ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΤ 

ΥΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΗΜΩΝ 

ΣΜΗΜΑ ΕΠΙΣΗΜΩΝ ΣΗ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ 

ΚΑΙ ΣΟΤ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟΤ ΥΕΔΙΑΜΟΤ 

Οδηγός πουδών 2010 -2011 

Ρόδος 201Ο

Μήνυμα του Πρυτάνεως του Πανεπιστημίου Αιγαίου. 

Αγαπητές και Αγαπητοί Πρωτοετείς, 

Σο Πανεπιστήμιο Αιγαίου σας καλωσορίζει! 

Οι Πανεπιστημιακές πουδές είναι αναμφίβολα μια από τις πλέον 

ενδιαφέρουσες, δημιουργικές και ποιοτικές περιόδους της ζωής όλων μας. Η 

ελευθερία που προσφέρει το πανεπιστημιακό περιβάλλον και η επικοινωνία 

ανάμεσα σε νέους και νέες, με πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά, είναι οι δύο 

παράγοντες οι οποίοι συμβάλλουν στη διαμόρφωση και ωρίμανση αντιλήψεων, 

θέσεων και απόψεων για τη ζωή και την κοινωνία. 

Σο Πανεπιστήμιο Αιγαίου έχει αποδείξει στα 25 χρόνια λειτουργίας του ότι 

είναι ένα Πανεπιστήμιο καινοτόμο, δυναμικό και με διεθνοποιημένη ακαδημαϊκή 

παρουσία. Σα χαρακτηριστικά αυτά οφείλονται τόσο στο επιστημονικό και 

διοικητικό προσωπικό του Πανεπιστημίου μας, όσο και στους αποφοίτους του 

και αναδεικνύονται καθοριστικά για την ποιότητα των προπτυχιακών και 

μεταπτυχιακών σπουδών που προσφέρει. 

Καλή ακαδημαϊκή χρονιά. 

Ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου 

Καθηγητής, Πάρις Σσάρτας 

Πανεπιστήμιο Αιγαίου 

χολή Ανθρωπιστικών Επιστημών 

Σμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού χεδιασμού 

1

Μήνυμα της Προέδρου του Σμήματος Επιστημών της Προσχολικής 

Αγωγής και του Εκπαιδευτικού χεδιασμού, της χολής 

Ανθρωπιστικών Επιστημών, του Πανεπιστημίου Αιγαίου. 

To Σμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού χεδιασμού 

έχει ήδη διανύσει 23 χρόνια μιας δύσκολης πορείας, που το έφερε να συμμετέχει 

ενεργά και με αξιώσεις στις εξελίξεις που αφορούν στην ελληνική και διεθνή 

επιστημονική-ερευνητική κοινότητα αλλά και να έχει πλέον εγκατασταθεί στην 

κοινωνική συνείδηση ως ένα ζωντανό πανεπιστημιακό κύτταρο. τόχος 

επομένως, της όλης συλλογικής προσπάθειας μέχρι σήμερα είναι, αφενός να 

αναδειχθεί η ποιότητα του επιστημονικού έργου, όπως αυτό παράγεται μέσα 

από τις πολλαπλές δραστηριότητες, τις οποίες συστηματικά αναπτύσσει το 

Σμήμα, αφετέρου να δοθεί ιδιαίτερη και συνεχής έμφαση στο καινοτομικό στοιχείο 

τόσο στο επίπεδο της στρατηγικής ανάπτυξής του όσο και στο επίπεδο της 

κατάρτισης του προγράμματος σπουδών του. Καινοτομικό στοιχείο, το οποίο 

συναρτάται εξίσου με τη διάσταση του εκπαιδευτικού σχεδιασμού, την οποία 

προωθεί ως κατεξοχήν αναπτυξιακό και ολιστικό εγχείρημα καθώς σε αυτήν 

εμπλέκονται όλα τα γνωστικά αντικείμενα μέσα από τις εγκάρσιες διασυνδέσεις 

τους. 

Οι προπτυχιακές, μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές, το Διδασκαλείο 

Νηπιαγωγών, οι πολλαπλές επιμορφωτικές δράσεις, τα πολυάριθμα ερευνητικά 

προγράμματα, συγκροτούν τη φυσιογνωμία ενός Σμήματος που εργάζεται 

πολύμορφα και ακούραστα, διαμορφώνοντας βήμα-βήμα τη φυσιογνωμία 

του/της σύγχρονου/νης παιδαγωγού ως επιστήμονα/σσας, ερευνητή/τριας και 

ενεργού πολίτη. Η Προσχολική Εκπαίδευση αποτελεί για το ΣΕΠΑΕ αναπόσπαστο 

και αναγκαίο τμήμα του εκπαιδευτικού μηχανισμού της χώρας, αναπόσπαστο 

τμήμα εξίσου της επιστημονικής έρευνας που θεωρείται σημαντική για την 

ανάπτυξη της χώρας. 

Ο παρών Οδηγός πουδών προσπαθεί να αποτυπώσει μια τέτοια ζωντανή 

διαδικασία και κυρίως, ένα θεμελιώδες χαρακτηριστικό της: ότι το Σ.Ε.Π.Α.Ε.. 

αποτελεί κοινότητα που βασίζεται στη συνεργασία, στους κοινούς δεσμούς και 

στις κοινές αποφάσεις. 

Η συλλογική όμως αυτή προσπάθεια, όσο και αν έφερε μέχρι τώρα καλά 

αποτελέσματα, όσο και να ένωσε κάτω από τους κόπους και τις δυσκολίες της 

αλλά και τη χαρά των επιτεύξεών της όλα ανεξαιρέτως τα μέλη του Σμήματος, 

φοιτήτριες και φοιτητές, απόφοιτους και απόφοιτες όλων των κατηγοριών, 

διδάσκοντες και διδάσκουσες, ειδικό εργαστηριακό διδακτικό προσωπικό 

(Ε.Ε.ΔΙ.Π.) διοικητικό και ειδικό τεχνικό εργαστηριακό προσωπικό (Ε.Σ.Ε.Π.), δεν έχει 

κοπάσει ή καλύτερα, δεν έχει δικαίωμα να κοπάσει. 




2

Από τη μια, επειδή υπάρχουν ακόμα, μέσα από τις προοπτικές και τις 

δυνατότητες που άνοιξε το έργο των προηγούμενων χρόνων, πολλά να γίνουν: 

στόχοι να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν, νέες διαδρομές να χαραχθούν και 

να περπατηθούν, προκλήσεις να απαντηθούν, προβλήματα να 

αντιμετωπισθούν, αλλαγές να αποφασιστούν και να αναληφθεί η ευθύνη τους. 

Από την άλλη, επειδή αυτός είναι ο ρόλος ενός πανεπιστημιακού φορέα: να 

εργάζεται και να αναπτύσσεται σε όφελος της επιστήμης και της κοινωνίας, να 

ερμηνεύει με διορατικότητα, ψυχραιμία και συνείδηση των ευθυνών τις ανάγκες 

της εποχής και να προτείνει τρόπους ανάγνωσης και βίωσης της 

πραγματικότητας αλλά και τρόπους να οργανωθούν νέες μορφές ζωής, να 

ανταποκρίνεται στην πρόκληση της ανασυγκρότησης, στη βάση ωστόσο των 

αρχών που συλλογικά έχει επιλέξει να υπερασπίσει ως κομμάτι της φιλοσοφίας 

του. Εάν η παραγωγή και η διαχείριση της γνώσης που προτείνει, δεν μπορεί 

παρά να έχει κοινωνική και πολιτική ευαισθησία και τόλμη, τότε και το Σ.Ε.Π.Α.Ε.. 

βρίσκεται, σήμερα, μπροστά σε ένα νέο σταυροδρόμι για την εξέλιξή του. 

υνεχίζει να οφείλει να ενσωματώσει στη φιλοσοφία του, κυρίως επειδή είναι ένα 

σύγχρονο Παιδαγωγικό Σμήμα, όσα αντιπροσωπεύουν σήμερα την εικόνα μιας 

κοινωνίας και ενός πολιτισμού που κάνει χρήση του δικαιώματος να βασίζεται σε 

μια επιστημονική κοινότητα, η οποία έχει το σθένος να ερευνά ελεύθερα και 

δημοκρατικά στην υπηρεσία των ανθρώπων υπερασπίζοντας τη δύναμη της 

κριτικής γνώσης. 

τις νέες συγκυρίες οφείλει το Σμήμα μας να αναδείξει με σαφήνεια όσα άρρητα 

πολλές φορές αποτέλεσαν το λόγο της επιβίωσης και της ανάπτυξής του, της 

εγκαθίδρυσής του ως φορέα παιδείας. Να εντείνει την προσήλωση στην έρευνα 

και να συνεχίσει να οργανώνει επιστημονικό λόγο τόσο με ικανότητα αντίληψης 

των πολλαπλών διακυβευμάτων της σημερινής εθνικής και παγκόσμιας 

πραγματικότητας όσο και με ικανότητα και απόφαση παρέμβασης σε όποιες 

καταστάσεις η επιστημονική και παιδαγωγική συλλογική συνείδησή του το καλεί. 

Η Πρόεδρος του Σ.Ε.Π.Α.Ε.. 

Ελένη Θεοδωροπούλου 

Αναπληρώτρια Καθηγήτρια 




3

Μήνυμα της Προέδρου του Υοιτητικού υλλόγου, του Σμήματος 

Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού 

χεδιασμού, της χολής Ανθρωπιστικών Επιστημών, του 

Πανεπιστημίου Αιγαίου. 

Ο φοιτητικός σύλλογος του Σμήματος Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και 

του Εκπαιδευτικού χεδιασμού σας καλωσορίζει στην χολή Ανθρωπιστικών 

Επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και στην ακαδημαϊκή μονάδα της Ρόδου. 

Η εισαγωγή σε ένα τμήμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι φυσικά μια μεγάλη 

επιτυχία, μια ανταμοιβή κόπων τόσων χρόνων, κόποι οι οποίοι πλέον απέδωσαν 

τους καρπούς τους, και εσείς, όλοι οι νέοι φοιτητές του τμήματός μας είστε πλέον 

έτοιμοι να γευτείτε αυτούς τους καρπούς. 

Ο οδηγός σπουδών ενός τμήματος είναι η εικόνα του, είναι το Α και το Ω τόσο 

για την εύρυθμη λειτουργία του τμήματος όσο και για την αποπεράτωση των 

σπουδών των φοιτητών. Ο νέος σταθερός οδηγός σπουδών του τμήματός μας 

είναι μια προσπάθεια αρκετών μηνών διαβούλευσης, συζήτησης, συγκρούσεων, 

μα πάνω από όλα συνεργασίας για το καλό του τμήματος και για ένα 

αποτέλεσμα το οποίο θα βοηθήσει στην αρμονική διευθέτηση μελλοντικών 

προβλημάτων σχετικά με θέματα σπουδών. 

Ο φοιτητικός σύλλογος δήλωσε παρών σε όλη αυτή τη διαδικασία προτείνοντας 

αλλαγές και κάνοντας παρεμβάσεις για τη διευκόλυνση των νέων φοιτητών αλλά 

και την αρμονικότερη πορεία τους στο τμήμα. 

Ο φοιτητικός σύλλογος είναι το συνδικαλιστικό όργανο των φοιτητών, το οποίο 

λειτουργεί βάσει καταστατικού, και η σύνθεσή του προκύπτει μετά από τις 

πανελλήνιες φοιτητικές εκλογές οι οποίες διεξάγονται μια φορά το χρόνο. 

Από τη δημιουργία του ο σύλλογός μας δε σταμάτησε ποτέ να αποτελεί 

πρότυπο λειτουργίας συλλόγου τόσο στον τομέα της διεκδίκησης θεμάτων που 

μας αφορούν όσο και επίλυσης των φοιτητικών ζητημάτων, ατομικών και 

ομαδικών, που προέκυπταν ανά καιρούς. 

Δέσμευση όλων όσοι είμαστε μέλη αυτού του συλλόγου είναι ότι θα κάνουμε ό, τι 

είναι δυνατόν για να καταστήσουμε το τμήμα πρότυπο σε όλη τη χώρα, αλλά και 

ένα από τα καλύτερα στον ευρωπαϊκό χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. 

Υυσικά δεν ονειροπολούμε… απλά ξέρουμε τι μπορούμε να καταφέρουμε όλοι 

μαζί ενωμένοι. 

Καλώς ορίσατε στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου… 

Καλώς σας δεχτήκαμε στη χολή Ανθρωπιστικών Επιστημών… 

Καλά να περάσετε τα επόμενα χρόνια στο Σμήμα Επιστημών της 

Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού χεδιασμού… 

Θα χαρούμε να σας έχουμε πλάι μας στο ταξίδι που μόλις έχει αρχίσει… 

Η Πρόεδρος του Υ.. 

Φαρίκλεια Κουσίδου 




4

Σο Πανεπιστήμιο Αιγαίου 

Διοικητική έδρα του Πανεπιστημίου Αιγαίου είναι η Μυτιλήνη, ενώ χολές και 

Σμήματά του λειτουργούν σήμερα στις νησιωτικές πόλεις της Μυτιλήνης, της 

Φίου, του Καρλοβασίου της άμου, της Ρόδου, της Ερμούπολης της ύρου και 

της Μύρινας της Λήμνου, συγκροτώντας ένα Πανεπιστήμιο - δίκτυο που καλύπτει 

όλους τους Νομούς του Αιγαίου. 

Διεύθυνση: Λόφος Πανεπιστημίου – 81 100 Μυτιλήνη 

Η ίδρυση του Ν.Π.Δ.Δ. με την επωνυμία «Πανεπιστήμιο Αιγαίου», ιστορικά, έχει τις 

ρίζες της στα 1918, όταν, στο ευρύτερο πλαίσιο των εθνικών και οικονομικών 

ανακατατάξεων που ακολούθησαν την ανακωχή του Μούδρου (17/30 Οκτώβρη 

1918), η Ελλάδα εξουσιοδοτείται από το υμβούλιο των Σεσσάρων Μεγάλων 

Δυνάμεων, τον Απρίλιο του 1919, να καταλάβει στρατιωτικά την περιοχή της 

μύρνης. Σότε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Βερολίνου, Κωνσταντίνος 

Καραθεοδωρή, προτείνει την ίδρυση νέου Πανεπιστημίου. Ενόψει, επομένως, της 

οριστικοποίησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας επί της «Ζώνης της 

μύρνης», ο διαπρεπής μαθηματικός υποβάλλει, στις 20 Οκτωβρίου του 1919, 

«χέδιον περί ιδρύσεως νέου πανεπιστημίου εν Ελλάδι, υποβληθέν εις την 

ελληνικήν Κυβέρνησιν». Προτείνει την ίδρυση Ιωνικού Πανεπιστημίου βασιζόμενος 

στην επέκταση της ελληνικής επικράτειας και στο αδιαμφισβήτητο δεδομένο ότι ο 

ελληνικός κόσμος είναι διαμεσολαβητής του σλαβικού και τουρκο - αραβικού 

κόσμου και του κόσμου της Δύσης. 0 διεθνούς κύρους επιστήμονας θεωρεί ότι η 

Αθήνα ως το μοναδικό κέντρο παιδείας του Ελληνισμού, δεν επαρκεί πλέον για 

τις ανάγκες του, ιδιαίτερα ως προς το ανατολικό του σκέλος. Προτείνει δε τρεις 

πιθανές έδρες για την ίδρυση του νέου Πανεπιστημίου: τη μύρνη, τη 

Θεσσαλονίκη και τη Φίο, με ευάριθμα για το καθένα συνηγορούντα κριτήρια 

επιλογής. Σο Ιδρυτικό Διάταγμα του Πανεπιστημίου μύρνης εκδίδεται την 1η 

Δεκεμβρίου του 1920 από την Ύπατη Αρμοστεία της Ελλάδας. Επίσημος 

οργανωτής διορίζεται ο Κωνσταντίνος τ. Καραθεοδωρή. Σα πρώτα σχέδια 

προβλέπουν ίδρυση χολών που θα σχετίζονται με την αξιοποίηση της περιοχής, 

ως νευραλγικού σημείου για τον υπερπόντιο ελληνισμό, ενώ στην τελική πορεία 

των εργασιών το Πανεπιστήμιο κρίνεται εφάμιλλο των μεγάλων ευρωπαϊκών 

Πανεπιστημίων. Παρόλα αυτά, δεν μπόρεσε ποτέ να λειτουργήσει λόγω της 

Μικρασιατικής καταστροφής. 

Σο Πανεπιστήμιο Αιγαίου αποτελεί συνέχεια του οράματος του Κωνσταντίνου 

Καραθεοδωρή. Επανιδρύθηκε το 1984 και είναι ένα από τα νεότερα Πανεπιστήμια 

στην Ελλάδα. ήμερα, έχοντας ολοκληρώσει τη δεύτερη φάση ανάπτυξής του με 

δεκαεπτά (17) ακαδημαϊκά Σμήματα, είκοσι οκτώ (28) Προγράμματα 

Μεταπτυχιακών πουδών και δεκατρείς χιλιάδες (13.000) προπτυχιακούς και 

μεταπτυχιακούς φοιτητές και φοιτήτριες, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου κατατάσσεται 

πλέον ανάμεσα στα μεγαλύτερα Πανεπιστήμια της χώρας. 




5

Σο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, με τη χωροταξική του διασπορά, στοχεύει στην παροχή 

σύγχρονης επιστημονικής εκπαίδευσης και στην προώθηση της υψηλού 

επιπέδου βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας. Διατηρώντας ευέλικτη, μη 

γραφειοκρατική, οργανωτική δομή, έχει καθιερώσει υψηλά πρότυπα, τόσο για το 

επιστημονικό επίπεδο των αποφοίτων του, όσο και για το ερευνητικό και 

εκπαιδευτικό προσωπικό που αποτελεί το δυναμικό του. 

Κύριο χαρακτηριστικό των Σμημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου είναι η 

ανάπτυξη νέων γνωστικών αντικειμένων, συνήθως διεπιστημονικών, τα οποία 

ανταποκρίνονται τόσο στις ανάγκες της σύγχρονης ελληνικής και παγκόσμιας 

κοινωνίας, όσο και στις απαιτήσεις και προσδοκίες των φοιτητών και φοιτητριών 

του για σπουδές υψηλής επιστημονικής αξίας, σε συνδυασμό με άριστες 

προοπτικές επαγγελματικής ανάδειξης. 

Σο Πανεπιστήμιο Αιγαίου αναπτύσσεται με μεθοδικότητα, επιμονή και υπομονή, 

σύμφωνα με τα τρατηγικά χέδια και τα Πενταετή Προγράμματα Ανάπτυξής του. 

τα προγράμματα αυτά αποτυπώνονται οι αποκτημένες εμπειρίες τόσο για τις 

δυσκολίες λειτουργίας Πανεπιστημιακών Σμημάτων σε ακριτικά νησιά, όσο και 

για την επικοινωνία μέσα σε ένα Πανεπιστήμιο-Δίκτυο που λειτουργεί κάτω από 

τις ιδιαίτερες συνθήκες του Ελληνικού Αρχιπελάγους. Οι εμπειρίες αυτές είναι που 

οδήγησαν το Πανεπιστήμιο Αιγαίου να είναι το πρώτο Ελληνικό Πανεπιστήμιο 

που έχει πλήρως εντάξει τις Σεχνολογίες Πληροφοριών και Επικοινωνιών στην 

καθημερινή του πρακτική, υλοποιώντας έτσι, στο βαθμό που του αναλογεί, την 

Κοινωνία της Πληροφορίας. 

Σο Πανεπιστήμιο Αιγαίου διοικείται από τη ύγκλητο και τις Πρυτανικές Αρχές του, 

οι οποίες είναι: 

Πρύτανης: Καθηγητής Πάρις Σσάρτας 

Αντιπρυτάνεις: 

Νικόλαος ουλακέλλης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Αντιπρύτανης 

Ακαδημαϊκών Τποθέσεων και Υοιτητικής Μέριμνας. 

Καθηγήτρια Αγγελική Δημητρακοπούλου, Αντιπρύτανις Έρευνας και 

τρατηγικού χεδιασμού. 

Ιωάννης Κάλλας, Αναπληρωτής Καθηγητής, Αντιπρύτανης Οικονομικού 

Προγραμματισμού και Ανάπτυξης. 

Σο Πανεπιστήμιο έχει οργανωμένες διοικητικές υπηρεσίες στις πανεπιστημιακές 

μονάδες Λέσβου, Φίου, ύρου, άμου, Ρόδου και Λήμνου στις οποίες έχουν την 

έδρα τους οι χολές και τα Σμήματα, όπως εμφανίζονται στη συνέχεια. Η επιτυχής 

ολοκλήρωση των προπτυχιακών σπουδών, σε κάθε τμήμα, οδηγεί στη λήψη 

αντίστοιχου πτυχίου. 




6

ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΑΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΡΟΔΟΤ 

ΦΟΛΗ ΑΝΘΡΨΠΙΣΙΚΨΝ ΕΠΙΣΗΜΨΝ 

Σμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού 

χεδιασμού 

Παιδαγωγικό Σμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης 

Σμήμα Μεσογειακών πουδών 

ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΑΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΛΕΒΟΤ 

ΦΟΛΗ ΚΟΙΝΨΝΙΚΨΝ ΕΠΙΣΗΜΨΝ 

Σμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας 

Σμήμα Γεωγραφίας 

Σμήμα Κοινωνιολογίας 

Σμήμα Πολιτισμικής Σεχνολογίας και Επικοινωνίας 

ΦΟΛΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΟ 

Σμήμα Περιβάλλοντος 

Σμήμα Επιστημών της Θάλασσας 

Σμήμα Επιστήμης Σροφίμων και Διατροφής 

ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΑΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΦΙΟΤ 

ΦΟΛΗ ΕΠΙΣΗΜΨΝ ΣΗ ΔΙΟΙΚΗΗ 

Σμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων 

Σμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Τπηρεσιών 

Σμήμα Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης 

ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΑΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΑΜΟΤ 

ΦΟΛΗ ΘΕΣΙΚΨΝ ΕΠΙΣΗΜΨΝ 

Σμήμα Μαθηματικών 

Σμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών συστημάτων 

Σμήμα τατιστικής και Αναλογιστικών – Φρηματοοικονομικών 

Μαθηματικών 

ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΑΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΤΡΟΤ και ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΑΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΛΗΝΜΟΤ 

ΑΝΕΞΑΡΣΗΣΑ ΣΜΗΜΑΣΑ 

Σμήμα Μηχανικών χεδίασης Προϊόντων και υστημάτων 

Μεταπτυχιακά Προγράμματα πουδών 

Οι Μεταπτυχιακές πουδές αποτελούν σημαντικό κεφάλαιο στην ακαδημαϊκή 

δραστηριότητα του Ιδρύματος. Σα περισσότερα Σμήματα του Πανεπιστημίου 

προσφέρουν Προγράμματα Μεταπτυχιακών πουδών (Π.Μ..), τα οποία 

απευθύνονται σε όσους πτυχιούχους θέλουν να παρακολουθήσουν ένα 

προχωρημένο πρόγραμμα σπουδών ή να εμπλακούν σε ειδικότερη έρευνα σε 

συγκεκριμένο αντικείμενο. 




7

Σο Πανεπιστήμιο Αιγαίου υποστηρίζει διοικητικά και οικονομικά τα 

υλοποιούμενα από τα Σμήματά του Προγράμματα Μεταπτυχιακών πουδών 

(Π.Μ..). Αποστολή των Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών πουδών του 

Πανεπιστημίου Αιγαίου είναι: η προσφορά υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης 

που αποσκοπεί στην περαιτέρω πρόσκτηση, προαγωγή της επιστημονικής 

γνώσης, η προώθηση της έρευνας, η ανάπτυξη και σύνδεση των γνώσεων 

αυτών με τις θεωρίες μάθησης και τις σύγχρονες παιδαγωγικές και διδακτικές 

προσεγγίσεις, όπως αυτές εξελίσσονται στα πλαίσια της τυπικής, μη τυπικής, 

άτυπης και δια βίου μάθησης, η ανάπτυξη εκπαιδευτικών μεθόδων, διδακτικών 

τεχνικών και μεθοδολογικών προσεγγίσεων για την ενσωμάτωση ζητημάτων και 

τον σχεδιασμό διαφόρων πολιτικών, τέλος, η κατάρτιση και η προετοιμασία 

επαγγελματιών, ικανών να στελεχώσουν εκπαιδευτικά ιδρύματα, οργανισμούς, 

υπηρεσίες και φορείς του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα και να εφαρμόσουν 

την τεχνογνωσία τους στον τομέα τους. 

Ειδικότερα σε ό, τι αφορά στα Π.Μ.. του Π.Α: 

Αποστολή των Π.Μ.. του Π.Α., που οδηγούν στην απόκτηση Μεταπτυχιακών 

Διπλωμάτων Ειδίκευσης, είναι η υψηλής ποιότητας εκπαίδευση και η 

απόκτηση γνώσεων μέσω της μελέτης, της κριτικής σκέψης και αξιολόγησης, 

της έρευνας των σχετικών με τα προγράμματα γνωστικών περιοχών. Σα Π.Μ.. 

υλοποιούν βέλτιστες πρακτικές, προτείνουν σχέδια βελτίωσης της διδακτικής 

πρακτικής, διαχειρίζονται καινοτόμες δράσεις. Οικοδομούν την επιστημονική 

βάση για την προαγωγή της έρευνας και την ανάπτυξής της στη χώρα μας και 

διεθνώς. 

Σο Π.Α. διοργανώνει Π.Μ.. τα οποία στοχεύουν: 

την προαγωγή γνώσης και εξειδίκευσης, με κανόνες δεοντολογίας, που θα 

εξυπηρετούν τις ανάγκες της κοινωνίας. την προαγωγή της γνώσης και 

της έρευνας, μέσα σε ένα ελεύθερο ακαδημαϊκά περιβάλλον, παρέχοντας 

στο υψηλότερο ποιοτικά εκπαιδευτικό επίπεδο, καθώς και ευρύτατες ευκαιρίες 

στους φοιτητές και φοιτήτριες, χρήσιμες για την κοινωνία και το πολιτισμό. 

τη διαπαιδαγώγηση των φοιτητών και φοιτητριών, έτσι ώστε να 

κατανοήσουν τον τρόπο διεξαγωγής της έρευνας, τις θεωρίες και τις 

μεθοδολογικές προσεγγίσεις που σχετίζονται με κάθε περιοχή εξειδίκευσης. την 

διεξαγωγή έρευνας υψηλού επιπέδου, που θα δημοσιεύεται και θα 

αναγνωρίζεται διεθνώς. Η υποστήριξη της έρευνας, βασικής και εφαρμοσμένης, 

θα επιτρέπει στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου να ανταποκριθεί δυναμικά και 

αποτελεσματικά στις προκλήσεις εκείνες που καθιστούν την ανώτατη 

ευρωπαϊκή εκπαίδευση ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο και, ιδιαίτερα, ως 

προς τις γειτονικές προς την Ευρωπαϊκή Ένωση περιφέρειες. τη διεύρυνση 

συνεργασιών σε εκπαιδευτικό και ερευνητικό επίπεδο με εκπαιδευτικά και 




8

ερευνητικά ιδρύματα της ημεδαπής και της αλλοδαπής, με προσφορά ικανού 

αριθμού προγραμμάτων και σε ξένες γλώσσες. τη διασφάλιση εχεγγύων ότι 

το διδακτικό προσωπικό έχει την ικανότητα για διδασκαλία και υποστήριξη της 

έρευνας σε μεταπτυχιακό επίπεδο. την προετοιμασία φοιτητών και φοιτητριών 

ικανών για επιτυχή σταδιοδρομία τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό 

τομέα. 

το Πανεπιστήμιο Αιγαίου προσφέρονται τα παρακάτω Μεταπτυχιακά 

Προγράμματα πουδών ανά χολή και Σμήμα: 

ΦΟΛΗ ΑΝΘΡΨΠΙΣΙΚΨΝ ΕΠΙΣΗΜΨΝ 


Παιδικό Βιβλίο και Παιδαγωγικό Τλικό 

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση 

Υύλο και Νέα Εκπαιδευτικά και Εργασιακά Περιβάλλοντα στην Κοινωνία 

της Πληροφορίας 

Μοντέλα χεδιασμού και Ανάπτυξης Εκπαιδευτικών Μονάδων 

Χυχοπαιδαγωγική της ένταξης: Ένα σχολείο για όλους (Δ.Π.Μ..) 

Παιδαγωγικό Σμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης 

Επιστήμες της Αγωγής - Εκπαίδευση με Φρήση Νέων Σεχνολογιών 

Σμήμα Μεσογειακών πουδών 

Πολιτικές, Οικονομικές και Διεθνείς χέσεις στη Μεσόγειο 

ΦΟΛΗ ΚΟΙΝΨΝΙΚΨΝ ΕΠΙΣΗΜΨΝ 

Σμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας 

Κοινωνική και Ιστορική Ανθρωπολογία 

Γυναίκες και Υύλα: Ανθρωπολογικές και Ιστορικές Προσεγγίσεις 

Σμήμα Γεωγραφίας 

Γεωγραφία και Εφαρμοσμένη Γεωπληροφορική 

Σμήμα Κοινωνιολογίας 

Έρευνα Εφαρμοσμένη στην Ανάπτυξη Καινοτόμων Σοπικών και 

Περιφερειακών Πολιτικών και την Κοινωνική υνοχή 

Ευρωπαϊκές Κοινωνίες και Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση 

Πόλη και Περιβάλλον. Εφαρμοσμένη και Κλινική Κοινωνιολογία 

Σμήμα Πολιτισμικής Σεχνολογίας και Επικοινωνίας 

Πολιτισμική Πληροφορική 

ΦΟΛΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΟ 

Σμήμα Επιστημών της Θάλασσας 




9

Διατμηματικό «Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών» 

Κοινό Ελληνο - Γαλλικό Π.Μ.. «Διατήρηση της Βιοποικιλότητας» 

Σμήμα Περιβάλλοντος 

Περιβαλλοντική Πολιτική και Διαχείριση 

Διεθνές Π.Μ.. Erasmus Mundus - Περιβαλλοντική Επιστήμη, Πολιτική και 

Διαχείριση 

Γεωργία και Περιβάλλον 

Θεοφράστειο «Περιβαλλοντική και Οικολογική Μηχανική» 

ΦΟΛΗ ΕΠΙΣΗΜΨΝ ΣΗ ΔΙΟΙΚΗΗ 

Σμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων 

Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στη Διοίκηση Επιχειρήσεων 

Διατμηματικό χεδιασμός Διοίκηση και Πολιτική του Σουρισμού 

Σμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Τπηρεσιών 

Ναυτιλία, Μεταφορές και Διεθνές Εμπόριο 

Σμήμα Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης 

Οικονομική και Διοίκηση για Μηχανικούς 

ΦΟΛΗ ΘΕΣΙΚΨΝ ΕΠΙΣΗΜΨΝ 

Σμήμα Μαθηματικών 

Μαθηματική Μοντελοποίηση στις Υυσικές Επιστήμες και τις ύγχρονες 

Σεχνολογίες 

Σμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών υστημάτων 

Σεχνολογίες και Διοίκηση Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών 

υστημάτων 

Σμήμα τατιστικής και Αναλογιστικών - Φρηματοοικονομικών Μαθηματικών 

τατιστική και Αναλογιστικά - Φρηματοοικονομικά Μαθηματικά 

ΑΝΕΞΑΡΣΗΣΑ ΣΜΗΜΑΣΑ 

Σμήμα Μηχανικών χεδίασης Προϊόντων και υστημάτων 

χεδίαση Διαδραστικών και Βιομηχανικών Προϊόντων και υστημάτων 

Ολιστικά Εναλλακτικά Θεραπευτικά υστήματα – Κλασσική Ομοιοπαθητική 

Διαδικασίες εισαγωγής/εγγραφής φοιτητών – τριών 

Κάθε χρόνο ένας πολύ μεγάλος αριθμός υποψηφίων εκδηλώνει ενδιαφέρον να 

σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Σόσο Έλληνες όσο και αλλοδαποί 

ανακαλύπτουν τα πρωτοπόρα προγράμματα του Πανεπιστημίου και επιθυμούν 

να εγγραφούν στο Πανεπιστήμιο. Λόγω της μεγάλης ζήτησης για σπουδές, 

υπάρχει ανταγωνισμός για τη συμπλήρωση των θέσεων. Οι Έλληνες υποψήφιοι 

πρέπει να έχουν συμπληρώσει έξι χρόνια δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και να 

επιτύχουν σε ανταγωνιστικές Πανελλήνιες εξετάσεις που διενεργούνται κάθε 




10

χρόνο με ευθύνη του Τπουργείου Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και 

Θρησκευμάτων. 

τα Π.Μ.. γίνονται δεκτοί πτυχιούχοι Πανεπιστημίων και Σ.Ε.Ι. (κατά την έννοια 

του άρθρου 2 του Ν.3549/2007, Υ.Ε.Κ. 69/20.03.2007) της ημεδαπής ή 

ομοταγών αναγνωρισμένων Ιδρυμάτων της αλλοδαπής. 

Για την απόκτηση του Διδακτορικού Διπλώματος οι υποψήφιοι πρέπει, κατ’ 

ελάχιστο, να έχουν τα ακόλουθα τυπικά προσόντα: 

α. Πτυχίο Ελληνικού Α.Ε.Ι. ή ομοταγούς πανεπιστημίου του εξωτερικού 

αναγνωρισμένου από το ΔΙΚΑΣΑ ή ΔΟΑΣΑΠ (κατά την έννοια του 

άρθρου 2 του Ν.3549/2007, Υ.Ε.Κ. 69/20.03.2007). 

β. Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης Ελληνικού Α.Ε.Ι. ή ομοταγούς 

Πανεπιστημίου του εξωτερικού αναγνωρισμένου από το ΔΙΚΑΣΑ ή 

ΔΟΑΣΑΠ στα γνωστικά αντικείμενα έρευνας και διδασκαλίας του 

Σμήματος ή τα πλέον συγγενή με αυτά, αλλά που προάγουν την 

ακαδημαϊκή διεπιστημονική φυσιογνωμία του Σμήματος που επιθυμεί να 

εκπονήσει διδακτορική διατριβή. 

γ. Πτυχιούχοι Σ.Ε.Ι., ΑΠΑΙΣΕ, ή ισότιμων σχολών μπορούν να γίνουν δεκτοί ως 

υποψήφιοι διδάκτορες, μόνον εφόσον είναι κάτοχοι Μ.Δ.Ε. 

Εγγραφές 

Οι εγγραφές των πρωτοετών φοιτητών/τριών πραγματοποιούνται στις 

Γραμματείες των Σμημάτων μερικές ημέρες μετά την ανακοίνωση των 

αποτελεσμάτων από το Τπουργείο Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και 

Θρησκευμάτων και αποκλειστικά σε ημερομηνίες που καθορίζει το ίδιο το 

Τπουργείο. 

Η εγγραφή πραγματοποιείται από τον/την ίδιο/α φοιτητή - φοιτήτρια ή από 

νόμιμα εξουσιοδοτημένο πρόσωπο, το οποίο θα προσκομίζει γραπτή 

εξουσιοδότηση από τον/την φοιτητή/τρια. Η εξουσιοδότηση μπορεί να γίνει σε 

οποιοδήποτε Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών (Κ.Ε.Π.) ή Αστυνομικό Σμήμα της 

χώρας, ενώ χρειάζεται να υπάρχει βεβαίωση του γνησίου της υπογραφής του 

φοιτητή - τριας. 

Βασικούς κανονισμούς του Ιδρύματος αποτελούν: 

- ο Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας Πανεπιστημίου Αιγαίου (Π.Δ. 

155/Υ.Ε.Κ. 197/01.10.2009, τ. Α’) και 

- ο Οργανισμός Διοικητικών Τπηρεσιών Πανεπιστημίου Αιγαίου (Π.Δ. 

145/Υ.Ε.Κ. 184/02.08.2007, τ. Α’). 

Ακαδημαϊκό ημερολόγιο 2010 – 2011. (σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 35 η / 

10.06.2010, θέμα 6.4 απόφαση της υγκλήτου του Ιδρύματος). 




