байх талаар хэлэлцээд нийслэлийн удирдлагууд, олон нийтийн радио телевизийн удирдах зөвлөл, аж ахуйн нэгж, 

албан байгууллагуудад хандан “Зөвлөмж”, “нийслэлийнхээ бүх эцэг, эхчүүдэд хандан “Уриалга” гаргасан. Энэ зөвлөгөөний тухай гарын авлага гаргахаар зохион 

байгуулагч байгууллагууд эхийг бэлтгэж эхлээд байна. 

o Эцэг, эхчүүд энэ зөвлөгөөнөөс өөрсдийн эрх ашиг, дуу хоолойг илэрхийлэх “Нийслэлийн хүүхдийн эцэг эхийн холбоо”-г 12 хүний бүрэлдэхүүнтэй байгуулан 

ажиллууллаа. Одоогийн байдлаар энэ холбооны анхны уулзалт хийгдэж холбооны дүрэм, ажлын чиглэл, 2010 оны ажлын төлөвлөгөөг хэлэлцсэн. 

“Хүүхдийн хөдөлмөрийн тэвчишгүй хэлбэрийг устгах” нийслэлийн дэд хөтөлбөрийн хүрээнд хөдөлмөр эрхлэгч хүүхдийг 

50. 2.5.2. нийгэмшүүлэх, тэдэнд үзүүлэх нийгмийн үйлчилгээний чанар хүртээмжийг сайжруулах, төрийн захиргааны байгууллагын 70 НХХ 

оролцоог нэмэгдүүлж, зохицуулалтын механизмыг бий болгох арга хэмжээг авна 

• Хүүхдийн хөдөлмөрийн талаар олон нийтийн ойлголтыг нэмэгдүүлэх, хөдөлмөр эрхлэгч хүүхдүүдэд нийгмийн халамж, үйлчилгээг цогцоор хүргэх замаар 

хөдөлмөрөөс хөндийрүүлэх, хөдөлмөр эрхлэх эрсдэлтэй хүүхдүүдийг урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагаануудыг зохион байгуулах бодлого барьж ажиллаж байна. 

• Нийслэлийн хэмжээнд албан бус хэвшилд нийт 5-17 насны 1400 гаруй хүүхэд хөдөлмөр эрхэлж байна. 

• Хүүхдийн хөдөлмөрийн тэвчишгүй хэлбэрүүдийг устгах чиглэлээр хамтын ажиллагаа өргөжиж, шат шатны бодлогын баримт бичгүүдэд энэ талаар тусгагдаж, 

боловсрол, эрүүл мэнд, нийгэмшүүлэх, гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагаануудыг зохион байгуулж байна. 

• ХХТХ-ийг устгах нийслэлийн хөтөлбөрийн хүрээнд байгууллага хоорондын уялдаа холбоо, зохицуулах механизмыг сайжруулах, зарим үйлчилгээг ТББ-аар 

гэрээлэн гүйцэтгүүлэх зорилгоор хөтөлбөрийн зарим үйл ажиллагааг Тухайлбал: бэлгийн мөлжлөгт өртсөн хүүхдийн нөхөн сэргээх, нийгэмшүүлэх үйл ажиллагаа, 

зарим дүүргүүдэд жижиг төслийг хэрэгжүүлэх, практик туршлагыг түгээн дэлгэрүүлэх ажлуудыг гэрээлэн гүйцэтгүүлж үр дүнг тооцон ажиллаж байна. 

• 2009-2010 онд зохион байгуулагдсан үйл ажиллагаа өссөн дүнгээр: 

- Боловсролын үйлчилгээнд 2008-2009 оны хичээлийн жилд-400, 2009-2010 оны хичээлийн жилд АББ олгох сургалтанд-300 гаруй хүүхдийг хамруулсан. 

- Мэргэжлийн чиг баримжаа олгох сургалтанд -300 гаруй хүүхэд хамрагдаж, хөдөлмөр эрхлэх цаг нь багаслаа. 

- Дүүргийн Гэгээрэл хөгжлийн төвийн хичээлийн хөтөлбөрт хүүхдийн хөдөлмөрийн асуудлыг тусгасан нь АББ нөхөн олгох сургалтанд суралцаж буй 

хүүхдүүдийг хөдөлмөр эрхлэхээс урьдчилан сэргийлэх эхлэл тавигдсан. 

- Эрүүл мэндийн үйлчилгээнд - Урьдчилан сэргийлэх үзлэгт-600 хүүхэд, 

- Витаминжуулах үйлчилгээнд- 300 хүүхэд, 

- Гэнэтийн ослын даатгалд -200 хүүхэд 

- Эрүүл мэндийн анхан шатны боловсрол олгох сургалт зэрэг эрүүл мэндийн үйлчилгээнүүдэд давхардсан тоогоор 600 гаруй хүүхэд хамрагдаж дархлаа нь 

сайжирч, халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэгдэж, эрүүлжсэн байна. 

• Нийслэлд үйл ажиллагаа явуулж байгаа үйлдвэр, аж ахуйн нэгж, баар, шөнийн цэнгээний газруудаар хүүхдийн хөдөлмөрийн нөхцөл байдалтай танилцах, хууль 

зөрчиж байгаа байгууллагуудын үйл ажиллагааг таслан зогсоох ажлыг холбогдох байгууллагуудтай хамтран явууллаа. 

• Нийт 63 байгууллага, аж ахуйн нэгжээс 2 байгууллагын үйл ажиллагааг нь зогсоосон, эрсдэл өндөртэй байгууллагын 30-н аж ахуйн нэгжийн ажил олгогч эздэд ѐс 

зүйд нэгтгэх, ойлголт нэмэгдүүлэх нөлөөллийн сургалт зохион байгуулсан. Баар, цэнгээний газар ажиллаж байсан 2, биеэ үнэлж байж болзошгүй 17-18 нас 

хүртлэх 2 хүүхдийг илрүүлж гэр бүлд нь хүргэн эцэг эхэд нь ойлголт өгсөн, оройн цагаар үйлчилгээ явуулдаг аж ахуйн нэгжүүдээр үйлчлүүлж байсан 40 гаруй 

залуу охидод урьдчилан сэргийлэх мэдээлэл өгч ажилласан. Тус ажиллагаанаас гарсан дүгнэлт зөвлөмжинд тулгуурлан хуулийн хэрэгжилтийг эргэн дүгнэх 

ажиллагаа, тогтмол мониторинг хийж байх талаар дүүргүүдэд чиглэл, арга зүй өгөн ажиллаж байна. 

• Нийслэлийн хэмжээнд албан бус хэвшилд хөдөлмөр эрхлэгч 5-17 насны 1800 /давхардсан тоогоор/ гаруй хүүхдийг нийгэмшүүлэх /дугуйлан, секц, урлаг, спорт, 

46

төрөл бүрийн сургалтууд гэх мэт/ үйл ажиллагаанд хамруулж, авъяас чадварыг нь нээн хөгжүүлж, ажиллах цагийг нь багасгалаа. 

• Шууд туслалцаанд : 

- Хичээлийн хэрэгсэл- 145 хүүхдэд 

- Дээрх үйлчилгээнд давхардсан тоогоор нийт 3450-аад хүүхэд хамрагдсан байна. 

• Олон нийтийн ойлголт хандлагад өөрчлөлт оруулах чиглэлээр 

- Нийтийн тээврийн том оврын 400 гаруй автобусанд 1000ш-ийг хэвлэж байрлуулсан. 

- Дэлгэмэл хуудас 3 төрөл 2000 ширхэг 

- Олон нийтийн анхаарлыг хүүхдийн хөдөлмөрт хандуулах зорилгоор хүүхдийн хөдөлмөрийн хор уршиг, хүүхдийн хөдөлмөрийн хууль тогтоомжийн 

хэрэгжилтийн талаар 15, 23 секундын шторк бэлдэж “UBS”, “С-1” зэрэг телевизүүдээр цацуулж 

- Сургууль, хороодын нийгмийн ажилтан, анги удирдсан багш, хэвлэл мэдээллийн байгууллагын сэтгүүлчид, дүүргийн хүүхдийн асуудал хариуцсан 

мэргэжилтнүүдийг чадавхижуулах, ойлголт мэдлэгийг нэмэгдүүүлэх сургалт сурталчилгааны ажлыг зохион байгуулж нийт 200 гаруй хүнд түгээсэн байна. 

- “Хүүхдийн хөдөлмөрийн эсрэг дэлхийн өдөр”-ийг тэмдэглэн өнгөрүүлэх өдрөөр дүүргүүдтэй хамтран захуудад өдөрлөг зохион байгуулж, орон нутгийн 

телевизээр хүүхдийн хөдөлмөрийн талаар шууд нэвтрүүлэг, хүүхэд, эцэг эхчүүд, төр захиргааны ажилтан болон ажил олгогчдын ойлголтыг нэмэгдүүлэх 

сургалт, сурталчилгааны материал тараах зэрэг олон ажлыг төлөвлөн хэрэгжүүлж нийт 150 гаруй хөдөлмөр эрхлэгч хүүхдийг хамруулсан байна. 

- Энэ өдрийн хүрээнд “Зорилгодоо хүрье- Хүүхдийн хөдөлмөрийг устгая” уриан дор хөлбөмбөгийн тэмцээн явуулж 70 хүүхэд хамрагдсан. 

- “Хүүхдийн хөгжил мэдээллийн төв”-өөр дамжуулан хөдөлмөр эрхлэгч хүүхдүүдэд нийгэмшүүлэх, хууль эрх зүйн мэдлэгийг нь дээшлүүлэх, хөдөлмөр 

эрхлэхийн хор хөнөөлийг ойлгуулах, гэмт хэрэг, эрүүл мэндийн чиглэлээр 14 хоног тутамд 1 удаа сургалт зохион байгуулж давхардсан тоогоор 230 гаруй 

хүүхдийг хамруулсан. 

- НСУГ-тай хамтран хөдөлмөр эрхлэгч хүүхдүүдийн дунд түүх дурсгалыг танин мэдүүлэх түүнийг хайрлан хамгаалах сэтгэлтэй болгох зорилгоор “ Хөшөө 

дурсгалаа хайрлан хамгаалъя” аялал хийж 45 хөдөлмөр эрхлэгч хүүхэд хамрагдсан. 

Нийгмийн ажилтныг мэргэшүүлэх, дадлагажуулах, өсвөр үеийнхний солилцоо явуулах, харилцан туршлага судлах чиглэлээр 

51. 2.5.3 

70 НХТөГ 

олон улсын байгууллагуудтай хамтарч ажиллана 

• Нийслэлийн хэмжээнд дүүргүүдийн хүүхэд, гэр бүлийн асуудал хариуцсан ажилтан, хороо, сургуулийн нийгмийн ажилтныг мэргэшүүлэх, чадваржуулах шаталсан 

сургалт, хэлэлцүүлэг, илтгэлийн болон ажил мэргэжлийн уралдааныг зохион байгуулж байна. 

• Эдгээр мэргэшүүлэх, дадлагажуулах үйл ажиллагаануудад 2009 онд давхардсан тоогоор- 430, 2010 онд 1597 нийгмийн ажилтан, мэргэжилтнүүдийг хамруулсан. 

• Европын холбооны улсуудын сургуулиас гадуурх сургалтын байгууллагуудтай хамтран хүүхэд, залуучуудын оролцоог нэмэгдүүлэх тэднийг нийгэмшүүлэх, бие 

даан амьдрах, төлөвшүүлэх оролцоонд тулгуурласан арга зүйг багш, нийгмийн ажилтнуудад эзэмшүүлэх чадваржуулахад зориулж хөгжсөн орны туршлагыг 

түгээн дэлгэрүүлэх ээлжит 12, 13-р симпозиумыг орон нутгийн болон холбогдох байгууллагуудтай хамтарч Өмнөговь, Завхан аймгийн хүүхдийн зуслангуудад 


• Симпозиумаар Хүүхэд залуучуудын байгууллагын удирдагч, багш, сурган хүмүүжүүлэгч, нийгмийн ажилтан нарт өсвөр залуу үеийнхэнд сургуулиас гадуур 

ардчилсан боловсрол олгодог ХБНГУ-ын ажлын арга барил дадлага туршлагаас суралцуулах, туршлагыг орон нутагт түгээн дэлгэрүүлэх, дадлагаар олж авсан 

туршлагыг монголын нөхцөлд зохицуулан хэрэгжүүлэх арга замыг судлах, 2009, 2010 онд ХБНГУ-д “Дадлага сургалтанд” оролцсон монголын төлөөлөгчдийн үйл 

ажиллагааны тайлангийн хэрэгжилттэй танилцах, ХБНГУ-ын зөвлөх багш мэргэжилтэнтэй хамтарч ажиллах зорилготой байлаа 

• Энэхүү үйл ажиллагаанд нийслэлийн болон орон нутгийн хүүхэд, өсвөр үеийнхэнтэй ажилладаг төрийн болон төрийн бус байгууллагын удирдах ажилтан, албан 

бус сургалтын төвийн захирал , багш, нийгмийн ажилтнууд, холбогдох яам, агентлагийн төлөөлөгчид, олон улсын байгууллагын төлөөлөл нийт 200 орчим хүн, 

ХБНГУ-ын төлөөлөгчид, зөвлөх багш нар тус тус оролцлоо 

52. 2.5.4 Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн оролцоог дэмжиж, нийгэм хамт олонд түшиглэсэн үйлчилгээг өргөжүүлнэ 50 НХТөГ 

• “Тусгай сургуулийн багш нарын сэтгэл зүйн боловсролыг дээшлүүлэх” цуврал сургалт, “Харилцааны сэтгэл зүйг ашиглан суралцагчидтай харилцах эв дүй”, “Сэтгэл 

зүйн эрүүл мэнд”, “Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн сэтгэл зүйн онцлог” зэрэг сургалтуудад тусгай сургуулийн 50 гаруй багш, нийгмийн ажилтнуудыг хамруулж, 

чадавхижууллаа. 

• Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Хүүхдийн төлөө газраас баталсан “Хүүхдийн элч ажиллуулах ерөнхий журам”-д тулгуурлан дүүрэгт “Хөгжлийн бэрхшээлтэй 

47

хүүхдийн элч” ажиллуулах журмыг 4 зүйл 21 заалттайгаар боловсруулж дүүргүүдэд хэрэгжүүлж эхлээд байна. 

• Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд хандах нийгмийн хандлагыг өөрчлөх зорилготой “Хүртээмжтэй орчин” сарын аяныг нийслэлийн хэмжээнд зарлан 30 гаруй 

байгууллага, аж ахуйн нэгж оролцож бодит ажлууд хийгдсэн болно.. 

• Иргэд олноор үйлчлүүлдэг үйлчилгээний байгууллагуудад тэргэнцэртэй иргэдэд зориулсан налуу зам бий болгох талаар санал гаргаж хамтран ажиллалаа. Үүнд: 

“Гранд плаза”, Оргил худалдааны төв, “Нисора” гэх мэт байгууллагууд, зарим ЕБС-уудыг дурдаж болно. 

• Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн хөгжил, оролцоог дэмжих чиглэлээр зохион байгуулагдсан танхимын үйл ажиллагаанд 4000 гаруй хүүхдийг хамрууллаа. БНСУ-д 

2009 оны 8-р сард болсон Олон улсын хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн фестивалд авъяастай 2 хүүхдийг Монгол улсыг төлөөлөн оролцууллаа. 

• Нийслэлийн Хүүхдийн холбоонд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн төлөөллийг бий болгосон 

• Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд зориулсан өрөө, танхим зарим сургууль, цэцэрлэг дээр байгуулагдаж байна. 

• Тухайлбал ХУД-ийн 7, 63-р сургууль дээр хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд зориулсан хөгжүүлэх төвийг нээн ажиллуулсан. Мөн СХД-ийн 163-р цэцэрлэг дээр 

саажилттай хүүхдэд зориулсан бүлгийг ДЗОУБ-ын ОНХХ-ийн санхүүжилтээр, Нялхсын клиник сувилал дээр хөгжлийн бэрхшээлтэй 8 хүүхэдтэй бүлэг, Тусгай 29, 

70, 25-р сургууль зориулалтын налуу зам, бие засах газар, лингафоны танхим, эмчилгээний биеийн тамирын кабинет, сургуулийн хонгилын хананд 60м зам, 

бариул зэргийг шинээр бий болгосон байна. 

Гэр бүлд суурилсан нийгмийн цогц суурь үйлчилгээг өрх бүрд хүргэх хөтөлбөрийг 4 дүүрэгт хэрэгжүүлнэ. “Хүүхэд, гэр бүлийн 

53. 2.5.5 

70 НХТөГ 

хөгжлийн ордон”, “Шинээр төрсөн иргэдийг бүртгэх ѐслолын ордон” байгуулна 

• НЗДТГ-ын НХХ, нийслэлийн ажлын хэсэг хамтран нийслэлийн 4 дүүрэгт /БГД, СХД, БНД, БЗД/ хэрэгжииж байгаа нийгмийн цогц суурь үйлчилгээ хөтөлбөрийн үйл 

ажиллагаанд мониторинг хийж дүгнэлт гаргалаа. 

• БГД-ийн 11, 20-р хороонд НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн НЦСҮ хөтөлбөр-1750 өрхөд, 

• БнД-ийн 1, 2, 3, 4-р хороонд НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн НЦСҮ хөтөлбөр- 2000 өрхөд, 

• СХД-ийн- 6, 23-р хороонд НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн НЦСҮ хөтөлбөр, 24-р хороонд Норвегийн NLM-ын НЦСҮ хөтөлбөр 1480 өрхөд, БЗД-ийн 5, 22-р хороонд НҮБын 

Хүүхдийн сан, Норвегийн NLM- 11, 24-р хороонд 5319 өрхөд, нийт 14 хороонд давхардсан тоогоор 10549 өрхөд хүрч үйлчилсэн байна. 

• ДЗМОУБ-ын санхүүжилтээр СХД-ийн 3 хороонд шинээр НЦСҮ хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхээр эхлүүлж, хорооны нийгмийн ажилтан, цагдаагийн хэсгийн байцаагчид, 

бусад холбогдох 100 хүнийг сургагч багшаар бэлтгээд байна. 

• “Нийгмийн цогц- Суурь үйлчилгээ” хөтөлбөрийн 2009 оны ажлын тайланг БГД, СХД, БНД, БЗД-үүдэд хэлэлцүүлж нийслэлийн ажлын хэсгийн тайланг Power Point 

программ дээр хийж Үндэсний зөвлөлийн хурлаар орууллаа. 

• НЦСҮ хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн тайланг бүх дүүргийн үр дүнгийн гэрээний биелэлттэй уялдуулан тооцож дүүргүүдийн үйл ажиллагаанд үнэлгээ мониторинг 

хийх нийслэлийн ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд НЦСҮ хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг үзэж танилцах үзүүлэлтийг гарган өгч хяналт хийлгэв. 

• 2010 оны 6-р сарын 3-4-нд НЦСҮ хөтөлбөрийн ОНТТ-ийг орон нутаг бүрээр хэлэлцэх уулзалтад оролцож, Нийслэлийн 4 дүүргийн ОНТТ-д бодлогын болон 

хэрэгжүүлэх зөвлөмж өглөө. 

• БХҮХ, НҮБХС, ДЗМОУБ, НЛМ хамтарсан нийгмийн цогц суурь үйлчилгээ хөтөлбөрийн үндэсний сургагч багшийн сургалтанд 2010 оны 6-р сарын 7-11-ны өдрүүдэд 

НХТГ-ын гэр бүлийн нийгмийн ажил, гэр бүл дэх хүүхдийн эрх хамгааллын ажил хариуцсан ажилтнууд хамрагдаж үндэсний сургагч багш болсон бөгөөд 

хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэгч байгууллагуудтай хамтран нийслэлийн 4 дүүргийн ажлын хэсэг болон бусад холбогдох ажилтнуудыг мэргэшүүлэн сургаж, хөтөлбөрийн 

хүрээний ажлыг идэвхжүүлж байна. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхээр 2010 оны төлөвлөгөөг боловсрууллаа. 

Өсвөр үе, оюутан залуучуудын хөгжил, залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжин ажлын түр байраар хангах ажлыг зохион 

54. 2.5.6 

70 НХөГ 


• НХХ-ээс “Оюутан-2010” нийслэлийн шилдэг оюутан шалгаруулах хөтөлбөрийн хүрээнд Монголын оюутанд ээлтэй төв, Хүний нөөц-Боловсрол төвүүдтэй хамтран 

оюутнуудын дунд шилдэг лекц шалгаруулах хэлэлцүүлэг, зөвлөх багш нарын лекцүүдийг зохион байгуулан энэхүү арга хэмжээнд 250 оюутан хамрагдав 

Оролцогч оюутан залуучуудад мэргэжлээ сонгох, ажилд орох ярилцлагад бэлтгэх гарын авлага ном тохимолыг олголоо. 

• “Оюутны хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих туршилтын дэд хөтөлбөр”-ийн 2010 онд хэрэгжүүлэх ажлын төлөвлөгөөг 2010 оны 5-р сард НХХ-ийн сайд, БСШУ-ны сайд 

хамтран баталсаныг хэрэгжүүлж байна. 

• Хөтөлбөрийн хүрээнд НХГ-ын дэргэдэх Оюутны хөдөлмөрийн биржид цагийн ажил хийх хүсэлтэй 19853 оюутныг бүртгэж аж ахуйн нэгж байгууллагаас ирүүлсэн 

20868 ажлын байранд нийт 19646 оюутан залуусыг нийтийг хамарсан болон мэргэжлийн, мэргэжлийн бус цагийн ажилд хамруулан зуучлалын үйлчилгээ үзүүлсэн. 

• Нийт 200 гаруй ажил олгогч, аж ахуйн нэгж байгууллагуудтай гэрээ байгуулан хамтран ажилласан бөгөөд үүний дийлэнх хувийг үйлчилгээний салбар эзэлж байна. 

48

Оюутан залуучуудыг цагийн болон түр ажлын байранд ажиллуулсан дээрх аж ахуйн нэгж байгууллагуудад нөхөн төлбөр хэлбэрээр дэмжлэгийг олгоод байна. 

Нийслэл, дүүргүүдийн хүүхдийн өөрөө удирдлагын байгууллагыг бэхжүүлж, шийдвэр гаргах түвшинд хүүхэд оролцох 

55. 2.5.7 

50 НХТөГ 

боломжийг нэмэгдүүлнэ 

• 2009 оны 12-р сард “Нийслэл, дүүргийн хүүхдийн холбооны үйл ажиллагааг бэхжүүлэх нь” төсөл хэрэгжсэнээр нийслэл, дүүргийн хүүхдийн холбооны үйл 

ажиллагаа тогтмолжин, жигдрээд байна. Нийслэлийн Хүүхдийн холбоо 3 ажлын албатайгаар 60 хүүхдийн бүрэлдэхүүнтэй үйл ажиллагаа явуулж байна. 

• 2010 оны 4-р сарын 21-ээс 4-р сарын 30-нд нийслэлийн 9 дүүргийн хүүхдийн чуулган зохион байгуулагдаж, дүүргийн түвшинд хүүхдийн өмнө тулгамдсан асуудал 

болон шийдвэрлэх арга замыг тодорхойлсон. Мөн “Нийслэлийн хүүхдийн асуудлаарх нэгдсэн чуулган” –ыг хуралдуулж энэ үеэр “Хүүхдийн бүтээлийн үзэсгэлэн”, 

Нийслэлийн шилдэг хүүхдийн болон урлаг соѐлын алдартнуудын ”Гала” концертыг зохион байгууллаа. Чуулганд амжилт хүсч МУ-ын Шадар сайд мэндчилгээ 

ирүүлсэн бөгөөд чуулганаас төр засагт хандан шийдвэрлүүлэх санал, хүүхэд, эцэг эхчүүдэд хандсан уриалга гарч холбогдох хүмүүст гардуулж өглөө. Чуулганд 

хүүхдийн 500, насанд хүрэгчдийн 100 төлөөлөл оролцсон. Дүүргүүдэд хүүхдийн чуулганаас гаргасан шийдвэрийн хэрэгжилтийн явцын талаарх мэдээллийг улирал 

тутам ирүүлэх тухай албан тоотыг хүргүүлээд байна. 

• ОУ-ын хүүхдийн нэвтрүүлгийн өдрийг жил бүр уламжлал болгон тэмдэглэж 2009 онд “Хүүхдийн төлөө нэгдэцгээе, хүүхдийг сонсоцгоое” уриан дор “Сургууль дээр 

хүүхдүүд чөлөөт цагаа өнгөрөөх ямар боломж, одоогийн арга хэлбэрүүдээс өөр ямар шинэлэг арга хэлбэрүүд байгаа” талаар хүүхдүүдийн санал бодлыг нь 

сонсох зорилгоор “Хагархай хэнгэрэг” нэвтрүүлгийг SBN телевизтэй хамтран бэлтгэж гаргасан. 2010 онд нийслэлийн хүүхдийн төлөөллийг нийслэлийн 

удирдлагуудтай уулзуулах “1:1” цуврал уулзалтыг улирал бүр зохион байгуулахаар шийдвэрлэсэн бөгөөд 2 дахь шатны уулзалтыг 2010 оны 03-р сарын 03-ны 

өдөр хийсэн. Уулзалтанд нийслэлийн хүүхдийн оролцооны байгууллагуудын төлөөлөл нийслэл, агентлаг, дүүргийн удирдах ажилтнууд оролцож, хүүхдийн өмнө 

тулгамдаж байгаа асуудал болон шийдвэрлэх арга замын талаар хүүхдүүд асуулга тавьж, удирдах ажилтнууд тайлбар хариулт хийлээ. Тус үйл ажиллагаанд 28 

удирдах ажилтан, 45 хүүхэд, нийт 70 гаруй хүн оролцлоо. Энэхүү үйл ажиллагаа нь ОУ-ын хүүхдийн нэвтрүүлгийн өдөр /3-р сарын 7-нд/ SBN, MҮОНР телевизээр 

нэвтрүүлэг болж гарлаа. 

• Нийслэлийн Хүүхдийн холбооноос цас зуданд өртөж, өвөлжилт хүндэрч байгаа аймгуудын малчдад туслах “Бид хамтдаа” , ЕБС, хүүхдийн халамж асрамжийн 

төвүүдэд хүмүүжиж байгаа хүүхдүүдийн дунд сайн сэтгэлийн аяныг өрнүүлэн тэдний сэтгэл шингэсэн бэлгийг ОБЕГ-т хүлээлгэн өгсөн. 

• Ногоон бүсийн хүүхдийн зуслангийн хөгжлийн хөтөлбөрийг хүүхдээс /500 хүүхэд/ өөрсдөөс нь санал авсны үндсэн дээр боловсруулан ажилласан. Томуугийн А 

хүрээний H1И1 вирусын халдварын үеэр хүүхдүүдийг гэртээ байх үед нь ТV-ээр ямар нэвтрүүлэг, кино үзэх хүсэл, сонирхолтой байгааг нь судалж телевизүүдэд 

албан тоотоор судалгааны дүнг хүргүүлсэн. 

• Нийслэлийн ногоон бүсийн хүүхдийн зуслангийн үйл ажиллагааг эхлүүлэхээс өмнө нийслэлийн ЕБС-ын 500 гаруй хүүхдийг хамруулан “ Зуслан минийхээр” гэсэн 

санал асуулгыг авч 2009, 2010 оны зуслангийн хөгжлийн хөтөлбөрт тусган ажиллаж байна. 

• Нийслэлийн Хүүхдийн холбооноос “Инээмсэглэл бэлэглэе” сайн санааны аян зохион байгуулж, 2 дүүргийн таван сургууль оролцлоо. Тус аяны өдрүүдэд 

авъяаслаг сурагчид урлагийн тоглолт хийж, энэ тоглолтыг 1000 гаруй хүүхэд үзэж өөрт байгаа илүү зүйлсээ цуглуулан Хүүхдийн сургалт хүмүүжлийн тусгай төв, 

Хүүхдийн халамж үйлчилгээний төв зэрэг асрамжийн төвүүдийн хүүхдүүдэд хандив болгон өглөө. 

Дүүрэгт: 

• БхД-т ХӨУБ-ын хүүхдүүдийг зөвлөлийн гишүүдтэй танилцуулсан. Хүүхдийн төлөө зөвлөлийн дэргэд дүүргийн “Хүүхдийн төлөө сан”-г Засаг даргын 2010 оны 72 

дугаар захирамжаар байгуулан “Хүүхдийн төлөө за гэж хэлцгээе” хандивын тоглолтыг Эх үрсийн баяраар зохион байгууллаа. Дүүргийн хүүхдийн чуулганыг “Бид 

хамтдаа” нэрийн дор зохион байгуулж 100 хүнийг хамруулж 379900 төгрөг зарцуулав. Хүүхдийн өөрийн удирдлагын 6 байгууллага шинэчлэгдэн ажиллаж байна. 

• БнД-т 2009 оноос жил бүр хүүхдийн өөрөө удирдлагын байгууллага, хүүхдийн оролцооны байгууллага, хүүхдийн ТББ-дын тайлант өдөрлөг явуулж байна. 

Өдөрлөгөөр дүүргийн анхны пионерийн ахлах удирдагч Ц.Лхамсүрэнгийн нэрэмжит танхимыг байгуулан нээлтийн үйл ажиллагааг зохион байгуулж хүүхдийн 

байгууллагын үе үеийн ахмад багш нар, хүүхдүүд оролцож санал сэтгэгдлээ хуваалцлаа. Шилдэг хүүхдийн оролцооны байгууллагаар Хүүхэд хамгааллын хорооны 

“Бид хамтдаа“ клуб шалгарч дүүргийн Хүүхдийн төлөө зөвлөлийн цомын эзнээр тодорлоо. Мөн “Цэвэр агаарт хамтдаа” өдөрлөгийг зохион байгуулж хүүхдийн 

оролцооны 17 байгууллагын 400 гаруй хүүхэд оролцож хурд, хүч, авхаалж самбаагаа сорьсон ба Мон- Химо ХХК, УЗХ-оос 500 хүүхдийг витаминжүүллээ. 

• БГД-т “Хүүхдийн оролцоо сэдвээр” дүүргийн 13-р сургуультай хамтран ажиллаж туршлага судлах ажлыг нийт ЕБС-иудын дунд зохион байгуулж, захирал, 

сургалтын менежер, нийгмийн ажилтнуудад үе шаттай сургалтуудыг зохион байгууллаа. “Дэлхийн зөн” олон улсын байгууллагын оролцооны хөтөлбөртэй хамтран 

ангийн дарга нарын уулзалт, хүүхдийн өөрийн удирдлагын байгууллагуудын хүүхдүүдэд сургалт явуулахаар төлөвлөгөө гарган ажиллаж байна. 


Хүүхдийн хөгжил хамгааллыг сайжруулах үндэсний хөтөлбөрийн 3-р шатны зорилтыг хэрэгжүүлж, үйл ажиллагааны хэрэгжилтийг 2-р шатны түвшингээс 30 

49

хувиар ахиулсан байна. 

Дүүрэг бүрхүүхдийн хөгжил хамгаалал, гэр бүлийн төвтэй болж, нийслэлийн иргэдийн 10 хувьд хүрч үйлчилсэн байна. Тэвчишгүй хэлбэрийн хөдөлмөр эрхэлдэг 

хүүхдүүдийн тоо 2008 оноос 20 хувиар буурсан байна. Өсвөр үе, залуучуудыг нийгэмшүүлж, төлөвшүүлэх үйл ажиллагааны загвар бий боллоо. 


Нийслэлийн хэмжээнд албан бус хэвшилд нийт 5-17 насны 1400 гаруй хүүхэд хөдөлмөр эрхэлж өмнөх онуудаас буурсан. 

Нийслэлийн Хөдөлмөрийн газрын дэргэдэх Оюутны хөдөлмөрийн биржид цагийн ажил хийх хүсэлтэй 19853 оюутныг бүртгэж аж ахуйн нэгж байгууллагаас 

ирүүлсэн 20868 ажлын байранд нийт 19646 оюутан залуусыг нийтийг хамарсан болон мэргэжлийн, мэргэжлийн бус цагийн ажилд хамруулан зуучлалын 

үйлчилгээ үзүүлсэн. Үүнээс 7512 буюу 38.2 хувь нь нийтийн эзэмшлийн гудамж талбайг тохижуулах, мод тарих, зүлэгжүүлэх, арчлах зэрэг нийтийг хамарсан 

ажилд хамрагдсан бол үлдсэн 12134 оюутан буюу 61.8 хувь нь суралцаж буй мэргэжлийнхээ дагуу болон мэргэжлийн ур чадвар шаардахгүй цагийн ажлын 

байраар хангагдаж орлогоо нэмэгдүүлсэн байна. 

2 дүүрэгт :Хүүхэд хөгжлийн төв”, дүүрэг, хороодыг түшиглэн Гэр бүлд зөвлөгөө өгөх 19 төв байгуулагдаж үйл ажиллагаа нь жигдрээд байна. 

“Гэр бүл-Хөгжил” Эцэг эхийн зөвлөгөөнийг 2010 оны 2-р сарын 05-нд ОУ-ын Найрамдал төвд зохион байгуулсан. Энэхүү зөвлөгөөнийг угтан “ХҮҮХДИЙН ТӨЛӨӨ 

НИЙГМИЙН ХАРИУЦЛАГЫГ ДЭЭШЛҮҮЛЭХ НЬ” уулзалт, хэлэлцүүлэг хийсэн. Уулзалт, хэлэлцүүлэгт хүүхэд, гэр бүлийн чиглэлээр судалгаа шинжилгээ хийдэг 

эрдэмтэн судлаачид, багш, мэргэжилтнүүд, зохиолч, сэтгүүлч нийт 20 хүн оролцсон. Уг уулзалт, хэлэлцүүлэгээс хүүхдийн төлөө нийгмийн хариуцлагыг бий 

болгоход олон нийтийн ойлголт хандлагыг дээшлүүлэх, эцэг эхийн үүрэг хариуцлагыг өндөржүүлэх, аж ахуйн нэгж байгууллагуудыг татан оролцуулах талаар 

зөвлөмж, чиглэл гаргасан. 

“Гэр бүл -Хөгжил” Эцэг эхийн зөвлөгөөнийг НХҮГ, Дэлхийн зөн- Монгол ОУБ-тай хамтран зохион байгуулсан бөгөөд Зөвлөгөөнд эцэг, эхийн төлөөлөл 130 гаруй 

хүн оролцож, 6 бүлэгт хуваагдан өнөөгийн нийслэлийн эцэг, эхчүүдэд тулгамдаж байгаа асуудлууд болон хүүхэд гэр бүлдээ хэрхэн өсч хүмүүжих ѐстой, түүний 

тулд эцэ, эхчүүдийн үүрэг оролцоо ямар байх талаар хэлэлцэж нийслэлийн удирдлагууд, олон нийтийн радио телевизийн удирдах зөвлөл, аж ахуй нэгж албан 

байгууллагуудад хандан “Зөвлөмж”, “нийслэлийнхээ бүх эцэг эхчүүдэд хандан “Уриалга” гаргасан. Энэхүү зөвлөгөөний тухай гарын авлага гаргахаар зохион 

байгуулагч байгууллагууд эхийг бэлтгэж эхлээд байна. 

2.6 БИЕИЙН ТАМИР, СПОРТ 

56. 2.6.1 Хотын хүн амын дунд биеийн тамир чийрэгжүүлэлтийн ажлыг эрчимжүүлж, орчин нөхцлийг сайжруулна. 100 НХХ 

• 2010 онд нийслэл, орон нутгийн хөрөнгө оруулалтаар орон сууц, гэр, хороололын дунд биеийн тамир, чийрэгжүүлэлтийн 3 талбай барьж байгуулахад 69.0 сая 

төгрөг тусгагдсан. 

• СХД-ийн 24-р хороо, ХУД-ийн 5-р хороо, СБД-ийн 18-р хороодын нутаг дэвсгэрт биеийн тамир, чийрэгжүүлэлтийн талбай байгуулах ажлыг гүйцэтгэгч аж ахуйн 

нэгж, байгууллагуудыг сонгон шалгаруулах тендерийг зохих журмын дагуу зохион байгуулсан бөгөөд гүйцэтгэлийн ажил төгсгөлийн шатандаа явж байна. 

• 2010 онд нийслэлийн хөрөнгө оруулалтаар СБД-ийн ерөнхий боловсролын 3-р сургууль /120сая/, БГД-ийн Эрдмийн өргөө цогцолбор /300сая/, 47-р сургууль 

/80сая/, ЧД-ийн 37-р /200сая/ сургуулиудын гаднах биеийн тамир, спортын талбайг байгуулсан. 

Нийслэлийн иргэд, хүүхэд залуучуудыг биеийн тамир спортоор хичээллэх, бие бялдраа чийрэгжүүлэх орчинг сайжруулах, 

57. 2.6.2 материаллаг баазыг бэхжүүлэх, сурч боловсрох, авьяас чадвараа хөгжүүлэх нөхцөл бололцоог бүрдүүлж, тамирчдын 100 НБТСГ 

залгамж халааг бэлтгэх, спортын ур чадвар, амжилтыг дээшлүүлэх ажлыг дэмжиж ажиллана 

Нийслэлийн орон сууц, хороодын дунд байгуулсан чийрэгжүүлэлтийн талбайн талаар: 

• ЧД-ийн 3-р хорооны 19, 29 дүгээр байрны дунд сагсан бөмбөгийн талбай, усан цөөрөм, хүүхдийн тоглоомын талбайд бичил цэцэрлэг, 124-р цэцэрлэгийн гадна 

талбай, 

• БГД-ийн 7, 11-р хорооны нутаг дэвсгэрт сагсан бөмбөгийн талбай, 

• СХД-ийн 17-р хорооны нутаг дэвсгэрт орших 32-р байрны гаднах талбайд хөлбөмбөгийн иж бүрэн цогцолбор талбай, 15-р хорооны нутаг дэвсгэрт орших 19, 20-р 

байрны дундах талбайд биеийн тамирын талбай тус тус байгуулагдсан. 

• Нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагуудын байранд төрийн байгууллагын ажилтан, албан хаагчдын бие бялдрыг чийрэгжүүлэх танхим байгуулах тухай 

шийдвэр гарч, нийслэлийн орон нутгийн төсөвт бодибилдингийн тоног төхөөрөмж худалдан авахад 30.0 сая төгрөг, аэробикийн тоног төхөөрөмж худалдан авахад 

10.0 сая төгрөг батлагдсаны дагуу сонгон шалгаруулалт хийж худалдан авах ажиллагаа явагдаж байна. 

• Мөн нийслэлийн дүүргүүдийн хэмжээнд биеийн тамир, спортын үйл ажиллагаа явуулахад шаардлагатай байгаа спортын хэрэглэл, тоног төхөөрөмжийн хангамж, 

50

хүрэлцээг сайжруулах талаар дараахи ажлуудыг хийж гүйцэтгэж байна. Үүнд: 

• БнД-т: Биеийн тамир, спортын үйл ажиллагаанд зориулж дүүргийн Засаг даргын нөөцөөс гаргасан 600000 төгрөгөөр 10 ш волейболын бөмбөг, 5 ш тоглолтын 

хувцас, 

• ЧД-т: Эрүүл мэндийн сайдын хөрөнгө оруулалтаар бялдаржуулалт, чийрэгжүүлэлтийн 3 танхимд 21 төрлийн 29.3 сая гаруй төгрөгийн тоног төхөөрөмжийг 

суурилуулсан. 

• СХД-т: Баянхошуу Дэлхийн зөн олон улсын байгууллагын дэргэд байгуулсан боксын дугуйланд 100.000 төгрөг, дүүргийн ЕБ-ын 9-н сургуулийн спортын секц, 

дугуйлангуудад 1.0 сая төгрөгийн хэрэглэл материал, ЭМН-ийн чийрэгжүүлэлтийн өрөөнд 15.6 сая төгрөгийн тоног төхөөрөмжийн засвар хийгдээд байна. 

• Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Биеийн тамир, спортын газрын дэргэд байгуулагдсан спортын төрөлжсөн дунд сургуульд спортод дур сонирхолтой, спортын 

ур чадвартай, өсөх ирээдүйтэй хүүхдүүдийг сонгон авч олимпийн залгамж халааг бэлтгэж байна. Энэхүү сургуульд сурагчдад ерөнхий эрдмийн хичээлээс гадна 

хөнгөн атлетик, гимнастик, дугуй, бокс, сагсан бөмбөг, гар бөмбөг зэрэг спортын төрлүүдийг гүнзгийрүүлсэн хэлбэрээр заан хичээллүүлж байна. 

• Дүүргүүдэд спортын тодорхойтөрлүүдээр өсвөрийн шигшээ баг байгуулж байна. 

• Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар нь дээрх сургуультай хамтран сургалт, онол, арга зүйн холбогдолтой эрдэм шинжилгээний бага хурал, сургалт семинар, 

өсвөр үеийнхний дунд 20 гаруй уралдаан тэмцээн зохион байгуулж байна. 

• Дүүргүүдийн Засаг дарга нарын захирамжаар өсвөрийн шигшээ багийг 2006 оноос эхлэн спортын 3-9 төрлөөр байгуулан ажиллуулж байна. 

• 2010 онд Өсвөрийн шигшээ багийг дүүргүүдэд спортын 14 төрлөөр байгуулан, 29 дасгалжуулагч, 471 тамирчин хамрагдан хичээллэж байна. 

• Монгол улсын Биеийн тамир, спортын тухай хуулийн 18.9, 18.10 дахь заалтуудад Өсвөрийн шигшээ багийн үйл ажиллагаатай холбоотой зардлыг орон нутгийн 

төсвөөс санхүүжүүлэхээр заасан боловч дээрхи зардлыг дүүргүүд орон нутгийн төсөвт суулгах асуудал одоо болтол шийдвэрлэгдэхгүй байна. 

Нийтийг хамарсан биеийн тамирын болон спортын уралдаан тэмцээн, өдөрлөг, аялал, идэвхитэй амралт, нэрэмжит болон 

58. 2.6.3 

100 НБТСГ 

тэмдэглэлт ой, баяр ѐслолд зориулсан 20-оос доошгүй арга хэмжээг жил бүр зохион байгуулна. 

• Нийслэл, дүүргийн хэмжээнд нийтийг хамарсан спортын болон биеийн тамир, чийрэгжүүлэлтийн 250 гаруй арга хэмжээ зохион байгуулж, давхардсан тоогоор 

2541 байгууллага, 75019 хүнийг хамрууллаа. 

• Улаанбаатар хотын 2010 оны аварга шалгаруулах тэмцээнийг спортын 9 төрлөөр (тэшүүр, сагсан бөмбөг, уран хөдөлгөөнт гимнастик, чөлөөт, жүдо бөх, буудлага, 

байт харваа, спортын гимнастик, уран сайхны гимнастик, ханан хадан авиралт, хөл бөмбөг) зохион байгуулж 268 байгууллагын 2869 тамирчин хамрууллаа. 

• Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газраас нийтийг хамарсан биеийн тамир, чийрэгжүүлэлтийн 10 гаруй арга хэмжээ зохион байгуулж, давхардсан тоогоор 388 

байгууллага, 16145 хүнийг хамрууллаа. Үүнд: 

• Нийслэлийн Засаг даргын нэрэмжит өвлийн биеийн тамир, спортын арга хэмжээ “Цасны баяр”, 

• Монгол, ОХУ-ын ах дүү хотуудын Өсвөрийн сагсан бөмбөгчдийн олон улсын 5 дахь удаагийн тэмцээн 

• ЕБС, цэцэрлэгийн хүүхдүүдийн уран хөдөлгөөнт гимнастикийн тэмцээн. 

• 1987 оноос хойш 2 жил тутамд зохион байгуулагддаг олон улсын “Даян дэлхийн Эв Найрамдлын гүйлт”-ийг Улаанбаатар хотноо амжилттай зохион байгууллаа. 

• Дэлхийн 15 орны 500 гаруй гүйгч оролцсон олон улсын “Улаанбаатар марафон” гүйлтийг зохион байгуулахад оролцлоо. 

• Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар нь батлагдсан хуваарийн дагуу “Ажлаа танилцуулах өдөр”-ийг дүүргүүдийн Биеийн тамир, спортын хороодтой хамтран 6 

удаа зохион байгууллаа. Энэхүү арга хэмжээний үеэр салбарынхаа үйл ажиллагааг олон нийтэд сурталчилах, иргэдээс бие бялдрын түвшин тогтоох сорил авах, 

үндэсний спортын тоглоом наадгайг таниулах зэрэг олон талт ажил хийсэн. 

• Монголын Хөнгөн атлетикийн холбоо үүсэн байгуулагдсаны 50 жилийн ойд зориулсан хэт холын зайн гүйлтийн аварга шалгаруулах тэмцээн явуулсан. 

• “Өөрийгөө хэтийдэн давахуй” 12, 24 цагийн гүйлтийг Шри чинмой марафон гүйлтийн багтай хамтран Төв цэнгэлдэх хүрээлэнд зохион байгууллаа. 

• Улаанбаатар хотын Хана хаданд авиралт, Байт харвааны аварга шалгаруулах тэмцээн зохион байгууллаа. 

• НИТХ-ын нэрэмжит “Хангарьд” тэмцээнийг Нийслэлийн өдрийг угтаж нийслэл, дүүргийн Иргэдийн Хурлын төлөөлөгчид, ажлын албаныхны дунд боулинг, 

биллъярд, шатар, гар бөмбөг, сагсан бөмбөг гэсэн спортын 5 төрлөөр зохион байгуулж 10 байгууллагын 170 орчим ажилтан, албан хаагчдыг хамруулсан. 

• Нийслэл, дүүргийн төр, захиргаа, биеийн тамир, спортын байгууллагын ажилтан албан хаагчдын “Хэнтий-2010” зуны аялалыг 07-р сарын 26-наас 08-р сарын 03-ны 

өдрүүдэд Улаанбаатар-Хар зүрхний хөх нуур- Хангал нуур - Брейвэн хийд - Биндэрийн овоо- Өглөгчийн хэрэм- Дуурлигийн нарс- Дэлүүн болдог- Гурван нуур- 

Чингисийн далан-Бөөгийн отог - Хэрлэнгийн хөдөө арал - Аварга тосон чиглэлд зохион байгууллаа. Аялалд нийслэлийн нутгийн удирдлагын байгууллага, НБТСГ, 

нийслэлийн дүүргүүдийн БТСын хорооны албан хаагчид нийт 9 байгууллагын 74 хүн /9 машин/ оролцлоо. 

• “Эрүүл хотыг дэмжих нэг өдөр” сэдэвт өдөрлөгийг ЭМЯ, НЗДТГ, Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг – ЭМГ, Мянганы сорилтын сан, Мянганы сорилтын 

51

корпораци, Монголэмимпекс, Монголын Хөлбөмбөгийн холбоо хамтран Сүхбаатарын талбайд зохион байгуулж давхардсан тоогоор 8000 гаруй хүн оролцсон. 

Хүүхэд, залуучуудын амралт, чөлөөт цагаа зөв өнгөрүүлэх, өвлийн улиралд гадаадын жуулчин, төлөөлөгчид ирэх нөхцлийг 

59. 2.6.4 

100 НБТСГ 

бүрдүүлж, Баянзүрх, Хан-Уул дүүрэгт цанын болон амралт аялал жуулчлалын бааз шинээр байгуулах ажлыг дэмжинэ 

Өвлийн улиралд хүүхэд, залуучуудын амралт, чөлөөт цагаа өнгөрүүлэх, бие бялдраа чийрэгжүүлэхэд зориулж 2010 оны өвлийн улиралд нийслэл, дүүргийн нутаг 

дэвсгэрт 40 гаруй мөсөн гулгуурын талбай байгуулаад үйл ажиллагаа явуулж байна. 

Монгол улсын Ерөнхий сайдын үүрэг даалгаврын дагуу нийслэлийн Газрын албанаас нийслэлд цанын бааз байгуулах газрын байршил, хэмжээний эскиз зургийг 

хийж Засгийн газарт хүргүүлсэн байна. 

ХУД-ийн Богинын амны баруун энгэр дэх 1000 га газрыг цанын бааз байгуулах стандартад тохирсон байршилтай гэж тогтоосон. Энэхүү цанын баазыг байгуулахад 

мэргэжлийн зөвлөгөө өгөх, санал солилцох зэргээр хамтран ажиллаж байна. 

Нийслэл, дүүргийн төрийн болон төрийн бус байгууллага, аж ахуйн нэгжүүд албан хаагчдынхаа амралт, чөлөөт цагаар нь бие бялдрыг чийрэгжүүлэх зорилгоор 

БЗД-т шинээр баригдсан “Sky resort” цанын баазад нийтийг хамарсан биеийн тамир, спортын 10 гаруй арга хэмжээ зохион байгууллаа. 

2011 онд мөсөн гулгуурын талбай байгуулах, иргэдэд үйлчлэх ажлыг эхлүүлж, хэрэгжүүлэгч байгууллагуудын судалгаа гарган дэмжин ажиллаж байна. 

60. 2.6.5 Нийслэл, дүүргүүдэд биеийн тамир спортын цогцолбор, төрөлжсөн зал барьж байгуулах ажлыг шат дараалан шийдвэрлэнэ. 90 НБТСГ 

Нийслэлийн Засаг даргын 2009 оны 406 дугаар захирамжаар Хан-Уул дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт нийслэлийн Спорт цогцолбор (2561303.6 мян. 

төгрөгийн өртөг бүхий)-ын барилгыг барих зориулалтаар 0.2 га, нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 144-р захирамжаар Сонгинохайрхан дүүргийн 1-р хорооны 

нутаг дэвсгэрт Спорт цогцолбор (1885172.62 мян. төгрөгийн өртөг бүхий)-ын барилгыг барих зориулалтаар 0.24 газар тус тус шийдвэрлэгдсэн. Дээрх 

цогцолборуудын зураг төсвийг хийлгэн Эрүүл мэндийн яамны Хөрөнгө оруулалтын газарт хүлээлгэн өгсөн. 

Монгол улсын 2010 оны хөрөнгө оруулалтын төсөвт спорт цогцолборын барилгыг барьж эхлүүлэх 103.0 сая, дүүргүүдэд тус бүр 100.0 сая төгрөг тусгагдсан 

Нийслэлийн болон СХД-ийн спорт цогцолбор барих ажлын гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах тендерийг Эрүүл мэндийн яамнаас зарласан. Энэхүү тендерээр 

нийслэлийн Спорт цогцолборын барилгыг барихаар “Үүрэг трейд” компани шалгарч барилгын ажлыг эхлүүлсэн бол СХД-ийн Спорт цогцолборын барилгыг барих 

байгууллагыг сонгон шалгаруулах тендерт “Боорчи” компани шалгарч барилгын суурийн ажил 100 хувь хийгдэн 300.0 сая төгрөгийн гүйцэтгэлтэй байна. 

Нийслэлийн Засаг даргын 2008 оны 406-р захирамжаар БГД-ийн 15-р хорооны нутаг дэвсгэрт Спорт цогцолборын барилгыг барих зориулалтаар 0.015 га газар 

шийдвэрлэгдсэн. 2010 онд УИХ-ын чуулганаар БГД-т баригдах Спорт цогцолборын барилгыг 1000 хүний суудалтай усан бассейн бүхий байхаар өөрчилж 

шийдвэрлэсэн дагуу дээрх спорт цогцолборын барилгын зураг, төслийг шинэчлэн боловсруулж НБХБТГ-аар баталгаажуулсан болно. 

Нийслэлийн Баянгол, Сүхбаатар, Чингэлтэй, Баянзүрх дүүргүүдийн нутаг дэвсгэрт спорт цогцолбор барьж байгуулахтай холбогдсон зардлыг 2011 оны улсын 

төсөвт 3.0 тэрбум төгрөгөөр төсөвлөн санал оруулаад байна. 

61. 2.6.6 Биеийн тамир спортын гадаад харилцаа хамтын ажиллагааг өргөжүүлнэ 100 НБТСГ 

• НБТСГазар, ОХУ-ын ШБЛига “КЭС-БАСКЕТ” бие даасан ашгийн бус байгууллага, НБГазар, МСБХолбоо хамтран ажиллах 4 талт гэрээ байгуулан Монголд анх удаа 

ЕБС-ийн сурагчдын “Сагсан бөмбөгийн лиг” тэмцээнийг 3 үе шаттай зохион байгууллаа. Энэхүү тэмцээний нийслэлийн шигшээ тэмцээнд түрүүлсэн 11-р сургуулийн 

хөвгүүдийн баг, 18-р сургуулийн охидын баг ОХУ-ын Екатеринбург хотноо болсон “Сургуулийн сагсан бөмбөгийн лиг”-ийн шигшээ тоглолтонд оролцож эрэгтэй баг 

тамирчид 34-н багаас 23-р, эмэгтэй баг тамирчид 36-н багаас 10-р байрт, 18-р сургуулийн сурагч Э.Чимэддолгор “Шилдэг тоглогч”-оор шалгарлаа. 

• Ах дүү хотуудын ЕБС-ийн сурагчдын олон улсын сагсан бөмбөгийн 6 дахь удаагийн тэмцээнийг 4 насны ангилалаар НБГ, дүүргүүдийн БТСХороод, МСБХолбоотой 

хамтран зохион байгуулж 39 багийн 374 сурагчийг хамрууллаа. 

• Монголын тэшүүрийн холбоотой хамтран олон улсын тэшүүрийн тэмцээнийг зохион байгуулж 70 тамирчныг хамрууллаа. 

• Монгол Улсын Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Биеийн тамир, спортын газраас Тайваны Тайпей хотноо Спортын менежментийн нийгэмлэгтэй хамтран зохион 

байгуулсан Биеийн тамир, спортын салбарын удирдах ажилтны мэргэжил дээшлүүлэх сургалтанд нийслэл, дүүргийн Биеийн тамир, спортын газар, хороодын зарим 

удирдлагууд оролцлоо. 

• Уран сайхны гимнастикийн тамирчид Эрхүү хотын олон улсын тэмцээнд оролцлоо. 

• 1987 оноос хойш 2 жил тутамд зохион байгуулагддаг олон улсын “Даян дэлхийн Эв Найрамдлын гүйлт”-ийг Улаанбаатар хотноо амжилттай зохион байгуулж 15 

орны 500 гаруй гүйгчдийг оролцууллаа. 

• Япон улсын Токио хотод болсон Нийслэл хотуудын спортын солилцооны наадамд Улаанбаатар хотын жүдо бөх, бадминтоны баг тамирчид оролцлоо. 

• “Тал нутгийн марафон-2010” Олон улсын марафон гүйлтийн тэмцээнийг Цонжин Болдог дахь Чингисийн Морьт хөшөө аялал жуучлалын цогцолбор газарт зохион 

52

байгуулж, Монгол, Япон, ОХУ, АНУ, БНСУ гэсэн 5 орны нийт 500 гаруй тамирчид оролцлоо. 

• Нийслэлийн Засаг даргын ивээл дор Улаанбаатар хотноо 2010 оны 10-р сарын 04-12-ны өдрүүдэд зохиогдсон Оюутны боксын дэлхийн аварга шалгаруулах 

тэмцээний бэлтгэлийн зардалд 5.0 сая төгрөг зарцууллаа. Энэхүү тэмцээнд Оюутны шигшээ багийн боксын тамирчин Д.Отгондалай 60 кг-ийн жинд хүрэл медаль, 

Б.Түвшинбат 69 кг-ийн жинд алтан медаль тус тус хүртлээ. 

• Жудо бөхийн залуучуудын аварга шалгаруулах “Sence cup” нээлттэй тэмцээнийг 2010 оны 2 дугаар улиралд зохион байгууллаа. 


Нийслэлд биеийн тамир, спортын материаллаг бааз, тоног төхөөрөмжийн хүртээмж сайжирч, биеийн тамир, спортын арга хэмжээ, ажил үйлчилгээнд 

хамрагдах байгууллага хүний тоо нэмэгдэнэ. 

Нийслэлийн иргэдийн бие бялдрын хөгжилтийн үзүүлэлт дээшилж, халдварт бус өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх нөхцөл бүрдэнэ. 


Монгол улсын 2010 оны хөрөнгө оруулалтын төсөвт спорт цогцолборын барилгыг барьж эхлүүлэх 103.0 сая, дүүргүүдэд тус бүр 100.0 сая төгрөг тусгагдсан 

Нийслэл, дүүргийн хэмжээнд нийтийг хамарсан спортын болон биеийн тамир, чийрэгжүүлэлтийн 250 гаруй арга хэмжээ зохион байгуулж, давхардсан тоогоор 

2541 байгууллага, 75019 хүнийг хамрууллаа. 

Улаанбаатар хотын 2010 оны аварга шалгаруулах тэмцээнийг спортын 9 төрлөөр (тэшүүр, сагсан бөмбөг, уран хөдөлгөөнт гимнастик, чөлөөт, жүдо бөх, 

буудлага, байт харваа, спортын гимнастик, уран сайхны гимнастик, ханан хадан авиралт, хөл бөмбөг) зохион байгуулж 268 байгууллагын 2869 тамирчинг 


НБТСГ-аас нийтийг хамарсан биеийн тамир, чийрэгжүүлэлтийн 10 гаруй арга хэмжээ зохион байгуулж, давхардсан тоогоор 388 байгууллага, 16145 хүн 

оролцлоо. 

2010 онд нийслэлийн орон нутгийн хөрөнгө оруулалтын төсөвт орон сууц, гэр, хороололын дунд биеийн тамир, чийрэгжүүлэлтийн 3 талбай барьж 

байгуулахад 69.0 сая төгрөг тусгагдсан. 

