Teraz wiesz i inwestujesz OPCJE

Teraz wiesz i inwestujesz 

OPCJE 

WPROWADZENIE DO OPCJI 

OPCJA jest instrumentem finansowym, mającym postać kontraktu, w którym kupujący opcję nabywa „prawo do 

nabycia” (opcja kupna), bądź „prawo do sprzedaŜy” (opcja sprzedaŜy) określonego instrumentu bazowego po 

ściśle określonej cenie, w dniu wykonania (wygaśnięcia) opcji, po ustalonym odpowiednio wcześniej kursie 

wykonania opcji. Z kolei na wystawcę opcji (sprzedającego opcję) przechodzi obowiązek wywiązania się z 

kontraktu opcyjnego, czyli odpowiednio obowiązek do sprzedaŜy bądź do odkupienia instrumentu bazowego w 

dniu wykonania opcji - o ile nabywca opcji zechce z tego prawa skorzystać (o ile uzna wykonanie swojej opcji za 

opłacalne). 

Zatem opcja daje nabywcy opcji prawo (a nie obowiązek) do nabycia, bądź sprzedaŜy określonego 

instrumentu bazowego (aktywa rzeczowe, surowce, instrumenty finansowe etc.), w określonym momencie w 

przyszłości, po ściśle ustalonej cenie. Z kolei sprzedawca (wystawca) opcji jest zobowiązany do odpowiednio 

przeciwnego zachowania. W przypadku wystawienia opcji kupna zobowiązuje się do dostarczenia instrumentu 

bazowego w terminie wykonania opcji. Natomiast w przypadku wystawienia opcji sprzedaŜy, wystawca 

zobowiązuje się do odkupienia od nabywcy opcji danego instrumentu bazowego, na który opiewa opcja. 

W przypadku opcji notowanych na giełdzie regulowanie zobowiązań następuje wyłącznie w formie rozliczenia 

pienięŜnego, pomimo, Ŝe nabycie opcji oznacza prawo do kupna (opcja kupna) lub prawo do sprzedaŜy (opcja 

sprzedaŜy) instrumentu bazowego po ustalonej cenie – to w przypadku opcji na instrumenty finansowe fizyczna 

dostawa instrumentu nie jest wpisana w standard opcji. 

W przypadku rozliczania opcji w sposób finansowy, OPCJĘ KUPNA moŜemy zatem zdefiniować jako prawo 

przysługujące nabywcy wobec wystawcy do Ŝądania w ustalonym terminie zapłaty kwoty zaleŜnej od róŜnicy 

pomiędzy ceną (wartością) rynkową instrumentu bazowego, a przyjętą w dniu zawarcia kontraktu opcyjnego ceną 

(wartością) wykonania opcji. Z kolei, OPCJĘ SPRZEDAśY moŜemy zdefiniować jako prawo przysługujące 

nabywcy wobec wystawcy do Ŝądania w ustalonym terminie zapłaty kwoty zaleŜnej od róŜnicy pomiędzy ceną 

(wartością) wykonania a ceną (wartością) rynkową instrumentu bazowego. 

Ze względu na sposób wykonania opcji wyróŜniamy dwa podstawowe rodzaje opcji: 

• opcje europejskie, 

• opcje amerykańskie. 

Nabywca opcji europejskiej ma prawo wykonać ją (spienięŜyć) jedynie w dniu wygaśnięcia opcji. Zamkniecie opcji 

moŜe nastąpić wcześniej przez zajęcie pozycji przeciwstawnej (odpowiednio sprzedaŜ bądź kupno opcji na 

giełdzie), ale wykonanie moŜliwe jest jedynie w dniu wygaśnięcia opcji. Z kolei, nabywca opcji amerykańskiej ma 

prawo wykonać ją w dowolnym momencie czasu, przed dniem wygaśnięcia opcji. 

Opcje mogą być wykonywane przez: 

• fizyczną dostawę instrumentu bazowego, 

• rozliczenie pienięŜne. 

Podobnie jak w przypadku kontraktów terminowych, wykonanie opcji z dostawą polega na fizycznej dostawie 

(opcja kupna) dla nabywcy opcji przedmiotu opcji, bądź na sprzedaŜy instrumentu bazowego przez nabywcę opcji 

(opcja sprzedaŜy) na rzecz wystawcy opcji. 

Wykonanie opcji rozliczanej pienięŜnie - w dniu wygaśnięcia opcji jej nabywca i wystawca wyrównują 

wzajemnie (w formie pienięŜnej) róŜnicę pomiędzy wartością instrumentu bazowego wynikającą z kontraktu, a 

rynkową ceną tego instrumentu. Kwota wynikająca z rozliczenia stanowi dla jednej strony zysk, a dla drugiej – 

stratę. 

Na GPW notowane są wyłącznie opcje typu europejskiego, rozliczane pienięŜnie. 

CZYNNIKI RYZYKA 

Z inwestowaniem w opcje związane są wszystkie czynniki ryzyka charakterystyczne dla instrumentu bazowego, 

na który dany kontrakt opcyjny opiewa. Ponadto nie istnieje jedna uniwersalna metoda słuŜąca wyznaczeniu 

wartości opcji przed terminem wygaśnięcia, dlatego Klient powinien być świadomy, Ŝe cena rynkowa opcji jest 

Strona 1


wypadkową oczekiwań rynku co do przyszłego zachowania się instrumentu bazowego i nie posiada twardego 

punktu odniesienia. 