11

Περίοδος ειδικών εκπαιδευτικών 

αναγκών και εξετάσεων επτεμβρίου 

2010. 

ΦΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΚΑΔΗΜΑΩΚΟΤ 

ΕΣΟΤ 2010 - 2011 

06.09.2010 έως και 24.09.2010 με 

δυνατότητα χρήσης του χρονικού 

διαστήματος από 01.09.2010 έως 

05.09.2010. 

04.10.2010 έως και 21.01.2011 

(Διάρκεια: 14 εβδομάδες) 


αναγκών και εξετάσεων χειμερινού 

εξαμήνου 

ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΚΑΔΗΜΑΩΚΟΤ 

ΕΣΟΤ 2010 - 2011 


αναγκών και εξετάσεων Ιουνίου 2011 

24.01.2011 έως και 18.02.2011 

21.02.2011 έως και 10.06.2011 

(Διάρκεια: 14 εβδομάδες) 

13.06.2011 έως και 01.07.2011 

Αργίες 

• 28.10.2010 Εθνική εορτή 

• 17.11.2010 Επέτειος Πολυτεχνείου 

• 30.01.2011 Σριών Ιεραρχών 

• 07.03.2011 Καθαρή Δευτέρα 

• 25.03.2011 Εθνική εορτή 

• 01.05.2011 Πρωτομαγιά 

• 13.06.2011 Αγίου Πνεύματος 

• Σοπική εορτή Λέσβου, Φίου, Ρόδου, άμου, ύρου, Λήμνου 

• Ημέρα διεξαγωγής των φοιτητικών εκλογών 

• Πολιτιστική Εβδομάδα 

΄ 

Σο Ευρωπαϊκό ύστημα Μεταφοράς Ακαδημαϊκών Μονάδων (E.C.T.S.) είναι ένα 

σύστημα χορήγησης και μεταφοράς ακαδημαϊκών μονάδων, το οποίο έχει 

στόχο τη διευκόλυνση της ακαδημαϊκής αναγνώρισης μέσω αποτελεσματικών 

μηχανισμών καθολικής ισχύος. Προβλέπει έναν κώδικα ορθής πρακτικής για την 

οργάνωση της ακαδημαϊκής αναγνώρισης βάσει της διαφάνειας των 

προγραμμάτων σπουδών και των επιδόσεων των σπουδαστών. Σο E.C.T.S. δεν 

ρυθμίζει αυτό καθαυτό το περιεχόμενο, τη δομή ή την αντιστοιχία των 

ακαδημαϊκών προγραμμάτων, δεδομένου ότι πρόκειται για θέματα των οποίων η 

ποιότητα πρέπει να καθορίζεται από τα ίδια τα πανεπιστήμια, κατά την κατάρτιση 

των προγραμμάτων σπουδών. 

υντονιστής E.C.T.S. του Ιδρύματος του Πανεπιστημίου Αιγαίου έχει οριστεί ο κος 

Νίκος ουλακέλλης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών 

Τποθέσεων και Υοιτητικής Μέριμνας. 




12

τρατηγικός στόχος του προγράμματος Erasmus - LLP είναι να συμβάλλει, με τη 

δια βίου μάθηση, στην ανάπτυξη της Κοινότητας ως προηγμένης κοινωνίας 

βασισμένης στη γνώση, με βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, καλύτερες και 

περισσότερες θέσεις απασχόλησης και μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή, 

διασφαλίζοντας, παράλληλα, ικανοποιητική προστασία του περιβάλλοντος για 

τις μελλοντικές γενιές. Αποσκοπεί, ιδίως, στην ενίσχυση των ανταλλαγών, της 

συνεργασίας και της κινητικότητας μεταξύ των συστημάτων εκπαίδευσης και 

κατάρτισης στην Κοινότητα, ώστε να καταστούν παγκόσμιο σημείο ποιοτικής 

αναφοράς. 

Ακαδημαϊκός Τπεύθυνος του Προγράμματος Erasmus - LLP του Πανεπιστημίου 

Αιγαίου έχει οριστεί ο κος Νίκος ουλακέλλης, Αναπληρωτής Καθηγητής, 

Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Τποθέσεων και Υοιτητικής Μέριμνας. 




13

Σο Σμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού 

χεδιασμού (Σ.Ε.Π.Α.Ε..). ιδρύθηκε το 1987, επιδιώκει την επιστημονική, 

τεχνολογική και επαγγελματική κατάρτιση των φοιτητών/τριών σε υψηλό 

επίπεδο, ώστε να γίνουν ικανοί να σχεδιάζουν, να υλοποιούν και να 

αξιολογούν εκπαιδευτικές δράσεις, υπηρεσίες και προϊόντα για την προσχολική 

ηλικία και για άλλους ειδικούς πληθυσμούς, εμπλουτίζοντας την εκπαίδευση με 

συστηματική γνώση, εμπειρίες, κοινωνική ευαισθησία και προοπτική. 

Οι σύγχρονες εξελικτικές τάσεις επιβάλλουν τη συνεχή επιμόρφωση των 

εκπαιδευτικών, την εξοικείωσή τους με τη χρήση των νέων τεχνολογιών στην 

εκπαίδευση και τη δεκτικότητα και ευαισθητοποίησή τους απέναντι σε μαθητές 

που προέρχονται από διαφορετικά πολιτισμικά πλαίσια. Η επιμόρφωση των 

εκπαιδευτικών οργανώνεται σε νέες γνωστικές περιοχές των Επιστημών της 

Αγωγής, σε νέες διδακτικές προσεγγίσεις και σε νέες τεχνολογίες, ώστε να 

μπορέσουν να επιτελέσουν το διδακτικό τους έργο, ανταποκρινόμενοι στις 

απαιτήσεις που θέτει η εποχή μας, η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο διεθνής 

ανταγωνισμός. Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στη διδασκαλία νέων διδακτικών 

αντικειμένων, (π.χ. η διαπολιτισμική εκπαίδευση), σε Η/Τ, στη μεθοδολογία 

έρευνας και σε σύγχρονες προσεγγίσεις σε εκπαιδευτικά και παιδαγωγικά 

ζητήματα. Προγράμματα Αναβάθμισης επιδιώκουν την πληρέστερη εισαγωγή 

σε συγκεκριμένες γνωστικές περιοχές και τη συγγραφή επιστημονικών 

εργασιών. Προωθείται, με αυτό τον τρόπο, η μορφή ενός σύγχρονου 

Παιδαγωγικού Σμήματος, με έμφαση στις ερευνητικές διαδικασίες. Πρόθεσή του 

είναι να μελετώνται οι τελευταίες εξελίξεις σε ό,τι αφορά στις θεωρίες και στις 

ερμηνείες που συγκροτούν την εικόνα του παιδιού της νηπιακής ηλικίας σε 

έναν κόσμο που αναθεωρεί συνεχώς τη θέση του απέναντι στο παιδί. 

Σο Σμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού χεδιασμού 

έχει αναπτύξει μια πλούσια δραστηριότητα και αναδεικνύεται σε έναν 

παράγοντα, του οποίου η παρέμβαση στα πράγματα γίνεται ολοένα και 

περισσότερο δυναμική, και κυρίως δημιουργική. Αναλαμβάνει το ρόλο του 

εκπαιδευτικού φορέα, που καλύπτει την έρευνα και την ανάδειξη νέων 

μεθοδολογιών και μελετών της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας και των ιδιαίτερων 

αναγκών αυτής της σχολικής περιόδου. 

Μέσα από το πλέγμα αυτό, το Σμήμα κάνει φανερό ότι η παρουσία του είναι 

αναγκαία σε ένα χώρο, όπου η συστηματική, θεωρητική και ερευνητική 

εργασία είναι απαραίτητη. Υιλοδοξεί να αποτελέσει τη γέφυρα ανάμεσα στα 

νέα επιστημονικά δεδομένα, τη θεωρία και τη καθημερινή διδακτική πρακτική, 

και μάλιστα σε μια νευραλγική περιοχή, όπως αυτή της νησιωτικής 

περιφέρειας. 

Σο Σμήμα στον Ελληνικό Παιδαγωγικό χώρο 

Σο Σμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού χεδιασμού 

έχει αναπτύξει από την πρώτη στιγμή της λειτουργίας του μια πλούσια 




14

δραστηριότητα, μέσα από την οποία διαφαίνεται η αναγκαιότητα της έρευνας 

και της ανάδειξης νέων μεθοδολογιών. 

Η πρωτοτυπία του Σμήματος βασίζεται σε δύο διαπιστώσεις: 

ότι τα γνωστικά αντικείμενα και μαθήματα είναι ταυτόσημα με τα 

φαινόμενα και τα προβλήματα που αντιμετωπίζονται στην εκπαιδευτική 

πράξη και όχι με τους παραδοσιακούς επιστημονικούς κλάδους. 

ότι, από τη μελέτη της διεθνούς πραγματικότητας και των τάσεων που 

αναπτύσσονται στο χώρο των Σμημάτων Εκπαίδευσης, και ιδιαίτερα της 

Προσχολικής Εκπαίδευσης, οι σπουδές που παρέχονται στο Σμήμα 

βρίσκονται σε πολύ υψηλό επίπεδο συμβαδίζοντας με τις σύγχρονες 

κατευθύνσεις των Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής (νοητικές δομές 

και ανάπτυξη, ψυχολογικές δομές και επικοινωνία, κοινωνικές δομές και 

προσωπικότητα, πολιτισμικό περιβάλλον και γνωστική ανάπτυξη, 

μαθησιακές δραστηριότητες και παιδαγωγική διαχείριση) και των 

Επιστημών του Εκπαιδευτικού χεδιασμού (ανάλυση και σχεδιασμός 

διδακτικών δραστηριοτήτων σε ειδικούς πληθυσμούς, ανάλυση και 

σχεδιασμός νέων ευέλικτων μορφών εκπαίδευσης, ανάλυση και 

σχεδιασμός εκπαιδευτικού υλικού, έννοια και μέθοδοι αξιολόγησης). 

υγκεκριμένα ο Εκπαιδευτικός χεδιασμός (Instructional Design, Ingenierie 

Educative) επεξεργάζεται συλλογές πηγών και διαδικασιών που προωθούν τη 

μάθηση και αποτελεί μια συστηματική διαδικασία για την ανάπτυξη 

εκπαιδευτικών συστημάτων. Δίνει έμφαση στη συστηματική ανάπτυξη των 

εκπαιδευτικών προδιαγραφών με χρήση θεωριών μάθησης και εκπαίδευσης 

για να εξασφαλιστεί η ποιότητα της εκπαίδευσης και περιλαμβάνει την όλη 

διαδικασία της ανάλυσης και των μαθησιακών αναγκών και στόχων και την 

ανάπτυξη ενός συστήματος που να τις αντιμετωπίζει. Σο σύστημα αυτό περιέχει 

τα δημιουργία, τη δοκιμή και την αξιολόγηση εκπαιδευτικού υλικού και 

εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Ασχολείται, κατά συνέπεια, με συγκεκριμένες 

εκπαιδευτικές ενέργειες (ή δράσεις), ώστε να επιτευχθούν τα επιδιωκόμενα 

διδακτικά αποτελέσματα. Ο εκπαιδευτικός σχεδιασμός γίνεται όλο και πιο 

σημαντικός, καθώς η εκπαιδευτική διαδικασία, ειδικά με τη χρήση της 

τεχνολογίας, γίνεται όλο και πιο πολύπλοκη. 

τόχος και αντικείμενο του Σ.Ε.Π.Α.Ε.. 

Οι πανεπιστημιακές σπουδές έχουν ως στόχο να προετοιμάσουν ανθρώπους 

για τη μελλοντική απασχόλησή τους σε κάποιο τομέα της κοινωνικής ζωής, του 

οποίου η πολυπλοκότητα απαιτεί αυτόνομη επιστημονική προσέγγιση. 




15

Σο περιεχόμενο πουδών στα Παιδαγωγικά Σμήματα αποτελεί συνάρτηση της 

αντίληψής μας για τη θέση και το ρόλο του σχολείου στην κοινωνία, καθώς και 

τη θέση και το ρόλο των εκπαιδευτικών στο σχολείο. Ψς τμήματα που 

καταρτίζουν πρωτίστως τους μελλοντικούς εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας 

εκπαίδευσης, αλλά και εν γένει στελέχη του εκπαιδευτικού μηχανισμού και του 

ευρύτερου κοινωνικού συνόλου, αναλαμβάνουν τον κρίσιμο ρόλο να τους 

ευαισθητοποιήσουν ως προς μια δέσμη απαιτήσεων που εγγράφονται, 

ακριβώς, στη σύγχρονη διατύπωση των επιστημών Αγωγής, καταγράφοντας 

τις νέες δεσμεύσεις τις οποίες αυτές καλούνται να λάβουν έναντι των 

επιστημονικών, πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών εξελίξεων 

σε παγκόσμιο επίπεδο. 

το μέτρο που οι στόχοι του Σμήματος διευρύνονται περιλαμβάνοντας τη 

διαμόρφωση ενός σύγχρονου επαγγελματικού προφίλ των αποφοίτων με την 

καλλιέργεια δεξιοτήτων σχεδιασμού και διοίκησης σχολικών μονάδων 

Προσχολικής Εκπαίδευσης, όπως και διαχείρισης τοπικών κοινωνικών 

Εκπαιδευτικών και Επιμορφωτικών Δράσεων με σχεδιασμένη αξιοποίηση των 

Σεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (π.χ. ικανότητα 

παραγωγής παιδαγωγικού υλικού), διευρύνονται επίσης οι επαγγελματικοί 

ορίζοντες των αποφοίτων. 

Μπορούν, έτσι, να εμπλακούν ως σύμβουλοι, σχεδιαστές εμψυχωτές, 

εκτελεστές στη μικρο/μακροοργάνωση (από τη συγκρότηση στόχων μέχρι τη 

διαχείριση τεχνικών λεπτομερειών) παρόμοιων Δράσεων, όπου αυτές 

συμβαίνουν (Προγράμματα Τπουργείων, Δήμων, Οργάνωση λειτουργίας 

Βρεφονηπιακών ταθμών και Νηπιαγωγείων, Προγράμματα Επιμόρφωσης σε 

Επιχειρήσεις και λοιπούς εργασιακούς χώρους, Προγράμματα Δια Βίου 

Εκπαίδευσης, Προγράμματα Εκπαίδευσης Ενηλίκων, σχεδιασμός ειδικών 

εκπαιδευτικών δράσεων και οργάνωση ψυχοπαιδαγωγικής έρευνας για 

λογαριασμό ιδιωτικών και δημόσιων φορέων κ. α.) 

Γιατί να επιλέξω το Σμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής 

και του Εκπαιδευτικού χεδιασμού. 

Σο Σμήμα οργανώνεται στη βάση της συνεχούς παρακολούθησης και 

συμμετοχής στη διαμόρφωση των πραγματικών προβλημάτων στο χώρο της 

εκπαίδευσης. Σο Πρόγραμμα πουδών διευρύνεται στο βαθμό που στην πράξη 

ανακύπτει ένα νέο πρόβλημα και το Σμήμα έχει την ευθύνη να βρει ή να 

δημιουργήσει κατάλληλους επιστήμονες για την προσέγγιση και διερεύνηση 

του συγκεκριμένου προβλήματος. Έτσι, δίνεται η δυνατότητα στους/στις 

φοιτητές/τριες να επιλέγουν ως ένα βαθμό το δικό τους δρόμο προς την 

κατάκτηση των απαραίτητων γνώσεων. Με αυτόν τον τρόπο, παρέχεται η 

δυνατότητα συγκρότησης περισσότερων, αλλά ισότιμων ως προς το 

αποτέλεσμα, συνθέσεων, οι οποίες θα ανταποκρίνονται στις ατομικές κλίσεις 




16

και τα ενδιαφέρονται των φοιτητών/ τριών. Δηλαδή, φοιτήτριες και φοιτητές 

μπορούν να φτιάξουν το ατομικό τους πρόγραμμα πουδών στο πλαίσιο 

γενικών κατευθύνσεων. 

Επομένως, ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στο θεσμό της «μάθησης μέσα από την 

έρευνα». Καθώς έχει μεγαλύτερη σημασία «η γνώση των τρόπων πρόσβασης 

στη γνώση» και όχι η κατανάλωση «καθιερωμένων» γνώσεων, παρέχεται η 

δυνατότητα ένα μέρος των σπουδών να γίνει μέσα από ειδικά σχεδιασμένα, 

χρονικά περιορισμένα ερευνητικά προγράμματα. Διερευνώντας πραγματικά 

προβλήματα, σε άμεση επαφή με διδάσκοντες, φοιτητές και φοιτήτριες 

διδάσκονται τα σχετικά με το συγκεκριμένο ζήτημα επιστημονικά «δεδομένα», τις 

δυνατές επιστημονικές προσεγγίσεις, και τις κατάλληλες ερευνητικές μεθόδους, 

αποκτώντας, έτσι, τόσο γνώσεις, όσο και ικανότητα κριτικής σκέψης. Η 

γενικότερη προσπάθεια που συντελείται στο Σμήμα είναι να καταρτιστούν 

επιστήμονες και να προετοιμαστούν εκπαιδευτικοί οι οποίοι θα είναι ικανοί να 

διαχειριστούν το ζήτημα της εκπαίδευσης στη πολύπλοκη συνέργειά του με την 

εξέλιξη των επιστημών, των κοινωνικο-οικονομικών, πολιτικών και πολιτιστικών 

πραγμάτων. Αυτή η πρόθεση εξηγεί και την έμφαση στο ζήτημα της έρευνας 

και του εκπαιδευτικού σχεδιασμού. τόχος είναι η δημιουργία εκπαιδευτικών – 

επιστημόνων με υψηλή παιδαγωγική και κοινωνική ευαισθησία, ώστε να 

προγραμματίζουν, να οργανώνουν και να διαχειρίζονται πολλαπλές 

εκπαιδευτικές δράσεις στο ύψος των ραγδαίων εξελίξεων και αναγκών. 

Προοπτικές επαγγελματικής αποκατάστασης αποφοίτων 

Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες του Σ.Ε.Π.Α.Ε.. προετοιμάζονται να παράσχουν 

εκπαιδευτικές υπηρεσίες, σε έναν κόσμο ο οποίος από τη μια διαθέτει πλέον τις 

απαραίτητες γνώσεις για την υπέρβαση των αναγκών των ανθρώπων, ενώ 

από την άλλη αντιμετωπίζει όλο και εντονότερα το πρόβλημα του διαχωρισμού 

του σε χώρες με γνώση και δύναμη και χώρες υποανάπτυκτες και εξαρτημένες. 

Οι επαναστατικές αλλαγές που συντελούνται στη κοινωνία, με την ανάπτυξη 

των νέων τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας, διαμορφώνουν ριζικά 

τόσο τον κόσμο της εργασίας, όσο και την ιδιωτική και δημόσια ζωή. Μπροστά 

σ’ αυτές τις αλλαγές, είναι αδύνατο να παραμείνει το σχολείο αναλλοίωτο. 

Αντίθετα, είναι υποχρεωμένο να συμβάλλει στις διαδικασίες κοινωνικής 

αλλαγής προς την κατεύθυνση εξανθρωπισμένων μορφών διαβίωσης. Γι 

αυτό πρέπει: 

να ασκήσει τα παιδιά στη συμπεριφορά αλληλεγγύης και κοινωνικής 

υπευθυνότητας 

να αναπτύξει την αυτοπεποίθησή τους και την ικανότητα να 

επικοινωνούν, να συνδιαλέγονται και να βρίσκουν, κατ’ αυτόν τον 

τρόπο, λύσεις στα προβλήματα τους 




17

να δώσει γνώσεις σχετικά με τις οικονομικές, πολιτικές, πολιτιστικές, 

ιστορικές και οικολογικές σχέσεις, που διαμορφώνουν σήμερα τις 

συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων 

να αναπτύξει την ικανότητα των παιδιών να δρουν ως δημοκρατικοί 

πολίτες. 

Οι απόφοιτοι αποκτώντας αυτού του τύπου την επαγγελματική επάρκεια, θα 

μπορέσουν να ενταχθούν ενεργά, με ήπιο και δημιουργικό τρόπο, στο 

σχεδιασμό και την πραγματοποίηση μεταρρυθμιστικών δράσεων, με στόχο ένα 

ελκυστικό και ευέλικτο σχολικό μηχανισμό που θα ικανοποιεί τόσο τις τοπικές 

κοινωνικές προσδοκίες, όσο και τις σύγχρονες ανάγκες του διεθνούς 

ανταγωνισμού και πολιτισμού. 

Διοίκηση του Σ.Ε.Π.Α.Ε.. 

Πρόεδρος Σμήματος: Ελένη Θεοδωροπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια 

Αναπληρωτής Πρόεδρος Σμήματος: Ιωάννης Φατζηγεωργίου, Καθηγητής 

Προϊσταμένη Γραμματείας Σμήματος : Μαίρη Κωνσταντίνου 

Δομή του Σ.Ε.Π.Α.Ε.. 

Σομείς 


χεδιασμού οργανώνεται σε πέντε τομείς: 

Σομέας Παιδαγωγικών πουδών και Γενικής Διδακτικής, 

Σομέας Χυχολογίας και Ειδικής Αγωγής 

Σομέας Κοινωνιολογίας, Οικονομίας, Πολιτικής της Εκπαίδευσης και 

πουδών Υύλου 

Σομέας Λογοτεχνίας, Γλώσσας και Πολιτισμού 

Σομέας Διδακτικής Θετικών Επιστημών και Σεχνολογιών της 

Πληροφορίας και των Επικοινωνιών 

Σα βασικά θέματα που μελετώνται και ερευνώνται σε κάθε τομέα είναι τα 

ακόλουθα: 

Σομέας Παιδαγωγικών πουδών και Γενικής Διδακτικής: Γενική 

Παιδαγωγική, Διδακτική Μεθοδολογία, Διαπολιτισμική Εκπαίδευση, Ιστορία 

της Εκπαίδευσης, Υιλοσοφία της Παιδείας, Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, 

Παιδαγωγική Επικοινωνία, Μουσική Παιδαγωγική, Παιδαγωγική του 




18

Ελεύθερου χρόνου, Επαγγελματική Παιδαγωγική, Παιδαγωγική Διαχείριση 

Καινοτομιών και Αλλαγών, Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας, Θεωρία 

Αναλυτικών Προγραμμάτων, Εκπαιδευτικός χεδιασμός, Εκπαιδευτική 

Αξιολόγηση, Ευρωπαϊκή διάσταση στην Εκπαίδευση, Εκπαίδευση Ενηλίκων, 

Αξιολόγηση Εκπαιδευτικών Μονάδων. 

Σομέας Χυχολογίας και Ειδικής Αγωγής : Εξελικτική Χυχολογία, Γνωστική 

Χυχολογία, Ειδική Αγωγή, Παιδαγωγική Χυχολογία, Μαθησιακές 

Δυσκολίες, Ανάπτυξη της γλώσσας των παιδιών, υμβουλευτική 

Χυχολογία, Θεωρίες προσωπικότητας, Δημιουργική Μάθηση, Χυχολογική 

Αξιολόγηση, Χυχολογία και Επικοινωνία: Μη λεκτική συμπεριφορά, Νοητική 

Ανεπάρκεια και Χυχοπαθολογία κατά την παιδική ηλικία, Περιγραφική και 

Επαγωγική τατιστική, Χυχολογική Έρευνα στο χώρο της Εκπαίδευσης. 

Σομέας Κοινωνιολογίας, Οικονομίας, Πολιτικής της Εκπαίδευσης και 

πουδών Υύλου: Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης, Οικονομία της 

Εκπαίδευσης και Κοινωνικοοικονομική Ανάπτυξη, Εκπαιδευτική Πολιτική, 

Διοίκηση και τελέχωση της Εκπαίδευσης, Ανάπτυξη και Διαχείριση 

Ανθρωπίνων Πόρων στην Εκπαίδευση, χεδιασμός και Αξιολόγηση στην 

Εκπαίδευση, Επιστημολογία και Μεθοδολογία Έρευνας, πουδές Υύλου, 

πουδές Πολιτισμού. 

Σομέας Λογοτεχνίας, Γλώσσας και Πολιτισμού: Γλωσσολογία, Γραπτή 

Γλώσσα στην Προσχολική Εκπαίδευση, Θεατρική Αγωγή, Θεατρικό Παιχνίδι 

– Αυτοσχεδιασμός, Θεωρία κα Ερμηνεία της Λογοτεχνίας, Λαογραφία – 

Λαϊκός Πολιτισμός, Λογοτεχνία και Έμφυλη Γυναικεία Σαυτότητα, 

Λογοτεχνική Πρόσληψη στην Εκπαίδευση, Μουσειολογία – 

Μουσειοπαιδαγωγική, Νεότερη και ύγχρονη Νεοελληνική Λογοτεχνία, 

Παιδική Λογοτεχνία, Παιδικό Βιβλίο, Προσέγγιση της Λογοτεχνίας στην 

Προσχολική Εκπαίδευση. 

Σομέας Διδακτικής Θετικών Επιστημών και Σεχνολογιών της Πληροφορίας 

και των Επικοινωνιών: Διδακτική Μαθηματικών, Διδακτική τατιστικής, 

Διδακτική Υυσικών Επιστημών (Υυσική, Φημεία, Βιολογία, Περιβάλλον), 

Διδακτική Σεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (Σ.Π.Ε.) και 

Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας (Μ.Μ.Ε.), Σ.Π.Ε. και Μ.Μ.Ε. στην Εκπαίδευση, 

Εκπαιδευτική Μηχανική, Εκπαιδευτικό Τλικό και Μέσα, χεδιασμός 

Καινοτομιών. 




19

Η έρευνα στο Σμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του 

Εκπαιδευτικού χεδιασμού. 

Οι εκπαιδευτικές και ερευνητικές ανάγκες του Σμήματος τόσο σε προπτυχιακό, 

όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο εξυπηρετούνται από τα θεσμοθετημένα 

εργαστήρια του Σμήματος: 

«Εργαστήριο Παιδαγωγικών και Χυχολογικών Ερευνών και των 

Εφαρμογών τους» 

Διευθύντρια: Καθηγήτρια Μαρία Καΐλα, 

Αναπλ. Διευθύντρια: Ελένη Θεοδωροπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια 

Σο Εργαστήριο «Παιδαγωγικών και Χυχολογικών Ερευνών και των Εφαρμογών 

τους» εξυπηρετεί τις εκπαιδευτικές και ερευνητικές ανάγκες στα γνωστικά 

αντικείμενα: 

Εφαρμογές Μεθόδων και Σεχνικών στην Εκπαιδευτική έρευνα 

Παιδαγωγικές, Χυχολογικές, Ανθρωπολογικές, Υιλοσοφικές και 

Ιστορικές διαστάσεις του φαινομένου της Παιδείας 

Αλληλεπιδράσεις των παραγόντων και συντελεστών της Εκπαίδευσης. 

Μεθοδολογικές και Διδακτικές προσεγγίσεις της Εκπαιδευτικής 

διαδικασίας 

Κριτική και Δημιουργική προσέγγιση των φαινομένων Διδασκαλίας και 

Μάθησης 

Σρόποι απόκτησης, συστηματοποίησης και λειτουργικής διάταξης, 

αξιολόγησης και χρήσης του παιδαγωγικού υλικού 

υγκριτική, ιστορική εξέλιξη των Εκπαιδευτικών υστημάτων 

Αναλυτικά προγράμματα 

χέσεις της Παιδείας με την Πολιτική 

Εκπαίδευση Εκπαιδευτικών 

Εκπαίδευση Ενηλίκων 

Επικοινωνία 

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση 

Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση 

Αξιολόγηση στην Εκπαίδευση 

Παιδαγωγική των Μέσων 

Ειδική Αγωγή, Χυχομετρία, Εξελικτική Χυχολογία, χολική Χυχολογία, 

Χυχοπαθολογία, Κλινική Χυχολογία, Παιδαγωγική Χυχολογία, 

Πειραματική Χυχολογία, Πειραματική Ανάλυση της υμπεριφοράς, 

Μικροδιδασκαλία 

Σο Εργαστήριο έχει ως βασικό σκοπό τη συλλογή, επεξεργασία και αξιοποίηση 

ερευνητικών δεδομένων για την κατανόηση και για τη βελτίωση της 

εκπαιδευτικής πράξης. 




20

«Εργαστήριο Μαθησιακής Σεχνολογίας και Διδακτικής Μηχανικής» 

Διευθύντρια: Καθηγήτρια Αγγελική Δημητρακοπούλου 

Αναπλ. Διευθύντρια: ουλτάνα Καφούση, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια 

Σο Εργαστήριο «Μαθησιακής Σεχνολογίας και Διδακτικής Μηχανικής» 

εξυπηρετεί τις ερευνητικές και εκπαιδευτικές ανάγκες στα γνωστικά πεδία: 

Διδακτική Μαθηματικών, Διδακτική Υυσικών Επιστημών, χεδιασμός και 

Αξιολόγηση των εκπαιδευτικών εφαρμογών των τεχνολογιών της 

πληροφορίας και της επικοινωνίας, Μεθοδολογίες ανάπτυξης εφαρμογών 

(προσομοιώσεων, μοντελοποιήσεων, πολυμέσων, εικονικής πραγματικότητας, 

ρομποτικής, νοημόνων συστημάτων), Μάθηση στα νέα τεχνολογικά 

περιβάλλοντα, Μοντέλα ένταξης και αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών στην 

εκπαίδευση, Ευέλικτη και εξ αποστάσεως εκπαίδευση, Επικοινωνιακά μοντέλα 

στην εκπαίδευση, Εκπαιδευτική χρήση των Μ.Μ.Ε., Ανάπτυξη Προγραμμάτων 

πουδών. 

Σο εργαστήριο έχει ως βασικό σκοπό: 

Ση δημιουργία νέων τεχνολογικών περιβαλλόντων μάθησης (με ιδιαίτερη 

έμφαση στη μάθηση θεμάτων που άπτονται των θετικών επιστημών), 

καθώς και στη διερεύνηση των κατάλληλων διδακτικών συνθηκών 

αξιοποίησής τους. Πέρα από τα ερευνητικά πορίσματα, έργο του 

εργαστηρίου είναι η ανάπτυξη πρωτότυπων τεχνολογικών συστημάτων 

(prototypes), καθώς και η ανάπτυξη και παραγωγή πλήρων 

εφαρμογών μέσω της συνεργασίας με άλλα τεχνολογικά ερευνητικά 

εργαστήρια και εταιρείες. 

Σην ανάπτυξη μοντέλων της Διδακτικής Μηχανικής. Οι έρευνες αλλά και 

η ανάπτυξη συστημάτων αφορούν πληθυσμό-στόχο ενός μεγάλου 

εύρους: από μαθητές (πρώτης σχολικής ηλικίας, γυμνασίου και 

λυκείου), μέχρι φοιτητές και ενήλικες. 

«Εργαστήριο Παιδικού Βιβλίου, Λόγου και Θεατρικού Παιχνιδιού» 

Διευθυντής: Καθηγητής, Ιωάννης Παπαδόπουλος 

Αναπλ. Διευθύντρια: Καθηγήτρια, Αναγνωστοπούλου Διαμάντη, 

Πεδία Έρευνας και Δυνατότητα Παροχής Τπηρεσιών 

Θεωρία της Λογοτεχνίας 

Νεοελληνική Λογοτεχνία 

Παιδική Λογοτεχνία 

Θεωρία Θεάτρου 

Θεατρικός αυτοσχεδιασμός 

Πολυγραμματισμοί 

Μουσειολογία-Μουσειοπαιδαγωγική 

Λαϊκός Πολιτισμός 




21

Δραστηριότητες 

Διοργάνωση υνεδρίων 

Προσκλήσεις-Ομιλίες συγγραφέων και εικονογράφων 

Βιβλιοπαρουσιάσεις 

εμινάρια Θεατρικού Αυτοσχεδιασμού 

υλλογή λαογραφικού υλικού 

υνεργασία με πειραματικά σχολεία για την προώθηση καινοτόμων 

δράσεων 

Δημιουργία ηλεκτρονικής πύλης για θέματα διδακτικής 

«Εργαστήριο Κοινωνικών και Εκπαιδευτικών Μελετών» 

Διευθύντρια: Καθηγήτρια, Φρυσή Βιτσιλάκη 

Αναπλ. Διευθύντρια: Περσεφόνη Υώκιαλη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια 

Σο Εργαστήριο «Κοινωνικών και Εκπαιδευτικών Μελετών» εξυπηρετεί τις 

ερευνητικές και εκπαιδευτικές ανάγκες στα γνωστικά πεδία: Κοινωνικοποίηση, 

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης, Οικονομία της Εκπαίδευσης, Διαχείριση 

Εκπαιδευτικών Μονάδων, Διαμόρφωση του Ρόλου του Υύλου, Κοινωνιολογία 

της Απόκλισης, Εκπαιδευτική και Κοινωνική Πολιτική, Εφαρμογές Μεθόδων και 

Σεχνικών της Κοινωνιολογικής Έρευνας στην Εκπαίδευση, Πολυπολιτισμικότητα 

και Εκπαίδευση, Διαμόρφωση Πολιτισμικών και Εθνικών Προτύπων, 

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Αποτελέσματος, Αξιολόγηση των Εκπαιδευτικών 

Θεσμών και άλλα συναφή γνωστικά αντικείμενα. 

κοπό έχει: 

Ση συλλογή, επεξεργασία και ανάλυση ερευνητικών δεδομένων που 

παρουσιάζονται σε διεθνή και εθνικά επιστημονικά fora από τα μέλη της 

επιστημονικής μας κοινότητας, και ιδιαίτερα των διδασκόντων και των 

φοιτητών/ τριών που στεγάζονται στο εν λόγω Εργαστήριο. 

Σο διοικητικό και ερευνητικό πλαίσιο του Εργαστηρίου υποστηρίζει τη 

διεξαγωγή, επίβλεψη και υποβοήθηση των μεταπτυχιακών 

φοιτητών/τριών του Κύκλου των Κοινωνικών Επιστημών. 

«Εργαστήριο Πειραματικής Χυχολογίας, Χυχομετρικών Ερευνών και 

Κλινικών Εφαρμογών» (υπό θεσμοθέτηση) 

Τπεύθυνος: Καθηγητής, Νικήτας Πολεμικός 

«Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Έρευνας για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση 

και Αγωγή» (υπό θεσμοθέτηση). 

Τπεύθυνη: Καθηγήτρια, Καΐλα Μαρία 




22

Μεταπτυχιακές πουδές στο Σμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και 

του Εκπαιδευτικού χεδιασμού: 

Π.Μ.. «Παιδικό Βιβλίο και Παιδαγωγικό Τλικό» 

Διευθύντρια του Π.Μ..: Καθηγήτρια, Διαμάντη Αναγνωστοπούλου 

κοπός του παρόντος Π.Μ.. είναι η εκπαίδευση εξειδικευμένων επιστημόνων, 

ικανών να αξιοποιούν το παιδικό βιβλίο και να σχεδιάζουν το παιδαγωγικό 

υλικό, αποκτώντας τεχνογνωσία, ώστε να συμβάλουν αποτελεσματικά στην 

αντιμετώπιση των νέων εκπαιδευτικών, αναγνωστικών και κοινωνικών 

προβλημάτων. 

Ειδικότερα, το πρόγραμμα έχει στόχο τη θεωρητική εμβάθυνση στους τομείς 

του παιδικού βιβλίου και της παιδικής λογοτεχνίας, του παιδαγωγικού υλικού 

και των εκπαιδευτικών παιχνιδιών, καθώς και στην κατανόηση και στη 

διαχείριση των σχέσεων ανταγωνισμού, συμπληρωματικότητας ή 

αλληλεπίδρασης ανάμεσα στο παιδικό βιβλίο − έντυπο και τις νέες τεχνολογίες 

στο σύγχρονο μαθησιακό και εκπαιδευτικό περιβάλλον. 

Οι απόφοιτοι του Π.Μ.. θα μπορούν να εργαστούν για την αξιοποίηση του 

εξωσχολικού βιβλίου στο σχολείο, για την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας, για 

το σχεδιασμό της παραγωγής και της αξιοποίησης παλαιότερων και νεότερων 

τύπων παιδαγωγικού υλικού, αλλά και για την αρμονική συνύπαρξη του 

βιβλίου − εντύπου με τις νέες τεχνολογίες και τη διαθεματική προσέγγιση της 

γνώσης στην εκπαίδευση. 