СХД-ийн 24-р хороо, ХУД-ийн 5-р хороо, СБД-ийн 18-р хороодын нутаг дэвсгэрт биеийн тамир, чийрэгжүүлэлтийн талбай байгуулах ажлыг гүйцэтгэгч аж 

ахуйн нэгж, байгууллагуудыг сонгон шалгаруулах тендерийг зохих журмын дагуу зохион байгуулсан бөгөөд гүйцэтгэлийн ажил төгсгөлийн шатандаа байна. 

2010 онд нийслэлийн хөрөнгө оруулалтаар Сүхбаатар дүүргийн ерөнхий боловсролын 3-р /120сая/, Баянгол дүүргийн Эрдмийн өргөө цогцолбор /300сая/, 47-р 

/80сая/, Чингэлтэй дүүргийн 37-р /200сая/ сургуулиудын гаднах биеийн тамир, спортын талбайг байгуулсан. 

Нийслэлийн Баянгол, Сүхбаатар, Чингэлтэй, Баянзүрх дүүргүүдийн нутаг дэвсгэрт спорт цогцолбор барьж байгуулахтай холбогдсон зардлыг 2011 оны улсын 

төсөвт 3.0 тэрбум төгрөгөөр тооцон санал оруулаад байна. 

2.7 СОЁЛ 

Монгол улсын “Соѐлын тухай” хууль, төрийн соѐлын бодлогыг хэрэгжүүлэх ажлыг эрчимжүүлж, хүн амд үзүүлэх соѐлын 

62. 2.7.1 

50 НХХ 

үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлнэ. 

Монгол улсын “Соѐлын тухай” хууль, төрийн соѐлын бодлогыг хэрэгжүүлэх ажлыг эрчимжүүлж, хүн амд үзүүлэх соѐлын үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлэх 

зорилгоор доорх ажлуудыг зохион байгууллаа: 

• Номын сангийн www.acic.edu.mn вэб дээр “Нийслэл Улаанбаатар хотын 370 жилийн ойд” булан ажиллуулж төв болон салбар номын сангуудаас их ойд зориулан 

хийсэн ажлаа бичиж олон нийтэд танилцууллаа. 

• Монгол төрийн нандин бэлгэдэлүүдийг иргэд, олон нийтэд сурталчлах ажлын хүрээнд Монгол Улсын төрийн дуулалын үгийг шилэн дээр хэвлүүлэн төрийн сүлд, 

далбааны хамт байрлуулан төрийн дуулалаа хүн бүр сурах хөдөлгөөн өрнүүлж байна. 

• “Монголын нууц товчоо”-г кирилл үсэг, худам монгол бичиг, англи хэлээр цахим хэлбэрт оруулах төслийг боловсруулж дууссан. “Монголын нууц товчоо”-г кирилл 

үсгээр цахим хэлбэрт бүрэн оруулсан. 

• Нийслэлийн хэмжээнд түүх соѐлын үл хөдлөх газар, хөшөө дурсгалын хамгаалалтын бүсийг өргөтгөн тогтоож, нийт 167 газрын мэдээллийн нэгдсэн сан бүрдээд 

байна. 

• БхД дүүргийнхээ хэмжээнд алслагдсан хороо, цэг, хэсгүүдэд хүрч ажиллах “Төрийн явуулын үйлчилгээ”-г холбогдох байгууллагуудтай хамтран улирал бүр 

явуулан соѐл урлаг, номоор үйлчлэх үйлчилгээ үзүүлж байна. 

53

• БнД-ийн хэмжээнд “Дүүрэг-соѐл II” хөтөлбөр боловсруулан хэрэгжүүлэн ажиллаж байна. 

• 2010 оны байдлаар Соѐл урлагийн чиглэлээр НИТХ-ын 3 тогтоол , Засаг даргын 5 захирамж хэрэгжиж улс, хот, олон улсын чанартай 10 гаруй уралдаан наадам 

зохион байгуулж, соѐл урлагийн ажилтан, уран бүтээлчдийн үйл ажиллагааг дэмжих, урамшуулах, алдаршуулах ажлууд хийгдсэн . 

• Хүн амын 50-иас дээш хувь амьдарч буй нийслэлийн иргэдийн нийтийн соѐлыг дээшлүүлэх, хотын иргэнийг төлөвшүүлэхэд чиглэсэн ажлыг эрчимжүүлэхэд энэ 

жилийн бодлогын зорилт чиглэгдэн тодорхой ахицтай хэрэгжиж байна. 

63. 2.7.2 “Соѐл, урлагийг 2009-2012 онд хөгжүүлэх Мастер төлөвлөгөө” боловсруулж, хэрэгжүүлнэ. 50 НХХ 

• Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгагдсанаар Соѐл урлагийг 2009-2012 онд хөгжүүлэх мастер төлөвлөгөөг БСШУЯ -наас боловсруулан батлуулахаар 

төлөвлөгдсөн. Энэ төлөвлөгөө албан ѐсоор батлагдаагүй байгаа бөгөөд нийслэлээс боловсруулан хэрэгжүүлэх мастер төлөвлөгөөг уг төлөвлөгөөн дээр үндэслэн 

боловсруулах шаардлагатай тул энэ ажил түр хүлээгдэж байна. 

• НСУГ-ын даргын 2009 оны 10-р тушаалаар байгуулагдсан “Соѐл урлагийг хөгжүүлэх мастер төлөвлөгөө” боловсруулах ажлын хэсэг судалгааны ажил хийж байна. 

Уг ажлын хүрээнд Нийслэл Улаанбаатар хотоос баримтлах “Соѐлын бодлого”-ыг боловсруулан НИТХ- аар батлуулан үйл ажиллагаандаа мөрдлөг болгон 

хэрэгжүүлж байна. 

Нийслэлийн иргэдэд харилцааны, ахуйн хэрэглээний, үйлдвэрлэл үйлчилгээний зэрэг суурин соѐл иргэншлийн нийтлэг 

64. 2.7.3 

50 НСУГ 

дадал зуршлыг эзэмшүүлнэ. 

• НСУГ-аас 2010 оныг “Соѐн гэгээрүүлэх жил” болгох зорилт тавин ажиллаа. Тус газар дээрх зорилтод бүхий л үйл ажиллагаагаа чиглүүлэн ажиллаж бөгөөд харъяа 

соѐл урлагийн байгууллагууд болон дүүргүүдийн соѐлын асуудал хариуцсан мэргэжилтнүүд үйл ажиллагааныхаа төлөвлөгөөнд тусган иргэд болон 

үйлчлүүллэгчиддээ чиглэсэн тодорхой ажлуудыг санаачлан хэрэгжүүлж байна. Тухайлбал: НСУГ-аас “Соѐн гэгээрүүлэх” зорилтынхоо талаар оны эхэнд хэвлэл 

мэдээллийн хэрэгслүүдээр уриалга гарган сурталчилсны үр дүнд ЗЦГ-аас “Замын хөдөлгөөний соѐл” аян зохион байгуулж, “NTV” телевизээс “Хотын соѐл” ток 

шоу, “SBN” телевиз “Их хотын үдэш“ залуучуудад зориулсан нэвтрүүлэг зэргийг тогтмол явуулж байна. 

• Мөн тус зорилтын хүрээнд “Дээлтэй монгол“ наадам, “Алтаргана -2010” олон улсын наадам, “Эрүүл хотыг дэмжих нэг өдөр” өдөрлөг зэрэг иргэдэд чиглэсэн урлаг, 

соѐлын арга хэмжээнүүдийг зохион байгуулж 5000 гаруй иргэд оролцов. 

• БЗД: “Хүрэл тулга-2010” наадам зохион байгуулж, 18 сургуулийн 120 гаруй хүүхэд хамрагдсан. “Ном хандивлах аян”-ыг дүүргийн төрийн бус байгууллагуудтай 

хамтран зохион байгуулж, “Өгөөмөр” халамжийн төв, “Хүүхэд асран хүмүүжүүлэх төв” зэрэг байгууллагад 800 гаруй ном хандивласан, 23-р хорооны нутаг дэвсгэрт 

“Ирээдүйн гарц” төрийн бус байгууллагын санаачлагаар “Улиастайн соѐлын төв”- ийг байгуулан захын хороодын иргэдийг соѐн гэгээрүүлэх ажлуудыг хийж байна. 

• Нийслэлийн Улаанбаатар чуулга: “Халуун сэтгэл” аяныг 3 дахь жилдээ зохион байгуулж энэ оны эхний хагас жилд алслагдсан дүүрэг, хороодын иргэд, хүүхэд 

залуучууд, гэрийн эзэгтэй нарт зориулан өөрийн уран бүтээлээр тусгай хөтөлбөр гарган үйлчилж байна. “Монгол бичгээ дээдлье” аян зохион байгуулж өөрийн 

байгууллагын өрөөнүүдийн хаягийг хуучин монгол бичгээр бичиж шинэчиллээ. 

• БГД: “Монголын гэр бүлийн уламжлалын шинэчлэлийн асуудлууд” сэдэвт сургалт семинар, “Lady” төвтэй хамтран 120 гаруй иргэн, гэр бүлд хувцаслалт, хувь 

хүний соѐлын талаар 2 удаагийн сургалт, семинар зохион байгуулж 500 гаруй хүүхэд залуучууд, гэр бүлийг хамруулсан. 6, 19-р хорооны соѐлын танхимын үйл 

ажиллагаа жигдэрч 600 гаруй иргэдэд үйлчиллээ. 

• Хотын төв номын сан: “Монголын үндэсний соѐл, зан заншил” сэдвээр МБШТ, ГТХ-ийн тэргүүн хамба Д.Чойжамц, МУАУЗ Ш.Сүрэнжав нартай уншигч хүүхэд, 

залуучуудад зариулсан уулзалт зохион байгуулсан зэрэг нийт 17 удаагийн соѐл танин мэдэхүйн ажил зохион байгуулсан байна. 

• Хороодын соѐлын танхимын үйл ажиллагаа, иргэдийг соѐн гэгээрүүлэх ажлыг бүх нийтийн хэрэг болгоход дүүрэг, хороодын оролцооны болон Соѐлын биет бус 

өв, түүнийг бүртгэх аргачлалын талаар хороодын нийгмийн ажилтнуудад зориулсан сургалт, семинарийг Соѐлын өвийн төвийн биет бус өвийн хэлтэстэй хамтран 

дүүргүүдэд зохион байгуулав. Соѐн гэгээрүүлэх зорилтын хүрээнд дүүрэг, соѐлын байгууллагуудаас 120 гаруй үйл ажиллагаа зохион байгуулж давхардсан 

тоогоор 7000 гаруй иргэд хамрагдсан байна. 

Монгол улсын Засгийн газрын үндэсний хөтөлбөрүүдийг мөрдлөг болгон орон нутагт дэд хөтөлбөр боловсруулж, 

65. 2.7.4 

50 НСУГ 

хэрэгжүүлнэ 

• Монгол улсын Засгийн газрын үндэсний хөтөлбөрүүдийг мөрдлөг болгон нийслэлийн хэмжээнд 3 дэд хөтөлбөр НИТХ-аар батлуулан хэрэгжүүлж байна. Үүнд: 

“Морин хуур-уртын дуу” дэд хөтөлбөр: 

• Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор зохион байгуулдаг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн болон Төрийн шагналт Ардын жүжигчин Гомбодоржийн Жамъянгийн 

нэрэмжит мэргэжлийн морин хуурчдын уралдаан хүрээгээ тэлж 2010 оны 4-р сарын 28-30 ны өдрүүдэд Олон улсын хэмжээнд нийслэл Улаанбаатар хотноо 

54

амжилттай зохион байгуулагдлаа. 

• Уралдаанд нийт 40 гаруй хүн оролцлоо. Уралдаанд оролцсон болон үзэж сонирхсон нийт морин хуурчдад хөгжмийн нарийн мэргэжлийн багш нараар зөвлөмж 

өгөх арга хэмжээг зохион байгууллаа. 

• Нийслэлийн хэмжээнд морин хуурчдын судалгаа явуулж байна. 

• Нийслэлийн СБД хөтөлбөрийн хүрээнд 7838 хүүхдийг Монгол угсаатны зан заншлын сургалтанд хамруулж, 870 хүүхдэд монголчуудын уламжлалт баяр ѐслолтой 

холбогдолтой жүжигчилсэн тоглолт бэлтгэн сонирхуулж, 2840 хүүхдийг морин хуур, уртын дууны үүсэл гарлын талаар сургалтанд хамруулж, 83 хүүхдэд морин 

хуурын дугуйлан сонгон суралцах боломж бүрдүүллээ. 

• ” Үндэсний хувцсаараа гангаръя” өдөрлөг зохион байгуулж нийт 2400 хүүхэд хамруулж, 560 хүүхдийн дунд гар зургийн уралдаан зохиож, зан үйлийн танхимын 

бүтээлийг 950 гаруй тоглоом наадгайгаар нэмэгдүүлж, шинээр ѐс заншлын танхим 1-ийг байгууллаа. 

• Ерөнхий боловсролын сургуулийн 6-10 дугаар ангийн хүүхдүүдийн дунд 5-р сарын 25-28-ний өдрүүдэд “Морин хуур, уртын дууг хэн сайн мэдэх вэ?” сэдэвт эсээ 

бичлэгийн уралдаан зарлаж нийт 11 сургууль оролцлоо. 

• НСУГ-аас СХД-ийн 76-р дунд сургуульд Ардын ѐс заншлын жишиг танхим байгууллаа. ЕБС-иудад байгуулсан жишиг танхимын ач холбогдол, үр нөлөө сайжирч, 

улмаар ЧД-ийн Ерөнхий боловсролын 39, 49,57, 72-р сургуулиудад ДЗМОУБ-ын санхүүжилтээр ардын урлагийн Жишиг танхимыг байгуулж 9-р сард нээлтийн 

ажиллагааг зохион байгуулав. Тус танхимуудад төгөлдөр хуур, морин хуур, шанз, ятга, хуучир зэрэг ардын урлагийн бүрдэл хөгжим, 57 -р сургуульд морин хуур, 

ятга, шанз, хуучир зэрэг үндэсний хөгжим, ардын хөгжмийн хамтлагийн болон бүжгийн хувцас, холбогдох бусад хэрэгсэл зэрэг 30 гаруй сая төгрөгийн хөрөнгө 

оруулалт хийгдэв. 

• БЗД-ийн 1-р хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж буй Сүхбаатар захиралтай “Морин хуур сургалт үйлдвэрлэлийн төв”-ийн үйл ажиллагаанд дэмжлэг 

үзүүлэн хамтран ажилласнаар улам өргөжиж “Music house” нэртэйгээр дүүргийн иргэд, хүүхэд залуучуудад морин хуур хөгжмийн сургалт, морин хуур урлалын 

сургалт, морин хуур хөгжмийн зэмсгийн худалдаа зэрэг үйл ажиллагааг явуулж эхлээд байна. Одоогоор тус төвөөр морин хуурын сургалтанд давхардсан тоогоор 

21 хүүхэд, морин хуур урлалын сургалтанд 4 иргэн хамрагдаад байна.Нийслэлийн дүүргүүдийн соѐлын төвүүдэд орон тооны уртын дуу, морин хуур, бүжгийн багш 

“Ардын ѐс заншлын танхим”-ын арга зүйч тус тус ажилласнаар морин хуур, уртын дууны сургалт тогтмолжиж үндэсний ѐс заншлаа уламжлуулах, түгээн 

дэлгэрүүлэх, сурталчлах таатай боломж бүрдсэн. 

“Монгол хөөмий” дэд хөтөлбөр: 

• Дэд хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхээр дүүргүүдийн соѐлын асуудал хариуцсан мэргэжилтнүүд, соѐлын төвүүдийн захирал, менежерүүдэд арга зүйн зөвлөгөөг тогтмол 

үзүүлж , дүүрэг хороодын нийгмийн ажилтнуудад 9 дүгээр сарын 15,16-ны өдрүүдэд сургалт зохион байгуулав. 

• Нийслэлийн хэмжээнд хөөмийчдийн судалгааг Мэргэжлийн ардын авъяастан,Эхлэн суралцагч гэсэн 2 ангиллаар явуулж байна. 

• Сүүлийн үед хөгжмийн янз бүрийн урсгал, чиглэл гарч хөөмийг гажуудуулах явдал гарч буй тул монгол хөөмийг жинхэнэ язгуур утгаар нь заах, сургах, өвлүүлэх 

зорилгоор БхД, БЗД, СБД-ийн соѐлын төвүүдэд хөөмийн сургалт хичээллүүлж байна. 

• БНХАУ-ын Манжуур хотод 7-р сарын 21- 30-ны өдрүүдэд зохиогдсон Аялал жуулчлалын фестивальд 30 гаруй уран бүтээлчийг оролцуулж “ Монгол хөөмий”, 

“Морин хуур, уртын дуу”, үндэснийхээ бүжгийг сурталчлав. / хөөмийч 3, морин хуурч 2, уртын дуучин нэг оролцов./ 

• “Хөөмийгөөр уянгалсан хорвоо” уралдааныг СХД-ийн Жаргалантын соѐлын төвтэй хамтран 11-р сарын 5-ны өдөр тус соѐлын төв дээр амжилттай зохион 

байгуулав. Уралдааныг БСШУЯ-ны Соѐл урлагийн бодлого зохицуулалтын газар, Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Соѐл, урлагийн хороо, НЗДТГ-ын ХШҮХ 

дэмжин оролцов. 14-76 насны 15 хөөмийч оролцож ур чадвараа сорьсон уг уралдаан насны 2 ангиллаар явагдаж өсвөр насны ангилалд СУИС-ийн Д.Балсан 1-р 

байр, Хаан хуур чуулгын хөөмийн гурвал дэд байрыг тус тус эзлэв. 

• Насанд хүрэгчдийн ангилалд МУИС-ийн оюутан Б.Баяннамсрай тэргүүн, ХУД-ийн ардын авъяастан О.Отгонхүү нэгдүгээр, МУИС-ийн оюутан П.Даваапил дэд, 

СХД-ийн 21-р хорооны ардын авъяастан А.Эрдэнэхүү гутгаар байрын шагналыг тус тус хүртэв. Нийслэлийн дүүргүүдийн ардын авъяастнууд оролцсон уг 

уралдааны шүүгчээр нэрт хөөмийч Т.Ганболд, ҮДБЭЧ-ын хөөмийч Ц.Цогтгэрэл, НСУГ-ын ахлах мэргэжилтэн, уран сайхны удирдагч Д.Мэндсайхан нар ажиллав. 

Уралдааны дараа Шүүгч- хөөмэйч болон СУИС-ийн хөөмийн багш Одсүрэн нараар уралдаанд оролцсон нийт хөөмэйчдэд мэргэжил арга зүйн зөвлөлгөө өгч 

үзүүлэх ажил зохион байгуулав. 

“Бий биелгээ”дэд хөтөлбөр. 

• Монголын уламжлалт бий биелгээ” дэд хөтөлбөрийг НИТХТ-ийн 2010 оны 159 дүгээр тогтоолоор батлуулснаар амжилттай хэрэгжиж байна. 

• Нийслэлийн дүүргүүдэд бий биелээчдийн шинэчилсэн бүртгэл судалгааг явуулсан. 

• Дүүргүүдийн соѐлын төвүүдэд бүжгийн сургалт тогтмол хичээллэж хичээлийн хөтөлбөрт ардын язгуур урлагийн төрөл, бий биелгээг оруулснаар 

55

ХУД,БЗД,СХД,БнД,БхД,НД-ийн соѐлын төвүүдэд нийт 120 гаруй хүүхдүүд суралцаж байна. 

• Нийслэлийн Ерөнхий боловсролын 50, 44, 84-р сургуулиудад бүжгийн төрөлжсөн анги хичээллээд байна. 

• Хан-Уул, Багануур, Багахангай, Налайх, Жаргалантын соѐлын төвүүдэд бүжгийн дугуйлан тогтмол хичээллэж нийт 140 гаруй хүүхэд, БЗД-ийн Д.Сүхбаатарын 

нэрэмжит Соѐлын төвийн дэргэд ардын бүжгийн дугуйлан хичээллэж дугуйланд суралцагсдад энэ хичээлийн жилд шинээр Баруун монгол , Хотон , Торгууд , Баяд 

биелгээ болон бусад бүжгийн сургалтуудыг тогтмол явуулж байна. Тус соѐлын төвийн бүжгийн сурагчид улсын болон олон улсын уралдаан наадамд амжилттай 

оролцож ирлээ. 

• Дэд хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд дүүргүүдийн соѐлын төвүүдэд нийслэлийн хэмжээнд зохион байгуулах уралдааныг тус тус хуваарилснаар НДийн 

соѐл урлагийн ордон “Бий биелгээ” уралдааныг 2 дахь жилдээ зохион байгуулахаар бэлтгэл ажилдаа ороод байна 

• TV-9-ээс зохион байгуулсан “Гэгээн алсын одод” 800 гаруй хүүхэд оролцсон Улсын анхдугаар уралдаанд тэргүүн байр эзэлсэн БЗД-ийн дууны дугуйлангийн 

сурагч Э.Бямбажав, бий биелгээ төрлөөр III байрын шагнал хүртсэн А.Шинэ-Идэр нарыг алдаршуулах, олонд сурталчлах зорилгоор нийслэлийн хэмжээнд 

зохиогдож буй соѐл урлагийн үйл ажиллагаанд оролцуулж, хэвлэл мэдээллээр сурталчлав. Э.Бямбажавын уран бүтээлийн тоглолтыг зохион байгуулахад 

мэргэжил арга зүйн зөвлөлгөө өгч, дэмжлэг үзүүлэн ажиллаа. Даяарчлалын эрин зуунд улсын тусгаар тогтнолын баталгаа болсон үндэсний соѐл урлагаа 

өвлүүлэх, уламжлах, сурталчлах, түгээн дэлгэрүүлэх, хөгжүүлэх улмаар төрөөс баримтлах соѐлын бодлогыг хэрэгжүүлэх зорилтыг хангахад төрийн болон төрийн 

бус байгууллагууд шат шатандаа анхаарч үйл ажиллагааг эрчимжүүлэн төсөв хөрөнгийн асуудлыг шийдвэрлэж байх шаардлагатай байна 

66. 2.7.5 Шинээр баригдах орон сууцны хорооллуудад соѐл, спорт, чөлөөт цагийн цогцолбор байгуулна 50 НБХБТГ 

• Буянт ухаа, Яармаг, Ногоон зоорийн орчимд шинээр баригдах орон сууцны хорооллуудын зураг төсөлд соѐл чөлөөт цагийн цогцолборыг хамт шийдвэрлүүлэх 

талаар нийслэлийн Барилга, хот байгуулалт, төлөвлөлтийн газарт санал хүргүүлснээр “Нийслэл 2009-2015” хот байгуулалтын төсөлд хамрагдаж байгаа 18 

хорооллын техник эдийн засгийн төлөвлөлтөнд нийт 32020 суудал бүхий соѐлын төв байхаар оруулаад байна. 

• Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 393 дугаар захирамжаар Хан- Уул дүүргийн 10 дугаар хороонд 1 га газрыг Соѐлын өвийн төвийн барилгын зориулалтаар 

эзэмших эрхийг шийдвэрүүлүүлээд дараагийн шатны ажилдаа ороод байна 

Соѐлын төв өргөө, “Улаанбаатар” чуулгын бүтэц, зохион байгуулалтыг төгөлдөршүүлэх арга хэмжээ авч, урын санг 

67. 2.7.6 

100 НСУГ 


• Соѐлын төв өргөө, Улаанбаатар чуулгын бүтэц, зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгох тухай НСУГ-ын даргын тушаалаар томилогдсон ажлын хэсэг тус 

байгууллагуудын үйл ажиллагааны дүрмийг шинэчлэн боловсрууллаа. 

• НӨХГ-аас нийслэлийн өмчит үйлдвэрийн газруудын гэрээний биелэлт шалгах ажлын хэсэгт НЗДТГ-ын НХХ-ийн дарга ажиллан, Улаанбаатар чуулгыг цаашид 

хэрхэн ажиллах талаар санал зөвлөмж өгсөн. Нийслэлийн Засаг даргын 2009 оны 5-р сарын 6-ны өдрийн 228 дугаар захирамжаар нийслэлийн Улаанбаатар 

чуулгын дүрэм, бүтэц орон тоог батлууллаа. 

• Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчийн 2010 оны 694 дүгээр захирамжаар “Улаанбаатар” чуулгын байрны асуудлыг шийдвэрлэж 

нийслэлийн Хүүхдийн төлөө газрын “А” корпусыг ашиглалтын гэрээгээр эзэмшүүлэх болж уг байрыг тохижуулсан. 

• Тус чуулга Ардын уламжлалыг залуу үед өвлүүлэх, сурталчлах зорилгоор ардын дууны “Алгирмаа”, “Сумъяа ноѐн” дуулалт жүжгийг шинээр найруулан тавьж үзэгч 

олны хүртээл болгосон ба 10-р сарын 1-нд нээлт хийсэн. Соѐлын төв өргөөний удирдлагуудад мэргэжил арга зүйн зөвлөлгөөг тогтмол өгч бүтэц, зохион 

байгуулалтыг боловсронгуй болгосон. СТӨ, УБ чуулгад мэргэжлийн ажлын чиглэл өгч ажиллаж байна. 

68. 2.7.7 Чингэлтэй, Сонгинохайрхан, Баянгол дүүргүүдэд соѐлын төв байгуулна. 50 НСУГ 

БГД, СХД, ЧД-т Соѐлын ордон байгуулах асуудлыг БСШУ-ны сайд Нийслэлийн Засаг даргын хооронд байгуулсан ”Хамтын ажиллагааны гэрээ”-нд БСШУЯ- ны зүгээс 

хөрөнгө оруулалтын асуудлыг шийдвэрлэхээр, Нийслэлийн Засаг даргын зүгээс газрын асуудлыг шийдвэрлэхээр тусган ажиллаж байна. 

• БГД: Тайваны Хүүхэд, гэр бүлийг дэмжих сангийн Монгол дахь төлөөлөгчийн газрын хөрөнгө оруулалтаар Хүүхэд залуучуудын соѐлын төв байгуулах гэрээг хийж, 

дүүргийн Засаг даргын 2010 оны 78 дугаар захирамжаар 12-р хорооны нутаг дэвсгэр буюу 28-р сургуулийн баруун талд 1500м2 газарт барьж байгуулахаар газрын 

асуудлыг шийдвэрлээд байна. 

• ЧД: 6–р хорооны нутаг дэвсгэрт газрын асуудлаа шийдвэрлээд байгаа бөгөөд НСУГ- ын зүгээс барилгын төслийг боловсруулан 5-р сарын 28-нд болсон 

Хандивлагчдын чуулганд танилцуулсан. 

• СХД-ийн Засаг даргын 2010 оны 406 дугаар захирамжаар 1-р хороо Баянголын аманд 0,5 га газрыг Соѐлын төвийн зориулалтаар эзэмшүүлэхээр шийдвэрлээд 

байна. Дүүргүүд газрын асуудал шийдвэрлэсэн нь дараагийн шатны асуудлыг шийдвэрлүүлэх үндэслэл, боломжийг бий болгож байна. 

56

Соѐл урлагийн газар, харъяа байгууллага, дүүргүүдийн соѐлын төвүүдийг техник тоног төхөөрөмж үндэсний хөгжмийн 

69. 2.7.8 

50 НСУГ 

зэмсгээр хангана 

• Тус газраас оны эхэнд БСШУЯ- ны Соѐл урлагийн бодлогын газар болон Санхүү хөрөнгө оруулалтын газрын дарга, мэргэжилтнүүдийг урьж 2010 онд 

шаардлагатай хөрөнгө оруулалт, санхүүжилтийн талаар зөвлөлдөх уулзалт зохион байгуулж соѐлын төвүүдэд шаардлагатай хөрөнгө оруулалтыг 

шийдвэрлүүлэхээр харилцан тохиролцсон. Үүний дагуу дүүргүүдийн Соѐлын төвүүдэд шинээр авах дуу гэрлийн техник тоног төхөөрөмжийн судалгааг гаргуулан 

үнийн судалгааг явуулсан. БСШУЯ-ны Санхүү, хөрөнгө оруулалтын газартай тохиролцсоны дагуу 11-р сарын сүүлийн 7 хоногт дүүргүүдийн Соѐлын төвүүдээр очиж 

үйл ажиллагаатай нь танилцан хөрөнгө оруулалтын асуудлыг шийдвэрлэсэн. 

• Соѐлын төвүүд олон улсын байгууллага, төсөл хөтөлбөрийн санхүүжилтээр шаардлагатай зарим хөрөнгө оруулалтын асуудлуудаа шийдвэрлүүлж байна. 

Одоогийн байдлаар Тогтвортой амжиргаа-2” төслийн санхүүжилтээр БхД-ийн Соѐлын төвд 9,2 сая төгрөгөөр барилгын тохижилт хийгдэж, БнД-ийн соѐлын төвд 

27 сая төгрөгийн санхүүжилтээр үзэгчдийн танхимын сандлыг бүрэн шинэчлээд байна. 

70. 2.7.9 “Улаанбаатарын цом” олон улсын кино наадмыг 2 жил тутамд нэг удаа зохион байгуулна 50 НСУГ 

• Сөүлийн соѐлын төв ашиглалтанд орох үед Улаанбаатарын “Алтан Хангарьд цом” кино наадмыг ах дүү хотуудын олон улсын наадам болгон зохион байгуулахаар 

удирдамж, зардлын төслийг шинэчлэн боловсруулж зохион байгуулалтын бэлтгэл ажил хийгдэж байна. 

Нийслэлийн хүүхэд, залуучуудын гоо зүйн боловсролыг дээшлүүлэх урлаг соѐлын олон талт үйл ажиллагааг жил бүр зохион 

71. 2.7.10 

50 НСУГ 


• Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчийн ивээл дор жил бүрийн хавар уламжлал болгон зохион байгуулдаг Монгол улсын Хөдөлмөрийн 

баатар, Төрийн шагналт ардын жүжигчин Дагвын Лувсаншаравын нэрэмжит “Хүүхдийн найрал дууны шилдэг хамтлаг” шалгаруулах 18 дахь удаагийн уралдааны 

анхан шатны шалгаруулалт 4-р сарын 12-ноос эхлэн дүүргүүдийн хэмжээнд явагдаж 9 дүүргийн 93 сургуулийн 6500 гаруй сурагчид өрсөлдөж, төгсгөлийн шатны 

шалгаруулалтад 18 сургуулийн 2600 гаруй сурагч, багш нар оролцлоо. Уралдааны төгсгөлийн шатны шалгаруулалтыг 2010 оны 10-р сарын 14- нд Монголын 

хүүхдийн ордонд зохион байгуулсан. 

• Улаанбаатар Сөүл хотуудын ах дүүгийн найрамдалт харилцааны хүрээнд НЗДТГ, НСУГ, Сөүлийн Соѐл мэдээллийн төв, Монголын Хүүхдийн ордон хамтран хүүхэд 

залуучуудын дунд Солонгос дууны уралдаан, залуу уран бүтээлчдийн дунд “Уран зургийн” уралдаануудыг зохион байгуулав. 

• Түүнчлэн дүүрэг тус бүр Оюутан залуусын дунд урлагийн наадам, өвсөр насныхны дунд төрөл бүрийн уралдаан, наадмуудыг зохион байгуулж тэдний авъяас 

чадварыг нээн хөгжүүлэхэд тодорхой үр бүтээлтэй ажлуудыг зохион байгуулж ажилласан байна. 

Алслагдсан дүүрэг, захын хороодын иргэдэд орчин үеийн программ хангамж бүхий номын сангийн үйлчилгээг ойртуулж, 

72. 2.7.11 

50 НСУГ 

номын сангуудыг байгуулна 

• Нийслэлийн хэмжээнд: 

СБД: 14-р хорооны номын сан 

ХУД: Төв номын сангийн 2-р салбар 

БхД-ийн 2-р хороо, Соѐлын төвийн номын сан 

БнД-ийн Соѐлын төвийн номын сан 

СХД-ийн Д.Нацагдоржийн нэрэмжит номын сангийн 4-р салбар 

тус тус дүүргийнхээ ЗДТГ-тай хамтран ажиллаж байна. 

• Улаанбаатар хотын төв номын сангийн 1-р салбарын байрыг засварлуулахаар БСУШЯ-аас 38 сая төгрөгийн хөрөнгө оруулалтыг шийдвэрлүүлсэн. НӨХГ, БСШУЯны 

хамтарсан тендер зохион байгуулах ажлын хэсэг болон үнийн хороо байгуулагдаж 2010 оны6-р сарын 23-нд тендерийг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр нийтэд 

зарласан. 1 дүгээр салбар номын сангийн эд хогшил, ном, номын тавиуруудыг нүүлгэж, засварлахад бэлэн боллоо. 

• БГД-т шинээр байгуулагдах соѐлын төвд номын сангийн үйлчилгээ байгуулахаар төлөвлөөд байна. ХТНСангийн тусламжаар БГД-т 4000 гаруй ном хүлээлгэн өгсөн. 

Тус дүүргийн 16-р хорооны цогцолборт шинээр номын уншлагын танхим нээн ажиллуулахаар тохиролцсон. 

БнД: 

• Д.Нацагдоржийн нэрэмжит дүүргийн төв номын санд “Ядигар” Боловсролын байгууллагаас эрхлэн гаргадаг “Ертөнц” сэтгүүлийн 2010 оны бүх дугаараас 50 

ширхгийг дүүргийн Засаг даргын нөөц сангаас 600000 төгрөг гаргаж, захиалж нийлүүллээ. 

• “Боловсрол” цогцолбор сургуулийн хичээлийн 3 дугаар байр БСШУЯ-ны хөрөнгө оруулалтаар Цахим номын сантай болсон. 

57

• “Ядигар” Боловсролын байгууллагаас “Боловсрол” цогцолбор сургууль, 139-р цэцэрлэгийн хүүхэд багачууд, багш нарт зориулан 365450 төгрөгийн үнэ бүхий номыг 

хүлээлгэн өгөв. 

• Д.Нацагдоржийн нэрэмжит номын сан нь интернэтэд холбогдож номын санд байгаа номын фондыг электрон бүртгэлд бүртгэж , үйл ажиллагаа нь хэвийн явагдаж 

байна 

• СХД, БЗД, ХУД-ийн Номын сангуудыг интернет сүлжээнд холбуулах бэлтгэл ажил, байр танхимын асуудлыг тус газар, Хотын төв номын сантай хамтран 

шийдвэрлэсэн. 

• НД, БнД-йн соѐлын төв дэх уншлагын танхим, номын сан интернет сүлжээнд холбогдсон. 

• БГД-ийн 9, 10, 16, 20 , СБД-ийн 12, 14 дүгээр хороодод номын уншлагын танхим шинээр нээн ажиллуулаад байна. 

73. 2.7.12 Соѐл урлагийн гадаад харилцаа хамтын ажиллагааг өргөжүүлнэ 50 ГХХАХ 

• Ах дүүгийн найрамдалт харилцаат БНСУ-ын нийслэл Сөүл хотоос жил бүр уламжлал болгон зохион явуулдаг “Хай Сөүл” ах дүү хотуудын урлагийн фестивальд 

нийслэлийн Засаг даргын нэгдүгээр орлогч Б.Баатарзориг тэргүүтэй албаны болон урлагийн төлөөлөгчид оролцов. Нийслэлийн “Улаанбаатар” чуулгын уран 

бүтээлчид тус наадамд оролцож үндэсний язгуур урлагаа сурталчилахын зэрэгцээ БНСУ-ын Үндэсний урлагийн их сургуультай урлагийн салбарт хамтран ажиллах 

тохиролцоонд хүрч тус сургууль дээр тоглолт зохион байгуулав. “Хай Сөүл наадмын бэлтгэлийг хангаж нийслэлийн “Улаанбаатар” чуулгыг БНСУ-ын Үндэсний 

урлагийн их сургуультай хамтран ажиллах талаар дэмжлэг үзүүлж ажиллав. 

• АНУ-ын Элчин Сайдын яамтай хамтран “Озоматли” хамтлагийн тоглолтыг Улаанбаатар хотноо амжилттай зохион байгуулав. 

• БНСУ-ын Сөүл хоттой хамтын ажиллагааны хүрээнд Сөүл хотын санхүүжилтээр Улаанбаатар хотод “Сөүлийн соѐл мэдээллийн төв-ийн барилгыг шинээр барих 

талаар тохиролцоонд хүрээд байна. 

• Хөх хотын Соѐлын газрын удирдлагуудтай уулзан харилцаа тогтоож хамтран ажиллах асуудлаар албан ѐсны саналаа тавьсаны дагуу Хөх хотын Соѐл, аялал 

жуулчлалын газрын даргыг Улаанбаатар хотод айлчлах үед нь хүлээн авч уулзан цаашид хамтран ажиллахаар болсон. 

• БНСУ-ын Намъянжу хотын Монгол хотхонд 20 уран бүтээлчийг шалгаруулан ажиллуулж байгаа ба мөн морины чиглэлээр ажиллах 15 хүнийг гэрээ байгуулсны 

үндсэн дээр явуулаад байна. 

• БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ны Эрээн хотын Соѐлын өдрүүдийг 2010 оны 9 дүгээр сарын 21-23 -ны өдрүүдэд ХУД-ийн Соѐлын төвд зохион байгууллаа. 


Нийслэлийн хүн амд үзүүлэх соѐлын үйлчилгээний хүртээмж нэмэгдэж, нийслэлийн иргэдийн нийтийн соѐлын төвшин дээшилнэ. Бүх дүүрэг соѐлын төвтэй 

болж, соѐл урлагийн үйлчилгээг алслагдсан дүүрэг, хороодын иргэдэд хүргэх орчин бүрдэнэ. 

Нийслэлд байгаа түүх соѐлын үл хөдлөх дурсгалын хамгаалалтын бүс нарийвчлагдан тогтоогдож, нийслэлийн газрын бүртгэл мэдээллийн санд 

бүртгэгдсэнээр сурталчилгааны мэдээллийн сан бий болно. 


• Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчийн ивээл дор жил бүрийн хавар уламжлал болгон зохион байгуулдаг Монгол улсын Хөдөлмөрийн 

баатар, Төрийн шагналт ардын жүжигчин Дагвын Лувсаншаравын нэрэмжит “Хүүхдийн найрал дууны шилдэг хамтлаг” шалгаруулах 18 дахь удаагийн 

уралдааны анхан шатны шалгаруулалт 4 дүгээр сарын 12-ноос эхлэн дүүргүүдийн хэмжээнд явагдаж 9 дүүргийн 93 сургуулийн 6500 гаруй сурагчид өрсөлдөж, 

төгсгөлийн шатны шалгаруулалтад 18 сургуулийн 2600 гаруй сурагч, багш нар оролцлоо. Уралдааны төгсгөлийн шатны шалгаруулалтыг 2010 оны 10 

дугаар сарын 14- нд Монголын хүүхдийн ордонд зохион байгуулав. 

• Буянт ухаа, Яармаг, Ногоон зоорийн орчимд шинээр баригдах орон сууцны хорооллуудын зураг төсөлд соѐл чөлөөт цагийн цогцолборыг хамт шийдвэрлүүлэх 

талаар нийслэлийн Барилга, хот байгуулалт, төлөвлөлтийн газарт санал хүргүүлснээр “Нийслэл 2009-2015” хот байгуулалтын төсөлд хамрагдаж байгаа 18 

хорооллын техник эдийн засгийн төлөвлөлтөнд нийт 32020 суудал бүхий соѐлын төв байхаар оруулаад байна. 

58

№ Заалтын 

дугаар 

ГУРАВ. ХОТ БАЙГУУЛАЛТ, ДЭД БҮТЦИЙН ХӨГЖИЛ 


Хэрэгжи 

лтийн 

хувь 

Хариуцах байгууллага 

3.1 ХОТ БАЙГУУЛАЛТ 

Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөг тодотгох ажлын үр дүнг хүлээн авч 

1. 3.1.1 

50 ХХБХ 

хуульчлах, мөн түүнийг чанадлан мөрдүүлэх зохистой бүтцийг бий болгож хэрэгжилтийг хангана. 

• Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөг тодотгох ажлын хэсгийг ЗТБХБ-ын сайд, Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хорооны дарга, 

Нийслэлийн Засаг даргын хамтарсан 286/74/575 дугаар тушаал/захирамжаар байгуулсан ба зургийн даалгаврыг боловсруулж батлуулсан. 

• Тодотгол хийн, ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулах ажлын хэсгээс шаардлагатай судалгаа, төсөл хөтөлбөр, мэдээлэл, материалыг авч хамтран ажиллахаар 16 

байгууллагад хүсэлт гарган, суурь зураг бэлтгэх, мэдээллийн сан бүрдүүлэх, сургалт зохион байгуулах, баримт бичгийн судалгаа хийх зэргээр ажиллаж 

байна. 

• Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөнд тодотгол хийн Улаанбаатар хотын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулах ажлын 

эхлэлийн тайланг нийслэлийн удирдлага болон ЗТБХБЯ-нд хүргүүлэв. 

• “Улаанбаатар хотын ерөнхий төлөвлөгөө, хот байгуулалтын хөгжлийн хөтөлбөр”–т 2030 он хүртэл хэрэгжүүлэхээр тусгагдсан 9,894 сая ам.долларын өртөг 

бүхий 115 төсөл, үүнээс нэн тэргүүний ач холбогдол бүхий 47 төслийг ач холбогдлоор нь эрэмбэлэн хэрэгжүүлж байна. 

• Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх нэн тэргүүнд хэрэгжүүлэх 47 төсөл тодорхойлогдсон ба хотыг хөгжүүлэхэд үндэслэл болохуйц судалгаа, шинжилгээний ажлууд 

хийгдэж байгаа нь Ерөнхий төлөвлөгөөний тодотгол ажлын үндэс суурь нь болж байна. 

2. 3.1.2 “Нийслэлийн газар зохион байгуулалтын ерөнхий төлөвлөгөө”-г тодотгоно 50 НГА 

• “Нийслэлийн газар зохион байгуулалтын ерөнхий төлөвлөгөө”-г тодотгох хөрөнгийн эх үүсвэрийг шийдвэрлэсэн. Хот байгуулалтын тухай хуулийн дагуу хотын 

нутаг дэвсгэрийг 7 бүсэд хуваан газар ашиглалтын горимыг мөрдүүлэх үйл ажиллагааг НИТХ-ын 2010 оны 5/38 дугаар тогтоолоор баталгаажуулан 

нийслэлийн 2009 оны төсвийн орлогын давалтаар санхүүжүүлэхийг зөвшөөрсний дагуу нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 500 дугаар захирамжаар 

байгуулагдсан үнэлгээний хороо ажиллаж, гүйцэтгэгчээр “Ланрес” ХХК-ийг шалгаруулан гэрээ байгуулж ажлыг эхлүүлсэн. 

• Гүйцэтгэлийн талаархи анхны тайлангаа НГА-ны даргын дэргэдэх зөвлөлийн хурлаар хэлэлцүүлсэн. Мөн Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх 

ерөнхий төлөвлөгөөний тодотголтой уялдуулах зорилгоор “Ланрес” ХХК болон НГА, НБХБТГ, НЗТХ-ийн хамтарсан уулзалт, ярилцлага хийсэн бөгөөд 

төлөвлөгөөний дагуу ажил хийгдэж байна. 

• Нийслэлийн агаар, ургамал, амьтан, байгалийн бусад баялагийн ашиглалт, хамгаалалтанд үнэлгээ хийж барилгажуулах болон хамгаалах, тодорхой 

нөхцөлтэйгээр эзэмшиж ашиглах нутаг дэвсгэрийн “Бүсчлэлийн тогтолцоо” бүрдэх бэлтгэл ажил эхэлсэн. 

Хот төлөвлөлт, барилгажилт, газар олголттой холбогдсон үйл ажиллагааг шинэчлэн зохион байгуулж, 

3. 3.1.3 

70 ХХБХ 

нээлттэй, шудрага зарчмаар шийдвэрлэх нөхцлийг бүрдүүлж, газрын маргааныг таслан зогсооно 

• Барилгын тухай хуулийн 7.2.3 дахь заалтыг хэрэгжүүлэн барилга барих зөвшөөрөл олгохоос барилга угсралтын ажил эхлэх хүртэлх үйл ажиллагааг нэг 

цэгийн үйлчилгээнд оруулах санал боловсруулж Мэргэжлийн зөвлөлийн дүрмийн төсөлд тусгасан. Уг дүрэм нь хот төлөвлөлт, хот байгуулалт, газар зохион 

байгуулалтын бодлогын хэрэгжилтийг сайжруулах, барилга байгууламжийн байршилд инженерийн хангамж, эрүүл ахуй, галын аюулгүй байдал, байгаль 

орчны болон гамшгийн асуудлаар мэргэжлийн дүгнэлт, техникийн нэгдсэн шийдэл гаргах зорилгоор боловсруулагдсан. 

• БНСУ-ын буцалтгүй тусламжаар Улаанбаатар хотын барилгажсан 10000 га талбайд агаарын нислэгээр байр зүйн зурагт тодотгол хийхээр КОИКА 

Солонгосын хамтын ажиллагааны байгууллагатай хамтран ажиллаж байна. 

• Байгууллага, иргэдийн хэрэгцээнд зориулж инженерийн шугам сүлжээний 64 зураг, сэдэвчилсэн 25 зураг хэвлэж үйлчлэн, шинээр барилга барьсан 68 аж 

ахуйн нэгж болон иргэдэд мэдээллийн санд бүртгэгдсэн талаар акт үйлдэж өгсөн ба ХУД-ийн 13-н хорооны заагийн байрлалыг тодорхойлон, газар дээр нь 

явж 10-н эргэлтийн цэг тэмдэгтийг байрлуулсан. 

• Замын байгууламжийн болон тохижилтын ажилд зориулж 3-р эмнэлэгийн урд талын авто замын өндөржилтийн зураг, Сүхбаатарын талбайн байр зүйн 

дэвсгэр зураглалыг хийсэн. 

59

• 4 барилгын өндөржилтийг хийж, картограмм, зам талбайн хучилтын тооцоог гарган барилга байгууламж, эдлэн газрын хил хязгаарын тэг тэнхлэгийг 5 газарт 

байгуулж акт үйлдэн хүлээлгэн өгөв. 

• Нийслэлийн орон зайн мэдээллийн дэд бүтэц байгуулагдах нөхцөл бүрдэж эхэлсэн. 

Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх газар зохион байгуулалтын болон хот байгуулалтын 

төлөвлөгөөтэй уялдуулан хот орчмын бүс, хотын захын нутаг дэвсгэрийг хөгжүүлэхэд шаардагдах дэд 

бүтцийн хангамжийн хөрөнгө оруулалтыг шийдвэрлэх замаар хотын төвийн газар ашиглалт, үйлчилгээний 

нягтралыг сааруулна. Үүнд: 

‣ Хотын өсөлтийн менежментийг тодорхой болгох, хотыг дотогш нь нягтруулах, тэлэлтийг баруун тийш 

нь чиглүүлэх, гэр хорооллыг хязгаарлах бодлого баримталж, хот байгуулалт-газар зохион байгуулалт, 

төлөвлөлт-хэрэгжилтийн тогтолцоог төгөлдөршүүлнэ. 

‣ Хот орчмын газрыг аж үйлдвэрийн, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийн, хүнсний нөөцийн зэрэг тодорхой 

чиг үүрэг бүхий бүсүүд болгон хөгжүүлнэ. 

‣ Хотын захын дүүргүүдэд хүнсний ногоо, малын тэжээл тариалах болон үйлдвэрлэл үйлчилгээний 

шинэ барилга байгууламж барих зориулалтаар олгосон газрын төлбөрийг 4 жилийн хугацаанд 

чөлөөлөх асуудлыг боловсруулж, Засгийн газарт оруулна. 

4. 3.1.4 ‣ Онцгой объектууд /нефть бүтээгдэхүүн, шатдаг хий боловсруулах үйлдвэр, агуулах/-ыг хотоос гаргах 

НБХБТГ 

70 

асуудлыг боловсруулан шийдвэрлэж аюулгүй орчныг бүрдүүлнэ. 

‣ Хотын нөөц талбай болох Аргалант, Мөрөнгийн даваа, Сонсголонгийн болон Налайхын авто замын 

дагуу, Налайх-Багахангайн замын тойруу орчим зам дагасан хөгжлийг тэтгэсэн орон сууцны 

хороолол, хотхон байгуулах төлөвлөлтийг боловсруулан баталгаажуулна. 

‣ Улсын чанартай томоохон объектууд, улс, нийслэлийн чанартай авто замын дагуух газрын хөгжилд 

түлхүү анхаарч хамгаалалтанд авах санал боловсруулан шийдвэрлүүлж, стратегийн ач холбогдол 

бүхий томоохон хотхон, суурин байгуулах төсөл боловсруулан гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах 

нөхцлийг бүрдүүлнэ. 

‣ Бүх төрлийн ачаа ачих, буулгах, хадгалах ажиллагааг хотын төвөөс гадагшлуулж, “Ачаа тээврийн 

төрөлжсөн терминаль”-ийг хотын зүүн хэсэгт байршуулна. 

‣ Хүнд даацын машин механизмын зогсоолыг хотоос гадагшлуулж, ачаа тээврийн замын маршрутыг 

тогтоож мөрдүүлнэ. 

“Хотын шинэ төвийн ерөнхий төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх төсөл”–ийг боловсруулж дууссан. Буянт-Ухаа орон сууцны хорооллын ерөнхий төлөвлөгөөний 

хэрэгжүүлэх төслийг боловсруулах шатанд байна. 

Гавьжийн шанд, Өлзийт хорооллын ХЕТ-ний дагуу автозамын хамгаалалтын зурвасыг тогтоох судалгааны ажлын бэлтгэлийг ханган шинээр барих автозамын 

зураг төсөл эцсийн байдлаар шийдвэрлэгдэн батлагдсанаар трассыг тэмдэгжүүлэх мэдээллийн санд оруулах ажил хийгдсэн. Автозамын нөхцөл, зорчигч 

урсгалын хэмжээг судлан үзэж 2009–2010 онд “Өлзийт–БММЗ” чиглэлийг Драмын театр хүртэл 3,9км, Өлзийтийн эцсийн буудлыг доод Өлзийт хүртэл 2,0 км 

сунган нийтийн тээврийн үйлчилгээг иргэдэд ойртуулсан. Хан-Уул дүүргийн 14-р хорооны иргэдээс удаа дараа ирүүлсэн хүсэлтийг шийдвэрлэн энэ чиглэл дэх 

нийтийн тээврийн үйлчилгээг төрийн өмчит “Автобус-1” НӨҮГ эрхэлж, “Өлзийт–БММЗ” чиглэлд шинэ автобусаар өдөр тутам үйлчилж байна. 

1. Хотын өсөлтийн менежментийг тодорхой болгох, хотыг дотогш нь нягтруулах, тэлэлтийг баруун тийш нь чиглүүлэх, гэр хорооллыг хязгаарлах бодлого 

баримталж, хот байгуулалт, газар зохион байгуулалт, төлөвлөлт-хэрэгжилтийн тогтолцоог төгөлдөршүүлнэ. 

“Улаанбаатар хотын гэр хорооллыг барилгажуулах хөтөлбөр”-ийн 2-р үе шатанд хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны “Хөрөнгө 

оруулалтын ажлыг зохион байгуулах тухай” 565 дугаар захирамжаар Дэнжийн 1000 хорооллын инженерийн шугам сүлжээний зураг төсөл боловсруулах 

ажлын хөрөнгө, гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах үнэлгээний хороо байгуулагдан ажиллаж гүйцэтгэгчээр “Хангайн нар” ХХК-ыг шалгаруулж ажлыг эхлүүллээ. 

РТХЭГ орчмын болон Дэнжийн 1000-ын ХЕТ-г хэрэгжүүлэх чиглэлээр түр оршин суух орон сууцны барилга барихаар шийдвэрлэсэн бөгөөд үүнд зориулсан 

дэд бүтцийн ажил хийгдэж байна. 

2. Хот орчмын газрыг аж үйлдвэрийн, хөдөө аж ахуйн, үйлдвэрлэлийн, хүнсний нөөцийн зэрэг тодорхой чиг үүрэг бүхий бүсүүд болгон хөгжүүлнэ. 

60

ХАА-н зориулалтаар эзэмшүүлэх газрын байршлыг шийдэн иргэдэд хуваарилж байна. 

Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 393 дугаар захирамжаар хөдөө аж ахуйн сургалт үйлдвэрлэлийн төв болох “Нийслэлийн төв Агропарк” байгуулах 

зориулалтаар ХУД-ийн 13-р хорооны нутаг дэвсгэрт 8 га газар эзэмших болон СХД-ийн 21-р хорооны нутаг дэвсгэр, төмөр замын 361-р гарамын орчимд 

хөдөө аж ахуйн агуулах, төмс хүнсний ногооны механикжсан зоорийн зориулалтаар газар эзэмших асуудлыг шийдвэрлэсэн. 

3. Хотын захын дүүргүүдэд хүнсний ногоо, малын тэжээл тариалах болон үйлдвэрлэл үйлчилгээний шинэ барилга байгууламж барих зориулалтаар олгосон 

газрын төлбөрийг 4 жилийн хугацаанд чөлөөлөх асуудлыг боловсруулж, Засгийн газарт оруулна. 

НИТХ-ын 2010 оны 5/39 дүгээр тогтоолоор нийслэлийн газрын үнэлгээний бүсчлэлийг шинэчлэн тогтоов. Газрын төлбөрийг хөнгөлөх, чөлөөлөх асуудлаар 

цаашид санал боловсруулах, эдийн засгийн үр өгөөжийг судлах судалгааны ажил хийгдэж байна. 

4. Онцгой объектууд /нефть бүтээгдэхүүн, шатдаг хий боловсруулах үйлдвэр, агуулах/-ыг хотоос гаргах төсөл боловсруулан хэрэгжүүлж эхэлнэ. 

Арьс шир, ноос ноолуур боловсруулах анхан шатны үйлдвэрүүдийг хотоос гаргах ажлын хүрээнд Эмээлт орчимд шинэ суурьшлын бүсийн газрыг сонгон 

Мэргэжлийн комиссын хурлаар оруулах бэлтгэл ажил хийгдэж байна. Цэвэрлэх байгууламжийн ТЭЗҮ боловсруулах тендерт ялсан төслийн баг ажиллаж 

байна. 

5. Хотын нөөц талбай болох Аргалант, Сонсголонгийн болон Налайхын авто замын дагуу, Налайх-Багахангайн замын тойруу орчим зам дагасан хөгжлийг 

тэтгэсэн орон сууцны хороолол, хотхон байгуулах төлөвлөлтийг боловсруулан баталгаажуулна. 

Сонсголонгийн авто замын дагуу баригдаж буй “Эко хотхон”-ны хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөөг ХБНГУ-ын Техник хамтын ажиллагааны нийгэмлэг /GTZ/ 

эрчим хүчний хэмнэлттэй орон сууц барих зорилгоор төлөвлөн 72.5 га талбайд боловсруулсан ба Хотын хөгжлийн бодлогын зөвлөлөөр хэлэлцүүлэн 

дэмжигдээд байна. 

Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 565 дугаар захирамжаар Аргалант болон Налайхын авто замын дагуу, Налайх-Багахангайн замын тойруу орчим зам 

дагасан хөгжлийг тэтгэсэн орон сууцны хороолол, хотхон байгуулах ТЭЗҮ боловсруулах ажилд 35 сая төгрөг батлагдан гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулан 

зураг төслийг гүйцэтгэж байна. 

6. Улсын чанартай томоохон объектууд, улс, нийслэлийн чанартай авто замын дагуух газрын хөгжилд түлхүү анхаарч хамгаалалтанд авах санал боловсруулан 

шийдвэрлүүлж, стратегийн ач холбогдол бүхий томоохон хотхон, суурин байгуулах төсөл боловсруулан гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах нөхцлийг 

бүрдүүлнэ. 

СХД-ийн нутаг дэвсгэрт төмөр замын 361, 369 гарамуудад дүүргийн Засаг даргын захирамжаар иргэдэд газрыг эзэмшүүлэх, өмчлүүлэх ажил хийгдсэн. 

Нийслэлийн 2010 оны газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөнд СХД-ийн хэмжээнд төмөр замын 324, 335, 347 дугаар гарамуудад иргэдэд шинээр газар 

эзэмшүүлж, өмчлүүлэхээр туссан ба уг байршлуудад хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулах бэлтгэл ажил хангагдаж байна. 

Нийслэлийг аймгийн төвүүдтэй холбосон төв замын дагуу шинээр суурьшлын бүс бий болгох газрын судалгааны ажлыг эхлүүлээд байгаа ба алслагдсан 

дүүргүүдийн нутаг дэвсгэрийг нийслэлийн нутаг дэвсгэрээс салгахгүйгээр хилийн цэсэд өөрчлөлт оруулах санал бэлтгэх ажлын хэсэг байгуулагдан ажиллаж 

байна. 

7. Бүх төрлийн ачаа ачих, буулгах, хадгалах ажиллагааг хотын төвөөс гадагшлуулж, “Ачаа тээврийн төрөлжсөн терминаль”-ийг хотын зүүн хэсэгт байршуулна. 