Maksymalna strata Klienta zajmującego pozycję długą na opcjach (nabycie opcji kupna bądź sprzedaŜy) jest 

równa wartości zainwestowanego kapitału. Maksymalna strata Klienta zajmującego pozycję krótką na opcjach 

(sprzedaŜ opcji kupna bądź sprzedaŜy) moŜe przekroczyć wartość pierwotnie wpłaconego depozytu. 

Ryzyko rynkowe, wynikające z uzaleŜnienia od instrumentu bazowego, jest potęgowane przez efekt dźwigni 

finansowej, wynikający z faktu, Ŝe wartość początkowej inwestycji – którą w przypadku nabycia opcji jest kurs 

opcji przemnoŜony przez mnoŜnik, natomiast w przypadku wystawienia opcji depozyt zabezpieczający – jest 

niska w porównaniu z wartością instrumentu bazowego. Dlatego teŜ relatywnie małe wahania kursów instrumentu 

bazowego mają proporcjonalnie większy wpływ na wartość pozycji w opcjach. 

Ryzyko upływu czasu – cena opcji jest uzaleŜniona od czasu, jaki pozostał do wygaśnięcia opcji. ZbliŜanie się 

terminu wygaśnięcia opcji moŜe powodować spadek wartości opcji nawet przy niezmienionym poziomie ceny 

instrumentu bazowego. Upływ czasu działa więc na niekorzyść nabywców opcji kupna i nabywców opcji 

sprzedaŜy. 

Ryzyko zmian zmienności instrumentu bazowego – zmiany w zmienności instrumentu bazowego wpływają na 

wartość opcji. Im większa jest zmienność instrumentu bazowego, tym wartość opcji jest wyŜsza, im mniejsza 

zmienność, tym wartość opcji jest mniejsza. 

Ryzyko płynności – płynność opcji wystawionych zwłaszcza na akcje jest bardzo niska. 

Opcje odznaczają się bardzo znaczącą zmiennością notowań. 

STANDARDY OPCJI - schemat opisu, kilka wstępnych informacji. 

Nazwa skrócona opcji OXYZkrccc 

Gdzie: 

O - rodzaj instrumentu 

XYZ - kod określający nazwę instrumentu bazowego (określony uchwałą zarządu giełdy) 

k - kod określający typ i miesiąc wygaśnięcia opcji (określony uchwałą zarządu giełdy) 

r - ostatnia cyfra roku wygaśnięcia 

ccc - oznaczenie kursu wykonania 

Kod opcji 

Typ opcji 

Klasa opcji 

Seria opcji 

Styl wykonania opcji 

Instrument bazowy 

MnoŜnik 

Wartość opcji 

Wartość transakcji 

Jednostka notowania 

Miesiące wygaśnięcia 

Dzień wygaśnięcia 

Ostatni dzień obrotu 

Kurs wykonania 

Nadawany przez podmiot rozliczający zgodnie ze standardem ISIN 

Opcje kupna i opcje sprzedaŜy 

Obejmuje wszystkie opcje na ten sam instrument bazowy, określone tym samym 

standardem 

Wszystkie opcje tej samej klasy i tego samego typu o tym samym dniu wygaśnięcia i tym 

samym kursie wykonania 

Europejski - opcje mogą być wykonane tylko w dniu wygaśnięcia 

Indeks WIG20 

10 zł za punkt indeksowy 

Kurs przemnoŜony przez mnoŜnik 

Wartość opcji przemnoŜona przez wolumen transakcji 

Punkty indeksowe 

Cztery najbliŜsze miesiące z cyklu: marzec, czerwiec, wrzesień, grudzień 

Trzeci piątek miesiąca wygaśnięcia danej serii. JeŜeli w tym dniu, zgodnie z kalendarzem 

giełdy, nie odbywa się sesja, to dniem wygaśnięcia jest ostatni dzień sesyjny przypadający 

przed trzecim piątkiem miesiąca wygaśnięcia. 

Dzień wygaśnięcia 

Wartość równa wartości instrumentu bazowego, w stosunku do której określana będzie, z 

uwzględnieniem mnoŜnika, wysokość kwoty rozliczenia. 

RóŜnice pomiędzy kursami wykonania poszczególnych serii opcji mogą wynosić: 

- 25 pkt dla kursów wykonania wynoszących od 25 pkt do 475 pkt, 

- 50 pkt dla kursów wykonania wynoszących od 500 pkt do 950 pkt, 

- 100 pkt dla kursów wykonania wynoszących co najmniej 1000 pkt, 

W pierwszym dniu notowania, dla kaŜdego terminu wygaśnięcia, wprowadza się do obrotu 

następujące serie opcji: 

a) jedną serię z kursem wykonania najbardziej zbliŜonym do wartości zamknięcia 

instrumentu bazowego z poprzedniej sesji. 

Strona 2


W przypadku, gdy wartość zamknięcia instrumentu bazowego z poprzedniej sesji stanowi 

średnią arytmetyczną dwóch najbliŜszych kursów wykonania, za kurs wykonania tej serii 

przyjmuje się wyŜszy z kursów. 

b) cztery serie z kursem wykonania wyŜszym od kursu wykonania określonego w lit. 

a), 

c) cztery serie z kursem wykonania niŜszym od kursu wykonania określonego w lit. 

a), 

W przypadku, gdy w dowolnym dniu sesyjnym do dnia poprzedzającego dzień 

wygaśnięcia notowanych serii opcji, wartość zamknięcia instrumentu bazowego: 

a) będzie równa lub wzrośnie powyŜej najniŜszego z czterech najwyŜszych kursów 

wykonania określonych dla tych serii, wówczas w następnym dniu sesyjnym do 

obrotu wprowadza się nowe serie, tak aby w obrocie znalazły się, dla kaŜdego 

terminu wygaśnięcia, cztery serie z kursem wykonania wyŜszym od ostatniej 

wartości zamknięcia instrumentu bazowego, 

b) będzie równa lub spadnie poniŜej najwyŜszego z czterech najniŜszych kursów 

wykonania określonych dla tych serii, wówczas w następnym dniu sesyjnym, do 

obrotu wprowadza się nowe serie, tak aby w obrocie znalazły się, dla kaŜdego 

terminu wygaśnięcia, cztery serie z kursem wykonania niŜszym od ostatniej 

wartości zamknięcia instrumentu bazowego. 