Σο Π.Μ.. απονέμει Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στο «Παιδικό Βιβλίο και 

Παιδαγωγικό Τλικό» με τις εξής κατευθύνσεις: 

α) Παιδικό Βιβλίο 

β) Παιδαγωγικό Τλικό. 

Αναλυτική ενημέρωση και περαιτέρω διευκρινίσεις για τη διαδικασία θα βρείτε 

στον ιστότοπο: www.rhodes.aegean.gr/tepaes/pms-pvpy/ 

Π.Μ.. «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση» 

Διευθύντρια του Π.Μ..: Καθηγήτρια, Μαρία Καΐλα 

Αντικείμενο του Π.Μ.. είναι η μεταπτυχιακή εξειδίκευση επιστημόνων και η 

προαγωγή της γνώσης στα παρακάτω θέματα: 

α) Ενσωμάτωση των θεμελιωδών αρχών που διέπουν τις Επιστήμες του 

Περιβάλλοντος και της Αειφόρου Ανάπτυξης στις αρχές, τη φιλοσοφία και το 

περιεχόμενο των Επιστημών της Αγωγής. 

β) Πρόσκτηση γνώσεων για το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη και 

σύνδεσης των γνώσεων αυτών με τις θεωρίες μάθησης και τις σύγχρονες 

παιδαγωγικές και διδακτικές προσεγγίσεις, όπως αυτές εξελίσσονται στα 

πλαίσια της τυπικής, μη τυπικής, άτυπης και δια βίου μάθησης. 




23

(γ) Διερεύνηση των τοπικών, περιφερειακών, εθνικών και παγκόσμιων 

περιβαλλοντικών προβλημάτων, μέσα από το πρίσμα της φυσικής, 

οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής τους διάστασης, και εξέτασης των 

τρόπων με τους οποίους η εκπαίδευση μπορεί να συνδράμει στην επίλυσή 

τους. 

δ) Μύηση στη φιλοσοφία της αειφόρου ανάπτυξης και της περιβαλλοντικής 

ηθικής και στο ρόλο της εκπαίδευσης σε σχέση με αυτήν. 

ε) Ανάπτυξη εκπαιδευτικών μεθόδων, διδακτικών τεχνικών και μεθοδολογικών 

προσεγγίσεων για ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών ζητημάτων και των 

ζητημάτων της αειφόρου ανάπτυξης στο σχεδιασμό διαφόρων πολιτικών. 

ς) Ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και 

την Αειφόρο Ανάπτυξη, μέσα από τη μελέτη και καταγραφή της υφιστάμενης 

κατάστασης, τον προσδιορισμό των θεσμών και των φορέων που 

ασχολούνται με αυτήν, τη διατύπωση των αναγκών και την παραγωγή νέων 

ιδεών και προτάσεων στο θέμα αυτό. 

ζ) Προώθηση του σχεδιασμού, της εφαρμογής και της αξιολόγησης 

εκπαιδευτικών και επικοινωνιακών προγραμμάτων για το περιβάλλον και την 

αειφόρο ανάπτυξη, στα πλαίσια της τυπικής, μη-τυπικής και άτυπης 

εκπαίδευσης και στη βάση της ενίσχυσης της διαγενεαλογικής επικοινωνίας και 

αλληλεπίδρασης, που καλύπτει σφαιρικά όλα τα πεδία του κοινωνικού και 

επαγγελματικού βίου. 

Σο Π.Μ.. απονέμει Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στην Περιβαλλοντική 

Εκπαίδευση. 


στον ιστότοπο: www.rhodes.aegean.gr/tepaes/perivallon/ 

Π.Μ.. «Υύλο και Νέα Εκπαιδευτικά και Εργασιακά Περιβάλλοντα στην 

Κοινωνία της Πληροφορίας» 

Διευθύντρια του Π.Μ..: Καθηγήτρια, Φρυσή Βιτσιλάκη 

Αντικείμενο του Π.Μ.. είναι η Μεταπτυχιακή Ειδίκευση επιστημόνων στο 

αντικείμενο: «Υύλο και Νέα Εκπαιδευτικά και Εργασιακά Περιβάλλοντα στην 

Κοινωνία της Πληροφορίας», και ειδικότερα η εκπαίδευση στελεχών 

εξειδικευμένων σε σύγχρονα θέματα Υύλου (ισότητας, ένταξης της διάστασης 

του φύλου σε όλες της διαδικασίες κοινωνικο-οικονομικής ανάπτυξης), Νέων 

Μορφών Εκπαίδευσης (εκπαίδευση από απόσταση, δια βίου εκπαίδευση, 

εκπαίδευση ενηλίκων, επαγγελματική κατάρτιση, κλπ.), Νέων Μορφών 

Απασχόλησης (τηλε-εργασία, μερική απασχόληση, εναλλακτικές μορφές 

οργάνωσης της εργασίας, κλπ.), και Νέων Σεχνολογιών (κοινωνικές, 

ψυχολογικές, εκπαιδευτικές, οικονομικές, πολιτικές και λοιπές διαστάσεις των 

νέων τεχνολογιών). 




24

κοπός του παρόντος Π.Μ.. είναι: α) σε επιστημονικό επίπεδο, η παραγωγή 

και μετάδοση νέας επιστημονικής γνώσης σχετικά με το συγκεκριμένο αυτό 

αντικείμενο και τις επιμέρους διαστάσεις του, και β) σε επίπεδο κοινωνικής 

πολιτικής, η κάλυψη των αναγκών σε εξειδικευμένους/ες επιστήμονες, 

καταρτισμένους/ες σε θεωρία, έρευνα και πρακτική εφαρμογή στην 

προώθηση της ισότητας των δύο φύλων στα πλαίσια των νέων δομών και 

λειτουργιών της εκπαίδευσης και της αγοράς εργασίας, καθώς και στη 

διαμόρφωση νέων πολιτικών για την εδραίωση της κοινωνικής ισότητας σε 

όλα τα επίπεδα της κοινωνικο-οικονομικής ζωής. 


στον ιστότοπο: www.rhodes.aegean.gr/genderstudies/postgrad/ 

Π.Μ.. «Μοντέλα χεδιασμού και Ανάπτυξης Εκπαιδευτικών Μονάδων» 

Διευθυντής του Π.Μ..: Καθηγητής, Αναστάσιος Κοντάκος 

κοπός του Π.Μ.. είναι η προετοιμασία στελεχών ικανών να συμβάλουν τόσο 

στη διοίκηση όσο και στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη σύγχρονων 

εκπαιδευτικών μονάδων. 

Σο πρόγραμμα έχει στόχο τη θεωρητική εμβάθυνση και την ανάπτυξη 

τεχνογνωσίας στον τομέα του σχεδιασμού και ανάπτυξης εκπαιδευτικών 

μονάδων και της διοίκησής τους γενικότερα, με τη σύγχρονη και ευρεία έννοια 

του όρου, που περιλαμβάνει τις σχολικές μονάδες και τους ευέλικτους θεσμούς 

συνεχούς εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης με εφαρμογή 

παραδοσιακών και σύγχρονων μοντέλων διδασκαλίας, λειτουργίας και 

διοίκησης. 

Σο Π.Μ.. απονέμει Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στα «Μοντέλα 

χεδιασμού και Ανάπτυξης Εκπαιδευτικών Μονάδων» με τις εξής κατευθύνσεις: 

α) Διαχείριση και Αξιολόγηση Εκπαιδευτικών Μονάδων 

β) Διαχείριση Σεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (Σ.Π.Ε.) 


στον ιστότοπο: www.rhodes.aegean.gr/tepaes/pms-msaem/ 

Δ.Π.Μ.. «Χυχοπαιδαγωγική της ένταξης: Ένα σχολείο για όλους» 

Τπεύθυνος του Π.Μ..: Καθηγητής, Νικήτας Πολεμικός 

κοπός του Δ.Π.Μ.. είναι η εξειδικευμένη και σε βάθος εκπαίδευση πτυχιούχων, 

από τους κλάδους των Επιστημών της Αγωγής και των Κοινωνικών Επιστημών 

(εκπαιδευτικών, ψυχολόγων, κοινωνικών επιστημόνων κ.ά.) σε θέματα που 

αφορούν στην αξιολόγηση και εκπαίδευση μαθητών με αναπηρίες καθώς και 

μαθητών γλωσσικών-πολιτισμικών μειονοτήτων σε όλο το εύρος της 




25

εκπαίδευσης. Πιο συγκεκριμένα στόχος του προγράμματος είναι η εμβάθυνση 

και εξειδίκευση σε δυο κατευθύνσεις α) στις ψυχο-παιδαγωγικές συνιστώσες 

των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών και πιο ειδικά η εμβάθυνση σε θέματα 

σχολικών δυσκολιών και ήπιας νοητικής καθυστέρησης και η απόκτηση 

γνώσεων και δεξιοτήτων που είναι αναγκαίες για την εξυπηρέτηση των 

μαθητών με Ε.Ε.Α. στους τομείς της ψυχικής υγείας και εκπαίδευσης καθώς και 

της σχολικής και κοινωνικής ένταξης, β) στις ψυχο-παιδαγωγικές συνιστώσες 

της πολυπολιτισμικότητας και ειδικότερα η εμβάθυνση σε θέματα ετερότητας, 

αξιολόγησης και εκπαίδευσης παιδιού από γλωσσικές-πολιτισμικές μειονότητες 

με βασική φιλοσοφία ένα αλληλεπιδραστικό σφαιρικό μοντέλο 

πολυπολιτισμικής εκπαίδευσης που θα οδηγήσει στη σχολική και κοινωνική 

ένταξη. Κοινός άξονας των δύο κατευθύνσεων είναι η ανάδειξη όλων των 

παραμέτρων ενός σύγχρονου σχολείου που θα συμπεριλαμβάνει όλους τους 

μαθητές και θα ανταποκρίνεται στις εκπαιδευτικές τους ανάγκες 

Σο Διατμηματικό –Διαπανεπιστημιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών πουδών 

απονέμει : 

Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στην ψυχοπαιδαγωγική της ένταξης με 2 

κατευθύνσεις: 

Ι. Χυχοπαιδαγωγικές συνιστώσες των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών 

ΙΙ. Χυχοπαιδαγωγικές συνιστώσες της πολυπολιτισμικότητας. 


στον ιστότοπο: http://psychoentaxi.web.auth.gr/ 

Διδακτορικό Δίπλωμα 

Σο Διδακτορικό Δίπλωμα (Δ.Δ.) αποτελεί ακαδημαϊκό τίτλο, ο οποίος 

πιστοποιεί την ουσιαστική συνεισφορά του κατόχου του στην εξέλιξη 

καίριων γνωστικών περιοχών, την κατανόηση σε βάθος της επιστημονικής 

του περιοχής και την εκπόνηση μιας πρωτότυπης ή καινοτόμου εργασίας 

ή έρευνας στο πεδίο της επιστήμης του. Σο διδακτορικό πρόγραμμα αποτελεί 

για το Σ.Ε.Π.Α.Ε.., πηγή ακαδημαϊκού κύρους και διεθνούς ακαδημαϊκής 

διάκρισης και συμβάλλει στην ποιοτική και ποσοτική αναβάθμιση της 

ερευνητικής παραγωγής. 

Για την απόκτηση του Διδακτορικού Διπλώματος οι υποψήφιοι πρέπει, κατ’ 

ελάχιστο, να έχουν τα ακόλουθα τυπικά προσόντα: 

α. Πτυχίο Ελληνικού Α.Ε.Ι. ή ομοταγούς πανεπιστημίου του εξωτερικού 

αναγνωρισμένου από το ΔΙΚΑΣΑ ή ΔΟΑΣΑΠ (κατά την έννοια του 

άρθρου 2 του Ν.3549/2007, Υ.Ε.Κ. 69/20.03.2007). 

β. Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης Ελληνικού Α.Ε.Ι. ή ομοταγούς 

Πανεπιστημίου του εξωτερικού αναγνωρισμένου από το ΔΙΚΑΣΑ ή 

ΔΟΑΣΑΠ στα γνωστικά αντικείμενα έρευνας και διδασκαλίας του 

Σμήματος ή τα πλέον συγγενή με αυτά, αλλά που προάγουν την 




26

ακαδημαϊκή διεπιστημονική φυσιογνωμία του Σμήματος που επιθυμεί να 

εκπονήσει διδακτορική διατριβή. 

γ. Πτυχιούχοι Σ.Ε.Ι., ΑΠΑΙΣΕ, ή ισότιμων σχολών μπορούν να γίνουν δεκτοί 

ως υποψήφιοι διδάκτορες μόνον εφόσον είναι κάτοχοι Μ.Δ.Ε. 

Διδασκαλείο «Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή», του Σμήματος Επιστημών της 

Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού χεδιασμού: 

Σο Διδασκαλείο «Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή» εντάσσεται στο Σμήμα 

Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού χεδιασμού 

(Σ.Ε.Π.Α.Ε..), του Πανεπιστημίου Αιγαίου, που έχει την ευθύνη για την 

οργάνωση και τη λειτουργία του. το πλαίσιο αυτό το Σ.Ε.Π.Α.Ε.. έχει τη 

δυνατότητα να συνεργάζεται με άλλα τμήματα και άλλα Πανεπιστήμια για την 

επίτευξη των σκοπών του Διδασκαλείου. 

Σο Διδασκαλείο «Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή», του Σ.Ε.Π.Α.Ε.. λειτουργεί από 

το ακαδημαϊκό έτος 2001 - 2002 (Ν. 2327, Π.Δ. 221/Υ.Ε.Κ. 191/04.09.2000). 

κοπός του Διδασκαλείου «Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή» είναι η 

μετεκπαίδευση και εξειδίκευση του εκπαιδευτικού προσωπικού της προσχολικής 

αγωγής. 

τα πλαίσια αυτά το Διδασκαλείο επιδιώκει: 

1. Να παρακολουθεί τις εξελίξεις στον τομέα των επιστημών και ειδικότερα των 

επιστημών της αγωγής και της εκπαιδευτικής τεχνολογίας. 

2. Να προάγει την έρευνα, την παραγωγή και τη μετάδοση γνώσεων και 

εμπειριών που συμβάλλουν στην εκπαιδευτική ανάπτυξη της χώρας. 

3. Να παρέχει τις απαραίτητες πρόσθετες γενικές και ειδικές γνώσεις και 

δεξιότητες, που εξασφαλίζουν την ελεύθερη και ισότιμη επιστημονική και 

επαγγελματική σταδιοδρομία των εκπαιδευτικών της προσχολικής αγωγής. 

Διοίκησης του Διδασκαλείου: 

Καθηγητής, Νικήτας Πολεμικός, Πρόεδρος 

Καθηγητής, Ιωάννης Παπαδόπουλος, Αναπληρωτής Πρόεδρος 

Ελένη Θεοδωροπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Αναπληρώτρια 

Πρόεδρος 

Επικοινωνία: Διδασκαλείο Νηπιαγωγών «Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή» 

Πλατεία Ι. Ζίγδη, 85100 ΡΟΔΟ 

Σηλ.: 22410 99190, Fax: 22410 99191 

e-mail: didaskaleiotepaes@rhodes.aegean.gr 




27

Ακαδημαϊκό Προσωπικό 

Μέλη Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.) 

1. Καθηγητής, Καλαβάσης Υραγκίσκος 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Προσχολικά μαθηματικά και η διδακτική Σους» 

E – mail: kalabas@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 – 99122 

2. Καθηγήτρια, Καΐλα Μαρία 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Χυχοπαιδαγωγική» 

E – mail: kaila@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99120 

3. Καθηγητής, Πολεμικός Νικήτας 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Εξελικτική ψυχολογία με έμφαση στην ειδική 

αγωγή» 

E – mail: polemikos@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 – 99134 

4. Καθηγητής, Κοντάκος Αναστάσιος 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Ιστορία της Εκπαίδευσης με έμφαση στην 

αρχαιότητα και την Παιδαγωγική αξία των μύθων» 

E – mail: kodak@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 – 99123 

5. Καθηγητής, Φατζηγεωργίου Ιωάννης 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Ανάπτυξη εννοιολογικών αναπαραστάσεων στην 

προσχολική ηλικία και εφαρμογή στα αναλυτικά προγράμματα» 

E – mail: hadzigeo@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 – 99124 

6. Καθηγήτρια, Δημητρακοπούλου Αγγελική 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Διδακτικός χεδιασμός και Αξιολόγηση των 

Εφαρμογών των Νέων Σεχνολογιών στην Εκπαίδευση των Θετικών 

Επιστημών» 

E – mail: adimitr@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99127 

7. Καθηγήτρια, Βιτσιλάκη Φρυσή 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Κοινωνικοποίηση του παιδιού : Θεωρητική και 

μεθοδολογική προσέγγιση» 

E – mail: vitsilaki@rhodes.aegean.gr 




28

Σηλ: 22410 - 99135 

8. Καθηγήτρια, Αναγνωστοπούλου Διαμάντη 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Νεώτερη και ύγχρονη Λογοτεχνία: Χυχολογικές 

Ερμηνείες της και η Διδακτική της» 

E – mail: anagnost@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99125 

9. Καθηγητής, Παπαδόπουλος Ιωάννης 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Θεατρική Παιδεία και Αγωγή – Θέατρο και 

Κοινωνία» 

E – mail: papadopoulos@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 – 99137 

10. Ξανθάκου Ποτίτσα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Δημιουργική Μάθηση» 

E – mail: xanthakou@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99131 

11. Καφούση ουλτάνα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Διδακτική Μαθηματικών» 

E – mail: kafoussi@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99140 

12. Θεοδωροπούλου Ελένη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Υιλοσοφία Παιδείας» 

E – mail: theod@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99150 

13. Υώκιαλη Περσεφόνη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Οικονομική και Κοινωνική Ανάπτυξη και 

Εκπαίδευση» 

E – mail: persa@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99148 

14. Παπαηλιού Φριστίνα, Μόνιμη Επίκουρη Καθηγήτρια 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Αναπτυξιακή Χυχοπαθολογία και διαταραχές 

λόγου» 

E – mail: papailiou@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99145 




29

15. Γουβιάς Διονύσιος, Επίκουρος Καθηγητής 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Εκπαιδευτική Πολιτική» 

E – mail: dgouvias@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99147 

16. Κόνσολας Εμμανουήλ, Επίκουρος Καθηγητής 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Διδακτική Μεθοδολογία και Εφαρμογές της» 

E – mail: konsolas@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99128 

17. κουμπουρδή Φρυσάνθη, Επίκουρη Καθηγήτρια 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Διδακτική Μαθηματικών: χεδιασμός Εκπαιδευτικού 

Τλικού» 

E – mail: kara@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 – 99149 

18. Γκασούκα Μαρία, Επίκουρη Καθηγήτρια 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Υύλο, Λαογραφία και Λαϊκός Πολιτισμός» 

E – mail: mgasouka@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99146 

19. Υεσάκης Γεώργιος, Λέκτορας 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Ανάπτυξη εφαρμογών και προϊόντων των 

Σεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας για τα Μαθηματικά 

και τη Διδασκαλία τους» 

E – mail: gfesakis@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99151 

20. Παπαδάτος Ιωάννης, Λέκτορας 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Παιδικό Βιβλίο: Παιδαγωγικές και Κοινωνιολογικές 

Θεωρήσεις» 

E – mail: jpapadatos@aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99126 

21. ταμάτης Παναγιώτης, Λέκτορας (υπό διορισμό) 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Παιδαγωγική Επικοινωνία στην Προσχολική και 

Πρωτοσχολική Εκπαίδευση» 

E – mail: stamatis@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99149 




30

Μέλη Ειδικού Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού (Ε.Ε.ΔΙ.Π.) 

1. Μπερζαμάνη Θωμαή 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Διδασκαλία Γερμανικής Γλώσσας» 

E – mail: mpertz@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99133 

Διδάσκοντες – Διδάσκουσες βάσει του Π.Δ. 407/1980. 

1. Αρβανίτη Ευγενία 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Δια βίου Εκπαίδευση και Εκπαίδευση Ενηλίκων» 

E – mail: earvanitis@aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99181 

2. Βασιλειάδης Αναστάσιος 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Υύλο, Εκπαίδευση και Απασχόληση» 

E – mail: avasiliadis@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99181 

3. Βούκανου Μαρία 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Ευρωπαϊκή Διάσταση στην Εκπαίδευση» 

E – mail: voukanou@rhodes.aegean.gr 

4. Γουλή Ευαγγελία 

Γνωστικό Αντικείμενο: «χεδιασμός εκπαιδευτικών εφαρμογών των 

Σεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας για τη σχολική 

μονάδα» 

E – mail: gouli@aegean.gr 

5. Ευθυμίου Ηλίας 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Αξιολόγηση Εκπαιδευτικών Θεσμών, Οργανισμών 

και Προγραμμάτων» 

E – mail: iefthymiou@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99181 

6. Κουτσουπίδου Θεανώ 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Μουσική, Παιχνίδι – Δραματοποίηση» 

E – mail: tkoutsoupidou@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99132 

7. Λαμπίτση Βασιλική 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Εικαστικές δραστηριότητες για την προσχολική 

ηλικία» 




31

E – mail: lampitsi@aegean.gr 

8. Μίσιου Μαριάννα 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Εικονιστική αφήγηση: Πρόσληψη και Διδακτική 

Αξιοποίηση» 

E – mail: missiou@rhodes.aegean.gr 

9. Μούτσιος – Ρέντζος Ανδρέας 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Διδακτική Μαθηματικών» 

E – mail: amoutsiosrentzos@aegean.gr 

10. Παναγιωτόπουλος Γεώργιος 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Εκπαίδευση και αγορά εργασίας: Κοινωνικές και 

οικονομικές διαστάσεις» 

E – mail: panagiotopoulos@aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99181 

11. Παπαβασιλείου Βασίλειος 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση με έμφαση στην 

Παιδαγωγική Διάσταση» 

E – mail: vpapavasileiou@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99149 

12. Πολεμικού Άννα 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Νευροψυχολογία των γνωστικών λειτουργιών και 

της μάθησης» 

E – mail: apolemikou@aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99134 

13. Ράπτης Νικόλαος 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Οργάνωση και Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων 

και υστημάτων» 

E – mail: nraptis@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99121 

14. ακελλαροπούλου Αναστασία 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Διδασκαλία Αγγλικής Γλώσσας» 

E – mail: nancy@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 - 99420 

15. οφός Εμμανουήλ 

Γνωστικό Αντικείμενο: «υγκριτική Εκπαίδευση» 

E – mail: Sofos@rhodes.aegean.gr 




32

16. τεφάνου Ελένη 

Γνωστικό Αντικείμενο: «Μουσειολογεία, Μουσειοπαιδαγωγική» 

E – mail: stefanou@aegean.gr 

Σηλ: 22410 – 99146 

Διοικητικό Προσωπικό 

Γραμματεία Σμήματος 

Κωνσταντίνου Μαίρη - Προϊσταμένη Γραμματείας του Σμήματος 

E – mail: konstadinou@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 – 99110 

έλληνα Φριστίνα - Γραμματεία Προπτυχιακών πουδών 

E – mail: sellina@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 – 99100 – 99111 

Καντίνου Κατερίνα - Γραμματεία Μεταπτυχιακών πουδών - Τποψήφιοι 

Διδάκτορες 

E – mail: kantinou@rhodes.aegean.gr 

Σηλ: 22410 – 99112 

Μέλη Ειδικό Σεχνικό Εργαστηριακό Προσωπικό (Ε.Σ.Ε.Π.) 

Καμενίδου Αναστασία 

Ε.Σ.Ε.Π. Εργαστηρίων : Παιδαγωγικών και Χυχολογικών Ερευνών και των 

Εφαρμογών τους & Μαθησιακής Σεχνολογίας και Διδακτικής Μηχανικής 

E – mail: kamenidou@aegean.gr 

Σηλ: 22410 – 99183 

Κερπηνιώτη Θεώνη 

Ε.Σ.Ε.Π. Εργαστηρίων : Παιδικού Βιβλίου, Λόγου και Θεατρικού Παιχνιδιού & 

Κοινωνικών και Εκπαιδευτικών Μελετών 

E – mail: kerpinioti@aegean.gr 

Σηλ: 22410 – 99180 




33

Απονεμόμενος ακαδημαϊκός τίτλος 

Ο τίτλος ο οποίος απονέμεται από το Σμήμα Προσχολικής Αγωγής και του 

Εκπαιδευτικού χεδιασμού, της χολής Ανθρωπιστικών Επιστημών, του 

Πανεπιστημίου Αιγαίου είναι ο εξής: «Πτυχίο στις Επιστήμες της Προσχολικής 

Αγωγής και του Εκπαιδευτικού χεδιασμού» 

Ο/Η φοιτητής/τρια της Σμήματος ανακηρύσσεται πτυχιούχος, εφόσον έχει 

ολοκληρώσει το Πρόγραμμα πουδών του Σμήματος στο οποίο φοιτά. Για να 

γίνει αυτό θα πρέπει να έχει καλύψει 8 (οκτώ) εξάμηνα, κατά το ελάχιστον, 

πλήρους φοίτησης και υποχρεωτικής παρακολούθησης και να έχει εξεταστεί 

επιτυχώς σε 55 (πενήντα πέντε) μαθήματα, που αντιστοιχούν σε 162 Δ.Μ. και σε 

240 E.C.T.S. 

Όλα τα παραπάνω καθορίζονται από τη Γενική υνέλευση και περιγράφονται 

στον παρόντα Οδηγό πουδών. 

Ο τρόπος υπολογισμού του βαθμού του πτυχίου καθορίζεται ενιαία για όλα τα 

A.E.Ι. της χώρας σύμφωνα με την Τπουργική Απόφαση Υ141/Β3/2166 (Υ.Ε.Κ. 

308/18.06.1987 τ. Β'). Αποτελεί το σταθμικό μέσο όρο των βαθμών που 

συγκέντρωσε ο/η φοιτητής/τρια σε όλα τα απαραίτητα μαθήματα. Εάν ο 

φοιτητής/τρια συγκεντρώνει περισσότερες από τις απαιτούμενες ελάχιστες 

διδακτικές μονάδες, μπορεί, με αίτησή του, να ζητήσει την εξαίρεση του βαθμού 

κάποιων μαθημάτων από τον υπολογισμό του γενικού βαθμού του πτυχίου 

του. Ο γενικός βαθμός που απονέμεται στο φοιτητή/τρια και αναγράφεται στο 

πτυχίο του/της ορίζεται στη βάση της κλίμακας: α) «Άριστα», για βαθμό από 

8,50 έως 10,00 β) «Λίαν Καλώς», για βαθμό από 6,50 έως 8,49 γ) «Καλώς», για 

βαθμό από 5,00 έως 6,49, ενώ ο επακριβής βαθμός σημειώνεται με δύο 

δεκαδικά ψηφία. 

Η καθομολόγηση πτυχιούχου συνιστά αναγκαία, μονομερή, πανηγυρική 

ενώπιον των πρυτανικών αρχών, σε ειδική τελετή και με την παρουσία των 

συναδέλφων του, πράξη του αποφοίτου που περάτωσε επιτυχώς τις σπουδές 

του στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και με την οποία διαβεβαιώνει την προσήλωσή 

του στην επιστήμη και στις αρχές που διδάχτηκε στο ίδρυμα. 

Η ειδική τελετή καθομολόγησης και απονομής πτυχίων πραγματοποιείται τρεις 

(3) φορές το χρόνο, στο τέλος των εξετάσεων, κάθε έτους, σε τόπο και ημέρα 

που ορίζονται από το Πρυτανικό υμβούλιο. 

Η καθομολόγηση δεν αποτελεί συστατικό τύπο για την επιτυχή πραγμάτωση 

σπουδών, αλλά αναγκαία προϋπόθεση για τη χορήγηση του έγγραφου 

πτυχιακού τίτλου. 




34

ε εξαιρετικές περιπτώσεις αδυναμίας φυσικής παρουσίας για σοβαρούς 

λόγους υγείας, δύναται να τροποποιηθεί η διαδικασία καθομολόγησης 

αποκλειστικά και μόνο με απόφαση του Πρύτανη του Ιδρύματος. 

Προϋποθέσεις εισαγωγής. 

Κάθε ακαδημαϊκό έτος πολλοί υποψήφιοι / πολλές υποψήφιες εκδηλώνουν 

ενδιαφέρον για να σπουδάσουν στο Σμήμα Προσχολικής Αγωγής και του 

Εκπαιδευτικού χεδιασμού. Αρκετοί αλλοδαποί ανακαλύπτουν τα πρωτοπόρα 

προγράμματα του Σμήματος και επιθυμούν να εγγραφούν. Οι 

φοιτητές/φοιτήτριες ξένων πανεπιστημίων μπορούν να επιλέξουν το Σμήμα 

μέσω προγραμμάτων του Erasmus, αλλά και άλλων προγραμμάτων της 

Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και προγραμμάτων διαφόρων Πανεπιστημίων. 

Λόγω της μεγάλης ζήτησης για σπουδές, υπάρχει ανταγωνισμός για τη 

συμπλήρωση των θέσεων. 

Οι Έλληνες/ Ελληνίδες υποψήφιοι/ υποψήφιες πρέπει να έχουν συμπληρώσει 

έξι χρόνια δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και να επιτύχουν σε ανταγωνιστικές 

εξετάσεις που γίνονται κάθε χρόνο με ευθύνη του Τπουργείου Παιδείας Δια Bίου 

Μάθησης και Θρησκευμάτων. 

Εκπαιδευτικοί και επαγγελματικοί στόχοι. 

Οι πανεπιστημιακές σπουδές έχουν στόχο να προετοιμάσουν τους/τις 

φοιτητές/τριες για τη μελλοντική απασχόλησή τους σε κάποιο τομέα της 

κοινωνικής ζωής, του οποίου η πολυπλοκότητα απαιτεί αυτόνομη επιστημονική 

προσέγγιση. 

Σο περιεχόμενο σπουδών αποτελεί συνάρτηση της εικόνας η οποία έχει 

διαμορφωθεί σχετικά με τη μελλοντική απασχόληση στο συγκεκριμένο τομέα. 

Η εικόνα μπορεί να είναι αυτή της πραγματικότητας που επικρατεί σήμερα, 

μπορεί, όμως, να είναι κι εκείνη που η έλευσή της διαφαίνεται μέσα από τις 

τάσεις της σημερινής κοινωνίας ή η διαμόρφωσή της κρίνεται αναγκαία για να 

ξεπεραστούν σημερινά αδιέξοδα και να πραγματοποιηθούν ανθρώπινα 

οράματα. 

Σο περιεχόμενο σπουδών μπορεί να διαφέρει διαχρονικά ή από Πανεπιστήμιο 

σε Πανεπιστήμιο. Η καταλληλότητά του αξιολογείται σε σχέση με τη συνειδητά 

επιλεγμένη εικόνα της μελλοντικής επιστημονικής απασχόλησης και όχι με βάση 

κάποια «επιτυχημένα» ή «αποτυχημένα» πρότυπα. υνεπώς, το περιεχόμενο 

σπουδών στo Σμήμα Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού χεδιασμού 

(Σ.Ε.Π.Α.Ε..) αποτελεί συνάρτηση των αντιλήψεων των μελών του Σμήματος 

σχετικά με τη θέση και το ρόλο του σχολείου στην κοινωνία, καθώς και για τη 

θέση και το ρόλο των εκπαιδευτικών στο σχολείο. 




35

Οι πανεπιστημιακές σπουδές, παράλληλα με την ενσυνείδητη προετοιμασία για 

τη μελλοντική απασχόληση, μέσα από το περιεχόμενο σπουδών, συμβάλλουν 

έμμεσα και στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των φοιτητών/τριών. Η 

μορφή σχέσεων διδασκόντων-διδασκομένων, ο τρόπος πρόσβασης στη 

γνώση και η αξιολόγηση γνώσεων και ικανοτήτων, δηλαδή, γενικότερα, η 

οργάνωση σπουδών μπορεί να ενισχύσουν και να εμπεδώσουν ή, αντίθετα, να 

ανατρέψουν γνώριμα και «αυτονόητα» πρότυπα που αποτέλεσαν, μέχρι την 

είσοδο στο Πανεπιστήμιο, τη βάση των στάσεων και συμπεριφορών των 

φοιτητών/τριών. Επιπλέον, η οργάνωση σπουδών μπορεί να υπηρετεί τους 

δεδηλωμένους στόχους του Πανεπιστημίου, με το να βρίσκεται σε αρμονική 

σχέση με το περιεχόμενο σπουδών, ή αντίθετα να τους υπονομεύει, με το να 

βρίσκεται σε αντίθεση με αυτό. 

Η άποψη ενός Πανεπιστημιακού Σμήματος σχετικά με το περιεχόμενο και την 

οργάνωση των σπουδών αποτυπώνεται στο Πρόγραμμα πουδών. Με αυτή 

την έννοια, το Πρόγραμμα πουδών αποτελεί πλαίσιο εργασίας - ζωής για 

τους/τις φοιτητές/τριες. Σαυτόχρονα, απεικονίζει τις αντιλήψεις που επικρατούν 

στο Σμήμα σχετικά με το ρόλο της συγκεκριμένης επιστημονικής 

δραστηριότητας στα πλαίσια της κοινωνίας και αποκαλύπτει, με τις σχέσεις 

που προσπαθεί να εγκαθιδρύσει στο Πανεπιστήμιο ανάμεσα στους 

ανθρώπους και τη γνώση, την εικόνα του ανθρώπου και της κοινωνίας από 

την οποία διακατέχονται διδάσκοντες/ουσες και διδασκόμενοι /ες στο Σμήμα 

αυτό. 

Σο παρόν πρόγραμμα είναι αποτέλεσμα της απόφασης των συμμετεχόντων να 

μην ακολουθήσουν πρότυπα, αλλά: 

α) να οδηγηθούν αποκλειστικά από την επιτακτική ανάγκη της ουσιαστικής 

συμβολής του Πανεπιστημίου στην πραγμάτωση του οράματος για μια 

εξανθρωπισμένη κοινωνία, χωρίς περιορισμούς και εξαρτήσεις, και 

β) να οργανώσουν την πανεπιστημιακή ζωή με βάση αυτό το όραμα. 

Σο περιεχόμενο των σπουδών τους ορίζεται από τις ανάγκες της μελλοντικής 

απασχόλησής τους. Όμως, το σχολείο δεν είναι, ως προς τους στόχους, το 

περιεχόμενο και τη δομή του, θεσμός αναλλοίωτος στο πέρασμα του χρόνου. 

Τπόκειται σε αλλαγές. 

Η ελληνική κοινωνία απαιτεί και υποστηρίζει νέες μορφές εκπαίδευσης των 

εκπαιδευτικών, ακριβώς επειδή διαισθάνεται ότι οι επερχόμενες, στο άμεσο 

μέλλον, αλλαγές προϋποθέτουν νέο είδος εκπαιδευτικών. 

Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες του Σ.Ε.Π.Α.Ε.. προετοιμάζονται για σχολεία σ’ 

έναν κόσμο ο οποίος, από τη μια μεριά διαθέτει πια τις απαραίτητες γνώσεις 

για την αντιμετώπιση των αναγκών όλων των ανθρώπων, κι από την άλλη 

μεριά αντιμετωπίζει όλο και εντονότερα το πρόβλημα του διαχωρισμού του σε 




36

χώρες με γνώση και δύναμη και χώρες υπανάπτυκτες και εξαρτημένες. 

Παράλληλα, συντελούνται επαναστατικές αλλαγές στην κοινωνία, με την 

ανάπτυξη νέων τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας. Οι τελευταίες 

αλλάζουν ριζικά τόσο τον κόσμο της εργασίας όσο και την ιδιωτική και 

δημόσια ζωή. Μπροστά σ’ αυτές τις αλλαγές είναι αδύνατον να παραμείνει το 

σχολείο αναλλοίωτο. Αντίθετα, είναι υποχρεωμένο να συμβάλλει στις 

διαδικασίες κοινωνικής αλλαγής προς την κατεύθυνση εξανθρωπισμένων 

μορφών διαβίωσης. Γι’ αυτό, το σχολείο πρέπει: 

- Να ασκήσει τα παιδιά στη συμπεριφορά αλληλεγγύης και κοινωνικής 

υπευθυνότητας. 