Хотын зүүн хэсэгт ачаа тээврийн терминаль байгуулахтай холбогдуулан санал ирүүлсний дагуу нийслэлийн Засаг даргын 2008 оны 512 дугаар захирамжаар 

“Туушин” компанид Баянзүрх дүүргийн 11 дүгээр хорооны нутагт Хонхорын станцын зүүн талд 130.0 га газар олгогдсон. Тус компани нь олгогдсон газрын хил 

хязгаарын хүрээнд зон татах ажлыг бүрэн дуусган, байгаль орчны үнэлгээ хийлгэн батлуулж, улмаар "Ачаа тээврийн төрөлжсөн терминаль”-ийн зураг 

төслийг боловсруулсан. ТЭЗҮ-ийг Германы олон улсын Зөвлөх компаниар гүйцэтгүүлж, 2011 оноос ажлыг эхлүүлэхээр төлөвлөөд байна. 

8. Хүнд даацын машин механизмын зогсоолыг хотоос гадагшлуулж, ачаа тээврийн замын маршрутыг тогтоож мөрдүүлнэ. 

“Туушин” ХХК-ийн Налайхад байгуулах “Ачаа тээврийн төрөлжсөн терминаль”-ийн ТЭЗҮ-г боловсруулж дуусган, эцэслэгдсэний дараа ачаа тээврийн замын 

маршрутыг боловсруулж хэрэгжүүлнэ. 

Хот орчмын бүсийн нутаг дэвсгэрийн газар ашиглалт сайжирч 8000 гаруй тн төмс, хүнсний ногоо хураан авч, газар тариалангийн салбарт 330 ажлын байрыг 

шинээр бий болгосон. Алслагдсан суурин, шинэ хорооллын дэд бүтцийн асуудал шийдвэрлэгдсэн. Өлзийт хорооллын 2810 иргэнд хүрэх нийтийн тээврийн 

үйлчилгээний чанар хүртээмж сайжирч, тав тухтай, аюулгүй зорчих нөхцөл хангагдсан. 

650.5 га талбайд төмс, 276.1 га талбайд хүнсний ногоо тариалж 5388,9 тн төмс, 2678,2 тн хүнсний ногоо хураан авсан байна. Урт болон богино хугацааны 

сургалтаар 2392 хүнд хөдөө аж ахуйн чиглэлээр мэргэжил эзэмшүүлсэн. 

5. 3.1.5 Улаанбаатар хотын гэр хорооллыг орон сууцны хороолол болгон хөгжүүлэх хөтөлбөрийн I үе шатны ажлыг 70 ХХБХ 

61

хэрэгжүүлнэ. 

• Орон сууцны 7, 14, МҮОНТР-ийн орчны хорооллын ХЕТ-г хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд дээрхи хорооллуудын инженерийн шугам сүлжээ барих гүйцэтгэгчийг 

ЗТБХБЯ-аас сонгон шалгаруулаад байна. 

• Гэр хорооллыг барилгажуулах хөтөлбөрийн эхний үе шатанд хэрэгжүүлэхээр тусгагдсан хорооллуудад дэд бүтцийг бий болгох ажлыг үргэлжлүүлж “Шинэ 

бүтээн байгуулалт” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө гарсан. 

• ЗТБХБЯ-аас хариуцан дээрх хорооллуудын инженерийн шугам сүлжээг барьж байгуулах гүйцэтгэгчийн олон улсын тендерийг зарлан дүгнэсэн боловч 40 000 

сая ам.доллараас давсан үнийн санал ирж, тендер хүчингүй болсноор дахин тендер зарлаж 2010 оны 9-р сарын 13-нд “Бээжин констракшн” ХХК сонгогдож, 

гэрээний дагуу шугам сүлжээний барилга угсралтын ажил 2011 оноос хийгдэж эхлэнэ. Дээрх хорооллуудад газар өмчлөгч, эзэмшигч иргэн, аж ауйн нэгжийн 

хөрөнгө оруулалтаар 1200 гаруй айлын орон сууцны барилгын угсралтын ажил үргэлжлэн хийгдэж байна. Үүнээс гадна инженерийн шугам сүлжээний болон 

авто замын трасст орж буй 854 нэгж талбарыг чөлөөлөх, нөхөн олговорт шаардагдах санхүүжилтийн эх үүсвэрийг шийдвэрлүүлэхээр 2011 оны улс, 

нийслэлийн төсөв, “Шинэ бүтээн байгуулалт” дунд хугацааны зорилтот хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөөнд тусгуулсан. ЗТБХБЯ-ны 

сайдын тушаалаар дээрх хорооллуудын инженерийн шугам сүлжээ болон орон сууц, сургалт үйлдвэрлэлийн барилга байгууламжийг барих төслийн нэгжийг 

байгуулан ажиллаж байна. 

• “Шинэ бүтээн байгуулалт” дунд хугацааны зорилтот хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөөний төсөлд хорооллыг барьж байгуулах болон 

газар чөлөөлөх нөхөн олговортой холбоотой арга хэмжээнүүдийг тусгуулахаар санал өгсөн. 

Орон сууцны хорооллуудын барилгажих талбайд бусдын өмчлөл, эзэмшил ашиглалтанд байгаа газрыг орон 

6. 3.1.6 сууцаар солих буюу тусгай хэрэгцээнд авах, худалдан авах, зориулалтыг өөрчлөхтэй холбогдсон эрх зүйн 50 НГА 

баримт бичиг журам, аргачлалыг тодорхой болгож хуульчлах ажлыг зохион байгуулна 

• “Хотыг дахин хөгжүүлэх тухай” хуулийн төсөл боловсруулах ажлын хэсэг нэгдсэн болон хэсэгчилсэн хуралдааныг хийж санал солилцож байна. 

• Гэр хорооллын барилгажилтын хүрээнд айл өрхийг шилжүүлэн түр суурьшуулах зорилгоор нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 63 дугаар захирамжаар СБДийн 

11-р хорооны нутаг дэвсгэрт нийслэлийн Өмчийн харилцааны газрын аж ахуйн хашаанд байршлыг тогтоон “300 айлын орон сууц”-ны барилгын барилга 

барих зөвшөөрлийг олгосон. НБХБТГ-аас түр оршин суух орон сууцны барилгын ажлын зураг, гадна шугам сүлжээний зургийг хийж дуусган холбогдох 

зөвшөөрлүүдийг авч, улсын экспертизээр хянуулж баталгаажуулан, холбогдох бичиг баримтуудын хамт НХОГ-т хүлээлгэн өгсөн бөгөөд үнэлгээний хороо 

байгуулагдан, тендер зарлан, гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулж, барилга угсралтын ажил эхлээд байна. МУ–ын Ерөнхий сайд С. Батболдын өгсөн үүрэг 

даалгаварын дагуу дүүрэг бүрт түр суурьшуулах орон сууц барих бэлтгэл ажлыг хангуулахтай холбогдуулан БГД-ийн 1, 20-р хороонд 300, 150, ЧД-ийн 10-р 

хороонд 300 , СБД-ийн 11–р хороонд 300 , СХД-ийн 5-р хороонд 150, БЗД-ийн 16-р хороонд 300 айлын, нийт 1500 айлыг түр суурьшуулах сууц барихаар 

төлөвлөн НЗД-ын захирамжаар 4 байршилд түр суурьшуулах орон сууцны барилга барих шийдвэр гарсан. Энэ бүтээн байгуулалтад 53,116,5 сая төг–ийн 

хөрөнгө оруулалт шаардагдах тооцоо хийгдсэн бөгөөд эхний ээлжинд холболтын зураг төсөл боловсруулах, хөрөнгийн асуудлыг шийдвэрлүүлэхээр 2011 

оны төсөвт тусгуулах санал оруулаад байна. 

• Япон улсын хот төлөвлөлт, газар зохион байгуулалтын зөвлөхтэй хамтран газар шинэчилэн зохион байгуулах дахин төлөвлөх ажлын зорилго, тогтолцоо, 

санхүүгийн бүтэц, хэрэгжүүлэх арга замын талаар сургалт, семинар зохион байгуулж НГА, НБОГ, БХБТГазрын мэргэжилтнүүд, хороо, хэсгийн байцаагч нарыг 


• Хямд өртөгтэй орон сууцны “Өгөөмөр” хороолол байгуулах талаар НБХБТГ Гонконгийн “Chuang group”-тэй хэлэлцэж, хамтран ажиллах Санамж бичиг үйлдэж, 

2010 оны 5-р сарын 22-ны өдөр Талуудын төлөөлөл гарын үсэг зуран баталгаажуулсан. 

• “Өгөөмөр” хорооллыг барихаар төлөвлөж буй орон сууцны барилгуудын болон ”Яармаг”, “Буянт-Ухаа” орчмын орон сууцны хорооллыг инженерийн дэд 

бүтцээр хэрхэн хангах талаар урьдчилсан байдлаар судалгаа хийгдээд байна. Тус хорооллыг концессийн хуулийн хүрээнд хэрэгжүүлэх ажлын жагсаалтанд 

оруулах саналтай бөгөөд “Шинэ бүтээн байгуулалт” дунд хугацааны зорилтоот хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх ажлын төлөвлөгөөнд тусгагдсан. 

Газар хөдлөлтийн арга хэмжээ тусгагдаагүй болон “Хүн амьдрах шаардлага хангахгүй” нийтийн орон сууцны 

7. 3.1.7 талаар цаашид баримтлах бодлогын санал боловсруулан, шийдвэрлүүлж, хэрэгжилтийг иргэдийн 50 ЗАА ИБХ 

оролцоотойгоор зохион байгуулна 

• НЗД-ын 2010 оны 565 дугаар захирамжаар “Улаанбаатар хотын газар хөдлөлтийн 1:25 000 масштабтай зургийг 1:10000-ны маcштабтай болгох бичил 

мужлалын шинэчлэгдсэн зураг”-ийг боловсруулах ажлын хэсэг байгуулсан ба хөрөнгийн эх үүсвэрийг 2010 төсвийн тодотголд оруулан, 50.0 сая төгрөгийн 

санхүүжилтийг шийдвэрлэсэн. Зургийн даалгавар бэлэн болж, ШУА, ООГСТөвөөр дээрх ажлыг хийлгэх гэрээнд гарын үсэг зурж, ажил эхлээд байна. 

62

• Газар хөдлөлтөд нурах аюултай, хүн амьдрах шаардлага хангахгүй барилгыг буулгах ба дахин барилгажуулах төслийг иргэдийн оролцоотойгоор 

шийдвэрлэх ажлын хүрээнд БЗД-ийн 6-р хорооны нутаг дэвсгэрт байршилтай цэргийн 44 айлын орон сууцны “Хөгжил” СӨХ , оршин суугчид байраа 1ам метр 

талбайг 900.0 мянган төгрөгөөр тооцож “Чингис хаан” корпорацитай хэлцэл хийн худалдах шийдвэр гарсан. Уг барилгыг нураан дахин барих ажил эхэллээ. 

• ХУД-ийн XIX-р хорооллын хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу Нэхмэлийн шарын 27 хуучин барилгыг шинэчлэн барилгажуулах барилгажилтын төсөл 

боловсруулж ДТГ, СӨХ, оршин суугчидтай уулзалт зохион байгуулж зөвшилцсөн. 

• Улаанбаатар хот орчимд бий болоод байгаа газар хөдлөлтийн болзошгүй аюулаас урьдчилан сэргийлэх төлөвлөлтүүд хийгдсэн. 

• Бусад барилгуудын хувьд газар хөдлөлтийн эрсдлийг багаж, тоног төхөөрөмжийн тусламжтайгаар үнэлж, гэрчилгээжүүлэх ба үүнтэй холбоотойгоор барилгыг 

үл эвдэх аргаар үнэлэх 6 төрлийн багаж тоног төхөөрөмжийг хүлээн авсан. Багаж, тоног төхөөрөмжүүдийг ашиглах, үйл ажиллагааг явуулах эрх зүйн орчин 

бүрдүүлэх зорилгоор “Барилга байгууламжийн хийц бүтээц, даацын чанар, бат бэх, тогтворын байдал, найдвартай үйл ажиллагаанд үнэлгээ өгч, техникийн 

дүгнэлт гаргах ажлын жишиг үнэ”, “Хүн амьдрахыг хориглосон орон сууцыг орон сууцны сангаас хасах, хөрөнгө оруулагчийн хөрөнгөөр сууц өмчлөгчдийн 

орон сууцны асуудлыг шийдвэрлэх түр журам”, “Барилга, байгууламжийн газар хөдлөлтөнд тэсвэрлэх чадварыг үнэлэх журам”-уудыг НЗД-ын зөвлөлийн 

хуралд оруулахаар холбогдох яам, харъяа байгууллагуудаас санал авсан. “Барилга байгууламжийн хийц бүтээц, даацын чанар, бат бэх, тогтворын байдал, 

найдвартай үйл ажиллагаанд үнэлгээ өгч, техникийн дүгнэлт гаргах ажлын жишиг үнэ” журмыг 2008 онд батлагдсан Барилгын тухай хуулийн 6 дугаар зүйлд 

зааснаар ЗТБХБЯ-д дүрэм, журам, стандарт батлах, мөрдүүлэх журмын дагуу батлуулахаар болсон. 

• “Орон сууцны тухай” хуулийн нэмэлт өөрчлөлт нь 2010 оны 12-р сард УИХ-аар хэлэлцэгдэх ба 11-р сард Эдийн засгийн байнгын хороогоор удаа дараа 

хэлэлцэгдсэн болно. Уг хуулийн төсөлд “Хүн амьдрахыг хориглосон нийтийн зориулалттай орон сууц”-ны талаархи бүлэг заалт орж байгаа юм. 

Нийтийн орон сууц барина. Бага, дунд орлоготой өрхүүдийг орон сууцжуулахад санхүүгийн дэмжлэг 

8. 3.1.8 

50 ОССК 

үзүүлэхийг хандивлагч орнууд, олон улсын банк санхүүгийн байгууллагад тавина. 

• 2010 оны төсвийн тодотголд 2011 онд хэрэгжүүлэх төсөл арга хэмжээний зураг төсөв, ТЭЗҮ боловсруулах 1,205.6 сая төгрөг батлагдсан ба нэн тэргүүний 

шаардлагатай зураг төсвөөр ангилан нэгтгээд байна. 

• Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны "Хөрөнгө оруулалтын ажлыг зохион байгуулах тухай" 565 дугаар захирамжаар нийслэлийн төсвийн хөрөнгөөр 2010 онд 

санхүүжих, 2011 онд хэрэгжүүлэх авто зам, гүүрийн зураг төсвийн 8 ажил, инженерийн шугам сүлжээний зураг төсвийн 8 ажил, үерийн далан суваг, борооны 

ус зайлуулах шугамын зураг төсвийн 8 ажил, хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөөний зураг төсвийн 8 ажил, бусад барилга байгууламжийн зураг төсвийн 6 ажил, 

нийт 38 төсөл арга хэмжээний зураг төсөв, ТЭЗҮ боловсруулах ажил тусгагдсан. 

• 2010 онд барилга байгууламжийг байнгын ашиглалтанд хүлээн авах улсын комисс төвийн 6 дүүргийн 5384 айлын орон сууцны барилгыг хүлээн авлаа. Мөн 

хотын 1 дүгээр бүсэд аж ахуйн хашаа, агуулахын зориулалтаар газар ашиглаж байгаа иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагаас ирүүлсэн хүсэлтийг Мэргэжлийн 

комиссын хурлаар хэлэлцүүлж, нийт 195 айлын орон сууц, үйлчилгээ, конторын барилга барих зөвшөөрлийг нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар 

шийдвэрлүүлсэн. 

• Бага, дунд орлоготой иргэдийг орон сууцжуулах төсөл боловсруулж дууссан. Уг төслөөр Монгол улсын орон сууцны бодлогод үндэслэн урт хугацааны 

хөнгөлөлттэй зээлээр иргэдийг хэрхэн орон сууцжуулах талаар хийгдсэн судалгааг дүгнэн боловсруулсан ба холбогдох газруудаас санал авах шатанд ажил 

явагдаж байна. 

• Улаанбаатар хотын орон сууцны фонд 5384 айлын орон сууцаар нэмэгдсэн ба бага, дунд орлоготой иргэдийг орон сууцаар хангах төсөл боловсрогдсон. 

Өндөр настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй болон гачигдалтай иргэд, төрийн албан хаагчдыг хөнгөлөлттэй 

9. 3.1.9 

70 ЗАА ИБХ 

нөхцлөөр орон сууцаар хангах арга хэмжээ авна 

• Засгийн газрын “40 000 орон сууц хөтөлбөр”-ийн хүрээнд Засгийн газрын үнэт цаасны хөрөнгөөр Улаанбаатар хотод 281 айлын орон сууцыг барьж байгаагаас 

өнөөдрийн байдлаар ХУД-ийн 10-р хорооны нутаг дэвсгэрт 189 айлын 3 орон сууцыг ашиглалтанд оруулж, 104 иргэнд жилийн 11%-ийн хүүтэй, 9 жилийн 

хугацаатай зээлийг арилжааны банкаар дамжуулан олгосон. “4000 орон сууц” төслөөр төрийн 34 албан хаагчид жилийн 8%-ийн хүүтэй, 20 жилийн 

хугацаатай зээлийг ОССК-иас олгосон байна. 

• УИХ-ын 2009 оны 77 дугаар тогтоолоор Засгийн газрын 160,0 тэрбум төгрөгийн бондын хөрөнгийн эх үүсвэрээр төрийн албан хаагчдад орон сууцны зээл 

олгохоор шийдвэрлэсэн. Засгийн газрын 2009 оны 321, 368 дугаар тогтоол, “Төрийн албан хаагчдын орон сууцны зээлийн журам”-ын дагуу 2010 онд Засгийн 

газрын бондын 80.0 тэрбум төгрөгийн эх үүсвэрийг шийдвэрлүүлэн 53 төсвийн ерөнхийлөн захирагчаас 4200 орон сууцны зээлийн эрхийн дагуу 2394 төрийн 

албан хаагчийн материалыг албан ѐсоор судлаад байна. 

• Азийн хөгжлийн банкны орон сууцны санхүүжилтийн зээлийг үргэлжлүүлэн, түүний эргэн төлөлтийг ханган ажиллаж байна. 

63

Дэд бүтэц, хот байгуулалтад төрийн болон хувийн хэвшлийн байгууллагуудын хамтын ажиллагааг 

10. 3.1.10 сайжруулах, хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтаар барих, тодорхой хугацаанд ашиглуулах, ажиллуулсаны 50 НБХБТГ 

дараа төрд шилжүүлэн өгөх эрх зүйн орчинг бий болгоход холбогдох байгууллагуудтай хамтран ажиллана 

• НӨХГ-ын даргын 2010 оны 30 тоот тушаалаар “Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн концессийн баг” байгуулагдан ажиллаж байна. Нийслэлийн хэмжээнд нэн 

тэргүүнд хөрөнгийн эх үүсвэрийг шийдүүлэх шаардлагатай концессийн зүйлийн жагсаалтыг гаргаж, холбогдох байгууллагуудаас санал авч тусгасан. 

Нийслэлийн Засаг даргын хурлаар хэлэлцүүлсэн ба НИТХТ-ийн хуралд өргөн барихад бэлэн болоод байна. 

• Нийслэлийн хэмжээнд хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтаар баригдсан инженерийн шугам сүлжээ, эх үүсвэрийн барилгын судалгааг гаргасан. Хувийн 

хэвшлийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдсэн болон эзэн харъяалалгүй 8,6 тэрбум төгрөгийн үнэ бүхий шугам сүлжээг нийслэлийн өмчид бүртгэв. Цаашид 22 аж 

ахуйн нэгжийн орон сууцны 1,3 тэрбум төгрөгийн өртөг бүхий шугам сүлжээг нийслэлийн өмчид бүртгэх тухай асуудлыг НИТХ-д өргөн бариад байна. 

• Нийслэлийн хэмжээнд нэн тэргүүнд хөрөнгийн эх үүсвэр шаардлагатай концессийн зүйлийн жагсаалт боловсрогдсоноор хотын инженерийн хангамж сайжрах 

үндсэн нөхцөл тавигдсан. 

Нийтийн эзэмшлийн зам талбай, автомашины болон явган хүний зам, замын хөдөлгөөнд саад учруулсан, 

хотын өнгө үзэмжид сөрөг нөлөө үзүүлэхүйц хашаа, түргэн үйлчилгээний цэг, павильон, автозасварын 

11. 3.1.11 зориулалт бүхий вагончик, тос тосолгооны материалын үйлчилгээний цэгүүд, реклам мэдээллийн 50 НГА 

байгууламжуудыг журамлаж, хотын өнгө үзэмж, гэрэлтүүлгийг сайжруулна. Гадна реклам мэдээллийн 

байгууламжийн талаар стандарт бий болгоно 

• Сэлбэ голын баруун эргийн дагуух гудамж, Эрчим хүчний гудамж, Ажилчны гудамжийг Наадамчдын замтай холбох гудамжнуудын улаан шугамыг холбогдох 

хууль дүрмийн дагуу тогтоож зураглалд оруулах ажил хийгдэж авто замын ажил дууссан. СБД, ЧД-ийн нутаг дэвсгэр дэх Зуслангийн 27 амны хэсэгчилсэн 

ерөнхий төлөвлөгөөг боловсруулах ажлын хүрээнд зуслангийн чиглэлийн гудамжны улаан шугамыг авто замын тэнхлэгээс 2 тийш 15 м байхаар тооцож, Өнөр 

хорооллын арын гудамжны улаан шугамыг зураг төслийн Барилга корпорациас боловсруулсан “Өнөр 2” хорооллын ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу авто замын 

тэнхлэгээс 2 тийш 15 м, нийт улаан шугам 30 м байхаар тус тус тооцож төлөвлөсөн. Замын улаан шугамд орсон газар эзэмшигч, ашиглагчдын судалгааг 

гаргасан. 

• Сэлбэ голын баруун эргийн дагуух гудамжны газар чөлөөлөх ажил бүрэн хийгдэж авто замын ажил дуссан. Бусад замын ажил зураг төслийн шатандаа явж 

байна. 

• Дулааны төв шугам болон хамгаалалтын зурвас, цэвэр бохир усны шугам дээр болон хамгаалалтын зурвас дээр газар эзэмшиж байгаа иргэн, аж ахуйн нэгж, 

байгууллагын судалгааг гаргаж нэгтгэлээ. Мөн үерт өртөж болзошгүй айл өрхүүдийн судалгааг гаргасан. Судалгаанд хамрагдсан нийт 3473 өрхөөс 

өнөөдрийн байдлаар 65 өрхийг нүүлгэн шилжүүлээд байна. Дээрхи аюултай бүсэд суурьшиж буй иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад шаардах хуудас болон 

мэдэгдэл тарааж, мөн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслэлээр удаа дараа сэрэмжлүүлэг, анхааруулга өгч ажиллаж байна. 

• Өндөр хүчдэлийн, дулаан дамжуулах шугамын, холбооны шилэн кабелийн болон ундны усны хамгаалалтын бүсийн дотоод, гадаад мужийн зургийг 

мэдээллийн санд оруулсан. 

• Нийслэлийн хэмжээнд нийт 9930 м уртад үерийн далан, ус зайлуулах сувгийг цэвэрлэн зарим даланг гүн, өргөнөөр тэлж үерийн ус чөлөөтэй урсгах нөхцөл 

бүрдүүлэв. Мөн Туул, Тэрэлж голын дагуу гол усны аюултай цүнхээл, голын эрэг нурж болзошгүй 6 газар усанд орохыг хориглосон тэмдэгжүүлэлт 

байрлуулсан. 

• Улаанбаатар хотын хамгаалалтын зурваст болон үерт өртөж болзошгүй газруудад амьдарч буй оршин суугчдын судалгаа гарч, анхааруулга, сэрэмжлүүлэг 

өгөх, нүүлгэн шилжүүлэх арга хэмжээ авагдсанаар иргэдийн аюулгүй амьдрах нөхцөл бүрдэж эхэллээ. 

Хотын гэрэлтүүлгийг нэгдсэн удирдлагад шилжүүлнэ. Нийтийн эзэмшлийн гудамжны гэрэлтүүлэг, шугам 

сүлжээг эрчим хүчний хэмнэлттэй технологиор бүрэн шинэчлэх, гэрэлтүүлэг чимэглэлийн үйлдвэр 

12. 3.1.12 

70 ЗАА-ны ХНААХ 

байгуулах, нийгмийн зар сурталчилгааг дэмжиж, түүнд зориулагдсан гадна реклам, мэдээллийн 

байгууламжуудыг бий болгоно 

• Авто замын болон төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хийсэн гэрэлтүүлгийг трассын зураглалд оруулах ажлыг хийж байна. 2010 онд гэрэлтүүлэгт эрчим хүч 

хэмнэх технологитой ламп, нарны эрчим хүчээр ажилладаг гэрэлтүүлгийг нэвтрүүлэхээр тусган зураг төслийг хийлгэж гүйцэтгэгчийг шалгаруулаад байна. 

2010 онд Зүүн салаа, Хайлааст, КТМС-ийн урд талын гудамж орон сууцны хороололд нийт 400 орчим эрчим хүч хэмнэдэг гэрэлт диодон гэрэлтүүлэг тавина. 

64

• Улаанбаатар хотын нийтийн эзэмшлийн гудамж талбайн гэрэлтүүлгийн менежментийг боловсронгуй болгох ажлын хүрээнд “Хотын нийтийн эзэмшлийн 

гудамжны гэрэлтүүлгийн ашиглалтын журам“, Хотын гэрэлтүүлгийн ашиглалтын үед шаардагдах зардлыг тооцох аргачлалыг тус тус боловсруулан батлуулж 

мөрдлөг болгон ажиллаж байна. 

• Гэрэлтүүлгийн ашиглалт хяналтыг хариуцан ажилладаг байгууллагын бүтцийг өөрчлөх саналыг боловсруулж хэлэлцүүлэхээр бэлтгээд байна. 

• Эрчим хүчний хэмнэлт гарч бий болсон нөөцөөр нийтийн эзэмшлийн гудамж талбайн гэрэлтүүлэг нэмэгдэж байна. 

Орон сууцны хорооллыг иж бүрэн барьж байгуулах зарчим баримталж, нийгмийн үйлчилгээг нормативт 

13. 3.1.13 хэмжээнд хүргэн, авто болон явган хүний замын хөдөлгөөнийг оновчтой зохицуулж, авто болон явган хүний 50 НБХБТГ 

замын хөдөлгөөний оновчтой зохицуулж, “газар доорхи хот” байгуулах шинэ бодлого хэрэгжүүлнэ 

• Буянт-Ухаа, Яармагийн орон сууцны шинэ хорооллын газар доорхи инженерийн шугам сүлжээг хонгилын системд хийж хэрэгжүүлэх арга замыг 

тодорхойлохын тулд шугам сүлжээг нэгтгэн хонгилын системтэй төлөвлөх асуудлыг эхний ээлжинд зураг төсөлд тусгуулахаар техникийн нөхцөл олгох шатанд 

санал өгч байна. НАА-н салбарын техникийн нөхцлийн заалтанд инженерийн шугам сүлжээг хонгилийн системд төлөвлөх заалтыг нэмэлтээр оруулсан 

боловч хонгилын систем барих зардал нь сувагчлалаар шугам сүлжээ барих зардлаас 3 дахин их өртөгтэй байгаа тул одоогийн нөхцөлд хэрэгжүүлэх боломж 

багатай байна. 

• Орон сууцны цогцолбороор баригдах хороололд хэрэгжүүлэх боломжийг судалж байна. Буянт-Ухаа, Яармагийн орон сууцны шинэ хорооллын газар доорхи 

инженерийн шугам сүлжээг хонгилын системд хийх харьцуулсан судалгаа, тооцоог хийхэд шаардагдах хөрөнгө оруулалтын тооцоо хийж, “Газар доорхи хот” 

концепцийн төсөл боловсруулахаар 2011 оны зорилтод тусгуулсан. Мөн гадаад орнуудад хэрэглэгдэж буй инженерийн шугам сүлжээний хонгилын систем 

тэдгээрийн хувилбаруудыг судалж, Монголын нөхцөлд тохиромжтой байж болох хувилбарыг гаргаж, зохих газруудаас санал авч, нарийвчилсан тооцоог 2010 

ондоо багтаан дуусгахаар ажиллаж байна. 

• Инженерийн шугам сүлжээний хонгилын системийн хувилбаруудыг судалж, Монголын нөхцөлд тохиромжтой байж болох хувилбарыг тогтоох юм. 

Хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтаар хотын гэрэлтүүлэг, чимэглэлийн зориулалтын тоног төхөөрөмжийн 

14. 3.1.14 


үйлдвэрийг байгуулахад дэмжлэг үзүүлнэ 

• Гэрэлтүүлэг, чимэглэлийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж буй эрчим хүчний хэмнэлттэй чийдэнгийн үйлдвэр “Монре” ХХК-ийн боловсруулсан зээлийн 

төслийг судлан зээлийн төсөл шалгаруулах дэд комиссын хурлаар дэмжүүлэн банкинд шилжүүлэн 100.0 сая төгрөгийн зээлд хамруулаад байна. 

• Нийслэлийн 2011 оны төсвийн төсөлд гэрэлтүүлэг чимэглэлийг сайжруулах, зураг төсөл боловсруулахад 3.0 тэрбум төгрөгийг тусгуулсан болно. 

• Гэрэлтүүлэг чимэглэлийн ажлыг мэргэжлийн түвшинд гүйцэтгэх нөхцөл бүрдэж байна. 

Нийтийн эзэмшлийн зам талбайг нөхөн сэргээх зардлыг урьдчилан төвлөрүүлж, тэдгээрийг мэргэжлийн 

15. 3.1.15 

50 НБХБТГ 

байгууллагаар гүйцэтгүүлнэ 

• Шинээр ашиглалтанд орж байгаа барилгын орчны тохижилт, ялангуяа өвлийн улиралд иж бүрэн хийгддэггүйгээс хотын өнгө үзэмжийг бууруулах, иргэд оршин 

суугчдын ая тухтай амьдрах нөхцлийг алдагдуулж байдаг тул орчны тохижилтын ажилд шаардагдах хөрөнгийг хуримтлуулж, уг хөрөнгөөр зураг төслийн дагуу 

тохижилтыг мэргэжлийн байгууллагаар гүйцэтгүүлэх, дулааны улиралд зохих стандартын дагуу тохижилтыг тухайн барилгын гүйцэтгэгч байгууллагаар 

хийлгүүлэх асуудлыг зохицуулах зорилгоор “Шинээр ашиглалтанд оруулж байгаа барилга байгууламжийн орчны тохижилтын ажлын гүйцэтгэлд шаардагдах 

хөрөнгө хуримтлуулах журам”-ыг боловсруулж НИТХ-д өргөн барьсан боловч уг асуудал эцэслэн шийдвэрлэгдээгүй болно. 

• Нийтийн эзэмшлийн зам талбайг нөхөн сэргээх зардлыг урьдчилан төвлөрүүлж, тэдгээрийг мэргэжлийн байгууллагаар гүйцэтгүүлэх ажлыг эхлүүлэхээр 

холбогдох санал боловсруулахаар ажиллаж байна. 

16. 3.1.16 “Улаанбаатар хотын хаягжуулалтын төсөл”-ийн хэрэгжилтийг эрчимжүүлнэ 70 НБХБТГ 

• “Хаягжилтын нэгдсэн систем бий болгох” ажлын хүрээнд нийслэлийн 9 дүүргийн хэмжээнд 271 барилга байгууламжид албан ѐсны хаяг дугаар олгоод байна. 

Улаанбаатар хотын барилга, гудамжны нэрийн 66 хаягийг үйлдвэрлэж захиалагчид нь хүлээлгэн өгсөн. Гудамж талбайн нэршлийг олон нийтэд сурталчлах 

чиглэлээр FM96 радио, Замын цагдаагийн газар, Өглөө хөтөлбөр, UBS телевизтэй хамтран ажиллаж байна. 

• Улаанбаатар хотын барилга, орон сууц, гудамжны хаягийн нэгдсэн тогтолцоо бүрдсэн ба олон нийтэд таниулах ажил эрчимжсэн. 

Үндэсний газрын мэдээллийн системийг байгуулах төслийн хүрээнд Улаанбаатар хотын нэгдсэн мэдээллийн 

17. 3.1.17 

70 НГА 

санг байгуулах, газрын мэдээллийг нууцын зэрэглэлээс гаргах асуудлыг шийдвэрлүүлнэ 

• Газрын нэгдсэн системийн программ хангамжийг нэвтрүүлж хэрэглэгчдэд мэдээлэл түгээх, тархаах бүрэн боломжтой болох, тухайн хэрэглэгч өөрийн 

65

газрынхаа мэдээллийг бүрэн авахаас гадна тухайн газартаа өргөдөл өгсөнөөс эхлээд захирамж гарах хүртэлх явцыг харж, хянах боломжийг бүрдүүллээ. 

• Хэрэглэгчдэд мэдээлэл хүргэх, хэрэглэгч өөрийн эзэмшил, өмчлөлд байгаа газрын тухай мэдээллийг авах боломжийг газрын албаны www.cityland.mn, 

www.gazar.ub.gov.mn вэб сайтуудаар дамжуулан өдөрт дунджаар 300-500 хүн хандаж байна. 

• “Газар өмчлүүлэх, эзэмшүүлэх, ашиглуулах дуудлага худалдаа явуулах журам”-ын төслийг Засгийн газрын хуралдаанд хэлэлцүүлэхээр хүлээгдэж байна. 

• СБД-ийн Газрын албанд цахим мэдээллийн төвийг байгуулснаар иргэд өөрийн газрын талаар бүрэн мэдээлэл авах нөхцөл бүрдээд байна. Бусад дүүрэгт 

тухайн цахим төвийг нэвтрүүлэхээр мэдээ, мэдээллийг цуглуулж, бэлтгэл ажил хийгдэж байна. 

• Улаанбаатар хот, Төв аймгийн нутаг дэвсгэрийн хилийн цэсийн олон жилийн турш үргэлжилсэн маргаан, нийслэл, дүүрэг, хороодын нутаг дэвсгэрийн хилийн 

цэсийн давхардсан, орхигдсон газрын асуудлыг шийдвэрлүүлэх тухай санал боловсруулж ЗТБХБЯ-нд хүргүүлсэн. 

• Интернэтэд суурилсан үйлчилгээг иргэд, олон нийтэд хүргэж байна. 

Газрын үнэлгээний бүсчлэлийн хил хязгаарыг шинэчлэн, газрын төлбөрийн хэмжээг ялгавартай тогтоох, 

18. 3.1.18 газар өмчлүүлэх ажлыг үргэлжлүүлж, Багахангай, Багануур, Налайх дүүргүүдийг холбосон улсын чанартай 50 НГА 

авто замын дагуух газрыг Нийслэлийн эдэлбэр газарт шилжүүлэх асуудлыг судалж шийдвэрлүүлнэ. 

• НИТХ-ын 2010 оны 5/39 дугаар тогтоолоор газрын үнэлгээний бүсчлэл, газрын төлбөр ногдуулах хэмжээг шинэчлэн тогтоож мөрдөж эхлээд байна. Шинээр 

батлагдсан тогтоолыг газар эзэмшигч, ашиглагч нарт танилцуулах, зөвлөгөө өгөх зэргээр ажиллан мэдээллийг веб хуудсанд байрлуулсан. 

• 2010 оны 9 дүгээр сарын байдлаар 2548 иргэнд 141.01 га газрыг үнэгүйгээр, 7 иргэнд илүү газрыг нь үнээр өмчлүүлээд байна. 

• Төв аймгийн нутаг дэвсгэрт Улаанбаатар хотын 1000 иргэнд газар өмчлүүлэхээр аймгийн 2011 оны Газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөнд тусгах 

боломжийг судлан, санал боловсруулах ажлын хэсэг ГХ, БГ,ЗЗГ-ын даргын 2010.09.17-ны 408 дугаар тушаалаар байгуулагдан ажиллаж байна. 

• Газрын үнэлгээний бүсчлэлийг шинэчлэн тогтоох, зарим зориулалтын газрын төлбөрийг хөнгөлөх, чөлөөлөх, хууль тогтоомж зөрчигчдөд хүлээлгэх 

хариуцлагын тухай асуудал НИТХ-аар шийдвэрлэгдэв. 

Улсын Тусгай хэрэгцээний газрыг баталгаажуулах, улсын тусгай хэрэгцээний газрын газар зохион 

19. 3.1.19 

70 ХХБХ 

байгуулалтын асуудлыг зохицуулах эрх зүйн асуудлыг шийдвэрлэнэ 

• УИХ-ын 2009 оны 37 дугаар тогтоолоор гадаад улсын дипломат төлөөлөгчийн болон консулын 13 газар, олон улсын байгууллагын төлөөлөгчийн газрын 

11.08 га газрыг улсын тусгай хэрэгцээнд авсан. Үүний дагуу газар ашиглах гэрчилгээ олгоход шаардлагатай асуудлаар Засгийн газрын тогтоолын төслийг 

боловсруулсан. Иймд Засгийн газрын тогтоол гарсны дараа нийслэлийн нутаг дэвсгэр дэх Дипломат байгууллага, олон улсын Төлөөлөгчийн газартай газар 

ашиглуулах гэрээ байгуулж, гэрчилгээ олгох асуудлыг шийдвэрлэх болно. 

• ЧД-ийн Газрын алба БНТУ-ын элчин сайдын яам, БНФУ-ын элчин сайдын яамны ашиглаж буй газрыг баталгаажуулан газрын нэгдмэл сангийн үндсэн 

ангиллын тайланд тусгай хэрэгцээний газраар тусгасан. 

• ХУД-ийн 11–р хорооны нутаг дэвсгэр Зайсангийн амны суурьшлын бүс нь “Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн тухай хууль” зөрчиж байгаа тул санал 

боловсруулагдаж байна. 

• Батлан хамгаалах аюулгүй байдлыг хангах зориулалтаар олгосон газруудыг УИХ-ын 2010 оны 27 дугаар тогтоолоор улсын тусгай хэрэгцээнд авч, Засгийн 

газрын 2010 оны 196 тоот тогтоолоор баталгаажуулсан. Бусад ангиллын газруудын хэмжилт зураглалыг хийж гүйцэтгэн Газрын харилцаа, барилга геодези 

зураг зүйн газарт 2010 оны 5/3002 тоот албан бичгээр хүргүүлээд байна. Холбогдох тогтоол шийдвэр гарсны дараа газар ашиглах гэрчилгээг олгох болно. 

• Нийслэлийн нутаг дэвсгэр дэх улсын тусгай хэрэгцээний газрыг эзэмших эрх баталгаажих асуудлыг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэх гэж байна. 

Өмчлүүлсэн газрыг гэр бүлийн аль нэг гишүүнд өмчлүүлэх, бусад гишүүдэд хууль тогтоомжинд заасны дагуу 

20. 3.1.20 

70 НГА 

газрыг нэг удаа үнэгүй өмчлүүлэх ажлыг зохион байгуулна 

Монгол Улсын иргэн бүрт үнэгүй газар өмчлүүлэх ажлын хүрээнд 2010 онд гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалтаар Нийслэлийн Засаг даргын 7 удаагийн 

захирамжаар 4630 иргэнд 256,17 га газрыг өмчлүүлээд байгаа бол өмнө нь гэр бүлээрээ хамтран өмчилсөн 915 өрхийн шийдвэрээс хамтран өмчлөгчийн эрхийг 

хасах ажлыг хийж гүйцэтгэсэн. 

21. 3.1.21 Иргэдийн өмчлөгдсөн газрын бирж байгуулах эрх зүйн орчинг бүрдүүлж, хэрэгжүүлнэ 70 НГА 

• Газрын онлайн дуудлага худалдааны эрх зүйн орчныг бүрдүүлэхээр “Газар өмчлүүлэх, эзэмшүүлэх, ашиглуулах дуудлага худалдаа явуулах журам”-ын төсөл 

боловсруулж, уг төсөлд цахим хэлбэрээр газрын дуудлага худалдааг зохион байгуулах талаар тодорхой тусгаж өгсөн. Журмын төслийг Засгийн газрын 

хуралдаанаар хэлэлцүүлэхээр хүлээгдэж байна. 

66

• Газрын дуудлага худалдааны phpauction template, solution–ийг суурилуулж, шаардлагатай нэмэлтүүдийг кодлож байна. 

• Газрын дуудлага худалдааг олон нийтэд ил тод, хүртээмжтэй болгох, иргэдийн өмчийн арилжаанд оролцох үйл ажиллагааг дэмжих үүднээс онлайн болгох 

бодлого баримталж байна. 

22. 3.1.22 Хотын ногоон бүсэд зуслангийн зориулалтаар эзэмшиж буй газрыг иргэдэд өмчлүүлнэ 50 НГА 

• Зуслангийн хэсэгчилсэн ЕТ-г НИТХ-ын Газрын дэд хороо ба Тэргүүлэгчдийн хурлаар хэлэлцүүлж ХЕТ-г сайжруулахаар буцаасан. Уг ХЕТ-г батлуулж, 

шийдвэрлүүлэхээр хүлээгдэж байна. 

• СХД-ийн Толгойтын зүүн салаанд 9.8 га, Толгойтын баруун салаанд 24.5 га газарт хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулан газрыг өмчлүүлэхээр газар 

зохион байгуулалтын төлөвлөгөөнд тусгаад байна. 

• Зуслангийн хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө боловсрогдсон. 

23. 3.1.23 Хотын гол гудамж, талбайн тохижилтонд архитектурын сонгомол шийдлийг тусган хэрэгжүүлнэ 70 НБХБТГ 

• Энхтайвны өргөн чөлөө, цагдаагийн гудамж, их тойруугийн гудамжны тохижилтын ажлын зураг төслийг баталж Сүхбаатар дүүргийн Тамгын газарт хүргүүлэн 

одоогоор дээрх газруудад тохижилтын ажил хийгдэж байна, Цагаан хаалганаас Яармагын гүүр хүртэлх авто зам өргөтгөл шинэтгэл хийгдэх тул энэ хэсэгт 

тохижилт хийгдээгүй байна. Амарсанаагийн гудамжны тохижилтын ажлыг БГД-ын ЗДТГ, Чингэсийн өргөн чөлөөний Цагаан хаалга хүртлэх тохижилтын ажлыг 

ХУД-ийн ЗДТГ-аас зохион байгуулж хийж гүйцэтгэсэн. 

• Төр, нийгмийн зүтгэлтэн Д.Сүхбаатарын мэндэлсний 115 жилийн ойг тохиолдуулан түүний хөшөөг хүрлээр цутган шинэчлэх ажлын хөрөнгийг 2010 оны 

төсвийн тодотголд нийслэлийн 2009 оны төсвийн орлогын давалтаар санхүүжүүлэхээр болсон ба зураг, төсвийн ажлыг гүйцэтгүүлсэн. Нийслэлийн Засаг 

даргын 2010 оны 494 дүгээр захирамжаар үнэлгээний хороо ажиллан 2010 оны 9 дүгээр сарын 15-нд гүйцэтгэгчийг шалгаруулж Уран барималч 

А.Очирболдтой гэрээ байгуулан, суурь цутгах ажил хийгдэж байна. 

24. 3.1.24 Хотын гол гудамж, архитектурын сонгомол шийдлийг тусган, дүүрэг бүрт 2 гудамжийг тохижуулна. 70 НБХБТГ 

• СБД-ийн Сөүлийн гудамжийг БНСУ-ын хөрөнгө оруулалтаар, БЗД Энхтайваны өргөн чөлөөг дүүргийн болон аж ахуйн нэгжийн хөрөнгөөр, ЧД Самбуугийн 

гудамж, Явуугийн цэцэрлэгт хүрээлэн, Тусгаар тогтнолын талбай зэрэг газруудыг нийслэл, дүүргийн, ХУД Махатма Гандигийн гудамжийг нийслэлийн хөрөнгө 

оруулалтаар иж бүрэн тохижуулсан. БГД Энэбишийн өргөн чөлөө, Амарсанаагийн гудамж, Чингүүнжавын гудамжуудыг дүүргийн хөрөнгө оруулалтаар 

зүлэгжүүлэлт хийсэн зэрэг нийтийн эзэмшлийн гудамж талбайн тохижилтын ажлууд иргэд, олон нийтийн таашаалыг хүртээд байна. 

• Мөн нийслэлийн хэмжээнд “Сайхан хот-Сайхан амьдрал” болзолт уралдааныг зарлаж уг ажлын хүрээнд байгууллага, аж ахуйн нэгж, иргэдийн санаачлагаар 

40-өөд усан оргилууртай болоод байна. 


Улаанбаатар хотын хот байгуулалтын хөгжлийн хөтөлбөр болон хот орчмын тодорхой чиг үүрэг бүхий суурьшлын бүсүүд 

баталгаажна. Гэр хорооллын 22, шинэ суурьшлын 5 хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөөнүүд батлагдан нэгдүгээр шатны ажлыг 

хэрэгжүүлж, 43 мянга орчим айлын орон сууц баригдана. 

Хотын иргэн бүр хууль тогтоомжинд заасны дагуу өөрийн өмчлөлийн газартай болсон байна. 


• Монгол Улсын иргэн бүрт үнэгүй газар өмчлүүлэх ажлын хүрээнд 2010 онд гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалтаар Нийслэлийн Засаг даргын 7 удаагийн 

захирамжаар 4630 иргэнд 256,17 га газрыг өмчлүүлээд байгаа бол өмнө нь гэр бүлээрээ хамтран өмчилсөн 915 өрхийн шийдвэрээс хамтран өмчлөгчийн 

эрхийг хасах ажлыг хийж гүйцэтгэсэн. 

• Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөний тодотголын ажлын хэсгийг ЗТБХБ-ын сайд, Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн 

хорооны дарга, Нийслэлийн Засаг даргын хамтарсан 286/74/575 дугаар тушаал/захирамжаар байгуулсан ба зургийн даалгаврыг боловсруулж батлуулсан. 

• Тодотгол хийн, ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулах ажлын төлөвлөгөөний төсөл боловсрогдож, ажлын хэсгээс шаардлагатай судалгаа, төсөл хөтөлбөр, 

мэдээлэл, материалыг авч хамтран ажиллахаар 16 байгууллагад хүсэлт гарган, суурь зураг бэлтгэх, мэдээллийн сан бүрдүүлэх, сургалт зохион 

байгуулах, баримт бичгийн судалгаа хийх зэргээр ажиллаж байна. 

• “Улаанбаатар хотын ерөнхий төлөвлөгөө, хот байгуулалтын хөгжлийн хөтөлбөр”–т 2030 он хүртэл хэрэгжүүлэхээр тусгагдсан 9,894 сая ам.долларын 

67

өртөг бүхий 115 төсөл, үүнээс нэн тэргүүний ач холбогдол бүхий 47 төслийг ач холбогдлоор нь эрэмбэлэн хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулж байна. 

Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх нэн тэргүүнд хэрэгжүүлэх 47 төсөл тодорхойлогдсон ба хотыг хөгжүүлэхэд үндэслэл болохуйц судалгаа, шинжилгээний 

ажлууд хийгдэж байгаа нь Ерөнхий төлөвлөгөөний тодотгол ажлын үндэс суурь нь болж байна. 

• Гэр хорооллын барилгажилтын хүрээнд айл өрхийг шилжүүлэн түр суурьшуулах “300 айлын орон сууц”-ны барилга угсралтын ажил эхлээд байна. МУ–ын 

Ерөнхий сайд С.Батболдын өгсөн үүрэг даалгаврын дагуу дүүргүүдэд түр суурьшуулах орон сууц барих бэлтгэлийг хангууж Баянгол дүүргийн 1, 20 

дугаар хороонд 300, 150, Чингэлтэй дүүргийн 10-р хороонд 300, Сүхбаатар дүүргийн 11–р хороонд 300 , СХД –ийн 5-р хороонд 150, БЗД-ийн 16-р хороонд 

300 айлыг буюу 4 дүүрэгт нийт 1500 айлыг түр суурьшуулах сууц барихаар төлөвлөөд байна. Энэ бүтээн байгуулалтад 53,116,5 сая төгрөгийн хөрөнгө 

оруулалт шаардлагатай гэсэн тооцоо хийгдсэн. 

3.2 ЗАМ,ТЭЭВЭР 

25. 3.2.1 “Зам тээврийн оновчтой систем”, “Хотын авто замыг сайжруулах” төсөл хэрэгжинэ. 70 ХХБХ 

• БНСУ-ын урт хугацааны хөнгөлөлттөй зээлээр хэрэгжиж буй “Зам тээврийн оновчтой систем төсөл” хэрэгжиж дуусах шатанд байна. 

• Төслийн хүрээнд замын хөдөлгөөний удирдлагын нэгдсэн төвийг байгуулж хөдөлгөөн зохицуулах гэрэл дохио 45 уулзварт, хөдөлгөөнийг хянах телекамер 26 

цэгт , мэдрэгч 52 цэгт, мэдээллийн самбарыг 2 цэгт бүрэн суурилуулж, тоног төхөөрөмжүүдийг удирдлагын төвтэй холбосон 61км шилэн кабелийн сүлжээг 

суурилуулж дуусаад байна. Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 7 дугаар сарын 2-ны өдрийн 447 дугаар захирамжаар төслөөр болон Монголын талын 

санхүүжилтээр гүйцэтгэсэн ажлуудыг ашиглалтанд хүлээн авах техникийн комиссыг ажиллуулж, улсын комисст хүлээлгэн өгсөн. 

• АХБ-ны хөнгөлөлттэй зээлээр Хайлаастын 1,1км авто зам, Баруун салааны 4,1км авто зам, Орбит-Тахилтын 7,1км авто замын ажлуудыг хийхээр 

төлөвлөсний дагуу зам барилгын ажлын гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулж, ажил хийгдэж байна. 

Хотыг дамжин өнгөрөх олон улсын хурдны зам, “Их тойруу” болон хэвтээ чиглэлийн хурдны замуудыг барьж 

26. 3.2.2 

50 НАЗГ 

эхэлнэ. 

• Хотыг дамжин өнгөрөх олон улсын хурдны замын трасс Богд уулын урдуур болж өөрчлөгдсөн ба хурдны авто замын ажлыг ЗТБХЯам хариуцаж байна. 

• Улаанбаатар хотын авто замын сүлжээг хөгжүүлэх, тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний эрчмийг сайжруулж, түгжрэлийг багасгах зорилгоор “Их тойруу”-г 

битүүлэх төсөвт ажлаас өнөөдрийн байдлаар Чингисийн өргөн чөлөөг Нарны замтай холбох 1.65 км авто замын барилгын ажил эхэлж, 100 айлаас Сэлбийн 

хос гүүр хүртлэх 0,3 км авто замын шинэчлэлтийн ажлыг бүрэн гүйцэтгэсэн. 

• Чингисийн өргөн чөлөөг Нарны замтай холбох 1.65 км авто замын барилгын ажлыг “Арж Капитал” ХХК гүйцэтгэж байна. “Japan town”-ы зүүн талд буюу 1.087 

км-т гэрэлтүүлэг, замын хашлагыг суурилуулах, суурь асфальтбетон хучилт, 980 м газар өнгө асфальтбетон хучилт хийгдсэн. Ажлын явц 70 хувьтай зогссон 

ба Олимпын хорооны софт теннисийн талбай болон 8 автомашины гараж буулгах ажил удааширснаас ажлын гэрээг он дамжин хийхээр сунгаад байна. 

• Баруун болон Зүүн 4-н замын уулзвар дээр олон түвшний огтлолцолын гүүрэн гарцын барих ажил, Баруун 4 замаас Баянбүрдийн 1,8 км авто замын 

шинэчлэлтийн ажил, Сэлбийн хос гүүрийн шинэчлэлтийн ажлын зураг төслийг боловсруулан баталгаажуулсан. 

• Хэвтээ чиглэлийн авто замыг барих ажлын хүрээнд Шинэ гэмтлийн эмнэлгийн арын авто замыг Ханын материалын үйлдвэрийн авто замтай холбох 3.3 км 

авто зам, 6 гүүрийн зураг төслийг боловсруулах ажил хийгдэж байна. 

“2 төвшний зам” төсөл хэрэгжүүлж, Улаанбаатар хотын баруун, зүүн дөрвөн замын уулзварын болон төмөр 

замын гарцтай авто замуудыг хоѐр төвшинтэй болгох, Энгельсийн гудамжид болон Нарантуулын уулзварт 

27. 3.2.3 

50 НАЗГ 

төмөр замын гүүрэн гарц шинээр байгуулж, явган хүний гүүрэн болон нүхэн гарцууд бий болгох замаар 

иргэдийн зам тээврийн хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангана 

• Япон улсын буцалтгүй тусламжаар хэрэгжих Энгельсийн гүүрэн гарц барих төслийн хүрээнд гүүрийн барилгын түр хашаа барих, техник тоног төхөөрөмж, 

бараа материал буулгах, угсрах ажлууд хийгдсэн. Гүүрийн ажлын нээлтийг 3-р сарын 29-нд хийж, 2010 оны 4-р сарын 01-нээс гүүрийн суурийн өрөмдлөгийн 

ажил эхэлсэн. Энэ онд хийх ажлын төлөвлөгөө ѐсоор барилгын урд талбайд А-2, Р-5 тулгууруудын байрлал дээр шинээр гарч ирсэн 6кв-н цахилгааны шугам 

шилжүүлэх ажлын хөрөнгийн асуудал шийдэгдэн ажлыг мэргэжлийн байгууллагаар гүйцэтгүүлсэн. Гүүрийн Р-2 завсрын тулгуурын байрлал дээр давхцаж 

байсан борооны ус зайлуулах шугамыг шилжүүлэх ажлыг холбогдох байгууллагаар гүйцэтгүүлсэн. Захын болон завсрын бүх тулгууруудыг цутгаж дуусаад 

хүйтний улирал эхэлсэн тул ажлыг түр зогсоогоод байна. 

- УИХ-ын 2010 оны 05 дугаар тогтоолоор өөрийн хөрөнгөөр гүйцэтгэн дараа төлөгдөх нөхцөлтэйгээр хэрэгжүүлэх “УБ хотын Нарантуул олон улсын 

худалдааны төвийн баруун урд уулзвар болон төмөр зам дээгүүрхи гүүрэн гарц барих төсөл”-ийг батлуулан гүүрэн гарцыг 2010-2011 онд барих, хөрөнгийн эх 

68

үүсвэрийг жил бүрийн улсын төсөвт тусгахыг Засгийн газарт даалгасан. “Нарантуул” ОУХТ-ийн баруун урд уулзвар ба төмөр зам дээгүүрхи гүүрэн гарцын 

зураг төсөлд экспертизийн дүгнэлт гаргасан. Тендерийн шалгаруулалтыг зарлан, үнэлгээний шатанд байна. 

- ГХЯамны урд уулзвар, Төмөр замын коллежийн орчим, Монгол 3-р сургуулийн урд, Сансарын туннелийн зүүн уулзвар, 7-н буудал, 17-р сургуулийн өмнөх, 

Чингисийн өргөн чөлөө. Цагаан хаалганы орчим, Төв цэнгэлдэх хүрээлэнгийн баруун талд баригдах нүхэн гарцуудын зураг төсөл бэлэн болсон. 

Тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний эрчимд тохирох замын сүлжээг үе шаттайгаар бий болгоход хөрөнгө 

28. 3.2.4 

50 ХХБХ 

оруулалтыг чиглүүлж, замын барилга, засварын ажлын чанарыг дээшлүүлнэ 

2010 онд Улаанбаатар хотын авто замын сүлжээг сайжруулах чиглэлээр өөрийн хөрөнгөөр гүйцэтгэн дараа төлөгдөх нөхцөлтэй 60,606.2 сая, бүс орон 

нутгийн хөгжлийг дэмжих чиглэлээр улсын төсвийн 4,065.0 сая, нийслэлийн замын сангийн 6,467.0 сая, түүнчлэн Азийн хөгжлийн банкны хөнгөлөлттэй зээлийн 

хөрөнгө оруулалтаар 3,194.0 сая, Япон улсын Засгийн газрын буцалтгүй тусламжийн хөрөнгө оруулалтаар 377.7 сая төгрөгийн, нийт 74.705.9 сая төгрөгийн 

хөрөнгө оруулалтын ажил гүйцэтгэж байна. Үүнд: 

• Шинээр баригдсан авто зам – 16.65 км 

• Шинээр баригдаж байгаа авто зам – 21.6 км 

• Шинэчлэлт хийгдсэн авто зам – 10.14 км 

• Шинэчлэлт хийгдэж байгаа авто зам – 36.9 км 

• Орон сууцны хороолол доторх авто замын шинэчлэлт – 6.1 км 

• Шинээр баригдсан гүүр – 107.6 у/м 

• Засвар шинэчлэлт хийгдсэн гүүр – 288 у/м 

• Төв замын урсгал засвар – 50 гудамж замд 29895 м 2 нөхөөс, 49750 у/м заадас засвар 

• Борооны ус зайлуулах шугам шинээр хийх – 879 у/м 

• Авто замын хэвтээ тэмдэглэгээ – 40 гудамж замд 17612 м 2 

• Авто замын босоо тэмдэг – 690 ш 

• Гэрэл дохионы засвар арчлалт – 65 уулзвар 

• Авто замын материал шинжилгээний лабораторийн тоног төхөөрөмж – 27 нэр төрөл 

• Авто замын хэвтээ тэмдэглэгээний тоног төхөөрөмж – 5 ш 

• Хөдөлгөөний нэвтрүүлэх чадварыг сайжруулах үүднээс өргөтгөсөн уулзвар – 7 

• Автобусны буудлуудад гаргах зориулалтын зогсоол – 8 

• Авто замын тоноглол – 540 у/м туузан хашлага 

• Энгельсийн гүүрэн гарц - 262 у/м. 

