Soloch-Dryblak-Żurawski-Organizacje-proobronne-PDF

INSTYTUT SOBIESKIEGO
www.sobieski.org.pl
kryzysowym, o ochronie przeciwpożarowej i o Państwowej Straży Pożarnej. Problem polega
na tym, że wszystkie te regulacje nie są ze sobą w dostateczny sposób skorelowane. Powoduje
to brak jednoznacznego wskazania, kto i w jakim zakresie odpowiada za wykonywanie
określonych zadań, a co za tym idzie – rodzi trudności w ustaleniu zakresu odpowiedzialności
poszczególnych podmiotów odpowiadających za ochronę ludności. Wynika to z faktu, że
nierzadko do wykonywania tych samych zadań powołano w różnych aktach prawnych różnych
wykonawców.
Analiza istniejących przepisów odnoszących się do ochrony ludności pozwala stwierdzić dualizm
przyjętych rozwiązań. Z jednej strony, istnieje system zarządzania kryzysowego wraz
z przypisanymi mu organizacją i strukturami, z drugiej zaś – formalnie utrzymywane są na
wypadek wojny i klęsk żywiołowych formacje obrony cywilnej z zadaniami faktycznie zbieżnymi
w stosunku do systemu zarządzania kryzysowego.
Dualizm ten prowadzi do podwójnych, odrębnych działań dotyczących de facto tych samych
zadań zakresu ochrony ludności. W ten sposób powstają odrębne plany zarządzania kryzysowego
i odrębne plany obrony cywilnej w odniesieniu do tej samej kwestii, jaką jest zapewnienie
koordynacji działań organów administracji publicznej (rządowej i samorządowej)
w celu zapobiegania i reagowania w sytuacji zagrażającej życiu, zdrowiu lub mieniu obywateli.
Brak ustalenia jednoznacznych kompetencji i wzajemnych relacji między systemem zarządzania
kryzysowego a obroną cywilną rodzi wątpliwości dotyczące odpowiedzialności
za wykonywanie poszczególnych zadań, a w konsekwencji powoduje nawet ich zaniechanie,
co w razie powstania zagrożenia może prowadzić do strat, również tych najtragiczniejszych:
w postaci ofiar śmiertelnych, których można by uniknąć dzięki właściwym rozwiązaniom
systemowym 29 .
Za główny powód istnienia podwójnych, dublujących się rozwiązań w zakresie ochrony ludności
należy uznać częściowy demontaż i osłabienie spójności systemu zarządzania kryzysowego.
Treść ustawy o zarządzaniu kryzysowym, w swojej pierwotnej wersji z 2007 roku 30 , zawierała
przepisy dotyczące budowy jednolitego systemu ochrony ludności zarówno dla sytuacji kryzysowych,
jak i na wypadek wojny czy wprowadzenia stanów nadzwyczajnych. Kluczowy element
tego jednolitego systemu miały stanowić plany i procedury ściśle określające zasady
współdziałania sektora cywilnego i wojskowego państwa na wypadek zagrożeń.
Jednak nowelizacja ustawy w 2009 roku 31 dokonała demontażu powyższych koncepcji jeszcze
przed ich wprowadzeniem w życie.
29. Taką opinię wyraziła między innymi
Najwyższa Izba Kontroli, Opinia NIK,
Przygotowanie systemu…
30. Dz.U. z dnia 21 maja 2007 r.
31. Ustawa z dnia 17 lipca 2009 o zmianie
ustawy o zarządzaniu kryzysowym,
Dz.U. z dnia 19 sierpnia 2009.
32. Art.3.4a ustawy o zarządzaniu kryzysowym
w wersji z 2007 roku.
33. Art.4.1,ppkt.1 znowelizowanej ustawy
o zarządzaniu kryzysowym.
Z ustawy zniknęły zapisy o tym, że działania przygotowujące struktury państwa na wypadek
zaistnienia sytuacji kryzysowej są zarazem działaniami podejmowanymi na wypadek wojny
i stanów nadzwyczajnych 32 . W konsekwencji wykreślono również z zadań z zakresu tzw. planowania
cywilnego gromadzenie i przetwarzanie środków, które mogłyby zostać użyte również
w czasie stanów nadzwyczajnych i wojny. Na miejsce to wprowadzono przepis, że pierwszym
zadaniem z zakresu planowania cywilnego jest tylko „przygotowanie planów zarządzania
kryzysowego” 33 .
18