- Να αναπτύξει την αυτοπεποίθησή τους και την ικανότητα να 

επικοινωνούν, να συνδιαλέγονται και να βρίσκουν, κατ’ αυτό τον τρόπο, 

λύσεις για τα προβλήματα τους. 

- Να δώσει γνώσεις σχετικά με τις οικονομικές, πολιτικές, πολιτιστικές, 

ιστορικές και οικολογικές σχέσεις που διαμορφώνουν σήμερα τις 

συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων. 

- Να αναπτύξει την ικανότητα των παιδιών να δρουν ως δημοκρατικοί 

πολίτες μέσα από την παράλληλη ανάπτυξη της κριτικής τους σκέψης. 

Σέτοιου είδους σχολείο είναι ήδη σήμερα απαραίτητο: 

α) Για να μπορέσει η χώρα μας, ξεπερνώντας το χάσμα γνώσεων που τη 

χωρίζει από τις προηγμένες τεχνολογικά χώρες, ν’ αποτινάξει τα δεσμά 

της υπανάπτυξης και της εξάρτησης και να διεκδικήσει ανθρώπινες 

συνθήκες ζωής σε μια δίκαια και ισότιμα οργανωμένη κοινωνία των 

λαών, και 

β) Για να ξεπεραστεί το χάσμα, που με τις νέες τεχνολογίες φαίνεται να 

βαθαίνει περισσότερο, ανάμεσα σε ανθρώπους με γνώσεις, και άρα 

εξουσία και ανθρώπους χωρίς γνώσεις, και άρα εξουσιαζόμενους. 

Από τους στόχους αυτούς απορρέει η ανάγκη να δοθεί, παράλληλα προς τον 

παραδοσιακό στόχο της εξάσκησης βασικών ικανοτήτων (ανάγνωση, γραφή, 

μαθηματικές γνώσεις κ.λπ.), ιδιαίτερη βαρύτητα: 

α) τη γλωσσική αγωγή, αφού αυτή καλλιεργεί την ικανότητα για 

επικοινωνία και ουσιαστική εξάσκηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων. 

β) την περιβαλλοντική και φιλειρηνική αγωγή, αφού χωρίς αυτή η 

ανθρωπότητα τείνει να καταστρέψει τις προϋποθέσεις για τη βιολογική 

της ύπαρξη. 

γ) την αγωγή για συνειδητές σχέσεις με τις νέες τεχνολογίες πληροφορίας 

και επικοινωνίας, αφού χωρίς αυτή η κοινωνία μας κινδυνεύει να 

εξελιχθεί σε υπόδουλο των νέων τεχνολογιών και να επιτρέψει την 

εμφάνιση ενός νέου είδους αναλφαβητισμού για ένα μεγάλο μέρος του 

πληθυσμού. 

δ) τη μουσική και αισθητική αγωγή, αφού αυτονομία και ατομική 




37

ελευθερία είναι απόρροια της ικανότητας του ανθρώπου να 

διαμορφώνει τον περιβάλλοντα κόσμο με ιδιαίτερο –προσωπικό– τρόπο, 

δηλαδή ικανότητα που καλλιεργείται κατεξοχήν στα πλαίσια μουσικής 

και αισθητικής δραστηριότητας. 

ε) τη μη-σεξιστική αγωγή, αφού εξανθρωπισμένη κοινωνία δεν νοείται με 

διακρίσεις σε βάρος της μισής ανθρωπότητας και η υπέρβαση των 

«παραδοσιακών» διακρίσεων δεν αποτελεί απλώς νομικό ζήτημα, αλλά 

προϋποθέτει τη ριζική αλλαγή αντιλήψεων και στάσεων και, συνεπώς, 

την ολόπλευρη αντιμετώπισή του μέσα στα πλαίσια της εκπαίδευσης. 

Με το παρόν Πρόγραμμα πουδών, φιλοδοξούμε να προετοιμάσουμε 

εκπαιδευτικούς ικανούς/ές να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις ενός σχολείου σ’ 

ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο, όπου δεν αλλάζουν μόνο οι απαιτήσεις 

μέσα στο σχολείο, αλλά και οι «δεδομένες» γνώσεις και οι επιστημονικές 

προσεγγίσεις. Οι γνώσεις της ανθρωπότητας αυξάνονται με ραγδαίο ρυθμό, 

έτσι ώστε η μετάδοση της «καθιερωμένης» συσσωρευμένης γνώσης να μη 

μπορεί πλέον ν’ αποτελεί τον κύριο στόχο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, 

ιδιαίτερα μάλιστα στα Παιδαγωγικά Σμήματα. Παράλληλα, γίνεται όλο και πιο 

φανερό ότι η πρόσβαση στη συγκεκριμένη γνώση δεν είναι υπόθεση 

επιστημών απομονωμένων μεταξύ τους, αλλά ότι πολύπλοκα φαινόμενα 

απαιτούν για τη διερεύνηση τους σύνθεση διαφορετικών επιστημονικών 

προσεγγίσεων. 

Γι’ αυτόν το λόγο, το Πρόγραμμα πουδών δεν αποτελεί, ως προς το 

περιεχόμενο, άθροισμα συσσωρευμένων γνώσεων και, ως προς την 

οργάνωση, άθροισμα διαφόρων επιστημονικών κλάδων. Παραδοσιακά, 

φοιτητές και φοιτήτριες διδάσκονται διάφορες επιστήμες και επιστημονικές 

θεωρίες για να τις εφαρμόσουν αργότερα στα διαφοροποιημένα και 

πολλαπλά πλαίσια της εργασίας τους. Κατά πόσο οι προσφερόμενες γνώσεις 

έχουν πραγματικά σχέση με τη μελλοντική επιστημονική δραστηριότητα και σε 

ποιο βαθμό καλύπτουν ολόκληρο τον τομέα στον οποίο αναφέρονται, 

παραμένει άγνωστο στους/στις φοιτητές/τριες, που καλούνται να αποδεχτούν 

άκριτα τις επιλογές και τις αποφάσεις των «ειδημόνων» - διδασκόντων και να 

μετατρέψουν σε πράξη τις θεωρίες που διδάχτηκαν στο Πανεπιστήμιο. Όμως ο 

πραγματικός κόσμος δεν είναι οργανωμένος σύμφωνα με τους κλάδους του 

παραδοσιακού Πανεπιστημίου. Γι’ αυτό και οι γνώσεις που παρέχονται στο 

παραδοσιακό Πανεπιστήμιο μόνο κατά ένα μέρος ανταποκρίνονται στις 

ανάγκες της μελλοντικής επιστημονικής δραστηριότητας. Η δε εφαρμογή τους 

στην πράξη προϋποθέτει ικανότητες, οι οποίες δεν μπορούν να καλλιεργηθούν 

χωρίς άμεση σύνδεση της θεωρίας με την πραγματική ζωή. 

Η ιδιαιτερότητα του παρόντος Προγράμματος πουδών έγκειται στο γεγονός 

ότι γνωστικά αντικείμενα και μαθήματα είναι ταυτόσημα με τα φαινόμενα και τα 




38

προβλήματα που αντιμετωπίζονται στην εκπαιδευτική πράξη, κι όχι με 

παραδοσιακούς επιστημονικούς κλάδους. Προφανής γίνεται, κατ’ αυτό τον 

τρόπο, η σημασία των μαθημάτων για τις μελλοντικές επιστημονικές 

δραστηριότητες, ο βαθμός κάλυψης του φαινομένου από τις προσφερόμενες 

προσεγγίσεις και η σχέση της θεωρίας με την πράξη. 

Σαυτόχρονα, το Σμήμα οργανώνεται με τη συνεχή παρακολούθηση και τη 

συμμετοχή στη διαμόρφωση των πραγματικών προβλημάτων, αποφεύγοντας 

έτσι τον κίνδυνο να μείνει πίσω από τις εξελίξεις. Σο Πρόγραμμα πουδών 

διευρύνεται στο βαθμό που στην πράξη ανακύπτει ένα νέο πρόβλημα, και το 

Σμήμα έχει την ευθύνη να βρει ή να δημιουργήσει κατάλληλους/ες επιστήμονες 

για την προσέγγιση και διερεύνηση του συγκεκριμένου προβλήματος. Αυτό 

σημαίνει ότι όχι μόνο οι διδάσκοντες/ουσες, αλλά και οι φοιτητές και οι 

φοιτήτριες, όπως και η κοινωνία στην οποία είναι ενταγμένο το Πανεπιστήμιο, 

έχουν τη δυνατότητα, με βάση τις δικές τους εμπειρίες, να εμπλουτίσουν το 

Πρόγραμμα πουδών με νέα γνωστικά αντικείμενα. 

Αποτελεί λογική συνέπεια των παραπάνω η προσπάθεια να δίνεται η 

δυνατότητα στους/στις φοιτητές/τριες να επιλέγουν ως ένα βαθμό το δικό τους 

δρόμο προς τις απαραίτητες γνώσεις. το παρόν Πρόγραμμα πουδών, ο 

αριθμός των υποχρεωτικών μαθημάτων περιορίζεται στον ελάχιστο δυνατό (με 

σκοπό να αποκλειστεί η εξάρτηση των διδασκομένων από συγκεκριμένους/ες 

διδάσκοντες/ουσες). Έτσι, παρέχεται η δυνατότητα περισσότερων, αλλά 

ισότιμων ως προς το αποτέλεσμα, συνθέσεων, που ανταποκρίνονται στις 

ατομικές κλίσεις και τα ενδιαφέροντα των φοιτητών/τριών. Δηλαδή, φοιτήτριες 

και φοιτητές μπορούν να φτιάξουν το ατομικό τους Πρόγραμμα πουδών στα 

πλαίσια γενικών κατευθύνσεων. 

τα πλαίσια αυτά δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στο θεσμό της «μάθησης μέσα 

από την έρευνα». Καθώς έχει μεγαλύτερη σημασία «η γνώση των τρόπων 

πρόσβασης στη γνώση» κι όχι η κατανάλωση «καθιερωμένων» γνώσεων, 

παρέχεται η δυνατότητα, ώστε ένα μέρος των σπουδών να γίνει μέσα από 

ειδικά σχεδιασμένα, χρονικά περιορισμένα ερευνητικά προγράμματα. 

Διερευνώντας πραγματικά προβλήματα, σε άμεση επαφή με τους/τις 

διδάσκοντες/ουσες, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες μαθαίνουν τα σχετικά με το 

συγκεκριμένο ζήτημα επιστημονικά «δεδομένα», τις δυνατές επιστημονικές 

προσεγγίσεις και τις κατάλληλες ερευνητικές μεθόδους, αποκτώντας, έτσι, τόσο 

γνώσεις όσο και ικανότητα κριτικής σκέψης. Σο Σμήμα είναι υποχρεωμένο να 

φροντίζει, ώστε να παρέχεται ουσιαστικά η δυνατότητα διαμόρφωσης 

ατομικού προγράμματος σπουδών και μάθησης μέσα από την έρευνα. Για το 

σκοπό αυτό, οι διδάσκοντες υποχρεώνονται να συμμετέχουν στο σχεδιασμό, 

με τη διεξαγωγή τέτοιων προγραμμάτων έρευνας, και το Πανεπιστήμιο οφείλει 

να παρέχει την αναγκαία υλική υποδομή και οποιουδήποτε είδους κάλυψη. 




39

Οι πτυχιούχοι του Σμήματος Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του 

Εκπαιδευτικού χεδιασμού, με βάση την επιστημονική εξειδίκευση και την 

τεχνογνωσία τους, δύνανται να απασχολούνται στο δημόσιο και στο ιδιωτικό 

τομέα ως εκπαιδευτικοί προσχολικής αγωγής, αλλά και σε οποιαδήποτε χώρα 

της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε οποιαδήποτε άλλη θέση απαιτεί πτυχίο Α.Ε.Ι. 

Σα επαγγελματικά δικαιώματα των πτυχιούχων του Σμήματος είναι νομοθετικά 

κατοχυρωμένα. 

Πρόσβαση σε περαιτέρω σπουδές. 

Οι πτυχιούχοι του Σμήματος Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού 

χεδιασμού, της χολής Ανθρωπιστικών Επιστημών, του Πανεπιστημίου 

Αιγαίου μπορούν να φοιτήσουν σε οποιοδήποτε τμήμα ή σε οποιαδήποτε 

σχολή των ελληνικών Πανεπιστημίων καθώς και των μεταπτυχιακών 

προγραμμάτων τους, σε συνάρτηση πάντα με τις σχετικές απαιτήσεις του κάθε 

τμήματος ή της κάθε σχολής (π.χ. απευθείας εγγραφή, εγγραφή με 

κατατακτήριες εξετάσεις, εξετάσεις σε μεταπτυχιακά προγράμματα, συνέντευξη 

κλπ.). Επίσης μπορούν να φοιτήσουν σε σχολές του εξωτερικού πάντα σε 

συνάρτηση με τις απαιτήσεις τους. 

Διάγραμμα μαθημάτων του προγράμματος σπουδών με πιστωτικές μονάδες. 

τον επόμενο πίνακα εμφανίζεται ο αριθμός των μαθημάτων των διδακτικών 

μονάδων και οι πιστωτικές μονάδες που απαιτούνται για τη λήψη πτυχίου: 

α/α Μαθήματα Αριθμός 

μαθημάτων 

Δ.Μ. 

Πιστωτικές 

Μονάδες 

E.C.T.S. 

Α Τποχρεωτικά 27 81 108 

B Τποχρεωτικά Επιλογής 10 30 30 

Γ Έρευνες 4 12 16 

Δ Ειδικά Μαθήματα 3 6 9 

Ε Πρακτικές Ασκήσεις 9 27 71 

Σ Πτυχιακή εργασία (ή δύο 

μαθήματα υποχρεωτικά 

επιλογής) 

6 6 

ύνολο 162 240 

Σελικές εξετάσεις – Κανονισμοί εξετάσεων και αξιολόγησης - βαθμολόγησης. 

ύμφωνα με τον Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου 

(άρθρο 52, Π.Δ. 155, Υ.Ε.Κ.197/01.10.2009, τ. Α΄). 




40

1. Ο φοιτητής/τρια θεωρείται ότι έχει επιτύχει σε ένα μάθημα, εφόσον η 

τελική βαθμολογία του σε αυτό είναι ίση ή μεγαλύτερη του 5 σε κλίμακα 

από 0 έως 10. 

2. Η τελική βαθμολογία του/της φοιτητή/ριας μπορεί να είναι για κάθε 

μάθημα το αποτέλεσμα είτε μιας συνολικής τελικής εξέτασης, είτε της 

συνεκτίμησης επιμέρους αξιολογήσεων, ίσης ή διαφορετικής 

βαρύτητας, που αντιστοιχούν σε επιμέρους πτυχές του διδακτικού 

έργου. 

3. Η τελική βαθμολογία, καθώς και οι επιμέρους αξιολογήσεις, μπορούν να 

προκύπτουν ως αποτέλεσμα γραπτών ή και προφορικών ή και 

πρακτικών εξετάσεων ή και της όλης απόδοσης της συμμετοχής του 

φοιτητή/ της φοιτήτριας στην εκπαιδευτική διαδικασία, ιδίως από την 

εκπόνηση και παρουσίαση εργασιών για ειδικά θέματα που 

αποσκοπούν στην εμπέδωση των γνώσεων και στην ανάπτυξη της 

κριτικής ικανότητας και της επιστημονικής σκέψης του φοιτητή/τριας. 

4. την περίπτωση όπου χρησιμοποιούνται άλλες μορφές αξιολόγησης, 

εκτός ή πέρα από την τελική εξέταση, πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά 

υπόψη η δυνατότητα ίσης πρόσβασης όλων των ενδιαφερομένων 

φοιτητών στα απαραίτητα μέσα. 

5. Ο καθορισμός του τρόπου και της διαδικασίας αξιολόγησης των 

φοιτητών/ φοιτητριών σε ένα μάθημα αποτελεί αποκλειστική ευθύνη του 

διδάσκοντος, στον οποίο από τη Γ.. έχει ανατεθεί η διδασκαλία του 

μαθήματος. 

6. Αν ένας φοιτητής/μία φοιτήτρια έχει αποτύχει στην τελική εξέταση ενός 

μαθήματος, είναι υποχρεωμένος να επαναλάβει και τις εργαστηριακές ή 

τις πρακτικές ή τις φροντιστηριακές υποχρεώσεις τις οποίες έχει 

εκπληρώσει, εφόσον: α) δεν έχει σε αυτές προβιβάσιμο βαθμό και β) 

αυτό έχει προκαθορισθεί σχετικά από το διδάσκοντα στην αρχή του 

αντίστοιχου εξαμήνου και έχει παρασχεθεί σχετική ενημέρωση προς 

τους/τις φοιτητές/τριες. 

7. Ο/Η φοιτητής/τρια που βρίσκεται σε εξάμηνο πέραν των κανονικών 

εξαμήνων φοίτησης έχει το δικαίωμα να εξετάζεται επαναληπτικά, 

επιπλέον της εξεταστικής περιόδου του επτεμβρίου, και κατά την 

περίοδο Ιανουαρίου − Υεβρουαρίου, σε μαθήματα τα οποία οφείλει 

από το προηγούμενο εαρινό εξάμηνο. 

8. Η Γενική υνέλευση του Σμήματος μετά από εισήγηση του τομέα ή του 

διδάσκοντος, όταν δεν υπάρχει τομέας και εφόσον κρίνει ότι πρέπει να 

υπάρχουν, ορίζει, ως προαπαιτούμενα μαθήματα, υποχρεωτικά 

μαθήματα κατωτέρων εξαμήνων η γνώση των οποίων είναι 

επιστημονικά απαραίτητη για την παρακολούθηση και επιτυχή εξέταση 

υποχρεωτικών μαθημάτων ανωτέρων εξαμήνων. 

9. Δεν είναι δυνατό να προσέλθει σε εξετάσεις φοιτητής/ φοιτήτρια σε 

μάθημα για το οποίο δεν έχει υποβάλει κατά τα ανωτέρω δήλωση 




41

εγγραφής, ή για το οποίο δεν έχει γίνει αυτόματη εγγραφή του στο 

προβλεπόμενο πλαίσιο. 

Αναγνωρίσεις μαθημάτων 

Οι φοιτητές/τριες που προέρχονται από άλλο Σμήμα μετά από κατατακτήριες 

εξετάσεις ή από μετεγγραφή, μπορούν να υποβάλουν αίτηση για αναγνώριση 

μαθημάτων στους διδάσκοντες/ουσες, εφόσον ο βαθμός τους είναι από επτά 

(7) και πάνω. 

Όσον αφορά την αναγνώριση μαθημάτων με τρόπο εισαγωγής κατάταξης 

Α.Ε.Ι. και Σ.Ε.Ι., σύμφωνα με την Τπουργική Απόφαση Υ.2.63/260/Β3/2007 (Υ.Ε.Κ. 

1069/29.06.2007), η Γ.. του Σμήματος αναγνωρίζει – εγκρίνει μαθήματα τα 

οποία κατά την κρίση των διδασκόντων – διδασκουσών οι κατατασσόμενοι - 

κατατασσόμενες διδάχθηκαν πλήρως ή επαρκώς στο Σμήμα ή τη χολή 

προέλευσης (Α.Ε.Ι. και Σ.Ε.Ι.). 

Οι κατατασσόμενοι - κατατασσόμενες υποχρεώνονται να εξεταστούν σε 

μαθήματα τα οποία σύμφωνα με το πρόγραμμα σπουδών του Σμήματος 

κρίνεται ότι δεν διδάχθηκαν πλήρως ή επαρκώς στο Σμήμα ή τη χολή 

προέλευσης. 

Οι κατατασσόμενοι - κατατασσόμενες απαλλάσσονται από την εξέταση των 

μαθημάτων, στα οποία εξετάστηκαν για την κατάταξή τους, εφόσον τα 

μαθήματα αυτά αντιστοιχούν σε μαθήματα του Προγράμματος πουδών του 

Σμήματος και ο βαθμός των μαθημάτων να είναι από επτά (7) και πάνω. 

Οι κατατασσόμενοι - κατατασσόμενες δεν απαλλάσσονται από την εξέταση 

μαθημάτων έρευνας και πρακτικών ασκήσεων του Σμήματος υποδοχής που 

διδάχθηκαν στο Σμήμα ή τη χολή προέλευσης. 

Σο σύνολο των διδακτικών μονάδων που μπορούν να αναγνωριστούν είναι 65. 

υντονιστής E.C.T.S. του Σμήματος 

Η οργάνωση του προγράμματος προπτυχιακών σπουδών του Σμήματος 

επιχειρείται με βάση το ευρωπαϊκό σύστημα μεταφοράς και συσσώρευσης 

πιστωτικών μονάδων, ώστε με την απόδοση πιστωτικών μονάδων, αφενός, να 

μπορούν να περιγραφούν όλα τα αυτοτελή εκπαιδευτικά συστατικά στοιχεία και 

δραστηριότητες που συνθέτουν το πρόγραμμα σπουδών, αφετέρου να είναι 

δυνατή η μεταφορά και συσσώρευση επιτυχών επιδόσεων σε άλλα αντίστοιχα 




42

προγράμματα σπουδών του ιδίου ή άλλου Α.Ε.Ι. σε εθνικό και ευρωπαϊκό 

επίπεδο. 

Η εφαρμογή του υστήματος Μεταφοράς και υσσώρευσης Πιστωτικών 

Μονάδων (E.C.T.S.), ισχύει από το ακαδημαϊκό έτος 2009 – 2010. 

υντονιστής E.C.T.S. του Σμήματος έχει οριστεί η κα Ελένη Θεοδωροπούλου, 

Αναπληρώτρια Καθηγήτρια. 

υντονιστής Erasmus – LLP του Σμήματος 

Η μοναδικότητα του Πανεπιστημίου Αιγαίου έγκειται στο γεγονός ότι 

αναπτύσσεται σε πέντε νησιά του Αιγαίου (Λέσβο, Φίο, άμο, Ρόδο και ύρο). 

Είναι κατανοητό ότι η Ευρωπαϊκή του προοπτική και η ενσωμάτωσή του στο 

Ευρωπαϊκό ύστημα Ανώτατης εκπαίδευσης διευκολύνει το Πανεπιστήμιο να 

ξεπεράσει τα υπαρκτά εμπόδια που απορρέουν από τον περιφερειακό του 

χαρακτήρα. Ο διεθνής του προσανατολισμός έχει ως αποτέλεσμα την 

υιοθέτηση μιας στρατηγικής που σε ένα ευρύτερο διεθνές πλαίσιο οδηγεί σε 

Ακαδημαϊκή αριστεία. το πλαίσιο αυτό, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου αξιολογήθηκε 

από την Ένωση Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων (EUA), ώστε να αποκτήσει 

καλύτερη γνώση και κατανόηση των επιτυχημένων πρακτικών αλλά και των 

αδυναμιών του. Οι χολές ενθαρρύνονται να υπογράψουν νέες διμερείς 

συμβάσεις (προϋπόθεση σε όλες τις μετακινήσεις Erasmus). 

Προσφάτως, έχουμε εισάγει μία σημαντική οργανωτική αλλαγή στην διοικητική 

μας δομή. Καθώς το γραφείο ακαδημαϊκών προγραμμάτων και διεθνών 

συνεργασιών έχει την έδρα του στο νησί της Λέσβου (κεντρική διοίκηση), 

αποφασίσθηκε να ορισθεί ένας συντονιστής σε κάθε νησί , ώστε να στηρίζει 

τους Σμηματικούς υπευθύνους ανά νησί στην ανάπτυξη του Προγράμματος. 

Σακτικές συναντήσεις για το πρόγραμμα ERASMUS πραγματοποιούνται σε κάθε 

νησί για όλα τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας. 

Η ύγκλητος του Πανεπιστημίου Αιγαίου έχει αποφασίσει να δοθεί έμφαση στην 

πλήρη εφαρμογή του Ευρωπαϊκού υστήματος μεταφοράς ακαδημαϊκών 

μονάδων E.C.T.S., το οποίο ήδη εφαρμόζεται σε μερικά από τα Σμήματά μας. 

Η Δήλωση Ευρωπαϊκής Πολιτικής μαζί με τον Πανεπιστημιακό Φάρτη ERASMUS 

θα είναι διαθέσιμα στο site μας, θα κοινοποιηθούν σε όλο το ακαδημαϊκό και 

διοικητικό προσωπικό και στους/στις φοιτητές/τριες μέσω email και θα 

δημοσιευθούν στον τοπικό τύπο συνοδεύοντας άρθρα που αναφέρονται στις 

δραστηριότητες του προγράμματος Erasmus. 

Οι εισερχόμενοι/ες φοιτητές/τριες μπορούν να συμμετάσχουν σε πολιτιστικές 

και αθλητικές δραστηριότητες και σε πολλές φοιτητικές ομάδες( χορού, 

μουσικής, θεάτρου), ώστε να διευκολύνεται η πολιτιστική και κοινωνική τους 

ενσωμάτωση κατά την διάρκεια της παραμονής τους στην Ελλάδα. 




43

Ένας σημαντικός αριθμός ερευνητικών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων 

όπως Tempus, Leonardo da Vinci και Jean Monet είναι σε εφαρμογή αυτή την 

εποχή. 


χεδιασμού ακολουθώντας την παραπάνω λογική, ενθαρρύνει την 

κινητικότητα φοιτητών/τριών και προσωπικού, ώστε να διατηρήσει και να 

προωθήσει το Ευρωπαϊκό του προφίλ τόσο στην εκπαίδευση όσο και στην 

έρευνα. 

ε όλους τους/τις φοιτητές/τριες παρέχεται το έντυπο μεταφοράς και 

συσσώρευσης πιστωτικών μονάδων για τα μαθήματα που έχουν 

παρακολουθήσει με επιτυχία. Όλες οι σχετικές πληροφορίες βρίσκονται στην 

ιστοσελίδα μας. 

Σο Σμήμα σε συνεργασία με το Γραφείο Ακαδημαϊκών Προγραμμάτων και 

Διεθνών χέσεων διοργανώνει μια φορά το χρόνο, ανοιχτά σεμινάρια σε κάθε 

νησί, για τους/τις φοιτητές/τριες που ενδιαφέρονται να μετακινηθούν με 

Erasmus. Ορισμένα από τα κριτήρια επιλογής για τη συμμετοχή των φοιτητών 

στο πρόγραμμα Erasmus είναι το κίνητρό τους να σπουδάσουν στο εξωτερικό, 

η ακαδημαϊκή τους απόδοση, καθώς και η καλή γνώση της γλώσσας της 

χώρας υποδοχής. 

Οι εισερχόμενοι/ες φοιτητές/τριες απαλλάσσονται από δίδακτρα, έξοδα 

εγγραφής και εξέταστρα και έχουν ελεύθερη πρόσβαση στα εργαστήρια και 

στην βιβλιοθήκη. Επίσης, προμηθεύονται φοιτητική κάρτα που τους επιτρέπει 

να έχουν έκπτωση σε όλα τα δημόσια μέσα μεταφοράς, σε κινηματογράφους 

και θέατρα. 

Για να εξασφαλίσει ίση αντιμετώπιση των φοιτητών/τριών του και των 

φοιτητών/τριών Erasmus, το Πανεπιστήμιο προσφέρει δωρεάν ιατρική 

ασφάλιση, που καλύπτει νοσηλεία σε νοσοκομεία, ιδιωτικούς γιατρούς και 

φάρμακα. Αυτές οι παροχές δίνουν την δυνατότητα σε όλους/ες τους/τις 

φοιτητές/τριες, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που αντιμετωπίζουν 

οικονομικές δυσκολίες, να σπουδάσουν στο Πανεπιστήμιό μας μέσα από το 

πρόγραμμα Erasmus. ε περίπτωση των φοιτητών/τριών που χρειάζονται visa, 

το διοικητικό προσωπικό τους βοηθάει με όλη την απαραίτητη γραφειοκρατική 

διαδικασία. Σο ίδιο συμβαίνει και με τους/τις καθηγητές/τριες που συχνά 

επισκέπτονται το ίδρυμά μας. 

Ακαδημαϊκή Τπεύθυνη του Σμήματος, του Προγράμματος Erasmus - LLP του 

Σμήματος έχει οριστεί η κα Ελένη Θεοδωροπούλου, Αναπληρώτρια 

Καθηγήτρια. 




44

Περιγραφή Μαθημάτων 

ΣΟΜΕΑ ΠΑΙΔΑΓΨΓΙΚΨΝ ΠΟΤΔΨΝ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ 

τον Σομέα Παιδαγωγικών πουδών και Γενικής Διδακτικής οι φοιτητές/τριες 

υποχρεούνται να συλλέξουν 27 διδακτικές μονάδες (Δ.Μ.) που αντιστοιχούν σε 34 

πιστωτικές μονάδες (E.C.T.S.) : 

21 διδακτικές μονάδες (Δ.Μ.) που αντιστοιχούν σε 28 πιστωτικές μονάδες 

(E.C.T.S.), επιλέγοντας 7 μαθήματα από τα προσφερόμενα, στη διάρκεια των 

σπουδών τους, στον κατάλογο των Τποχρεωτικών. 



σπουδών τους, στον κατάλογο των Τποχρεωτικών Επιλογής. 

Σέλος, ο Σομέας πουδών προσφέρει μαθήματα Έρευνας, από τα οποία οι 

φοιτητές/τριες μπορούν να επιλέξουν, ανάλογα με τον προγραμματισμό τους, από 1 

έως 2 (3 έως 6 Δ.Μ., που αντιστοιχούν σε 4 έως 8 E.C.T.S.). Οι τίτλοι και το περιεχόμενο 

των μαθημάτων Έρευνας θα ορίζονται στην αρχή κάθε διδακτικού έτους. 

Ο ίδιος Σομέας πουδών φέρει την ευθύνη των πρακτικών ασκήσεων Α‘ και Γ‘ φάσης. 

ΤΠΟΦΡΕΨΣΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ 

Σίτλος του μαθήματος: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΧΤΦΟΠΑΙΔΑΓΨΓΙΚΗ ΕΡΕΤΝΑ 

Κωδικός μαθήματος: ΤA006 

Σύπος του μαθήματος: Θεωρία 

Εξάμηνο: A΄ Εξάμηνο 

Αριθμός απονεμόμενων πιστωτικών μονάδων (E.C.T.S.): 4 

Αριθμός απονεμόμενων διδακτικών μονάδων (Δ.Μ.): 3 

νομα διδάσκουσας: Μαρία Καΐλα 

Αντικειμενικοί στόχοι του μαθήματος: 

Να εκπαιδεύσει τους φοιτητές / τις φοιτήτριες γενικότερα στην επιστημονική 

ψυχοπαιδαγωγική έρευνα, να τους μυήσει ειδικότερα στην εκπόνηση 

συγκεκριμένων ερευνητικών σχεδίων. 

Να τους χορηγήσει πληροφορίες και γνώσεις αναφορικά με την αξιοποίηση 

των εργαλείων και των τεχνικών της παιδαγωγικής έρευνας. 

Να συσχετίσει την επιστημονική έρευνα με θεματικές περιβαλλοντικής 

εκπαίδευσης, διαφυλικών σχέσεων και νέων τεχνολογιών και τις σύστοιχες 

προσεγγίσεις, όπου αυτό καθίσταται εφικτό, για συλλογή, ανάλυση και 

επεξεργασία παιδαγωγικών δεδομένων. 

Προαπαιτήσεις: Δεν υπάρχουν 

Περιεχόμενο του μαθήματος (Syllabus): 

Διαγραμματική παρουσίαση, σχολιασμός και προβληματισμός της επιστημονικής 

έρευνας. Παρουσίαση της διαδικασίας που ακολουθεί η επιστημονική έρευνα στο 

εκπαιδευτικό πεδίο. Δυνατότητες, περιορισμοί, δεοντολογικές αρχές. Σαξινομικά 




45

κριτήρια έρευνας και εννοιολογικοί προσδιορισμοί των διαφόρων ειδών της. 

Παρουσίαση των πιο σημαντικών μεθόδων και τεχνικών (παρατήρηση, πειραματική 

μέθοδος, κοινωνιομετρία, συνέντευξη, ερωτηματολόγιο, ανάλυση περιεχομένου κ.ά.) 

που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή και επεξεργασία δεδομένων. Εκπόνηση, 

επεξεργασία και αξιολόγηση ερευνητικών σχεδίων. 

υνιστώμενη βιβλιογραφία προς μελέτη: 

Ελληνική: 

Καϊλα, Μ. (2007). Ο εκπαιδευτικός στα όρια της παιδαγωγικής σχέσης. (2 η 

έκδοση). Αθήνα: εκδ. ιδίας. 

Βάμβουκας, Μ. (2000). Εισαγωγή στην Χυχοπαιδαγωγική Έρευνα και 

Μεθοδολογία. (τ΄ Εκδοση). Αθήνα: Γρηγόρης 

Ξενόγλωσση: 

Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2007). Research methods in Education 

(6 lh ed.). London: Routledge. 

Comm, R., Woods, P. (1993). Educational research in action. London: 

Chapman. 

Mcniff, J., Lomax, P., & Whitehead, J. (2003). You and your action research 

project (2 nd ed.). London: Routledge Falmer. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Ομαδοσυνεργατική μέθοδος - Διεπιστημονική 

προσέγγιση – ΣΠΕ 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Παράδοση εργασίας -Γραπτές εξετάσεις 

Γλώσσα διδασκαλίας: Ελληνική 

__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΙΑΓΨΓΗ ΣΗ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΨΓΙΚΗ 

Κωδικός μαθήματος: ΤΑ008 

Σύπος του μαθήματος: Θεωρία και Εργαστήριο 

Εξάμηνο: Α’ Εξάμηνο 



νομα διδάσκοντα: Αναστάσιος Κοντάκος 

Αντικειμενικοί στόχοι του μαθήματος 

τόχος του μαθήματος είναι ο προβληματισμός πάνω σε θέματα που αφορούν στις 

προϋποθέσεις και συνέπειες της παιδαγωγικής δράσης στη βάση δεδομένων, 

γνώσεων και εμπειριών από το πεδίο της Επιστήμης της Αγωγής ή Παιδαγωγικής και 

του παιδαγωγικού διαλόγου σε όλες τις Επιστήμες της Αγωγής γενικότερα. Πιο 

συγκεκριμένα, οι στόχοι του μαθήματος είναι οι εξής: 

Οριοθέτηση της Επιστήμης της Αγωγής 

Εννοιολογική διασαφήνιση παιδαγωγικών όρων 




46

Κατανόηση των παιδαγωγικών διαδικασιών 

Φαρτογράφηση των παιδαγωγικών φορέων 

Αποτύπωση των χαρακτηριστικών των αποδεκτών των παιδαγωγικών 

υπηρεσιών 

Προβληματοποίηση των παιδαγωγικών τομέων 

Προαπαιτήσεις: δεν υπάρχουν 

Περιεχόμενο του μαθήματος (Syllabus) 

Εισαγωγή στις βασικές αρχές, έννοιες και θεωρίες της Γενικής Παιδαγωγικής με 

έμφαση στην επιστημολογία της. το μάθημα αυτό γίνεται συστηματική και κριτική 

παρουσίαση των διαφόρων κατευθύνσεων του κλάδου της Γενικής Παιδαγωγικής 

(ερμηνευτική, φαινομενολογική, εμπειρική αναλυτική, μαρξιστική-νεομαρξιστική, κριτική 

Παιδαγωγική). 