Транзит автозам, давхар замын зураг төсөл боловсруулж, өөрийн хөрөнгөөр гүйцэтгэж, дараа төлөгдөх 

29. 3.2.5 

50 ХХБХ 

нөхцлөөр түүнийг барьж байгуулахад гадаадын байгууллагуудтай хамтран ажиллана 

• ЗТБХБЯ-наас Транзит авто замыг Богд уулын урдуур дайран өнгөрүүлэх бодлого баримталж байна. УБ хотын хувьд Их тойруу чиглэлийн Яармагийн гүүрээс 

Баянзүрхийн товчоо хүртэлх 17,6 км авто замыг 2010-2015 онд барих төлөвлөгөөтэйгээр Засгийн газрын 2010 оны 198 дүгээр тогтоолд тусгуулан “Төрийн 

өмчийн концессын зүйлийн жагсаалт”-д батлуулсан. 

• Дараа төлөгдөх нөхцлөөр 65,1 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийгдэж авто зам барих боломж бүрдсэн. 

Улаанбаатар хотын авто замын засвар арчлалт, хамгаалалт, бүтэц зохион байгуулалт, санхүүжилтийн 

30. 3.2.6 

70 НАЗГ 

зохистой тогтолцоог бий болгоно. 

• Улаанбаатар хотын 49 чиглэлийн авто замд 24740 м2 нөхөөс, 49750 у/м заадас, нийт 1118.0 сая төгрөгийн урсгал засварын ажлыг хийж гүйцэтгэсэн. Төвийн 

6 дүүрэг, Зайсан, Дунд гол, Төв цэнгэлдэх хүрээлэн орчмын авто зам, Баянхошуу /урдуур/, Зүүн салааны авто зам, Их сургуулийн гудамж, Нарны зам, 1-р 

хорооллын арын авто замуудад урсгал засвар хийгдсэн. 

• НЗД-ын 2010 оны 175 дугаар захирамжаар “Авто тээврийн хэрэгслийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн албан татвар хураах” тухай шийдвэрлэгдсэн учир 

69

татвар хураалтын ажлыг Улаанбаатар хотын хэмжээнд хоѐр үе шаттайгаар зохион байгуулж 4-р сарын 1-нээс 5-р сарын 31-ны хооронд нийслэлийн замын 

санд 5.3 тэрбум төгрөгийн албан татварыг төвлөрүүлсэн ба хоѐрдугаар шатыг 6-р сарын 1-15-ны хооронд хяналтын үйл ажиллагаа болгон явуулсан. 

• Хүнд даацын тээврийн хэрэгслийн тэнхлэгийн болон бүх жинг тодорхойлох зөөврийн багаж хэрэгслийг нийлүүлэх тендерийг зохион байгуулж, Солонгос 

улсын CAS RW-15P маркийн зөөврийн багаж хэрэгслийг хүлээн аван ашиглаж эхлээд байна. ЗЦГазартай хамтран 5-р сард Гандийн гудамжинд шөнийн 

цагаар даац хэтрүүлэн явсан 20 том оврын тээврийн хэрэгслийг илрүүлэн арга хэмжээ аваад байна. Биокомбинат, Баянзүрхийн товчоо чиглэлийн авто замд 

шалгалт хийн автомашины даац хэтрүүлсэн 28 машиныг саатуулж, 670000 төгрөгийн шийтгэврийг иргэд, аж ахуйн нэгжид ногдуулан барагдууллаа. 

• 49750 метр урттай заадасын гагнаас болон 24740 метр квадрат зам засварын ажлыг хийж гүйцэтгэсэн. 4 автобусны буудалд зориулалтын зогсоол гаргасан. 

Орон сууцны хорооллын орчимд болон үйлчилгээний төвүүдэд ил ба газар доор 27 мянган автомашины 

31. 3.2.7 


зогсоол бий болгоно. 

• НИТХ-ын 2009 оны 4/27 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Нийтийн эзэмшлийн зам талбайд тээврийн хэрэгслийн төлбөртэй зогсоол ажиллуулах журам”-ыг 

хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 21 дүгээр захирамжаар энэ онд автомашины төлбөртэй зогсоол байгуулахад зориулан 500.0 

сая төгрөг батлагдсан ба зогсоол байгуулах 11 цэгийг сонгосноос 6 цэгт зогсоол байгуулахаар нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 73 дугаар захирамж 

гарсан. 

• Эдгээр байршил орчмын 23 байгууллагад зогсоол ажиллуулах журмыг хүргүүлэн удирдлагуудтай нь санал солилцох зорилгоор “Улаанбаатар хотын төвийн 

хэсэгт төлбөртэй болон тусгай зориулалтаар ашиглах авто зогсоол” сэдэвт уулзалт ярилцлагыг зохион байгуулсан. 

• Одоогийн байдлаар хотын төвийн 6 байршил буюу ДУЭТеатрын талбайд 39, Хангарьд ордны орчимд 77, Барилгачдын талбайн орчимд 93, Спортын төв 

ордоны урд талд 58, Тусгаар тогтнолын талбайд 27, нийт 294 газарт төлбөртэй авто зогсоолын зураг төсөл боловсруулан экспертизийн нэгдсэн дүгнэлт 

гаргуулан Хангарьд ордон, Спортын төв ордны урд тал, ДУЭТеатрын урд талын зогсоолын талбайг засварлаж, тоноглох ажил дууссан. 

• Тусгаар тогтнолын талбайн зогсоолыг тохижилтын ажил дууссаны дараа байгуулна. 

• Төлбөртэй зогсоол ажиллуулах, цаашдын ашиглалтын асуудлаар НЗД-ын захирамжийн төсөл боловсруулан бэлэн болгоод байна. 

• Хотын төвийн 6 байршил, нийтийн эзэмшлийн талбайд авто машины 174 төлбөртэй зогсоол байгуулж нийслэлийн төсвийн орлогыг нэмэгдүүлэх эх үүсвэрийг 

бий болгоод байна. 

Улаанбаатар хотын тогтвортой тээврийн стратеги болон хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөөг донор 

байгууллагын техникийн туслалцаатайгаар боловсруулах, нийтийн тээврийн зорчигч урсгалын судалгааг 

32. 3.2.8 

70 ХХБХ 

нарийвчлан гаргаж, маршрут болон замын хөдөлгөөнийг оновчтой зохион байгуулж, үйлчилгээний чиглэлийн 

давхцалыг бууруулах замаар зорчигч тээврийн үйлчилгээний тогтвортой системийг бий болгоно. 

• 71-56 МОН төслийн эцсийн тайланг Төслийн удирдах хороогоор хэлэлцүүлсэн бөгөөд төслийг хэрэгжүүлэх зорилгоор 2010 оны 6 дугаар сарын 27-ноос 7 

дугаар сарын 3-ны хооронд Азийн хөгжлийн банкны Хяналтын баг техникийн туслалцааны төслийн гүйцэтгэлийг хянаж, нийслэлийн Засаг даргын Тамгын 

газар, Зам, тээвэр, барилга хот байгуулалтын яам, Сангийн яам болон Азийн хөгжлийн банкны хамтарсан харилцан ойлголцлын санамж бичгийг 

батлуулсан. Уг санамж бичгийг НИТХ-д өргөн барьж 2010 оны 9 дүгээр сарын 15-ны өдөр НИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн 147 дугаар тогтоолоор батлуулсан. 

• Цахим картанд шилжих бэлтгэл ажлын хүрээнд нийтийн тээврийн хэрэгслээр зайлшгүй зорчих сурагч, оюутны мэдээллийн баазыг бий болгох, хэвлүүлэх 

ажлыг зохион байгуулсан. 

• Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 659 дүгээр захирамжаар Нийслэлийн нийтийн тээврийн салбарт цахим карт, цахим төлбөрийн систем, нийтийн 

тээврийн удирдлагын систем, тээврийн хэрэгслийн байршил тодорхойлогч систем зэрэг мэдээллийн технологийн дэвшлийг нэвтрүүлэх ажлыг зохион 

байгуулах ажлын хэсэг байгуулан Азийн хөгжлийн банктай хамтран ажиллаж байна. 

• “Оюутны цахим карт”-ыг нийтийн тээврийн үйлчилгээнд нэвтрүүлэх ажлын хүрээнд ажлын хэсэг байгуулагдан, оюутны карт хэвлэх ажлыг “Эс Эм Ай Ти” 

ХХК-иар гүйцэтгүүлсэн бөгөөд 2009-2010 оны хичээлийн жилд 80000 оюутны картыг олгосон. 2010-2011 оны хичээлийн жилд 67000 оюутны цахим картанд 

сунгалт хийгдэхээс 51930 буюу 77,5 хувь нь сунгагдаж, 117 сургуулийн 13000 оюутанд шинэ цахим карт олгогдохоос 81 сургуулийн 12464 оюутанд олгогдож 

95,8 хувийн гүйцэтгэлтэй байна. 

• Нийтийн тээврийн үйлчилгээний үндсэн болон хот орчмын 61 чиглэл буюу 85%-д зорчигч урсгалын, 13 газарт зорчигч эрэлтийн судалгаа хийж, судалгааны 

дүнг үндэслэн оны эхнээс 4 чиглэлийг сунгаж, 8 чиглэлийг шинээр нээсэн. Мөн маршрутын давхцлыг бууруулахаар бага багтаамжийн автобусны 37 

чиглэлийн замналыг өөрчилж, 15 чиглэлийг хааж, үндсэн болон хот орчмын 20 чиглэлд өөрчлөлт орууллаа. 

• Гэр хорооллын иргэдэд нийтийн тээврийн үйлчилгээг хүргэх ажлын хүрээнд Баянзүрх дүүргийн 24-р хорооны нутаг Да хүрээ захын арын гэр хорооллын 

70

иргэдэд ТШ:11 буюу “442-р худаг – Газарчин–Баянбүрд– III, IV хороолол –3 эмнэлэг” чиглэлийг нээн бага багтаамжийн 10 автобусаар үйлчилгээ үзүүлж 

байна. 

• Судалгаагаар чиглэл тус бүрийн бодит мэдээллийн сан бүрдэж байна. 

• Их багтаамжийн автобусны 24 ААН, байгууллага 120 ш карт таних багажтай болж, хяналт явуулснаар хуурамч карт хэрэглэх зөрчил арилсан. 

Байгууллагуудын шугамын орлогын хэмжээ 2010 оны эхний 3 сарын дундажтай харьцуулахад 20 орчим хувиар нэмэгдсэн. Бага оврын автобусны 15 

чиглэлийг хааснаар их багтаамжийн автобусны давхцал тодорхой чиглэлүүдэд 45-50 хувиар буурсан. Баянзүрх дүүргийн 24-р хорооны 1996 өрхийн 8004 

иргэн, НД-ийн Городокийн 665 өрхийн 2079 иргэнд нийтийн тээврийн үйлчилгээг хүргэсэн. 

Нийтийн тээврийн салбарт “Парк шинэчлэлт” хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ. Үүний тулд эхний ээлжинд 400 автобус, 

33. 3.2.9 

70 ННТГ 

80 электробус, хийн түлшээр ажилладаг 2000 таксийг нийтийн тээврийн үйлчилгээнд оруулна 

• Троллейбус угсрах ажлын гүйцэтгэгчээр шалгарсан “Цахилгаан тээвэр” компанитай байгуулсан гэрээний дагуу 373,8 сая төгрөгийн санхүүжилтийг 

шилжүүлээд байна. Цахилгаан тээвэр компаниас эхний “Монбус”-ыг 2010 оны 10 дугаар сард угсран туршилтанд гаргасан ба үлдсэн 4 троллейбусны 

угсралтын ажил 35%-тай явагдаж байна. 

• Нийтийн тээврийн үйлчилгээний “Монкара”, “Иж бүрдэл”, “Ирээдүйн аяны зам”, “Трансбус”, “Сутайн буянт”, “Эмсид”, “Батцэгц”, “Тэнүүн дэлгэр” “ Тэнүүн 

огоо”, “Автобус нэгдэл” зэрэг 16 ААН, байгууллагууд өөрийн хөрөнгө оруулалтаар нийт 103 автобусаар нөхөн хангалт хийж их багтаамжийн автобусны 

паркыг нэмэгдүүлсэн. 

• Шинээр троллейбус угсрах ажлын хөрөнгө оруулалт бүрэн хийгдсэнээр дуобус угсрах ажил эхлэн нэг “Монбус” угсран шугамын үйлчилгээнд гаргасан. Их 

багтаамжийн автобусны парк 10,3 хувиар нөхөн хангалт хийсэн. 

Нийтийн үйлчилгээний тээврийн хэрэгслийн болон таксийн зогсоол, хийн түлш түгээх станц, нийтийн 

34. 3.2.10 

30 ННТГ 

тээврийн авто аж ахуйн барилга байгууламж, авто вокзал бүхий үйлчилгээний цогцолбор байгуулна 

• Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 63 дугаар захирамжаар автомашиныг шингэрүүлсэн шатдаг хийгээр цэнэглэх станцын зориулалтаар БЗд-ийн 11, 12-р 

хорооны нутаг дэвсгэрт 2, СХД-ийн 4, 22-р хорооны нутаг дэвсгэрт 2, СБД-ийн 17-р хорооны нутаг дэвсгэрт 1, ХУД-ийн 10-р хорооны нутаг дэвсгэрт 1, нийт 6 

газарт зөвшөөрөл олгогдсоны дагуу 5 байршилд ялагч тодорч төсөвт 268.5 сая төгрөгийг төвлөрүүлсэн. 

• Улаанбаатар хот, БнД, НД, БхД-ийг холбосон төмөр замын өртөөнүүдийн байршлыг мэдээллийн санд оруулж бүртгэсэн. 

• Нийслэлийн хэмжээнд таксийн зориулалтын зогсоол байгуулах ажлын хүрээнд СХД-ийн 5 шар, СБД-ийн 7 буудалд тус бүр 20 автомашины багтаамж бүхий 

зориулалтын таксийн зогсоол байгуулахаар төлөвлөж, урьдчилсан зураг төсөл гаргасан. Уг таксийн зогсоол байгуулах газрын асуудлаар тодорхой санал 

хүргүүлсэн боловч шийдвэрлэгдээгүй ба ажлын зураг боловсруулах хүсэлт тавиад байна. 

• Нийслэлийн автозамын сангийн хөрөнгө /100 сая төгрөг/-өөр хийгдэх автобусны 9 буудлын ажлын зураг хийгдсэн. БГД-ийн нутаг дэвсгэрт автобусны 11 

буудлыг тохижуулахаар төлөвлөсөн боловч улсын төсвийн хөрөнгө оруулалт /200,0 сая төгрөг/ зогссоноос шалтгаалан нийслэлийн автозамын хөрөнгө 

оруулалтыг уг ажилд татахаар болсон. БГД-т автобусны 8 буудалд зориулалтын зогсоолын талбай гаргахаас автобусны 4 буудалд энэ ажил хийгдээд 

байна. Автобусны зориулалтын зогсоолын талбай гаргах ажил гүйцэтгэгчээс хамааралтайгаар удаашралтай явагдаж байна. 

Нийтийн тээврийн салбарт бага оврын автобусны үйлчлэх хүрээ, замын хязгаарыг шинэчлэн тогтоох, 

35. 3.2.11 таксийн тээврийн хэрэгслийн паркийг нэмэгдүүлэхэд хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтыг дэмжинэ. 70 ННТГ 

Алслагдсан гэр хорооллын иргэдийн нийтийн тээврийн үйлчилгээг хүртээмжтэй болгоно 

• ЗТБХБ-ын сайд, НЗД-ын 2010 оны хамтарсан 207/382 дугаар тушаал/захирамжийн хүрээнд Энхтайвны өргөн чөлөөний Зүүн 4 замаас 25-р эмийн сангийн 

уулзвар хооронд, Саппорогийн аюулгүйн тойргоос 32-р байрны уулзвар хооронд баруунаас зүүн чиглэлд, Ард Аюуш, Энэбишийн өргөн чөлөө, Их тойруугийн 

Баруун 4 замаас Баянбүрдийн тойрог хооронд, Офицеруудын ордны уулзвараас Зүүн 4 замын уулзвар хооронд бага багтаамжийн автобусны чиглэлийн 

хөдөлгөөнийг хязгаарласан. 

• Бага багтаамжийн автобусны чиглэлийн хязгаарлалтын ажилд туслах болон буухиа 37 чиглэлийн замналд өөрчлөлт орсон бөгөөд их багтаамжийн автобусны 

чиглэлтэй давхардаж байсан 15 чиглэлийг хаасан. 

• 2010 оны 4-р сарын 1-нээс Монгол улсын стандарт MNS 5012:2008-ын 7.7 дугаар заалтын дагуу 1996 оноос өмнө үйлдвэрлэгдсэн бага багтаамжийн 270 

автобусыг үйлчилгээнээс чөлөөлсөн. 

• Таксийн паркыг шинэчлэн үйлчилгээг шинэ шатанд гаргах зорилт тавин “УБТТС” компаниас ШШХ-н хэрэглээ бүхий 1200 такси БНСУ-аас оруулахаар төслийн 

хэмжээнд судалж, ЗТБХБЯ, НЗДТГ болон “УБТТС” компанитай хамтран ажиллах гэрээг 4 дүгээр сард байгуулан ажиллаж байна. 

71

• Тус компаниас 2010 онд 400, 2011 онд 800 шингэрүүлсэн шатдаг хийн хэрэглээ бүхий таксийг нийтийн тээврийн үйлчилгээнд оруулахаар бэлтгэлийг хангаж 

байна. 

• Бага багтаамжийн автобусны чиглэлийн хөдөлгөөнийг хязгаарласнаар бага багтаамжийн автобусны тоо 2009 онтой харьцуулахад 33,9%-иар, чиглэлийн тоо 

28,8%-иар тус тус буурч, замын хөдөлгөөний түгжрэл саатал, нийтийн тээврийн шугамын давхцал автобусны тоогоор 50 хүртэл хувиар буурсан. 5 дүүргийн 

97928 иргэн нийтийн тээврийн үйлчилгээний зориулалтын их багтаамжийн стандартын автобусаар ая тухтай зорчих боломж бүрдэн нийтийн тээврийн 

үйлчилгээний хүртээмж сайжирч байна. 

Нийтийн тээврийн үйлчилгээний автобусны мэргэшсэн жолооч бэлтгэх, жолооч, кондукторуудыг нийгмийн 

36. 3.2.12 даатгал, эрүүл мэндийн даатгалд бүрэн хамруулж, хөдөлмөрийн нөхцлийг өмчийн хэлбэрээр ялгалгүй хүнд 70 ННТГ 

нөхцөлд хамруулах асуудлыг шийдвэрлүүлэнэ 

• ЗТБХБ-ын сайд, БСШУЯ-ны сайдын 2010 оны хамтарсан 161/229 дугаар тушаалаар “Автотээврийн хэрэгслийн мэргэшсэн жолооч бэлтгэх, мэргэшил 

дээшлүүлэх, сургалтын хөтөлбөр” шинээр батлагдсан ба нийтийн тээврийн үйлчилгээний жолооч, кондукторуудыг мэргэшүүлэх сургалтанд хамруулах ажил 

2010 онд явагдаагүй. 

• Мэргэшсэн инженерийн сургалтанд 15, зөвлөх инженерийн сургалтанд 19 нийт 34 инженер техникийн ажилтан хамрагдсан. Мэргэшсэн жолоочийн 

шалгалтанд орох, мэргэшсэн жолоочийн давтан сургалтанд хамрагдах жолооч нарын судалгааг шинэчлэн авч Автотээврийн газраас шалгалт авах ажлыг 

эхлүүлэн үүнд “Автобус-1” компанийн 56 жолооч хамрагдсан. 

• Одоогийн байдлаар нийтийн тээврийн үйлчилгээний 2441 жолооч, 1865 кондуктор эрүүл мэндийн даатгалд хамрагдахаас 2132 жолооч буюу 86%, 1428 

кондуктор буюу 76%, Нийгмийн даатгалд 2025 жолооч буюу 81%, 1322 кондуктор буюу 71%, мэргэшсэн жолооч, кондукторын сургалтанд 2161 жолооч буюу 

88%, 1531 кондуктор буюу 82.1%- ийн хамралттай байна. 

• Нийтийн тээврийн үйлчилгээний жолооч, кондукторын 81% нь эрүүл мэндийн болон нийгмийн даатгалд хамрагдсан нь өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 

эрүүл мэндийн даатгалд хамрагдалт 19.8%, нийгмийн даатгалд хамрагдалт 14.1%, мэргэшсэн сургалтанд хамрагдалт 7.3%-иар тус тус нэмэгдсэн. 

Улаанбаатарт метро байгуулах техник эдийн засгийн үндэслэл боловсруулж, зураг төсвийг хийж гүйцэтгэн 

37. 3.2.13 

50 ХХБХ 

санхүүжилтийн эх үүсвэрийг шийдвэрлэх арга замыг эрэлхийлнэ 

• Хотын тээврийг хөгжүүлэх 71-56 МОН төслийн эцсийн тайланг Төслийн удирдах хороогоор хэлэлцүүлсэн бөгөөд төслийг хэрэгжүүлэх зорилгоор 6 дугаар 

сарын 27-оос 7 дугаар сарын 3-ны хооронд Азийн хөгжлийн банкны Хяналтын баг техникийн туслалцааны төслийн гүйцэтгэлийг хянаж, НЗДТГ, ЗТБХБЯ, СЯ 

болон АХБ-тай хамтарсан харилцан ойлголцлын санамж бичгийг байгуулсан. Уг санамж бичгийг Нийслэлийн Засаг даргаас НИТХ-д өргөн барьж НИТХ-ын 

Тэргүүлэгчдийн 2010 оны 147 дугаар тогтоол гарч дэмжигдсэн. 

• Азийн хөгжлийн банкнаас 2010-2015 оны хооронд нийт 177,0 сая ам.долларын санхүүжилт хийхээр болсон ба дунд хугацааны санхүүжилтээр тусгай замын 

автобусны үйлчилгээг нэвтрүүлэх ажлыг хэрэгжүүлэхээр тохиролцон ажиллаж байна. 

Нийтийн тээврийн үйлчилгээ эрхэлж байгаа хувийн хэвшлийн аж ахуйн нэгж, байгууллагуудын үйл 

ажиллагааг дэмжих, өрсөлдөх орчныг бүрдүүлэхийн зэрэгцээ нийтийн тээврийн үйлчилгээний салбарт 

38. 3.2.14 

70 ННТГ 

сахилга, хариуцлагыг дээшлүүлж, зам, тээврийн осол зөрчлөөс урьдчилан сэргийлж, үйлчилгээний чанар 

соѐлыг дээшлүүлнэ 

• Нийтийн тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний бүртгэл хяналтын /радио хяналт/ системийн найдвартай ажиллагааг хангах чиглэлээр Морин уул, Чингэлтэй уулын 

их чадлын 2 станц дээр тохируулга, программчлалын өөрчлөлт хийсэн. Төв серверт зориулалтын веб сервер авч суурилуулан туршилт хийж, байнгын 

ашиглалтын бэлтгэлийг хангаж байна. 

• Нийтийн тээврийн үйлчилгээний тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний бүртгэл хяналтын үйл ажиллагааг сайжруулах ажлын төлөвлөгөө гарган 14831 

ам.долларын тоног төхөөрөмж болон бусад холбогдох сэлбэг хэрэгслийг Израйл улсын КР элекроникс компаниас хүлээн авсан. Нийтийн тээврийн үйлчилгээ 

эрхлэгч аж ахуйн нэгж, байгууллагуудад МТ150 станцын нөөц багассантай холбогдуулан тус компаниас 60 ширхэг МТ150 станц авахаар захиалаад байна. 

• Үйлчилгээний сахилга, хариуцлагыг дээшлүүлэн 2010 онд нийт 6624 зөрчилд 53.8 сая төгрөгийн торгуулийн арга хэмжээ авч, давхардсан тоогоор 123 аж 

ахуйн нэгж, байгууллагад 625 заалт бүхий албан шаардлага өгч, 32 аж ахуйн нэгж, байгууллагын 124 албан тушаалтанд хариуцлага тооцон ажилласан. 

• Нийтийн тээврийн хэрэгслийн аюулгүй байдал, техникийн найдвартай ажиллагааг хангах техник хяналтын үзлэг оношлогоонд нийтийн тээврийн үйлчилгээ 

эрхэлдэг үндсэн чиглэлийн 26 байгууллагын 405, туслах чиглэлийн 27 байгууллагын 488, буухиа чиглэлийн 30 байгууллагын 450, таксийн үйлчилгээний 16 

байгууллагын 212 тээврийн хэрэгсэл ба парк шинэчлэлтийн 223 тээврийн хэрэгсэл, нийт 1778 тээврийн хэрэгсэл буюу 94 хувь нь хамрагдсан. 

72

• Автобусны хөдөлгөөний бүртгэл, хяналтын мессеж алдалт 27,25% байсан нь 18,05% болж 9,2 пунктээр буурсан. Үйлчилгээний салбарт сахилга хариуцлагыг 

дээшлүүлэх, үйлчилгээний чанар соѐлыг сайжруулах чиглэлээр холбогдох ААН, байгууллагуудад хариуцлага тооцон, зөрчил дутагдал арилж байна. Нийтийн 

тээврийн үйлчилгээний нийт тээврийн хэрэгслийн 1778 буюу 94 хувийг техник хяналтын үзлэг оношилгоонд хамруулсан. 


Хотын авто замын сүлжээний ашиглалтын түвшин сайжирч, зорчигч тээврийн үйлчилгээний тогтвортой байдал хангагдана. “Зам тээврийн оновчтой 

систем” нэвтэрч, хөдөлгөөний менежментийг сайжруулсанаар тээврийн хөдөлгөөний түгжрэлийг 30 хувиар бууруулна. 

Улаанбаатар хотын авто замын сүлжээнд “Их тойруу” тойрог зам бий болно. АН-3 босоо тэнхлэгийн авто зам баригдсанаар ачаа тээврийн эргэлт 

сайжирч, улс хоорондын болон Улаанбаатар бүсийн бизнесийн үйл ажиллагааг түргэсгэнэ. 

Улаанбаатар хотод 80 км авто зам, 1000 уртааш метр гүүр, гүүрийн байгууламжийг шинээр барьж, 146 км авто зам өргөтгөн шинэчлэгдсэн байна. 

Явган зорчигчийн нүхэн болон гүүрэн гарц 8, төмөр замын гүүрэн гарц 3-ыг шинээр барьсан байна. Нийтийн зорчигч тээврийн үйлчилгээнд эхний ээлжинд 

стандартын шаардлага хангасан 400 шинэ автобус, 2000 такси, 80 электробус нийлүүлж парк шинэчлэлт хийнэ. 


2010 онд УБ хотын авто замын сүлжээг сайжруулах чиглэлээр Нийслэлийн замын сангийн хөрөнгө оруулалтаар 6467,1 сая төгрөг, Бүс орон нутгийн 

хөгжлийг дэмжих чиглэлээр улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар 4065,0 сая төгрөг, Өөрийн хөрөнгөөр гүйцэтгэн дараа төлөгдөх нөхцөл 65076,1 сая 

төгрөг, нийт 75 608.2 сая төгрөгийн хөрөнгө оруулалтын ажлыг зохион байгуулан ажлын гүйцэтгэл 80%-тай байна. 

Улаанбаатар хотын 49 чиглэлийн авто замд 24740 м2 нөхөөс, 49750 у/м заадас, нийт 1118.0 сая төгрөгийн урсгал засварын ажлыг хийж гүйцэтгэсэн. 

Үүнд төвийн 6 дүүрэг, Зайсан, Дунд гол, Төв цэнгэлдэх хүрээлэн орчмын авто зам, Баянхошуу /урдуур/, Зүүн салааны авто зам, Их сургуулийн гудамж, 

Нарны зам, 1-р хорооллын арын авто замуудад урсгал засвар хийгдсэн. 

Замын хөдөлгөөний удирдлагын нэгдсэн төвийг байгуулж, хөдөлгөөн зохицуулах гэрэл дохио 45 уулзварт, хөдөлгөөнийг хянах телекамер 26 цэгт , 

мэдрэгч 52 цэгт, мэдээллийн самбарыг 2 цэгт бүрэн суурилуулж, тоног төхөөрөмжүүдийг удирдлагын төвтэй холбосон 61км шилэн кабелийн сүлжээг 

суурилуулсан. 

Үйлчилгээний сахилга, хариуцлагыг дээшлүүлэн 2010 онд нийт 6624 зөрчилд 53.8 сая төгрөгийн торгуулийн арга хэмжээ авч, давхардсан тоогоор 123 аж 

ахуйн нэгж, байгууллагад 625 заалт бүхий албан шаардлага өгч, 32 аж ахуйн нэгж, байгууллагын 124 албан тушаалтанд хариуцлага тооцон ажилласан. 

Нийтийн тээврийн хэрэгслийн аюулгүй байдал, техникийн найдвартай ажиллагааг хангах техник хяналтын үзлэг оношлогоонд нийтийн тээврийн 

үйлчилгээ эрхлэдэг үндсэн чиглэлийн 26 байгууллагын 405, туслах чиглэлийн 27 байгууллагын 488 , буухиа чиглэлийн 30 байгууллагын 450 , таксийн 

үйлчилгээний 16 байгууллагын 212 тээврийн хэрэгсэл ба парк шинэчлэлтийн 223 тээврийн хэрэгсэл, нийт 1778 тээврийн хэрэгсэл буюу 94 хувь нь 

хамрагдсан. 

Автобусны хөдөлгөөний бүртгэл, хяналтын мессеж алдалт 27,25% байсан нь 18,05% болж 9,2 пунктээр буурсан. Үйлчилгээний салбарт сахилга 

хариуцлагыг дээшлүүлэх, үйлчилгээний чанар соѐлыг сайжруулах чиглэлээр холбогдох ААН, байгууллагуудад хариуцлага тооцон, зөрчил дутагдал арилж 

байна. Нийтийн тээврийн үйлчилгээний нийт тээврийн хэрэгслийн 1778 буюу 94 хувийг техник хяналтын үзлэг оношилгоонд хамруулсан. 

Одоогийн байдлаар нийтийн тээврийн үйлчилгээний 2441 жолооч, 1865 кондуктор эрүүл мэндийн даатгалд хамрагдахаас 2132 жолооч буюу 86%, 1428 

кондуктор буюу 76%, Нийгмийн даатгалд 2025 жолооч буюу 81%, 1322 кондуктор буюу 71%, мэргэшсэн жолооч, кондукторын сургалтанд 2161 жолооч 

буюу 88%, 1531 кондуктор буюу 82.1 хувийн хамралттай байна. 

3.3 ЭРЧИМ ХҮЧ 

Эрчим хүчний эрэлтийн өсөлттэй уялдуулан эрчим хүчний системийг оновчтой өргөтгөх, түүний 

39. 3.3.1 

50 ХХБХ 

менежментийг боловсронгуй болгох бодлого хэрэгжүүлнэ. 

• ДЦС-2 өөрсдийн нөөц боломжоо ашиглан эсрэг даралтын трубины ачааллыг 45 Гкал/цаг-аас 65 Гкал/цаг болгон өсгөх тооцоо судалгаа хийж зураг төсвийн 

тодотголд батлуулахаар салбарын сайдын багцад тусгуулаад байна. 

• Хотын дулаан хангамжийг сайжруулах үүднээс ДЦС-4 байрлах сүлжээний 1-р өргөлтийн насосуудыг “0” түвшинд буулгаж угсрах ажлын зураг төсвийг 

хийлгэхээр зарлагдсан боловч санал болгосон үнийн дүнгээс хэтэрсэн санал ирсэн тул төсвийн тодотголоор хөрөнгө нэмүүлэх санал оруулсны дагуу 2010 

оны тодотголоор нийслэлийн хөрөнгө оруулалтаар зураг төсвийн ажлыг гүйцэтгэхээр гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах тендерт шалгарсан “Мон энержи 

консальтинг” ХХК гэрээ байгуулан ажлаа эхлээд байна. 

73

• Шинээр баригдах хорооллуудыг цахилгаан дулааны эрчим хүчээр хангах боломж бүрдэж, судалгаа, тооцоонууд хийгдсэн. 

40. 3.3.2 Эрчим хүчний шинээр баригдах тав дахь үүсгүүрийн эхний хэсгийг ашиглалтанд оруулна 50 ХХБХ 

• Эрчим хүчний шинээр баригдах тав дахь үүсгүүрийн ТЭЗҮ-ийг хэлэлцүүлж, уг эх үүсвэрийг барих талаар ЭБЭХЯ-аас АХБ-д хүсэлт тавьсны дагуу шинжээч 

нарын багийн бүрэлдэхүүн ирж тав дахь эх үүсгүүрийн ажиллагаатай танилцсан. АНУ-ын Техникийн судалгааны “H&J” компани судалгааны ажлыг эхлэх 

эхний тайланг 8-р сард, 2 дахь тайланг 10-р сард тавьсан бөгөөд нийслэлийн зүгээс шаардлагатай мэдээллээр хангаж техникийн нарийвчилсан судалгааг 

2011 оны 3-р сард хүлээлгэн өгөхөөр ажиллаж байна. 

Хотын дулааны сүлжээний гол магистраль шугамуудын голчийг өргөтгөн шинэчилж, тэдгээрийн нэвтрүүлэх 

41. 3.3.3 


чадварыг нэмэгдүүлнэ. 

• Улаанбаатар хотын төв, 1-р эмнэлгийн орчим, Оюутны хотхон 13-р хороолол, Сансар, 15-р хороололын дулаан хангамжийг сайжруулах, тэр орчимд шинээр 

баригдсан обьектуудыг дулаанаар хангахаар Дунд гол дагуу явах 500 голчтой 3273 м урт 5б магистраль дулааны шугамыг 800 голчтой болгон өргөтгөх ажил 

хийгдсэн. 12 дугаар хороолол, Мамба дацан, Сансар, 15-р хороололын зарим хэсгийн дулаан хангамжийг сайжруулах, тэр орчимд шинээр баригдсан 

обьектуудыг дулаанаар хангахаар Хүүхдийн урлан бүтээх төвөөс 100 айлын уулзвар хүртэлх 400 мм-ийн голчтой 990м урт дулааны 6 “Г” магистралийг 500 

мм болгон өргөтгөж шинэчлэх ажилыг нийлvvлэх тухай битvvмжилсэн тендерийг ЭБЭХЯ-аас дараа төлөгдөх нөхцөлтэйгээр зарлаж, тендерт ялсан 

“Хангилцаг” ХХК-тай ЭХГ-аас он дамжуулан хийх гэрээ байгуулж ажлыг эхлүүлээд байна. 

• 14-р хороолол, Халдвартын орчим, 15, 16-р хороолол, Хилийн цэргийн 72-р хотхон, ШУА-ны орчмыг дулаанаар хангахаар Нарантуул захын хойд талаас БЗДийн 

эмнэлэг хүртэл буюу 14-р хорооллын урд хэсгээр явах 12б /Пав 16-аас 1208 хүртэл/ магистраль 500 голчтой 3852 м урт дулааны шугамыг 700 голчтой 

болгон өргөтгөх 1.6 км хос, пенополуеретан дулаалгатай ган хоолой угсрах инженерийн шугам сүлжээний ажлыг “Набсан” ХХК 2009-2010 он дамжин 

гүйцэтгэсэн. 

• Дулааны 5б, 6г, 12б магистралуудын өргөтгөлийн ажлыг хийж дуусгав. 

Цахилгаан дамжуулах болон түгээх сүлжээний трансформаторуудыг өргөтгөн шинэчилж, 35кВ-н 2 дэд 

42. 3.3.4 


станц, Чингэлтэйн эцэст 110/10/6 кВ-н дэд станцыг шинээр барина 

35кВ-н 2 дэд станц: 

• Эмээлтэд 2х2.5 мВа чадалтай 35/10 кВ-ын дэд станц, 8.6 км цахилгаан дамжуулах агаарын шугам, 10/0.4 кВ-ын шугам, АТП барих барилга угсралтын ажилд 

ЭБЭХСайдын багцанд 2877.6 сая төгрөг тусгагдсан. “Илч хангай” ХХК шалгаран ажлыг гүйцэтгэлээ. 

Шинэ суурьшлын бүс найдвартай эрчим хүчээр хангагдах нөхцөл бүрдлээ. 

Чингэлтэйн эцэст 110/10/6 кВ-н дэд станц: 

• Хайлааст дэд станцаас Яргайтын дэд станц хүртэл 35кВ-ийн 2 хэлхээт 9.5 км цахилгаан дамжуулах шугам шинээр татахад ЭБЭХСайдын багцанд 930.6 сая 

төгрөг тусгагдсан. Цахилгаан дамжуулах шугамын зураг төслийн ажлыг “Электросеть проект” ХХК хийж дуусгасан. УБ ЦТС ХК төсөв хийсний дагуу барилга 

угсралтын ажлыг “Тэнгэр уул констракшн” ХХК шалгарч 58-р сургуулиас “Яргайт” станц хүртэл 1 фаз залгагдсан бөгөөд техникийн комисс ажиллалаа. 

Улаанбаатар хотын төв болон хойд хэсгийн цахилгаан эрчим хүчний найдвартай ажиллагаа хангагдлаа. 

Цахилгаан дамжуулах болон түгээх сүлжээний трансформаторуудыг өргөтгөн шинэчлэх: 

• Ил хуваарилах байгууламж 220/110/35 кВ-ын Улаанбаатар дэд станцын өргөтгөлийг хийхэд ЭБЭХСайдын багцанд 480.6 сая төгрөг тусгагдсан. Ажлын 

гүйцэтгэгчээр “Восток энерго монтаж” ХХК шалгаран ажиллаж байна. Уг ажил 2009- 2010 он хүртэл үе шаттайгаар хийгдэнэ. 2009 онд зөвхөн суурийн ажил 

хийгдэх бөгөөд уг ажлыг хүлээлгэн өгсөн. 

Эрчим хүчний найдвартай хэвийн ажиллах нөхцөл сайжирна. 

• Умард дэд станцын трансформатор, хаалттай хувиарлах байгууламжийн өргөтгөл, шинэчлэлтийн ажилд “Монгол Улсыг хөгжүүлэх сан”-гийн 2009 оны 

ЭБЭХСайдын багцад 3150,0 сая төгрөг туссан. Ажлын зураг хийгдсэн. “Илч хангай” ХХК трансформаторын хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх ажлыг хийж 

гүйцэтгэсэн. 

Эрчим хүчний найдвартай хэвийн ажиллах нөхцөл сайжирлаа. 

• Ил хуваарилах байгууламж 4-д 220/110/35 кВ-ын 125 мВа чадалтай авто трансформатор суурилуулах ажилд “Монгол Улсыг хөгжүүлэх сан”-гийн 2009 оны 

ЭБЭХСайдын багцад 2754,9 сая төгрөг туссан. Гүйцэтгэгчээр “Цагаан хорол” ХХК 2,6 тэрбум төгрөгөөр гүйцэтгэхээр шалгарсан. 2010 оны 3-р сарын 20-н 

гэхэд ажил дуусахаар гэрээ хийгдсэн. 

Эрчим хүчний найдвартай хэвийн ажиллах нөхцөл сайжирна. 

74

• 6, 10 кВ-ын дэд станцуудын тосон таслууруудыг вакуум болгох /РП 3, 5, 6, 13, 24/ ажилд “Монгол Улсыг хөгжүүлэх сан”-гийн 2009 оны ЭБЭХСайдын багцад 

1080,0 сая төгрөг туссан. Улаанбаатар хотын 6,10 кВ-ын дэд станцуудын тосон таслууруудыг вакуум болгох /РП-3,6,24/ ажлыг “Электро сеть”, “Vrt-Gold” ХХКиуд 

гүйцэтгэлээ. 

Тоног төхөөрөмжийн хэвийн найдвартай ажиллагаа сайжирсан. 

43. 3.3.5 Айл өрхийг цахилгаан эрчим хүчээр бүрэн хангана 50 ЗАА-ны ИБХ 

• 2010 оны төсөвт Эрдэс баялаг, эрчим хүчний сайдын багцад “Улаанбаатар хотын захын гэр хорооллын өсөн нэмэгдэж байгаа хэрэглээг хангах, хэрэглэгчдийн 

цахилгаан хангамжийг сайжруулах” зорилгоор 1 тэрбум төгрөг тусгагдсаныг ЭБЭХЯ эргэн төлөгдөх нөхцөлтэйгөөр 4 багц ажлын тендер зарласан ба 

өнөөдрийн байдлаар ажил бүрэн дуусч, комисс ажилласан байна. 

• 2011 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэлд “Эрчим хүчний эх үүсвэрт холбогдоогүй айл өрхүүдийг цахилгаанд холбох” ажлын хүрээнд 5,262 сая төгрөгийн санал 

боловсруулсан. 

• БнД, БхД, БЗД, ЧД, СБД, СХД-т 2,700.0 сая төгрөгийн төсөвт өртөг бүхий гэрэлтүүлгийн 13 төсөл арга хэмжээнд 2,509.9 сая төгрөгийн гэрээг байгуулан 

ажиллаж гүйцэтгэл 70%-тай байна. 

• Захын гэр хорооллын айл өрхүүд цахилгаан эрчим хүчээр хангагдах боломж бүрдэж 1180 айлыг цахилгаан эрчим хүчинд холбож 12 дэд станцын шинэчлэл 


“Их тойруу” төсөл хэрэгжүүлж УБ хотын 220, 110кВ-н цахилгаан дамжуулах их тойруу сүлжээ байгуулах 

44. 3.3.6 

50 ХХБХ 

асуудлыг шийдвэрлэнэ 

• НЗДТГ–аас VII хороолол, РТХЭГ-ын орчмын хорооллын инженерийн шугам сүлжээний зураг төслийг боловсруулах ажлыг зохион байгуулж, ЗТБХБЯ-д 

хүлээлгэн өгсний дагуу уг инженерийн шугам сүлжээ болон “Улаанбаатар” 220/110/35 кВ-ын дэд станцаас 110 кВ-ын ЦДАШ-аар “VII дугаар хороолол”, “Радио 

телевиз” 110/35/10 кВ-ын дэд станцыг холбох ажлын гүйцэтгэгчийн 4-н багц тендерийг олон улсын нээлттэй хэлбэрээр зарлаад байна. 

• 110 кВ-ын “Их тойруу” сүлжээний зураг төслийн ажлыг ЗТБХБЯ захиалан гүйцэтгэж ЭБЭХЯ-нд хүлээлгэн өгсөн. ЭБЭХЯ, “Төвийн бүсийн цахилгаан түгээх 

сүлжээ” ХК-тай хамтран Улаанбаатар хотод “Их Тойруу” 220, 110 кВ-ын цахилгаан дамжуулах сүлжээг барих төсөл”-ийг боловсруулж дууссан. БНХАУ-ын 

хөнгөлөлттэй зээлийн хүрээнд “Их тойруу” сүлжээг барихаар шийдвэрлэн, гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах тендерийг БНХАУ-ын компаниудын дунд зарлах 

нөхцөлтэйгээр 2 улсын Засгийн газрын хооронд хэлэлцэгдэж байна. Уг асуудал эцэслэн шийдвэрлэгдсэн нөхцөлд “Их тойруу” сүлжээг барих ажлыг эхлэх 

болно. 

• Шинээр баригдах Баянголын ам, 7-р хороолол, РТХЭГ-н орчны, Дэнжийн-1000 –ын хорооллууд цахилгаанаар хангагдах боломж бүрдэж байна. 

Шинээр баригдах барилга байгууламж, орон сууцны хорооллуудад газар доорхи инженерийн шугам 

45. 3.3.7 

50 ЗАА-ны ИБХ 

сүлжээний хонгилын системийг нэвтрүүлнэ 

• Улаанбаатар хотод шинээр баригдаж байгаа болон шинэчлэн өргөтгөж байгаа дулааны шугамыг ялангуяа төв болон туслах замуудыг огтлон гарч буй 

хэсгүүдэд дулааны шугамыг хагас болон бүтэн нэвтрэх сувагт явуулж байгааг ажлын зураг зөвшөөрөлцөх явцад хянаж байна. 

• Орон сууцны 7, МҮОНРТ орчмын хорооллын инженерийн шугам сүлжээний ажлын зурагт төв ба туслах авто замыг огтолж гарах хэсгүүдэд хагас нэвтрэх 

хонгилыг төлөвлөсөн болно. 

• “УБДС” ХК-аас бага хүчин чадалтай шугамын түвшинд дулааны шугамыг хонгилын системд төлөвлөж, техникийн нөхцөл олгохдоо уг асуудлыг тусгаж байна. 

• УБДС ХК, УБЦТС ХК, УСУГ, МХС ТӨК-аас инженерийн шугам сүлжээг хонгилын системд төлөвлөх заалтыг нэмэлт болгон оруулж, шугамын угсралтын явцад 

болон ашиглалтанд хүлээн авах үед хяналтыг тавин ажиллаж байгаа болно. 

• Шинээр төлөвлөж буй “Ирээдүй” хорооллын шугам сүлжээг хонгилын системд хийхээр тусгаж өгөөд байна. 

• Улаанбаатар хотод баригдах барилга байгууламжуудад техникийн нөхцөл олгох комиссын 2009 оны 10, 11-р саруудад хуралдсан хурлаас ЭБЭХЯ-ы харъяа 

ЭХГ-с шинээр баригдсан обьектод олгогддог техникийн комиссын хурлын техникийн нөхцлийн заалтанд буюу Барилга байгууламжийн ажлын даалгаварт 

инженерийн шугам сүлжээг хонгилийн системд төлөвлөх заалтыг нэмж оруулж байгаа боловч хонгилын систем барих зардал нь сувагчлалтайгаар барьж буй 

шугам сүлжээнээс хэт өндөр байгаа тул хэрэгжүүлэх боломж багатай байна. 

• Мөн Улаанбаатар хотын ерөнхий төлөвлөгөөтэй уялдуулан хотын инженерийн хангамжийн эх үүсвэр, дэд бүтэц, техникийн шийдэл гаргах, хөрөнгө 

оруулалтын тооцоо судалгаа, инженерийн дэд бүтцийн ерөнхий схем гаргах ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнийг нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 315 дугаар 

захирамжаар байгуулсан. Уг ажлын хэсгээс хотын цахилгаан болон дулааны эх үүсвэр, шугам сүлжээний хүчин чадлыг сайжруулах, шинэчлэх төсөл 

боловсруулах ажлыг хийж байна. 

75

Боловсруулсан түлш болон байгальд ээлтэй технологиор эрчим хүч үйлдвэрлэж борлуулсан бизнесийн 

46. 3.3.8 

50 ХХБХ 

нэгжүүдийг урамшуулах механизм бүрдүүлнэ 

• “ Японы Олон улсын хамтын ажиллагааны “ЖАЙКА” байгууллагатай хамтран хэрэгжүүлж буй “Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлыг бууруулах чадавхийг 

бэхжүүлэх” төслийн хүрээнд боловсруулсан түлш болон байгальд ээлтэй технологиор эрчим хүч үйлдвэрлэж борлуулсан бизнесийн нэгжүүдийг 

урамшуулах механизм бүрдүүлэх талаар судалгааны ажил хийгдэж Япон улсаас 6 чиглэлээр давхардсан тоогоор нийт 14 мэргэжилтэн ирж ажиллаж байна. 

• Энэхүү төслийн хүрээнд авто тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний хурд, эрчмийг судлах, суурин эх үүсвэр буюу нам даралтын халаалтын зуух, ДЦС-уудын 

яндангаас гарах хаягдал хийд хэмжилт хийх, тооллого судалгаа явуулах, агаарын бохирдлыг загварчлах зэрэг ажлуудыг холбогдох газруудтай хамтран 

гүйцэтгэж байна. 

• Мөн төслийн хүрээнд Япон улсад хаягдал хийн хэмжилтийн сургалтанд оролцсон мэргэжилтнүүд “ДЦС-4” ТӨХК-ны горимын хэсэгт сургалт зохион 

байгуулан ажиллаж байна. 

47. 3.3.9 Дулааны биеэ даасан, бага оврын эх үүсвэрийг барих төсөл боловсруулж, хэрэгжүүлнэ 50 ХХБХ 

• Шинэ суурьшлын бүсийг дулааны эрчим хүчээр хангах бие даасан эх үүсгүүр барих судалгааны ажлыг Эрчим хүчний газарт төвлөрүүлэхээр ЭБЭХ-ний 

Сайдтай хийсэн уулзалтаар шийдвэрлэсэн. 

• Хотын хэмжээнд шинээр суурьшлын бүс байгуулахаар төлөвлөж буй газруудад баригдах барилга байгууламжуудыг дулааны эрчим хүчээр хангах бие даасан 

эх үүсгүүр барих судалгааны ажлыг хийж, эхний ээлжинд БЗД-ийн 5, 8-р хорооны нутаг дэвсгэр дэх гэр хорооллын газарт баригдах барилгуудад хийгээр 

болон сэргээгдэх эрчим хүчтэй хослуулан хангах төсөл боловсруулах зураг төсвийн судалгааны ажлыг Үндэсний хөгжлийн Институтэд санал болгоод байна. 

Шинэ суурьшлын бүсийг дулааны эрчим хүчээр хангах бие даасан эх үүсгүүр барих судалгааны ажлын хүрээнд Амгалангийн гэр хорооллыг барилгажуулах 

төлөвлөлттэй уялдуулан УС-15 ус халаагуурын зуухын хүчин чадлыг 120Мвт болгох төслийг нийслэлийн Засаг дарга, УБ хотын Ерөнхий менежер, Ерөнхий 

инженер нарт танилцуулж, нарийвчилсан судалгааны ажлыг эхлүүлээд байна. 

• ЭБЭХЯ-нд 2010 оны 2-р сард Солонгосын “STS” групп 68 Гкал/цаг Х3 блок бүхий дулааны станцыг дамжуулах сүлжээний хамт байгуулах техник эдийн 

засгийн үндэслэлийг танилцуулсан. Ингэснээр дээрх групптэй “Ургах наран” хорооллын эх үүсгүүрийн ТЭЗҮ боловсруулах хамтран ажиллах санамж бичгийг 

ЭБЭХЯ байгуулж, уг хорооллын төлөвлөлт болон шаардагдах бусад мэдээллийг өгөөд байна. 


Эрчим хүчний тав дахь үүсгүүрийн эхний хэсэг ашиглалтанд орсон байна. Дулааны шугам сүлжээний 60-аас илүү хувь нь шинэчлэгдсэн байна. Цахилгаан 

эрчим хүчний хангамжийг 90 хувьд хүргэсэн байна. 


• Улаанбаатар хотын төв, 1-р эмнэлгийн орчим, Оюутны хотхон 13-р хороолол, Сансар, 15-р хороололын дулаан хангамжийг сайжруулах, тэр орчимд 

шинээр баригдсан обьектуудыг дулаанаар хангахаар Дунд гол дагуу явах 500 голчтой 3273 м урт 5б магистраль дулааны шугамыг 800 голчтой болгон 

өргөтгөх ажил хийгдсэн. 12 дугаар хороолол, Мамба дацан, Сансар, 15-р хороололын зарим хэсгийн дулаан хангамжийг сайжруулах, тэр орчимд шинээр 

баригдсан обьектуудыг дулаанаар хангахаар Хүүхдийн урлан бүтээх төвөөс 100 айлын уулзвар хүртэлх 400 мм-ийн голчтой 990м урт дулааны 6 “Г” 

магистралийг 500 мм болгон өргөтгөж шинэчлэх ажилыг нийлvvлэх тухай битvvмжилсэн тендерийг ЭБЭХЯ-аас дараа төлөгдөх нөхцөлтэйгээр зарлаж, 

тендерт ялсан “Хангилцаг” ХХК-тай ЭХГ-аас он дамжуулан хийх гэрээ байгуулж ажлыг эхлүүлээд байна. 

• 14-р хороолол, Халдвартын орчим, 15, 16-р хороолол, Хилийн цэргийн 72-р хотхон, ШУА-ны орчмыг дулаанаар хангахаар Нарантуул захын хойд талаас 

БЗД-ийн эмнэлэг хүртэл буюу 14-р хорооллын урд хэсгээр явах 12б /Пав 16-аас 1208 хүртэл/ магистраль 500 голчтой 3852 м урт дулааны шугамыг 700 

голчтой болгон өргөтгөх 1.6 км хос, пенополуеретан дулаалгатай ган хоолой угсрах инженерийн шугам сүлжээний ажлыг “Набсан” ХХК 2009-2010 он 

дамжин гүйцэтгэсэн. 

• Дулааны 5б, 6г, 12б магистралуудын өргөтгөлийн ажлыг хийж дуусгав. 

Багануур, Багахангай, Баянзүрх, Чингэлтэй, Сүхбаатар, Сонгинохайрхан дүүргүүдэд 2,700.0 сая төгрөгийн төсөвт өртөг бүхий гэрэлтүүлгийн 13 төсөл 

арга хэмжээнд 2,509.9 сая төгрөгийн гэрээг байгуулан ажиллаж гүйцэтгэл 70%-тай байна. 

• НЗДТГ–аас VII хороолол, РТХЭГ-ын орчмын хорооллын инженерийн шугам сүлжээний зураг төслийг боловсруулах ажлыг зохион байгуулж, ЗТБХБЯ-д 

хүлээлгэн өгсний дагуу уг инженерийн шугам сүлжээ болон “Улаанбаатар” 220/110/35 кВ-ын дэд станцаас 110 кВ-ын ЦДАШ-аар “VII дугаар хороолол”, 

“Радио телевиз” 110/35/10 кВ-ын дэд станцыг холбох ажлын гүйцэтгэгчийн 4-н багц тендерийг олон улсын нээлттэй хэлбэрээр зарлаад байна. 

• 110 кВ-ын “Их тойруу” сүлжээний зураг төслийн ажлыг ЗТБХБЯ захиалан гүйцэтгэж ЭБЭХЯ-нд хүлээлгэн өгсөн. ЭБЭХЯ, “Төвийн бүсийн цахилгаан түгээх 

76

сүлжээ” ХК-тай хамтран Улаанбаатар хотод “Их Тойруу” 220, 110 кВ-ын цахилгаан дамжуулах сүлжээг барих төсөл”-ийг боловсруулаад байна. 

• ТЭЗҮ боловсруулах хөрөнгийн эх үүсвэр шийдэгдээгүй. 

Шинээр баригдах Баянголын ам, 7-р хороолол, РТХЭГ-н орчны, Дэнжийн-1000 –ын хорооллууд цахилгаанаар хангагдах боломж бүрдэж байна. 

3.4 УСАН ХАНГАМЖ, АРИУТГАХ ТАТУУРГА 

Улаанбаатар хотын ундны усны нөөцөд тулгуурласан менежментийг төлөвшүүлж, Туул, Сэлбэ гол болон 

48. 3.4.1 түүний цутгал голуудын урсацыг тогтвортой байлгах арга хэмжээг авч, усны хэмнэлттэй хэрэглээг дээдэлсэн 50 ХХБХ 

ус хангамжийн найдвартай, тасралтгүй, чанартай үйлчилгээг иргэдэд үзүүлнэ. 

• Улаанбаатар хотын ундны усны нөөц хоногт 240 мянган шоо метр байна. өнөөдрийн байдлаар үүний 65-70 хувь буюу хоногт 150-160 мянган шоо метр усыг 

Улаанбаатар хотын нийт хэрэглэгчдэд түгээж байна. 

• Гачууртын дээд хэсэгт усан хангамжийн эх үүсвэрийг шинээр барих ажлын гэрээнд 9-р сарын 2-нд Гадаад харилцааны сайд, Японы элчин сайдын яам гарын 

үсэг зуралцсан. 2011 онд хөрөнгө батлагдаж Японы тал ерөнхий компанийг сонгон шалгаруулна. 

• Туул, Тэрэлж голын ус хуримтлуулах далан байгуулах судалгааны ажлыг Японы засгийн газрын буцалтгүй тусламжийн хөрөнгөөр хийлгэхээр санал тавьсан. 

• Усны хэмнэлттэй хэрэглээний талаарх сурталчилгааг УБ таймс, Үндэсний шуудан сонин, УБ радиогоор дамжуулан хэрэглэгчдэд хүргэж байна. Дэлхийн усны 

өдрийг тохиолдуулан 3 сарын аян зохион байгуулан ажиллаж төлөвлөсөн ажлаа 100% биелүүлсэн. Мөн байгууллагын талаарх ойлголт, бүтээгдэхүүн, 

үйлчилгээний чанарт хэрэглэгчдийн сэтгэл ханамж ямар байгааг тодорхойлох зорилгоор гэр хороолол, орон сууц, албан байгууллага гэсэн ангилалаар 

хэрэглэгчдээс сэтгэл ханамжийн судалгаа авч дүгнэлт гаргуулан судалгааны мөрөөр хийх ажлын төлөвлөгөө боловсруулан ажиллаж байна.Төлөвлөгөөний 

биелэлт 70 хувьтай байна. 

49. 3.4.2 “Улаанбаатар хотын цэвэр, бохир усны мастер төлөвлөгөө”-нд тодотгол хийнэ 50 УСУГ 

• Азийн хөгжлийн банк Солонгосын IT сангаас УБ хотын мэдээллийн төв болон УСУГ-ын GIS системийг хөгжүүлэх төслийн хэрэгжүүлэхээр шийдвэрлэсэн 

бөгөөд уг төслийн сангаас УБ хотын цэвэр бохир усны мастер төлөвлөгөөнд тодотгол хийх хөрөнгө гаргах боломжийг судалж байна. 

• Улаанбаатар хотын усан хангамжийн салбарын газарзүйн мэдээллийн системийг хөгжүүлэх төсөл хэрэгжихээр болсон. 