Cena wykonania 

Pierwszy dzień obrotu 

Kurs rozliczeniowy 

Cena rozliczeniowa 

Kwota rozliczenia 

Prawo przysługujące 

właścicielom opcji 

Zasady wykonania opcji 

Zarząd giełdy moŜe postanowić o wprowadzeniu dodatkowych serii opcji. Informacja o 

wprowadzeniu dodatkowych serii opcji podawana jest do wiadomości publicznej 

najpóźniej w dniu sesyjnym poprzedzającym dzień wprowadzenia. 

Kurs wykonania przemnoŜony przez mnoŜnik 

W przypadku pierwszych serii opcji w danej klasie - określany jest przez giełdę. 

Dla kolejnych serii opcji, których dzień wygaśnięcia jest toŜsamy z dniem wygaśnięcia serii 

pozostających w obrocie - pierwszy dzień sesyjny po dniu, w którym wartość zamknięcia 

instrumentu bazowego: 

a) będzie równa lub wzrośnie powyŜej najniŜszego z czterech najwyŜszych kursów 

wykonania, 

b) będzie równa lub spadnie poniŜej najwyŜszego z czterech najniŜszych kursów 

wykonania. 

W przypadku dodatkowych serii opcji określany jest przez zarząd giełdy 

Kurs rozliczeniowy jest określony w dniu wygaśnięcia opcji jako średnia arytmetyczna 

wyliczona ze wszystkich wartości indeksu WIG20 w czasie ostatniej godziny notowań 

ciągłych oraz wartości tego indeksu ustalonej na zamknięcie sesji giełdowej, po 

odrzuceniu 5 najwyŜszych i 5 najniŜszych z tych wartości. 

Kurs rozliczeniowy przemnoŜony przez mnoŜnik 

Dla opcji kupna kwota rozliczenia wyznaczana jest według wzoru: 

c(T) = max{[S(T)-m];0} 

Dla opcji sprzedaŜy kwota rozliczenia wyznaczana jest według wzoru: 

c(T) = max{[m - S(T)];0} 

gdzie: 

c(T) - kwota rozliczenia określana w dniu wykonania 

S(T) - cena rozliczenia określana w dniu wykonania 

m - cena wykonania 

T - dzień wykonania 

Właścicielom opcji przysługuje prawo wykonania opcji oraz otrzymania od wystawcy opcji 

zapłaty kwoty rozliczenia 

Wykonanie następuje automatycznie w dniu wygaśnięcia jeŜeli: 

Dzień rozliczenia 

- dla opcji kupna - kurs rozliczeniowy jest większy od kursu wykonania danej serii opcji, 

- dla opcji sprzedaŜy - kurs rozliczeniowy jest mniejszy od kursu wykonania danej serii 

opcji. 

Właściciel opcji ma prawo do rezygnacji z wykonania opcji. 

Dzień roboczy po dniu ustalenia kursu rozliczeniowego 

Sposób rozliczenia 

PienięŜnie w polskich złotych. 

Tab. Standard opcji na indeks WIG20 

Źródło: www.gpw.com.pl 

Strona 3


Miesiąc 

Kod opcji 

kupna 

Kod opcji 

sprzedaŜy 

Styczeń A M 

Luty B N 

Marzec C O 

Kwiecień D P 

Maj E Q 

Czerwiec F R 

Lipiec G S 

Sierpień H T 

Wrzesień I U 

Październik J V 

Listopad K W 

Grudzień L X 

Tab. Miesiące wygasania opcji i ich oznaczenia. 

Źródło: www.gpw.com.pl 

WARUNKI OBROTU OPCJAMI NA GIEŁDZIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH S.A. 

Harmonogram sesji giełdowej jest określony zgodnie z tabelami poniŜej. Warto zapamiętać, Ŝe od początku roku 

2011 zmieniają się godziny obrotu wzystkimi instrumentami finansowymi na giełdzie – sesja giełdowa ulegnie 

wydłuŜeniu, więc handel opcjami będzie równieŜ moŜliwy przez kolejną, dodatkową godzinę sesji. 

08:00 - 08:30 FAZA PRZED OTWARCIEM (PRZYJMOWANIE ZLECEŃ NA OTWARCIE SESJI) 

08:30 OTWARCIE (OKREŚLENIE KURSU NA OTWARCIU, FIXING) 

08:30 - 16:10 FAZA NOTOWAŃ CIĄGŁYCH 

16:10 - 16:20 FAZA PRZED ZAMKNIĘCIEM (PRZYJMOWANIE ZLECEŃ NA ZAMKNIĘCIE) 

16:20 ZAMKNIĘCIE (OKREŚLENIE KURSU NA ZAMKNIĘCIU) 

16:20 - 16:30 DOGRYWKA 

16:30 - 16:35 FAZA PRZED OTWARCIEM (PRZYJMOWANIE ZLECEŃ NA OTWARCIE KOLEJNEJ SESJI) 

Tab. Harmonogram notowania instrumentów pochodnych (obowiązujący do 31.12.2010r.) 