το πλαίσιο αυτό θα γίνεται διαπραγμάτευση συγκεκριμένων θεματικών ενοτήτων, 

ώστε, και σε αντιπαράθεση με τις επιστημονικές αντιλήψεις άλλων, να γίνονται 

ατομικές σκέψεις οι οποίες να μπορούν να παρουσιάζονται τόσο προφορικά όσο και 

γραπτά, σε μια επιστημονικά συμβατή και για άλλους κατανοητή μορφή. Παρατίθεται 

στη συνέχεια το πρόγραμμα των παραδόσεων και οι θεματικές ενότητες που θα 

αναπτυχθούν κατά τη διάρκεια του μαθήματος: 

1. Επιστήμη της Αγωγής – Παιδαγωγική 

Σι είναι επιστήμη της Αγωγής και τι Παιδαγωγική; 

Γιατί τη χρειαζόμαστε; 

Πότε ιδρύθηκε για πρώτη φορά η Παιδαγωγική; 

Δημιουργία του Βασικού Παιδαγωγικού χεδίου 

Δομή του Επιστημονικού Πεδίου της Επιστήμης της Αγωγής 

Κατευθύνσεις και ρεύματα της Επιστήμης της Αγωγής 

2. Βασικές Παιδαγωγικές Διεργασίες 

Αγωγή (Εκπαίδευση) 

Παιδεία (Μόρφωση) 

Κοινωνικοποίηση 

Διδασκαλία 

Μάθηση 

3. Υορείς Παιδαγωγικής Δράσης 

Οικογένεια και Οίκος 

Περιβάλλον (Υυσικό και Κοινωνικό) 

Εκπαιδευτικός 

Εκπαίδευση Ενηλίκων 

Σα Νέα Μέσα 

4. Οι αποδέκτες της Παιδαγωγικής Δράσης 

Σο παιδί 

Ο μαθητής 

Ο ενήλικος 

5. Παιδαγωγικά Επαγγελματικά Πεδία 

Εκπαιδευτικοί Οργανισμοί (διοίκηση) 




47

6. Διδασκαλία και Έρευνα 

Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας 

I. Ερμηνευτικές μέθοδοι 

II. Εμπειρικές μέθοδοι 

υνιστώμενη βιβλιογραφία προς μελέτη 


Κοντάκος, Α. (2010). Εισαγωγή στην Παιδαγωγική των Μέσων. Αθήνα: 

Εκδόσεις ΑΣΡΑΠΟ 

Καϊλα, Μ., Πολεμικός, Ν., Κοντάκος, Α., Γκόβαρης, Φ. (2002). ύγχρονοι 

Παιδαγωγικοί Προβληματισμοί. Αθήνα: Εκδόσεις ΑΣΡΑΠΟ-ΠΕΡΙΒΟΛΑΚΙ 

Πυργιωτάκης, Γ. (1999). Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Επιστήμη. Αθήνα: 

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΣΑ 

Φατζηδήμου, Δ. (2006). Εισαγωγή στην Παιδαγωγική. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις 

Κυριακίδη, Β. 

ταμάτης, Π. (2009). Παιδαγωγική Επικοινωνία στην Προσχολική και 

Πρωτοσχολική Εκπαίδευση. Αθήνα: Εκδόσεις ΑΣΡΑΠΟ 

Debesse M. - Mialarel. G.: Οι Παιδαγωγικές Επιστήμες Σόμος 2 - Ιστορία της 

Παιδαγωγικής. 

Ρέμπλε Αλμπερτ (1990). (μεταφρ. Θεοφ. Φατζηστεφανίδου). Εκδόσεις Δημ. 

Παπαδήμα, Αθήνα. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Σο μάθημα διδάσκεται σε τρίωρη, εβδομαδιαία 

βάση. Κάθε τρίωρη συνάντηση υποστηρίζεται από σύγχρονο οπτικοακουστικό υλικό 

και τεχνολογικά μέσα. Οι τρίωρες συναντήσεις δομούνται ως εξής: 

Πρώτη ώρα: Κοινή διαπραγμάτευση διδάσκοντος και φοιτητών/τριών ενός 

θέματος (διάλεξη, διάλογος, εργαστήριο) 

Δεύτερη ώρα: Παρουσίαση των γραπτών εργασιών των φοιτητών/τριών 

Σρίτη ώρα: υζήτηση με Παιδαγωγούς και Ειδικούς στη Γενική Παιδαγωγική 

Κατά τη διάρκεια κάθε συνάντησης, οι φοιτητές/τριες ενθαρρύνονται να εκφράσουν 

τα ερωτήματα και τις απορίες τους στο διδάσκοντα, καθώς και τις απόψεις και 

εμπειρίες τους, αφού έχουν τεθεί κατάλληλα διδακτικά ερωτήματα. Επιπλέον, καλούνται 

να αναπτύξουν διάλογο καθοδηγούμενο από τα ερεθίσματα που τους παρέχονται 

κατά τη διάρκεια της διδακτικής και μαθησιακής διαδικασίας. σον αφορά στην 

επικοινωνία, εκτός από την προσωπική επαφή και συνεργασία με το διδάσκοντα, οι 

φοιτητές/τριες θα έχουν συχνά την παροχή υλικού και οποιασδήποτε πληροφορίας 

σχετικών με το μάθημα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Η κατάλληλη προετοιμασία για το μάθημα 

δείχνει το ενδιαφέρον και την ενεργή συμμετοχή στη διδακτική και μαθησιακή 

διαδικασία. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο κάποιος μπορεί να κατανοήσει 

και να επεξεργαστεί τις πιο σημαντικές πληροφορίες και απόψεις και έτσι να έχει 

επιτυχία κατά την αξιολόγησή του. 

Η επίδοση των φοιτητών/τριών αξιολογείται με τους παρακάτω τρόπους: 




48

1. υγγραφή σύντομης, θεματικής εργασίας (έως 10 σελίδες), η οποία θα βασίζεται 

σε μια από τις παραδόσεις και θα βαθμολογείται με άριστα τις 5 μονάδες. 

2. Αξιολόγηση με μια (1) Πρόοδο στο τέλος του εξαμήνου, έτσι ώστε οι φοιτητές/τριες 

να διευκολύνονται στην επεξεργασία της ύλης και της σχετικής βιβλιογραφίας, και η 

οποία θα βαθμολογείται με άριστα τις 5 μονάδες. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΘΕΨΡΙΑ ΑΝΑΛΤΣΙΚΨΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΨΝ 



Εξάμηνο: B’ Εξάμηνο 



νομα διδάσκοντα: Ιωάννης Φατζηγεωργίου 


κοπός του μαθήματος είναι η κατανόηση από τους/τις φοιτητές/τριες της έννοιας 

του Αναλυτικού Προγράμματος, των διάφορων προσανατολισμών, μοντέλων 

σχεδιασμού και αξιολόγησής του, καθώς και των διάφορων απόψεων σχετικά με το 

σχεδιασμό αναλυτικών προγραμμάτων για το μέλλον. 



Η σύγχρονη πραγματικότητα και η ανάγκη αναμόρφωσης των αναλυτικών 

προγραμμάτων. Η έννοια του Αναλυτικού προγράμματος, είδη Αναλυτικών 

Προγραμμάτων. Η λειτουργία του Αναλυτικού προγράμματος. Προσανατολισμοί 

Αναλυτικών Προγραμμάτων. Μοντέλα σχεδιασμού. κοποί, στόχοι και περιεχόμενο 

Αναλυτικών Προγραμμάτων. Αναλυτικά Προγράμματα και Σεχνολογία. Αξιολόγηση 

Αναλυτικών Προγραμμάτων. ύγχρονες Απόψεις για το χεδιασμό Αναλυτικών 

Προγραμμάτων. ύγχρονα Προγράμματα για παιδιά προσχολικής ηλικίας. 

Προβλέψεις για τα Αναλυτικά Προγράμματα του Μέλλοντος. 



Βρεττός, Ι. & Καψάλης, Α. (2009). Αναλυτικά Προγράμματα. Θεσσαλονίκη: Art 

of Text 

Κουτσελίνη, Μ. (1997). «ύγχρονες Σάσεις και Προοπτικές των Αναλυτικών 

Προγραμμάτων. Η εγκυρότητα τους για Εκπαίδευση που Προσανατολίζεται 

στον 210 Αιώνα». Σα αναλυτικά Προγράμματα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. 

Πρακτική 10ου Πανελληνίου Εκπαιδευτικού υνεδρίου ΔΟΕ και ΠΟΕΔ.΄Ιωάννινα, 

17-19 Απριλίου 1996. 




49

Ντολιοπούλου, Ε. (2000). ύγχρονα Προγράμματα για Παιδιά Προσχολικής 

Ηλικίας. Αθήνα: Συπωθήτω. 

Υλουρής, Γ. (1991). «Δυσαρμονία Εκπαιδευτικών Νόμων, χολικού 

Προγράμματος , Διδακτικών Βιβλίων και Διδακτικής Πράξης: Μία πτυχή της 

Κρίσης της Ελληνικής Εκπαίδευσης». το Ι. Πυργιωτάκης και Ι. Κανάκης ( Επ.), 

Παγκόσμια Κρίση στην Εκπαίδευση. Αθήνα: Γρηγόρης. 

Υλουρής Γ. (1995α). Αντιστοιχία Εκπαιδευτικών κοπών, Αναλυτικού 

Προγράμματος και Εκπαιδευτικών Μέσων: Μερικές ψεις της Εκπαιδευτικής 

Αντιφατικότητας». το Α. Καζαμίας και Μ. Κασσωτάκης (Επ.), Ελληνική 

Εκπαίδευση: Προοπτικές Ανασυγκρότησης και Εκσυγχρονισμού. Αθήνα: 

είριος. 

Υλουρής, Γ. (1995β). Αναλυτικά Προγράμματα Για Μία Νέα Εποχή την 

Εκπαίδευση. Αθήνα: Γρηγόρης (πρώτη έκδοση 1983). 

Xαραλάμπους, Δ. (Επ.). (2007). Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση και Εκπαιδευτική 

Πολιτική. Παρόν, Παρελθόν και Μέλλον. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 

Xατζηγεωργίου, I. (1999). Γνώθι το Curriculum. Θέματα Αναλυτικών 

Προγραμμάτων και Διδακτικής. Αθήνα: Ατραπός. (σ. 630) (Know the 

Curriculum. Topics on Curriculum and Instruction) 

Φατζηγεωργίου, I. (2000). John Dewey. Αθήνα: Ατραπός. (σ. 167) 

Φατζηγεωργίου, I. (2003). Πρόταση για Ένα ύγχρονο Αναλυτικό Πρόγραμμα: 

Μια Ολιστική-Οικολογική Προοπτική. Αθήνα: Ατραπός. (Α Proposal for a 

Contemporary Curriculum: A Holistic-Ecological Perspective) 

Xατζηγεωργίου, Ι. (2004β). Αναλυτικά Προγράμματα: Προβλήματα και 

Προοπτικές. το Γ. Μπαγάκης (Επ.), Ο Εκπαιδευτικός και το Αναλυτικό 

Πρόγραμμα (σ. 511-522). Αθήνα: Μεταίχμιο. 

Φατζηγεωργίου, I. (2005α). Η Αναδομιστική διάσταση των Αναλυτικών 

Προγραμμάτων Ψς Απόρροια της Ολιστικής-Οικολογικής ΚοσμοΘεωρίας. το 

Γ. Υλουρής & Μ. Κασσωτάκης (Επ.), Εκπαιδευτικά Ανάλεκτα: Σιμητικός Σόμος 

για τον Βύρωνα Μασσιάλα (σ.413-428 ). Αθήνα: Ατραπός. 

Φατζηγεωργίου, Ι. (2005β). Ένας Επαναπροσδιορισμός της Εκπαιδευτικής 

Διαδικασίας. Πρόλογος στο Κ. Εgan Ο Πεπαιδευμένος Νους: Πώς τα Νοητικά 

Εργαλεία Διαμορφώνουν την Κατανόησή Μας (The Educated Mind: How 

Cognitive Tools Shape Our Understanding) (σ. 7-22). Αθήνα: Ατραπός. 

Φατζηγεωργίου, Ι. (2007). ύγχρονη Πραγματικότητα και η ανάγκη για την 

αναμόρφωση του Αναλυτικού Προγράμματος. το Δ. Φαραλάμπους (Επ.), 

Εκπαιδευτική Πολιτική: Παρελθόν Παρόν και Μέλλον. Αθήνα: Ελληνικά 

Γράμματα. 


Apple, M. (1996). Cultural Politics and Education. Buckingham: Oxford 

University Press. 

Bennett, c. (1996). Comprehensive Multicultural Education. Boston: Allyn and 

Bacon. 

Egan, K. (1997/2005). The Educational Mind: How Cognitive Tools Shape Our 

Understanding. Chicago: The University of Chicago Press. (Ο Πεπαιδευμένος 




50

Νους: Πως τα Νοητικά Εργαλεία Διαμορφώνουν την Κατανόησή μας. Αθήνα: 

Ατραπός. 

Hicks, D. (1998). ―Identifying Sources of Hope in Postmodern Times‖. το Hicks 

και R. Slaughter (Επ.), World Yearbook of Education 1998: Futures education. 

London: Kogan Page. 

Hatzigeorgiou, Y. (1997). ―Relationships, Meaning and the Science 

Curriculum‖. Curriculum and Teaching,12, 83-91. 

Lawton, D. (1996). Beyond the National Curriculum: Teacher Professionalism 

and Empowerment. London: Hodder and Stoughton. 

Lonngworth, N.& Davies, K. (1996). Lifelong Learning: New Visions, New 

Implications. New roles for People, Organizations, Nations and Communities in 

the 21st Century. London:Kogan Page. 

Pinar, W., Reynolds, W., Slattery, P. & Taubman, P. (1995). 

Pinar, W. (Επ.) (1998). Curriculum: Toward New Identities. New York: Garland 

Publishing Inc. 

Stinner, A. (1995). Contextual Settings, Science Stories and Large Context 

Problems: Toward a More Humanistic Science Education‖. Science 

Education‖. Science Education, 79, 555-581. 

Thick, C. (1995). The Right to Hope: Global Problems, Global Visions. London: 

Earthscan. 

Toffler, A. (1998).‖ Από την Ουτοπία στην Πρακτοπία». Εφημερίδα Σο Βήμα, 25- 

27 Δεκεμβρίου, 6-7. 

Walker, J.(1996). ―Postmodernism and the Study of the Future‖. Futures 

Research Quarterly, 12, 51-70. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: 

Παραδόσεις που συμπληρώνονται με: 

α) συζητήσεις θεμάτων ενδιαφέροντος μέσα σε ομάδες, 

β) παρουσιάσεις και κριτικές άρθρων και βιβλίων σχετικών με την ευρύτερη γνωστική 

περιοχή των αναλυτικών προγραμμάτων 

γ) χρήση του Internet για ανάπτυξη δραστηριοτήτων 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: 

ΕΠΙΛΟΓΗ Α: 

1. Δύο (2) πρόοδοι (συμμετοχή στην τελική αξιολόγηση κατά 40% και 40% 

καθεμία). 

2. Περίληψη και κριτική ανάλυση δύο (2) άρθρων (20% της τελικής βαθμολογίας). 

Οι φοιτητές/τριες μπορούν να επιλέξουν άρθρα από τα περιοδικά: Νέα Παιδεία, 

ύγχρονη Εκπαίδευση, Σα Εκπαιδευτικά, Παιδαγωγική Επιθεώρηση, Επιθεώρηση 

Παιδαγωγικών Θεμάτων. 

ΕΠΙΛΟΓΗ Β: 

1. Γραπτές ή προφορικές εξετάσεις (80% της τελικής βαθμολογίας) 




51

2. Περίληψη και κριτική ανάλυση δύο (2) άρθρων, όπως αυτή περιγράφεται και 

στην επιλογή Α. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΥΑΡΜΟΓΕ ΣΗ 



Εξάμηνο: B’ Εξάμηνο 



νομα διδάσκοντα : Εμμανουήλ Κόνσολας 


το πλαίσιο του μαθήματος επιδιώκονται οι ακόλουθοι γενικοί στόχοι: 

Να προσεγγίσουν οι φοιτητές/τριες το παιδαγωγικό φαινόμενο της 

διδασκαλίας μέσα από τη γνωστική προσέγγιση των θεωριών διδασκαλίας και 

των μοντέλων τους. 

Να υπερνικήσουν τις παιδαγωγικές και διδακτικές ελλείψεις τους σε θέματα που 

σχετίζονται με την προετοιμασία, τη διεξαγωγή και την αξιολόγηση της 

διδασκαλίας. 

Να εφαρμόσουν ένα σχέδιο διδασκαλίας, το οποίο θα στηρίζεται σε άρτια 

μεθοδολογία της διδακτικής, στην εκπαιδευτική διαδικασία. 



Ιστορική ανασκόπηση στην εξέλιξη της διδακτικής μεθοδολογίας. Έννοια και βασικές 

αρχές της διδασκαλίας. Αναλυτικά Προγράμματα και διδακτική μεθοδολογία. 

Εκπαιδευτικοί σκοποί και στόχοι της διδασκαλίας. Διδακτικές αρχές. Μοντέλα 

διδασκαλίας. Μέθοδοι και μορφές διδασκαλίας. Η πορεία της διδασκαλίας. Η επιλογή 

και η αξιοποίηση παλαιών και νέων μέσων στη διδακτική πράξη. Σα χαρακτηριστικά 

του σύγχρονου εκπαιδευτικού για μια αποτελεσματική διδασκαλία. Οργάνωση και 

έλεγχος της σχολικής τάξης / ψυχολογικό-κοινωνικό περιβάλλον της σχολικής τάξης. 

Διεύθυνση και διευθέτηση της σχολικής τάξης. Αξιολόγηση της διδασκαλίας. 



Jacobsen D., Eggen P., Kauchak D., (2009). Μέθοδοι Διδασκαλίας. Ενίσχυση 

της Μάθησης των παιδιών από το Νηπιαγωγείο έως το Λύκειο. Επιστημονική 

Επιμέλεια - Εισαγωγή: Μ. ακελλαρίου, Μ. Κόνσολας. Μετάφραση: Ρ. 

Λαμπρέλλη. Αθήνα: Ατραπός. 




52

Joyce B., Weil M., Calhoun E., (2009). Διδακτική Μεθοδολογία. Διδακτικά 

Μοντέλα. Μτφρ.: Ν. Κουβαράκου. Επιμέλεια: Κ. Κασιμάτη. Αθήνα: Ίων. 

Κασσωτάκης Μ. & Υλουρής Γ., (2006). Μάθηση και διδασκαλία. Σόμος Α & Β΄. 

Αθήνα: εκδ. ίδιου 

Καψάλης Α. & Νημά Ε. (2008). ύγχρονη Διδακτική. Β΄ Έκδοση. Θεσσαλονίκη: 

Αδελφών Κυριακίδη 

Κόνσολας Μ., Νικολάου Ε., (2009). Σο Ντροπαλό Παιδί. Απόψεις των 

εκπαιδευτικών στο πλαίσιο της διδακτικής πράξης. Αθήνα: Γρηγόρη 

Κοσσυβάκη Υ., (2006). Εναλλακτική Διδακτική. Προτάσεις για μετάβαση από τη 

Διδακτική του Αντικειμένου στη Διδακτική του Ενεργού Τποκειμένου. Αθήνα: 

Gutenberg. 

Ματσαγγούρας Η., (1997). Θεωρία της Διδασκαλίας (τόμος β΄): τρατηγικές 

Διδασκαλίας: Από την Πληροφόρηση στην Κριτική κέψη. Αθήνα: Gutenberg 

(γ΄ έκδοση) 

Ματσαγγούρας Η., (1998). Θεωρία της Διδασκαλίας (τόμος α΄): Η Προσωπική 

Θεωρία ως Πλαίσιο τοχαστικο-Κριτικής Ανάλυσης. Αθήνα: Gutenberg 

Μπιρμπίλη Μ., (2008). Προς μία παιδαγωγική του διαλόγου: Η σημασία και ο 

ρόλος των ερωτήσεων στην προσχολική εκπαίδευση. Αθήνα: Gutenberg 

Σριλιανός Θ., (2004). Μεθοδολογία της ύγχρονης Διδασκαλίας. Σόμος Α΄, Β΄ 

(3η έκδ.). Αθήνα: εκδ. ίδιου 

Φατζηδήμου Δ., (2007). Εισαγωγή στη θεματική της διδακτικής. υμβολή στη 

Θεωρία και στην πράξη της διδασκαλίας. Θεσσαλονίκη: Αδελφών Κυριακίδη 

Φριστιάς Ι., (2003). Θεωρία και Μεθοδολογία της Διδασκαλίας. Αθήνα: Γρηγόρη 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι, προκειμένου 

να αναδειχθεί τόσο το θεωρητικό υπόβαθρο των γνωστικών αντικειμένων όσο η 

ερευνητική και κυρίως η διδακτική και πρακτική αξία τους: 

χρήση της τεχνολογίας για την καλύτερη διεξαγωγή της διδασκαλίας, 

συστηματική προσπάθεια ένταξης των φοιτητών/τριών στη διαδικασία του 

μαθήματος μέσω της υλοποίησης και παρουσίασης των εργασιών τους κατά 

τη διδακτική ώρα, 

εργαστηριακή εφαρμογή περιεχομένων του γνωστικού αντικειμένου και 

εφαρμογή δραστηριοτήτων με επισκέψεις των φοιτητών/τριών σε σχολεία της 

Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. 

Μετά την ολοκλήρωση των μαθημάτων θα διανέμεται στους φοιτητές/τριες cd, το 

οποίο θα περιέχει τις εργασίες όλων των συμμετεχόντων στα αντίστοιχα μαθήματα. 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Η αξιολόγηση των φοιτητών/τριών 

πραγματοποιείται με βάση το αθροιστικό σύστημα εξέτασης, με συνδυασμό 

ερευνητικής - συνθετικής εργασίας, την εργαστηριακή συμμετοχή και τις γραπτές 

εξετάσεις. Απαραίτητη προϋπόθεση επιτυχίας θα είναι: 

η παρουσίαση της εργασίας με power point στην αίθουσα διδασκαλίας, 

η συμμετοχή των φοιτητών/τριών σε εφαρμογές δραστηριοτήτων στην 

αίθουσα διδασκαλίας, 




53

η συμμετοχή των φοιτητών/τριών με πρακτικές εφαρμογές σε σχολικές τάξεις. 

Κατά συνέπεια, η συνεχής παρακολούθηση των μαθημάτων κρίνεται αναγκαία. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΥΙΛΟΟΥΙΑ ΣΗ ΠΑΙΔΕΙΑ 


Σύπος του μαθήματος: Θεωρία - εργαστήριο 

Εξάμηνο: Γ΄ Εξάμηνο 



νομα διδάσκουσας: Ελένη Θεοδωροπούλου 


Διερεύνηση, καταγραφή, ερμηνεία, αφενός του χαρακτήρα, της θέσης, και του 

ρόλου της Υιλοσοφίας της Παιδείας στο πλαίσιο των Επιστημών της Αγωγής όσο 

και στο ευρύτερο πλαίσιο των επιστημών του ανθρώπου, αφετέρου των διακριτών 

και μη λειτουργιών του, τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Η όλη 

διαδικασία οργανώνεται ως γενική εισαγωγή στο ζήτημα της Υιλοσοφίας της 

Παιδείας. 

Διευκρίνιση των ειδικών χαρακτηριστικών του αντικειμένου (ζητήματα ταυτότητας, 

αναγνώρισης και διάκρισης). Ανάδειξη της φιλοσοφικής του φύσης. 

Αποσαφήνιση της δυνατότητας και των μορφών παρέμβασης της Υιλοσοφίας 

της Παιδείας στην εξέλιξη των εκπαιδευτικών πραγμάτων σε μικρο και μακροεπίπεδο 

Ανάδειξη της φιλοσοφικής, παιδαγωγικής, συγχρονικής και διεπιστημονικής 

δυναμικής της Υιλοσοφίας μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα, αναλύσεις και 

χρήση υλικού. 



χέσεις Υιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Υιλοσοφίας της Παιδείας. Aποσαφήνιση της 

θέσης της Υ.τ.Π. στο χώρο των Επιστημών της Αγωγής. Αναλυτική των σχέσεών της 

με τις επιστήμες, τη λογοτεχνία, τις τέχνες. Η ιδιαιτερότητα του αντικειμένου ως προς 

τον εντοπισμό προβλημάτων, τη σύνθεση ερωτημάτων και τη συγκρότηση 

απαντήσεων ή πυρήνων απάντησης – περιεχόμενα και συμφραζόμενα, 

καταγεγραμμένα και δυνάμει (προεκτάσεις, βάθος και προοπτικές). 

υγκεκριμενοποίηση των θεμελιωδών αρχών, εννοιών, στόχων, ερωτημάτωνπροβλημάτων. 

Επεξεργασία και κατανόηση του τρόπου συγκρότησης της σκέψης και 

της ερμηνευτικής διάστασης ως ειδικών χαρακτηριστικών του αντικειμένου. 

Αντιστοίχηση των φιλοσοφικών και παιδαγωγικών θεωριών. Η κατανόηση της Υ.τ.Π. 

ως εργαλείο κατάρτισης και επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών – η τάξη ως 




54

δοκιμαστικό, εμπειρικό πεδίο. Aνάπτυξη ειδικών θεματικών (όπως, σώμα, ετερότητα, 

ηθική, φύλο, αξίες, αντινομία και δίλημμα) 



«ΕΠΙΣΗΜΕ ΑΓΨΓΗ», πρδκ., 2003, Υιλοσοφία της Παιδείας και Εκπαιδευτική 

Πρακτική, τεύχος 4, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Παιδαγωγικό Σμήμα Δ.Ε. 

ADORNO TH., 1975, ε τι χρησιμεύει η ακόμη φιλοσοφία; (εισ., μτφρ., επιμ., Π. 

ούρλα), Αθήνα, Έρασμος 

ΒOLLNOW, O.F., 1986, Υιλοσοφική Παιδαγωγική, Αθήνα, Εκδ. Γρηγόρη 

ΘΕΟΔΨΡΟΠΟΤΛΟΤ Ε. (επιμ., μτφρ., εισαγ. σημ.), 2010, Υιλοσοφία της 

Παιδείας: λόγοι, όψεις, διαδρομές, Αθήνα: Πεδίο. 

ΚΑΝΣ Ι., 2004, Περί Παιδαγωγικής, Αφοί Κυριακίδη 

MARPLES, R., (επιμ.), 2002, Οι σκοποί της εκπαίδευσης (μτφρ. Π. . 

Φατζηπαντελή), Αθήνα, Μεταίχμιο 

PLESSNER H., Κείμενα Υιλοσοφικής Ανθρωπολογίας, (μτφρ. επιμ. Ι. 

Θεοδωρόπουλος), Πρέβεζα 

REBOUL O., 1996, «Υιλοσοφία της Παιδείας», στο: MIALARET G. Κ.ά., Εισαγωγή 

στις Επιστήμες της Αγωγής, Αθήνα, τυπωθήτω – Γ. Δάρδανος 


ΒRΕΝΖΙΚΑ W., 1992, Philosophy of educational knowledge, Kluwer Academic 

Publishers, Dudrecht, Boston, London, 1992 

DEWEY, J., 1916, Democracy and Education [in: John Dewey, The Middle 

Works, 1899-1924, Vol. 9] 

HARE W., PORTELLI J.P., (eds) 2005, Key Questions for Educators, Canada, 

EdpHil Books 

HOUSSAYE, J., (dir .), 1999, Education et Philosophie, Paris, ESF éditeur 

KAHN, P., OUΖOULIAS, A., THIERRY, P., (dir.), 1990, L‘Education. Approches 

Philosophiques, Paris, PUF 

PETERS R.S., 1987, The concept of education, London, Routledge & Kegan 

Paul 

SCHEFFLER I., 1991, In Praise of the Cognitive Emotions, and Other Essays in the 

Philosophy of Education. New York: Routledge 

WINCH, Chr. GINGELL, J., 2003, Key Concepts in the Philosophy of Education, 

London and New York, Routledge 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Διαλέξεις, (φιλοσοφικός) διάλογος, ανάλυση 

περιεχομένου κειμένων και άλλων πηγών, μελέτη και ανάλυση περιπτώσεων 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Πρόοδοι-ασκήσεις/εργαστήρια, εργασίες, 

γραπτές εξετάσεις, ερωτηματολόγιο 


__________________________________________________________________________________ 




55

Σίτλος του μαθήματος: ΙΣΟΡΙΑ ΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ 

Κωδικός μαθήματος:YΑ004 


Εξάμηνο: Δ’ εξάμηνο 





Ο γενικός στόχος του μαθήματος είναι η εισαγωγή στο επιστημονικό πεδίο της 

Ιστορίας της Εκπαίδευσης (ιστορία, θεσμών, φορέων, ιδεών, κρίσεων, μεθόδων, 

θεωριών) και η μεθοδολογία της, καθώς και η παροχή κοινής βασικής εκπαίδευσης 

στον τομέα αυτόν. 

Πιο συγκεκριμένα, επιδιώκονται οι παρακάτω γενικοί στόχοι: 

Η αξιοποίηση ιστορικών πηγών για την κατανόηση του εκπαιδευτικού 

παρελθόντος 

Η ανάπτυξη κριτικής αντίληψης ιστορικών γεγονότων 

Η σύνδεση του εκπαιδευτικού παρόντος με το παρελθόν και το μέλλον 

Η κατανόηση της ιστορικής λογικής των εκπαιδευτικών θεμάτων 

Η ανάπτυξη μιας πολιτισμικά και ιστορικά θεμελιωμένης επαγγελματικής 

συνείδησης 



Εισαγωγή στην ιστορική κατανόηση των παιδαγωγικών προβλημάτων, των 

παιδαγωγικών κρίσεων, των εκπαιδευτικών συστημάτων, των εκπαιδευτικών θεσμών, 

των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων και των παιδαγωγικών ιδεών. το μάθημα γίνεται 

μια προσπάθεια προσέγγισης των σύγχρονων εκπαιδευτικών ζητημάτων και 

σχεδιασμού κατάλληλων παιδαγωγικών δράσεων για το μέλλον μέσα από την 

κατανόηση ιστορικών εκπαιδευτικών γεγονότων με ένα σύνθετο διδακτικό τρόπο, ο 

οποίος συνδυάζει τη μορφή της διάλεξης με τις ατομικές αλλά και τις ομαδικές 

σεμιναριακές εργασίες. 

Πιο συγκεκριμένα, εξετάζονται οι παρακάτω θεματικές περιοχές: 

Εισαγωγή 

Ιστορία της Παιδαγωγικής: Ανασυνθέτοντας το Παιδαγωγικό Τποκείμενο 

Ελληνική και Ρωμαϊκή Αρχαιότητα 

Δυτικός και Ανατολικός Μεσαίωνας 

Αναγέννηση, Ανθρωπισμός, Μεταρρύθμιση, Αντι-μεταρρύθμιση 

Η Εκπαίδευση στην Σουρκοκρατία 

Μπαρόκ, ο αιώνας του Διαφωτισμού, η Κλασική Ιδεαλιστική εποχή, ο 

Εκβιομηχανισμός 

Μεταρρυθμιστική Παιδαγωγική Ι 




56

Μεταρρυθμιστική Παιδαγωγική ΙΙ 

Νεοελληνική Εκπαίδευση Ι 

Νεοελληνική Εκπαίδευση ΙΙ 

ύγχρονα Παιδαγωγικά Ρεύματα 



Κοντάκος, Α. (2007). Φρονολόγιο Ιστορίας της Εκπαίδευσης. Αθήνα: Εκδόσεις 

ΑΣΡΑΠΟ 

Κοντάκος, Α. (2003). Μύθοι και Εκπαίδευση. Προτάσεις για μια Παιδαγωγική του 

Μύθου. Αθήνα: Εκδόσεις ΑΣΡΑΠΟ – ΠΕΡΙΒΟΛΑΚΙ 

Reble, A. (1999). Ιστορία της Παιδαγωγικής. Αθήνα: Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΗΜΑ 

Μπουζάκης, . (2002). Νεοελληνική Εκπαίδευση 1821-1998. Εξαρτημένη 

Ανάπτυξη. Αθήνα: Εκδόσεις GUTENBER 

Βρεττός, Ι. (2005). Θεωρίες της Αγωγής: Σόμος Α‘: Πλάτων, Comenius, 

Rousseau. Αθήνα: Αυτοέκδοση 

Βρεττός, Ι. (2005). Θεωρίες της Αγωγής: Σόμος Β‘:Pestalozzi, Αδ. Κοραής. 

Αθήνα: Αυτοέκδοση 

Φαράλαμπου Νούτσου (2001). Ιδεολογία και εκπαιδευτική πολιτική .Εκδόσεις 

Βιβλιόραμα, Αθήνα,. 

Υραγκουδάκη Άννας (1987). Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και φιλελεύθεροι 

διανοούμενοι Άγονοι αγώνες και ιδεολογικά αδιέξοδα στο μεσοπόλεμο. 

Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα. 

Φαραλάμπους Δημήτρης (2007). Μεταπολίτευση και εκπαιδευτική πολιτική 

παρελθόν - παρόν – μέλλον. ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΣΑ, Αθήνα. 

Φουρδάκης Αντώνης (2002). Η παιδεία στην Κρητική Πολιτεία (1898-1913). 

Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα. 






Δεύτερη ώρα: Παρουσίαση των γραπτών εργασιών των φοιτητών/τριών 

Σρίτη ώρα: υζήτηση με Παιδαγωγούς και Ειδικούς στη Γενική Παιδαγωγική 

Κατά τη διάρκεια κάθε συνάντησης, οι φοιτητές/τριες ενθαρρύνονται να εκφράσουν 

τα ερωτήματα και τις απορίες τους στο διδάσκοντα, καθώς και τις απόψεις και 

εμπειρίες τους, αφού έχουν τεθεί κατάλληλα διδακτικά ερωτήματα. Επιπλέον, καλούνται 

να αναπτύξουν διάλογο καθοδηγούμενο από τα ερεθίσματα που τους παρέχονται 

κατά τη διάρκεια της διδακτικής και μαθησιακής διαδικασίας. σον αφορά στην 

επικοινωνία, εκτός από την προσωπική επαφή και συνεργασία με το διδάσκοντα, οι 

φοιτητές/τριες θα έχουν συχνά την παροχή υλικού και οποιασδήποτε πληροφορίας 

σχετικών με το μάθημα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. 




57






Η επίδοση των φοιτητών/τριών αξιολογείται με τους παρακάτω τρόπους: 

1. υγγραφή σύντομης, θεματικής εργασίας (έως 10 σελίδες), η οποία θα βασίζεται 

σε μια από τις παραδόσεις και θα βαθμολογείται με άριστα τις 5 μονάδες. 

2. Αξιολόγηση με μια (1) Πρόοδο στο τέλος του εξαμήνου, έτσι ώστε οι φοιτητές/τριες 

να διευκολύνονται στην επεξεργασία της ύλης και της σχετικής βιβλιογραφίας, και η 

οποία θα βαθμολογείται με άριστα τις 5 μονάδες. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΘΕΨΡΙΕ ΜΑΘΗΗ ΚΑΙ ΤΜΠΕΡΙΥΟΡΑ ΔΑΚΑΛΟΤ 

Κωδικός μαθήματος: ΤA005 


Εξάμηνο: Δ΄ Εξάμηνο 



νομα διδάσκουσας: Μαρία Καΐλα 


Οι μελλοντικοί εκπαιδευτικοί, οι φοιτητές / οι φοιτήτριες να πληροφορηθούν για 

τις ψυχολογικές θεωρίες μάθησης τόσο σε συμπεριφοριστικό επίπεδο όσο και 

σε κοινωνιογνωστικό, γνωστικό και ψυχοδυναμικό-ψυχαναλυτικό. 

Να είναι σε θέση να τις αξιολογήσουν, να επισημάνουν θετικά σημεία σε 

συσχέτιση με τομείς διδασκαλίας και να τα εφαρμόσουν. 

Να είναι σε θέση να συνδέσουν τις θεωρίες μάθησης με το σχολείο και την 

οικογένεια, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να ασκήσουν συμβουλευτικό ρόλο σε 

γονείς. 



Χυχολογικές θεωρίες μάθησης και η αξιοποίησή τους στην εκπαιδευτική πράξη, 

ιδιαίτερα στον τομέα της μάθησης και της διδασκαλίας. Παρουσίαση και ανάλυση 

συμπεριφοριστικών θεωριών (Pavlov, Thorndike, Watson, Guthrie, Skinner κ.ά.), 

κοινωνικογνωστικών (Bandura, Mahoney, Meichenbaum κ.ά.), γνωστικών (Lewin, 

Tolman, Piaget, Bruner κ.ά.) και ψυχοδυναμικών (Freud, Adler, Jung, Erikson κ.ά.). 






58

Sternberg, R. (2007). Γνωστική Χυχολογία (Επιμ Γ. Ξανθάκου και Μ. Καΐλα, μτφ. 