Хүн амын ус хангамжийн найдвартай ажиллагааг хангахад ус хангамжийн шинэ эх үүсвэр бий болгоно. Үүнд: 

‣ Гачууртын дээд хэсэгт 40 гүний худагтай ус хангамжийн эх үүсвэр шинээр барьж байгуулах ажлыг 

50. 3.4.3 эхлүүлнэ. 

70 ХХБХ 

‣ Туул, Тэрэлжийн голын ус хуримтлуулах даланг барьж байгуулах ажлыг эхлүүлнэ. 

‣ Ахуйн хэрэглээнээс гарах бохир усыг цэвэршүүлэн ашиглах технологийг нэвтрүүлнэ 

• Гачууртын дээд хэсэгт усан хангамжийн эх үүсвэр бий болгохоор Байгаль орчны нарийвчилсан үнэлгээг “Натур Фрийндменг” ХХК гүйцэтгэж, усны нөөцийг 

Усны газрын комиссоор баталгаажуулж дүгнэлтийг Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам хэлэлцүүлэн JICA-д хүлээлгэн өгсөн. Уг төслийн нарийвчилсан 

зураг төсөв хийх ажлын ноот бичгийг Гадаад харилцааны яам, Японы элчин сайдын яам, холбогдох байгууллагуудын төлөөлөгчдийг оролцуулан солилцсон. 

18,5 км дамжуулах шугам, 2х3000м 3 усан сан, гүний худгуудийг барих ажлын зургийн ажлыг Японы тал гүйцэтгэхээр ажилдаа ороод байна. 

• Туул Тэрэлж голын ус хуримтлуулах далан байгуулах судалгааны ажлыг Японы засгийн газрын буцалтгүй тусламжийн хөрөнгөөр хийлгэхээр санал тавьсан. 

Японы СТI компани уррьдчилсан судалгааг эхлүүлсэн. 2011 онд мастер төлөвлөгөө боловсруулсны дараа хамгаалалтанд авах асуудлыг шийдвэрлүүлнэ. 

• Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл усан хангамжаар найдвартай хангах судалгаа хийгдэж, уг ажилд шаардагдах санхүүгийн эх үүсвэр бүрдүүлэх чиглэлээр 

хандивлагчдад хандсан. 

Ус хангамжийн эх үүсвэрийн хамгаалалтын бүсийг шинэчлэн тогтоож, ариун цэврийн бүсийг хамарсан 

51. 3.4.4 тэмдэгжүүлэлт хийж, бохирдлоос хамгаална. Ариун цэврийн бүс доторхи аж ахуйн нэгжүүдийн үйл 70 УСУГ 

ажиллагааг үе шаттайгаар бүрэн зогсооно 

• Усны эх үүсвэрийн хамгаалалтын бүс дотор суурьшсан АА-н нэгжийн судалгааг гаргаж тухайн газраа үйл ажиллагаа явуулаагүй газрын газар эзэмших эрхийг 

цуцлах, тухайн газраа суурьшил бий болгосон АА-н нэгжийг дахин нэмж суурьшил бий болгохгүй байх тухайн газраа 2015 он гэхэд чөлөөлөх талаар захирамж 

гаргуулахаар бэлэн болсон. Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 10-р сарын 12-ны өдрийн 703 дугаар захирамжаар ундны усны тэжээлийн дотоод мужид 

нийслэл, дүүргийн Засаг даргын захирамжаар газар эзэмшиж, ашиглаж байгаа 165 иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагагуудын газар эзэмших, ашиглах эрхийг 

хүчингүй болгосон. 

77

Нийтийн аж ахуйг сайжруулах төслийн хүрээнд Баянхошуу, Чингэлтэй, Дарь Эх, Дамбадаржаагийн гэр 

52. 3.4.5 хорооллын ус хангамжийн системийг ашиглалтанд оруулж, 1000-аас доошгүй айл өрх, аж ахуйн нэгж 70 НААСТ 

байгууллагуудыг төвлөрсөн шугам сүлжээнд холбоно 

• СБД-ийн 17-р хороо, Дамбадаржаагийн гэр хорооллын 80 айл өрх, 8 албан байгууллагыг цэвэр, бохир усны системд холбохоор шийдвэрлэсэн бөгөөд зураг 

төслийг боловсруулан, гүйцэтгэгчийг шалгаруулан барилга угсралтын ажлын гүйцэтгэлийг 70%-д хүргээд байна. 

• Гэр хорооллын оршин суугчид төвлөрсөн усан хангамжийн сүлжээнээс ундны усаар хангагдах боломж бүрдэж 83 ус түгээх байр шинээр ашиглалтанд орж, 

Дамбадаржаагийн гэр хорооллын 151 айл өрх, аж ахуйн нэгж гэр хорооллын төвлөрсөн шугам сүлжээнд холбогдоод байна. 

Цэвэр усны шугамыг доторлох шинэ технологи нэвтрүүлнэ. НААСТ-ийн хүрээнд траншейгүй аргаар цэвэр, 

53. 3.4.6 бохир усны шугамыг суурилуулах тоног төхөөрөмжийг нийлүүлж, 1.2 км цэвэр усны дамжуулах шугамын 70 УСУГ 

доторлогоо хийнэ 

• НААСТ-ийн хөрөнгөөр Төвийн станцад эрчим хүчний хэмнэлттэй тоног төхөөрөмж суурилуулахаар МСS компани туслан гүйцэтгэгчээр Санжит ХХК шалгарч 

гүний 48 худагт эрчим хүч бага зарцуулдаг гүний насос суурилуулаад байна. 

• Мөн төвийн эх үүсвэрийн 52 гүний худгуудыг алсын удирдлагын системд холбох, хотын шугам сүлжээнд хяналтын хаалтыг 10 цэгт суурилуулах ажлуудын 

техникийн тодорхойлолт, ажлын даалгаврыг боловсруулахад УСУГ-ын холбогдох хүмүүсийн ажлыг уялдуулж өгсөн. Тендерийн шатандаа явж байна. 

• Эрчим хүчний хэмнэлттэй төслийн хүрээнд 10.6 км урт агаарын шугамыг СИФ кабелиар сольж, хуучин 5 ш трансформаторыг шинэчилж, 87 гүний худгийн 

хөдөлгүүр-насосыг сольсон. Дээд эх үүсвэрийн 39, Төвийн эх үүсвэрийн 27 худгийг алсаас удирдах системд холбосон. Төв, Үйлдвэрийн насосны станцад 

давтамж хувиргагчийг суурилуулсан. Техникийн комисс ажиллаад байна. Улсын комисс ажиллах бэлтгэл ажлыг хангаж байна. 

• Хотын ус хангамжийн системд телеметрийн тоног төхөөрөмж, хяналтын хаалт суурилуулах, туршиж тохируулах ажлыг бүрэн дуусган техникийн болон улсын 

комисст хүлээлгэн өгсөн. Хяналтын хаалтууд хэвийн ажиллаж байна. 

• Хайлаастын насос станцын өргөтгөлийн ажлын хүрээнд Насосны станцын 3 насосыг сольж, хүчин чадал 160 м3/цаг, 250 ква хүчин чадал бүхий 

трансформатор болон бусад механик ажлуудыг бүрэн хийж дуусган техникийн комисс ажиллуулж, хүлээн авсан. 

Усны алдагдлыг багасгаж хэрэглэгчдийн тоолууржуулах, автоматжуулах ажлыг үргэлжлүүлнэ. Томоохон 

54. 3.4.7 

50 УСУГ 

хэрэглэгчдэд зайнаас унших болон карттай тоолуурын системийг нэвтрүүлнэ 

• “Ус чандмань эрдэнэ” төслийг НИТХТ-ийн 2010 оны 3-р сарын 31-ны өдрийн хуралд оруулж 53 дугаар тогтоол гаргуулан гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах 

тендерийг хоѐр удаа зарласан боловч санал ирүүлээгүй байна. 

• Аж ахуйн нэгж, байгууллагууд усны тоолуураар бүрэн хангагдаж орон сууцны айл өрхийг тоолууржуулах төсөл боловсруулагдсан. 

55. 3.4.8 Цэвэр усны үнийг бодит өртөгийг нөхөхүйц хэмжээнд хүргэж шинэчлэн мөрдүүлнэ 100 ХХБХ 

• Эрчим хүчний үнийн өсөлт болон инфляцитай уялдуулан цэвэр, бохир усны үнэ тарифыг шинэчлэн 2010 оны 7-р сарын 1-нээс эхлэн мөрдөн ажиллаж байна. 

• УСУГ-ын даргын тушаалаар усны үнэ тариф шинэчлэгдэн мөрдөгдөж байгаа нь уг байгууллагын эдийн засгийн чадавхийг дээшлүүлэх хүчин зүйл болсон. 

Орон сууц, нийтийн аж ахуйн газрын харьяа инженерийн шугам сүлжээ, ус дулаан дамжуулах төвүүдийн 

56. 3.4.9 шинэчлэлийг үе шаттайгаар хэрэгжүүлж, Багануур, Багахангай дүүргийн цэвэр усны гол шугамыг шинэчилж, 

цэвэрлэх байгууламжуудыг нь засварлана 

100 ОСНААУГ 

• Нийслэлийн төсвийн тодотголоор 831 сая төгрөг тусгаж, зохион байгуулах эрхийг Орон сууц, нийтийн аж ахуйн газарт шилжүүлэн инженерийн шугам сүлжээг 

засварлан шинэчлэх ажил бүрэн дууссан. ОСНАА-н компаниуд өөрсдийн 2,2 тэрбум төгрөгийн засвар шинэчлэлтийн ажил мөн хийж дууссан. Багануурын 

цэвэрлэх байгууламжийг засварлан шинэчлэх барилга угсралтын ажил Зам тээвэр барилга, хот байгуулалтын сайдын багцын хөрөнгөөр хийгдэж дууссан. 

БхД-т 265,0 сая төгрөгийн нийслэлийн төсвийн хөрөнгө оруулалтаар халуун ус хангамжийн асуудлыг иж бүрэн шийдвэрлэлээ. 

• БхД-ийн орон сууцны айл өрхүүд хэрэглээний халуун усаар хангагдсан. Орон сууцны хорооллын дулаан, ус хангамж, ариутгах татуургын шугам сүлжээг 

засварлах, шинэчлэх ажлууд хийгдэн өвөлжилтийн бэлтгэл хангагдсан. 

57. 3.4.10 “Харгиа” болон Төв цэвэрлэх байгууламжийн технологийн шинэчлэлт хийнэ 70 УСУГ 

• ТЭЗҮ болон ажлын зураг хийгдэж, техник, технологийн шинэчлэлтийн 1-р шатны их засварын ажил хийгдэж эхлээд байна. 

• Арьс ширний үйлдвэрүүдийн бохир усны цэвэрлэгээний үйл ажиллагааг зогсоон, төв цэвэрлэх байгууламжийн технологи шинэчлэгдсэнээр байгаль орчин 

дахь сөрөг нөлөө буурч байна. 

78

“БУЯН 3” төсөл хэрэгжүүлж, Буянт-Ухаа, Яармаг, Нисэхийн орон сууцны хороололд цэвэр усны шинэ эх 

58. 3.4.11 үүсвэрийн нарийвчилсан судалгаа хийж, цэвэр, бохир усны системийг цэвэрлэх байгууламжийн хамт 50 ХХБХ 

барина 

• Шинэ цэвэрлэх байгууламжийн техник эдийн засаг боловсруулах үндэслэлийг 2 удаа ажлын хэсэг тендерийн ажлын комисст танилцуулсан. Мөн шинэ 

цэвэрлэх байгууламжийн байршлыг хэлэлцүүлэн тогтсон бөгөөд технологийн сонголт болон хүчин чадлыг танилцуулахаар болсон. 

• Германы засгийн газрын буцалтгүй тусламжаар “Буянт-Ухаа” орчмын цэвэрлэх байгууламжийн ТЭЗҮ, “аруун өмнөд шинэ суурьшлын бүсийн дэд бүтцийн 

нэгдсэн хөтөлбөр” боловсруулах судалгааны ажлыг “Монгол эрдэм” ХХК, GITEC, Co.Itd гүйцэтгэж байна. Судалгааны ажлыг 12-р сард ЗТБХБЯ-д хүлээлгэн 

өгнө. Нисэхийн цэвэрлэх байгууламжийн өргөтгөн шинэчлэх ажлын зураг төсөв боловсруулах тендерийг зарлаж гүйцэтгэгчээр “Сивил инженеринг” ХХК-ыг 

сонгон шалгаруулаад байна. 

• Орон сууцны хорооллын хэрэглэгчдээс гарах бохир усыг цэвэршүүлэн боловсруулах хэтийн чиг хандлага тодорхойлогдоно. Шинээр баригдах цэвэрлэх 

байгууламжийн байршил тодорхойлогдоно. 

Гэр хорооллыг хөгжүүлэх, барилгажуулах ажлын хүрээнд Хайлааст, Зурагт, Чингэлтэй, Дэнжийн 1000, Орбит 

59. 3.4.12 зэрэг бохир усны гол цуглуулагч шугам барих ажлыг эхлүүлж, 21, 25, Туул-1, 31 III коллекторуудыг барьж 70 НБХБТГ 

ашиглалтанд оруулна 

• Туул 1” коллекторын ажил нийт 30 км барилга угсралтын ажил гүйцэтгэхээс одоогийн байдлаар 13,5 км шугам угсралтын ажил гүйцэтгээд байна. 

• 25 дугаар коллектор, 31-III дугаар коллекторын барилга угсралтын ажил дуусаж улсын комиссоор хүлээж аваад байна. 

• 21 дүгээр коллекторын ажлын зураг төсөл дуусаж барилга угсралтын ажлын гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах олон улсын нээлттэй тендер зарлаад байна. 

• 22 дугаар коллекторын ажил нийт 1.6 км барилга угсралтын ажил гүйцэтгэхээс одоогийн байдлаар 1.14 км шугам угсралтын ажил гүйцэтгээд байна. 

• 21, 22, 25, “Туул 1”, 31 III дугаар коллекторуудын барилга угсралтын ажил хийгдсэнээр бохир ус татан зайлуулах нөхцөл сайжирсан. 

Арьс шир, ноос боловсруулах анхан шатны үйлдвэрүүдийн цэвэрлэх байгууламжийг шинэ суурьшлын бүсэд 

60. 3.4.13 

50 УСУГ 

барьж эхлэнэ 

• ХХААХҮЯ-наас ажлын зураг төсөл боловсруулах зөвлөхийн үйлчилгээний тендер зарлан. Технологийн хөгжлийн хүрээлэн шалгаран гүйцэтгэсэн ажлын зураг 

төсөлд үнэлгээ дүгнэлт хийх ажлын хэсэг байгуулагдан ажиллаж байна. 

• Арьс шир, ноос боловсруулах анхан шатны үйлдвэрүүдийн талаар баримтлах бодлого, чиглэл тодорхойлогдон хэрэгжүүлэх ажил эхэлсэн. 

Үерийн хамгаалалтын далан сувгийн хамгаалалтын зурвасыг тогтоон, эрх зүйн орчинг бүрдүүлж, үерийн 

61. 3.4.14 

90 УБ УС ХХК 

далан сувгийн засвар, шинэчлэл, өргөтгөлийг хийнэ. 

• Нийслэлийн төсвөөс 2010 онд 692.0 сая төгрөгийн хөрөнгө гарган нийт 20 байршилд шинээр баригдах болон шинэчлэх шаардлагтай үерийн хамгаалалтын 

барилга байгууламжийн зураг төслийг мэргэжлийн байгууллагуудаар хийж гүйцэтгүүлээд байна. Дээрх зураг төслүүдээс нэн түрүүнд барих шаардлагатай 8-н 

үерийн хамгаалалтын барилга байгууламжийн барилга угсралтын ажилд шаардагдах хөрөнгийг 2011 оны улс болон нийслэлийн төсөвт тусгуулахаар саналаа 

холбогдох газруудад хүргүүлээд байна. 

• Улаанбаатар хотын иргэд, оршин суугчдыг болзошгүй үер усны гамшгаас хамгаалах зорилгоор урьдчилсан барилга байгууламжид нийслэлийн төсвөөс 600.0 

сая гарган барилга угсралтын ажлыг гүйцэтгэж байна. Урьдчилсан арга хэмжээний үерийн хамгаалатын барилга байгууламжийг байршлаар тодорхойлбол : 

- БЗД-ийн 13,14 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт авто болон төмөр зам доогуурх нүхэн гаргалгаа 

- ХУД-ийн 13 дугаар хороо Биокомбинатын үерийн хамгаалалтын далангийн шинэчлэлт авто зам доогуурх гаргалгаа 400 м габион далан 

- СХД-ийн 5 дугаар хорооны үерийн хамгаалалтын сувгийг цэвэрлэх зэрэг ажлуудыг хийж гүйцэтгэлээ. 

- СХД-ийн Толгойтын голын авто замын гүүрнээс дээш 400м үерийн хамгаалалтын далангийн шинэчлэлтийн ажлыг НААСТ-2-ын хүрээнд “ЧММ” ХХК 

хийж гүйцэтгэлээ. 

Хөрсний болон борооны ус зайлуулах барилга байгууламжийн техник эдийн засгийн үндэслэлийг 

62. 3.4.15 

90 ЗАА-ны ИБХ 

боловсруулан, хэрэгжүүлнэ 

• Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 518 дугаар захирамжаар батлагдсан үнэлгээний хороо “Улаанбаатар хотод хөрсний ус ашиглах ТЭЗҮ боловсруулах” 

зөвлөх үйлчилгээний тендерийг 8-р сарын 30-ны өдөр нээлттэй зарласан. Үүний дагуу “Улаанбаатар хотын хөрсний ус ашиглах” ТЭЗҮ боловсруулах зөвлөх 

үйлчилгээний гүйцэтгэгчээр ХБНГУ-ын “Гауф” компани болон “Монхидроконстрашн” ХХК-иудын түншлэл шалгаран НХОГ-тай гэрээ байгуулан ажиллаж байна. 

79

Мөн хотын зүүн хэсгийн Цайз зах, 16 дугаар хороолол орчмын хөрсний ус доошлуулах шугам сүлжээний зураг төслийн ажил хийгдэж дууслаа. 

• “Улаанбаатар хотод хөрсний ус ашиглах ТЭЗҮ боловсруулах” зөвлөх үйлчилгээний тендер зарлагдан хэрэгжүүлэх ажил эхлээд байна. 


Туул голын ай савд ашигт малтмал олборлох, мод огтлох явдал зогсож, усны эх үүсвэрийн тэжээлийн мужийн зураглал, тэмдэгжүүлэлт хийгдэж, 

хамгаалалтын хашлага баригдаж, улсын төсвөөс санхүүжих хамгаалалтыг хариуцсан бие даасан алба бий болно. 

Усны эх үүсвэрүүдийн тэжээлийн мужид суурьшсан аж ахуйн нэгж, иргэдийн тоо цөөрч, улсын тусгай хамгаалалтанд авснаар ус хангамжийн эх 

үүсвэрүүдийн бохирдол багасна. 

Хоногт олборлох цэвэр усны хэмжээг 40 мянган метр куб-аас доошгүйгээр нэмэгдүүлнэ. 

Бохир усны 56 км-аас доошгүй гол цуглуулагч шугам, цэвэр усны 60-аас доошгүй км гол шугам баригдаж ус хангамжийн найдвартай ажиллагаа 

хангагдана. 

Төвлөрсөн усан хангамжид холбогдсон нийт айл өрхийн 60-аас доошгүй хувийг тоолууржуулсан байна. 

Төвлөрсөн шугамд холбосноор гэр хорооллын 245 мянган хүн амыг стандартад нийцсэн ундны усаар хангаж, хүртээмжийг нэмэгдүүлж, хоногийн 

хэрэглээг 10 л-т хүргэнэ. 

Үйлдвэрийн бохир ус цэвэршүүлэх 2, ахуйн бохир ус цэвэршүүлэх 2 цэвэрлэх байгууламж баригдана. Цэвэрлэх байгууламжийн цэвэршилтийн түвшинг 95 

хувьд хүргэнэ. 


Улаанбаатар хотын ундны усны нөөц хоногт 240 мянган шоо метр байна. өнөөдрийн байдлаар үүний 65-70 хувь буюу хоногт 150-160 мянган шоо метр 

усыг Улаанбаатар хотын нийт хэрэглэгчдэд түгээж байна. 

Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 10 дугаар сарын 12-ны өдрийн 703 дугаар захирамжаар ундны усны тэжээлийн дотоод мужид нийслэл, дүүргийн Засаг 

даргын захирамжаар газар эзэмшиж, ашиглаж байгаа 165 иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагагуудын газар эзэмших, ашиглах эрхийг хүчингүй болгосон. 

Сүхбаатар дүүргийн 17-р хороо, Дамбадаржаагийн гэр хорооллын 80 айл өрх, 8 албан байгууллагыг цэвэр, бохир усны системд холбохоор шийдвэрлэсэн 

бөгөөд зураг төслийг боловсруулан, гүйцэтгэгчийг шалгаруулан барилга угсралтын ажлын гүйцэтгэлийг 70%-д хүргээд байна. 

Гэр хорооллын оршин суугчид төвлөрсөн усан хангамжийн сүлжээнээс ундны усаар хангагдах боломж бүрдэж 83 ус түгээх байр шинээр ашиглалтанд орж, 

Дамбадаржаагийн гэр хорооллын 151 айл өрх, аж ахуйн нэгж гэр хорооллын төвлөрсөн шугам сүлжээнд холбогдоод байна. 

Нийслэлийн төсвийн тодотголоор 831 сая төгрөг тусгаж, зохион байгуулах эрхийг Орон сууц, нийтийн аж ахуйн газарт шилжүүлэн инженерийн шугам 

сүлжээг засварлан шинэчлэх ажил бүрэн дууссан. ОСНАА-н компаниуд өөрсдийн 2,2 тэрбум төгрөгийн засвар шинэчлэлтийн ажил мөн хийж дууссан. 

Багануурын цэвэрлэх байгууламжийг засварлан шинэчлэх барилга угсралтын ажил Зам тээвэр барилга, хот байгуулалтын сайдын багцын хөрөнгөөр 

хийгдэж дууссан. Багахангай дүүрэгт 265,0 сая төгрөгийн нийслэлийн төсвийн хөрөнгө оруулалтаар халуун ус хангамжийн асуудлыг иж бүрэн 

шийдвэрлэлээ. 

Нийслэлийн төсвөөс 2010 онд 692.0 сая төгрөгийн хөрөнгө гарган нийт 20 байршилд шинээр баригдах болон шинэчлэх шаардлагтай үерийн хамгаалалтын 

барилга байгууламжийн зураг төслийг мэргэжлийн байгууллагуудаар хийж гүйцэтгүүлээд байна. Дээрх зураг төслүүдээс нэн түрүүнд барих 

шаардлагатай 8-н үерийн хамгаалалтын барилга байгууламжийн барилга угсралтын ажилд шаардагдах хөрөнгийг 2011 оны улс болон нийслэлийн 

төсөвт тусгуулахаар саналаа холбогдох газруудад хүргүүлээд байна. 

3.5 АХУЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭ 

Ахуйн үйлчилгээг хот төлөвлөлтийн нормд нийцүүлэн хөгжүүлж, гэр хороолол болон шинээр баригдах 

63. 3.5.1 

90 ЗАА-ны ХХҮХ 

хороололд ахуйн үйлчилгээний цогцолбор байгуулна 

• Нийслэлийн Засаг даргын гэр хороололд халуун ус бүхий ахуйн үйлчилгээний төв барих хөрөнгийг шийдвэрлэсэн тухай 2010 оны 22, 136 дугаар 

захирамжийн дагуу дүүргийн Засаг дарга нарын захирамжаар Баянзүрх дүүргийн 21-р хороо, Налайх дүүргийн 4-р хороо, Баянгол дүүргийн 10-р хороо, 

Сүхбаатар дүүргийн 13-р хороо, Хан-Уул дүүргийн 6-р хороо, Сонгинохайрхан дүүргийн 20-р хороонд баригдах халуун ус бүхий ахуйн үйлчилгээний төвийн 

барих газрын байршлыг шийдвэрлэсэн. Мөн эдгээр барилгын зургийн техникийн даалгаврыг боловсруулж Ерөнхий менежер болон Хөрөнгө оруулалтын 

80

газрын даргаар батлуулан гүйцэтгэгчид өгсөн. Барилгын ажлыг гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах тендерийн үнэлгээний хороо байгуулагдан ажиллаж байна. 

• Тендерийг 24/IX-ний өдөр нээж, шалгарсан “Цацатын яргай” ХХК, “Конс ком” ХХК, “Индустр” ХХК, “ПГС” ХХК, “Ий Би Си” ХХК, “Набсан” ХХК, “Шинэ хүч” ХХК, 

“Төсөв төсөл” ХХК зэрэг нэр бүхий 8 компани барилгынхаа ажлыг энэ ондоо багтаан гүйцэтгэж, хүлээлгэж өгөхөөр гэрээний дагуу ажиллаж байна. 

• Мөн 2009 онд батлагдсан ойрын үед хэрэгжих орон сууцны хорооллын хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөөнд тусгагдсан байршил бүхий ахуйн үйлчилгээний иж 

бүрэн цогцолбор төвийн ТЭЗҮ-ийг боловсруулах ажлыг Нийслэлийн Зураг төслийн хүрээлэн хариуцан гүйцэтгэх бөгөөд Захирагчийн ажлын албаны зүгээс 

судалгааны байгууллага болон мэргэжлийн хүмүүстэй хамтран хийсэн нийслэл хотын ахуйн үйлчилгээний өнөөгийн байдлын судалгаа, түүний үр дүн болон 

бусад холбогдох шаардлагатай суурь судалгаа, мэдээллээр хангах ажлыг хийж гүйцэтгэсэн болно. 

Захын гэр хороололд гэр ахуй, соѐлын цахилгаан хэрэгсэл, металл эдлэлийн засвар үйлчилгээ, хими 

64. 3.5.2 цэвэрлэгээ, гутал засвар, цаг засвар, оѐдлын цех, хувцас засвар, алт мөнгөний дарханы жижиг бизнес 90 ЗАА-ны ХХҮХ 

эрхлэх иргэд, ААН-ийг бүх талаар дэмжинэ. 

• Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 22, 136 дугаар захирамжийн дагуу гэр хороололд баригдах халуун ус бүхий ахуйн үйлчилгээний 7 төвд ахуйн электрон, 

цахилгаан хэрэгслэлийн засвар, хими цэвэрлэгээний хүлээн авах цэг, гутал, хувцас, цаг, алт мөнгө, үнэт эдлэл засварын үйлчилгээг бий болгох зорилгоор уг 

барилгын зургийн техникийн даалгаварт эдгээр үйлчилгээний байрыг төлөвлөх талаар тусгаж Ерөнхий менежер болон Хөрөнгө оруулалтын газрын даргаар 

батлуулан гүйцэтгэгчид өгсөн. 

• Захын гэр хороололд эдгээр үйлчилгээг бий болгохтой холбогдон энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулахыг сонирхогч иргэдэд “Жижиг зээлийн төсөл 

боловсруулах аргачилал”, “Банкны зээл авах, бүрдүүлэх бичиг баримт” сэдвээр, 2/IY-ны, “Хөдөлмөр эрхлэлтийн талаарх нийслэлийн бодлого”, “Хөдөлмөрийн 

эрх зүйн зохицуулалт” сэдвээр 24- 27/IY-ны өдрүүдэд сургалт зохион байгууллаа. Уг сургалтанд давхардсан тоогоор нийт 56 хүн хамрагдав. Мөн эдгээр 

иргэдэд “Ахуйн үйлчилгээний эрх зүйн баримт бичгийн эмхэтгэл” ном болон “Нийслэлийн хүн амын ахуйн үйлчилгээний өнөөгийн байдлын судалгааны 

тайлан” сэтгүүлийг тараав. 

• Мөн 2010 онд дүүргүүдийн Үйлдвэр, үйлчилгээний хэлтэстэй хамтран ахуйн үйлчилгээний чиглэлээр бизнес эрхлэх иргэд, аж ахуйн нэгжийн боловсруулсан 

33 төслийг бүртгэж жижиг, дунд бизнесийг дэмжих хөнгөлөлттэй зээлд хамруулан дэмжлэг үзүүлэв. Үүнд: ЧД-5 төсөл, БГД-6 төсөл, ХУД-8 төсөл, БЗД- 4 төсөл, 

СХД-6 төсөл, БНД-3 төсөл, Налайх-1 төсөл зээлд хамрагдахаар банкуудад хүргэгдээд байна. 

• Гэр хорооллын оршин суугчдын өдөр тутмын үйлчилгээний хүртээмж сайжирна. 424 иргэнийг ахуйн үйлчилгээний чиглэлийн сургалтанд хамруулсан. 

Хотын төвд үйлчилгээний хүртээмжид нийцүүлэн ашиглалтгүй байгаа барилга обьектуудыг ахуйн үйлчилгээ 

65. 3.5.3 


эрхлэх сонирхолтой иргэдэд гэрээгээр эзэмшүүлнэ 

• Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 106 дугаар захирамжийн дагуу нийслэлийн Өмчийн харилцааны газрын мэдэлд байсан Сонгинохайрхан дүүргийн нутаг 

дэвсгэр дээрхи 18, Чингэлтэй дүүргийн нутаг дэвсгэр дээрхи 11, нийт 29 актлагдсан ус түгээх байрыг Монголын хувийн хөдөлмөр эрхлэгчдийн холбоонд өмч 

ашиглуулах гэрээгээр эзэмшүүлж хүлээлгэн өгсөн. Цаашид эдгээр ус түгээх байруудыг ахуйн үйлчилгээний зориулалтаар ашиглах чиглэлээр тус ТББ-тай 

хамтран ажиллана. Дээрх байруудаас одоогоор Чингэлтэй дүүрэгт 4 байранд гэр ахуйн цахилгаан хэрэгслэл засвар, оѐдол, үсчин, гутал засварын үйлчилгээ 

ажиллаж байна. 

• Өмчийн менежмент сайжирч, ахуй үйлчилгээний хүртээмж нэмэгдэх боломж бүрдсэн. 

• Захын гэр хороололд ахуйн үйлчилгээний цэг салбарын тоо 4-өөр нэмэгдсэн. 


Нийслэлийн иргэд сэтгэлд нийцсэн ахуйн үйлчилгээг нэг дороос авах боломж бүрдэнэ. Ахуйн үйлчилгээний чанар сайжирч, хүртээмж, нэр төрөл нэмэгдэнэ. 


Захын гэр хороололд эдгээр үйлчилгээг бий болгохтой холбогдон энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулахыг сонирхогч иргэдэд “Жижиг зээлийн төсөл 

боловсруулах аргачилал”, “Банкны зээл авах, бүрдүүлэх бичиг баримт” сэдвээр, 2/IY-ны, “Хөдөлмөр эрхлэлтийн талаарх нийслэлийн бодлого”, “Хөдөлмөрийн 

эрх зүйн зохицуулалт” сэдвээр 24- 27/IY-ны өдрүүдэд сургалт зохион байгууллаа. Уг сургалтанд давхардсан тоогоор нийт 56 хүн хамрагдав. Мөн эдгээр 

иргэдэд “Ахуйн үйлчилгээний эрх зүйн баримт бичгийн эмхэтгэл” ном болон “Нийслэлийн хүн амын ахуйн үйлчилгээний өнөөгийн байдлын судалгааны 

тайлан” сэтгүүлийг тараав. 

• Мөн 2010 онд дүүргүүдийн Үйлдвэр, үйлчилгээний хэлтэстэй хамтран ахуйн үйлчилгээний чиглэлээр 

бизнес эрхлэх иргэд, аж ахуйн нэгжийн 

81

боловсруулсан 33 төслийг бүртгэж жижиг, дунд бизнесийг дэмжих хөнгөлөлттэй зээлд хамруулан дэмжлэг үзүүлэв. Үүнд: ЧД-5 төсөл, БГД-6 төсөл, ХУД-8 

төсөл, БЗД- 4 төсөл, СХД-6 төсөл, БНД-3 төсөл, Налайх-1 төсөл зээлд хамрагдахаар банкуудад хүргэгдээд байна. 

• Гэр хорооллын оршин суугчдын өдөр тутмын үйлчилгээний хүртээмж сайжирна. 424 иргэнийг ахуйн үйлчилгээний чиглэлийн сургалтанд хамруулсан. 

3.6 МЭДЭЭЛЛИЙН ХАНГАМЖ 

Нутгийн захиргааны байгууллагуудын мэдээллийн сангийн судалгаа авч, цахим хэлбэрт шилжүүлэх, 

66. 3.6.1 

30 НМТГ 

шилжсэн мэдээллийг нэгдсэн стандартад оруулах төлөвлөгөө боловсруулж хэрэгжүүлнэ. 

• Нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагуудад мэдээллийн сан үүсгэх мэдээллийн сангийн нэгдсэн программ хангамжийг боловсруулсан. 

• Уг программын даалгавар болон программ хангамжийн гүйцэтгэлд хяналт тавьж үзэхэд тухайн ажлыг гүйцэтгэгч компани гэрээнд заасан шаардлагыг 

хангаагүй байсан тул дахин гүйцэтгүүлэхээр шийдвэрлэсэн. 

• Нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагууд өөрсдийн нөөц, бололцоонд тулгуурлан мэдээллийн сангууд үүсгэсэн ч нэгдсэн мэдээллийн сангийн программ 

хангамж хангалтгүй хийгдсэнээс ажил хойшлогдсон. 

67. 3.6.2 Дүүргүүдийн ЗДТГ-т байгууллага, иргэдэд үнэгүй үйлчлэх интернэт, компьютерийн танхим байгуулна 30 НМТГ 

• Нийслэлийн Баянгол дүүргийн хороодын үйл ажиллагааг цахимжуулах талаар ХҮАЦ-09-04, ХҮАТТН-09-06 гэрээг тус тус байгуулан Баянгол дүүргийн ЗДТГ, 

хороод болон дүүргийн харьяа газруудыг Хангарьд ордонтой утасгүй сүлжээнд холбох ажлыг амжилттай хэрэгжүүлж дууссан байна. Үүнд Баянгол дүүргийн 

сонгогдсон 3 хороог иж бүрэн тохижуулж иргэдэд үйлчлэх төвүүдийг байгуулсан байна. Ингэснээр нэгдсэн сүлжээнд суурилан нийслэлийн нутгийн захиргааны 

бүх байгууллагууд, хороод болон өрхийн эмнэлгүүд газарзүйн байрлал харгалзахгүйгээр хоорондоо утасгүй сүлжээгээр холбогдож, мэдээлэл солилцох, 

цаашлаад тус сүлжээнд тулгуурлан төрийн үйлчилгээг программчилах зэрэг олон боломжууд бүрдэж байгаа юм. Бусад дүүргүүдийг утасгүй сүлжээнд холбох 

ажлын төсөв тооцоо, зураглалыг гаргаад байна. 

• Баянгол дүүргийн 3, 9, 13-р хорооны байранд байгууллага, иргэдэд зориулсан онлайн үйлчилгээний танхим байгууллаа. 

Мэдээлэл холбооны дэд бүтцийг өргөтгөн шинэчилж, мэдээлэл, харилцаа холбооны үйлчилгээг өргөжүүлж, 

68. 3.6.3 өрх бүрт хүртээмжтэй болгоход Мэдээлэл, шуудан, харилцаа, холбоо, технологийн газартай хамтран 50 НМТГ 

ажиллана 

• Нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагуудын ажилтан, албан хаагчдын хэрэгцээнд үүрэн холбооны үйлчилгээг хөнгөлөлттэй үнээр хүргэх, төрийн 

байгууллагын харилцаа холбооны зардлыг тодорхой хэмжээгээр бууруулах, төсвийн зардлыг хэмнэх зорилгоор тодорхой тооцоо, судалгааны үндсэн дээр 

“Нийслэл” багцын үйлчилгээ шинээр бий болгох чиглэлээр хамтран ажиллах саналыг үүрэн холбооны оператор компаниудад тавьж, хамтарсан уулзалт 

зохион байгуулсан. 

• Санал авч, судалсны дагуу “Скайтел” компаний хамгийн бага тарифаар багц дотроо ярих боломжтой үйлчилгээг нэвтрүүлэхээр болсон. 

• Төлөвлөгөөний дагуу хөнгөлөлттэй үйлчилгээнд зориулсан бусад төрлийн урамшуулал болон багцад хамрагдах хэрэглэгчидтэй байгуулах хамтарсан 

гэрээний төслийг боловсруулж “9607хххх” дугаарлалт бүхий шинэ дугаарын техникийн шалгалтын бэлтгэл ажил бүрэн хийгдсэн. Үүрэн телефоны 

байгууллагын багцын үйлчилгээг 2010 оны 12-р сарын 6-нд талууд хамтран ажиллах гэрээнд гарын үсэг зурснаар нэвтрүүлж эхэлнэ. 


Нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагуудын бүртгэлийн нэгдсэн тогтолцоо программчилагдаж, суурь дэд бүтэц үүсч, дотоод үйл ажиллагаа 

цахимжин, иргэдэд хүргэх үйлчилгээг шинэ шатанд гаргана. 


• Нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагуудын ажилтан, албан хаагчдын хэрэгцээнд үүрэн холбооны үйлчилгээг хөнгөлөлттэй үнээр хүргэх, төрийн 

байгууллагын харилцаа холбооны зардлыг тодорхой хэмжээгээр бууруулах, төсвийн зардлыг хэмнэх зорилгоор тодорхой тооцоо, судалгааны үндсэн дээр 

“Нийслэл” багцын үйлчилгээ шинээр бий болгох чиглэлээр хамтран ажиллах саналыг үүрэн холбооны оператор компаниудад тавьж, хамтарсан уулзалт 

зохион байгуулсан. 

• www.ulaanbaatar.mn сайтаар “Төрийн үйлчилгээ” булан нээж нутгийн захиргааны байгууллагуудаас үзүүлдэг нийт 322 төрийн үйлчилгээг 14 чиглэлд 

багцлан хувааж, үйлчилгээний талаарх дэлгэрэнгүй мэдээллийг онлайнаар хүргэж байна. 

82

№ 


дугаар 

ДӨРӨВ. ЭКОЛОГИ-БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ТАЛААРХИ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА 



тийн хувь 

Хариуцах байгууллага 

1. 4.1 

Улаанбаатар хотын агаарын, хөрсний, усны бохирдлыг эрс багасгана. Дэлхийн Банк, КОЙКА зэрэг олон улсын 

банк санхүү, хамтын ажиллагааны байгууллагуудтай хамтран хотын агаарыг цэвэршүүлэх талаар тодорхой 50 ХХБХ 

төслүүд хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулна. 

• Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлыг бууруулах стратеги, бодлого төлөвлөлтийн уялдаа муу, хэрэгжилт удаашралтай байгаад дүгнэлт хийн агаарын 

бохирдлыг бууруулах үйл ажиллагааны салбар дундын зохицуулалтыг шийдвэрлэх, хүч хөрөнгийг оновчтой хуваарилан, бодлогын хэрэгжилтийн үр дүнг 

дээшлүүлэх зорилгоор “Утаагүй Улаанбаатар” үндэсний хөтөлбөрийг боловсруулсан. Энэхүү хөтөлбөрийг хэрэгжүүлсэнээр хотын иргэдийн орон сууцны хангамж, 

нөхцөл дээшлэх, нийтийн тээврийн үйлчилгээ сайжрах, нэг хүнд ногдох ногоон байгууламжийн хэмжээ өсөх, байршил суурьшлын зохистой байдал бий болох 

зэрэг олон эерэг үр дүн гарах болно. “Нийслэлийн агаарын бохирдлыг бууруулах мастер төлөвлөгөө“-г шинэчлэн боловсруулах ажлыг “Утаагүй Улаанбаатар” 

үндэсний хөтөлбөр, “Байгаль орчныг хамгаалах стратеги” төлөвлөгөөтэй уялдуулах ба зургийн даалгаврыг боловсруулж байна. 

• Японы Олон улсын хамтын ажиллагааны JICA байгууллагатай хамтран “Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлыг бууруулах чадавхийг бэхжүүлэх” төслийг 2010 

оны 3-р сарын 22–ны өдрөөс хэрэгжиж байгаа бөгөөд одоогоор Япон улсаас 14 мэргэжилтэн ирж Нийслэлийн Агаарын чанарын албан дээр ажиллаж байна. Уг 

төслийн хүрээнд суурин болон хөдөлгөөнт эх үүсвэрээс гарах бохирдлын мэдээллийн сан бүрдүүлэн ажиллах юм. Мөн түүнчлэн Япон улсад хаягдал хийн 

хэмжилтийн сургалтанд ДЦС-2, ДЦС-4, ДЦС-3, БОШТЛ болон манай албаны 2 мэргэжилтэн нийт 8 хүн дадлагажигчаар мэргэжил дээшлүүлэхээр болоод байна. 

Японы мэргэжилтнүүдтэй хамтран 20 гаруй халаалтын зуухнуудын утааны хийд шинжилгээ хийх, халаалтын улирал эхлэхэд шаардлага хангаагүй зуухнуудын 

үйл ажиллагааг хязгаарлах ажлыг эхлүүлээд байна. 

• Японы ядуурлыг бууруулах сангийн буцалтгүй тусламжийн хөрөнгөөр Азийн хөгжлийн банк “Гэр хорооллын ядуу өрхүүдийн агаарын бохирдлыг бууруулах” 

төслийн хүрээнд 2010 онд 3600 өрхөд гэрийн дулаалгын бүрээс нийлүүлэхээр ажиллаж байна. Гэрийн дулаалгын бүрээсийг үйлдвэрлэх тендер зарлаж 6 

компанийг сонгон шалгаруулж эдгээрээс 3 компанитай гэрээ хийж, санхүүжилтийг олгох ажил хийгдсэн. Одоогийн байдлаар нийт 1800 өрхөд гэрийн дулаалга 

нийлүүлээд байна 

• Европын сэргээн босголт хөгжлийн банкны дэмжлэгтэйгээр Эрдэс, баялаг эрчим хүчний яамтай хамтран “Цэвэр түлшийг ахуйн хэрэглээнд нэвтрүүлэх” 

хөтөлбөрийг боловсруулан Засгийн газрын хуралдаанаар оруулж, нэмэлт өөрчлөлт хийгдэхээр буцаагдсан. 

• Дэлхийн банк, Агаарын бохирдлыг бууруулах үндэсний хороо, ЭБЭХЯ-тай хамтран 2010 оны 3-р сарын 2-нд гадаадын донор байгууллагуудын хөрөнгө 

оруулалтаар хийгдэж байгаа төсөл хөтөлбөрүүдийг танилцуулах уулзалтыг зохион байгуулсан. Уг зөвлөлдөх уулзалтаас донор байгууллагуудын уялдаа холбоог 

сайжруулах, мэдээ мэдээллээ солилцох, хамтран ажиллах зөвлөмж, чиглэл гарч түүний мөрдөн ажиллаж байна. 

• ЭБЭХЯ, Монголын Мянганы сорилтын сан, НЗДТГ хамтран “Цэвэр агаар-таны чармайлт” үзэсгэлэн нээлттэй хэлэлцүүлгийн 2010 оны 3-р сарын 12-13-ны 

хооронд амжилттай зохион байгуулсан. Уг үзэсгэлэнд гадаадын донор байгууллагууд өөрийн хэрэгжүүлж байгаа төсөл хөтөлбөрөө танилцуулан нээлттэй 

хэлэлцүүлсэн. 

• Эрдэс, баялаг эрчим хүчний яамтай хамтран “Цэвэр түлшийг ахуйн хэрэглээнд нэвтрүүлэх” хөтөлбөрийг Европийн сэргээн босголт хөгжлийн банкны 

дэмжлэгтэйгээр боловсруулж Засгийн газрын хуралдаанаар оруулсан боловч нэмэлт өөрчлөлт хийгдэхээр буцаагдсан. 

• Монголын Мянганы сорилтын сантай хамтран “Цэвэр агаар” төслийн хүрээнд ногоон гэр, гэрийн дулаалгыг сайжруулах, халаалтын зуухыг шинэчлэх, эрчим 

хүчний хэмнэлттэй бүтээгдэхүүнийг дэмжих, цэвэр түлшний үйлдвэрлэл, сэргээгдэх эрчим хүчийг дэмжиж салхин парк байгуулах зэрэг төслүүд дээр хамтран 

ажиллаж байна. 

• Мянганы сорилын сангийн “Цэвэр агаар” төслийн хүрээнд нам даралтын халаалтын 50 зуухыг шинэчлэх санхүүгийн эх үүсвэрийг шийдвэрлүүлж, одоогийн 

байдлаар нам даралтын зуухыг шинэчлэх, солих, ажиллагаагүй болон шинэчлэх шаардлагатай зуухны судалгааг гаргах ажил хийгдэж байгаа бөгөөд гүйцэтгэгч 

компанийг шалгаруулж, нам даралтын зуухыг шинэчлэх ажил 2011 оны өвлөөс эхлэхээр төлөвлөж байна. 

• Энэхүү төслийн хүрээнд авто тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний хурд, эрчмийг судлах, суурин эх үүсвэр буюу нам даралтын халаалтын зуух, ДЦС-уудын 

яндангаас гарах хаягдал хийнд хэмжилт хийх, тооллого судалгаа явуулах, агаарын бохирдлыг загварчлах зэрэг судалгааны ажлуудыг холбогдох газруудтай 

хамтран гүйцэтгэж байна. 

83

2. 4.2 

Суурьшлын бүсэд байгалийн түгээмэл тархацтай ашигт малтмал олборлон ашиглаж буй 27 аж ахуйн нэгж, 

байгууллагын нөхөн сэргээлт хийгээгүй орд газруудын талаар цаашид баримтлах бодлогыг тодорхойлон 50 НМХГ 

шийдвэрлүүлнэ 

• Нийслэлийн хэмжээнд түгээмэл тархацтай ашигт малтмал олборлодог 60 аж ахуйн нэгж, байгууллагад гүйцэтгэлийн үзлэг шалгалт хийж, судалгааны ажлын 

анкет тараасан. Хууль бусаар замын дайрга олборлож байсан “Заабар” ХХК-ийг 1200 м 3 дайрганы 1200000 төгрөгний нөхөн төлбөр тавьж зөрчлийг арилгалаа. 

СХД-н 20-р хороонд байрлах “Месттрансфорт” ХХК-ийн байгаль хамгаалах төлөвлөгөө батлагдаагүй байсанд 500000 төгрөгний торгууль ногдуулан зөрчлийг 

арилгуулсан. 

• Улаанбаатар хотын суурьшлын бүс, Туул голын эрүүл ахуйн хамгаалалтын бүсэд байрлан “Байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль”, “Ашигт малтмалын тухай 

хууль”, “Усны тухай хууль”-ыг зөрчин элс, хайрганы орд ашиглах үйл ажиллагаа явуулж буй 27 аж ахуйн нэгжийн хайгуулын болон ашиглалтын тусгай 

зөвшөөрлийг цуцлуулах, нөхөн сэргээлтийн ажлыг бүрэн гүйцэд хийлгэж тухайн газруудын эрхийг хүчингүй болгох саналаа БОАЖЯ-нд хүргүүлсний дагуу 14 аж 

ахуй нэгжийн ашиглалтын лицензийг АМГТХЭГ-ын 2009 оны 262 тоот шийдвэрээр цуцлуулсан бөгөөд тухайн аж ахуйн нэгжүүд бүрэн зогсож, нөхөн сэргээлтийн 

ажил гүйцэтгүүлэн талбайг чөлөөлүүлэх, үлдсэн аж ахуйн нэгжүүдийг хотын суурьшлын бүсээс гаргах шийдвэрийг шалгалтын материалын хамт, Нийслэлийн 

Засаг даргын зөвлөлийн хуралд оруулж шийдвэр гаргуулахаар бэлтгэж байна. 

• Ашигт малтмал ашиглах тусгай зөвшөөрөл нь цуцлагдсан 14 аж ахуйн нэгжийн 604 га газар эзэмшиж байснаас 200 га-д олборлолт явуулсан газрын 70%-д 

техникийн нөхөн сэргээлт хийсэн. Тухайлбал: Баярсконстракшн“ ХХК нь техникийн нөхөн сэргээлтийг 80 хувьтай гүйцэтгэж, нөхөн сэргээлт хийсэн талбайд 1100 

ширхэг улиасны суулгацыг Орос болон Хятад улсаас оруулж ирж суулгаж байгаа бөгөөд “Даян-Оргил” ХХК нь эвдрэлд орсон газрынхаа 75 хувьд техникийн 

нөхөн сэргээлт, шороо дарж түрж тэгшлэх ажил хийж, гадны байгууллага аж ахуйн нэгжүүдийг хог хаягдал хаяхаас хамгаалан хайс тор татсан, “Арбадрах“ ХХК нь 

эвдрэлд оруулсан газартаа техникийн нөхөн сэргээлтийг 70 хувьтай хийж олборлолтын явцад үүсэж бий болсон нууранд 4 төрөл зүйлийн 500 орчим загас 

байршуулан нутагшуулж, 200 гаруй бут сөөг суулгац суулгасан зэрэг ололттой ажлууд хийгдсэн байна. 

• Үлдсэн аж ахуйн нэгжүүдийг хотын суурьшлын бүсээс гаргах шийдвэрийг шалгалтын материалын хамт, Нийслэлийн Засаг даргын зөвлөлийн хуралд оруулж 

шийдвэр гаргуулахаар бэлтгэж байна. 

• Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газраас боловсруулсан “Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт түгээмэл тархацтай ашигт малтмал олборлогч аж ахуй нэгжүүд, хайрга 

бутлан ангилах болон асфелтын үйлдвэрүүдийн үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийх тухай“ удирдамжийн дагуу НЗДТГ-ын Үйлдвэрлэлийн хэлтэс , НБХБТГ, 

НБХГ, НГА, АЧА“Монголын Байгаль эхийн аврал сан” ТББ, “Ханхэнтий аав, хатан онон ээжийг хамгаалах холбоо” ТББ-ууд хамтран 2010 оны 5-р сарын 1-ээс 6-р 

сарын 15-ны хооронд нийслэлийн 9 дүүрэгт хяналт шалгалтын ажлыг хийж гүйцэтгэлээ. Уг шалгалтын хүрээнд “Хүрээ тоосго” ХХК, “Монгол Керамик” ХХК, “Наран 

гол тоосго” ХХК, “Сүмбэр групп” ХХК, “Хос Монгол” ХХК, “ЦДЦ” ХХК зэрэг тоосгоны үйлдвэрүүдэд хэмжилт, шалтгалтын ажлыг гүйцэтгээд байгаа ба шалгалтын 

үр дүнгийн талаар нийслэлийн Засаг даргын зөвлөлийн хуралд танилцуулахаар бэлтгэгдсэн байна. 

“Цэвэр түлш” төсөл хэрэгжүүлж, хагас кокс, шингэрүүлсэн хийн хэрэглээг нэмэгдүүлж, энэ төрлийн үйлдвэрлэл 

3. 4.3 

эрхлэгчдэд дэмжлэг үзүүлнэ. Экологийн цэвэр түлшний нөхөн олговрыг хэрэглэгчдэд олгох саналыг Монгол 

улсын Засгийн газарт оруулж шийдвэрлүүлнэ. Гэр хорооллын өрхүүдийг утаа багатай түлшээр хангах замаар гэр 

50 ХХБХ 

хорооллын түүхий нүүрсний хэрэглээг 30 хувиар багасгана 

• “Цэвэр түлшийг ахуйн хэрэглээнд нэвтрүүлэх” хөтөлбөрийн хүрээнд экологийн цэвэр түлш үйлдвэрлэгчдэд нөхөн олговор олгох саналыг боловсруулж ЭБЭХЯ-нд 

албан ѐсоор саналаа хүргүүлсэн. Энэхүү асуудал нь Засгийн газрын хуралдаанаар орж, нэмэлт өөрчлөлт хийгдэхээр буцаагдсан. “Утаагүй Улаанбаатар” 

үндэсний хөтөлбөрт экологийн цэвэр түлш үйлдвэрлэгчдэд нөхөн олговор олгох саналыг гэр хороолол, автомашин нам даралтын зуухны үйл ажиллагаанаас 

гарах утааг бууруулах бүлэгт тусгасан. 

• “Утаагүй Улаанбаатар” үндэсний хөтөлбөрт “Газрын тосны бүтээгдэхүүний тухай” хуулинд этанол болон био дизелийг тодорхой хувиар /5, 10, 15, 20/ нэмж 

хэрэглэх талаар нэмэлт оруулах санал боловсруулж “БОАЖЯ”, “ЭБЭХЯ” -уудад шийдвэрлүүлэхээр албан ѐсоор хүргүүлсэн. 

• Өндөр хүчин чадлын дэвшилтэт технологитой, жилдээ 12 мянган тонн түлш үйлдвэрлэх хүчин чадал бүхий иж бүрэн үртсэн түлшний цогцолбор үйлдвэрийг 

Булган аймгийн Хялганат тосгонд Нийслэлийн хөрөнгө оруулалтаар байгуулж, ашиглалтанд хүлээж авахад бэлэн болсон. Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 

305-р захирамжаар үйлдвэрийг нийслэлийн өмчид хүлээн авах, ашиглалтанд оруулахаар ажиллаж байна. 

• “ДЦС-2”-ийг түшиглэн хагас коксон түлшний үйлдвэр байгуулахаар ЭБЭХЯ-аас гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах тендерийг зарлаж, үнэлгээ хийгдэж Монголын 

талаас “Аморе” интернэшнл, Оросын талаас “Сибтермо” компаниудын түншлэл шалгарч ТЭЗҮ боловсруулах ажил хийгдэж байна. 

• Жилд 220-400 тн био дизель түлш үйлдвэрлэх хүчин чадалтай үйлдвэр ашиглалтанд орж байгаа ба уг үйлдвэр нь 5-10%-ийн хольцтой био түлшээр өдөрт 60-80 

84

автобусыг хангах боломжтой юм. Нийтийн тээврийн том оврын автобусны 15-20%-ийг биодизель түлшний хольцтой дизель түлшээр хангахаар “Эн Би Эф” ХХК– 

тай хамтран ажиллаж байна. 

• Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 6-р сарын 4-ны 368-р захирамжаар БГД-ийн 9,10,11,16-р хороо, ЧД-ийн 7,8,9,10,11-р хороо, СБД-ийн 9,11,12-р хороодын 

нийт 26000 өрхөд түүхий нүүрсний хэрэглээг хязгаарлаж, боловсруулсан түлшээр хангахаар болоод байна. Энэхүү захирамжийн дагуу 2010-2011 оны өвлийн 

улиралд 15600 тн нүүрсэн шахмал, 16206 тн үртсэн шахмал, 50000 тн хагас коксжуулсан түлш, нийт 81806 тн боловсруулсан түлш нийлүүлэгдэх төлөвлөгөөтэй 

байна. 

• Дүүргүүдийн 12 хороонд нийлүүлэгдэх боловсруулсан түлшний төрөл, гэрээгээр нийлүүлэх түлшний хэмжээг харгалзан борлуулалтын цэгүүдийг айл өрхийн 

нягтаршил, байршлаас нь хамааруулан Баянгол дүүрэгт 29, Сүхбаатар дүүрэгт 29, Чингэлтэй дүүрэгт 19-ыг тус тус ажиллуулж байгаа бөгөөд дүүрэг, хороодын 

саналыг тусган 1: 4000 мастабын зурагт оруулж, дээрхи борлуулалтын цэгүүдэд байнгын хяналт тавин ажиллаж байна. 2010 оны 11 дугаар сарын 19-ний 

байдлаар дээрх 12 хороонд үртсэн шахмал 1194 тн, нүүрсэн шахмал түлш 1784 тн нийт 2978 тн боловсруулсан түлш нийлүүлэгдсэн байна. Түлш борлуулах цэгт 

үртсэн шахмал түлш нь хэрэглэгчдэд гэрээний дагуу 1 тн- 120,0 мянган төгрөгөөр нүүрсэн шахмал түлшийг 1 тн-70,0 мянган төгрөгөөр борлуулагдаж байна. 

• Зуух-түлшний зохистой хувилбарыг сонгох ажлын хүрээнд хийгдэх 25 хэмжилтээс бүгдийг нь хийж гүйцэтгэн боловсруулалт хийгдсэн. НИТХ-ын агаарын 

бохирдлыг бууруулах дэд хороотой хамтран 2010 оны 3-р сарын 28, 29-ний өдрүүдэд Д.Сүхбаатарын талбай дээр зуух үйлдвэрлэгч аж ахуйн нэгж, байгууллага, 

хувь хүмүүсийн зохион бүтээсэн зуухнуудыг олон нийтэд ил тод байдлаар сурталчилж зөв шатаалттай зуухыг сонгон шалгаруулах ажил хийгдсэн. Уг сонгон 

шалгаруулалтаас 3 төрлийн зуухыг тус бүрийг нь 200 ширхэгийг үйлдвэрлэж түгээхэр “Анард” ХХК, ШУ техникийн хүрээлэн, “Эко хангал” ХХК-иудтай гэрээ 

байгуулан ажил байгаа бөгөөд хэрэгжилтэнд нь хяналт тавин ажиллаж байна. Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам, ӨМӨЗО-ны Байгаль орчныг хамгаалах 

холбоо, Монголын Ус, цаг уурын нийгэмлэг, БГД-ийн 16-р хороотой хамтран “Гэр хорооллын айл өрхийн халаалтын хэв маягийг сайжруулах замаар Улаанбаатар 

хотын агаарын бохирдлыг бууруулах туршилтын төсөл”-ийг хэрэгжүүлэн ажиллаж байна. 