08:00 - 08:30 FAZA PRZED OTWARCIEM (PRZYJMOWANIE ZLECEŃ NA OTWARCIE SESJI) 

08:30 OTWARCIE (OKREŚLENIE KURSU NA OTWARCIU, FIXING) 

08:30 - 17:20 FAZA NOTOWAŃ CIĄGŁYCH 

17:20 - 17:30 FAZA PRZED ZAMKNIĘCIEM (PRZYJMOWANIE ZLECEŃ NA ZAMKNIĘCIE) 

17:30 ZAMKNIĘCIE (OKREŚLENIE KURSU NA ZAMKNIĘCIU) 

17:30 - 17:35 DOGRYWKA 

Tab. Harmonogram notowania instrumentów pochodnych (obowiązujący od 01.01.2011r.). 

Dla opcji, podobnie jak dla pozostalych instrumentów nowowanych na giełdzie, obowiązują odpowiednie kroki 

notowań. W określonym przedziale cenowym, dla danego instrumentu finansowego, obowiązują określone „ticki” 

albo „skoki” cenowe – czyli dopuszczalne zaokrąglenia oznaczenia ceny w zleceniu. Systemy informatyczne 

giełdy i domów maklerskich nie pozwolą na przyjęcie zlecenia z innym limitem cenowym niŜ przyjęte w tabelach 

przedstawionych poniŜej. 

Strona 4


KURS INSTRUMENTU 

(punkt indeksowy) 

OPCJE INDEKSOWE 

KROK NOTOWAŃ ( 

w punktach indeksowych) 

0,01 – 50 0,01 

PowyŜej 50 0,05 

OPCJE NA AKCJE 

KURS INSTRUMENTU (w PLN) 

KROKI NOTOWAŃ (w PLN) 

0,01 - 50 0,01 

PowyŜej 50 0,05 

MARZEC 

CZERWIEC 

WRZESIEŃ 

GRUDZIEŃ 

MARZEC 

CZERWIEC 

WRZESIEŃ 

GRUDZIEŃ 

MARZEC 

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI 

Tab. Miesiące notowań poszczególnych serii opcji indeksowych (jedna seria opcji znajduje się w obrocie przez 12 

miesięcy): 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.gpw.com.pl 

RODZAJE POZYCJI NA OPCJACH 

WyróŜniamy dwa podstawowe rodzaje opcji: opcje kupna (call) i opcje sprzedaŜy (put). W kaŜdym z rodzajów 

tych opcji inwestor moŜe zająć dwa rodzaje pozycji: 

• długą pozycję w opcji kupna (zakup opcji kupna – long call), 

• krótką pozycję w opcji kupna (sprzedaŜ/ wystawienie opcji kupna – short call), 

• długą pozycję w opcji sprzedaŜy (zakup opcji sprzedaŜy – long put), 

• krótką pozycję w opcji sprzedaŜy (sprzedaŜ/ wystawienie opcji sprzedaŜy – short put). 

OPCJA KUPNA (CALL) 

Kupno opcji = Pozycja długa 

(LONG CALL) 

SprzedaŜ opcji = Pozycja krótka 

(SHORT CALL) 

OPCJA SPRZEDAśY (PUT) 

Kupno opcji = Pozycja długa 

(LONG PUT) 

SprzedaŜ opcji = Pozycja krótka 

(SHORT PUT) 

Strona 5


DŁUGA POZYCJA W OPCJI KUPNA (LONG CALL) 

Nabywca opcji kupna, dla opcji z dostawą, zyskuje prawo (nie obowiązek) do nabycia określonych aktywów w 

określonym czasie w przyszłości (w dniu wykonania opcji), po ustalonej w momencie zawarcia umowy cenie. 

Nabywca opcji kupna w przypadku opcji rozliczanych pienięŜnie nabywa prawo do otrzymania róŜnicy 

pomiędzy ceną instrumentu bazowego w dniu wykonania, a ceną wykonania opcji. Długą pozycję w opcji kupna 

otwiera inwestor, który przewiduje wzrost wartości instrumentu bazowego. 

Nabywca opcji w momencie jej zakupienia wnosi na rzecz wystawcy opcji tzw. premię opcyjną, która stanowi 

iloczyn ceny nabycia opcji i odpowiedniego mnoŜnika. Kwota wniesionej przez nabywcę premii stanowi 

jednocześnie jego maksymalną stratę, jaką moŜe osiągnąć na długiej pozycji w opcji kupna (+koszt prowizji 

maklerskich z tytułu otwarcia i zamknięcia opcji). 

W terminie wygaśnięcia zysk, bądź stratę inwestora liczymy na podstawie wzoru: 

Przychód = max (cena instrumentu bazowego – cena wykonania opcji; 0) 

Zysk/ strata = przychód – zapłacona premia 

Prześledźmy na przykładzie kształtowanie się poziomu dochodowości otwartej długiej pozycji w opcji kupna. 

Np. Inwestor nabył na giełdzie wrześniową opcję kupna na indeks WIG20 z kursem wykonania 2300 pkt. 