Ι. Βραχωρίτου), Αθήνα : Ατραπός. 

Κολιάδης, Ε. (1996). Θεωρίες Μάθησης και Εκπαιδευτική Πράξη, Α: 

υμπεριφοριστικές Θεωρίες. Αθήνα: Αυτοέκδοση. 

Κολιάδης, Ε. (1997). Θεωρίες Μάθησης και Εκπαιδευτική Πράξη,Β: 

Κοινωνικογνωστικές Θεωρίες Αθήνα: Αυτοέκδοση. 

Κολιάδης, Ε. (1997). Θεωρίες Μάθησης και Εκπαιδευτική Πράξη, Γ: Γνωστικές 

Θεωρίες, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 

Κολιάδης, Ε. (2002). Γνωστική Χυχολογία, Γνωστική Νευροεπιστήμη και 

Εκπαιδευτική Πράξη. Αθήνα: Αυτοέκδοση. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Ομαδοσυνεργατική μέθοδος – Διεπιστημονική 


Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Παράδοση εργασίας –Γραπτές εξετάσεις 


__________________________________________________________________________________ 

ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΤΠΟΦΡΕΨΣΙΚΑ ΕΠΙΛΟΓΗ 

Σίτλος του μαθήματος: ΔΙΑΠΟΛΙΣΙΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ 

Κωδικός μαθήματος: YEA024 


Εξάμηνο: Φειμερινό και Εαρινό Εξάμηνο 



νομα διδάσκουσας: Θωμαή Μπερζαμάνη 


Η Διαπολιτισμική εκπαίδευση, ως διάσταση στην εκπαιδευτική διαδικασία, προσφέρει 

τη θεωρητική ανάλυση αρχών, αντιλήψεων και προϋποθέσεων, που πρέπει να 

διέπουν τη διδασκαλία, στο σύγχρονο πολυπολιτισμικό σχολείο. 

Κεντρικοί στόχοι του μαθήματος είναι: 

Ανάλυση των κοινωνικών και παιδαγωγικών διαστάσεων της 

πολυπολιτισμικότητας 

Παρουσίαση και διερεύνηση των σημαντικότερων παιδαγωγικών 

προσεγγίσεων στα πλαίσια της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης 

Επεξεργασία μεθόδων πρακτικής εφαρμογής στο Νηπιαγωγείο 






59

Βιωματική προσέγγιση της έννοιας του «Ξένου», Μετανάστευση και Ελλάδα, 

Εθνικισμός και Ρατσισμός, Σαυτότητα - τιγματισμός- Αναγνώριση, Χυχοδυναμική 

διάσταση της Ετερότητας, τερεότυπα και Προκαταλήψεις στην Εκπαίδευση, 

Παιδαγωγική χέση και Πολυπολιτισμική τάξη, Αυτοεκτίμηση στους αλλοδαπούς 

μαθητές, Θεωρίες και Μοντέλα Εκπαίδευσης στις Πολυπολιτισμικές Κοινωνίες, Η 

Διαπολιτισμική Διάσταση στην Εκπαίδευση, τάσεις των Εκπαιδευτικών έναντι της 

Διαπολιτισμικότητας, Ελληνική Εκπαιδευτική Πολιτική και Μετανάστευση, Δίγλωσσα 

παιδιά στο Νηπιαγωγείο, χέδια εργασίας για την εφαρμογή της Διαπολιτισμικής 

εκπαίδευσης στο Νηπιαγωγείο. 

υνιστώμενη βιβλιογραφία για μελέτη: 

Ελληνόγλωση: 

Γεωργογιάννης Π. (1999)Θέματα Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης. Αθήνα: 

Gutenberg 

Γκόβαρης Φ. (2001) Εισαγωγή στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση. Αθήνα: 

Ατραπός 

Γκόβαρης Φ., Ε. Θεοδωροπούλου, Α. Κοντάκος (2007)Η Παιδαγωγική 

Πρόκληση της Πολυπολιτισμικότητας. Αθήνα: Ατραπός 

Cummins, J. (1999) Σαυτότητες υπό Διαπραγμάτευση. Αθήνα: Gutenberg. 

Goffman, E. (2001) τίγμα. Αθήνα: Αλεξάνδρεια. 

Modgil, S., Verma, G.,Mallick, K.,Modgil, C. (1997)Πολυπολιτισμική 

Εκπαίδευση. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, β΄έκδοση. 

Segal, M.,Dasen P.,Berry J.,Poortinga Y. (1993) Διαπολιτιστική Χυχολογία. 

Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 

κούρτου, Ε. (1997)Θέματα Διγλωσσίας και Εκπαίδευσης. Αθήνα: Νήσος. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Διαλέξεις 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Γραπτή εξέταση στο τέλος του εξαμήνου ή 

γραπτή εργασία 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ: ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΕΥΑΡΜΟΓΕ 

Κωδικός μαθήματος: ΤΕΑ016 





νομα διδάσκοντα: Βασίλειος Παπαβασιλείου 


τόχοι του μαθήματος είναι: 




60

οι φοιτητές/τριες να εξοικειωθούν με τις μεθόδους και τεχνικές τις οποίες υιοθετεί 

η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, 

να τις εφαρμόσουν και 

να αναλύσουν θέματα που σχετίζονται με την οργάνωση του περιβάλλοντος 

εργασίας και γενικότερα τη διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών 

εφαρμογής τους, το ρόλο του/της εκπαιδευτικού και τη σχέση του/της με τους 

εκπαιδευόμενους. 



Αναλύονται οι βασικές εκπαιδευτικές μέθοδοι και τεχνικές τις οποίες υιοθετεί η 

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Οι φοιτητές/τριες έρχονται σε επαφή με παιδαγωγικές 

στρατηγικές, μεθόδους και τεχνικές, όπως η επίλυση προβλήματος, πειραματική 

έρευνα, μελέτη περίπτωσης, έρευνα-δράση, καταιγισμός ιδεών, μελέτη πεδίου, 

προσομοιώσεις, παιχνίδια ρόλων, χαρτογράφηση εννοιών, ηθικό δίλημμα, μέθοδος 

project κ.λπ. Παράλληλα, αναλύονται θέματα που σχετίζονται με την οργάνωση του 

περιβάλλοντος εργασίας και γενικότερα τη διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών 

εφαρμογής τους, το ρόλο του/της εκπαιδευτικού και τη σχέση του/της με τους 

εκπαιδευόμενους. 



Κανελλάκη, ., Μαριδάκη – Κασσσωτάκη, Κ. & Παπαβασιλείου, Β. (επιμ.) (2010). 

Διεργασίες σκέψης στο σχολείο και το περιβάλλον. Αθήνα: Πεδίο. 

Δημητρίου, Α., Ξανθάκου, Γ., Λιαράκου, Γ., Καΐλα, Μ. (επιμ.) (2009). 

Περιβαλλοντική εκπαίδευση: Ζητήματα Θεωρίας, έρευνας και εφαρμογών. 

Αθήνα: Ατραπός. 

Καΐλα, Μ., Κατσίκης, Α., Υώκιαλη, Π., Ζαχαρίου, Α. (επιμ.) (2009). Εκπαίδευση 

για το Περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη: Νέα Δεδομένα και 

Προσανατολισμοί. Αθήνα: Ατραπός. 


Björneloo, I. & Nyberg, E. (Eds) (2007). Drivers and Barriers for Implementing 

Learning for Sustainable Development in Pre-School through Upper Secondary 

and Teacher Education.- ESD in Action, Technical Paper N° 4, UNESCO 

Education Sector, U.N.E.S.C.O. 

Huckle, J. (2002). Educating for Sustainability: A guide for primary schools. 

National Primary Trust. 

Lahiry, D., Sihna, S., Gill, J., Mallick, U.& Mishra, A. (1998). Environmental 

Education: A Process for Pre- service Teacher Training Curriculum 

Development, UNESCO, Environmental Education Series, 26. 






61

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Παράδοση εργασίας - Γραπτές εξετάσεις 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΕΝΗΛΙΚΨΝ 



Εξάμηνο: Φειμερινό εξάμηνο 



νομα διδάσκοντα: Εμμανουήλ οφός 


Η εκπαίδευση ενηλίκων είναι ένα γνωστικό πεδίο που περιλαμβάνει όλες τις μορφές 

μάθησης μέσα από τις οποίες ενήλικοι μαθαίνουν με τρόπο συστηματικό και 

οργανωμένο και προσπαθούν να προσαρμοστούν στις οικονομικές, κοινωνικές, 

τεχνολογικές καθώς κι πολιτισμικές εξελίξεις της εποχής τους. 

κοπός του μαθήματος είναι οι φοιτητές/τριες να γνωρίσουν τις συνιστώσες και την 

παιδαγωγική διάσταση της Ε.Ε. 

Βασικοί στόχοι του μαθήματος είναι να κατανοηθούν (α) οι βασικές αρχές μάθησης 

των ενηλίκων, (β)η κριτική ανάλυση των διαφορετικών προσεγγίσεων (γ) το πλαίσιο 

σχεδιασμού προγραμμάτων, διαμόρφωσης μαθησιακών στόχων, καθώς και 

υλοποίησης και αξιολόγησης των, (δ) η χρήση διδακτικών μοντέλων, (ε) η λειτουργία 

ομάδων, καθώς και (στ) ο ρόλος του εκπαιδευτή. 



Εννοιολογικό πλαίσιο της Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Ιστορικές αναγκαιότητες και 

λειτουργία της εκπαίδευσης ενηλίκων. Εκπαίδευση και Μάθηση. Σο Προφίλ του 

Ενήλικα Εκπαιδευόμενου. Θεωρίες Μάθησης για ενήλικες. τόχοι στην εκπαίδευση 

ενηλίκων. Μοντέλα Μάθησης Ενηλίκων. Λειτουργία μαθησιακών ομάδων ενηλίκων - 

Εκπαιδευτής και εκπαιδευόμενοι. Εκπαιδεύοντας Ενήλικες Ι: αναλυτικά προγράμματα. 

Εκπαιδεύοντας Ενήλικες ΙΙ : μέθοδοι διδασκαλίας. Εμπόδια στη μάθηση και συμμετοχή 

στην εκπαίδευση ενηλίκων. Οι Εκπαιδευτές Ενηλίκων και η Προετοιμασία τους. 

Εκπαίδευση ενηλίκων και ελληνική πραγματικότητα. 


Ελληνόγλωσση: 

Mezirow Jack και συνεργάτες (2007). Η μετασχηματίζουσα μάθηση, Αθήνα , 

Μεταίχμιο Κουλαουζίδης Γιώργος (μετάφραση), Κόκκος Αλέξης (επιστημονική 

επιμέλεια - εισαγωγή) 




62

Jarvis Peter (επιμέλεια) (2007) Οι θεμελιωτές της εκπαίδευσης ενηλίκων, Αθήνα, 

Μεταίχμιο Θεοδωρακάκου Αφροδίτη (μετάφραση), Κόκκος Αλέξης 

(επιστημονική επιμέλεια - εισαγωγή) 

Jarvis Peter (2004). υνεχιζόμενη εκπαίδευση και κατάρτιση Θεωρία και πράξη, 

Αθήνα Μεταίχμιο Μανιάτη Αλεξάνδρα (μετάφραση) 

Κόκκος Αλέξης (2005). Εκπαίδευση Ενηλίκων: Ανιχνεύοντας το πεδίο, Αθήνα. 

Μεταίχμιο 

Jaques David (2004) Μάθηση σε ομάδες Εγχειρίδιο για όσους συντονίζουν 

ομάδες ενήλικων εκπαιδευομένων, Αθήνα . Μεταίχμιο. 

Υίλλιπς Νίκη (μετάφραση) 

Courau Sophie (2000). Σα Βασικά "Εργαλεία" του Εκπαιδευτή Ενηλίκων. Αθήνα 

Μεταίχμιο, Μουτσοπούλου Ευγενία (μετάφραση) 

Rogers Alan (1999) Η Εκπαίδευση Ενηλίκων. Αθήνα . Μεταίχμιο 

(Παπαδοπούλου Μαρία Κ. (μετάφραση), Σόμπρου Μαρία (μετάφραση) 

Noyé Didier, Piveteau Jacques (1999). Πρακτικός Οδηγός του Eκπαιδευτή. 

Αθήνα Μεταίχμιο. Ζέη Ελευθερία (μετάφραση) 


Caffarella, R. S. (2002). Planning Programs for Adult Learners. San Francisco: 

Jossey-Bass. 

Craft, A. (2002). Creativity and Early Years Education: a lifewide foundation. 

London: Continuum. 

Cross, P. K. (1981). Adults as Learners: increasing participation and facilitating 

learning. San Francisco: Jossey-Bass 

Jarvis, P. (1999). International Dictionary of Adult and Continuing Education. 

London: Kogan Page. 

Jarvis, P. (2001). Learning in Later Life. London: Kogan Page. 

Jarvis, P. (2004). Adult Education and Lifelong Learning: Theory and Practice 

(3rd ed.). London: Routledge Falmer 

Knowles, M. S., Holton, E. F., & Swanson, R. A. (1998). The Adult Learner. 

Woburn: Butterworth – Heinemann. 

Merriam, S. B., & Cafarella, R. S. (1999). Learning in Adulthood: a 

comprehensive guide (2nd ed.). San Francisco: Jossey-Bass. 

Queeney, D. S. (1995). Assessing Needs for Continuing Education. San 

Francisco: Jossey-Bass. 

Titmus, C. J. (ed.) (1989). Lifelong Education for Adults: an international 

handbook. Exeter: Pergamon Press. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Διάλεξη 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Γραπτή αξιολόγηση στο τέλος του εξαμήνου 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΤΓΦΡΟΝΕ ΔΙΔΑΚΣΙΚΕ ΠΡΟΕΓΓΙΕΙ 




63

Κωδικός μαθήματος: YEA015 


Εξάμηνο: Φειμερινό Εξάμηνο 



νομα διδάσκοντα: Εμμανουήλ Κόνσολας 



Να προσεγγίσουν - κατανοήσουν οι φοιτητές/τριες την ποικιλία των σημερινών 

εκπαιδευτικών προγραμμάτων, πέρα από την πρόταση στο πλαίσιο του 

επίσημου προγράμματος σπουδών. 

Να εξοικειωθούν στην παρακολούθηση των σημαντικών μεταβολών που έχουν 

προκύψει στις εναλλακτικές διδακτικές προσεγγίσεις με έμφαση στην 

προσχολική αγωγή. 

Να προβληματιστούν οι φοιτητές/τριες για τις πρακτικές μεθόδους και να 

ωθούνται στη βελτίωση της διδασκαλίας τους μέσα από την απόκτηση νέων 

γνώσεων. 



Έννοια και βασικές αρχές - ύντομη ιστορική αναδρομή. Βιωματική, επικοινωνιακή 

διδασκαλία (Μέθοδος Project). Σο αναπτυξιακό – αλληλεπιδραστικό πρόγραμμα 

(Bank Street). Η συνεργατική μάθηση - ομαδοσυνεργατική διδασκαλία. 

Μουσειοπαιδαγωγική. Η Θεωρία του Vygotsky. Η Θεωρία των πολλαπλών τύπων 

νοημοσύνης του Gardner. Η Θεωρία του Piaget. Σο πρόγραμμα της Montessori. Σο 

πρόγραμμα των Kamii – Devries. Σο πρόγραμμα του Reggio Emilia. Μια προσέγγιση 

για την προαγωγή της ειρήνης. Μια προσέγγιση για την καλλιέργεια των 

συναισθημάτων. Διαθεματικές προσεγγίσεις για μια αποτελεσματική διδασκαλία. 



Αγγελάκος, Κ., (επιμ.), (2003). Διαθεματικές Προσεγγίσεις της Γνώσης στο 

Ελληνικό χολείο. Αθήνα: Μεταίχμιο. 

Κόκκινος, Γ., Aλεξάκη, E. (2002). Διεπιστημονικές προσεγγίσεις στη μουσειακή 

αγωγή. Αθήνα: Μεταίχμιο 

Κουτσουβάνου Ε. (2000). Η Θεωρία του Piaget και παιδαγωγικές εφαρμογές 

στην προσχολική εκπαίδευση. Δ΄ Έκδοση. Αθήνα: Οδυσσέας. 

Κουτσουβάνου, Ε. (2002). Η μέθοδος Montessori και η προσχολική εκπαίδευση. 

Δ΄ έκδοση. Αθήνα: Οδυσσέας. 

Κουτσουβάνου, Ε. και Ομάδα Εργασίας, (2003). Προγράμματα προσχολικής 

εκπαίδευσης και η διαθεματική διδακτική προσέγγιση. Αθήνα: Οδυσσέας. 

Ματσαγγούρας, Η. (2003). Η διαθεματικότητα στη σχολική γνώση. 




64

Εννοιοκεντρική Αναπλαισίωση και χέδια Εργασίας. Αθήνα: Γρηγόρη. 

Ματσαγγούρας Η. (2000). Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και Μάθηση. 

Αθήνα: Γρηγόρης. 

Ντολιοπούλου Ε., (2001). ύγχρονες τάσεις της προσχολικής αγωγής. Αθήνα: 

Συπωθήτω-Δαρδανός. 

Ντολιοπούλου Ε., (2005). ύγχρονα Προγράμματα για παιδιά Προσχολικής 

Ηλικίας. Β΄ Έκδοση. Αθήνα: Συπωθήτω- Δαρδανός. 

Baudrit A., (2007). Η ομαδοσυνεργατική μάθηση. Πρόλογος - Επιστ. Επιμέλεια: 

Κ. Αγγελάκος. Αθήνα: Κέδρος. 

Biber B., (1996). H Προσέγγιση της Παιδαγωγικής σχολής Bank street στην 

Προσχολική εκπαίδευση. Αθήνα: Οδυσσέας. 

Edwards C., Gandini L., Forman G., (2003). REGGIO EMILIA: Οι χίλιες γλώσσες 

των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Μεταφρ. Βεργιοπούλου Α. Αθήνα: Πατάκης. 

Gardner, H. (2006). Πώς το παιδί αντιλαμβάνεται τον κόσμο. Μέθοδοι 

διδασκαλίας σε αρμονία με τους τρόπους σκέψης του παιδιού. Μεταφρ.: Α. 

Βεργιοπούλου. Εισαγωγή – Επιμέλεια: Κουτσουβάνου Ε., Πανταζής . Αθήνα: 


Katz L., & Chard S., (2004). Η Μέθοδος Project: Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης 

και της δημιουργικότητας των παιδιών της προσχολικής ηλικίας. Επιμέλεια – 

Εισαγωγή: Μ. Κόνσολας. Μετάφραση: Ρ. Λαμπρέλλη. Αθήνα: Ατραπός. 

Roopnarine J. & Johnson L., (2006). Ποιοτικά Προγράμματα Προσχολικής 

Εκπαίδευσης: Παραδείγματα από τη Διεθνή Πρακτική. Μετάφραση: Ρ. 

Λαμπρέλλη. Αθήνα: Παπαζήση. 

Vygotsky L.S., (1997). Νους στην κοινωνία. Η ανάπτυξη των Ανώτερων 

Χυχολογικών Διαδικασιών. Μετάφρ.: Μπίμπου Α. και Βοσνιάδου τ., Αθήνα: 

Gutenberg. 




















65







__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΙΑΓΨΓΗ ΣΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 


Σύπος του μαθήματος: Διαδικτυακό (WebCt Vista) 




νομα διδάσκοντα: Κωνσταντίνος Φαλβαδάκης 


Η κατανόηση των βασικών αρχών περιβαλλοντικής προστασίας και η ενίσχυση 

της περιβαλλοντικής συνείδησης των φοιτητών/τριών 

Η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με την ορολογία που χρησιμοποιείται στην 

περιβαλλοντική Επιστήμη 

Η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με τη χρήση της διαδικτυακής πλατφόρμας 

WebCt Vista 



Βασικές Αρχές της Περιβαλλοντικής Επιστήμης, Ατμόσφαιρα και Καιρός, Μείωση των 

συγκεντρώσεων του όζοντος - Ατμοσφαιρική ρύπανση, Πηγές και Φρήσεις του Νερού, 

Ρύπανση των Τδάτων - Μέθοδοι Πρόληψης, Έδαφος και Γεωργία, Ενέργεια, τερεά 

Απόβλητα - Βιομηχανικά και Επικίνδυνα Απόβλητα, Η Λειτουργία των 

Οικοσυστημάτων, Βιοποικιλότητα 


Ελληνόγλωσση: Miller, G. Tyler (1999) Βιώνοντας στο περιβάλλον, Αθήνα, Ίων 


Masters, G.M. (1991) Introduction to Environmental Engineering and Science, 

Englewood Cliffs, NJ :Prentice-Hall 

Nebel, B.J. & Wright, R.T. (1996) Environmental science : the way the world 

works 




66

Wright, R.T. (2010) Environmental Science: toward a sustainable future 10/e, 

Pearson Education 


Σο μάθημα Εισαγωγή στο Περιβάλλον, είναι προσαρμοσμένο στο διαδίκτυο μέσω της 

ηλεκτρονικής εκπαιδευτικής πλατφόρμας «Πλάτων» και συγκεκριμένα της διαδικτυακής 

εκπαιδευτικής πλατφόρμας WebCt Vista. Περιέχει σημειώσεις ανά θεματική ενότητα, 

ηλεκτρονικές προόδους για την εμπέδωση των επιμέρους κεφαλαίων και ηλεκτρονικό 

εκπαιδευτικό υλικό, υποστηρικτικό της κύριας εκπαιδευτικής διαδικασίας. 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Οι φοιτητές/τριες συμπληρώνουν κάθε 

εβδομάδα ένα τεστ πολλαπλών ερωτήσεων, που είναι προσαρμοσμένο στη 

διαδικτυακή πλατφόρμα WebCt Vista. Ο τελικός βαθμός, προκύπτει από τον μέσο 

όρο των 11 τεστ, που καταθέτουν κατά τη διάρκεια του εξαμήνου. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΤΓΦΡΟΝΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ ΠΛΑΝΗΣΙΚΗ 

ΚΛΙΜΑΚΑ 


Σύπος του μαθήματος: Διαδικτυακό (WebCt Vista) 




νομα διδάσκοντα: Κωνσταντίνος Φαλβαδάκης 


Οι μαθησιακοί στόχοι του μαθήματος αφορούν στο να κατανοήσουν και να 

συνδέσουν οι φοιτητές/τριες τα τοπικά προβλήματα, με εκείνα που αφορούν στο 

σύνολο του Πλανήτη, στο πλαίσιο της αρχής «σκέψου πλανητικά, δράσε τοπικά». 



Ο παγκόσμιος ανθρώπινος πληθυσμός, Η πληθυσμιακή έκρηξη και οι αιτίες της, Η 

δυναμική του ανθρώπινου πληθυσμού -Σο φαινόμενο του θερμοκηπίου, Οι φυσικές 

διεργασίες του φαινομένου του θερμοκηπίου, Οι ανθρωπογενείς επιδράσεις στο 

σύστημα του φαινομένου του θερμοκηπίου. Πρωτόκολλο του Kyoto -Τδατικοί Πόροι, 

Παγκόσμια κατανομή και χρήσεις νερού, Προβλήματα και λύσεις στην διαχείριση των 

υδατικών πόρων -Βιοποικιλότητα και Οικοσυστημική Λειτουργία Η έννοια της 

οικοσυστημικής λειτουργίας και η σχέση της με την βιοποικιλότητα, Οι αποκρίσεις των 

οικοσυστημάτων στην απώλεια της βιοποικιλότητας -Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία, 




67

Εισαγωγικές έννοιες σχετικά με την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, Ηλεκτρομαγνητική 

ακτινοβολία και δημόσια υγεία. 


Ελληνόγλωσση: Miller, G. Tyler (1999) Βιώνοντας στο περιβάλλον, Αθήνα, Ίων 


Masters, G.M. (1991) Introduction to Environmental Engineering and Science, 

Englewood Cliffs, NJ :Prentice-Hall 

Nebel, B.J. & Wright, R.T. (1996) Environmental science : the way the world 

works 

Wright, R.T. (2010) Environmental Science: toward a sustainable future 10/e, 

Pearson Education 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Σο μάθημα προσφέρεται μέσω της διαδικτυακής 

εκπαιδευτικής πλατφόρμας WebCT Vista©. Οι σημειώσεις του μαθήματος, είναι 

οργανωμένες σε 5 θεματικές ενότητες. Έχουν σχεδιαστεί ηλεκτρονικές πρόοδοι για την 

εμπέδωση των επιμέρους κεφαλαίων και ηλεκτρονικό εκπαιδευτικό υλικό, 

υποστηρικτικό της κύριας εκπαιδευτικής διαδικασίας. 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Οι φοιτητές/τριες 

συμπληρώνουν ανά 2 εβδομάδες ένα τεστ πολλαπλών ερωτήσεων, που είναι 

προσαρμοσμένο στη διαδικτυακή πλατφόρμα WebCt Vista. Ο τελικός βαθμός, 

προκύπτει από τον μέσο όρο των 5 τεστ, που καταθέτουν κατά τη διάρκεια του 

εξαμήνου. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΠΑΙΔΑΓΨΓΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΨΝΙΑ ΣΗΝ ΣΑΞΗ 


Σύπος του μαθήματος: Θεωρία και εργαστήριο 

Εξάμηνο: Φειμερινό και Εαρινό εξάμηνο 



νομα διδάσκοντα: Παναγιώτης ταμάτης 



Να εισαχθούν οι φοιτητές/τριες στις βασικές προσεγγίσεις του φαινομένου της 

επικοινωνίας μέσα από τη γνωστική προσέγγιση των θεωριών επικοινωνίας και 

των μοντέλων τους. 

Να διδαχθούν στοιχεία λεκτικής επικοινωνίας και συνήθη προβλήματα που 

σχετίζονται με αυτήν. 




68

Να διδαχθούν στοιχεία μη λεκτικής επικοινωνίας και συνήθη προβλήματα που 

σχετίζονται με αυτήν. 

Να γνωρίσουν το ρόλο των αισθήσεων στην άσκηση στρατηγικών 

παιδαγωγικής επικοινωνίας. 

Να εισαχθούν στον τομέα ανάπτυξης στρατηγικών επικοινωνίας, καθώς και 

στην συμβουλευτική σε θέματα διαπροσωπικής επικοινωνίας στο νηπιαγωγείο. 



κοπό του μαθήματος αποτελεί η ικανότητα ανάπτυξης επικοινωνιακών στρατηγικών 

για την αντιμετώπιση παιδαγωγικών προβλημάτων που ανακύπτουν στο πλαίσιο των 

διαπροσωπικών σχέσεων κυρίως στη νηπιαγωγική-σχολική τάξη. Η οριοθέτηση του 

όρου «παιδαγωγική επικοινωνία», η προσέγγισή του μέσα από σύγχρονα θεωρητικά 

μοντέλα και η ανάδειξη των λεκτικών και μη λεκτικών δομικών στοιχείων της 

επικοινωνιακής διαδικασίας στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής πρακτικής, αποτελούν 

κομβικά σημεία του μαθήματος. το μάθημα εξετάζεται, επίσης, το ευρύτερο 

επικοινωνιακό πλαίσιο των διαπροσωπικών σχέσεων που αναπτύσσονται στο χώρο 

της εκπαίδευσης, οι παράγοντες δημιουργίας προβλημάτων επικοινωνίας, ο ρόλος 

των αισθήσεων στην καλλιέργεια της επικοινωνιακής ικανότητας, καθώς και η 

παρουσίαση στρατηγικών και τεχνικών αποτελεσματικής επικοινωνίας (επικοινωνιακή 

συμβουλευτική). 



Friedrich, H. (2000). Επικοινωνία στο νηπιαγωγείο. Σα παιδιά ως ομιλητές και 

ακροατές. Αήνα: Συπωθήτω-Γ. Δάρδανος 

Josien, M., Βαγιάτης, Γ. & Γιαννουλέας, Μ. (1995). Η επικοινωνία μέσα κι έξω 

από τον εργασιακό χώρο. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 

Morris, D. (1998). Ανθρωποπαρατήρηση. Η ανθρώπινη συμπεριφορά. Αθήνα: 

Αρσενίδη. 

Wainwright, G., (2000). H γλώσσα του σώματος. Aθήνα: Kαστανιώτη. 

Κατή, Δ. (2000). Γλώσσα και επικοινωνία στο παιδί. Αθήνα: Οδυσσέας. 

Κοντάκος, A. & Πολεμικός, N. (2000). H μη λεκτική επικοινωνία στο νηπιαγωγείο. 

Aθήνα: Eλληνικά Γράμματα. 

Μπακιρτζής Κ.Ν. (1999). Επικοινωνία και αγωγή. Αθήνα: Gutenberg. 

ταμάτης, Π.Ι. (2009). Παιδαγωγική επικοινωνία στην προσχολική και 

πρωτοσχολική εκπαίδευση. Αθήνα: Ατραπός 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Κάθε διάλεξη υποστηρίζεται με σύγχρονο 

εποπτικό υλικό και τεχνολογικά μέσα. Ακολουθείται το διδακτικό τρίωρο το οποίο 

αρχίζει πάντα στην ώρα του και ολοκληρώνεται στον προβλεπόμενο διδακτικό χρόνο. 

Δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην οργάνωση του μαθήματος. Οι φοιτητές/τριες 

γνωρίζουν το πλάνο κάθε μαθήματος, παρακολουθούν τη διάλεξη και συμμετέχουν 




69

στη διδακτική διαδικασία. το τέλος κάθε μαθήματος ενημερώνονται για το 

περιεχόμενο της επόμενης διδακτικής ενότητας. Οι φοιτητές/τριες ενθαρρύνονται να 

εκφράσουν ερωτήματα προς το διδάσκοντα, απόψεις και βιώματα κατά τη διάρκεια 

του μαθήματος έπειτα από υποβολή κατάλληλων διδακτικών ερωτήσεων. Επίσης, 

παρακινούνται να αναπτύξουν διάλογο μεταξύ τους με αφορμή τα ερεθίσματα που 

παρέχονται κατά τη διδασκαλία. χι μόνο κατά τη διάρκεια του μαθήματος, αλλά και 

καθημερινά οι φοιτητές/τριες έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνούν με το διδάσκοντα 

τηλεφωνικά, με e-mail και πρωτίστως δια ζώσης στο γραφείο του ή σε άλλους 

χώρους εντός Πανεπιστημίου (βιβλιοθήκη, εργαστήρια κ.ά.). 

την ηλεκτρονική διεύθυνση: 

http://www.rhodes.aegean.gr/tepaes/didaskontes/stamatis/index.htm παρέχονται 

χρήσιμες πληροφορίες για το μάθημα, καθώς και υποστηρικτικό υλικό (άρθρα, 

σημειώσεις κ.ά.) 


Η εκδήλωση ενδιαφέροντος και η συμμετοχή στη διδακτική διαδικασία κάθε 

μαθήματος αποτελούν στοιχεία θετικής αξιολόγησης της επίδοσης των 

φοιτητών/τριών. Επίσης, η συγγραφή συνθετικής εργασίας και η παρουσίασή της 

στο μάθημα αποτελούν επιπλέον κριτήρια αξιολόγησης. Η αξιολόγηση των 

φοιτητών/τριών γίνεται γραπτά για την κατοχύρωση του 70% της βαθμολογίας, ενώ το 

υπόλοιπο 30% κατοχυρώνεται με γραπτή, συνθετική εργασία. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΝΗΠΙΑΓΨΓΨΝ ΚΑΙ ΔΑΚΑΛΨΝ ΣΗΝ ΕΤΡΨΠΑΩΚΗ 

ΕΝΨΗ 






νομα διδάσκουσας: Μαρία Βούκανου 


το πλαίσιο του μαθήματος παρουσιάζονται τρόποι με τους οποίους τα εκπαιδευτικά 

συστήματα της Ε.Ε. εκπαιδεύουν τους δασκάλους και τους νηπιαγωγούς. Επιχειρείται να 

συζητηθούν διαφορές και ομοιότητες στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών της Ε.Ε, 

καθώς επίσης και παράγοντες που επηρεάζουν και διαμορφώνουν την εκπαίδευση 

αυτή. Μέσα από τα προγράμματα σπουδών, την ευρωπαϊκή αλλά και την εθνική 

εκπαιδευτική πολιτική των κρατών - μελών, αναδεικνύονται ζητήματα που αφορούν στην 

εξέλιξη του επαγγέλματος των εκπαιδευτικών, στις εκπαιδευτικές καινοτομίες και 

εφαρμογές, αλλά και στη δια βίου μάθηση. 




70



Η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών: το ιστορικό πλαίσιο. Η ευρωπαϊκή εκπαιδευτική 

πολιτική για την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Παράγοντες που επηρεάζουν και 

διαμορφώνουν την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών (ενδεικτικές αναφορές σε 

ευρωπαϊκές οδηγίες/ Πράσινη και Λευκή Βίβλος/ Bolognia/ εκπαιδευτική πολιτική 

Σριτοβάθμιας εκπαίδευσης, εθνική εκπαιδευτική πολιτική). Μορφές και μοντέλα 

εκπαίδευσης εκπαιδευτικών. Εκπαιδευτικά συστήματα για την εκπαίδευση των 

νηπιαγωγών και των δασκάλων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι σχολές εκπαίδευσης των 

εκπαιδευτικών της προσχολικής αγωγής και της πρωτοβάθμιας, στην Σριτοβάθμια 

Εκπαίδευση στην Ευρώπη: ενδεικτικές περιπτώσεις. Η εκπαίδευση των νηπιαγωγών και 

δασκάλων στην Ελλάδα. Διαφορές και ομοιότητες στην εκπαίδευση στην Ευρώπη: 

επαγγελματικά προσόντα των εκπαιδευτικών, διάρκεια σπουδών, ευθύνες, μισθοί. Η 

επαγγελματική και η επιστημονική εξέλιξη των εκπαιδευτικών στην Ε.Ε. Ειδικά 

προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής 

τους εξέλιξης. υζήτηση προτάσεων για το μέλλον της εκπαίδευσης των δασκάλων και 

νηπιαγωγών στην Ελλάδα (φορείς πληροφόρησης: Unesco, Eurydice, inca.org.uk.). 



ταμέλος, Γ. & Βασιλόπουλος, Α. (2004): Ευρωπαϊκή Εκπαιδευτική Πολιτική, εκδ. 

Μεταίχμιο, Αθήνα 

Παντίδης, τ. & Πασιάς, Γ. (2003): Ευρωπαϊκή Διάσταση στην Εκπαίδευση, Σόμοι 

1, εκδ. Gutenberg, Αθήνα 

Πασιάς, Γ. (2006): Ευρωπαϊκή Ένωση και Εκπαίδευση, Σόμοι 1 και 2, εκδ. 

Gutenberg, Αθήνα 





__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΑΠΟ ΣΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΣΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΓΙΑ 

ΣΗΝ ΑΕΙΥΟΡΟ ΑΝΑΠΣΤΞΗ 










71



οι φοιτητές/τριες να γνωρίσουν τις έννοιες της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης 

και της Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη, 

να κατανοήσουν το μεθοδολογικό και παιδαγωγικό πλαίσιο τους, 

να αξιολογούν τις διάφορες τάσεις που διαμορφώνονται σήμερα στο χώρο 

αυτό 

να αναλύουν θέματα που σχετίζονται με την ενσωμάτωση τους στο σχολείο. 



Εξετάζεται η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και η πορεία εξέλιξής της από τα πρώτα 

χρόνια εμφάνισής της μέχρι σήμερα, ως προς το θεωρητικό και μεθοδολογικό της 

πλαίσιο. υζητούνται, οι έννοιες και οι αρχές της, καθώς επίσης και οι λόγοι που 

συνέβαλαν στην επανεξέταση του πλαισίου εφαρμογής της στην τυπική, μη-τυπική και 

άτυπη εκπαίδευση. Επίσης, παρουσιάζεται η πορεία της στην Ελλάδα και ευρύτερα 

στο διεθνή χώρο. Παράλληλα, αναλύεται η έννοια της Εκπαίδευσης για την Αειφόρο 

Ανάπτυξη και διερευνώνται οι συγκλίσεις και αλληλοσυνδέσεις της με την 

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Αναλύονται οι βασικές της διαστάσεις, αρχές και 

χαρακτηριστικά και εξετάζονται οι διάφορες θεωρίες που δομούν τη συγκεκριμένη 

έννοια. Σέλος, αναλύονται θέματα που σχετίζονται με την ενσωμάτωση της 

Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη στο σχολείο. 