• “Биодизель” түлшний хэрэглээг нэмэгдүүлэх зорилгоор нийтийн тээврийн том оврын автобусны 15-20%-ийг, биодизель түлшний хольцтой дизель түлшээр 

хангахаар “Эн Би Эф” ХХК –тай хамтран ажиллахаар гэрээ байгуулсан. Экологид ээлтэй, утаа бууруулагч “Биоэтанол” түлшийг автомашины хэрэглээнд 

нэвтрүүлэх, үйлдвэрлэлийг өргөжүүлэх зорилгоор “Оргил Ойл” ХХК- тай хамтран ажиллах гэрээ байгуулан ажиллаж байгаа бөгөөд энэ сард багтаан 8 колонкоор 

дамжуулан 1000 тн түлш хэрэглээнд нэвтрүүлсэн. 

• НМХГ, ЗЦГ, НЗДТГ Улсын Агаарын чанарын мэргэжлийн алба хамтран авто тээврийн хэрэгсэлээс гарах бохирдлыг бууруулах зорилгоор хяналт, шалгалт, 

хэмжилтийн ажлыг нийт 4 удаа хийж, 80 орчим тээврийн хэрэгслийг хамруулсан байна. Улсын агаарын чанарын мэргэжлийн албатай хамтран 2010 оны 6-р 

сараас 2010 оны 11-р сар хүртэл оношлогооны төвүүдээр шалгалт хийх ажлын удирдамж батлуулан хэрэгжилтийг зохион байгуулж байна. Нийслэлийн төсвийн 

хөрөнгө оруулалтаар 200 ширхэг таксинд шингэрүүлсэн нефтийн хийн төхөөрөмж суурилуулахаар “Юнигаз” ХХК, “ББНА” ХХК –уудтай гэрээ байгуулан ажиллаж 

байгаа бөгөөд 190 орчим тээврийн хэрэгсэлд шингэрүүлсэн нефтийн хийн төхөөрөмж суурилуулсан. Ажлын гүйцэтгэл 90% -тай байна. 

• Нийслэлийн төвийн 6-н дүүрэгт автомашины шингэрүүлсэн нефтийн хийгээр цэнэглэгч станц байгуулах 5 газрын асуудлыг Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 1- 

р сарын 25-ны өдрийн 63 тоот захирамж гаргуулан шийдвэрлэсэн. Дээрх газруудыг дуудлага худалдаагаар оруулж “Дашваанжил” ХХК нь 3, “Газ промт” ХХК нь 2 

газрыг худалдан авсан. 

4. 4.4 Нам даралтын уурын зуухнуудын технологийг шинэчилнэ 90 ЗАА ИБХ 

• Улаанбаатар хотын төвийн 6 дүүрэгт дунд оврын 89 халаалтын зуух өвлийн улиралд зөвхөн дулааны эрчим хүч үйлдвэрлэх зориулалтаар ашиглагддаг бөгөөд 

эдгээрийн өмчлөлийн байдал нь төрийн өмчийн 27, нийслэлийн өмчийн 31, хувийн өмчийн 31 нь бүртгэлтэй байна. 

• Японы “Жайка“ олон улсын хамтын ажиллагааны байгууллагатай хамтран “Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлыг бууруулах чадавхийг бэхжүүлэх” төслийн 

хүрээнд японы мэргэжилтнүүдтэй хамтран 20 гаруй халаалтын зуухнуудын утааны хийд шинжилгээ хийх, халаалтын улирал эхлэхэд шаардлага хангаагүй 

зуухнуудын үйл ажиллагааг хязгаарлах бэлтгэлийг бүрэн хангаад байна. 

• Зуухны хүчин чадал хангалтгүй байгаа 2 халаалтын зуухны газар хүчин чадлаа стандартын шаардлага хангасан зуухаар өргөтгөхөөр бэлтгэлээ хангаад байна. 

• Нийслэлийн өмчийн бүртгэлтэй халаалтын зуухнуудыг 2008, 2009 онд улс, нийслэлийн төсвийн хөрөнгө оруулалтаар нийт 11 зуухыг, менежментийн гэрээгээр 

хувийн хэвшилд шилжүүлэх замаар 19 зуухыг шинэчилж үндсэндээ бүрэн технологийн шинэчлэлд хамруулж дуусгаад байна. Үүнийг дагаад хувийн хэвшлийн хэд 

хэдэн халаалтын зуухыг мөн технологийн шинэчлэлд хамруулсан бөгөөд өнөөдрийн байдлаар "Эрчим хүчний тухай" хуулийн дагуу дулаан үйлдвэрлэх тусгай 

зөвшөөрөл эзэмшигч бүх аж ахуйн нэгж компаниуд зуухны шинэчлэлд сүүлийн 5 жилийн хугацаанд бүрэн хамрагдаж дууслаа. 

• Гэсэн хэдий ч цаана нь хуулийн хүрээнд одоогоор нийслэлийн удирдлагын зүгээс технологийн шинэчлэл хийхэд шахалт үзүүлэх боломжгүй төрийн өмчийн болон 

85

хувийн өмчийн халаалтын зуухнууд үлдээд байна. дээрх зуухнуудыг /ойролцоогоор 50 орчим халаалтын зуух хамрагдана/ Мянганы хөгжлийн сангаас хэрэгжүүлж 

буй "Цэвэр агаар" төслийн хүрээнд нам даралтын халаалтын 50 зуухыг шинэчлэх санхүүгийн эх үүсвэрийг шийдвэрлүүлсэн. 

Техникийн боломжийг бүрдүүлэх замаар шөнийн цагаар цахилгаан халаагуур хэрэглэж байгаа гэр хорооллын 

5. 4.5 

50 ХХБХ 

айл өрхүүдийн цахилгааны үнийг тэглэх боломж бүрдүүлнэ 

• Мянганы сорилын сангаас хэрэгжүүлж буй “Цэвэр агаар” төслийн хүрээнд Чингэлтэй дүүргийн 12 дугаар хороонд гэр хорооллын айлуудын халаалтыг шөнийн хямд 

тариф бүхий цахилгаанаар хангах улмаар шөнө хэрэглэсэн цахилгааны үнийг тэглэх боломжийг судлах зорилгоор 15-н айлд цахилгааны тенийг нэгдсэн журмаар 

суурилуулаад байна. Мөн Зүүн бүсийн цахилгаан түгээх төвтэй хамтран АТП, ХТП-үүдийн ачааллын судалгааг хийлгээд байна. 

• ЧД, СБД-ийн нутаг дэвсгэрт цахилгаан халаалтын систем хэрэглэж байгаа эсэх, нэвтрүүлэх боломж, шөнийн цагаар хэрэглэж байгаа айл өрхийн цахилгааны 

төлбөрт нөхөн олговор олгох боломжийг судлах зорилгоор статистикийн судалгаа хийх ажлын удирдамж боловсруулаад байна. Эрчим хүчний хэмнэлттэй, шинэ 

дэвшилтэд технологи дээр тулгуурласан мэргэжлийн байгууллагын дүгнэлттэй, цахилгаан халаалтын системийг гэр хороололд нэвтрүүлэх ажлыг эхлүүлэхээр 

тендерийн бичиг баримтыг бэлэн болгоод байна. 

• Гэр хорооллын айл өрхүүдийг цахилгаанаар халаахад техникийн боломжгүй бөгөөд үүнийг шийдэхэд ихээхэн хэмжээний хөрөнгийн эх үүсвэр хэрэгтэй гэсэн 

урьдчилсан тооцоо гараад байна. Жишээ нь: 1 айлын цахилгааны хэрэглээг 3кв-аар тооцож дамжуулах шугам сүлжээ, дэд станц трансформаторуудыг сонгосон 

байдаг. Цахилгаан халаагуур ашиглахад уг хэрэглээ 5-6кв болж өсдөг бөгөөд үүнтэй уялдан дээрх тоног төхөөрөмжийг өргөтгөх шаардлага гарч байна. 

• Дүүргүүдийн нутаг дэвсгэрт цахилгаан халаалтын системийг хичнээн айл өрх хэрэглэж байгаа эсэх, цаашид, өргөжүүлэх нэвтрүүлэх боломж, шөнийн цагаар 

хэрэглэж байгаа айл өрхийн цахилгааны төлбөрт нөхөн олговор олгох боломжийг судлах зорилгоор Нийслэлийн Статистикийн газартай хамтран статистикийн 

судалгаа авахаар ажлын удирдамж боловсруулаад байна. 

6. 4.6 Төлөвлөгдсөн гэр хорооллуудад инженерийн дэд бүтцийг шууд хүргэх ажлыг ирэх 4 жилд зохион байгуулна 50 НБХБТГ 

• Гэр хорооллыг дэд бүтэцжүүлэх, орон сууцжуулах бэлтгэл ажлын хүрээнд ХУД-ийн Нисэхийн Цагаан хаалга орчмын, БЗД-ийн Ногоон зоорийн зүүн талын, ЧД, БГДийн 

нутаг дэвсгэр дэх Радио телевизийн хэрэг эрхлэх газрын орчин, Яармаг шинэ хороолол, Дэнжийн 1000 орчмын орон сууцны хорооллын 25 хэсэгчилсэн 

ерөнхий төлөвлөгөө, 5 хорооллын инженерийн шугам сүлжээний ажлын зургийг хийж гүйцэтгэлээ. Төлөвлөгдөж буй шинэ суурьшлын бүсүүд болох Гандан 

хороолол, Дэнжийн мянга, 32-ын тойрог, 7-р хороолол, Радио телевиз Олимп хорооллуудын цэвэр, бохир усны шугам сүлжээний ажлын зураг хийгдэж батлагдсан. 

• 2009-2010 онд төлөвлөгдсөн хорооллуудыг хангах дулааны гол магистрал шугамуудыг цэвэр, бохир усны шугам сүлжээг өргөтгөн шинэчлэх тэдгээрийн нэвтрүүлэх 

чадварыг нэмэгдүүлэхэд 40,0 гаруй тэрбум төгрөгийн хөрөнгийг зарцуулсан. 

• БНХАУ-ын Засгийн газрын зээлээр Радио телевизийн хэрэг эрхлэх газар орчмын хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөөний эхний ээлжийн 6 дугаар хэсэг, 7, 14 дугаар 

хорооллын гол шугам сүлжээг барих хөрөнгийн асуудал шийдэгдсэн байна. Төлөвлөгөөний дагуу 2011 оны 3-р сараас дэд бүтэц тавих ажил хийгдэж эхэлнэ. Мөн 

Баянголын ам орчмын цэвэр, бохир усны зураг хийгдэж, барилга угсралтын ажил хийгдэж дууссан. Баянхошуу, Дарь-Эх, Дамбадаржаагийн гэр хорооллын усан 

хангамжийн шугам сүлжээ, барилга байгууламжийн БУА-ыг ашиглалтанд хүлээлгэн өглөө. 

•“Цахилгааны хангамжийг сайжруулах зорилгоор “Их тойруу” сүлжээг байгуулах зураг төслийг бүрэн хийлгэн уг сүлжээний хойд хэсгийг барих ажлыг эхлүүлэхээр 

бэлтгэж байна. 

• Нийслэлийн хэмжээнд цахилгаан эрчим хүчээр хангагдаагүй болон хүчдэлийн уналттай байгаа айл өрхийн судалгааг гаргаж , 2010 оны Улсын төсвийн хөрөнгө 

оруулалтаар 1 тэрбум төгрөгийн ажил хийгдэхээр батлагдан,4 багц тендер зарлагдсан.Үүнд: Багц1. ЧД-ийн 10,12,13,16,17,19-р хороо, Багц2. ЧД-ийн 18-р хороо, 

СБД-ийн 14,18-р хороо, Багц 3. БнД-ийн 4-р хороо, БГД-ийн 20-р хороо, БЗД-ийн 5-р хороо, Багц4. СХД-ийн 1,17,21-р хорооны цахилгаан эрчим хүчинд 

холбогдоогүй айл өрхүүд, Ар гүнтийн аманд байрлах зуслангийн сууцнууд багтаж, эдгээр айл өрхүүдийг цахилгаан эрчим хүчинд холбох ажлыг хийж гүйцэтгэсэн. Уг 

ажлын хүрээнд 12 дэд станц шинээр баригдаж, 1180 орчим айл өрх эрчим хүчээр хангагдлаа. 

Туул голын сав, ус хураах талбайн бүсэд бүх төрлийн зориулалтаар ой мод бэлтгэх, огтлохыг хориглосон 

шийдвэрийн биелэлтэд тогтмол хяналт тавих, жил бүр 600-аас доошгүй га талбайд нөхөн сэргээлт хийх, 20-оос 

7. 4.7 

50 НБХГ 

доошгүй га талбайд бургас, улиас, хаалиас тарих, 30-аас доошгүй га талбайд “Ногоон хэрэм” төслийн үндсэн 

зурвас байгуулах, ойн түймрээс урьдчилан сэргийлэх ажлуудыг хэрэгжүүлнэ 

• “Ногоон хэрэм” төслийн хүрээнд ХУД-ийн 13-р хорооны Сонгинын буланд “Эрин үе хөгжил” төв ТББ-аар 10,0 га газарт ногоон зурвас байгуулах ажлыг гүйцэтгүүлж, 

ажлын явцад хяналт тавин ажиллаж байна. 

• НБХГ байгаль хамгаалагч нараас 4200 удаагийн үзлэг шалгалтыг хийж, 620 зөрчил илрүүлэн, торгууль, нөхөн төлбөр 23.6 сая төгрөг, гоожингийн борлуулалтын 

86

орлогоор 36.5 сая төгрөг, бусад орлого 21.2 сая төгрөг буюу нийт 81.3 сая төгрөгийг төсөвт төвлөрүүлээд байна. Төрийн болон төрийн бус байгууллагууд хамтран 

нийт 10.0 тонн хогийг цэвэрлэж, тээвэрлүүллээ. 36м3 мод, 240 шуудай түлээний мод, 30 ширхэг цүдгэр хөрөө, 21 ширхэг сүх, 4 морин тэргийг хураан улсын орлого 

болгоод байна. 

• Нийслэлийн ногоон бүсэд байгалийн эсрэг гэмт хэрэгтэй тэмцэх талаар НЦГ, ЗЦГ, НМХГ, НБХГ хамтран ажиллах төлөвлөгөө боловсруулан, хэрэгжилтийг хангуулж 

байна. Төлөвлөгөөний дагуу хууль хяналтын байгууллагуудтай хамтран 25 удаа шалгалт хийж, 35 зөрчил илрүүлэн 1,1 сая төгрөгийн торгууль, шийтгэвэр 

ногдуулан барагдуулсан байна. 

• Нийслэлийн ногоон бүсийн Улиастайн ам, Гүнжийн хоолой, Шар хоолойд нийт 100,0 га талбайд ойн нөхөн сэргээлтийн ажлыг “Ойн бүргэд” ХХК, “Улаанбаатар Ой 

Ан” ХХК, “Манзушир трейд” ХХК-аар гүйцэтгүүлсэн. 

• Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Ойн газраас улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар тендер зарлан Баянзүрх ууланд 270.0 га талбайд “Чубад”, “Ойн хайгуул” 

компаниудаар ойжуулалтын ажлыг хийж гүйцэтгүүлж байна. 

• Нийслэлийн төсвийн хөрөнгө оруулалтаар СБД-ийн 15-р хороо Сэлбэ голын дагуу 25.0 га газарт ойжуулалтыг, улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар Улаанбаатар 

хотод хийгдэж байгаа Баянзүрх уулын ойжуулалтын ажилд нийслэл, дүүргээс хамгаалалтанд анхаарч, 4750 уртааш метр хашааг “Баянзүрх-тохижилт” 

ХХКомпаниар бариулсан. Цаашид арчилгаа , хамгаалалтыг НБХГ, БЗД-ийн ЗДТГ хариуцахаар хамтарч ажиллах төлөвлөгөө гарган ажиллаж байна. 

• Нийслэлийн төсвийн хөрөнгө оруулалтаар СБД-ийн 15-р хороо Сэлбэ голын дагуу 25,0 га газарт ойжуулалтыг “Баянзүрх эмэгтэйчүүд хөгжил төв” төрийн бус 

байгууллагаар гүйцэтгүүлж байна. 

• “Ой хээрийг түймрээс урьдчилан сэргийлэх тухай” Улсын онцгой комисс, Нийслэлийн Засаг даргын албан даалгаврын хэрэгжилтийг хангуулах ажлын хүрээнд ой 

хээрийн түймрээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр хийх 15 заалт бүхий ажлын төлөвлөгөө гарган, хэрэгжилтийг ханган ажилласан. 

• Ногоон хэрэм” үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд 2009 онд Хан-Уул дүүргийн 14 дугаар хороо Сонгинын буланд 10.0 га газарт, 2010 онд Түргэний гол 10.0 га газарт 

ногоон зурвас байгуулж, 1200 уртааш метр хашаа барьж хамгаалсан. Намрын тооллогоор амьдралтын хувь 79.2 байна. Туул голын усны төвийн эх үүсвэрт 

үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулж байгаа ба шинээр 180 ш мод бут сөөг тарьсан. 

• Туул голын төвлөрсөн усны хангамжийн хамгаалалтын бүсэд Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулж байгаа ба шинээр 180 ш мод бут сөөг тарьсан бол Баянгол 

дүүргийн нутаг дэвсгэр мөрөөдлийн цэцэрлэгт хүрээлэнд 18 нэр төрлийн 98000 мод бут сөөг тарьсан байна. 

• Туул голын сав, ус хураах талбайн бүсэд бүх төрлийн зориулалтаар мод бэлтгэх, огтлохыг хориглосон шийдвэр нь 2010 оны 5-р сарын 20-ны өдөр цуцлагдсан. 

• Туул голыг хамгаалах ажлын хүрээнд “Хатан Туул ба цаг хугацаа” аяныг “Ногоон суваг” ТББ-тай хамтран зохион байгуулж, нийслэлийн төр захиргааны 

байгууллагууд, зарим дүүргүүд хамтран оролцох, мэргэжлийн дэмжлэг туслалцаа үзүүлэх ажлын хэсгийг Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 552 дугаар 

захирамжаар байгуулж, хэрэгжилтийг ханган ажилласан. 

• Бүс орон нутгийн хөгжлийг дэмжих чиглэлээр улсын төсвийн хөрөнгөөр 2010 онд санхүүжих хөрөнгө оруулалтын ажлыг зохион байгуулах тухай Нийслэлийн Засаг 

даргын 2010 оны 22 дугаар захирамжийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд “Туул голын дагуу доройтсон орчныг нөхөн сэргээх” төслийг хэрэгжүүлж, Туул голын сав 

газрын дагуу БГД-ийн 20-р хорооны нутаг дэвсгэрт 56.0 га газарт техникийн нөхөн сэргээлт хийлгэж, ил задгай зөвшөөрөлгүй хаясан хог хаягдлыг цэвэрлэх, 

тээвэрлэх, дарж булах ажлыг гүйцэтгэсэн нь хөрсний бохирдолт, агаарын бохирдлыг бууруулахад чухал нөлөө үзүүлсэн ажил болсон. 

• Нийслэлийн ногоон байгууламж 203568 м кв талбайгаар нэмэгдлээ. Мөн 48368 ш мод, 187170 ш сөөгийг нэмж тарилаа. 

Туул голын ай савд ашигт малтмал олборлох, усны эх үүсвэрүүдийн тэжээлийн мужийн дэглэм зөрчин 

хамгаалалтын бүсэд зөвшөөрөлтэй, зөвшөөрөлгүй суурьшсан аж ахуйн нэгж, иргэдийн үйл ажиллагааг зогсоох, 

8. 4.8 

50 НГА 

нүүлгэх, газар чөлөөлүүлэх ажлыг үе шатттайгаар зохион байгуулж, тухайн газруудад нөхөн сэргээлтийг хийлгэх 

арга хэмжээ авна 

• 2010 онд ус хангамжийн эх үүсвэрийн хамгаалалтын бүсэд үйл ажиллагаа явуулж байгаа иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагын судалгааг шинэчлэн гаргасан. Уг 

судалгаанд захирамжийг цуцлах БГД-т 114, БЗД-т 47, ХУД-т 2 нийт 163 иргэн аж ахуйн нэгж байгууллага /хоосон хашаа, ямар нэгэн үйл ажиллагаа явуулаагүй/, 

эзэмшил газар дээрээ үйл ажиллагаа явуулж байгаа БГД-т 27, БЗД-т 88, ХУД-т 10 нийт 125 иргэн аж ахуйн нэгж байгууллага хамрагдаад байна. НМХГ-ын дэд 

даргын 2010 оны 6-р сарын 7-ны өдрийн 02/135 дугаартай удирдамжийн дагуу МХЕГ-тай хамтран гүйцэтгэлийн шалгалтыг хийж эхлээд байна. Энэ шалгалтын 

хүрээнд эхний ээлжинд газар эзэмших, ашиглах эрхийг цуцлах, хүчингүй болгох 163 иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагуудын байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын 

ерөнхий болон нарийвчилсан үнэлгээнд хамрагдсан эсэх талаар лавлагаа авахаар БОАЖЯ, НБХГазарт 2010 оны 6-р сарын 9-ны өдрийн 02/1055 дугаартай албан 

бичгийг хүргүүллээ. Шалгалт үргэлжлэн хийгдэж байна. 

• Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэрт байгаа усны сан бүхий газрын /Туул, Тэрэлж орж байгаа/ энгийн хамгаалалтын бүсийг тогтоох, дүгнэлт гаргах, газар доорх ус 

87

ашигладаг аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэдийн тоооллого, бүртгэл хийх, судалгаа гаргах, “Усны тухай”, “Ус рашаан ашигласны төлбөрийн тухай” бусад хууль 

тогтоомжийн хэрэгжилтийг шалгах зорилго бүхий ажлын хэсэг байгуулагдан ажиллаж хяналт шалгалтыг хийж байна. 

• Улаанбаатар хотын хүн амын ундны усыг бохирдох, хомсдохоос сэргийлэх зорилгоор төвлөрсөн ус хангамжийн эх үүсвэрийн хамгаалалтын бүсэд үйл ажиллагаа 

явуулж байгаа 312 иргэн аж ахуйн нэгж байгууллагын судалгааг шинэчлэн гаргасан бөгөөд БОАЖЯ, НБОГазарт /судалгаанд хамрагдсан байгууллагууд нь/ байгаль 

орчинд нөлөөлөх байдлын ерөнхий болон нарийвчилсан үнэлгээнд хамрагдсан эсэх талаар лавлагаа авч судалгааг гаргасан. 

• Эхний ээлжинд газар дээрээ үйл ажиллагаа явуулаагүй, хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр гэрээнд заасан зориулалтын дагуу тухайн газраа 2 жил дараалан 

ашиглаагүй, газрын төлбөрийн үлэгдэл ихтэй иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагад газар эзэмшүүлж, ашиглуулсан газар эзэмших эрхийг хүчингүй болгох талаар 

улсын байцаагчдын 10-37/2029 дугаартай хамтарсан дүгнэлтийг гаргасан ба цаашид үе шаттайгаар иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагуудын газар эзэмших, ашиглах 

эрхийг хүчингүй болгох, нүүлгэн шилжүүлэх, улмаар ундны усны хамгаалалтын бүсийн газрыг чөлөөлөх арга хэмжээ авах талаар нийслэл, дүүргүүдийн Засаг дарга 

нарт 01/1344 тоот албан бичгийг хүргүүлсэн болно. 

• Ундны усны эх ундрага, нөөцийн хомсдол,бохирдлоос хамгаалах зорилгоор НЗД-ын 2003 оны 95, 2009 оны 95 дугаар захирамжуудаар тогтоосон Улаанбаатар 

хотын төвлөрсөн ус хангамжийн эх үүсвэрүүдийн тэжээллийн дотоод мужийн хамгаалалтын бүсэд нийслэл, дүүргийн Засаг даргын захирамжаар газар эзэмшиж 

ашиглаж байгаа 165 иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагуудын газар эзэмшиж, ашиглах эрхийг НЗД-ын 2010 оны 703 дугаар захирамжаар хүчингүй болгосон. 

9. 4.9 Хотын ногоон бүсийн рашаан булгуудыг иж бүрэн тохижуулж хамгаалалтанд авах ажлыг дуусгана 50 НБХГ 

• БнД-ийн 1-р хорооны “Улаан шороотын булаг”, ЧД-ийн 19-р хороо “Согоотын булаг”-ийг тохижуулах, хамгаалах ажлыг гүйцэтгэх байгууллагаар усны мэргэжлийн 

байгууллага “Монхидроконстракшн” ХХК-ийг сонгон шалгаруулалтан ялж тохижуулах, хамгаалах ажлыг хийлээ. БнД-ийн Хайлаастын булаг, Дамчаа булаг ба СХДийн 

Замтын булгийг тохижуулж хамгаалав. 2009 онд 5 булаг, 2010 онд 5 булаг тохижуулж, хамгаалалтанд авав. 

• Дүүргийн хөрөнгө оруулалтаар СБД-ийн 15-р хорооны Шарга морьтын булагт 18у/м хайс хамгаалалтын хийлээ. 

Дамбадаржаа, Ботаникийн цэцэрлэгт хүрээлэнг шинэчилж, дүүрэг бүрт ногоон байгууламж, бичил цэцэрлэгүүд 

10. 4.10 



• Нийслэлийн хэмжээнд БГД 16 бичил цэцэрлэг, БЗД 1 бичил цэцэрлэг, НД, БхД, БнД тус бүр 1, Чингэлтэй дүүрэг 3 бичил цэцэрлэг, СБД 2 бичил цэцэрлэгийг тус 

тус шинээр байгуулсан. Мөн нийслэлийн хөрөнгө оруулалтаар Алдарт эх Норжмаагийн хөшөө, хөшөөний орчны тохижилт, Д. Сүхбаатарын төрсөн гэрийн буйрыг 

тохижуулсан зэрэг бичил тохижилтуудыг хийлээ. 

• Ойска Монгол” ТББ-ийн мод тарих ѐслолд оролцохоор ирсэн Японы Шизүока мужийн парламентийн гишүүд тэргүүтэй тус мужийн төлөөлөгчид Дамбадаржаа дахь 

Модлог ургамалын цэцэрлэгт хүрээлэнд нийтдээ 40 га газарт ойжуулалт хийхээр төлөвлөж байна. 

• Төвийн 5 дүүрэг буюу СХД, ЧД, ХУД, БГД, СБД-т 9 бичил цэцэрлэг, алсын 3-н дүүрэгт тус бүр нэг бичил цэцэрлэг байгуулахаар төлөвлөн зураг төсөв хийгдэж 

байгаа хэдий ч ЧД-ийн Эрх чөлөөний талбайг тусгаар тогтнолын талбай болгон өөрчлөх тохижилтын ажилд Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 3-р сарын 5-ний 

өдрийн 162 дугаар захирамжаар тус бичил цэцэрлэгүүдийг хийх хөрөнгийг шилжүүлсэн тул хийгдэх боломжгүй. Дүүрэг бүрт хоѐр хороо хамарч буй бичил цэцэрлэг 

нь иргэдийн ая тухтай амрахад ихээхэн ач холбогдолтой юм. 

• Нийслэлийн ногоон байгууламж 203568 м кв талбайгаар нэмэгдлээ. Мөн 48368 ш мод, 187170 ш сөөгийг нэмж тарилаа. 

Усан оргилуур, усан толио, нуур цөөрөм байгуулах замаар агаарыг чийгшүүлэх арга хэмжээ авах, төвлөрсөн 

11. 4.11 усан хангамж, цэвэрлэх байгууламж, оршуулгын газар, төмөр замын хамгаалалтын бүсийг цэцэрлэгжүүлэн 50 ЗАА-ны ХНААХ 

тохижуулах замаар хотын ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлнэ 

• Нийслэлийн хэмжээнд “Сайхан хот-Сайхан амьдрал” болзолт уралдааныг зарлаж уг ажлын хүрээнд дүүрэг, байгууллага, аж ахуйн нэгж, иргэдийн санаачлагаар 41 

усан оргилуурыг шинээр байгуулах ажлыг хийлээ. Одоогийн байдлаар нийт 82 том жижиг усан оргилуур, усан толио ажиллаж байна. 

Гэр хорооллын хашааг цэцэрлэгжүүлэх, хотын ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлэхэд урамшууллын системийг 

12. 4.12 

нэвтрүүлнэ 

• ЧД: Гэр хорооллын 100 өрх хаврын тариалалтаар хашаандаа 1334 ширхэг мод, 200 ширхэг сөөг тариалаад байна. 

• НД: Гэр хорооллын 341 айл өрх 445 жимс, жимсгэний суулгацыг хаврын тариалалтаар тарьсан. 

• СХД: Гэр хорооллын 1371 иргэн хашаандаа 829 ш мод, 1024 ш бут сөөг тарьсан. 

• ХУД: Гэр хорооллын 9 хорооны 1500 өрхийн хашаанд мод 4428 ш, бут сөөг 5879 ш-ийг тус тус тариад байна. 

• БнД: 4 хорооны 70 гаруй өрх 1000 гаруй мод бут сөөг тариад байна 


88

• БхД: Гэр хорооллын 20 өрх хашаандаа 60 гаруй мод бут сөөг тарьсан байна. 

• СБД: Байгаль орчныг хамгаалах нөхөн үржүүлэх иргэдийн нөхөрлөл бүлгүүдийн холбоотой хамтран гэр хорооллын 14,15,16,17-р хороодын 50 өрхөд 6 нэр 

төрлийн 120 гаруй мод бут сөөг тарилаа. 

• Хашаандаа мод, бут сөөг тарьж хашаагаа тохижуулсан айл өрхийг урамшуулах ажилд 2010 онд хөрөнгө тусгагдаагүй ч “Сайхан хот-сайхан амьдрал” болзолт 

уралдааны хүрээнд шилдэг тохижилттой 8 айл өрхийг шалгаруулан шагнаж урамшуулсан. 

“Туул, Сэлбэ голын хөгжлийн төсөл”-ийн 1-р үе шатыг хэрэгжүүлж, голын урсацыг тогтмолжуулж, эрэг орчмыг 

13. 4.13 амралт, спорт, чөлөөт цагийн бүс болгон тохижуулах ажлыг эхлүүлнэ. Дунд голыг тохижуулах зураг төсөл 

боловсруулж хэрэгжүүлнэ 


• Туул голын Улаанбаатар хотын дэргэдүүр урсдаг хэсгийг бохирдлоос хамгаалах, экологийн байдлыг сэргээх зорилгоор Баянзүрх дүүргийн 12-р хорооны нутаг 

дэвсгэрт Их Монгол улсын гудамжны зүүн талд Маршалын гүүрнээс зүүн тийш Амгалан өртөө хүртэл 930 га газарт Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулахаар 

төлөвлөн, парк байгуулах газрын байршил, хэмжээ, хил заагийг тогтоон ерөнхий төлөвлөгөө боловсруулсан. Эхний ээлжийн 55.0 га газарт ажлын зураг төсөв 

боловсруулан ЗАА-д ажил хүлээлцсэн актаар хүлээлгэн өгсөн бөгөөд 56 аж ахуйн нэгж байгууллага бүтээн байгуулалтын ажлыг хийгээд байна. 

• БГД-н 20-р хороонд Сонсголонгийн гүүрний зүүн талд Туул гол дагуу Цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулахаар зураг төслийн ажил хийгдэж байна. 

• БНСУлсын Чунсук компанитай хамтран ажиллах талаар ярилцан гэрээ байгуулахаар зөвшилцөлд хүрлээ. Зураг төсөл боловсруулах ажил судалгааны түвшинд 

хийгдэж байна. Судалгааны хүрээнд усны урсацыг нэмэгдүүлэх боломжийг газар дээр нь судалсан. Цаашид энэ төслийг хэрэгжүүлэхэд хамтран ажиллах санамж 

бичиг байгуулахаар тохиролцоод байна. 

14. 4.14 

Туул голын сав газрын зөвлөл байгуулах асуудлыг Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яамтай хамтран 

боловсруулж, Засгийн газарт оруулна 

90 ХХБХ 

• Улаанбаатар хотын ундны усны эх үүсвэр болох Туул голын ай савыг хамгаалах зорилгоор “Туул голын сав газрын зөвлөл” байгуулах асуудлыг судлан 

шийдвэрлүүлэх саналыг Нийслэлийн Засаг даргын 2009 оны 3-р сарын 2-ны өдрийн 1/304 дугаартай албан бичгээр Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайдад 

хүргүүлсэн. Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайдын 2010 оны А-268 тоот тушаалаар Туул голын сав газрын зөвлөлийг 17 хүний бүрэлдэхүүнтэй байгуулсан. 

• 2010 оны 11-р сарын 10-12-ны өдрүүдэд Усны газар, “Монгол оронд усны нөөцийн нэгдсэн менежментийг бэхжүүлэх нь” төслийн газар хамтран уулзалт 

ярилцлагыг зохион байгуулж, Туул голын сав газрын зөвлөлийн дүрмийн төсөл, 2010-2011 онд хийх ажлын төлөвлөгөөний төслийг тус тус хэлэлцэв. 

Хотод нийтийн бие засах газрын тоог нэмэгдүүлнэ. Гэр хороололд сайжруулсан, агааржуулагчтай бие засах 

15. 4.15 


газар байгуулах санаачлагыг дэмжинэ 

• 2010 онд ЧД, СБД-ийн зуслангийн ногоон бүсэд сайжруулсан, агааржуулагчтай нийтийн бие засах 4 газрыг байгуулахаар төлөвлөсөн. Төлөвлөгөөний дагуу 2010 

оны 2-р сард бие засах газрыг барих гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах нээлттэй тендрийг зарлаж, гүйцэтгэгчээр “Тусгал” ХХК шалгаран нийт 20 суудал бүхий 4 ш 

нийтийн бие засах газрыг байгуулан Чингэлтэй,Сүхбаатар дүүргүүдэд хүлээлгэн өгсөн. 

• Хотын төвийн зургаан дүүргийн 21 байршилд бие засах газар байгуулахаар шийдвэрлэсэн бөгөөд тус ажлын хүрээнд Улаанбаатар зочид буудлын урд тал дахь 

төвийн шугамд холбогдсон нийтийн бие засах газрыг барих ажлыг эхлүүлээд байна. 

• Мөн гэр хороололд Францын ACF байгууллагаас хэрэгжүүлж байгаа төслийн хүрээнд гэр хорооллын агааржуулагчтай 200 бие засах газрыг байгуулаад байна. 

Түүнчлэн Суруго Монгол ХХК-аас 50 бие засах газар /био жорлон/ тусламжаар олгосон бөгөөд ЗАА-ны хөрөнгөөр 8 ш нийт 58 ш био жорлонгуудыг тоог өмнөх 

оныхоос нэмэгдүүлсэн бөгөөд баяр наадам болон бусад тэмдэглэлт өдрүүд, олон нийтийн арга хэмжээнд тогтмол ашиглаж байна. 

16. 4.16 Хогийг дахин боловсруулах үйлдвэр байгуулна 50 ХТГ 

• Улаанбаатар хотын Захирагчийн ажлын алба болон БНСУ-ын Олон улсын хамтын ажиллагааны байгууллагын хооронд /KOICA/ “Улаанбаатар хотод хатуу хог 

хаягдлыг дахин боловсруулах үйлдвэр байгуулах” төслийг хэрэгжүүлэхээр 2010 оны 4-р сарын 23-ны өдөр хамтран ажиллах санамж бичигт гарын үсэг зурж 2010 

оны 5-р сарын 12-ны өдөр Монгол Улсын Засгийн газар болон БНСУ-ын Засгийн газар нийтдээ 3,5 сая ам. долларын төслийг хэрэгжүүлэх нот бичигт гарын үсэг 

зурсан. Койка байгууллагаас төслийг хэрэгжүүлэгч компанийг сонгон шалгаруулж “HYOSUNG EBARA ENGENEERING” болон “Shinhyun Kang consulting and 

Engineering” компаниуд төслийг хэрэгжүүлэх ТЭЗҮ, зураг төслийг хийж эхлээд байгаа бөгөөд төслийг 18 сарын дотор хэрэгжүүлэн үйлдвэрийг 2011 оны 11 сард 

ашиглалтад оруулахаар төлөвлөөд байна. 

• Хог хаягдлыг боловсруулах үйлдвэрийн ТЭЗҮ-г KOICA-тай хамтран боловсруулахаар төлөвлөж байна. 

89

• Жайка олон улсын байгууллагын тусламжтайгаар Хог хаягдлын менежментийг сайжруулах чиглэлээр хэрэгжүүлж байгаа Японы техник хамтын ажиллагааны 

төслийн 2-р үе шатыг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд СХД-ийн 4-р хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Нарангийн энгэрийн төвлөрсөн хогийн цэгт хог хаягдлыг ялгах 

цехийг байгуулахаар барилгын ажлын зургийг “Идеал групп” ХХК-иар гүйцэтгүүлж түүний дагуу тендер зарлаж барилга байгууламжийн ажлын гүйцэтгэгчээр “БҮҮХ” 

ХХК шалгарч 2010 оны 5-р сарын 5-наас ажлаа эхэлсэн. Энэхүү цех нь эхний ээлжинд 3R–ийн туршилтын төсөл хэрэгжүүлж буй БЗД-ийн 1, 7-р хороо, СБД-ийн 5, 

7-р хорооны нийт 6558 өрхийн 26 000 гаруй иргэдийн дунд хэрэгжүүлж байна. 

• Төслийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд Нарангийн энгэрийн төвлөрсөн хогийн цэг дээр дахин ашиглах хог хаягдлыг хүлээн авах, ангилан ялгах байгууламжийг барьж 

хог хаягдлыг ангилан ялгах ажлыг хийж эхлээд байна. 

17. 4.17 Хог хаягдлын менежментийг сайжруулна 50 ХТГ 

• 2009 оны 10-р сараас эхлэн Жайка байгууллагаас 3,5 сая долларын хөрөнгө оруулалттайгаар Техник хамтын ажиллагааны төслийг 3 жилийн хугацаатайгаар 

эхлүүлсэн бөгөөд энэ төслийн хүрээнд хог хаягдлыг эх үүсвэр дээр ангилан ялгуулах, төвлөрсөн цэг дээр хог хаягдлыг ангилан ялгах цех байгуулах, хог хаягдлын 

чиглэлээр ажиллаж байгаа боловсон хүчний чадавхийг дээшлүүлэх чиглэлээр төслүүд хэрэгжүүлэх юм. Одоогоор энэхүү төслийн хүрээнд хог хаягдлыг эх үүсвэр 

дээр ангилан ялгуулах туршилтын төслийг БЗД, СБД-ийн орон сууцны 4 хороон дээр хэрэгжүүлж эхлэхээр бэлтгэл судалгааны ажлыг хийж байна. Мөн төвлөрсөн 

цэг дээр байгуулах ангилан ялгах цехийг барих ажлын зураг төслийг боловсруулан бэлтгэл ажлыг хангуулж байна. Энэхүү цех нь төвлөрсөн цэг дээр ирсэн бүхий 

л хог хаягдлыг дахин ашиглагдаж болох болохгүйгээр нь төрөлжүүлэн ангилж, ангилсан хог хаягдлыг дотоодын үйлдвэрлэгч болон импортоор хоѐрдогч түүхий эд 

гаргадаг байгууллагуудад нийлүүлэх юм. Тус цех дээр одоогоор хогийн цэг дээр бригадын зохион байгуулалтанд орсон бүртгэлтэй хог түүгч нарыг ажлын байраар 

хангах хэлбэрээр ажиллуулах юм. 

• 2010 онд нийслэлийн эргэн тойронд үүссэн хур хог хаягдлыг цэвэрлэх ажлаар төвийн 6 дүүргийн нутаг дэвсгэрт үүссэн 10 хур хогийн цэгийг 180,6 сая төгрөгөөр 

201 мян.куб хог хаягдлыг 33 га талбайгаас цэвэрлэж зайлуулан Улаанчулуутын хогийн цэгийн 5000 м 2 газрыг нөхөн сэргээж зүлэгжүүлэн, мод тарих ажлыг хийж 

гүйцэтгэлээ. 

• Жайкагийн төслийн багийнхантай хамтарч хог хаягдал ангилан ялгах тухай 3R-ийн семинарыг 2010 оны 4-р сарын 14-ний өдөр зохион байгуулсан бөгөөд энэхүү 

семинарт ЗАА, Дүүргүүдийн ЗДТГ, Хороодын Засаг дарга нар, ТББ-ын төлөөлөгч нар тус тус оролцсон. Мөн Жайкатай хамтран хог хаягдал ангилан ялгах 

туршилтын төслийг БЗД-ийн 1, 7-р хороо, СБД-ийн 5, 7-р хороодод хэрэгжүүлж эхлээд байгаа бөгөөд туршилтын төслийн сургалтыг 3 удаа зохион байгуулж 

хороодын Засаг дарга болон хорооны нутаг дэвсгэрт оршиж буй 17 СӨХ-ийн удирдлага иргэдийг оролцуулан долоо хоног бүрийн баасан гаригийн 10 цаг, 15 

цагуудад тогтмол зохион байгуулж ажиллаж байна. Иргэд, аж ахуйн нэгж , байгууллагаас дахин ашиглагдах ангилсан хог хаягдлыг зах зээлийн үнээр буюу 100 000 

төгрөгөөр худалдан аваад байна. Мөн төвлөрсөн хогийн цэгт ирж буй хог хаягдлаас 2144.16 тн дахин ашиглагдах хог хаягдал буюу хоѐрдогч түүхий эдийг ангилан 

ялгасан. 

• Мөн Солонгос улсын Засгийн газрын буцалтгүй тусламжийн хүрээнд Койка байгууллагатай хамтран Нарангийн энгэрийн төвлөрсөн хогийн цэг дээр хог хаягдал 

ангилан ялгах, хаягдал цаас, гялгар уутыг боловсруулан хатуу түлш үйлдвэрлэх үйлдвэр байгуулах 3,5 сая ам долларын төслийг хэрэгжүүлж эхлээд байна. 

• Хог хаягдлыг анхан шатанд ангилан ялгах ажлыг нийслэлийн хэмжээнд хэрэгжүүлэх эрх зүйн үндсийг бий болгох зорилгоор “Хог хаягдлыг ангилан ялгах журам”-ыг 

боловсруулан НИТХ-д өргөн бариад байна. 

• Хог хаягдлын тээвэрлэлтийг Төр ба хувийн хэвшлийн түншлэлийн хүрээнд Концессийн хуулийн дагуу хувийн хэвшлийн аж ахуйн нэгжээр гүйцэтгүүлэх ажлыг 

хэрэгжүүлэхээр бэлтгэл ажлыг хангаж байна. 

18. 4.18 Гудамж, зам, талбайн цэвэрлэгээг зориулалтын машин механизмаар гүйцэтгэх менежментийг нэвтрүүлнэ. 70 ХТГ 

• Нийслэлийн төвийн 6 дүүрэг болон Хот тохижилтын газарт хувиарлагдсан автозамын чийгтэй цэвэрлэгээ хийдэг зориулалтын 10 автомашин, нийслэлийн хөрөнгө 

оруулалтаар авсан болон ТҮК-ны ногоон байгууламжийн усалгааны зориулалттай 10 автомашиныг Хотын ерөнхий менежерийн 2010 оны А/76 тоот тушаалаар 

2010 оны 6-р сараас 9-р сарын хооронд 7 хоногт 3-аас доошгүй удаа ажиллуулах ажлын хуваарь гарган 2010 оны 6-р сарын 1-ны өдрөөс эхлэн шөнийн 00 цагаас 

06 цагийн хооронд ажиллуулж байна. 

• Хотын ерөнхий менежерийн 2010 оны 16 тоот тушаалын нэгдүгээр хавсралтаар батлагдсан хог хаягдлын чиглэлээр худалдан авах бүтээгдэхүүний хувиарт 

нийтийн бие засах газарын бохир соруулах зориулалттай автомашин худалдан авах тендер зохион байгуулахаар тусгагдсаны дагуу сонгон шалгаруулалтын 

ажлыг зохион байгуулсан. 

• Улаанбаатар хотын Ерөнхий менежерийн 2009 оны 161 дүгээр тушаалыг үндэслэн Хот тохижилтын газрын даргын 2010 оны 1-р сарын 28-ны өдрийн 21 дугаар 

тушаалаар Авто замын урсгал тусгаарлах хайсын арчлалт, хамгаалалт, эдэлгээний явцад гарсан эвдрэл гэмтлийг засварлах, хот нийтийн эзэмшлийн гудамж зам 

90

талбайд яаралтай гарсан ажлыг хийж гүйцэтгэх үүрэг бүхий “Шуурхай ажлын бригад”-ыг тус газрын Ерөнхий инженерийн эрхлэх асуудлын хүрээнд 10 хүний 

бүрэлдэхүүнтэй 2010 оны 1-р сарын 1-ний өдрөөс эхлэн байгуулсан. 

• Улаанбаатар хотын шинээр тавигдсан авто замын цэвэрлэгээг зориулалтын шүүртэй машинаар цэвэрлэж байхаар төвийн 6 дүүрэг тус бүрт хог хаягдлыг шүүрдэж 

цэвэрлэн соруулах зориулалт бүхий 6 ш автомашинаар хангасан бөгөөд цэвэрлэгээ хийх авто замын зураглал, маршрутыг гаргаж, ЭТӨЧ, Их тойруу, Нарны зам, 

Амгалангийн замыг Улаанбаатар хотын ерөнхий менежерийн тушаалаар хуваарь гарган 7 хоног бүр тогтмол цэвэрлэгээ хийж байна. 

Нийслэлийн 9 дүүрэгт хог тээврийн үйлчилгээнд нийт 160 гаруй автомашин ажиллаж байгаа бөгөөд 2009 онд нийт 130 гаруй машин техник нэмэгдсэнээр 

нийслэлийн хэмжээнд 300 орчим хог тээвэр болон замын арчилгаа, цэвэрлэгээ үйлчилгээний зориулалттай автомашинтай болсон. 

19. 4.19 Химийн хортой болон эмнэлгийн хог хаягдлыг устгах байгууламж байгуулна 90 НМХГ 

• Хот тохижилтын газрын харъяа Нарангийн энгэрийн хог хаягдлын нэгдсэн цэгийн хажууд аюултай хог хаягдлыг устгах барилга байгууламжийг барьж тоног 

төхөөрөмжийг суурилуулан Эрүүл Мэндийн Яамны зөвшөөрлөөр аюултай хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх, аюулгүй болгох, халдваргүйжүүлэх, устгах үйл 

ажиллагааг “Элемент” ХХК 2009 оны 12 дугаар сараас явуулж эхлээд байна. 

• Эмнэлгийн болон тусгай хог хаягдлын зориулалтын цэг байгуулах ажлын хүрээнд ЭМЯ 400.0 сая төгрөгийн өртөг бүхий эмнэлгийн тоног төхөөрөмжийг авсан 

бөгөөд Нарангийн энгэрийн төвлөрсөн цэгт 113 м 2 өрөөг дээрх тоног төхөөрөмжийг байрлуулах зориулалтаар түрээслэхээр гүйцэтгэгч компани болох “Элемент” 

ХХК гэрээ хийсэн. 

• “Элемент” ХХК нь нийслэлд үйл ажиллагаа явуулдаг эмнэлгийн байгууллагуудтай гэрээ байгуулж эмнэлгийн хог хаягдлыг хуваарь гарган цуглуулж устгах үйл 

ажиллагааг явуулж байна. 

• Эмнэлгийн хог хаягдлын тусгай цэгийг байгуулснаар нийгмийн халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, хөрс, агаарын бохирдлын хувийг тодорхой хэмжээгээр 

бууруулахад эерэг нөлөөтэй бөгөөд иргэдийн аюулгүй эрүүл орчинд амьдрах таатай нөхцлийг бүрдлээ. 

Оршуулгын газрын хил хязгаар тогтоож, хог хаягдлыг цэвэрлэн ариутгал хийж, хашаа хамгаалалттай болгон 

20. 4.20 

50 УБ БУЯН 

цэцэрлэгжүүлнэ 

• Самбалхүндэвийн оршуулгын газарт 1650 уртааш метр хашааг барих ажлын нээлттэй тендерийг зарлан “Монгол дээвэр” ХХК-иар гүйцэтгүүлэхээр сонгон 

шалгаруулж 8-р сарын 25-ны дотор ажлыг гүйцэтгүүлж дуусгаад байна. Цаашид 5000 урт м хашааг барьж орчныг тохижуулахаар 2012 он хүртэлх төлөвлөгөөндөө 

тусган ажиллаж байна. 

• ХУД-ийн 14-р хорооны нутаг дэвсгэрт орших Мааньтын оршуулгын газрын хил хязгаарыг тогтоож, хог хаягдлыг цэвэрлэн, ариуцтгал хийж, хашаа хамгаалалттай 

болгох зорилгоор дүүргийн Засаг даргын захирамжаар ажлын хэсэг байгуулж байна. Кадастрын зургийг хийлгээд байна. 

• Мөн эзэнгүй болон зайлшгүй нүүлгэн шилжүүлэх шаардлагатай шарилыг нүүлгэх, шилжүүлэх эрх зүйн үндсийг бий болгох, харилцааг зохицуулах зорилгоор “ 

Оршуулсан шарилыг чандарлах, шилжүүлэхэд мөрдөх журам”-ийг боловсруулан НИТХТ-ийн хурлаар хэлэлцүүлэн батлуулаад байна. 

21. 4.21 

Даавуун болон цаасан тор, уутны үйлдвэрлэлийг дэмжиж, хүнсний бүтээгдэхүүнд эрүүл ахуйн стандартын 

шаардлага хангасан сав баглаа боодол хэрэглүүлдэг болгоно. Энэ чиглэлийн үйл ажиллагаа явуулахад тустай 

эрх зүйн орчин бүрдүүлнэ 


• Даавуун болон цаасан уут худалдах цэг бий болгох талаар судалж, төрөлжсөн цэгийг Меркури худалдааны төв болон СБД-ийн Мөрөн төвүүдэд хөнгөлттэй 

нөхцөлөөр ажиллуулах арга хэмжээг авч, Эко тор ХХК-ны нэхээсгүй даавуун тор болон Хараагүйчүүдийн үйлдвэрийн цаасан уутыг 2010 оны 4-р сарын 1-ээс 

худалдаалж эхлээд байна. 

• Аж ахуйн нэгжүүдэд тусгай зөвшөөрөл олгохдоо даавуун болон цаасан уут хэрэглэж хэвшүүлэх нэмэлт шаардлага тавьж ажиллаж байна. 

• “Зарим нийлэг хальсан уутны хэрэглээг хориглох тухай” хуулийн хэрэгжилтийн байдалд хяналт шалгалт хийлээ. Шалгалтанд хүнсний худалдааны 53 цэг, салбарыг 

хамруулж 75 зөрчил илрүүлж 80%-г арилгуулж, 3 аж ахуйн нэгж 22 иргэнд илэрсэн зөрчлийг үндэслэн улсын байцаагчийн 3 албан шаардлагаар хугацаатай үүрэг 

өгч, “Нарантуул”, “Боса”, “Норжин” төвүүдэд худалдаалагдаж байсан 0.025 мм болон түүнээс бага зузаантай 17 төрлийн 3000 гаруй уутыг худалдаа үйлчилгээний 

зориулалтаар хэрэглэхийг хориглон улсын байцаагчийн актаар Нийслэлийн Засаг даргын дэргэдэх Захиргааны журмаар хураагдсан эд зүйлийг устгалын комисст 

шилжүүллээ. Шалгалтын явцад 4 аж ахуй нэгж, 1 албан тушаалтан 7 иргэнд 490.0 мян төгрөгний шийтгэвэр ноогдуулж, зөрчлийг арилгуулж ажилласан. 

• Улаанбаатар хотын хэмжээнд нийт байнгын үйл ажиллагаатай 20 жижиг дунд үйлдвэрүүд байгаа бөгөөд дунджаар өдөрт 10000-40000 ширхэг даавуун болон 

цаасан тор уутыг үйлдвэрлэх чадалтай бөгөөд БНХАУ-ын тоног төхөөрөмжийг ашиглан тус чиглэлийн үйл ажиллагааг тогтмол явуулж байна. 

• Эдгээр үйлдэрлэгчид “Миний дэлгүүр” сүлжээ, “Макс” сүлжээ дэлгүүрүүд, “Эфес” супермаркет, “Голомт” банк, Хадгаламж банк, “БСБ” сервис /электрон бараа/, 

91

“Оргилуун” худалдааны төв, “Атар-Өргөө” ХК /хүнсний үйлдвэр/, “Мастер фүүд” супермаркет, Өмнөговь /хүнсний бөөний худалдаа/, Дундговь /хүнсний бөөний 

худалдаа/, Завхан /хүнсний бөөний худалдаа/, “Цэцэг трейд” супермаркет, Монгол төмс хөтөлбөр /хүнсний ногоо/, “Киль групп” эмнэлгийн /тоног төхөөрөмж/, бусад 

дэлгүүр, супермаркетуудтай хамтарч ажиллаж байна. 

• “Улаанбаатар Ротари” клубын хамт олон ивээн тэтгэж 4 ширхэг оѐдлын иж бүрэн машин, эсгүүрийн машин, индүүдлэгийн тоног төхөөрөмж зэргээр тоноглогдсон 

цехийг байгуулж Хот тохижилтын газарт хүлээлгэн өглөө. 

• Мөн хуулийн холбогдох заалтуудыг хамтран хэрэгжүүлэх зорилгоор Гаалийн Ерөнхий газарт, Стандарт хэмжил зүйн үндэсний төвтэй хамтран ажиллах саналыг 

албан тоотоор хүргүүлсэн. Даавуун болон цаасан уутны эрх зүйн орчинг сайжруулах, хуулийн хэрэгжилтийг хангах зорилгоор “Хүнс худалдаа, үйлдвэрлэл 

үйлчилгээний нийтлэг журам”-ын төсөлд тодорхой заалтуудыг тусган оруулж цаашид мөрдүүлэхээр зааж өгсөн. 

Цаасан тор худалдаалалтанд гарч эхэлсэн боловч үйлчилгээ эрхлэгчид цаасан тор уут хэрэглэхгүй байгаа шалтгаан нь цаасан тор уутны үнэ өндөр, битүүмжлэл, 

даац муутай, бариулгүй зэргээр хэрэглэгчдийн шаардлагыг бүрэн хангахгүй байна. 

Ойг нөхөн сэргээх, үржүүлэх, ойжуулах ажлыг жил бүр 100–с доошгүй га талбайд хийж, хотын ногоон бүсэд ойн 

22. 4.22 түймрээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг иргэд, аж ахуйн нэгж байгууллагуудын оролцоотойгоор тогтмол зохион 


50 НБХГ 

• Ойжуулалт, нөхөн сэргээлтийн талаар: 

- Нийслэлийн ногоон бүсийн Улиастайн ам, Гүнжийн хоолой, Шар хоолойд нийт 100,0 га талбайд ойн нөхөн сэргээлтийн ажлыг “Ойн бүргэд” ХХК, “Улаанбаатар Ой 

Ан” ХХК, “Манзушир трейд” ХХКомпаниудаар гүйцэтгэсэн. 

- Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Ойн газраас улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар тендер зарлан Баянзүрх ууланд 270.0 га талбайд “Чубад”, “Ойн хайгуул” 

компаниудаар ойжуулалтын ажлыг хийж гүйцэтгэсэн. 

- Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар Улаанбаатар хотод хийгдэж байгаа Баянзүрх уулын ойжуулалтын ажилд нийслэл, дүүргээс хамгаалалтанд анхаарч, 4750 

уртааш метр хашааг “Баянзүрх-тохижилт” ХХКомпаниар гүйцэтгүүлж, хамгаалалтыг нь хариуцах БЗД-ийн ЗДТГ-т хүлээлгэн өглөө. 

- Нийслэлийн төсвийн хөрөнгө оруулалтаар СБД-ийн 15-р хороо Сэлбэ голын дагуу 25,0 га газарт ойжуулалтыг “Баянзүрх эмэгтэйчүүд хөгжил төв” төрийн бус 

байгууллагаар гүйцэтгүүлж байна. Нийслэлийн хэмжээнд 395 га талбайд ойжуулалтын ажлыг хийж гүйцэтгэсэн. 

• Ой хээрийн түймрээс урьдчилан сэргийлэх талаар: 

- “Ой хээрийг түймрээс урьдчилан сэргийлэх тухай” Улсын онцгой комисс, Нийслэлийн Засаг даргын албан даалгаврын хэрэгжилтийг хангуулах ажлын хүрээнд Ой 

хээрийн түймрээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр хийх 15 заалт бүхий ажлын төлөвлөгөө гарган ажиллаж байна. Үүнд: 

Байгаль орчныг хамгаалах, нөхөн сэргээх, ой хээрийн түймрээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор нийслэлийн ногоон бүсэд үйл ажиллагаа явуулдаг 120 

байгууллага, аж ахуйн нэгжид Нийслэлийн Байгаль хамгаалах газрын даргын албан даалгаврыг хүргүүлсэн. 

Байгаль хамгаалагч тус бүр түймрийн хуучин багаж хэрэгслийг засаж сайжруулах, 50-иас доошгүй энгийн багаж хэрэгслийг шинээр нэмж бэлтгэн өөрийн дэргэд 

байрлуулсан. Үүнд цохиур 496, троссон шүүр 671, хувин, канистр 154, хуванцар сав 591, Рло 20, цуравдагч 3, сүх 31, хүрз 109, хөрөө 69, лоом 12, жоотуу 7, 

тармуур 32 нийт 2187 ширхэг багаж бэлтгэсэн байна. 