OW20I0230 za cenę 50 pkt. Przekazał więc wystawcy opcji kwotę 50 pkt x10 zł = 500zł. Zakładając, Ŝe inwestor, 

który nabył opcję, będzie ją utrzymywał na swoim rachunku do terminu wygaśnięcia (w tym przypadku będzie to 

trzeci piątek września 2010 r.), to w zaleŜności od kształtowania się wartości indeksu w dniu wygaśnięcia 

osiągnie on odpowiedni zysk, bądź stratę. 

Kurs 

rozliczeniowy 

w dniu 

wygaśnięcia (w 

pkt.) 

Przychód z 

tytułu 

zamknięcia 

pozycji LONG 

CALL (w PLN) 

Zysk/ strata z 

tytułu 

zamknięcia 

pozycji LONG 

CALL (w PLN) 

2280 0 -500 

2290 0 -500 

2300 0 -500 

2310 100 -400 

2320 200 -300 

2330 300 -200 

2340 400 -100 

2350 500 0 

2360 600 100 

2370 700 200 

2380 800 300 

2390 900 400 

2400 1000 500 

2410 1100 600 

2420 1200 700 

Tab. Rozkład rentowności długiej pozycji w opcji kupna. 

Źródło: Opracowanie własne. 

Strona 6


Zysk z opcji (w PLN) 

0 

-500 

2300 

2350 

Cena instrumentu 

bazowego w dniu 

wygaśnięcia (poziom 

indeksu w pkt.) 

Schemat. Rozkład rentowności długiej pozycji w opcji kupna. 


Na przykładzie wyraźnie widać, Ŝe zyski inwestora otwierającego długą pozycję w opcji kupna są teoretycznie 

nieograniczone (o ile wartość instrumentu bazowego będzie rosła). Z kolei, jego strata (w przypadku spadku 

wartości instrumentu bazowego) jest ograniczona do wysokości kwoty wniesionej premii. 

KRÓTKA POZYCJA W OPCJI KUPNA (SHORT CALL) 

Wystawca (sprzedający) opcji kupna, dla opcji z dostawą ma obowiązek sprzedaŜy określonych aktywów, w 

ustalonym czasie po określonej cenie. 

Wystawca opcji kupna w przypadku opcji rozliczanych pienięŜnie ma obowiązek do wypłacenia róŜnicy 

pomiędzy wartością instrumentu bazowego a ceną wykonania opcji. Krótką pozycję w opcji kupna otwiera 

inwestor, który przewiduje spadek wartości instrumentu bazowego. 

Rozkład zysków i strat w przypadku sprzedaŜy opcji kupna jest przeciwieństwem rentowności długiej pozycji w 

opcji kupna. W takiej sytuacji rentowność liczmy ze wzoru: 

Przychód = ( - ) max (cena instrumentu bazowego – cena wykonania opcji; 0) 

Albo: 

Przychód = min (cena wykonania opcji – cena instrumentu bazowego; 0) 

Zysk/ strata = przychód + otrzymana premia 

Np. Inwestor wystawił do sprzedaŜy na giełdzie wrześniową opcję kupna z kursem wykonania 2300 pkt. 

OW20I0230 za cenę 50 pkt. Po tej cenie inny inwestor nabył opcję i przekazał dla wystawcy opcji kwotę 50 pkt x 

10 zł = 500zł. W celu zabezpieczenia interesu nabywcy opcji, wystawca zablokował na swoim rachunku 

odpowiednią kwotę w depozycie zabezpieczającym. W terminie wygaśnięcia, w zaleŜności od kształtowania się 

wyceny indeksu WIG20, zysk bądź strata wystawcy opcji będzie kształtowała się następująco: 

Strona 7


Kurs 

rozliczeniowy 

w dniu 


pkt.) 

Przychód z 

tytułu 

zamknięcia 

pozycji SHORT 

CALL (w PLN) 


tytułu 

zamknięcia 

pozycji 

SHOIRT CALL 

(w PLN) 

2280 0 500 

2290 0 500 

2300 0 500 

2310 -100 400 

2320 -200 300 

2330 -300 200 

2340 -400 100 

2350 -500 0 

2360 -600 -100 

2370 -700 -200 

2380 -800 -300 

2390 -900 -400 

2400 -1000 -500 

2410 -1100 -600 

2420 -1200 -700 

Tab. Rozkład rentowności krótkiej pozycji w opcji kupna. 



500 

0 

2300 

2350 

000 





Schemat. Rozkład rentowności krótkiej pozycji w opcji kupna. 


Zyski inwestora wystawiającego krótką pozycję w opcji kupna są przeciwieństwem zobowiązań inwestora 

nabywającego tą opcję. Maksymalny zysk jaki wystawca moŜe uzyskać (w przypadku spadku wartości indeksu) 

to wysokość premii. Z kolei, maksymalna strata, jaką inwestor moŜe ponieść (w przypadku wzrostu wartości 

indeksu) jest teoretycznie nieograniczona. 

DŁUGA POZYCJA W OPCJI SPRZEDAśY (LONG PUT) 

Nabywca opcji sprzedaŜy, w przypadku opcji z dostawą, nabywa prawo (nie obowiązek) do sprzedania 

określonych aktywów w określonym czasie, po określonej cenie. Długą pozycję w opcji sprzedaŜy nabywa 

inwestor, który przewiduje spadek ceny instrumentu bazowego. 