Tilbury, D. and Wortman, D. (2004). Engaging People in Sustainability, 

Commission on Education and Communication, Gland and Cambridge: IUCN 





Scott, W. and Gοugh, S. (2003). Sustainable Development and Learning. 

Framing the Issues. London: RoutledgeFalmer. 




72





__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΦΕΔΙΑΜΟ 



Εξάμηνο: Εαρινό Εξάμηνο 





κοπός του μαθήματος είναι να αποκτήσουν οι σημερινοί φοιτητές, αυριανοί 

εκπαιδευτικοί, τις απαραίτητες γνώσεις, δεξιότητες και εναλλακτικές μεθοδολογικές 

επιλογές για το συστηματικό προγραμματισμό - σχεδιασμό και οργάνωση μιας 

διδασκαλίας που θα οδηγεί στην εκάστοτε επιδιωκόμενη μάθηση. 


1. Να αποκτήσουν οι φοιτητές/τριες τη θεωρητική βάση πάνω στην οποία 

στηρίζεται η διαδικασία της αρχιτεκτονικής της διδασκαλίας. 

2. Να κατανοήσουν τη σπουδαιότητα του σχεδιασμού της διδασκαλίας ως 

βασικό στοιχείο στην αποτελεσματικότητα της διδακτικής πράξης. 

3. Να αντιληφθούν οι φοιτητές/τριες ότι οι διαδικασίες της μάθησης και της 

διδασκαλίας δεν είναι ανεξάρτητες η μια από την άλλη, αλλά ούτε και 

αποκομμένες από την κατάρτιση των εκπαιδευτικών. 

4. Να εφαρμόσουν ένα σχέδιο διδασκαλίας, το οποίο θα στηρίζεται σε άρτια 

μεθοδολογία της διδακτικής, στην εκπαίδευση. 



Σο φαινόμενο της διδασκαλίας - Ο σχεδιασμός της διδασκαλίας. Αντιπροσωπευτικές 

θεωρίες μάθησης και οι επιπτώσεις τους στη διδασκαλία. Προπαρασκευή της 

διδασκαλίας - Προετοιμασία του εκπαιδευτικού. κοπός - Επιδιώξεις της διδασκαλίας. 

Σαξινόμηση, διατύπωση και χρήση διδακτικών στόχων. Επιλογή και διάταξη της 

διδακτέας ύλης - Αρχές και επιλογές του περιεχομένου της διδακτικής ενότητας. Οι 

διδακτικές ενέργειες - Σεχνικές της διδασκαλίας. Εφαρμογή σχεδιασμού της 

διδασκαλίας. Η χρήση οπτικοακουστικών μέσων στη διδακτική πράξη. Εκτέλεση της 

διδασκαλίας. Αξιολόγηση της μάθησης και της διδασκαλίας. 




73



Jacobsen D., Eggen P., Kauchak D., (2009). Μέθοδοι Διδασκαλίας. Ενίσχυση 

της Μάθησης των παιδιών από το Νηπιαγωγείο έως το Λύκειο. Επιστημονική 

Επιμέλεια - Εισαγωγή: Μ. ακελλαρίου, Μ. Κόνσολας. Μετάφραση: Ρ. 

Λαμπρέλλη. Αθήνα: Ατραπός 

Κανάκη Ι., (1987). Η Οργάνωση της Διδασκαλίας - Μάθησης με Ομάδες 

Εργασίας: Θεωρητική Θεμελίωση και Πρακτική Εφαρμογή. Αθήνα: Γρηγόρη 

Καψάλης Α. & Νημά Ε. (2008). ύγχρονη Διδακτική. Β΄ Έκδοση. Θεσσαλονίκη: 

Αδελφών Κυριακίδη 

Κολιάδης Ε., (2005). Θεωρίες μάθησης και εκπαιδευτική πράξη. Αθήνα 

Κουτσουβάνου Ε., (2000): Η Θεωρία του Piaget και παιδαγωγικές εφαρμογές 

στην προσχολική εκπαίδευση. Αθήνα: Οδυσσέας 

Mατσαγγούρας Γ., (1999). Η εξέλιξη της διδακτικής, Eπιστημολογική Θεώρηση. 

Αθήνα: Gutenberg 

Ματσαγγούρας Η., (2000). Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και Μάθηση. 

Αθήνα: Γρηγόρη 

Πηγιάκη Π., (1998). Προετοιμασία, χεδιασμός και Οργάνωση της Διδασκαλίας: 

Διδακτική Μεθοδολογία. Αθήνα: Γρηγόρη 

Ρέλλος Ν., (2007). Η Διδασκαλία μέσα από θεώρηση των δομικών της 

στοιχείων. Θεσσαλονίκη: Αδελφών Κυριακίδη 

μαράγδα – Σσιαντζή Μ., (2000). Εφαρμοσμένη Παιδαγωγική στα παιδιά 

προσχολικής ηλικίας. Αθήνα: Gutenberg 

Υλουρής Γ., (1992). Η αρχιτεκτονική της διδασκαλίας και η διαδικασία της 

μάθησης. Αθήνα: Γρηγόρη 

Φατζηγεωργίου Γ., (1999). Γνώθι το Curriculum. Αθήνα: Ατραπός 

Φρυσαφίδης Κ., (1996). Βιωματική - Επικοινωνιακή Διδασκαλία: Η Εισαγωγή της 

Μεθόδου Project στο χολείο. Αθήνα: Gutenberg 
















74











__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΠΑΙΔΑΓΨΓΙΚΕ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΕΙ ΚΑΙ ΤΓΚΡΟΣΗΗ ΓΝΨΕΨΝ 



Εξάμηνο: Εαρινό εξάμηνο 





κοπό του μαθήματος αποτελεί αφενός η παρουσίαση θεωρητικών μοντέλων και 

μεθοδολογικών προβληματισμών σχετικά με τις διαδικασίες συγκρότησης γνώσεων 

στο πλαίσιο των παιδαγωγικών αλληλεπιδράσεων κατά την υλοποίηση διδακτικών 

δραστηριοτήτων και αφετέρου η διερεύνηση ψυχοπαιδαγωγικών προεκτάσεων των 

θεωριών αυτών, καθώς και η μελέτη των διαδικασιών γνωστικής ανάπτυξης στα 

παιδιά της προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας, ώστε να καταστεί εφικτή η 

επιλογή και η ανάπτυξη κατάλληλων παιδαγωγικών στρατηγικών που θα συμβάλουν 

στη συγκρότηση των γνώσεών τους. 


Να εισαχθούν οι φοιτητές/τριες στις βασικές μορφές παιδαγωγικών 

αλληλεπιδράσεων στο νηπιαγωγικό περιβάλλον. 

Να διδαχθούν στρατηγικές διαπροσωπικής επικοινωνίας, ώστε να 

αντιμετωπίζουν φαινόμενα συγκρούσεων και γενικότερα διαχείρισης 

προβλημάτων συμπεριφοράς στο νηπιαγωγικό περιβάλλον καθώς και τις 

συνέπειές τους. 

Να εισαχθούν στις θεωρίες μάθησης και στην παιδαγωγική τους διάσταση 

αναφορικά με τη συγκρότηση γνώσεων. 






75

Σο μάθημα εστιάζει στις διαπροσωπικές σχέσεις των μελών της εκπαιδευτικής 

κοινότητας και στις αλληλεπιδράσεις που αναπτύσσονται μεταξύ τους. Εστιάζει, 

επίσης, στη διαμόρφωση των προϋποθέσεων συγκρότησης γνώσεων σε σχέση με τις 

μορφές παιδαγωγικών αλληλεπιδράσεων στο νηπιαγωγικό περιβάλλον. 



Mercer, N. (2000). Η συγκρότηση της γνώσης. Αθήνα: Μεταίχμιο. 



Αναγνωστοπούλου, . (2005). Οι διαπροσωπικές σχέσεις εκπαιδευτικών και 

μαθητών στη σχολική τάξη. Θεωρητική ανάλυση και εμπειρική προσέγγιση. 

Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη. 

Κοντάκος, Α. & Πολεμικός, Ν. (2000). Μη λεκτική επικοινωνία στο νηπιαγωγείο. 


Παπαδάκη-Mιχαηλίδη, E. (1997). H σιωπηλή γλώσσα των συναισθημάτων-H μη 

λεκτική επικοινωνία στις διαπροσωπικές σχέσεις. Aθήνα: Eλληνικά Γράμματα. 

Πολεμικός, Ν. & Κοντάκος, Α. (2002). Μη λεκτική επικοινωνία. Αθήνα: Ελληνικά 















καθημερινά, οι φοιτητές/τριες έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνούν με το διδάσκοντα 





χρήσιμες πληροφορίες για το μάθημα καθώς και υποστηρικτικό υλικό (άρθρα, 








76

φοιτητών/τριών. Επίσης, η συγγραφή συνθετικής εργασίας και η παρουσίασή της 

στο μάθημα αποτελούν επιπλέον κριτήρια αξιολόγησης. Η αξιολόγηση των 

φοιτητών/τριών γίνεται γραπτά για την κατοχύρωση του 70% της βαθμολογίας, ενώ το 

υπόλοιπο 30% κατοχυρώνεται με γραπτή, συνθετική εργασία. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΤΡΨΠΑΩΚΗ ΔΙΑΣΑΗ ΣΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ 






νομα διδάσκουσας: Μαρία Βούκανου 


το μάθημα παρέχονται οι εννοιολογικές διασαφήσεις, το θεωρητικό πλαίσιο και οι 

προϋποθέσεις εφαρμογής και προσαρμογής, που αφορούν στη μεταφορά της 

ευρωπαϊκής ιδέας, στο επίπεδο της σχολικής γνώσης και πράξης. Μέσα από κείμενα 

του υμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μελετώνται οι τρόποι και 

οι στρατηγικές ενίσχυσης της ευρωπαϊκής διάστασης στην εκπαίδευση από το εθνικό 

εκπαιδευτικό σύστημα. Ιδιαίτερα προσεγγίζονται οι έννοιες της ευρωπαϊκής ταυτότητας 

καθώς και της ευρωπαϊκής πολιτειότητας, εφόσον οριοθετούν τον τύπο του ευρωπαίο 

πολίτη, όπως αυτός προωθείται από την ευρωπαϊκή εκπαιδευτική πολιτική και 

υιοθετείται από την ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα. 



Ευρωπαϊκή Διάσταση στην Εκπαίδευση: εννοιολογικές και θεωρητικές διασαφήσεις. 

Ευρωπαίος πολίτης, ιδιότητα και χαρακτηριστικά. Ευρωπαϊκή ταυτότητα και 

ευρωπαίος πολίτης: θεωρητικές προσεγγίσεις. Ευρωπαϊκή Ένωση και ευρωπαϊκή 

πολιτειότητα. Οι αξίες στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Η Ευρωπαϊκή 

Διάσταση των αξιών: θεωρητικό πλαίσιο. Ευρωπαϊκή Διάσταση και εθνική 

εκπαιδευτική πολιτική. Ευρωπαϊκή Διάσταση και Προγράμματα πουδών: θεωρητικές 

αρχές. Η Ευρωπαϊκή Διάσταση στα αναλυτικά προγράμματα σπουδών της 

πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Η Ευρωπαϊκή Διάσταση στα αναλυτικά 

προγράμματα σπουδών της προσχολικής αγωγής στην Ελλάδα Η Ευρωπαϊκή 

Διάσταση στο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων πουδών. Αναλυτικό 

πρόγραμμα και ευρωπαϊκές αξίες. Η Ευρωπαϊκή Διάσταση και το πεδίο των 

κοινωνικών σπουδών. Ευρωπαϊκή Διάσταση και εκπαιδευτικά προγράμματα δράσης. 

Εφαρμογές και παραδείγματα εκπαιδευτικών προγραμμάτων δράσης. 




77



ταμέλος, Γ. & Βασιλόπουλος, Α. (2004): Ευρωπαϊκή Εκπαιδευτική Πολιτική, εκδ. 

Μεταίχμιο, Αθήνα 

Παντίδης, τ. & Πασιάς, Γ. (2003): Ευρωπαϊκή Διάσταση στην Εκπαίδευση, Σόμοι 

1, εκδ. Gutenberg, Αθήνα 

Πασιάς, Γ. (2006): Ευρωπαϊκή Ένωση και Εκπαίδευση, Σόμοι 1 και 2, εκδ. 

Gutenberg, Αθήνα 




Γλώσσα διδασκαλίας:Ελληνική 

__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΤΓΚΡΙΣΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΨΓΙΚΗ 






νομα διδάσκοντα: Εμμανουήλ οφός 


κοπός του μαθήματος είναι οι φοιτητές/τριες να έρθουν σε επαφή με το πεδίο, τις 

προσεγγίσεις, την εξελικτική πορεία, τις τάσεις καθώς και τις προοπτικές της .Π στο 

διεθνή χώρο και την Ελλάδα. 

Ειδικότερα, οι στόχοι που επιδιώκει είναι ανάμεσα σε άλλους οι φοιτητές/τριες να 

γνωρίσουν: 

τη διαδικασία συγκρότησης - σχηματισμού των εκπαιδευτικών συστημάτων, 

τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες, 

τα βασικά στοιχεία της δομής, της λειτουργίας και των σχέσεων, αλλά και των 

αμοιβαίων επιδράσεων των εθνικών εκπαιδευτικών συστημάτων μέσα από μια 

συγκριτική οπτική, 

τις σύγχρονες τάσεις, εξελίξεις και επιδράσεις και γενικότερα τους παράγοντες 

που επιδρούν και διαμορφώνουν τον εκπαιδευτικό θεσμό στο πλαίσιο των 

σύγχρονων κοινωνιών. 






78

υγκριτική Παιδαγωγική: Έννοια - κοπός - Ιστορική εξέλιξη - παράγοντες που 

επιδρούν στην ανάπτυξη της εκπαίδευσης - Μεθοδολογία. Κατευθύνσεις και τάσεις 

στη υγκριτική Εκπαίδευση. Ανάπτυξη Δημοσίων υστημάτων Εκπαίδευσης. Ελληνικό 

Εκπαιδευτικό ύστημα. Η Εκπαίδευση σε μια Ενοποιημένη Ευρώπη: γενικά και ιδιαίτερα 

χαρακτηριστικά. Ηνωμένο Βασίλειο. Γαλλία. Γερμανία. ουηδία. Δανία. Ευρωπαϊκή 

Διάσταση στην Εκπαίδευση Εκπαιδευτικών. Η Προσχολική Εκπαίδευση στην Ελλάδα: 

Ιστορική αναδρομή- Σάσεις - Προοπτικές. Η Προσχολική Εκπαίδευση σε άλλες χώρες: 

Η.Π.Α. - Μ. Βρετανία - Αυστραλία. Η Προσχολική Εκπαίδευση σε άλλες χώρες: Γαλλία – 

ουηδία - Δανία. 



Μπουζάκης, . (2001) (επιμ), υγκριτική Παιδαγωγική, τομ. ΙΙΙ, Gutenberg, Αθήνα. 

Καλογιαννάκη-Φουρδάκη,Π.(1998) Προσεγγίσεις στη υγκριτική Παιδαγωγική. Σόποι 

και τρόποι. Σομές και Παραδείγματα, εκδ.Γρηγόρης, Αθήνα 

Καλογιαννάκη-Φουρδάκη.Π., M.Sadler - I.Kandel - N.Hans και η υγκριτική 

Παιδαγωγική. Αναζητήσεις και προβληματισμοί μέσα από το έργο τους, 

Gutenberg, Δεκ 1998, Αθήνα. 

Ματθαίου,Δ., υγκριτική σπουδή στην εκπαίδευση, Θεωρήσεις και Ζητήματα, 1997, 

Αθήνα. 

Ματθαίου,Δ., (2007). υγκριτική πουδή της Εκπαίδευσης. 

Σόμος ΙΙ: Ζητήματα Διεθνούς Εκπαιδευτικής Πολιτικής - Ιστορικές Καταβολές, 

ύγχρονες Σάσεις και Προοπτικές 

Μπουζάκης,. (επιμ), υγκριτική Παιδαγωγική, τομ. Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, Gutenberg, 1988, Αθήνα. 

Μπουζάκης, . (επιμ), Ιστορικο-υγκριτικές Προσεγγίσεις, τιμητικός τόμος 

Α.Καζαμία, Gutenberg, 2000, Αθήνα. 

Παντίδης, .-Πασιάς, Γ., Ευρωπαϊκή Διάσταση στην Εκπαίδευση. ψεις, 

Θεωρήσεις, Προβληματισμοί, Gutenberg, 2003, Αθήνα. 

Ντολιοπούλου, Ε. (2003). Σο Ολοήμερο Νηπιαγωγείο στην Ελλάδα και σε 12 άλλες 

χώρες. Εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 


Alexander, R., Broadfoot, P., Phillips, D. (eds), Learning from Comparing: new 

directions in comparative educational research, Vol. I & II, , Oxford, 

Symposium Books, 1999. 

Arnove, R. F., - Torres, C. A. (eds), Comparative education. The dialectic of the 

global and the local, Lanham: Rowman and Littlefield, 1999. 

Crossley, Μ. - Watson,Κ., Comparative and International Research in 

Education: globalisation, context and difference, Routledge Falmer, London, 

2003. 

Hall, S.-Held, D.-McGrew,T (eds), Modernity and its futures, Polity Press / The 

Open University, 1992. 





79

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Γραπτή αξιολόγηση στο τέλος του εξαμήνου 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΦΕΔΙΑΜΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΨΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ 








τόχοι του μαθήματος είναι οι φοιτητές/τριες: 

να κατανοήσουν την πορεία σχεδιασμού, οργάνωσης, και εφαρμογής ενός 

περιβαλλοντικού προγράμματος, 

να σχεδιάσουν το δικό τους περιβαλλοντικό πρόγραμμα 

να ασκηθούν σε κατάλληλες διδακτικές τεχνικές και 

να γίνουν ικανοί να σχεδιάζουν κατάλληλο διδακτικό υλικό. 



το πλαίσιο του συγκεκριμένου μαθήματος οι φοιτητές/τριες εισάγονται στο 

σχεδιασμό προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΠΠΕ). υγκεκριμένα 

αναλύεται η πορεία σχεδιασμού, οργάνωσης, και εφαρμογής ενός περιβαλλοντικού 

προγράμματος μέσα στο σχολείο, ενώ οι φοιτητές/τριες στο πλαίσιο του 

συγκεκριμένου μαθήματος θα έχουν την ευκαιρία να σχεδιάσουν το δικό τους ΠΠΕ. 

Επιπλέον, συζητούνται ζητήματα σχετικά με τη σύνδεση των ΠΠΕ με το Αναλυτικό 

Πρόγραμμα, την τοπική κοινότητα, καθώς επίσης και παράμετροι που πρέπει να 

συνεκτιμώνται για την επιτυχή εφαρμογή τους. Σέλος, παρουσιάζονται ενδεικτικά 

παραδείγματα ΠΠΕ που έχουν εφαρμοσθεί στο διεθνή και ελλαδικό χώρο. 














80


Huckle, J. (2002). Educating for Sustainability: A guide for primary schools. 

National Primary Trust. 





Scott, W. and Gοugh, S. (Eds) (2004). Key Issuesin Sustainable Development 

and Learning, A critical review. London and New York: RoutledgeFalmer. 





__________________________________________________________________________________ 

ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΕΡΕΤΝΑ 

Σίτλος του μαθήματος: ΜΕΘΟΔΟΙ ΙΣΟΡΙΟΓΡΑΥΙΚΗ ΕΡΕΤΝΑ: ΣΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΣΗ 

ΙΣΟΡΙΑ ΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΣΑ ΔΨΔΕΚΑΝΗΑ 

Κωδικός μαθήματος: ΕΡΕΑ003 

Σύπος του μαθήματος: Θεωρία, Εργαστήριο, Εφαρμογές 






Ο γενικός στόχος του μαθήματος είναι η εισαγωγή στο επιστημονικό πεδίο 

εκπαιδευτικής έρευνας με έμφαση στην ιστορική έρευνα, τη μεθοδολογία της, τις 

τεχνικές της και τις εφαρμογές της. 


Η κατανόηση και η εμβάθυνση του θεωρητικού υπόβαθρου της μεθοδολογίας 

έρευνας γενικά και της εκπαιδευτικής ειδικότερα. 

Η εξοικείωση με τις τεχνικές της Ιστορικής Έρευνας. 

Η ανάπτυξη ερευνητικών δεξιοτήτων για την αξιοποίηση ιστορικών πηγών. 



Εισαγωγή στη μεθοδολογία εκπαιδευτικής έρευνας με έμφαση στην ιστορική μέθοδο. 




81

Πιο συγκεκριμένα, εξετάζονται οι παρακάτω θεματικές περιοχές και παρουσιάζονται 

παραδείγματα εφαρμογών: 


Επιστημολογία Ερευνητικών Παραδειγμάτων 

Μεθοδολογία Έρευνας 


Μέθοδος Ιστορικής Έρευνας 

Παραδείγματα Ιστορικής Έρευνας: Μετανάλυση Ερευνητικών Εργασιών 

Εφαρμογή και εξοικείωση με την ιστορική έρευνα: Παραδείγματα Μικροερευνών 



Εφαρμογή και εξοικείωση με την ιστορική έρευνα: Παρουσίαση Ερευνητικών 

Εργασιών 







COHEN LOUIS/MANION LAWRENCE (2000). ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠ/ΚΗ ΕΡΕΤΝΑ. 

ΜΕΣΑΙΦΜΙΟ, ΑΘΗΝΑ 

Κοντάκος, Α. (2007). Φρονολόγιο Ιστορίας της Εκπαίδευσης. Αθήνα: Εκδόσεις 

ΑΣΡΑΠΟ 

Reble, A. (1999). Ιστορία της Παιδαγωγικής. Αθήνα: Εκδόσεις ΠΑΠΑΔΗΜΑ 

Μπουζάκης, . (2002). Νεοελληνική Εκπαίδευση 1821-1998. Εξαρτημένη 

Ανάπτυξη. Αθήνα: Εκδόσεις GUTENBER 

Διβάνη- Υωτεινή Κωνσταντοπούλου, Λένα (επιμ.) (1996). Δωδεκάνησος η 

Μακρά Πορεία προς την Ενσωμάτως., Διπλωματικά έγγραφα από το Ιστορικό 

Αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών. (Τπουργείο Εξωτερικών, Πανεπιστήμιο 

Αθηνών) Αθήνα, Καστανιώτης. 

Βεργωτής, Γ. (1997). Η Εκπαίδευση στο Κοινό της Ρόδου κατά την Ιταλοκρατίa. 

Έκδοση ΔΙ.ΚΕ.Μ.ΜΕ., (Ρόδος). 

Παπαχριστοδούλου, Φ. (1994). Ιστορία της Ρόδου, από τους προϊστορικούς 

χρόνους έως την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου (1948). (Αθήνα). 

Σσιρπανλής, Ζ. (1998). Η Ιταλοκρατία στα Δωδεκάνησα 1912-1943. (Ρόδος). 






Δεύτερη ώρα: Εφαρμογή σε παραδείγματα μικροέρευνας 




82

Σρίτη ώρα: Εφαρμογή σε παραδείγματα μικροέρευνας. Παρουσιάσεις Γραπτών 







Για την αξιολόγηση της επίδοσης των φοιτητών/τριών αξιολογείται η αδιάλειπτη 

συμμετοχή στις διαλέξεις και στα εργαστήρια (εφαρμογές) και η συγγραφή και 

παρουσίαση σύνθετης ερευνητικής εργασίας (έως 20 σελίδες). 

Γλώσσα διδασκαλίας: ελληνική και μετά από έγκαιρη συνεννόηση στα γερμανικά 

__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΜΟΡΥΕ ΕΠΙΚΟΙΝΨΝΙΑ ΜΕΣΑΞΤ ΝΗΠΙΑΓΨΓΕΙΟΤ ΚΑΙ 

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ 


Σύπος του μαθήματος: Εργαστήριο και Θεωρία 




νομα διδασκόντων: Μαρία Καΐλα - Παναγιώτης ταμάτης 



Να ασκηθούν στις ερευνητικές μεθόδους ανάλυσης λεκτικών και μη λεκτικών 

στρατηγικών επικοινωνίας, καθώς και στην διαπίστωση παραγόντων 

αποτελεσματικής, διαπροσωπικής επικοινωνίας στο περιβάλλον του 

νηπιαγωγείου και της οικογένειας. 

Να διδαχθούν στοιχεία διαπροσωπικής επικοινωνίας, συνήθη προβλήματα που 

σχετίζονται με αυτήν και να εξοικειωθούν με τεχνικές διερεύνησης παρόμοιων 

ζητημάτων τα οποία εμφανίζονται σε όλα τα επίπεδα σχέσεων των μελών της 

νηπιαγωγικής κοινότητας. 



Η επικοινωνία αποτελεί μια από τις πιο διάχυτες και κριτικές λειτουργίες του ανθρώπου. 

Με την επικοινωνία οι άνθρωποι μπορούν να ασκούν κάποιο έλεγχο τόσο στο φυσικό 

όσο και στο κοινωνικό περιβάλλον τους. Ο άνθρωπος μαθαίνει σε σύντομο χρονικό 

διάστημα μετά τη γέννησή του την πολύπλοκη διαδικασία της επικοινωνίας, η οποία 

είναι μια δυναμική λειτουργία, αλλάζει συνεχώς και συνεπάγεται ανταλλαγή και 

αλληλεπίδραση. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη μεθοδολογία έρευνας για την 




83

επικοινωνία στη σχολική τάξη κατά την αλληλεπίδραση νηπιαγωγού-μαθητή ή 

νηπιαγωγού-γονέων. 





Κυριαζή. Ν. (2002). Η κοινωνιολογική έρευνα. Κριτική επισκόπηση των μεθόδων 

και των τεχνικών. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 



Παπαδημητρίου, Γ. (2001). Περιγραφική στατιστική. Θεσσαλονίκη. 

Παπαηλιού, X., Ξανθάκου, Γ. & Xατζηχρήστου, . (επιμ. 2005). Eκπαιδευτική 

σχολική ψυχολογία, τ. A‘. Αθήνα: Ατραπός. 





Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2007). Μεθοδολογία εκπαιδευτικής 

έρευνας. Αθήνα: Μεταίχμιο. 


ακροατές. Αθήνα: Συπωθήτω-Γ. Δάρδανος. 

Verma, G. & Mallick, K. (2004). Εκπαιδευτική έρευνα. Θεωρητικές προσεγγίσεις 

και τεχνικές. Αθήνα: Συπωθήτω – Γ. Δάρδανος. 


Field, T. (2001). Touch. USA: The MIT Press. 

Knapp, M.L. & Hall, J.A. (2002). Nonverbal Communication in Human 

Interaction. 5th ed., USA: Wadsworth-Thomson Learning. 

Richmont, V. P. & McCroskey, T. C. (2000). Nonverbal Behavior in International 

Relations (4 th ed.). USA: Allyn & Bacon. 

Miller, P.W. (2000). Nonverbal communication in the classroom. USA: P.W. 

Miller & Ass. 















84

καθημερινά, οι φοιτητές/τριες έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνούν με το διδάσκοντα 






σημειώσεις κ.ά.). 

Σα εργαστηριακά μαθήματα αποτελούν καθοριστικό παράγοντα 

αποτελεσματικότητας του μαθήματος. Οι φοιτητές/τριες εντάσσονται σε ομάδες, 

επιλέγοντας συνεργάτες. Κατόπιν, ενθαρρύνονται να αναζητήσουν χρήσιμη 

βιβλιογραφία, σχετική με τη μεθοδολογία έρευνας και να συναποφασίσουν την 

ερευνητική τους στρατηγική αναφορικά με την επικοινωνία στο νηπιαγωγικό 

περιβάλλον ανάμεσα σε γονείς και εκπαιδευτικούς, εκπαιδευτικούς και νήπια κ.λπ. 

Αφού κατασκευάσουν το ερευνητικό τους εργαλείο, συλλέγουν, επεξεργάζονται, 

αναλύουν και ερμηνεύουν τα ερευνητικά τους αποτελέσματα, ανακοινώνοντάς τα στις 

άλλες ομάδες, οι οποίες αξιολογούν λειτουργώντας παράλληλα ως μοχλοί 

ανατροφοδότησης της ερευνητικής διαδικασίας. 




φοιτητών/τριών. Επίσης, η συγγραφή πρωτοκόλλου εργασίας, η παρουσίασή του 

στο μάθημα και η κατάθεσή του αποτελούν κριτήρια αξιολόγησης. 

Η βαθμολόγηση γίνεται στη βάση της αξιολόγησης του πρωτοκόλλου έρευνας. 

Γλώσσα διδασκαλίας: ελληνική 

__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ 


Σύπος του μαθήματος: Έρευνα 







Κατανόηση των επικρατέστερων ερευνητικών προσεγγίσεων που άπτονται 

ζητήματα της εφαρμοσμένης παιδαγωγικής. 

υνοπτική επισκόπηση των χαρακτηριστικών της διδακτικής μεθοδολογίας και 

του διδακτικού σχεδιασμού. 

Κατανόηση και αξιολόγηση της διδακτικής διαδικασίας: α) αξιολόγηση 

εκπαιδευτικού έργου, β) αξιολόγηση εκπαιδευτικού, γ) αξιολόγηση μαθητή. 




85



Έννοια και βασικές αρχές της Διδακτικής Μεθοδολογίας. Έννοια και βασικές αρχές του 

Διδακτικού χεδιασμού. Αξιολόγηση: Αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου. Αξιολόγηση: 

Αξιολόγηση εκπαιδευτικού. Αξιολόγηση: Αξιολόγηση μαθητή - νηπίου. Επιστημονική 

έρευνα: έννοια, χαρακτηριστικά, είδη και στάδια - Εντοπισμός, οριοθέτηση και 

διατύπωση ερευνητικού προβλήματος - χεδιασμός ερευνητικής διαδικασίας - υλλογή 

ερευνητικών δεδομένων - Ανάλυση και ερμηνεία ερευνητικών δεδομένων - υγγραφή 

της επιστημονικής έρευνας. Έρευνα αρχείου – Ερμηνευτική προσέγγιση. Η πειραματική 

έρευνα, Σύποι «αληθινών» πειραματικών σχεδίων, Σα οιονεί πειραματικά σχέδια ή 

ημιπειράματα: Παραδειγματική εφαρμογή. Η ανάλυση περιεχομένου: Παραδειγματική 

εφαρμογή. Έρευνα – δράση: Παραδειγματική εφαρμογή. Μελέτη περίπτωσης: 

Παραδειγματική εφαρμογή. Ιστορική έρευνα: Παραδειγματική εφαρμογή. Θεμελιωμένη 

Θεωρία: Παραδειγματική εφαρμογή. 



Ανδρεαδάκης, Ν., Βάμβουκας, Μ., (2005). Οδηγός για την εκπαιδευτική 

ερευνητική εργασία. Αθήνα: Ατραπός. 

Βάμβουκας, Μ., (2000). Εισαγωγή στην ψυχοπαιδαγωγική έρευνα και 

μεθοδολογία. Αθήνα: Γρηγόρης. 

Κυριαζή Ν., (2004). Η κοινωνιολογική έρευνα: Κριτική επισκόπηση των μεθόδων 

και των τεχνικών. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 

Λυδάκη Α., (2001). Ποιοτικές Μέθοδοι της Κοινωνικής έρευνας. Αθήνα: 

Καστανιώτης. 

Bell J., (1997). Μεθοδολογικός χεδιασμός Παιδαγωγικής και Κοινωνικής 

Έρευνας. Αθήνα: Gutenberg. 

Christensen L., (2007). Η πειραματική μέθοδος στην επιστημονική έρευνα. Επιμ. 

Μτφρ.: Γιαννακουλόπουλος Α. & Παπασταύρου Ν. Επιστ. Επιμ. – Εισαγωγή: 

Μπ. Ντάβου. Αθήνα: Παπαζήση. 

Cohen L., Manion L. & Morrison K., (2008). Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής 

Έρευνας. Μτφρ.: τ. Κυρανάκης, Μ. Μαυράκη, Φ. Μητσοπούλου, Π. Μπιθάρα, 

Μ. Υιλοπούλου. Αθήνα: Μεταίχμιο. 

Grawitz Μ., (2006). Μέθοδοι των Κοινωνικών Επιστημών. Αθήνα: Οδυσσέας. 

McAfee O., Leong D., Bodrova E., (2010). Βασικές αρχές της αξιολόγησης στην 

προσχολική αγωγή και εκπαίδευση. Εισαγωγή-Επιστημονική επιμέλεια: Μ. 

ακελλαρίου-Μ. Κόνσολας. Μετάφραση: Σ. Πλυτά. Αθήνα: Παπαζήση. 

Mason, J., (2003). Η διεξαγωγή της ποιοτικής έρευνας. Επιμέλεια: Νότα Κυριαζή. 


Robson C., (2007). Η έρευνα του πραγματικού κόσμου. Αθήνα: Gutenberg. 





86

Διαλέξεις. Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία. Μικροδιδασκαλίες. 


υμμετοχή των φοιτητών/τριών σε αντίστοιχα μαθήματα με το θέμα της έρευνας 

τους. 

Παρουσίαση εργασίας. 

Παράδοση εργασίας μετά από τις τελικές επισημάνσεις του διδάσκοντα. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΑΙΔΑΓΨΓΙΚΗ ΕΡΕΤΝΑ: ΣΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΣΗ 

ΕΠΙΚΟΙΝΨΝΙΑΚΗ ΑΝΑΛΤΗ 








Ο γενικός στόχος του μαθήματος είναι η εισαγωγή στο επιστημονικό πεδίο της 

εκπαιδευτικής έρευνας με έμφαση στην Ανάλυση της Επικοινωνίας, τη μεθοδολογία 

της, τις τεχνικές της και τις εφαρμογές της. 


Η κατανόηση του θεωρητικού υπόβαθρου της μεθοδολογίας έρευνας γενικά 

και της εκπαιδευτικής ειδικότερα. 

Η εξοικείωση με τις τεχνικές της Επικοινωνιακής Έρευνας. 

Η ανάπτυξη ερευνητικών δεξιοτήτων για την Ανάλυση της Επικοινωνίας. 



Εισαγωγή στη μεθοδολογία εκπαιδευτικής έρευνας με έμφαση στην Ανάλυση της 

Επικοινωνίας. 

Πιο συγκεκριμένα, εξετάζονται οι παρακάτω θεματικές περιοχές με παράλληλη 

παρουσίαση παραδειγμάτων εφαρμογών επικοινωνιακής έρευνας: 


Επιστημολογία Ερευνητικών «Παραδειγμάτων» 

Μεθοδολογία Έρευνας 


Μέθοδος Ανάλυσης Επικοινωνίας 

Παραδείγματα Επικοινωνιακής Έρευνας: Μετανάλυση Ερευνητικών Εργασιών 




87

Παραδείγματα ερευνών και Εφαρμογές για εξοικείωση με την Επικοινωνιακή 

Έρευνα 


Έρευνα 


Έρευνα 


Έρευνα. Παρουσίαση Ερευνητικών Εργασιών 







Argyle, M. (1998). Χυχολογία της συμπεριφοράς, Θυμάρι, Αθήνα. 

Argyle, M., (1988), Bodily communication, New York:Metheum & Co. 

COHEN LOUIS/MANION LAWRENCE ( 2000). ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠ/ΚΗ 

ΕΡΕΤΝΑ. ΜΕΣΑΙΦΜΙΟ: ΑΘΗΝΑ 

DONNA M. MERTENS (2005). ΕΡΕΤΝΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΣΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΚΑΙ 

ΣΗΝ ΧΤΦΟΛΟΓΙΑ ΜΕΣΑΙΦΜΙΟ: ΑΘΗΝΑ 

Ekman, P. (1972). Universals and cultural differences in facial expressions of 

emotion. In J. Cole (Ed.), Nebraska Symposium on Motivation 1971, (Vol. 19, 

pp. 207-283). Lincoln, NE: University of Nebraska Press. 