5-р сарын 13-ны өдөр НБХГ, НОБГ, ЧД, СБД-ийн Онцгой байдлын хэлтэс хамтран “Ой хээрийн түймрийн үед хамтын ажиллагааг зохион байгуулах” сэдвийн 

хүрээнд сургалт зохион байгуулсан. Сургалтад байгаль хамгаалагч, идэвхитэн байгаль хамгаалагч, морин эргүүл, орон нутгийн оршин суугч иргэд зэрэг нийт 180 

гаруй хүнийг хамруулав. 

Туул голын усны төвийн эх үүсвэрт үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулж байгаа ба шинээр 180 ш мод бут сөөг тарьсан. Мөн Сэлбэ голын сав газарт 2000 гаруй 

мод бут сөөг тарьсан. 

Хавар болон намрын хуурайшилттай үед 36 хүнийг урамшилт морин эргүүлээр ажиллуулснаар ой хээрийн түймэр гаргаагүй. Нийслэлийн Засаг даргын 

захирамжаар 6.5 сая төгрөгийн өртөг бүхий түймрийн багаж хэрэгсэл худалдан авсан. Нийслэлийн ногоон бүсэд сүүлийн 2 жилд ой хээрийн түймэр гараагүй. 

23. 4.23 Байгаль хамгаалах ажилд иргэдийн нөхөрлөл, төрийн бус байгууллагуудын оролцоог өргөжүүлнэ 70 НБХГ 

• “Байгаль орчин” иргэний зөвлөл, “Тунгаа төв” төрийн бус байгууллагуудтай хамтран Туул гол дагуу хяналт шалгалт, цэвэрлэгээний ажлыг зохион байгуулсан. 

• Нийслэлд үйл ажиллагаа явуулж буй төрийн бус байгууллагууд нэгдсэн зохион байгуулалтанд орж, нийслэлд Байгаль орчны иргэний зөвлөлийг байгуулж ажлын 

уялдаатай, нягт хамтран ажиллахыг зөвлөж 9 төрийн бус байгууллагад саналаа хүргүүлж хамтран ажиллаж байна. Мөн Улаанбаатар хотод байгаль орчны 

чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг 15 төрийн бус байгууллагын төлөөллийг урьж ирүүлэн байгаль орчноо хамгаалах чиглэлээр хамтран ажиллах ямар боломж 

92

байгаа талаар төрийн бус байгууллагуудын төлөөллийн санал бодлыг сонсон цаашдын хамтын ажиллагааны чиглэлээ ярилцлаа. 

• Байгаль орчин, аялал жуучлалын сайд, Нийслэлийн Засаг даргын хамтран ажиллах санамж бичигт тусгагдсаны дагуу байгаль хамгаалах хаврын өдрүүдийн 

хүрээнд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн “Бүх нийтээр мод тарих үндэсний өдөр зохион байгуулах” 2010 оны 4-р сарын 4-ний өдрийн 63 тоот зарлиг хэрэгжүүлэх 

ажлын хүрээнд Монгол улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам, Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар хамтран бүх нийтийг 

хамарсан “Ногоон хот аян-2010” өдөрлөгийг Сүхбаатарын талбайд зохион байгуулав. Өдөрлөгийн үеэр БОАЖЯ, Ойн газар, Байгаль орчны мэдээлэл сургалтын 

төв, нийслэлд байрлах мэргэжлийн эрх бүхий байгууллагууд иргэдэд мод тарих технологийн зааварчилгаа сургалтыг богино хэмжээний кино сургалтын хэлбэрээр 

зааж, гарын авлага, зөвлөмж, зөвлөгөө өгч, мод тарьц, суулгацны үзэсгэлэн худалдаа зохион байгуулж, байгууллагын вэб сайтанд мод тарьц суулгацны хангамж, 

үнийн судалгааг нэгтгэн байрлуулж, нэгдсэн мэдээллээр хангаж ажилласан явдал нь үр дүнтэй ажил болсон. 

• БОАЖЯ, Ойн газар, НБХГ, НХААГ, нийслэлийн 6 дүүрэг үйл ажиллагаагаа сурталчилж, мод үржүүлэг, ойжуулалтын чиглэлээр үйл ажиллагаа эрхлэн явуулдаг 

төрийн бус 6 байгууллага, 4 төсөл хөтөлбөрийн газар, 25 иргэд, аж ахуйн нэгжүүд мод, тарьц суулгац, бут сөөг, тасалгааны цэцэг, хүнсний нарийн ногооны үр, 

үрсэлгээ, бордоо, багаж хэрэгслийн үзэсгэлэн худалдаа зохион байгууллаа. Өдөрлөгийн үйл ажиллагааг дэмжигч аж ахуйн нэгж байгууллагаар ХААН банк, 

МХАҮТ, Хас банк, Байгаль орчны мэдээлэл сургалтын төв ТББ, Next stars продакшн, БХЯ-ны Зэвсэгт хүчний жанжин штаб ажилласан. Өдөрлөгийн үеэр Ойн газар, 

6 дүүргийн ЗДТГ тус бүр 500 ширхэг тарьц суулгац, Хаан банк зарим сургууль цэцэрлэгүүдэд 5000 гаруй тарьц суулгац, Хас банк 3500 тарьц суулгац, “Тэрхийн 

орой” ХХК сургууль цэцэрлэг ахмад дайчид, иргэдэд 5000 гаруй тарьц суулгац үнэгүй хуваарилж тараан мод тарих ажилд бодит дэмжлэг үзүүлэв. Мод бут сөөг 

тарилтын дүн мэдээг нэгтгэж үзэхэд 5-р сарын 15-ны өдөр улсын хэмжээнд 500,000, Улаанбаатар хот орчимд 130,000 мод тарьсан мэдээ гарсан. 

• Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 552 дугаар захирамжаар “Хатан Туул ба Цаг хугацаа” аяныг 7-р сарын 15-наас 9-р сарын 15-ыг дуустал 2 сарын хугацаатай 

зохион байгуулж хамтран ажиллав. Аянд “Ногоон суваг байгаль”, “Сайн үйлс”, Тунгаа төв зэрэг төрийн бус байгууллага, нутгийн иргэд оролцож ажиллаа. 

• Нийслэлийн Байгаль хамгаалах газрын бүтцэд Ойн алба шинээр байгуулагдсантай холбогдуулан нийслэлийн ногоон бүсэд ойн нөхөрлөл байгуулан үйл 

ажиллагаа явуулж байгаа болон шинэр нөхөрлөл байгуулах гэж буй 9 нөхөрлөлийн гишүүд, удирдлагуудын төлөөлөлтэй 2010 оны 11 сарын 19-ны өдөр уулзалт 

ярилцлага зохион байгуулан шинээр батлагдан гарсан нөхөрлөл байгуулах журмаар гарын авлага бэлтгэн тараагаад байна. 

• Нийслэлийн Байгаль хамгаалах газрын бүтцэд Ойн алба шинээр байгуулагдсантай холбогдуулан нийслэлийн ногоон бүсэд ойн нөхөрлөл байгуулан үйл 

ажиллагаа явуулж байгаа болон шинээр нөхөрлөл байгуулах гэж буй 9 нөхөрлөлийн гишүүд, удирдлагуудын төлөөлөлтэй 2010 оны 11 сарын 19-ны өдөр уулзалт 

ярилцлага зохион байгуулан шинээр батлагдан гарсан нөхөрлөл байгуулах журмаар гарын авлага бэлтгэн тараагаад байна. 


Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлыг 2008 оны түвшингээс 40 хувиар, хөрсний бохирдлыг 20 хувиар бууруулна. Нийслэлийн ногоон бүсийн ойн талбайн 

хэмжээ 2600 га-аар нэмэгдэнэ. Нэг хүнд ноогдох цэцэрлэгжсэн талбайн хэмжээг 2 дахин нэмэгдүүлнэ. Эмнэлгийн болон химийн хортой хог хаягдлын устгалын 

асуудлыг сүүлийн үеийн шинэлэг арга хэлбэрээр шийдвэрлэсэн байна. 


Улаанбаатар хотын төвийн 6 дүүрэгт дунд оврын 89 халаалтын зуух өвлийн улиралд зөвхөн дулааны эрчим хүч үйлдвэрлэх зориулалтаар ашиглагддаг 

бөгөөд эдгээрийн өмчлөлийн байдал нь төрийн өмчийн 27, нийслэлийн өмчийн 31, хувийн өмчийн 31 нь бүртгэлтэй байна. 

Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 6-р сарын 4-ны 368-р захирамжаар БГД-ийн 9,10,11,16-р хороо, ЧД-ийн 7,8,9,10,11-р хороо, СБД-ийн 9,11,12-р хороодын 

нийт 26000 өрхөд түүхий нүүрсний хэрэглээг хязгаарлаж, боловсруулсан түлшээр хангахаар болоод байна. Энэхүү захирамжийн дагуу 2010-2011 оны өвлийн 

улиралд 15600 тн нүүрсэн шахмал, 16206 тн үртсэн шахмал, 50000 тн хагас коксжуулсан түлш, нийт 81806 тн боловсруулсан түлш нийлүүлэгдэх 

төлөвлөгөөтэй байна. 

Дүүргүүдийн 12 хороонд нийлүүлэгдэх боловсруулсан түлшний төрөл, гэрээгээр нийлүүлэх түлшний хэмжээг харгалзан борлуулалтын цэгүүдийг айл өрхийн 

нягтаршил, байршлаас нь хамааруулан Баянгол дүүрэгт 29, Сүхбаатар дүүрэгт 29, Чингэлтэй дүүрэгт 19-ыг тус тус ажиллуулж байгаа бөгөөд дүүрэг, 

хороодын саналыг тусган 1:4000 мастабын зурагт оруулж, дээрхи борлуулалтын цэгүүдэд байнгын хяналт тавин ажиллаж байна. 2010 оны 11 дугаар 

сарын 19-ний байдлаар дээрх 12 хороонд үртсэн шахмал 1194 тн, нүүрсэн шахмал түлш 1784 тн нийт 2978 тн боловсруулсан түлш нийлүүлэгдсэн байна. 

Түлш борлуулах цэгт үртсэн шахмал түлш нь хэрэглэгчдэд гэрээний дагуу 1 тн нь 120.0 мянган төгрөгөөр, нүүрсэн шахмал түлш 1 тн нь 70.0 мянган 

төгрөгөөр борлуулагдаж байна. 

2010 онд: Хот тохижилтын газрын харъяа Нарангийн энгэрийн хог хаягдлын нэгдсэн цэгийн хажууд аюултай хог хаягдлыг устгах барилга байгууламжийг 

барьж тоног төхөөрөмжийг суурилуулан Эрүүл Мэндийн Яамны зөвшөөрлөөр аюултай хог хаягдлыг цуглуулах, тээвэрлэх, аюулгүй болгох, 

93

халдваргүйжүүлэх, устгах үйл ажиллагааг “Элемент” ХХК 2009 оны 12 дугаар сараас явуулж эхлээд байна. 

Эмнэлгийн болон тусгай хог хаягдлын зориулалтын цэг байгуулах ажлын хүрээнд ЭМЯ 400.0 сая төгрөгийн өртөг бүхий эмнэлгийн тоног төхөөрөмжийг 

авсан бөгөөд Нарангийн энгэрийн төвлөрсөн цэгт 113 м 2 өрөөг дээрх тоног төхөөрөмжийг байрлуулах зориулалтаар түрээслэхээр гүйцэтгэгч компани 

болох “Элемент” ХХК гэрээ хийсэн. 

 

“Элемент” ХХК нь нийслэлд үйл ажиллагаа явуулдаг эмнэлгийн байгууллагуудтай гэрээ байгуулж эмнэлгийн хог хаягдлыг хуваарь гарган цуглуулж устгах 

үйл ажиллагааг явуулж байна. 

Эхний 11 сарын байдлаар тус байгууллагын байгаль хамгаалагч нараас 4200 удаагийн үзлэг шалгалтыг хийж, 620 зөрчил илрүүлэн, торгууль, нөхөн 

төлбөр, гоожингийн борлуулалтын орлогоор нийт 68.8 сая төгрөг төсөвт төвлөрүүлээд байна. 36м 3 мод, 240 шуудай түлээний мод, 30 ширхэг цүдгэр 

хөрөө, 21 ширхэг сүх, 4 морин тэргийг хураан улсын орлого болгоод байна. 

Ундны усны эх ундрага, нөөцийн хомсдол,бохирдлоос хамгаалах зорилгоор НЗД-ын 2003 оны 95, 2009 оны 95 дугаар захирамжуудаар тогтоосон 

Улаанбаатар хотын төвлөрсөн ус хангамжийн эх үүсвэрүүдийн тэжээллийн дотоод мужийн хамгаалалтын бүсэд нийслэл, дүүргийн Засаг даргын 

захирамжаар газар эзэмшиж ашиглаж байгаа 165 иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагуудын газар эзэмшиж, ашиглах эрхийг НЗД-ын 2010 оны 703 дугаар 

захирамжаар хүчингүй болгосон. 

Хавар намар бүх нийтээрээ мод тарих өдрийг зохион байгуулж нийслэлийн хэмжээнд 37568 мод, 181170 сөөг тарьж 184553 м 2 талбайг зүлэгжүүлсэн бөгөөд 

Баянзүрх ууланд 270 га, Чингэлтэй ууланд 5 га газрын ойжуулах ажлыг тус тус хийсэн байна. 

2010 онд нийслэлийн эргэн тойронд үүссэн хур хог хаягдлыг цэвэрлэх ажлаар төвийн 6 дүүргийн нутаг дэвсгэрт үүссэн 10 хур хогийн цэгийг 180.6 сая 

төгрөгөөр 201 мян.куб хог хаягдлыг 33 га талбайгаас цэвэрлэж зайлуулан Улаанчулуутын хогийн цэгийн 5000 м 2 газрыг нөхөн сэргээж зүлэгжүүлэн, мод 

тарих ажлыг хийж гүйцэтгэлээ. 

94

№ 


дугаар 

ТАВ. НУТГИЙН ЗАХИРГААНЫ АЖЛЫГ ТӨГӨЛДӨРШҮҮЛЭХ ТАЛААР 


Хэрэгж 

илтийн 

хувь 


байгууллага 

1. 5.1 Нийслэлийн эдийн засаг, нийгмийн амьдралтай холбоотой эрх зүйн баримт бичгүүдийг шинэчлэн боловсруулна 70 ХЗХ 

Монгол Улсын Засгийн газрын 2010 оны 3-р сарын 17-ны өдрийн хуралдаанаар “Нийслэлийн эрх зүйн байдлын тухай хууль”-ийн шинэчилсэн найруулгын төслийг 

хэлэлцэн дэмжиж 2010 оны 4-р сарын 7-ны өдөр хуулийн төсөл болон уг төсөлтэй холбогдуулан өөрчлөлт оруулах хуулийн төслүүдийг УИХ-д өргөн мэдүүлсэн. 

Төслийг УИХ-ын Төрийн байгуулалтын байнгын хороо болон Улсын Их Хурлын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцсэх нь зүйтэй гэж шийдвэрлэсэн. Дээрхи 

хуулийн үзэл баримтлал, танилцуулгын талаар УИХ-ын гишүүд, Засгийн газрын гишүүдтэй хамтран 3 удаа хэлэлцүүлэг зохион байгуулсан. Ерөнхийлөгчийн дэргэдэх 

Иргэний танхимаар 2010 оны 11-р сарын 15-нд хэлэлцүүлсэн. 

- Энэхүү хуулийг Ulaanbaatar.mn веб сайтад тавьж, иргэдэд нээлттэй танилцуулсан болно. Нийслэлийн хэвлэл мэдээлэлийн хэрэгсэлээр тус хуулийн ач холбогдол, 

үзэл баримтлалын талаар сурталчилгаа 5 удаа зохион явуулав. 

• ЗТБХБЯ-нд “Хотыг дахин хөгжүүлэх тухай” хуулийн төсөл, үзэл баримтлалыг боловсруулсан бөгөөд үзэл баримтлалаа батлуулахаар ХЗДХЯ-нд хүргүүлсэн. Уг 

хуулиар хотыг дахин хөгжүүлэх төрийн нэгдсэн бодлого боловсруулах, зөв зохистой тогтолцоог бий болгох, үл хөдлөх эд хөрөнгийн эрхийн өөрчлөлт, түүнтэй 

холбоотой нөхөн төлбөр, нүүлгэн шилжүүлэлт, газрыг албадан болон төлбөртэйгээр хураан авах, нийтийн эзэмшлийн байгууламжуудыг шинээр бий болгох, 

сайжруулах бодлого боловсруулахад иргэд, олон нийтийн оролцоог хангах, тэдгээрийн үйл ажиллагаа нь төрийн болон хувийн хэвшлийн байгууллагуудтай хэрхэн 

уялдах талаархи харилцааг зохицуулна. Энэ хууль боловсруулагдсантай холбогдуулж, “Хөрөнгийн үнэлгээний тухай”, “Газрын үнэлгээний тухай”, “Шинэ хотхон, 

хороолол барьж, хөгжүүлэх тухай”, “Хот, суурины ногоон байгууламжийн тухай”, “Авто зогсоолын тухай” зэрэг хуулиудын төслүүд шинээр боловсруулагдана. 

• "Тамхины хяналтын тухай" хуульд оруулах өөрчлөлтийн саналыг танилцуулгын хамт ХЗДХЯ,ЭМЯ болон холбогдох бусад газарт хүргүүлэхээр бэлэн болоод 

байна. НЗДТГ-ын ХЗХ, ЗАА-ны ХХҮХ хамтарч “Худалдаа үйлчилгээ эрхэлдэг нийтлэг журам”-д нэмэлт өөрчлөлт оруулан батлуулж 2011 оны 1 дүгээр сарын 1-ний 

өдрөөс мөрдөхөөр болоод байна. 

• Нийслэлийн Засаг даргын 2009 оны 652 дугаар захирамжаар байгуулагдсан ажлын хэсэг Нийслэл хотын татварын хуулийн төслийг боловсруулж Сангийн яаманд 

хүргүүлсэн. Тус яаманд хамтарсан ажлын хэсэг байгуулагдан хуулийн төслийн танилцуулга, үзэл баримтлалыг бэлтгэж Засгийн газарт оруулсан болно. Хуулийн 

төслийн тухай мэдээллийг 4, 6, 9, 10 дугаар сард нутгийн захиргааны байгууллагын удирдлага, НЗДТГ, ЗАА-ны мэргэжилтэнүүд, хорооны Засаг дарга нарт 

танилцуулан санал авсан болно. 

• Дээрхи хуулиудыг нэгтгэж “Хотыг дахин хөгжүүлэх тухай” хуулинд тусгаж байгаа бөгөөд одоогийн байдлаар 6 бүлэгтэй 25 зүйлтэйгээр боловсруулсан. Ажлын 

хэсгийг НЗДТГ-ын ХЗХ-ийн дарга ахлан ажиллаж байгаа бөгөөд бүрэлдэхүүнд нь НЗДТГ-ын ХХБХ, НГА, БХБТГ-аас мэргжилтнүүд оролцон ажиллаж байна. Ажлын 

хэсэг 10 дугаар сард Япон Улсад явж туршлага судалсан. Жайка ОУБ-тай хамтарч тус хуулийн ач холбогдол, үзэл баримтлалын талаар 6 удаа ажлын хэсэг 

цугларан, 2 удаа хэлэлцүүлэг зохион байгуулсан байна Тус хуулийн төслийг нийслэл, дүүрэг, харъяа газрын удирдлага, ЗДТГ, ЗАА-ны мэргэжилтэнүүд, хороодын 

Засаг дарга нарт танилцуулсан болно.Одоо БХБЗТЯамны сайдын хуралд оруулж, Засгийн газарт өргөн барихаар бэлтгэл ажил хийгдэж байна. 

Төрийн үйлчилгээний нээлттэй, шудрага, шуурхай байдлыг ханган албан хаагчдын ажлын хариуцлага, 

2. 5.2 санаачилга, чадварыг дээшлүүлж, “Ашиг сонирхлын зөрчлөөс хамгаалах гэрээ”-г ажилтнуудтай байгуулж 70 ТЗУХ 

ажиллана. 

• “Ашиг сонирхлын зөрчлөөс хамгаалах гэрээ”-г жил бүр Төрийн албан хаагчидтай байгуулан ажиллаж байна. Монгол улсын Авлигын эсрэг хууль, Төрийн албаны 

тухай хууль болон Иргэний хуулийг үндэслэн ашиг сонирхлын зөрчлөөс хамгаалах, ашиг сонирхлын зөрчилд орсон нөхцөл байдлыг зохицуулах зорилгоор 7 зүйл 

бүхий “Ашиг сонирхлын зөрчлөөс хамгаалах гэрээ”-г нийслэлийн нутгийн захиргааны 28 байгууллагын төрийн захиргааны 1513 албан хаагч байгуулаад байна. Энэ 

онд шинээр ажилд орсон 15 байгууллагын 75 албан хаагчтай шинээр гэрээ байгуулсан. Гэрээнд тусгагдсаны дагуу гэрээний биелэлтийг жилийн эцэст дүгнэж 

ажиллана. 

• Авлигын эсрэг хуулийн үйлчлэлд хамаарах нийслэлийн нутгийн захиргааны 32 байгууллагын төрийн захиргааны болон төрийн үйлчилгээний албан хаагчид, 44 

байгууллагын удирдлага, / Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар, Захирагчийн ажлын алба, дүүрэг, агентлаг, төрийн болон төрийн өмчийн оролцоотой 

газруудын дарга, ерөнхий нягтлан бодох, ерөнхий инженер / нийт 2396 албан тушаалтны 2009 оны хөрөнгө орлогын мэдүүлгийг авч ХОМ1, ХОМ2, ХОМ4 тайланг 

95

Авлигатай тэмцэх газарт хүргүүлсэн. Нийслэлийн нутгийн захиргааны 28 байгууллагын шинээр ажилд томилогдсон 295 албан хаагчийн хөрөнгө орлогын 

мэдүүлгийг авч ХОМ5, ХОМ2 тайланг Авлигатай тэмцэх газарт хүргүүлсэн. 

• “Нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагын төрийн захиргааны албан хаагчдын ѐс зүйн дүрэм”, “Нийслэлийн Засаг даргын дэргэдэх ѐс зүйн зөвлөлийн дүрэм”, 

нийслэлийн Засаг даргын дэргэдэх ѐс зүйн зөвлөлийг Нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 686 дугаар захирамжаар батлан мөрдөж байна. 

3. 5.3 Төрийн албан хаагчдын мэдлэг, мэргэшлийг дээшлүүлж, удирдлагын манлайллыг хангана. 50 ТЗУХ 

• Нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагуудын ажилтнуудын ажлын ур чадвар, тэргүүн туршлага, ололт амжилтыг түгээн дэлгэрүүлэх, харилцан суралцах 

зорилгоор үзүүлэх сургууль, сургалт зохион байгуулав. Үүнд: 

- Иргэдийн эрэлт, хүсэлтийн шийдвэрлэлтийн талаар санал солилцож, туршлага судлан үйл ажиллагаандаа нэвтрүүлэх, иргэдээс ирүүлсэн өргөдөл, гомдол, 

санал, хүсэлтийг хэрхэн шийдвэрлэж байгаа талаар Сүхбаатар дүүргийн ЗДТГ-т “Үзүүлэх сургууль” зохион байгуулсан 

- “Архив, албан хэрэг хөтлөлт, төрийн байгууллагуудын ажлын зохион байгуулалтын улсын үзлэг”-ийн дүн, цаашид хэрэгжүүлэх арга хэмжээний чиглэлийн дагуу 

бүх байгууллагуудад “Төрийн албан хэрэг хөтлөлтийн заавар”-г мөрдүүлэх чиглэлээр Архивын Ерөнхий газрын дэргэдэх сургалтын төвтэй хамтран ажиллаж 

дүүрэг, агентлаг, харьяа газрын архив, албан хэрэг хөтлөлт хариуцсан 36 ажилтныг хамрууллаа. 

- Нутгийн захиргааны байгууллагын дунд шатны дарга, менежерийн удирдлагын орчин үеийн арга барилыг төлөвшүүлэх, ажлын байранд богино хугацаанд 

дадлагажуулах, шинэ мэдээлэл, мэдлэг олгох сургалтыг ХБНГУ-ын Конрад Аденауэрын сангийн санхүүжилтээр Баянгол дүүргийн Засаг даргын Тамгын газарт 

зохион байгуулав. Сургалтанд нийслэлийн 9 дүүргийн ЗДТГ-ын хэлтэс, албадын дарга нар оролцов. Сургалтыг Удирдлагын Академийн багш нар удирдан 

явуулав. 

• “Төрийн жинхэнэ албаны удирдах албан тушаалд томилогдох ажилтныг сонгон шалгаруулах журам”-ын дагуу сонгон шалгаруулалтыг 3 удаа, төрийн жинхэнэ 

албаны мэргэшлийн шалгалтыг 2 удаа зохион байгуулж, тухайн ажлын байранд тавигдах шаардлагыг хамгийн илүү хангаж байгаа 192 иргэнийг салбар зөвлөлөөс 

нэр дэвшүүлэн, эрх бүхий албан тушаалтанд санал болгож томилуулах арга хэмжээг авлаа. 

• Төрийн албаны зөвлөлийн 2009 оны 99 дүгээр тогтоолоор батлагдсан “Төрийн жинхэнэ албан тушаалд анх орох иргэний нөөцийг бүрдүүлэх журам”-ын дагуу 2009- 

2010 онд нийслэлийн нөөцийн санд 2346 иргэн бүртгэгдсэнээс 1038 иргэн төрийн захиргааны жинхэнэ албан тушаалд томилогдож, одоогоор 1308 иргэн нөөцөд 

байна. 

• Төрийн албан хаагчдаас ирүүлсэн 11 өргөдөл гомдлыг хүлээн авч, холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу шалган хариуг хугацаанд нь шийдвэрлэн өглөө. 

4. 5.4 Дүүрэг, хороог бэхжүүлэн, үйл ажиллагааг нь өргөжүүлж, “Хороо” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлнэ 70 ТЗУХ 

• 2009 оны ажлаараа нийслэлийн хэмжээнд тэргүүн байр эзэлсэн Баянгол дүүргийн 9-р хороо, Налайх дүүргийн 1-р хороонд үзүүлэх сургалт зохион байгуулж 

хорооны ажлын онцлог байдалтай танилцаж бусад хороодод түгээн дэлгэрүүлэх ажлын тухай харилцан туршлага солилцов. Үзүүлэх сургуульд нийслэлийн 132 

хорооны 140 зохион байгуулагч оролцов. 

• Нийслэлийн хороодын ажилтнуудын дунд мэдээллийн технологийн мэдлэгийн ур чадварыг дээшлүүлэх, ажлын бүтээмжийг нэмэгдүүлэх, төрийн ажил үйлчилгээг 

мэдээллийн технологи ашиглан шуурхай явуулах зорилгоор “ТӨРИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНД МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ НЭВТРҮҮЛЬЕ” сэдэвт багийн тэмцээнийг 

зохион байгуулав. Тэмцээнд оролцсон багуудаас шилдэг хороодыг шалгаруулж өргөмжлөл мөнгөн шагналаар шагнав. Нийслэлийн Сонгинохайрхан дүүргийн 18- 

р хорооны баг тэргүүн байр, удаах байруудад СБД-ийн 14-р хороо, ЧД-ийн 5-р хорооны баг шалгарлаа. 

• Иргэдэд төрийн үйлчилгээг шуурхай хүргэх нөхцлийг бүрдүүлэх, өрх хүн амын тоог тэнцвэржүүлэх, нутаг дэвсгэрийн харьяаллыг тодорхой болгох зорилгоор 

дүүргүүдийн саналыг авч, шинээр хороо байгуулах, нэгтгэх талаарх саналыг боловсруулан Нийслэлийн Засаг даргын зөвлөлийн хуралд танилцуулж НИТХ-д өргөн 

барихаар бэлтгэж ажлыг хангаж байна. 

• Хороодыг техник хэрэгслэлээр хангах ажлын хүрээнд: 

- ХУД: Дүүргийн 14 хороонд иж бүрэн компьютер олголоо. 

- БхД: 2010 онд 1-р хороог жишиг хороо болгох зорилт тавин бэлтгэл ажил хангагдсан бөгөөд дээрх зорилтуудын хүрээнд хороодыг 2.3 сая төгрөгний техник 

тоног төхөөрөмжөөр хангасан. 

- БЗД: Хороодыг техник, хэрэгслээр хангах талаар санал боловсруулж ИТХ-д хандан хороо бүрт 1 иж бүрэн компьютерийг олгууллаа. 

- БнД: Хорооны үйл ажиллагааг дэмжих зорилгоор 1, 4-р хороонд принтер, 3-р хороонд компьютер, принтер иж бүрнээр нь олголоо. 

• Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн хурлын 2009 оны 12 дугаар сарын 23-ний өдрийн 4/24 дүгээр тогтоолоор хороодын хэсгийн ахлагч нарын урамшуулалд 

96

2010 оны 1 дүгээр сарын 1-ний өдрөөс эхлэн сар бүр 50000 төгрөг олгож байна. Нийслэлийн 132 хороонд нийт 1036 хэсгийн ахлагч ажиллаж байна. Хэсгийн 

ахлагчид улиралд 108000 төгрөгийн урамшуулал олгож байсан бол энэ оноос эхлэн сард 50000 төгрөг улиралд 150000 төгрөг олгож байна. 

5. 5.5 Иргэдэд үзүүлэх төрийн үйлчилгээнд нэг цэгийн болон угтах үйлчилгээг хэвшүүлнэ. 70 ТЗУХ 

2010 онд Баянгол, Налайх дүүрэгт “Нэг цонхны үйлчилгээ”-г шинээр нэвтрүүлж өргөдөл гомдол, иргэний бүртгэл, үйлдвэрлэл үйлчилгээний зөвшөөрөл олгох, хууль 

эрх зүйн зөвлөгөө, нийгмийн даатгал, хөдөлмөр халамж, газрын харилцаа, нотариатын үйлчилгээ зэрэг асуудлаар иргэдэд зөвлөгөө мэдээлэл өгч үйлчилгээ үзүүлж 

байна. Нийслэлийн 6 дүүрэг /Баянгол, Сүхбаатар, Чингэлтэй, Хан-Уул, Сонгинохайрхан, Налайх/ энэ онд давхардсан тоогоор 26 нэр төрлийн үйлчилгээг 603779 

иргэнд үйлчлээд байна. 

6. 5.6 Хуулиар зөвшөөрөгдсөн мэдээлэл, төсвийн хөрөнгийн зарцуулалтыг олон нийтэд нээлттэй болгоно 50 НМТГ 

- Нийслэлийн нэгдсэн портал www.ulaanbaatar.mn вэб сайтаар төсвийн хөрөнгийн зарцуулалтыг олон нийтэд нэллттэй мэдээллэх зорилгоор: 

- Нийслэл, дүүргүүдийн 2010 оны эхний 9 сарын төсвийн гүйцэтгэл /орон нутаг/ 

- Улсын төсвийн байгууллагуудын 2010 оны эхний 9 сарын зарлагын гүйцэтгэл 

- Нийслэл, дүүргүүдийн 2010 оны эхний 6 сарын төсвийн гүйцэтгэл /орон нутаг/ 

- Улсын төсвийн байгууллагуудын 2010 оны эхний 6 сарын зарлагын гүйцэтгэл 

- Нийслэлийн 2010 оны нийгэм, эдийн засгийн зорилт 

- Нийслэлийн эдийн засаг, нийгмийн 2010 оны зорилтыг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөө 

- Нийслэлийн 2009 оны 2-р сарын орлогын мэдээ 

- Өглөг авлагын тайлан / орон нутаг, дүүргээр/ 

- Өглөг авлагын тайлан / төвлөрсөн төсөв яам/ 

- Нийслэлийн төсвийн хөрөнгөөр 2010 онд хэрэгжүүлэх төсөл, арга хэмжээ, зам барилга байгууламжийн жагсаалт 

- Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар 2010 онд хийгдэх хөрөнгө оруулалтын ажлын гүйцэтгэл 

- Өөрийн хөрөнгөөр гүйцэтгэн дараа төлөгдөх нөхцөлөөр нийслэлд 2010 онд хэрэгжүүлэх хөрөнгө оруулалтын төсөл, арга хэмжээ, барилга байгууламжийн жагсаалт 

- Нийслэлийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг байршуулсан. 

Нутгийн удирдлагын болон захиргааны байгууллагуудын хамтын ажиллагааг бэхжүүлж, иргэдэд үзүүлж буй 

7. 5.7 

50 НМТГ 

төрийн үйлчилгээг онлайн хэлбэрт шилжүүлнэ 

• Нийслэлийн Засаг даргын 226 тоот захирамж, Мэдээллийн технологийн газрын 87 тоот албан бичгүүдээр “Вэб сайтуудын үйл ажиллагааг эрчимжүүлэх, вэб 

сайтуудад зайлшгүй байх мэдээллийн жагсаалт”-ыг боловсруулан гаргаж нутгийн захиргааны байгууллагуудад хүргүүлэн, мэдээлэл хүргэх, зөвлөгөө өгөх 

үйлчилгээний талаарх мэдээллүүдийг холбогдох байгууллагуудын вэб сайтуудаар “Үйлчилгээ” гэсэн булангаар иргэд олон нийтэд хүргэж байна. Мөн 

www.ulaanbaatar.mn вэб сайтаар Төрийн үйлчилгээ гэсэн булан нээж нутгийн захиргааны байгууллагуудаас үзүүлдэг нийт 322 төрийн үйлчилгээг 14 чиглэлд 

багцлан хувааж үйлчилгээний талаарх дэлгэрэнгүй мэдээллийг онлайнаар хүргэж байна. 

• Нийслэлийн нутгийн захиргааны 64 байгууллагуудын вэб сайтууд нэгдсэн серверт байрлан 24 цагийн турш тасралтгүй бүрэн ажиллаж байна. Ингэснээр нутгийн 

захиргааны байгууллагуудын үйл ажиллагааны болон төрийн үйлчилгээг цахим хэлбэрээр иргэдэд нээлттэй хүргэж байна. 

• “Төрийн үйлчилгээний лавлах систем” нэртэй тусгай зөвшөөрөл олгодог байгууллагуудын үйлчилгээний тухай мэдээ, бүрдүүлэх материалын дарааллыг оруулсан 

тусгай програм хангамжтай хуруу мэдрэгч компьютерийг сонгогдсон 40 цэгт байршуулаад байна. 

• - Хангарьд ордонд байрлаж байгаа байгууллагуудын албан хаагч хариуцсан ажил, өрөөний дугаар, холбоо барих утас зэрэг мэдээллийг иргэдэд хүргэх зорилгоор 

тусгай программ хангамжид Хангарьд ордны 13, 14, 15 давхаруудад байгаа байгууллагуудын мэдээллийг нэмэн оруулж, программыг шинэчлэн засварлаад байна. 

Нутгийн захиргааны байгууллагуудын үйл ажиллагааг төлөвлөх, шийдвэр гаргах үйл явцад иргэд, нийгмийн ба 

8. 5.8 

50 ТЗУХ 

сонирхлын бүлгүүдийн оролцоог хангах зарчимаар иргэдийн санал бодлыг үйл ажиллагаандаа тусгана 

2010 оны 5-р сарын 10-наас 20-ны өдрүүдэд Нийслэлийн удирдлагууд дүүргүүдэд дараах чиглэлээр ажиллав. Үүнд: 

1. Дүүргийн Засаг даргын Тамгын газрын болон харьяа газруудын үйл ажиллагаа, иргэдэд үзүүлж буй үйлчилгээ, нийслэл, дүүргээс дэвшүүлсэн зорилт, түүний 

хэрэгжилтийн байдалтай газар дээр нь танилцах 

2. Нийслэлээс дэвшүүлсэн зорилт, түүний хэрэгжилт, авч явуулж буй бодлого шийдвэрийн талаар мэдээлэл өгөх, иргэдтэй санал бодлоо хуваалцах уулзалт 

зохион байгуулах, иргэдийн санал хүсэлтийг шийдвэрлэх, хариу өгөх 

97

Нийслэлийн удирдлагуудаас дүүргүүдэд ажиллах ерөнхий хөтөлбөрийг дүүргүүдэд хүргүүлэн дүүрэг тус бүр өөрийн онцлогт тохируулан нарийвчилсан хөтөлбөр 

гарган ажиллаж, нийслэлийн иргэдтэй хийх уулзалтанд нийт 2823 иргэдийн төлөөлөл оролцлоо. Нийслэлийн удирдлагуудыг дүүргүүдэд ажиллах явцад иргэдээс 

болон дүүргийн Засаг даргын Тамгын газар, хэлтэс албадуудын ажилтнууд анхан шатны нэгжийн ажилтнуудаас 318 санал хүсэлт ирүүлснийг нэгтгэн боловсруулж 

16 бүлэг, 147 ажил бүхий нэгдсэн төлөвлөгөөг баталж хэрэгжүүлж, биелэлтийг Нийслэлийн Засаг даргын Зөвлөлийн хуралд оруулсан. Нийслэлийн Засаг даргын 

Зөвлөлийн хурлын тэмдэглэлээр төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх байгууллагуудад үүрэгжүүлсэн. 

Төрийн байгууллагын эрхэлж байгаа зарим үйлчилгээг иргэний нийгмийн байгууллага, төрийн бус байгууллага, 

9. 5.9 

70 ТЗУХ 

аж ахуйн нэгж байгууллагаар гэрээний үндсэн дээр гүйцэтгүүлнэ 

• Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч болон Монголын Үндэсний худалдаа аж үйлдвэрийн танхимын даргын хооронд байгуулсан “Санамж 

бичиг”-т тусгагдсан “Төр хувийн хэвшлийн түншлэл”-ийг сайжруулах ажлын хүрээнд Нийслэлийн төр захиргааны болон хувийн хэвшлийн аж ахуйн нэгж , 

байгууллагуудын хамтын ажиллагааг зохицуулах үүрэг бүхий “Зөвлөлдөх хорооны бүрэлдэхүүн”-ийг 125/29 захирамжаар батлуулсан. Чиг үүрэг болон өмчийн 

харилцааны холбогдох журмын дагуу уг ажлын хэсэг өргөжин НЗД-ын орлогч Б.Баатарзоригоор ахлуулан Төр хувийн хэвшлийн түншлэлд баримтлах үзэл 

баримтлал болон бүтцийн талаар сургалт, санал асуулга хийгдэж бүх хэлтэс, харъяа газруудаас хийгдэж болох ажлуудын жагсаалт гарган хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө 

боловсруулагдаж байна. 

• Адра МОНГОЛ ОУБ-тай хамтарч ажиллах гэрээ байгуулан ажиллаж байна. Тамхины хяналтын тухай хуулийг хэрэгжүүлэх, Нийслэлийн ИТХТ-ийн 2009 оны 12 

дугаар сард 165 дугаар тогтоолоор баталсан Тамхи худалдах тусгай зөвшөөрөл олгох журмыг сурталчлах чиглэлээр нийслэлийн харъяа газруудаас төлөөлөл 

оруулж ажлын хэсэг байгуулан, Адра Монгол ОУБ-тай хамтарч 30 удаа уулзалт ярилцлага зохиож, 9 дүүрэг, харъяа газрын ажилтан, албан хаагчид, ерөнхий 

боловсролын сургуулийн захирал, нийгмийн ажилтнууд, өрхийн эмнэлгийн ахлагч, цагдаагийн хэсгийн байцаагч, хороодын Засаг дарга нарт сургалт зохион 

байгуулж, 10000 гаруй хүнийг хамруулав. Адра Монгол ОУБ-аас сурталчилгааны материал, гарын авлага, баримтат кино, сурталчилгааны плакат бэлтгэн өгч, 

сургалтын үеээр тараав. Хэвлэл мэдээлэллээр 300 гаруй удаа сурталчилгаа явуулав. Энэ чиглэлээр “Монгол нюьс”-т Хэвлэлийн бага хурлыг 5 удаа, “Өнөөдөр” 

сонинд редакцийн уулзалт зохион байгуулав. Адра МОНГОЛ ОУБ-тай хамтарч нийслэлийн харъяа газрын ажлыг идэвхжүүлэх зорилгоор “Нутгийн захиргааны 

байгууллагууд-Тамхигүй орчин” сэдэвт 2 сарын аян зарлаж, 12 дугаар сард дүгнэхээр ажиллаж байна. 

• Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн аяны хүрээнд энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг Монголын хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн нэгдсэн холбоо, Монголын 

тэргэнцэртэй иргэдийн холбоо, Монголын хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн чөлөөт үйлдвэрчний эвлэл, Монголын хөгжлийн бэрхшээлтэй эмэгтэйчүүдийн эрхийн 

үндэсний төв, Монголын хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн эрхийг хамгаалах төв зэрэг 20 гаруй ТББ-тай хамтарч ажиллаж байна. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн 

холбоотой хамтарч дугуй ширээний ярилцлага зохион байгуулж 20 гаруй төрийн бус байгууллагын төлөөллийг оролцуулав. Хууль зүй, дотоод хэргийн яам, Хууль 

зүйн хүртээмж ба хүний эрх төсөлтэй хамтарч 10 гаруй ТББ-тай уулзалт-ярилцлага зохиов. 

2010 оны 3 дугаар сард Ус сувгийн удирдах газрын харъяа гэр хорооллын дунд орших актлагдсан 29 худгийг ахуйн үйлчилгээний чиглэлээр ажиллуулахаар 

иргэдээс гарсан санаачилгыг дэмжин Хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчдийн холбоотой байгуулах гэрээний төслийг хянаж, Өмчийн харилцааны газарт хариуцуулав. 

Нийгмийн хөгжлийн хэлтэстэй хамтарч ажиллах ТББ-ын судалгаа гаргаж, 6 дугаар сарын 23-нд Тамгын газрын НХХ, нийслэлийн Хүний эрхийн хороо, Хурлын 

дэргэдэх Хүний эрхийн дэд хороотой хамтарч ТББ-ын уулзалт зохион байгуулсан. Уулзалтанд 21 байгууллагын 40 гаруй хүн хамрагдаж тус хурлаас нийслэлийн 

Иргэдийн Төлөөгчдийн хурлын дэргэд “Иргэний нийгмийн зөвлөл” байгуулахаар болж, тухайн зөвлөлийн ажиллах журмыг боловсруулж гаргах ажлын хэсгийг 

байгуулж, зөвлөл сар бүр уулзаж байх, хийх ажлын чиглэлээ гаргах, хамтарч ажиллах талаар ярилцаж тохиров. 

Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх чиглэлээр хороодод байгуулагдсан хамтарсан багийг бэхжүүлэх зорилгоор 9 дүүргийн хэмжээнд сургалт зохион байгуулж 300 

гаруй хүнийг хамруулав. Тус сургалтыг Хүчирхийлэлийн эсрэг үндэсний төв, Хүүхдийн эрх хамгаалал төв, Хүүхдийг хүчирхийлэлээс хамгаалах төвтэй хамтарч 

хийв. 

• Нийгмийн хэв журам хангах, гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр Миннесота нийгэмлэг, Иргэдийг гэмт халдлагаас хамгаалах нийгэмлэг, Архидалтын эсрэг 

үндэсний итгэл их хөдөлгөөн зэрэг ТББ-тай хамтарч сургалт сурталчилгааны ажлыг зохиож байна. Иргэдийг гэмт халдлагаас хамгаалах нийгэмлэгтэй хамтарч 9 

дүүргийн ерөнхий боловсролын сургуулиудын сурагчдын дунд “Хүн байхын учир” аяныг зохион байгуулж байна. Архидалтын эсрэг хамтдаа ТББ-д нийслэлийн 

Засаг даргын захирамжаар санхүүжүүлт олгож үйл ажиллагааг дэмжсэн. 

Нийслэлийн эдийн засаг, нийгмийг хөгжүүлэх бодлогын зорилтуудын хэрэгжилтийг хангах, иргэдэд үзүүлэх 

10. 5.10 төрийн үйлчилгээний чанарт ахиц гаргах, нутгийн захиргааны байгууллагуудын үйлчилгээнд хүнд суртал, 50 ХШҮХ 

чирэгдлийг гаргахгүй байлгахад хяналт шинжилгээ, үнэлгээний ажлыг чиглүүлнэ 

98

• Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчийн үйл ажиллагаанд иргэдийн дунд сэтгэл ханамжийн судалгааг онлайн хэлбэрээр явуулж, 1000 

гаруй хүний санал асуулга авч, санал асуулгын дүнг Нийслэлийн удирдах ажилтны шуурхай зөвлөгөөнд танилцуулж, ЗГХЭГ-т хүргүүллээ. Судалгааны дүнг 

www.ulaanbaatar.mn сайтад байршуулснаар нутгийн захиргааны байгууллагад санал асуулгын дүнд дүн шинжилгээ хийж, цаашдынхаа ажлын төлөвлөгөөнд тусган 

хэрэгжүүлж ажиллаж байна. 

• 2010 оны 4-р улирлын байдлаар Ерөнхийлөгчийн 2 зарлиг, Улсын их хурлын 1 тогтоол, Засгийн газрын 62 тогтоол, Засгийн газрын хуралдааны 10 тэмдэглэл нийт 

76 тогтоол шийдвэрийн 138 заалтыг хяналтанд авч,хэрэгжилтийн дундаж хувь 96.4 хувь байна. 

• Засгийн газрын 2008-2012 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөний 169 ажлын 2010 оны хэрэгжилт 53,9 хувийн үнэлгээтэй 

байна. 

• Монгол улсын эдийн засаг нийгмийг 2009 онд хөгжүүлэх үндсэн чиглэлийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөний 8 ажил 93.75 хувийн хэрэгжилттэй байна. 

• Нийслэлийн Засаг даргын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн 202 заалтын хэрэгжилт 62 хувийн хэрэгжилттэй байна. 

• Нийслэлийн эдийн засаг, нийгмийн 2010 оны 516 зорилтын биелэлт 96 хувийн хэрэгжилттэй байна. 

• МУЗГ-ын 2010 оны 11-р тогтоолын дагуу Нийслэлийн Засаг даргын 2009 оны үйл ажиллагааны тайланг нэгтгэж, 13 төрлийн хавсралт материалын хамт 3-р сарын 

31-нд ЗГХЭГ-т хүргүүллээ. Ажлын дүнгээр аймаг, нийслэлийн хэмжээнд эхний 5 дугаар байранд орсон. 

• Нийслэлийн удирдах ажилтнуудын шуурхай зөвлөлгөөнийг 25 удаа зохион байгуулж явуулсан. Нийслэлийн Засаг дарга болон удирдлагуудаас давхардсан 

тоогоор 260 үүрэг даалгавар өгөгдөж биелэлт 95 хувьтай, шуурхай зөвлөлгөөнд 101 хүн оролцохоос 80-95 хувийн ирцтэйгээр хийгдэж ирлээ. 

Шилжин ирэгсэд зөвхөн төлөвлөгдсөн бүсэд суурьшин төрийн болон нийгмийн үйлчилгээ авах боломжийг 

11. 5.11 

50 НБүГ 

бүрдүүлж, журамтай шилжилтийн тогтолцоог нэвтрүүлнэ 

• Улаанбаатар хотын хүн амын механик өсөлтийг сааруулах, иргэдийн шилжилт хөдөлгөөнийг зохицуулан, журамтай шилжилтийн тогтолцоог бүрдүүлэх, хотод шинэ 

суурьшил бий болгох, хотын хүн амын дотоод, гадаад шилжин ирэгсэдийн урсгалыг бүртгэх, мэдээлэх, шинэ суурьшлын бүс бий болгох ажлыг төлөвлөн холбогдох 

эрх зүйн орчинг бүрдүүлж, хууль тогтоомжийн хүрээнд хэрэгжүүлэх журам боловсруулах “Ажлын хэсэг байгуулах тухай” 2009 оны 447 дугаар захирамжаар ажлын 

хэсэгт орсон 12 гишүүн байгууллагаа төлөөлөн иргэдийн журамтай шилжилтийн асуудлаар санал солилцсон. Нийслэлийн Бүртгэлийн газар, нийслэлийн Татварын 

газруудаас саналаа албан ѐсоор ирүүлсэн бөгөөд нийслэлийн Газрын албанаас “шинэ суурьшил бий болгох” санал хүлээгдэж байна. 

• Шилжин ирэгсэд зөвхөн төлөвлөгдсөн бүсэд суурьшин төрийн болон нийгмийн үйлчилгээ авах боломжийг бүрдүүлэх, иргэдийн журамтай шилжин суурьших 

тогтолцоог боловсруулахад оруулах 12 санал боловсруулж Нийслэлийн Засаг даргын тамгын газарт хүргүүлсний дагуу Нийслэлийн Засаг даргын 2009 оны 

“Ажлын хэсэг байгуулах тухай” 447 дугаар захирамжаар ажлын хэсэгт орсон 12 гишүүн байгууллагаа төлөөлөн иргэдийн журамтай шилжилтийн асуудлаар санал 

солилцсон. Нийслэлийн Бүртгэлийн газар, нийслэлийн Татварын газрууд саналаа албан ѐсоор ирүүлсэн бөгөөд ажлын хэсэг 3 удаа хуралдан уг асуудлыг бие 

даасан журмаар бус “Шилжилт хөдөлгөөнийг бүртгэх тухай” НИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн 2004 оны 20 дугаар тогтоолоор батлагдсан журамд өөрчлөлт оруулах замаар 

шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж үзээд НИТХ-д өргөн барих тогтоолын төсөл, танилцуулга бэлтгэж НИТХуралд өргөн барьсан. 

12. 5.12 

Батлан хамгаалах хууль тогтоомжийг сурталчилж, Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх хуулийн хэрэгжилтийг 

хангана 

‣ Батлан хамгаалах хууль тогтоомжийг сурталчилах ажлын хүрээнд: 

• Нийслэлийн Засаг даргын 250 дугаар захирамжаар Нийслэлийн хэмжээнд 2010 оны нэг, хоѐрдугаар ээлжийн цэрэг татлага, халалтын ажлыг 5, 10-р сард зохион 

байгуулж, тоон даалгаврыг 100 хувь биелүүлсэн. 

• Цэргийн тагнуулын мэргэжлээр 11, цэргийн инженерийн мэргэжлээр 13, бүгд 24 иргэн бэлтгэл офицерийн сургалтанд хамрагдсан. 

• Цэргийн дүйцүүлэх албыг мөнгөн төлбөрийн хэлбэрээр орлуулан хаах 885 иргэнээр 198,3 сая төгрөгийг төлүүлж, Нийслэлийн Төрийн санд төвлөрүүлээд байна. 

• Зэвсэгт хүчин үүсч хөгжсөний 89 жилийн ойн хүрээнд МҮОНРТ, UBS, TV-8 TV-5, TM, С-1, SBN, Ийгл, 25 дугаар телевиз, мөн дүүргүүдийн Засаг даргын Тамгын 

газрын Цэргийн штабуудтай хамтран өдөр тутмын сонинуудаар сурталчилгааны ажлыг зохион байгуулсан 

‣ Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх хуулийн хэрэгжилтийг хангах ажлын хүрээнд: 

Архидан согтуурахтай тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр: 

• Нийт 69067 байгууллага, аж ахуйн нэгжид батлагдсан удирдамжийн дагуу үзлэг шалгалт хийж 1727 иргэн, 211 албан тушаалтан, 399 байгууллага, аж ахуйн нэгжийг 

99 

70 

ХЗХ 

ЦШ 

НЦГ 

ЗЦГ

99224.9 мянган төгрөгөөр торгож, 16129 албан мэдэгдэл өгч, дутагдлыг засуулж 10757 хариуг авсан байна. 

• Архины 78, спиртийн 6, пивоны 106, дарсны 129, ресторан зоогийн газар 6690, диско 6609, караоке 2799, кафе 2964, хүнсний 22680 дэлгүүр, бөөний 667 төвийг 

шалгаж, 10896 зөрчил илрүүлж, 275 литр спирт, 7590 литр архи, 4362 литр пиво, 558 литр дарс, хууль зөрчин үйл ажиллагаа явуулж байсан 12431.0 мянган 

төгрөгийн орлогыг хурааж, 91 литр спирт, 273 литр архийг устгаж, 1078 литр спирт, 6979 литр архийг буцаан олгосон байна. 

• Нийслэлийн цагдаагийн газар, Хууль зүйн үндэсний хүрээлэн, Цагдаагийн ерөнхий газрын Мэдээлэл судалгааны төвтэй хамтран тодорхой төрлийн гэмт хэргийн 

шалтгаан нөхцлийг судлах судалгааны ажлын баг байгуулах, ажиллах журмыг боловсруулан Цагдаагийн ерөнхий газрын даргын 2010 оны 10 дугаар сарын 12-ны 

өдрийн 525 дугаар тушаалаар батлуулсан. Батлагдсан удирдамжийн дагуу дүүргүүдийн цагдаагийн хэлтсүүдэд тус бүр 8 хүний бүрэлдэхүүнтэй судалгааны баг 

байгуулан, ажлын төлөвлөгөөнд тусгагдсан “Хүүхэд, гэр бүл нийгмийн ѐс суртахууны эсрэг гэмт хэрэг”, “Золгүй байдлаар амь насаа алдаж буй гэмт хэрэг”, “Хорих 

ял эдлээд суллагдсан, өршөөлийн хуульд хамрагдсан хүмүүсийг нийгэмд дасан зохицох, дэмжлэг үзүүлэх бодлогын төсөл” зэрэг судалгааны ажлуудыг хийж байна. 

• Насанд хүрээгүй хүмүүсийн хууль эрх зүйн мэдлэгийг дээшлүүлэх чиглэлээр “Дэлхийн зөн Монгол” олон улсын байгууллагатай хамтран насанд хүрээгүй хүмүүст 

архи, тамхи худалдахыг хориглосон зурагт хуудас 2000 ширхгийг хэвлүүлж, дүүргүүдийн цагдаагийн хэлтэст хүргүүлэн сургуулийн орчимд согтууруулах ундаа, 

тамхи худалдан борлуулдаг цэг, дэлгүүр, үйлчилгээний газруудад байрлуулсан. 

• “Дэлхийн зөн” олон улсын байгууллагатай хамтран их, дээд, ерөнхий боловсролын сургуулийн багш сурагч, оюутнуудын дунд зохион байгуулсан “Хүүхдийн эрх 

тулгамдсан асуудал” илтгэлийн уралдаанд шагналт байр эзэлсэн 10 илтгэлийг ном болгон, 500 ширхэгийг хэвлэж ерөнхий боловсролын сургуулиудад тараасан. 

• Нийслэлийн хүүхдийн төлөө газартай хамтран насанд хүрээгүй хөдөлмөр эрхэлж байгаа хүүхдүүд, мөн насанд хүрээгүй биеэ үнэлэгч охидыг олж илрүүлэх 

зорилгоор “Үзлэг шалгалт” нэгдсэн арга хэмжээг 2010 оны 11 дүгээр сарын 11-12-ны өдрүүдэд зохион байгуулж, хүнсний зах, баар цэнгээний газар, саун 

массажны зэрэг нийт төвийн 6 дүүргийн 150 гаруй газарт тандалт судалгаа хийж, зөрчилтэй 8 газрыг илрүүлэн, холбогдох газарт нь хариуцлага тооцуулахаар 

шилжүүлсэн. 

• Ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчид ахуйн хэрэглээний хийн газ ашиглан мансуурах үйлдэл гарч байгаатай холбогдуулан насанд хүрээгүй хүмүүст 

мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөлөх бодисын хор хөнөөлийн талаар иргэдэд сурталчлах, урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр “Сэрэмжлүүлэг” нэгдсэн арга хэмжээг 

зохион байгуулан ажиллаж байна. 

• Нийслэлийн ЗАА-тай хамтарч нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 345 дугаар “Архидан согтуурах явдалтай тэмцэх ажлыг эрчимжүүлэх тухай” захирамжийн дагуу 

архи, согтууруулууах ундаагаар үйлчлэх, байнга зөрчил гаргадаг 65 аж ахуйн нэгжийн үйл ажиллагааг зогсоож, тусгай зөвшөөрлийг хүчингүй болгох арга хэмжээ 

авав. 

• Нийслэлийн Эрүүл мэндийн газартай хамтран “Нийслэлийн хэмжээнд архидан согтуурахаас сэргийлэх, хяналт тавих үндэсний хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг 

эрчимжүүлье” уулзалт зөвлөгөөнийг зохион явуулсан. 

• Нийслэлд хүн амын төвлөрөл ихсэж оюутан сурагчдын хичээлийн шинэ жил эхэлсэнтэй холбогдуулж “Хэрэгжилт-1” арга хэмжээний хүрээнд согтууруулах ундаа 

худалдан борлуулах тусгай зөвшөөрөл нь хүчингүй болсон нэр бүхий 61 баар, цэнгээний газрын үйл ажиллагаанд хяналт тавьж, цагийн хуваарь хэтрүүлэн 

ажилласан 14 аж ахуйн нэгж, байгууллагыг илрүүлэн, 88 шил архи, 774 шил шар айраг, 13 шил виног хураасан. 

• - “Хэрэгжилт-2” нэгдсэн арга хэмжээний хүрээнд согтууруулах ундаа худалдан борлуулдаг түүгээр үйлчилдэг 937 аж ахуйн нэгжийн үйл ажиллагааг шалган 17 

зөрчил илрүүлэн, 426 шил архи, шар айраг, хууль бусаар олсон орлого 2.1 сая төгрөгийг хураан авсан. 