Strona 8


Rentowność długiej pozycji w opcji sprzedaŜy liczymy ze wzoru: 

Przychód = max (cena wykonania opcji - cena instrumentu bazowego; 0) 

Zysk/ strata = przychód – zapłacona premia 

Np. Inwestor nabył na Giełdzie wrześniową opcję sprzedaŜy z kursem wykonania 2300 pkt. OW20U0230 za cenę 

50 pkt. Przekazał więc wystawcy opcji kwotę 50 pkt x10 zł = 500zł. Zakładając, Ŝe inwestor, który nabył opcję, 

będzie ją utrzymywał na swoim rachunku do terminu wygaśnięcia (w tym przypadku będzie to trzeci piątek 

września 2010 r.), to w zaleŜności od kształtowania się wartości indeksu w dniu wygaśnięcia osiągnie on 

odpowiedni zysk, bądź stratę. 

W terminie wygaśnięcia zysk, bądź stratę inwestora liczymy na podstawie wzoru: 

Kurs 

rozliczeniowy 

w dniu 


pkt.) 

Przychód z 

tytułu 

zamknięcia 

pozycji LONG 

PUT (w PLN) 


tytułu 

zamknięcia 

pozycji LONG 

PUT (w PLN) 

2180 1200 700 

2190 1100 600 

2200 1000 500 

2210 900 400 

2220 800 300 

2230 700 200 

2240 600 100 

2250 500 0 

2260 400 -100 

2270 300 -200 

2280 200 -300 

2290 100 -400 

2300 0 -500 

2310 0 -500 

2320 0 -500 

Tab. Rozkład rentowności długiej pozycji w opcji sprzedaŜy. 



0 

2250 

2300 





-500 

Schemat. Rozkład rentowności długiej pozycji w opcji sprzedaŜy. 


Strona 9


Podsumowując, zyski inwestora otwierającego długą pozycję w opcji sprzedaŜy są teoretycznie nieograniczone (o 

ile wartość instrumentu bazowego będzie malała). Z kolei, jego strata (w przypadku wzrostu wartości instrumentu 

bazowego) jest ograniczona do wysokości kwoty wniesionej premii (+ koszt prowizji maklerskich). 

KRÓTKA POZYCJA W OPCJI SPRZEDAśY (SHORT PUT) - Wystawca (sprzedający) opcji sprzedaŜy ma 

obowiązek do kupna określonych aktywów, w określonym czasie i po ustalonej cenie. 

Rentowność krótkiej pozycji w opcji sprzedaŜy jest funkcją przeciwną do rentowności długiej pozycji w opcji 

sprzedaŜy i opisuje się ją wzorem: 

Przychód = ( - ) max (cena wykonania opcji - cena instrumentu bazowego; 0) 

Albo: 

Przychód = min (cena wykonania opcji – cena instrumentu bazowego; 0) 

Zysk/ strata = przychód + otrzymana premia 

Np. Inwestor wystawił do sprzedaŜy na giełdzie wrześniową opcję sprzedaŜy z kursem wykonania 2300pkt. 

OW20U0230 za cenę 50 pkt. Po tej cenie inny inwestor nabył opcję i przekazał dla wystawcy opcji kwotę 50 pkt x 

10 zł = 500zł. W celu zabezpieczenia interesu nabywcy opcji, wystawca zablokował na swoim rachunku 

odpowiednią kwotę w depozycie zabezpieczającym. W terminie wygaśnięcia, w zaleŜności od kształtowania się 

wyceny indeksu WIG20, zysk bądź strata wystawcy opcji będzie kształtowała się następująco: 

Kurs 

rozliczeniowy 

w dniu 


pkt.) 

Przychód z 

tytułu 

zamknięcia 

pozycji SHORT 

PUT (w PLN) 


tytułu 

zamknięcia 

pozycji SHORT 

PUT (w PLN) 

2180 -1200 -700 

2190 -1100 -600 

2200 -1000 -500 

2210 -900 -400 

2220 -800 -300 

2230 -700 -200 

2240 -600 -100 

2250 -500 0 

2260 -400 100 

2270 -300 200 

2280 -200 300 

2290 -100 400 

2300 0 500 

2310 0 500 

2320 0 500 

Tab. Rozkład rentowności krótkiej pozycji w opcji sprzedaŜy. 


Strona 10



500 

0 

2250 

000 

2300 





Schemat. Rozkład rentowności krótkiej pozycji w opcji sprzedaŜy. 


Zyski inwestora wystawiającego krótką pozycję w opcji są (w przypadku wzrostu wartości indeksu) ograniczone 

do wysokości premii. Z kolei, maksymalna strata, jaką inwestor moŜe ponieść (w przypadku spadku wartości 

indeksu) jest teoretycznie nieograniczona. 

KUPNO OPCJI KUPNA 

(LONG CALL) 

KUPNO OPCJI SPRZEDAśY 

(LONG PUT) 

SPRZEDAś 

OPCJI KUPNA 

(SHORT CALL) 

SPRZEDAś 

OPCJI SPRZEDAśY 

(SHORT PUT) 

Schemat. Rentowność poszczególnych pozycji na opcjach. 


Strona 11


Opcja kupna (call) 

Opcja sprzedaŜy (put) 

DŁUGA POZYCJA KRÓTKA POZYCJA DŁUGA POZYCJA KRÓTKA POZYCJA 

Nabycie opcji 

Wystawienie (zbycie) 

opcji 

Nabycie opcji 

Wystawienie (zbycie) 

opcji 

Gra na zwyŜkę 

instrumentu bazowego 

Gra na zniŜkę 


Gra na zniŜkę 


Gra na zwyŜkę 


Inwestor płaci premię Inwestor wnosi depozyt Inwestor płaci premię Inwestor wnosi depozyt 

Inwestor otrzymuje 

premię 

Inwestor otrzymuje 

premię 

Uprawnia do kupna 

instr. bazowego po 

cenie wykonania 

Zobowiązuje do 

sprzedaŜy instr. 

bazowego po cenie 

wykonania 

Uprawnia do sprzedaŜy 

instr. bazowego po 

cenie wykonania 

Zobowiązuje do kupna 

instr. bazowego po cenie 

wykonania 

Zyski nieograniczone 

Strata ograniczona do 

wysokości przekazanej 

premii 

Zysk ograniczony do 

wysokości otrzymanej 

premii 

Strata nieograniczona 

Tab. Podsumowanie pozycji na opcjach. 


Zyski nieograniczone 

Strata ograniczona do 

wysokości przekazanej 

premii 

Zysk ograniczony do 

wysokości otrzymanej 

premii 

Strata nieograniczona 

POJĘCIE PREMII I DEPOZYTU 

Nabywca opcji wnosi na rzecz wystawcy opcji premię opcyjną, stanowiącą koszt nabycia opcji. Premia, w 

przypadku nabycia opcji, jest bezzwrotna. Wysokość premii opcyjnej oblicza się zgodnie ze wzorem: 

Wartość premii opcyjnej = kurs opcji x mnoŜnik 

Dla wystawcy opcji wysokość otrzymanej premii opcyjnej jest jednocześnie maksymalnym zyskiem, jaki moŜe on 

osiągnąć z tytułu wystawienia opcji. 

Z drugiej strony, dla zabezpieczenia interesów obu stron transakcji opcyjnej wystawca opcji blokuje na swoim 

rachunku inwestycyjnym odpowiednią kwotę depozytu zabezpieczającego. Nabywca opcji nie ma obowiązku 

wnoszenia depozytu zabezpieczającego, poniewaŜ to wystawca opcji zobowiązuje się do dostarczenia kwoty 

rozliczenia opcji w terminie jej wygaśnięcia. 

Opcje określane są terminami: in-the-money, at-the-money i out-of-the-money. 

Opcja in-the-money (ITM, w pieniądzu) – to taka opcja, która w sytuacji wykonania w danym momencie, 

prowadziłaby do dodatniego przepływu pienięŜnego dla posiadacza opcji. 

Opcja at-the-money (ATM, przy pieniądzu) – wykonana w danym momencie, nie prowadziłaby do Ŝadnego 

przepływu pieniędzy (kurs wykonania jest równy bądź zbliŜony do ceny instrumentu bazowego). 

Opcja out-of-the-money (OTM, poza pieniądzem) – to opcja, której się nie wykonuje (nabywca opcji traci 

premię opcyjną, lub wystawca opcji ponosi stratę). 

Strona 12


STRATEGIE OPCYJNE - WPROWADZENIE 

Jedną z zalet opcji jest moŜliwość tworzenia szerokiego wachlarza strategii inwestycyjnych o róŜnych funkcjach 

dochodu końcowego. Aby stworzyć odpowiednią strategię nabywamy bądź sprzedajemy wybrane opcje, o 

określonych kursach wykonania, w odpowiedniej relacji rentowności opcji uŜytych w strategii (relacje ITM / ATM / 

OTM). 

Spread byka z wykorzystaniem opcji kupna – polega na nabyciu opcji kupna o określonej cenie wykonania 

(danej serii) i jednoczesnej sprzedaŜy opcji kupna o wyŜszej cenie wykonania (tej samej serii). 


P K 

000 

0 

KW D 

000 

KW K 

000 

Wycena instrumentu 


wygaśnięcia. 

P D 

000 

Schemat. Spread byka z wykorzystaniem opcji kupna. 

Źródło: opracowanie własne. 

Spread byka z wykorzystaniem opcji sprzedaŜy – polega na nabyciu opcji sprzedaŜy o określonej cenie 

wykonania (danej serii) i jednoczesnej sprzedaŜy opcji sprzedaŜy o wyŜszej cenie wykonania (tej samej serii). 


P K 

000 

0 

P D 

000 

KW D 

000 

KW K 

000 




Schemat. Spread byka z wykorzystaniem opcji sprzedaŜy. 


Strona 13


Spread niedźwiedzia z wykorzystaniem opcji kupna – polega na nabyciu opcji kupna o wyŜszym kursie 

wykonania i sprzedaŜy opcji kupna o niŜszej cenie wykonania. 


P K 

000 

0 

KW K 

000 

KW D 

000 




P D 

000 

Schemat. Spread niedźwiedzia z wykorzystaniem opcji kupna 


Spread niedźwiedzia z wykorzystaniem opcji sprzedaŜy – polega na nabyciu opcji sprzedaŜy o wyŜszym 

kursie wykonania i sprzedaŜy opcji sprzedaŜy o niŜszym kursie wykonania. 


P D 

000 

0 

P K 

000 

KW K 

000 

KW D 

000 




Schemat. Spread niedźwiedzia z wykorzystaniem opcji sprzedaŜy 


Strona 14


Spread motyla z wykorzystaniem opcji kupna – polega na nabyciu opcji kupna o niskiej cenie wykonania, 

nabyciu opcji kupna o wysokiej cenie wykonania i sprzedaŜy dwóch opcji kupna o cenie będącej średnią z kursów 

wykonania opcji zakupionych. 


P K 

000 

0 

P D2 

0000 

KW D1 

0000 

KW K 

000 

KW D2 

0000 




P D1 

0000 

Schemat. Spread motyla z wykorzystaniem opcji kupna. 