• Архидалтын эсрэг үндэсний итгэл хөдөлгөөнтэй хамтран үйл ажиллагаа явуулсан. 

• Нийслэлийн Засаг даргын дэргэд орон тооны бус зөвлөлийг 20 хүний бүрэлдэхүүнтэй Засаг даргын 2010 оны 614 дүгээр захирамжаар байгуулав. 

‣ Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр: 

Нийслэлийн хэмжээнд 2010 онд албан байгууллага, аж ахуйн нэгж, иргэдээс гэмт хэргийн шинжтэй 42748 гомдол, мэдээлэл хүлээн авсныг өмнөх оны мөн үетэй 

харьцуулахад 2820 нэгж буюу 7.0 хувиар өсч, 10863 гэмт хэрэг үйлдэгдсэн нь 476 нэгж буюу 4.2 хувиар буурсан байна. 

• Нийслэлийн хэмжээнд зонхилон үйлдэгдэж байгаа бусдын эд хөрөнгийг хулгайлах, дээрэмдэх, булаах, танхайрах, иргэдийн эрх эрх чөлөөний эсрэг гэмт хэргийн 

талаарх судалгаа гарган, нийслэлийн хэмжээнд “Хулгай”, “Ломбард- Автозасвар”, “Сар шинэ”, “Эргүүл хяналт”, “Эргүүлийн ажлыг эрчимжүүлэх” зэрэг нэгдсэн арга 

хэмжээг зохион явуулсан. 

Нийт 289971 аж ахуйн нэгж, байгууллагад шалгаж, гэмт хэрэг зөрчлийн шалтгаан нөхцөлийг арилгуулахаар 65495 байгууллага аж ахуйн нэгжид албан мэдэгдэл 

өгч, 48567 мэдэгдэлийн хариуг авч, 819584 өрхөөр орж зөвлөгөө, санамж өгч, нэгдсэн арга хэмжээ 2235, хэсэгчилсэн арга хэмжээ 14088 удаа зохиож, 524 олон 

100

нийтийн байцаагч, 1833 урамшилт эргүүл ажиллаж, 330 гэмт хэрэг, 28349 зөрчил илрүүлэхэд оролцож, давхардсан тоогоор 39278 байгууллага, хорооны 96586 

иргэнийг нийтийн эргүүлд татан оролцуулсан. 

Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр 4095 удаагийн ухуулга яриа, сургалт зохион байгуулж, 314429 хүнийг хамруулан, тодорхой төрлийн гэмт хэргээс 

урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр телевизээр 2807, радиод 1401, сонин хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээр 1349 удаа яриа таниулга хийж, 72508 зурагт хуудас, 113163 

санамж зөвлөгөө, 198782 сэрэмжлүүлэг, 70072 гарын авлага тараасан байна. 

2010 жилийн эцсийн байдлаар нийслэлийн хэмжээнд нийт 433 аж ахуйн нэгжийн гадна талбайд шинээр камер байрлуулсан байна. 

Иргэдийн хууль эрхзүйн мэдлэгийг дээшлүүлэх чиглэлээр насанд хүрээгүй хүмүүст архи, тамхи худалдахыг хориглосон зурагт хуудас 2000 ширхэгийг хэвлүүлэн 

үйлчилгээний газруудад байрлуулж, “Инээж байгаа орчинд эрүүл нийгэм оршино” зурагт номыг 1000 ширхэгийг хэвлүүлэн иргэд олон нийтэд хүргэсэн байна. 

Орчин үеийн шинжлэх ухааны ололт, дэвшилтэт техник технологыг байгууллага, аж ахуйн нэгж, иргэд, олон нийтэд сурталчлан, таниулах, тэдгээрийн үйл 

ажиллагааг уялдуулан холбох зорилгоор “Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажилд шинжлэх ухаан, техникийн ололтыг нэвтрүүлэх нь” сэдэвт, сургалт 

зөвлөгөөнийг 2010 оны 11 дүгээр сарын 2-ны өдөр зохион байгуулж, дохиолол хамгаалалт, гэрэлтүүлэг, камержуулалтын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг 

байгууллагуудын танилцуулга, үзэсгэлэнг зохион байгуулж, нийт 800 хүнийг хамруулсан. 

Нийслэлийн хэмжээнд 2010 оны эхний 10 сард хорих ял эдлээд суллагдсан 704 хүнд захиргааны хяналтын хувийн хэрэг нээж, нийт 4216 хүнд хяналт тавьж 

ажилласан байна. 

Хүйтний улирал эхэлж байгаатай холбогдуулан гудамж талбай, олон нийтийн газар, хараа хяналтгүй хэсүүчлэн яваа тэнэмэл хүүхдүүдийг цуглуулах зорилгоор 

нэгдсэн арга хэмжээ 3 удаа зохион явуулж, 49 хүүхдийг цуглуулан, тодорхойлолт, гарын хээний дардсыг авч, 39 хүүхдийг ар гэр, асран хамгаалагчид нь 

хүлээлгэн өгч ажилласан. 

‣ Хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангах, осол хэргээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр: 

• Нийслэлд 350425 зөрчлийг илрүүлснээс 325015 хүнд 1 тэрбум 722 сая 921 мянга 570 төгрөгийн торгуулийг ногдуулж, 13225 хүний жолоодох эрхийг хасч, 2418 

хүнийг захиргааны журмаар баривчлах шийтгэл ногдуулсан байна. 

• Нийслэлийн төсвөөс 365 сая төгрөгийг шийдвэрлэж, нийслэл хотын шөнийн эргүүлд зориулж 18 автомашиныг гардуулав. 

• Цагдаагийн нийтлэг үүргээр 41 зөрчил илрүүлсний дотор 5 гэмт хэргийг үйлдэл дээр нь, гарал үүслийн бичиг баримтгүй мах махан бүтээгдэхүүн, мод модон 

бүтээгдэхүүн, элс хайрга тээвэрлэж явсан 36 зөрчлийг илрүүлж тээврийн хэрэгслийг журамласан. 

• Замын цагдаагийн газраас 2010 оныг “Зам тээврийн хэрэг, ослын улмаас үүсэх хохирлыг бууруулах жил” болгон зарлаж, нийслэлийн хэмжээнд тээврийн хэрэгсэл 

эзэмшигч авто аж ахуй бүхий төрийн болон төрийн бус байгууллага, аж ахуйн нэгжүүдэд замын хөдөлгөөний дүрмийн сургалт, ухуулга яриа 216 удаа зохион 

байгуулж, байгууллага, аж ахуйн нэгжид хийж гарын авлага, санамж, зөвлөмжөөр хангав. 

• Нийслэлийн хэмжээнд тээврийн хэрэгсэл эзэмшигч авто аж ахуй бүхий 150 төрийн болон төрийн бус байгууллага, аж ахуйн нэгжид шалгалт явуулж, нэгдсэн 

болон хэсэгчилсэн арга хэмжээ 284 удаа, өдөрлөг, уралдаан, тэмцээн 97 удаа зохион байгуулж 241 аж ахуйн нэгж, байгууллагад мэдэгдэл, шаардлага хүргүүлж 

ажил зохион байгуулсан талаар 83,1 хувьд хариу авч ажиллаа. 

• Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хууль, тогтоомжийг сурталчлах, гарсан тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний аюулгүй байдал, ашиглалтын журмын эсрэг 

гэмт хэрэг, ослын шалтгаан нөхцөл, хохирол, хүүхдийг замын хөдөлгөөний осол, хэрэгт өртөхөөс урьдчилан сэргийлэх, хөдөлгөөний сахилга, дэг журам, соѐлыг 

дээшлүүлэх чиглэлээр улсын хэмжээнд радиогоор 741 удаа, телевизээр 449 удаа тус тус нэвтрүүлэг, мэдээ, мэдээлэл, сэрэмжлүүлэг сурталчилгаа явуулж, 

төвийн сонин хэвлэлд 131 материал нийтэлж, интернетээр нийтлэл 21 удаа, мэдээ сэрэмжлүүлэг 70 удаа явуулж, 20 нэр төрлийн зурагт хуудас самбар, 25 

төрлийн санамж хэвлүүлэн мэдээлэл, сурталчилгаанд ашиглав. 

• Улаанбаатар хотын гудамж замуудад шинээр байгуулах, шинэчлэн сайжруулах гэрэл дохионуудын байршлыг тохирч, эхний ээлжинд шаардлагатай 18-н уулзварт 

гэрлэн дохио суурилуулан хэвийн ажиллагаанд оруулсан. Зарим шаардлагагүй уулзварт гэрлэн дохио суурилуулах, гэрлэн дохионы шон хазгай суурилагдсан, 

дотор талын цахилгааны монтаж ил задгай тусгаарлагчгүй зэрэг томоохон дутагдлууд илэрч байсныг тогтоож газар дээр нь засуулах ажлыг гүйцэтгэлээ. Одоо 

төслийн графикт ажил 95,0 %-тай явагдаж байна. 

• Улсын үзлэг тооллого, техникийн хяналт оношлогоонд нийслэлийн хэмжээнд 139362 тээврийн хэрэгсэл хамрагдснаас 8071 буюу 5,7 хувь нь тэнцээгүй байна. 

Түүний дотор 2699 буюу 33,4 хувь нь тээврийн хэрэгслээс ялгарах утааны үзүүлэлтээр анхан шатны үзлэгээр тэнцээгүй дахин үзлэгт хамрагдсан байна. 

• Автомашины хөдөлгүүрээс ялгарч буй утааны найрлагыг хэмжих багаж төхөөрөмжийг худалдан авах хөрөнгийн асуудлыг шийдвэрлүүлэн Нийслэлийн агаарын 

101

чанарын албанаас 22 сая 747 мян 230 төгрөгний үнэ бүхий оношлогооны иж бүрэн төхөөрөмжийг шилжүүлэн авч ЦЕГ-ын автобаазын Уаз фургон маркийн 

автомашинд тоноглон явуулын оношлогоог 2010 оноос эхлэн гүйцэтгэж байна. 

• Автомашины яндангаас гарах утаа, тортогжилтын байдлыг шалгах зорилгоор нийслэлийн гудамж замд 8 удаагийн хяналт шалгалтыг зохион байгуулж утаатай 

анхаарал татсан 300 гаруй автомашиныг сонгон шалгаснаас стандартаар тогтоосон хязгаараас давсан хорт утааны найрлага болон тортогжилт бүхий 125 

автомашины улсын дугаарыг хураан авч зөрчлийг арилгуулан шийдвэрлэж жолооч эзэмшигч нарт захиргааны арга хэмжээ ногдууллаа. 

• Замын хөдөлгөөний нөхцөл байдлын талаархи шуурхай мэдээлэл, замын хөдөлгөөнд оролцогч нарт зориулсан радио сургалт, хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг 

хангах, урьдчилан сэргийлэх сурталчилгааг “Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хамгаалах нийгэмлэг”-тэй хамтран “Авто радио 96.3” богино долгионы радио 

“Авто” сонин”-оор дамжуулан иргэдэд мэдээллийг шуурхай хүргэж “Авто радио FM 96.3” –тай хамтран “Дагаад дуулаарай”,”Жип лото”,”Жолоочийн 

микрофон”,”Зочны цаг” нэвтрүүлгүүдийг ОНХТасгийн байцаагч нар хөтлөн явуулж, “Радио тест” нэвтрүүлгийг өдөр бүр давхардсан тоогоор 151 удаа явуулж 178 

жолоочийг оролцуулж хариулт авч, Замын хөдөлгөөний дүрмийг сайн мэддэг нэвтрүүлгийн ялагч 33 хүнд “азын” гэгдэх улсын дугаараар урамшуулав. 

• Улаанбаатар радиогийн “Та сайн явж байна уу”,”Элсэн цаг” нэвтрүүлэг, Монголын радиогийн “Хурд” мэдээллийн хөтөлбөрт 10 удаа зочноор оролцож замын 

хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангах, иргэдийн замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын боловсролыг дээшлүүлэх чиглэлээр цаг үеийн мэдээ, мэдээлэл, 

сэрэмжлүүлэг өгөв. 

• 2010 онд нийслэлийн хэмжээнд тээврийн хэрэгсэл эзэмшигч авто аж ахуй бүхий төрийн болон төрийн бус байгууллага, аж ахуйн нэгжүүд, сургуулиудад замын 

хөдөлгөөний дүрмийн сургалт, ухуулга яриа 211 удаа, сургалтыг 381 удаа зохион байгуулж гарын авлага, санамж, зөвлөмжөөр хангав. 

• Нийслэлийн хэмжээнд тээврийн хэрэгсэл эзэмшигч авто аж ахуй бүхий 250 төрийн болон төрийн бус байгууллага, аж ахуйн нэгжид шалгалт явуулж, нэгдсэн 

болон хэсэгчилсэн арга хэмжээ 361 удаа, өдөрлөг, уралдаан, тэмцээн 119 удаа, 381 удаа сургалтыг тус тус зохион байгуулж 400 аж ахуйн нэгж, байгууллагад 

мэдэгдэл, шаардлага хүргүүлж ажил зохион байгуулсан талаар 77,0 хувьд хариу авч ажиллалаа. 

Гамшигаас урьдчилан сэргийлэх, авран хамгаалах, хор уршгийг арилгах, хойшлуулшгүй сэргээн босгох 

13. 5.13 

ажиллагааны үр дүнг сайжруулна 

50 НОБГ 

• Нийслэлийн хэмжээнд 2010 онд аюулт үзэгдэл, техникийн холбогдолтой ослын нийт 2214 дуудлага /объектын гал түймэр -1707, ой хээрийн түймэр-4, ослын- 

503/ хүлээн авч, осолд өртөж 135 хүн нас барж, 26 хүн түлэгдэж гэмтэн, аж ахуй нэгж байгууллага, иргэдэд 4 тэрбум 236 сая 177 мянга 908 төгрөгийн хохирол 

учирч, ослын аюулаас 1001 хүн, аж ахуй нэгж байгууллага, иргэдийн 7 тэрбум 106 сая 750 мянган төгрөгийн эд хөрөнгийг авран хамгаалж, 276 хүнд эмнэлгийн 

анхан шатны тусламжийг үзүүлж, 124 цогцос гаргаж, эмнэлэгт 215 хүнийг хүргэж ажиллаа. 

• 2010 оныг өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад үзлэг шалгалтанд хамрагдсан объектын тоо 33.2, айл өрхийн тоо 8.8, шалгалтаар илрүүлсэн зөрчил 15.7, заавал 

биелүүлэх албан шаардлага 61.4, мэдэгдэл 34.8, ажиллагаа зогсоох тогтоол 57.6, шинжээчийн дүгнэлт 54.9, захиргааны арга хэмжээ авагдсан байгууллага, аж 

ахуй нэгжийн тоо 56.5 хувиар, албан тушаалтан 25, нийт торгуулийн мөнгөн дүн 55.0 хувиар тус тус өсч, захиргааны арга хэмжээ авагдсан иргэний тоо 

32.2, арилгуулсан зөрчил 13.3, танилцуулга 12.5 хувиар тус тус буурсан үзүүлэлттэй байна. 

Төрийн болон байгууллагын архивын үйл ажиллагаанд мэдээллийн технологи нэвтрүүлэх болон төрийн 

14. 5.14 

архивын хадгалалт хамгаалалтын нөхцлийг хангах үйл ажиллагааг шийдвэрлэнэ 

50 НАГ 

• Төрийн болон байгууллагын архивын үйл ажиллагаанд мэдээллийн технологи нэвтрүүлэх чиглэлээр: 

2010 он: 

- Архивын ерөнхий газраас боловсруулан гаргасан Байгууллагын архивын “ORG AMS” программын үйл ажиллагааг судалж, нийслэлийн нутгийн захиргааны 

байгууллагуудад нэвтрүүлэх ажлыг зохион байгуулж, архивын программыг суулгуулах талаар албан бичгийг нийслэлийн нутгийн захиргааны 65 байгууллагад 

хүргүүлсэн. Уг программыг нийслэлийн нутгийн захиргааны 7 байгууллага ашиглаж байна. 

• Төрийн архивын хадгалалт, хамгаалалтын нөхцлийг хангах чиглэлээр: 

2010 он: 

- НЗДТГ-ын 1970-1973, 1976-1984 оны 68 хадгаламжийн нэгжийн 15593 хуудастай хадгаламжийн нэгжийг скайнерт оруулж, PDF форматаар цахим сан үүсгэн 

хадгаллаа. 

- 1970-1999 оны 158 боть хэвлэн гаргаж, нэгжийг үдэж хавтаслан, цаасан сууриар ашиглах ашиглалтын хувийг бий болгосон. 

- 1970-1993 оны АДХГЗ буюу НЗДТГ-ын 129 боть хадгаламжийн нэгжийг CD-нд хуулан, хадгалалтын хувьтай болгосон. 

102

“Архив, албан хэрэг хөтлөлт, төрийн байгууллагын ажлын зохион байгуулалтын улсын үзлэг”-ийг нийслэлд амжилттай зохион байгуулж явууллаа. Улсын үзлэгийн төв 

комисст НЗДТГ 95.4 хувь, Улаанбаатар хотын ЗАА 92.3 хувь буюу “А” үнэлгээтэй үнэлэгдлээ. 

15. 5.15 Улаанбаатар хотод хүн амын бүртгэл, мэдээллийн системийг цахим хэлбэрт хамруулна 50 НБүГ 

• Улсын бүртгэлийн ерөнхий газар хуучнаар Иргэний бүртгэл мэдээллийн улсын төвийн даргын 2009 оны 17 дугаар тушаалаар бүртгэлийн нэгдсэн сүлжээнд 

ажиллах журам стандарт батлагдсан болно. Нийслэлийн бүртгэлийн газар нь тус журамд санал оруулж, сүлжээнд ажиллаж буй тус газрын албан хаагчид болон 

дүүргийн ажилтнуудыг газрын даргын тушаалаар батлан Нийслэлийн тагнуулын газраас нууцын баталгаа гаргуулан ажиллаж байна. Иргэний бүртгэл, мэдээллийн 

улсын нэгдсэн сүлжээнд холбогдсон аймаг, нийслэлийн иргэний бүртгэл, мэдээллийн асуудал эрхэлсэн салбар нэгжээс иргэний бүртгэл, мэдээллийн санг 

баяжуулах, ашиглах, аюулгүй ажиллагааг хангах, төв сервер болон салбар нэгжийн сервер хооронд мэдээлэл солилцох, иргэний бүртгэл, мэдээллийн сангийн 

сервер, сүлжээнд холбогдсон тоног төхөөрөмж, компьютерийн систем, программ хангамжтай ажиллах төв болон салбар нэгжийн ажилтнууд харилцахад энэхүү 

журмыг мөрдөж байна. 

• НБүГ, НМТГ хамтран Улаанбаатар хотын хүн амын хаягийн сангийн үйл ажиллагааг боловсронгуй болгох ажлын хүрээнд 2 удаа 2 байгууллагын ажилтнууд иргэний 

бүртгэлийн ХААТР маягтууд, журнал болон өдөр тутмын үйл ажиллагаатай танилцан НБүГ, НМТГ, “Ишиг уул” ХХК-тай гурвалсан гэрээ байгуулж, иргэний паспорт 

олголтын Маягт1, журналуудыг цахим мэдээллийн санд оруулах программыг хийж дуусгалаа. Хүн хүч болон сканерын бололцооноос хамаарч ХААТР-11-18, 

ХААТР-21, ХААТР-22, ХААТР-24 маягтуудыг цахим мэдээллийн сангийн хэлбэрт оруулах ажил удааширч байна. Энэ бэрхшээлийг шийдвэрлэхээр “БСБ” ХХК-аас 

ХААТР маягтыг хоѐр талаар нь зэрэг сканердах боломжтой НР6010 маркийн сканер авахаар захиалсан ба Улсын бүртгэлийн ерөнхий газраас 1ш сканер авахаар 

тохиролцоод байна. 

• Энэхүү журам батлагдсанаар Иргэний бүртгэл, мэдээллийн системийг боловсронгуй болгох, цахим хэлбэрт шилжүүлэх, үйл ажиллагааны шуурхай, найдвартай 

байдлыг хангах, иргэний бүртгэл, мэдээллийн цахим сангийн нэгдсэн бүрдүүлэлт, хайлт, хяналтын системийг ашиглаж хэвших, түүний үндсэн дээр иргэний 

бүртгэл, мэдээллийн үйлчилгээг иргэдэд түргэн шуурхай хүргэх нөхцөл бүрдсэн. Бүртгэлийн ажилчдын мөрдөн ажиллах стандартыг боловсруулах төсөлд иргэний 

бүртгэлийн үйлчилгээг бусад үйлчилгээнээс өөрийн гэсэн онцлогыг бий болгосон. Тухайлбал тус стандартад бүртгэлийн чиглэл тус бүрт өнгөний систем 

нэвтрүүлж, үйлчилгээний ажилтнуудын шинэ стандартыг мөрдүүлэн ажиллалаа. 

• Иргэний ухаалаг үнэмлэх олгох суурь дэд бүтэц, иргэний биеийн давхцахгүй өгөгдөл /хурууны хээ/-д суурилсан мэдээллийн нэгдсэн сан бий болгох, иргэнд хишиг, 

хувь хүртээх үйл ажиллагааг иргэний шинэчилсэн бүртгэлтэй уялдуулах арга хэмжээг 7 дугаар сарын 5-ны өдрөөс авч хэрэгжүүлсэн. Иргэний шинэчилсэн бүртгэлд 

нийслэлийн хэмжээнд 16 ба түүнээс дээш насны нийт хамрагдвал зохих иргэдийн 92 хувь буюу 737926 иргэн, 16-аас доош насны нийт хамрагдвал зохих хүүхдийн 

86.1 хувь буюу 261119 хүүхдийг хамруулан ажиллалаа. 

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчийн 2009-2012 оны сонгуулийн бүрэн эрхийн 

хугацаанд хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн биелэлтийг шалгуур үзүүлэлтүүдээр статистикийн албан 

16. 5.16 ѐсны мэдээг үндэслэн дүгнэнэ. Статистикийн бюллетень, танилцуулга, эмхэтгэлийг цахим хэлбэрээр гадаад, 70 НСГ 

дотоодын хэрэглэгчдэд хүргэх үйлчилгээг нэвтрүүлнэ. Хүн ам, орон сууцны 2010 оны улсын тооллогыг зохион 


• НСГ-аас нийслэл хотын эдийн засаг, нийгмийн байдлын талаар албан ѐсны болон захиргааны статистикийн үзүүлэлтээр сар, улирал, жилийн давтамжтай 

мэдээлэл цуглуулан боловсруулдаг. Эдгээр мэдээллээс нийслэлийн Засаг даргын мөрийн хөтөлбөрийг дүгнэхэд шаардлагатай үзүүүлэлтүүдийг сүүлийн 10 жилээр 

зэрэгцүүлэн динамик бүрдүүлж, нийслэл хотын хөгжлийн тухай танилцуулгыг сар бүр гаргаж байна. 

• НСГ-ын веб хуудаст албан ѐсны болон захиргааны статистикийн мэдээллийг боловсруулан бэлтгэсэн сар, жилийн танилцуулга, нэмүү өртгийн тооцоо, нийслэл 

хотын эдийн засаг, нийгмийн үзүүлэлтүүд, судалгааны үр дүнгийн танилцуулга, мэдээллийн бодит байдалд хийсэн хяналт шалгалт, мониторингийн дүн зэрэг 

стастистикийн үйл ажиллагаатай холбоотой бүх мэдээллийг тавьж баяжилтыг 7 хоногийн давтамжтай хийдэг. НСГ-аас хэрэглэгчид хүссэн мэдээллээ электрон 

хэлбэрээр авах боломжтой. НСГ-ын www.statis.ub.gov.mn хуудсанд хэрэглэгчид давхардсан тоогоор 2000 удаа хандаж, мэдээ, мэдээлэл авсан байна. 

• ХАОС-ны 2010 оны бэлтгэл ажлын хүрээнд ҮСХ-ны даргын 2008 оны 01/140 дугаар тушаалын дагуу хүн ам, орон сууцны туршилтын тооллогыг 2009 оны 1-р сарын 

11-нээс 17-ны өдрийг дуустал 7 хоногт, хяналтын тооллогыг 18-ны өдрөөс эхлэн 3 хоногт багтаан зохион байгуулав. Туршилтын тооллогыг ХУД-ийн 11-р хороо, ЧДийн 

19-р хороонд явуулав. ЧД-т 19 тоологч, 6 шалгагч, 10 түр товчооны гишүүн, ХУД-т 17 тоологч, 6 шалгагч, түр товчооны 10 гишүүн ажиллалаа. ҮСХ-ноос МҮОНийн 

телевизтэй байгуулсан гэрээний дагуу туршилтын тооллогын сурталчилгааг өдөр бүр цацаж байв. Нийслэл, дүүргийн түр товчооны ажилтнууд нөхсөн асуулгын 

хуудсуудыг үзэж шалган, урьдчилсан дүнгийн маягтаар мэдээ тайлан гаргахад нь тусалж, зөвлөгөө өгч ажилласан. 

• Нийслэлийн статистикийн газраас ХАОС-ны 2010 оны ээлжит тооллогын бэлтгэл ажлын хүрээнд доорхи ажлуудыг хийж гүйцэтгэлээ. Үүнд: 

103

- Нийслэлийн Засаг даргын “Хүн ам, орон сууцны тооллогын бэлтгэл ажлыг хангах тухай” 166 дугаар захирамж гарсан. Уг захирамжаар нийслэлийн тооллогын 

түр товчоог байгуулж, Тооллогын түр товчооны даргаар НСГ-ын дарга Ч.Баянчимэгийг томилсон. Мөн “Хүн ам, орон сууцны тооллогыг нийслэл хотод зохион 

байгуулах арга хэмжээний нэгдсэн төлөвлөгөө”-г батлан гаргасан. 

- 2009 оны 5-р сарын 15-ны өдөр НСГ-ын даргын “Тооллогын түр товчооны бүрэлдэхүүнийг батлах тухай” 7 дугаар тушаал гарсан. Уг тушаалаар нийслэлийн 

тооллогын түр товчооны бүрэлдэхүүнийг баталсан. 

- 2009 оны 6-р сарын 4-ний өдөр Нийслэлийн Засаг даргын зөвлөлийн хуралд ХАОС-ны 2010 оны ээлжит тооллогын талаар танилцуулга хийв. Хийсэн 

танилцуулгыг хэлэлцээд “Хүн ам, орон сууцны 2010 оны улсын тооллогод бэлтгэх арга хэмжээний нэгдсэн төлөвлөгөө”-нд тусгагдсан ажлыг эрхлэх асуудал, 

үйл ажиллагаатайгаа уялдуулан хугацаанд нь бүрэн хэрэгжүүлэхийг нийслэлийн дүүргүүдийн засаг дарга, хэрэгжүүлэгч агентлаг, харъяа байгууллагын дарга 

нарт үүрэг болгох, нутаг дэвсгэртээ байнга, түр оршин сууж байгаа өрх, хүн амыг ҮСХ-ноос баталж, зөвшөөрсөн үзүүлэлт, маягт, зааврын дагуу бүртгэж 2009 

оны 7-р сарын 15-ны дотор “Хүн ам” мэдээллийн санд оруулахыг нийслэлийн нийт дүүрэг, хорооны Засаг дарга нарт даалгах зэрэг агуулга бүхий Засаг 

даргын зөвлөлийн хурлын тэмдэглэл гарсан. 

- Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн хурлын 2006 оны 5 дугаар сарын 5-ны өдрийн 6/33 дугаар тогтоолоор шинээр 11 хороо байгуулагдаж, нийслэл 

Улаанбаатар хот 132 хороотой болсонтой холбогдуулж Шинээр байгуулагдсан БЗД-ийн 21, 22, 23, 24-р хороо, СХД-ийн 22, 23, 24, 25-р хороо, СБД-ийн 17, 

18-р хороо, ЧД-ийн 19-р хороо гэсэн 11 хороод засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн кодгүй байсан бөгөөд Стандартчлал, хэмжил зүйн үндэсний төвөөс 

2009 оны 6-р сарын 10-ны өдөр шинээр код өгсөн албан ѐсны хариуг ирүүлсэн. 

• Хүн ам, орон сууцны туршилтын тооллогыг хийснээр 2010 онд хийх тооллогын үед гарч болзошгүй, анхаарвал зохих олон алдаа, зөрчлийг илрүүллээ. Жишээ нь: 

- Тоологдвол зохих хүнээс тоологдсон хүн амын тоо 17.0 хувиар илүү байгаа нь хүн ам, орон сууцны туршилтын тооллогод зориулсан өрх, хүн амын бүртгэл 

хангалтгүй хийгдсэн, жилийн эцсийн суурин хүн амын тооноосоо хамаагүй бага хүн амыг тоолохоор бүртгэсэн байлаа. ХАОСТ-д зориулсан өрх, хүн амын 

бүртгэл /ХАОСТ-3/-ийг цагийг нь тулгалгүйгээр нилээн эртнээс хороодоор гаргуулах, энэ бүртгэлийг бүрэн гаргуулах талаар шат шатандаа анхаарах, нэгдсэн 

нэг ойлголт өгч бүртгэлийг гаргуулах. 

- Нийслэлийн бүх хороог хотын хороо гэдгээр нэг тоологчид 300-350 хүн тоолохоор хуваарилалт хийж, тээвэр унааны зардлыг ижил олгох нь буруу гэдэг нь 

туршилтын тооллогын явцад харагдлаа. Иймээс дүүргээсээ алслагдсан СХД-ийн 21-р хороо, ХУД-ийн 12, 13, 14-р хороо, БЗД-ийн 11, 20-р хороо, СБД-ийн 15, 

16, 18-р хороо, ЧД-ийн 19-р хороо, НД-ийн 6-р хороодод анхаарал хандуулах хэрэгтэй байна. 

• УИХ-ын 2009 оны 12-р сарын 09-ний өдрийн 88 дугаар тогтоолоор 2010 оны ХАОС-ны ээлжит тооллогын тов 2010 оны 11-р сарын 10-наас 11-нд шилжих шөнийн 

00 цаг болон өөрчлөгдсөн. ХАОС-ны 2010 оны ээлжит тооллого 2010 оны 11-р сарын 11-нээс 17-ны өдрүүдэд зохион байгуулагдана. Тооллогын тов хойшилсонтой 

холбоотойгоор “нийслэл хотод хүн ам, орон сууцны 2010 оны тооллогыг зохион байгуулах үйл ажилагааны төлөвлөгөө”-г шинэчлэн боловсрууллаа. 

• НСГ-аас нийслэл хотын эдийн засаг, нийгмийн байдлын талаар албан ѐсны болон захиргааны статистикийн үзүүлэлтээр сар, улирал, жилийн давтамжтай 

мэдээлэл цуглуулан боловсруулдаг. Эдгээр мэдээллээс нийслэлийн Засаг даргын мөрийн хөтөлбөрийг дүгнэхэд шаардлагатай үзүүлэлтүүдийг сүүлийн 10 жилээр 

зэрэгцүүлэн динамик бүрдүүлж, нийслэл хотын хөгжлийн тухай танилцуулгыг сар бүр гаргаж байна. 

• НСГ-ын вэб хуудаст албан ѐсны болон захиргааны статистикийн мэдээллийг боловсруулан бэлтгэсэн сар, жилийн танилцуулга, нэмүү өртгийн тооцоо, нийслэл 

хотын эдийн засаг, нийгмийн үзүүлэлтүүд, судалгааны үр дүнгийн танилцуулга, мэдээллийн бодит байдалд хийсэн хяналт шалгалт, мониторингийн дүн зэрэг 

статистикийн үйл ажиллагаатай холбоотой бүх мэдээллийг тавьж, баяжилтыг 7 хоногийн давтамжтай хийдэг. НСГ-аас хэрэглэгчид хүссэн мэдээллээ электрон 

хэлбэрээр авах боломжтой. Статистикийн мэдээллийг илүү дэлгэрэншүй хэлбэрээр авахыг хүссэн хэрэглэгчдэд электрон худалдаагаар мэдээлэл тархаах 

нөхцлийг энэ онд бүрдүүлж, вэб хуудсаа шинэчлэв. 

• Хүн ам, орон сууцны 2010 оны улсын тооллого энэ оны 11-р сарын 11-ний өдөр 8.00 цагт эхэлж, 17-ны өдрийн 24.00 цагт тооллогын удирдамж, зааврын дагуу 

явагдаж дууслаа. Энэ удаагийн тооллогоор нийслэл хотод 1,153,440 хүнийг тоолов. 2010 оны эхний суурин хүн амаас тооллогын тов буюу 11-р сарын 11-ний 

өдрийн байдлаар нийслэл хотод амьдран сууж буй хүний тоо 46.7 мянган, 2000 оны тооллогын дүнгээс 393.4 мянган хүнээр тус тус нэмэгдсэн байна. 

Улаанбаатар хотоос гадаад орны хотуудтай тогтоосон ах дүүгийн, найрамдалт болон энгийн харилцааг 

17. 5.17 

өргөжүүлж, нийслэлийн гадаад харилцааг эдийн засгийн агуулгатай хөгжүүлэх зорилт дэвшүүлж ажиллана 

50 ГХХАХ 

• Монгол улсын Засгийн газраас “Гадаад харилцааг эдийн засагжуулах” хөтөлбөрийг боловсруулан 2009 оны 10 сарын 21-ний өдөр баталж 324 тоот тогтоол 

гаргасан. Уг хөтөлбөр болон үйл ажиллагааны төлөвлөгөөнд тусгагдсан эрхлэх хүрээний асуудлыг хэрэгжүүлэх зохион байгуулалтын арга хэмжээ авч ажиллахыг 

Нийслэлийн Засаг даргад үүрэг болгосны дагуу Нийслэлийн Засаг даргын ивээл дор өндөр хөгжилтэй орнуудын Бизнес инкубатор төвүүдтэй хамтарч “Инкубаци– 

104

форум” зохион байгуулав. Мөн хөгжлийн 47 төсөл боловсруулж, гадаад дотоодын хөрөнгө оруулагчдад танилцуулан хөрөнгийн шинэ эх үүсвэрийг бий болгоход 

үйл ажиллагаагаа чиглүүлэн ажиллаж байна. “Гадаад харилцааг эдийн засагжуулах” үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөний 

дагуу нийслэлд зохион байгуулах үйл ажиллагааг тодорхойлохоор төлөвлөсөн. 

• "Нийслэлд гадаадын зээл, тусламжийг хэрэгжүүлэх журам"-ыг боловсруулан НИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн 2010 оны 5-р сарын 19-ний 81 дүгээр тогтоолоор 

батлуулсан. Уг журам нь 7 зүйл, 44 заалттай бөгөөд Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэрт гадаадын зээл, тусламжийн хөрөнгөөр санхүүжүүлэн хөгжлийн төсөл, 

хөтөлбөр хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг зохицуулах, хөгжлийн албан ѐсны зээл, тусламжийн үр өгөөжийг дээшлүүлэх, төсөл, хөтөлбөрийг бүртгэх, хяналт тавих, 

нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагаас баримтлах бодлого, стратеги, үйл ажиллагаатай нягт уялдуулах, төлөвлөх баримт бичиг юм. 

• Т.Билэгт тэргүүтэй НИТХ-ын төлөөлөгчдийн Сөүл хотын Иргэдийн Хуралд хийсэн албан айлчлалыг амжилттай зохион байгуулав. Айлчлалын үеэр НИТХ-ын дарга 

Т.Билэгт Сөүлийн ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн даргатай уулзаж хоѐр хотын хурлын байгууллагын цаашдын хамтын ажиллагааг идэвхжүүлэх, хоѐр хотын харилцааг 

өргөтгөх, эдийн засгийн агуулгатай болгох талаар дэмжиж ажиллахаар тохиролцов. Сөүл хотын ИТХ-ын зүгээс Сөүлийн гудамжийг тохижуулах, Сөүлийн ой 

байгуулах, Сөүлийн соѐл мэдээллийн төв байгуулах зэрэг Сөүл хотоос Улаанбаатар хотод хэрэгжүүлж буй ажлуудын талаар дэмжиж ажиллахаа амлалаа. Тус 

айлчлал Улаанбаатар Сөүл хоѐр хотын хурлын байгууллагуудын хамтын ажиллагааг улам хөгжүүлэх чухал үйл явдал болж өнгөрлөө. 

• Япон улсын мэргэжлийн сумогийн 69 дэх их аврага Хакүхо Мөнхбатын Даваажаргалын идэвх санаачлагын үр дүнд Япон улсын Хоккайдо мужийн Такикава хотын 

дарга дагалдан яваа хүмүүсийн хамт Улаанбаатар хотод айллахдаа нийслэл Улаанбаатар хотын удирдлагуудтай уулзаж хамтын ажиллагаа тогтоох талаар 

санамж бичиг байгууллаа. Хоѐр хот эдийн засаг, соѐл урлаг, аялал жуулчлал, хөдөө аж ахуйн салбарт хамтран ажиллахаар тохиролцов. 

• АНУ-ын Денвер хоттой байгуулсан ах дүүгийн харилцааг идэвхжүүлж, хоѐр хотын харилцааг эдийн засгийн агуулгатай болгохыг зорин ажиллаж тус хотод 2010 

онд хамтран ажиллах саналыг хүргүүлэв. Энэхүү саналд хоѐр хотын бизнесийн байгууллага, хувийн хэвшлийг холбох үүднээс Денвэр хотод бизнес форум зохион 

байгуулах, Улаанбаатар хот дахь Денвэр хотын нэрэмжит гудамжийг Денвэр хотын тусламжтайгаар тохижуулах, хоѐр хотын соѐлын харилцааг өргөжүүлэх, 

НЗДТГ, ЗАА, Харьяа газруудын ажилтан, нарийн мэргэжлийн инженерүүдийг Денвэр хотод сургах зэргээр хамтран ажиллах саналаа хүргүүлэв, 

• БНСУ-ын Сөүл хоттой хамтын ажиллагааны хүрээнд Сөүл хотын санхүүжилтээр Улаанбаатар хотод байгаа “Сөүлийн гудамж”-ийг нэмж тохижуулах талаар хоѐр 

хот харилцан тохиролцсоны дагуу энэ оны 2 дугаар улирлаас засварын ажил эхлээд байна. Энэ удаа Сөүл хотоос 800 сая воны хөрөнгө оруулалт хийж Сөүл 

хотын стандартаар гудамжны тохижилтын ажлыг гүйцэтгэж байна. Мөн Сөүл хотоос Улаанбаатар хотод байгуулагдаж байгаа Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнд 

“Сөүлийн ой”-г байгуулахаар тохиролцоод байна. 

• Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч найрамдалт харилцаа бүхий Будапешт, Прага, Вен, Эрхүү хотуудаар амжилттай албан айлчлал 

хийлээ. Айлчлал дээрх хотуудтай Улаанбаатар хотын гадаад харилцааг идэвхжүүлэх, эдийн засгийн агуулгатай болгох талаар чухал ач холбогдолтой боллоо. 

Будапешт хотын дарга Демски Габортой хийсэн уулзалтын үеэр хот байгуулалт, боловсрол, эрүүл мэнд, соѐл урлагийн салбарт хамтын ажиллагаа өрнүүлэх 

тухай санал солилцож хамтын ажиллагааны хөтөлбөрт гарын үсэг зурав. Хөтөлбөрт Улаанбаатар хотын үерийн усны далан байгуулах хөрөнгө гаргах тухай 

асуудал тусгалаа олохоос гадна уулзалтын үеэр Улаанбаатар хотын инженерийн шугам сүлжээг шинэчлэх болон Био комбинатыг тоног төхөөрөмжийг шинэчлэн 

сайжруулахад зориулан 25 сая ам.долларын хүүгийн зээлийн асуудлыг ярилцаж шийдвэрлэсэн. Мөн Улаанбаатар хотод шаардлагатай байгаа салбаруудаар 

төрийн албан хаагчдад мэргэжил дээшлүүлэх сургалт зохион байгуулах талаар хамтран ажиллахаар тохиролцсоны дагуу НЗДТГ, ЗАА-ны мэргэжилтнүүд 

Будапешт хотод мэргэжил дээшлүүлэд ирсэн билээ. Монгол, Чех улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 60 жилийн ой тохиож байгаа, Нийслэлийн Засаг 

дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Прага хотын дарга Павел Бемтэй уулзалт хийж хоѐр хотын хамтын ажиллагааг эхлүүлэх суурийг тавив. 

• Мөн оны эхний улиралд ОХУ-ын Эрхүү, Улаан-Үд хотод “Монголд үйлдвэрлэв” үзэсгэлэн яармагийг амжилттай зохион байгууллаа. Монголын талаас 85 аж ахуйн 

нэгж оролцож Эрхүү, Улаан-Үд хотуудад тус тус 3 хоногийн хугацаатай үзэсгэлэн гаргав. Үзэсгэлэнгийн яармаг нь Монголын улсын шилдэг аж ахуй нэгж, 

компаниудын бүтээгдэхүүнийг гадаад сурталчлах, шинэ зах зээлд өрсөлдөх чадварыг нь сайжруулах ихээхэн ач холбогдолтой үйл ажиллагаа боллоо. 

• Дэлхийн өвлийн хотуудын дарга нарын 14 дүгээр чуулганд амжилттай оролцож Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Г.Мөнхбаяр Дэлхийн 

өвлийн хотуудын холбооны Ажлын албаны даргаар сонгогдсон. Тус холбооны Ажлын хэсгийн уулзалтыг ирэх 7-р сард Улаанбаатар хотод хийхээр бэлтгэл ажлаа 

хийж байна. 

• Улаанбаатар, Тяньжин хотын хооронд эдийн засаг, худалдааны хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх хоѐр талын ажлын хэсгийн 3 дугаар хуралдааны үед НЗДТГ-ын 

байранд явагдах үйл ажиллагааг зохион байгуулж ажиллав. 

• Цагдаагийн ерөнхий газрын даргын 2010 оны “Оросын холбооны улс, Бүгд найрамдах Солонгос улсад томилолтоор явуулах тухай” 92, 93 дугаар тушаалаар 

Нийслэлийн цагдаагийн газрын дарга, цагдаагийн хурандаа С.Баатаржав, мөн газрын дэд бөгөөд Гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтсийн дарга, цагдаагийн хурандаа 

А.Эрдэнэбаяр, мөн хэлтсийн эрэлч нохойн албаны ахлах дасгалжуулагч багш, цагдаагийн хошууч Ц.Болдбаатар нар Буриадын дотоод явдлын яам, Сөүл хотын 

105

хамгаалалтын албаны Ка-Фен дахь нохойн сургалтын төвийн үйл ажиллагаатай танилцав. 

• Улаанбаатар гадаад түншүүдийн уулзалтыг хоѐр удаа амжилттай зохион байгууллаа. Энэ уулзалт Улаанбаатар хотод үйл ажиллагаа явуулж буй гадаадын элчин 

сайдын яамд, олон улсын болон тусламжийн байгууллагын төлөөлөгчдийг оролцуулан Улаанбаатар хотоос хэрэгжүүлж буй төслүүдийг танилцуулах, тэдний 

дэмжлэг авах, саналыг сонсох, үйл ажиллагаагаа уялдуулах талаар нэлээд үр дүнтэй арга хэмжээ болж өнгөрлөө. 

Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын байгууллагуудын техник технологийг шинэчилж, ажилтнуудын чадавхийг 

18 5.18 

70 НМХГ 

бэхжүүлж, хяналтын үр нөлөөг сайжруулна 

• Мэргэжлийн хяналтын байгууллагаас иргэдэд үзүүлэх үйлчилгээний жагсаалт, үйлчилгээг авахад шаардлагатай баримт бичиг, бүртгэлийн тоог багасгах зорилгоор 

МХЕГ-ын дэд даргаар ахлуулсан ажлын хэсэг байгуулагдан бизнесийн байгууллагуудтай хамтран ажиллаж 

хяналтын хуудас болон техникийн ерөнхий 

шаардлагын загварыг гарган орон нутагт хүргүүлж, санал авч, нэгтгээд байна. Хяналтын хуудсыг батлан гаргаж мөрдсөнөөр аж ахуй нэгжид хийх хяналтыг 

эрсдлийн үнэлгээний дагуу ангилан хийж, эрсдэл багатай аж ахуй нэгжид хийх хяналтын тоо, давтамжийг эрс цөөлөх боломж бүрдэх болно. 

• Хяналт шалгалтын байгууллагын үйлчилгээний чанарыг дээшлүүлэх, хяналтын ажлын зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгох, хяналт шалгалтын үйл 

ажиллагааг хялбаршуулах, сайжруулах, системтэй болгох зорилгоор дотооддоо сургагч багш бэлтгэн ажиллаж байна. 

• Нийт ажилтан, албан хаагчдынхаа ажиллах нөхцөл байдлыг хангах зорилгоор 4 ширхэг компьютер, Dell монитор 19 инч, принтер, прокетор, сандал, төмөр шүүгээ, 

ширээ зэрэг тоног төхөөрөмж болон тавилга, аж ахуйн эд хогшилийг нийт 8.742800 төгрөгөөр авч тохижуулсан. 

• Масс сонголтын дедектортой хийн хроматогрф GCMS-ийн аппаратаар тодорхойлох Масс сонголтын дедектортой хийн хроматогрф GCMS-ийн аппаратаар 

тодорхойлох DDT, DDE , DDD, HCH, cipermethrin , chlordane зэрэг хлорт органик пестицидүүд,Chlorpyriphos-methyl, chlorpyriphos,diazinon, ethion, terbuphos, 

chlortiopohs, ENP зэрэг фосфорт органик пестицидүүд нийт 23 пестицидийн жиших муруйг байгуулан тоон хэмжээнд тодорхойлдог болсон. 

• Ектрофорезийн аппаратан дээр Ундны усанд анион ба катионуудыг тодорхойлох капилляр электрофорезийн аргууд болох РН 5064-8206, РН 5064-8575 аргуудыг 

орчуулж байгууллагын стандарт болгон мөрдөж кальци, магни, аммиак, натрий, калий катионуудыг тодорхойлох шинжилгээг хийж гүйцэтгэж байна. 

• Медимпекс ХХК-тай хамтран “Varian” компаний сервис инженерийг 4 сард ирүүлж тус лабораторид 2001 онд суурилагдсан атом шингээлтийн спектрофотометр 

аппаратны графитийн системийг ажиллагаанд оруулж, программ хангамжыг нь шинэчлэн хүчин чадлыг нь сайжрууллаа. шинжээч- мэргэжилтнүүдэд 5 хоногийн 

сургалт зохион байгууллаа. Үүний үр дүнд хүнсний бүтээгдэхүүнд агуулагдах хүнд, хорт металлуудын үлдэгдэл тодорхойлох шинжилгээг 10 -9 зэрэг 

нарийвчлалтайгаар олон улсын түвшинд хийж гүйцэтгэж байна. 

• Микробиологийн лабораторид шинжилгээний орчин үеийн дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлэхэд өндөр мэдрэг VITEK, VIDAS зэрэг багажаар хангах, молекул 

биологийн лаборатори байгуулах 250000 $-долларын өртөгтэй төслийг боловсруулан НИХ, Улаанбаатар РОТАРИ клуб зэрэг газруудад хүргүүлсэн. Энэ төслийг 

англи хэл дээр орчуулан Дэлхийн зон болон төрийн бус, тусламжын олон улсын бусад газруудад хүргүүлэхээр бэлтгэж байна. 

Шинжээч-мэргэжилтнүүдийг мэргэшүүлсэн сургалтууд: 

• Varian компанид 2010.02.01-02-12-ны хооронд Медиимпекс ХХК-с зохион байгуулсан 14 хоногийн сургалтанд химич Б.Оюунжаргалыг хамруулж “Хроматографийн 

шинжилгээний ерөнхий ойлголт, Калибровка хэрхэн хийх, онол” зэрэг сэдвээр сургасан . Одоогоор багажны ерөнхий тохиргоо хийгдэж, цаашид зөгийн баланд 

сахароз, фруктоз, глюкоз, инверсийн чихэрлэг тодорхойлох шинжилгээг хийх туршилт явагдаж байна. 

• 2010 оны 04 сард “Мед Импекс” ХХК-тай хамтран “Varian” компаний мэргэжилтэн В.В.Михайлыг урьж ирүүлэн лабораторийн мэргэжилтнүүдийг ААС-ын багажин 

дээр ажиллуулж сургах 5 хоногийн сургалт зохион байгууллаа. Энэ сургалтаар лабораторийн 5 шинжээчид “Varian” фирмийн сургалтын албан ѐсны серификат 

олгогдсон. 

• Микробиологийн лабораторийн шинжээчийг БНСУ-ын “Хүнсний эрдэм шинжилгээний хүрээлэн”-нд “ Мал амьтны гаралтай бүтээгдэхүүний чанарын хяналт” сэдэвт 

10 хоногийн сургалтанд хамруулав. 

• Микробиологийн лабораторийн шинжээчийг Энэтхэг улсын “Усны эрдэм шинжилгээний хүрээлэн”-нд “ Усны микробиологийн шинжилгээ ” 2 сарын лабораторийн 

практик сургалтанд хамруулж байна. 

• Төв лабораторийн 1 химич БНХАУ-д “Эмийн чанар-хяналт” сэдэвт 21 хоногийн сургалтанд тус тус хамрагдлаа. 


106

1. ЗГХЭГ- Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар 

2. БОАЖЯ- Байгаль орчин , аялал жуулчлалын яам 

3. БСШУЯ- Боловсрол, соѐл, шинжлэх ухааны яам 

4. ЗТБТХБЯ- Зам тээвэр, барилга, хот байгуулалтын яам 

5. НХХЯ-Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн яам 

6. ХХААХҮЯ- Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам 

7. ХЗДХЯ- Хууль зүй, дотоод хэргийн яам 

8. ЭБЭХЯ- Эрдэс баялаг, эрчим хүчний яам 

9. ЭМЯ- Эрүүл мэндийн яам 

10. ЗГХА- Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг 

11. ГХБГЗЗГ- Газрын харилцаа, барилга, геодези, зураг зүйн газар 

12. УМХГ-Улсын мэргэжлийн хяналтын газар 

13. СХЗҮТ- Стандартчилал, хэмжил зүйн үндэсний төв 

14. ХХҮГ- Хөдөлмөр, халамж үйлчилгээний газар 

15. ЦЕГ- Цагдаагийн ерөнхий газар 

16. ШБӨХЗГ- Шударга бус өрсөлдөөнийг хянан зохицуулах газар 

17. АХБ- Азийн хөгжлийн банк 

18. ДЭМБ- Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага 

19. ХЭҮТ- Хүний эрхийн үндэсний төв 

20. ЗДТГ- Засаг даргын Тамгын газар 

21. ГХХАХ-Гадаад харилцаа, хамтын ажиллагааны хэлтэс 

22. НХХ-Нийгмийн хөгжлийн хэлтэс 

23. ҮХ- Үйлдвэрлэлийн хэлтэс 

24. СТСХ- Санхүү, төрийн сангийн хэлтэс 

25. ТЗУХ- Төрийн захиргааны удирдлагын хэлтэс 

26. ХШҮХ- Хяналт шинжилгээ үнэлгээний хэлтэс 

27. ХХБХ-Хотын хөгжлийн бодлогын хэлтэс 

28. ХЗХ-Хууль зүйн хэлтэс 

29. ХМА- Хэвлэл мэдээллийн алба 

30. ЦШ-Цэргийн штаб 

31. ЗАА- Захирагчийн ажлын алба 

32. ИБХ-Инженерийн байгууламжийн хэлтэс 

33. ОБХХМХ-Орчны бохирдол, хог хаягдлын менежментийн хэлтэс 

34. ҮТҮХ- Үйлдвэрлэл, тохижилт, үйлчилгээний хэлтэс 

35. ХХҮХ- Хөдөлмөр, халамж, үйлчилгээний хэлтэс 

36. ХНААХ-Хот нийтийн аж ахуйн хэлтэс 

37. НАГ- Нийслэлийн Архивын газар 

38. НАЗГ-Нийслэлийн Авто замын газар 

39. НАЖГ- Нийслэлийн Аялал жуулчлалын газар 

40. НАЧА- Нийслэлийн Агаарын чанарын алба 

41. НБХБТГ- Нийслэлийн Барилга хот байгуулалт, төлөвлөлтийн газар 

42. НБоГ-Нийслэлийн боловсролын газар 

43. НБүГ- Нийслэлийн Бүртгэлийн газар 

Хэрэгжүүлэгч байгууллагуудын нэрийн товчлолын тайлал 

107

44. НБТСГ-Нийслэлийн Биеийн тамир, спортын газар 

45. НБХГ- Нийслэлийн Байгаль хамгаалах газар 

46. НГА-Нийслэлийн газрын алба 

47. НМТГ-Нийслэлийн Мэдээлэл технологийн газар 

48. НМЭГ- Нийслэлийн Мал эмнэлгийн газар 

49. ННДГ- Нийслэлийн Нийгмийн даатгалын газар 

50. ННТГ- Нийслэлийн нийтийн тээврийн газар 

51. НӨХГ- Нийслэлийн Өмчийн харилцааны газар 

52. НОБГ- Нийслэлийн Онцгой байдлын газар 

53. НҮГ-Нийтлэг үйлчилгээний газар 

54. НМХГ-Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газар 

55. НСУГ- Нийслэлийн Соѐл урлагийн газар 

56. НТГ-Нийслэлийн татварын газар 

57. НХөГ- Нийслэлийн Хөдөлмөрийн газар 

58. НХҮГ- Нийслэлийн Халамжийн үйлчилгээний газар 

59. НХТөГ- Нийслэлийн Хүүхдийн төлөө газар 

60. НЦГ-Нийслэлийн цагдаагийн газар 

61. НСГ-Нийслэлийн статистикийн газар 

62. НЭМГ-Нийслэлийн Эрүүл мэндийн газар 

63. НХХААГ- Нийслэлийн Хөдөө аж ахуйн газар 

64. ЗЦГ-Замын цагдаагийн газар 

65. БГД- Баянгол дүүрэг 

66. БЗД- Баянзүрх дүүрэг 

67. НД- Налайх дүүрэг 

68. СХД- Сонгинохайрхан дүүрэг 

69. СБД- Сүхбаатар дүүрэг 

70. ХУД- Хан-Уул дүүрэг 

71. ЧД- Чингэлтэй дүүрэг 

72. БнД- Багануур дүүрэг 

73. БхД- Багахангай дүүрэг 

74. ХТГ-Хот тохижилтын газар 

75. ОСНААУГ-Орон сууц, нийтийн аж ахуйн удирдах газар 

76. УСУГ-Ус сувгийн удирдах газар 

77. ОССК- Орон сууц санхүүжилтийн корпораци 

78. ЭМШУИС- Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль 

79. ШЭНЭСТ- Шүд, эрүү нүүрний эмгэг судлалын төв 

80. ЭНЭШТ- Эх нялхасын эрдэм шинжилгээний төв 

81. ЯТТ- Яаралтай тусламжийн төв 

82. НЭ- Нэгдсэн эмнэлэг 

83. НЭМ- Нийслэлийн эрүүл мэнд 

84. ЭМН- Эрүүл мэндийн нэгдэл 

85. ЭМХ- Эрүүл мэндийн хүрээлэн 

86. ДЗОУБ- Дэлхийн зөн олон улсын байгууллага 

87. МАОЭНХ- Монголын ажил олгогч эздийн нэгдсэн холбоо 

88. МОХ- Монголын оюутны холбоо 

89. ХЭДС- Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сан 

90. МҮЭСТО- Монголын Үйлдвэрчний эвлэлийн соѐлын төв ордон 

91. АСТ- Авхаалжит сэргэлэнчүүдийн тэмцээн 

108

92. ЕТ- Ерөнхий төлөвлөгөө 

93. ХЕТ- Хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө 

94. ЕБС- Ерөнхий боловсролын сургууль 

95. ОУХБ- Олон улсын хүүхдийн байгууллага 

96. ҮТП- Үйлдвэрлэл, технологийн парк 

97. ПАЗ- Пуужинт артиллерын зэвсэглэл 

98. НӨАТ- Нэмэгдсэн өртөгийн албан татвар 

99. НЦСУ- Нийгмийн цогц суурь үйлчилгээ 

100. СӨБ- Сургуулийн өмнөх боловсрол 

101. ТУН-Төслийн удирдах нэгж 

102. ТЭЗҮ- Техник, эдийн засгийн үндэслэл 

103. ТББ- Төрийн бус байгууллага 

104. ХБИ- хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд 

105. ЦАДХЦ- Цэргийн агаарын довтолгооноос хамгаалах цэрэг 

109

Ð½Ð¸Ð¹ÑÐ»ÑÐ»Ð¸Ð¹Ð½ Ð·Ð°ÑÐ°Ð³ Ð´Ð°ÑÐ³Ð° Ð±Ó©Ð³Ó©Ó©Ð´ - ÐÐ°ÑÐ³Ð¸Ð¹Ð½ Ð³Ð°Ð·ÑÑÐ½ Ð¥ÑÑÑÐ³ ÑÑÑ Ð»ÑÑ ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

Ð½Ð¸Ð¹ÑÐ»ÑÐ»Ð¸Ð¹Ð½ Ð·Ð°ÑÐ°Ð³ Ð´Ð°ÑÐ³Ð° Ð±Ó©Ð³Ó©Ó©Ð´ - ÐÐ°ÑÐ³Ð¸Ð¹Ð½ Ð³Ð°Ð·ÑÑÐ½ Ð¥ÑÑÑÐ³ ÑÑÑÐ»ÑÑ ...