Spread motyla z wykorzystaniem opcji sprzedaŜy – polega na nabyciu dwóch opcji sprzedaŜy o róŜnych 

kursach wykonania, oraz na sprzedaŜy opcji sprzedaŜy z kursem wykonania równym średniej kursów wykonania 

zakupionych opcji sprzedaŜy. 


P K 

000 

0 

KW D1 

0000 

KW K 

000 

KW D2 

0000 




P D2 

0000 

P D1 

0000 

Schemat. Spread motyla z wykorzystaniem opcji sprzedaŜy. 


Strona 15


Strategia zakupu stelaŜa – polega na nabyciu opcji kupna i opcji sprzedaŜy o tym samym kursie wykonania i tej 

samej dacie wygaśnięcia. Strategia przynosi zysk, gdy kurs instrumentu bazowego będzie znacząco odbiegał od 

kursu wykonania opcji. W sytuacji, gdy kurs instrumentu bazowego będzie zbliŜony do ceny wykonania opcji – 

strategia przynosi stratę. 


0 

P D2 

P D1 

0000 

0000 

KW 

000 




Schemat. Strategia zakupu stelaŜa. 


Strategia sprzedaŜy stelaŜa - polega na wystawieniu opcji kupna i opcji sprzedaŜy o tym samym kursie 

wykonania i jednakowej dacie wygaśnięcia. JeŜeli w dniu wygaśnięcia cena instrumentu bazowego będzie 

zbliŜona do kursu wykonania obu opcji, inwestor osiągnie zysk. Z kolei, gdy w dniu wygaśnięcia kurs instrumentu 

bazowego będzie znacząco odbiegał od ceny wykonania opcji, straty mogą być znaczące. 


P K2 

P K1 

0000 

0000 

0 

KW 

000 




Schemat. Strategia sprzedaŜy stelaŜa. 


Strona 16


Strip – strategia ta polega na otwarciu długiej pozycji w opcji kupna i dwóch długich pozycji w opcjach sprzedaŜy 

– o tej samej cenie wykonania i dacie wygaśnięcia. Strategia ta w swej budowie, jest bardzo podobna do strategii 

zakupu stelaŜa, inwestor liczy na znaczną zmianę cen instrumentu bazowego, przy czym prawdopodobieństwo 

spadku ceny instrumentu bazowego jest dla budującego strategię większe niŜ prawdopodobieństwo wzrostu 

ceny. 


0 

P D2 

P D1 

0000 

0000 

KW 

000 




Schemat. Strategia „strip”. 


Strap – strategia polega na otwarciu dwóch długich pozycji w opcjach kupna i jednej długiej pozycji w opcji 

sprzedaŜy – o tej samej cenie wykonania i dacie wygasania. Inwestor zakłada znaczną zmianę cen instrumentu 

bazowego, jednak prawdopodobieństwo wzrostu cen jest większe niŜ prawdopodobieństwo spadku. 


0 

P D2 

P D1 

0000 

0000 

KW 

000 




Schemat. Strategia „strap” 


Strona 17


Strangle popytowy – strategia polega na nabyciu opcji kupna i nabyciu opcji sprzedaŜy o tych samych terminach 

wygaśnięcia, ale o róŜnych cenach wykonania. Inwestor zakłada, Ŝe nastąpi znaczna zmiana ceny instrumentu 

bazowego, jednak kierunek tej zmiany jest trudny do przewidzenia. 


0 

P D2 

P D1 

0000 

0000 

KW D1 

0000 

KW D2 

0000 




Schemat: Strategia strangle popytowego. 


Strangle podaŜowy – polega na sprzedaŜy opcji kupna i sprzedaŜy opcji sprzedaŜy o tym samym terminie 

wygaśnięcia, ale o róŜnych cenach wykonania. W przypadku tej strategii inwestor oczekuje, Ŝe znaczna zmiana 

ceny instrumentu bazowego jest mało prawdopodobna – w takim przypadku zyski inwestora ze strategii są mocno 

ograniczone. W przypadku, jednak, znacznej zmiany ceny instrumentu bazowego – potencjalna strata jest 

praktycznie nieograniczona. 


0 

P K2 

P K1 

0000 

0000 

KW K1 

0000 

KW K2 

0000 




Schemat. Strategia strangle podaŜowego. 


Strona 18


CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CENĘ OPCJI 

WyróŜnia się kilka podstawowych czynników wpływających na cenę opcji: 

• bieŜąca cena rynkowa instrumentu bazowego, 

• kurs wykonania, 

• czas pozostający do wygaśnięcia opcji, 

• zmienność kursu instrumentu bazowego. 

Cena opcji kupna 

Cena opcji sprzedaŜy 

Cena 

instrumentu 

bazowego 

Cena 

instrumentu 

bazowego 



Kurs 

wykonania 

opcji 

Kurs 

wykonania 

opcji 



Czas do 

wygaśnięcia 

Czas do 

wygaśnięcia 



Zmienność 

kursu 

instrumentu 

bazowego 

Zmienność 

kursu 

instrumentu 

bazowego 

Strona 19


Opracowanie: 

Zespół Edukacji i Informacji Inwestorskich DM BZ WBK S.A. 

Aktualizacja: 

15-12-2010r. 

Opracowano na podstawie 

J. Hull „Kontrakty terminowe i opcje – wprowadzenie”, WIG-Press Warszawa, 1998 

www.gpw.com.pl 

H. Morawska, J. Truszkowski „Finansowe instrumenty pochodne – ryzyko, wycena i strategie”, 

Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, 2009 

Strona 20

Teraz wiesz i inwestujesz OPCJE

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?