Ekman, P., Friesen, W.V. & Hager J.C. (2002). Facial Action Coding System. The 

manual, Nexus division of Network Information Research Corporation. 

Ανδρεαδάκης, Ν., Βάμβουκας, Μ. (2005). Οδηγός για την εκπόνηση και τη 

σύνταξη γραπτής ερευνητικής εργασίας. Αθήνα. Ατραπός. 

Βoucher, J.D., (1972). Culture and emotion, στο: A.J.Marsella, R.G. Tharp & T.J. 

Ciborowski (Eds), Perspectives on cross- cultural psychology, New York/ San 

Francisco. 

Βοσνιάδου τ. (1999). Εισαγωγή στην ψυχολογία. Σόμος Β΄. Κοινωνική 

ψυχολογία. Κλινική ψυχολογία, GUTENBERG. 

Βοσνιάδου τ. (2004). Εισαγωγή στην ψυχολογία. Σόμος Α΄. Βιολογικές 

αναπτυξιακές και συμπεριφοριστικές προσεγγίσεις. Γνωστική ψυχολογία, 

GUTENBERG. 

Βρεττός, Γ.E., (1994), Mη λεκτική συμπεριφορά και επικοινωνία στη σχολική 

τάξη, Θεσσαλονίκη: Art of text. 

Βρεττός, Γ.Ε. (1996). Αποκωδικοποίηση της μη-λεκτικής συμπεριφοράς του 

εκπαιδευτικού από μαθητές του Δημοτικού χολείου. Παιδαγωγική Επιθεώρηση, 

24, (σελ. 103-125) 

Γερμανός, Δ., (1993), Φώρος και διαδικασίες αγωγής, Αθήνα: Gutenberg. 

Κοντάκος, Α. και Πολεμικός, Ν. (2000). Μη λεκτική Επικοινωνία στο 

Νηπιαγωγείο, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα. 




88

Κοντάκος, Α. και Πολεμικός, Ν. (2002). Μη λεκτική Επικοινωνία – ύγχρονες 

θεωρητικές και ερευνητικές προσεγγίσεις στην Ελλάδα, Ελληνικά Γράμματα, 

Αθήνα. 

Νοwicki, S. Jr. & Carton, J. (1994). The measurement of emotional intensity 

from facial expressions The DANVA FACES 2. Journal of Social Psychology, 133, 

749-750. 

Παπαδάκη – Μιχαηλίδη, Ε. (1997). Η σιωπηλή γλώσσα των συναισθημάτων. Η 

μη λεκτική επικοινωνία στις διαπροσωπικές σχέσεις. Αθήνα: Ελληνικά 


ταμάτης, Ι. Παναγιώτης (2005). Παιδαγωγική Μη λεκτική Επικοινωνία – Ο Ρόλος 

της Απτικής υμπεριφοράς στην Προσχολική και Πρωτοσχολική Εκπαίδευση, 

Ατραπός, Αθήνα. 






Δεύτερη ώρα: Παραδείγματα ερευνών και Εφαρμογές 

Σρίτη ώρα: Παραδείγματα ερευνών και Εφαρμογές. Παρουσιάσεις Ερευνητικών 







Για την αξιολόγηση της επίδοσης των φοιτητών/τριών αξιολογείται η αδιάλειπτη 

συμμετοχή στις διαλέξεις και στα εργαστήρια (εφαρμογές) και η συγγραφή και 

παρουσίαση σύνθετης ερευνητικής εργασίας (έως 20 σελίδες). 

Γλώσσα διδασκαλίας: Ελληνική και μετά από έγκαιρη συνεννόηση στα γερμανικά 

__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΥΙΛΟΟΥΙΚΟ ΔΙΑΛΟΓΟ 


Σύπος του μαθήματος: Έρευνα - Εργαστήριο 


Αριθμός απονεμόμενων πιστωτικών μονάδων (E.C.T.S.):4 


νομα διδάσκουσας: Ελένη Θεοδωροπούλου 


Οργανώνεται έρευνα ως προς: 




89

Σην ανάδειξη των επιμέρους επιπέδων που περιχαρακώνουν την εισαγωγή της 

φιλοσοφίας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Η ανάδειξη και μελέτη των 

παραμέτρων του εκπαιδευτικού συστήματος, οι οποίες ευνοούν ή καθιστούν 

αναγκαία την αναθεώρηση των επίσημων ή άρρητων απόψεων σχετικά με τη 

διδασκαλία της φιλοσοφίας στο σχολείο 

Σην ανάδειξη ειδικών παραμέτρων που περιγράφουν τη δυνατότητα ενσωμάτωσης 

της φιλοσοφίας στο σχολείο (όπως είναι η ανάπτυξη διαλόγου) : θεωρητική, 

ιστορική διαπραγμάτευση και σχεδιασμός πρακτικής εφαρμογής 

Σις συνδέσεις ανάμεσα στη φιλοσοφία, τη διδασκαλία της και το διάλογο με τα 

παιδιά στην τάξη 

Ση διάκριση φιλοσοφικού διαλόγου από άλλες μορφές διαλόγου και συζήτησης 

στην τάξη. Αναγνώριση του φιλοσοφικού είδους 

Ση διευκρίνιση του βαθμού αναγκαιότητας και δυνατότητας της φιλοσοφίας με 

παιδιά στην τάξη (μέσω του φιλοσοφικού διαλόγου) και των πραγματικών 

ευκαιριών και δυνατοτήτων ενσωμάτωσης φιλοσοφικού διαλόγου στην τάξη, 

ιδιαιτέρως στο χώρο του Νηπιαγωγείου 

Σην ανάδειξη της αναγκαιότητας εκπαίδευσης του εκπαιδευτικού στο διάλογο 

Προαπαιτήσεις: Επιτυχής εξέταση του μαθήματος «Υιλοσοφία της Παιδείας» 


Σο ζήτημα της εισαγωγής της Υιλοσοφίας στο χολείο ερευνάται στη βάση αφενός 

της γνώσης και της περιχαράκωσης του ίδιου του γνωστικού πεδίου της Υιλοσοφίας 

(αρχές, μέθοδοι, χαρακτηριστικά, θεωρίες) αφετέρου του προσδιορισμού των 

εκπαιδευτικών και παιδαγωγικών αναγκών στο πλαίσιο ενός εκπαιδευτικού 

συστήματος. Σα εργαλεία της φιλοσοφίας της παιδείας θα επιτρέψουν να αναφανεί ο 

βαθμός στον οποίο οι ανάγκες αυτές σχετίζονται με την αξιοποίηση της φιλοσοφίας 

στην εκπαίδευση. 

Σο παράδειγμα του φιλοσοφικού διαλόγου αφενός θεμελιώνει ιστορικά την 

παιδαγωγική δυναμική της φιλοσοφίας οργανώνοντας ένα συστηματικό τρόπο 

διασύνδεσής της με τη διδακτική πράξη, αφετέρου αποτελεί μια ζωντανή και 

εξελισσόμενη παιδαγωγική μορφή που αποδίδει πολλαπλά ωφελήματα. Η 

ιδιοσυστασία του ωστόσο οφείλει να διευκρινιστεί, ακριβώς προκειμένου να 

διευκρινιστεί και η ιδιοσυστασία της ίδιας της φιλοσοφικής εργασίας μέσα στην τάξη 

αλλά και η ικανότητά της να εντάσσεται σε ειδικά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Σο κύριο 

ερώτημα είναι εάν ο φιλοσοφικός διάλογος ως είδος που καταγράφεται στους 

κόλπους της ιστορίας της φιλοσοφίας βρίσκει ένα ικανό αντίστοιχο στο φιλοσοφικό 

διάλογο, όπως αυτός είναι δυνατό να αναπτυχθεί στην τάξη με τα παιδιά. 



ΒΕΙΚΟ Θ, 1995, Θαυμασμός και παράδοξο, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα 

ΒΕΝΕΣΗ Μ., 2001, Η διδασκαλία της φιλοσοφίας Αθήνα, Παπαδήμα 

COSSUTA F., 2002, Η Υιλοσοφία και πώς τη διαβάζουμε, Αθήνα Πατάκης 




90

ΔΕΛΛΗ Ι.Γ., 2006, Υιλοσοφική υμβουλευτική. Η Υιλοσοφία ως «Θεραπεία», 

Αθήνα, Συπωθήτω-Γιώργος Δάρδανος 

ΘΕΟΔΨΡΟΠΟΤΛΟΤ Έ., 2003 « Η ανάγνωση κειμένων: σχεδίασμα για την 

κατασκευή ενός φιλοσοφικού παραδείγματος », στο: Επιστήμες της Αγωγής, 

τεύχος 4, Ρέθυμνο, σσ. 107-27 

ΣΗΕΟDOROPOULOU H., «Ποιος σκέφτεται καλύτερα; Υιλοσοφία: το φάντασμα 

στη μηχανή», στο: Childhood & Philosophy, v.1, n.3, jan./ju, 2006, 

http://www.filoeduc.org/childphilo 

HAYNES J., 2009, Tα παιδιά ως φιλόσοφοι (μτφρ. Γ. Σζαβάρας), Αθήνα, 


MΠΑΓΚΙΝΙ ΣΖ., ΥΟΛ Π., 2005, Σα Εργαλεία του φιλοσόφου. Υιλοσοφικές έννοιες 

και μέθοδοι, Αθήνα, Εκδ. Καστανιώτη 

ΠΛΑΣΨΝ, 2003, Μύθοι, (εισ. αρχαίο κείμ. μτφρ., ερμην. σχόλια, Η.. 

πυρόπουλος), Αθήνα, Ζήτρος 

ΡΑΕΛ ΜΠ., 2008, Σα προβλήματα της φιλοσοφίας (μτφρ. Α. Πέρης, εις.-Επιμ., 

Γ. Ρουσόπουλος), Αθήνα, Εκδ. Αρσενίδη 

TZABAΡΑ Γ., 2006, Εγχειρίδιο Υιλοσοφίας. Διδασκαλία της Υιλοσοφίας με 

διαλογική και ερευνητική μέθοδο, Γ‘ έκδοση, Aθήνα, Tυπωθήτω-Γιώργος 

Δάρδανος 


BOHM D., 2006, On dialogue, 1996, London and New York, Routledge 

COSSUTA FR., 2004, Le dialogue: introduction à un genre philosophique, Paris, 

Septentrion 

TOZZI M ., (dir.), 2007, Apprendre à philosopher par la discussion. Pourquoi ? 

Comment ?Belgique, De Boeck 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: (φιλοσοφικός) Διάλογος, Ομαδοσυνεργατική 

μέθοδος, Ανάλυση κειμένων, σχεδιασμός εκπαιδευτικού υλικού 


τη διαμόρφωση της βαθμολογίας λαμβάνονται υπόψη η αξιολόγηση εργασιών ως 

τελικού προϊόντος της έρευνας και η αξιολόγηση ερωτηματολογίου για ημι-δομημένη 

συνέντευξη. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΣΟ ΑΕΙΥΟΡΟ ΦΟΛΕΙΟ 




Αριθμός απονεμόμενων πιστωτικών μονάδων (E.C.T.S.):4 


νομα διδασκόντων: Μαρία Καΐλα – Βασίλειος Παπαβασιλείου 




91



οι φοιτητές/τριες να γνωρίσουν την έννοια του αειφόρου σχολείου 

να εμβαθύνουν στις αρχές και τις αξίες του 

να κατανοήσουν το μεθοδολογικό, παιδαγωγικό και διοικητικό πλαίσιό του 

να αξιοποιήσουν μεθόδους και τεχνικές της επιστημονικής παιδαγωγικής 

έρευνας στο πλαίσιο της Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη. 

Προαπαιτήσεις: υνιστάται η επιλογή των μαθημάτων: ―Από την Περιβαλλοντική 

Εκπαίδευση στην Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη‖, ―Περιβαλλοντική 

Εκπαίδευση: Μέθοδοι και Εφαρμογές‖ και ―χεδιασμός Προγραμμάτων 

Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης‖. 


Εξετάζεται η έννοια του αειφόρου σχολείου, αναλύονται οι αρχές και οι αξίες του, 

μελετώνται ζητήματα σε σχέση με τις θεωρητικές του κατευθύνσεις και επιδιώξεις, 

θέματα διοίκησης και λειτουργίας του και διατυπώνονται οι βασικές προκλήσεις που 

καλείται να υπερβεί προκειμένου να προσανατολιστεί προς κατευθύνσεις αειφόρες. 

Παράλληλα, αξιοποιούνται μέθοδοι και τεχνικές της επιστημονικής παιδαγωγικής 

έρευνας όπως ερωτηματολόγιο, συνέντευξη, παρατήρηση, ανάλυση περιεχομένου, 

έρευνα – δράση και άλλες, για τη συλλογή και επεξεργασία δεδομένων, στο πλαίσιο 

της ενσωμάτωσης της Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη στο σχολείο. 












Tilbury, D. and Wortman, D. (2004). Engaging People in Sustainability, 

Commission on Education and Communication, Gland and Cambridge: 

IUCN. 





Harris, A. (2008). Leading sustainable schools. London: Specialist Schools and 

Academies Trust. 




92



Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Η βαθμολόγηση στηρίζεται στην αξιολόγηση 

εργασίας. 


__________________________________________________________________________________ 

ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΤΠΟΦΡΕΨΣΙΚΑ ΕΠΙΛΟΓΗ (Μη ενεργά) 

1. Μοντέλα χεδιασμού και Ανάπτυξης Εκπαιδευτικών Μονάδων 

2. Εισαγωγή στη Υιλοσοφία 

3. Προσχολική Παιδαγωγική 

4. Εκπαιδευτική Αξιολόγηση 

5. Διαπολιτισμική Επικοινωνία 

6. Ανάπτυξη Αναλυτικών Προγραμμάτων 

7. Η Υιλοσοφία της Παιδείας μέσα από τα Κείμενα 

8. Ηθική και Υιλοσοφία της Παιδείας 

9. Παρουσίαση Παιδαγωγικών Θεμάτων: Εκπαίδευση, Κίνητρα Μάθησης και 

Αξιολόγηση 

10. Η Υιλοσοφία στο χολείο. Θεωρία και Πράξη 

11. Υιλοσοφία και Υύλο 

12. Μαθησιακή Ετοιμότητα και χολική Επιτυχία 

13. Υιλοσοφία και Παιδεία για τη Δημοκρατία 

14. Θεωρίες του Παιδικού Παιχνιδιού 

15. Θεωρίες Διδασκαλίας 

16. Παιδαγωγική των Μέσων 

17. Υιλοσοφικά υστήματα και Παιδαγωγικές Θεωρίες 

18. Ολιστική Εκπαίδευση 

19. Μοντέλα Διδασκαλίας 

20. Από Απόσταση Εκπαίδευση 

21. Παιδαγωγική των Μύθων 

__________________________________________________________________________________ 

2. ΣΟΜΕΑ ΧΤΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΨΓΗ 

τον Σομέα πουδών Χυχολογίας και Ειδικής Αγωγής οι φοιτητές/τριες υποχρεούνται 

να συλλέξουν 21 διδακτικές μονάδες (Δ.Μ.) που αντιστοιχούν σε 26 πιστωτικές 

μονάδες (E.C.T.S.) : 







93




Σέλος, ο Σομέας πουδών προσφέρει μαθήματα έρευνας, από τα οποία οι 




__________________________________________________________________________________ 


Σίτλος του μαθήματος: ΕΞΕΛΙΚΣΙΚΗ ΧΤΦΟΛΟΓΙΑ Ι 

Κωδικός μαθήματος: ΤΒ001 





νομα διδάσκοντα: Νικήτας Πολεμικός 


τόχος του μαθήματος είναι να προσφέρει μια επαρκή εισαγωγή στις αρχές που 

διέπουν την ανάπτυξη του παιδιού. Η ύλη ενσωματώνει τις παραμέτρους της 

σωματικής, της γνωστικής, της συναισθηματικής και της κοινωνικής ανάπτυξης 

για κάθε μια από τις κύριες περιόδους της ζωής του παιδιού: προγεννητική και 

περιγεννητική περίοδο, βρεφική, νηπιακή και παιδική ηλικία. Παρουσιάζονται όλες 

οι βασικές έννοιες της ανάπτυξης του παιδιού. Γίνεται μια ιστορική αναδρομή, από 

τους πρωτοπόρους της αναπτυξιακής ψυχολογίας μέχρι τη συστηματική μελέτη 

της ανθρώπινης ανάπτυξης στη σύγχρονη εποχή. τους στόχους περιλαμβάνεται 

και η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με τις επιστημονικές μεθόδους έρευνας της 

εξελικτικής ψυχολογίας, καθώς και με τη δεοντολογία και τις ηθικές δεσμεύσεις των 

ψυχολογικών ερευνών. 



Γίνεται ανάλυση των πρόσφατων εξελίξεων στη Θεωρία και στην έρευνα για την 

ανθρώπινη ανάπτυξη από τη σύλληψη μέχρι και την εφηβική ηλικία. Εξετάζονται η 

ψυχαναλυτική Θεωρία του Freud, η βιοκοινωνική Θεωρία του Erikson, η 

συμπεριφοριστική Θεωρία του Skinner, η Θεωρία της γνωστικής ανάπτυξης του 

Piaget κ.ά. Δίνεται έμφαση στις συνεξαρτήσεις που έχει το φαινόμενο της 

ψυχοπνευματικής ανάπτυξης με την εκπαιδευτική πράξη. 






94

Παρασκευόπουλου, I.N. (1985). Εξελικτική Χυχολογία (τόμοι 1,2,3). 

Feldman, R. (2009). Εξελικτική Χυχολογία. Δια βίου ανάπτυξη (τόμος Α΄) 

Cole, M., & Cole, S.R. (2003). τ.Α‘: Η ανάπτυξη των παιδιών. Η αρχή της ζωής: 

Εγκυμοσύνη, τοκετός, βρεφική ηλικία. & τ.Β‘: Η ανάπτυξη των παιδιών: Γνωστική 

και ψυχοκοινωνική ανάπτυξη κατά τη νηπιακή και μέση παιδική ηλικία. 

(Μετάφραση Μ. όλμαν, Επιμ. Ζ. Παπαληγούρα, Π. Βορριά), Αθήνα: Συπωθήτω - 

Γιώργος Δαρδανός. 

ΑΡΘΡΑ 

Πολεμικός, N. (1991). υχνότητα και αντιμετώπιση της αριστεροχειρίας. 

Παιδιατρικά Φρονικά, 18(2), σσ. 95-104. 

Πολεμικός, Ν. & Καΐλα, Μ. (2005). Χυχογλωσσολογία: Χυχολογική 

προσέγγιση στη μελέτη της γλώσσας. το Γ. Παπαντωνάκης (Επιμ.). Άνθη 

φιλίας. Σιμητικό αφιέρωμα στον καθηγητή Κωνσταντίνο Μηνά. Διεθνές Κέντρο 

Λογοτεχνών και Μεταφραστών Ρόδου. σσ.77-84. 

ΛΗΜΜΑΣΑ Ε ΕΓΚΤΚΛΟΠΑΙΔΕΙΕ 

Λήμματα του N. Πολεμικού στην Παιδαγωγική και Χυχολογική Εγκυκλοπαίδεια, των 

εκδόσεων ―Ελληνικά Γράμματα‖ : 

τον A’ τόμο: 1. Ανάπτυξης αρχές, 2. Ανάπτυξης παράγοντες 

τον E’ τόμο: 1. Ιστορική αντίληψη του παιδιού, 2. Κληρονομικότητα και 

περιβάλλον (διαμάχη αλληλεπίδραση), 3. Κοινωνικός ρόλος του 

φύλου, 4. Λογικές πράξεις στην τάξη 

τον Σ’ τόμο: 1. Νηπίου γλωσσική ανάπτυξη, 2. Νηπίου νοητική ανάπτυξη, 3. 

Νηπίου ψυχοκινητική ανάπτυξη, 4. Νοημοσύνη και επίδοση 


Η διδασκαλία πραγματοποιείται με: 

Διαλέξεις 

Φρήση διαφανειών 

Αντιπαράθεση φοιτητών/-τριών σε επίμαχα θέματα (π.χ. η επίδραση της 

κληρονομικότητας και του περιβάλλοντος στην προσωπικότητα του ατόμου) 

Παρουσίαση παρατηρήσεων των φοιτητών/-τριών σε παιδιά σε διαφορετικά 

περιβάλλοντα 


Αθροιστικό σύστημα αξιολόγησης με συνδυασμό 

Α. 1. Δύο βιβλιοπαρουσιάσεων ή 2. υνθετικής εργασίας και 

Β. Γραπτής εξέτασης με αντικειμενικό τεστ που περιλαμβάνει ερωτήσεις του τύπου 

ωστό-Λάθος και Πολλαπλής Επιλογής. 

Οι 2 βιβλιοπαρουσιάσεις ή η συνθετική εργασία καλύπτουν το 20% του τελικού 

βαθμού, ενώ η γραπτή εξέταση καλύπτει το 80% του τελικού βαθμού. 

Επίσης, η ενεργή συμμετοχή του/της φοιτητή/-τριας στην τάξη μπορεί να επηρεάσει 

θετικά την τελική βαθμολογία. 





95

__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΔΗΜΙΟΤΡΓΙΚΗ ΜΑΘΗΗ 



Εξάμηνο: Β’ εξάμηνο 



νομα διδάσκουσας: Ποτίτσα Ξανθάκου 


Να κατανοήσουν οι φοιτητές / οι φοιτήτριες τους τρόπους οικοδόμησης της 

παραγωγικής σκέψης και να καλλιεργήσουν τις δυνατότητες – ικανότητες – 

δεξιότητες δημιουργικής επίλυσης προβλήματος. 

Να γνωρίσουν τις τεχνικές παραγωγής ιδεών, αναζητώντας συγχρόνως 

κοινούς τόπους στις τεχνητά διακριτές γνωστικές περιοχές και τα διαφορετικά 

γνωστικά περιεχόμενα, μ‘ έμφαση, δηλαδή, στη διαθεματικότητα και τη 

διεπιστημονικότητα. 

Να συνδέσουν τη δημιουργική σκέψη με την εκπαίδευση, την πολιτική, την 

οικονομία, την κοινωνία, το περιβάλλον και τον πολιτισμό, δηλαδή με 

πολλαπλούς χώρους προβληματισμού και δράσης. 



Η δημιουργικότητα συνιστά πρωταρχικό προσόν για τη διαμόρφωση του πολίτη του 

μέλλοντος και κρίνεται απαραίτητη η καλλιέργεια της κατά την εκπαιδευτική διαδικασία. 

Εξετάζονται οι παράγοντες οι οποίοι συνθέτουν το φαινόμενο της δημιουργικότητας, 

όπως τα γνωρίσματα της προσωπικότητας, το σύνολο των νοητικών διεργασιών με 

έμφαση στην αποκλίνουσα σκέψη και οι διαδικασίες παραγωγής ιδεών. 

Παρουσιάζονται οι θεωρίες των Guilford, Mac Kinnon, Torrance κ.ά. Η έμφαση δίνεται 

σε δραστηριότητες που αναπτύσσουν τη δημιουργικότητα του παιδιού στο 

νηπιαγωγείο και το δημοτικό σχολείο. 



Ξανθάκου, Π. (1998). Η δημιουργικότητα στο σχολείο. Αθήνα: Ελληνικά 


Ξανθάκου, Π. & Καΐλα, Μ. (2002). Σο δημιουργικής επίλυσης πρόβλημα. Αθήνα: 



Parnes, J. S. (1997). Optimize. Buffalo, New York: The Creative Education 

Foundation, Inc. 




96

Sternberg, R. (1993). The Nature of creativity. New York: Cambridge University 

Press. 

Sternberg, R. (1999). Handbook of creativity. United Kingdom: University Press. 

Torrance E.P. (1994). Creativity: Just wanting to know. Pretoria, South Africa: 

Benedic Books. 





__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΓΝΨΣΙΚΗ ΧΤΦΟΛΟΓΙΑ 






νομα διδάσκουσας: Άννα Πολεμικού 


να εισαχθούν οι φοιτητές/τριες στο ερευνητικό και εφαρμοσμένο πεδίο της 

Γνωστικής Χυχολογίας 

να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο επιτελούνται οι νοητικές διεργασίες 

που αποτελούν αντικείμενο μελέτης της γνωστικής ψυχολογίας 

να αποκτήσουν ενόραση των νευροψυχολογικών δομών που σχετίζονται με 

τις γνωσιακές διεργασίες 

να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο οι γνωσιακές λειτουργίες 

σχετίζονται με τις διεργασίες της μάθησης 



Σο μάθημα αποτελεί μία γενική εισαγωγή στο χώρο της γνωστικής ψυχολογίας. Η 

γνωστική ψυχολογία αφορά την επιστημονική μελέτη των νοητικών διεργασιών, και 

περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί (ή δυσλειτουργεί) το μυαλό. Οι 

φοιτητές/τριες θα κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο οι αντιληπτικές πληροφορίες 

καταγράφονται στον εγκέφαλο, με ποιον τρόπο η διεργασία της προσοχής επιλέγει 

μεταξύ πλήθους εισερχόμενων αισθητηριακών πληροφοριών, πώς η γνώση 

οργανώνεται στη μνήμη, πώς οι πληροφορίες μεταφέρονται στους άλλους μέσω της 

γλώσσας. Επίσης, θα συζητήσουμε τον τρόπο με τον οποίο διεξάγονται οι νοητικές 

διεργασίες στον εγκέφαλο (κάνοντας μία μικρή εισαγωγή στη γνωστική 




97

νευροψυχολογία). Θα κατανοήσουμε πώς οι γνωστικοί ψυχολόγοι διαμορφώνουν 

θεωρίες (ή μοντέλα) των νοητικών διεργασιών, και πώς χρησιμοποιούνται τα μοντέλα 

αυτά, ώστε να καταλάβουμε και να προβλέψουμε τη συμπεριφορά και τη διεργασία 

της μάθησης. 



Sternberg, R.J. (2006). Γνωστική Χυχολογία. Αθήνα: Ατραπός. 

Πόρποδας, Κ.Δ. (2003). Η μάθηση και οι δυσκολίες της (γνωστική προσέγγιση). 

Πάτρα: Αυτοέκδοση. 

Πόθος, Ε., & Oικονόμου, Η. (2010). Θέματα γνωσιακής ψυχολογίας. Αθήνα: 

Gutenberg. 


Sternberg, R.J. (2002). Cognitive Psychology (3 rd ed.). London: Wadsworth 

Publishing. 

Eysenck, M.W., & Keane, M.T. (2005). Cognitive Psychology: A student‘s 

handbook (5 th ed). East Sussex: Psychology Press. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: παραδόσεις και μελέτη - συζήτηση περιστατικών 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: τελικές εξετάσεις 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΜΑΘΗΙΑΚΕ ΔΤΚΟΛΙΕ 



Εξάμηνο: Δ΄ εξάμηνο 



νομα διδάσκουσας: Φριστίνα Παπαηλιού 


H κατανόηση των μαθησιακών δυσκολιών και των επιπτώσεών τους στη ζωή του 

παιδιού, οι δυνατότητες πρώιμης παρέμβασης για την αντιμετώπισή τους, καθώς και 

ο ρόλος του/της νηπιαγωγού στην πρόληψη των μαθησιακών δυσκολιών. 

Θεωρητική κατάρτιση των φοιτητών/τριών σχετικά με την ψυχολογία των ΜΔ, αλλά 

και τις μεθόδους διάγνωσης και αντιμετώπισής τους 

Ευαισθητοποίησή τους σχετικά με τα προβλήματα των παιδιών με ΜΔ στο 

οικογενειακό, σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον 

Ανάπτυξη προβληματικής σχετικά με τις δυνατότητες ανίχνευσης και αντιμετώπισης 




98

των ΜΔ στο πλαίσιο της προσχολικής αγωγής 

Άρση τυχόν προκαταλήψεων σχετικά με τις Μαθησιακές Δυσκολίες 

Προαπαιτήσεις: Επιτυχής εξέταση του μαθήματος «Εξελικτική Χυχολογία Ι» 


Εισαγωγικά: Η έννοια της μάθησης – Παράγοντες που επηρεάζουν τη μαθησιακή 

διαδικασία. Ορισμός των MΔ. Επιδημιολογία των ΜΔ - Διαφυλικές και διαπολιτισμικές 

διαφορές στην εμφάνιση των ΜΔ. Αναπτυξιακή πορεία των ατόμων με ΜΔ. Οι 

επιπτώσεις των ΜΔ στη διάθεση, την κοινωνική συμπεριφορά και την αυτοεκτίμηση 

του παιδιού. Ιστορική αναδρομή στη μελέτη των ΜΔ. Οι μαθησιακές δυσκολίες ως 

συνέπεια της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής – Τπερκινητικότητας και του 

συνδρόμου Asperger. Δυσλεξία. Δυσγραφία. Δυσαριθμησία. Διάγνωση – Πρόληψη – 

Αντιμετώπιση των ΜΔ. Ο ρόλος των κοινωνικών αντιλήψεων των γονέων, των 

εκπαιδευτικών και των στελεχών εκπαίδευσης στην εκδήλωση και την έκβαση των ΜΔ. 



Βλάχος, Υ. (2002). ύγχρονες θεωρήσεις των διαταραχών του γραπτού λόγου. 

το Μ. Καΐλα, Ν. Πολεμικός & Υ. Καλαβάσης, Εκπαιδευτική,οικογενειακή και 

πολιτική ψυχοπαθολογία, τομ. Α‘. Αθήνα: Ατραπός. 

Δήμου, Δ. (1982). Η Δυσορθογραφία, οι κοινωνικές και ψυχολογικές της 

απόψεις. Αθήνα. 

Δράκος, Γ. (1999). Ειδική παιδαγωγική των προβλημάτων λόγου κα ομιλίας. 


Κάκουρος, Ε. & Μανιαδάκη, Κ. (2002). Χυχοπαθολογία παιδιών και εφήβων. 

Αθήνα: Συπωθήτω. 

Kάκουρος, Ε. (Eπιμ.) (2001). Σο Τπερκινητικό Παιδί. Οι δυσκολίες στη μάθηση και 

τη συμπεριφορά. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 

Λόξα, Γ. (2000). Ειδικές μαθησιακές δυσκολίες και διεπιστημονική προσέγγιση 

στην εκπαιδευτική πράξη. Η εμπειρία της δυσορθογραφίας. το Α. 

Κυπριωτάκης (Επιμ.), Πρακτικάσυνεδρίου Ειδικής Αγωγής. Ρέθυμνο: 

Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. 

Μαρκοβίτης, Μ., & Σζουριάδου, Μ. (1991). Μαθησιακές δυσκολίες Θεωρία και 

πράξη. Θεσσαλονίκη: Προμηθεύς. 

Μιχελογιαννάκης, Ι., & Σζενάκη, Μ. (1998). Μαθησιακές δυσκολίες. Αθήνα: 

Γρηγόρη. 

Παντελιάδου, . (2000). Μαθησιακές δυσκολίες και εκπαιδευτική πράξη. 


Παπαηλιού Φ. (2003) (Επιμ.). Γ‘ Θεματικός Άξονας. Sektion C. Προβλήματα 

Λόγου και Μαθησιακές Δυσκολίες: Επαναπροσδιορισμός του Ρόλου του 

Εκπαιδευτικού; Sprachstörungen und Lernschwierigkeiten: Neubestimmung der 

Lehrerrolle? Language Disorders and Learning Disabilities: Redefining Teacher‘s 

Role? το Π. Υώκιαλη, Β. Σριάρχη-Herrmann, & Μ. Καΐλα (Επιμ.), Θεματικές 




99

επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης εκπαιδευτικών. Beiträge zurLehrerfort- und 

Weiterbildung. Issues on teachers‘ in-service training and further education. 

Αθήνα: Aτραπός. 

τασινός, Δ. (1999). Δυσλεξία και σχολείο: η εμπειρία ενός αιώνα. Αθήνα: 

Gutenberg. 

Υλωράτου, Μ. (1992). Μαθησιακές δυσκολίες και όχι τεμπελιά. Αθήνα: 

Οδυσσέας. 


American Psychiatric Association (1994). Diagnostic and statistical manual of 

mental disorders. Washington, DC: Author. 

Bender, W.N. (2001). Learning disabilities: Characteristics, identification, and 

teaching strategies, 4 th Ed. Boston: Allyn & Bacon 

Farnham-Diggory, S. (1978). The learning-disabled child. Cambridge, 

Massachusetts : Harvard University Press. 

Lerner J.W. (1985). Learning disabilities : theories, diagnosis and teaching 

strategies. 4th ed. Boston : Houghton Mifflin. 

Lyon, G.R., Gray, D.B., Kavanagh, J.F., & Kransegor, N.A. (Eds.) (1993). Better 

understanding learning disabilities: New views from research and their 

implications for education and public policies. Baltimore: Brookes. 

Mash, E., & Wolfe, D. (1999). Abnormal child psychology. Belmont, CA: 

Brooks/Cole. 

Silver, A.A, & Hagin, R.A. (1990) Disorders of learning in childhood. New York : 

John Wiley. 

Torgesen, J.K., & Wong, B.Y.L. (Eds.) (1986). Psychological and educational 

perspectives on learning disabilities. Orlando, Fla: Academic Press. 


Προφορική παράδοση και προβολή διαφανειών 


Γραπτή εξέταση στο τέλος του εξαμήνου 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΑΝΑΠΣΤΞΙΑΚΕ ΑΠΟΚΛΙΕΙ: ΝΟΗΣΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ 

ΧΤΦΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΣΑ ΣΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 



Εξάμηνο: τ΄ Εξάμηνο 







100


Σο μάθημα έχει ως βασικούς στόχους τους εξής: 

Οι φοιτητές/-τριες: 

Να γνωρίσουν την ιστορική πορεία του θεσμού της Ειδικής Αγωγής σε διεθνές 

και εθνικό επίπεδο. 

Να κατανοήσουν τις βασικές έννοιες και τα ταξινομικά συστήματα της νοητικής 

υστέρησης, τα αίτιά της και τις ψυχοπαιδαγωγικές παρεμβάσεις. 

Να εξοικειωθούν με την ταξινόμηση των ψυχικών διαταραχών με βάση το DSM-IV 

και ιδιαίτερα με τις διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές. 

Επίσης να μπορούν: 

Να αξιολογούν τα διάφορα μοντέλα αγωγής και εκπαίδευσης για τα άτομα με 

ειδικές ανάγκες, ιδιαίτερα δε για τα άτομα με νοητική υστέρηση. 

Να επιλέγουν το κατάλληλο εκπαιδευτικό πρόγραμμα ανάλογα με τις 

δυνατότητες και τους περιορισμούς των ικανοτήτων των ατόμων με ειδικές 

ανάγκες. 

Να εφαρμόζουν προγράμματα παρέμβασης για διάφορες αναπτυξιακές 

διαταραχές (π.χ. αυτισμό, ΔΕΠ-Τ κ.ά.). 

Προαπαιτήσεις: Επιτυχής εξέταση του μαθήματος «Εξελικτική Χυχολογία Ι» 


Γίνεται επισκόπηση του θεσμού της Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα. Αναλύονται οι 

βασικές έννοιες της νοητικής καθυστέρησης και των μαθησιακών διαταραχών. 

Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην εξέλιξη των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών (όπως 

π.χ. της δυσλεξίας και της διάσπασης προσοχής – υπερκινητικότητας) και στους 

τρόπους αντιμετώπισής τους. Εξετάζεται η ψυχοπαθολογία παιδιών και ενηλίκων 

(αίτια, συμπτώματα, σύγχρονοι τρόποι θεραπευτικής παρέμβασης). Επισημαίνεται 

ο ρόλος της οικογένειας και του σχολείου στην πρόληψη των μαθησιακών 

δυσκολιών και της ψυχοπαθολογίας και η συμβολή τους στην έγκαιρη 

παρέμβαση. 

τα πλαίσια του μαθήματος πραγματοποιούνται πρακτικές ασκήσεις που 

προσδιορίζονται στην περιγραφή του συγκεκριμένου μαθήματος. 

Επίσης, πραγματοποιούνται επισκέψεις των φοιτητών/-τριών σε ειδικά σχολεία, 

ιατροπαιδαγωγικά κέντρα, συμβουλευτικούς σταθμούς, ΚΕ.Δ.Δ.Τ., παιδιατρικές 

κλινικές, ιδρύματα που φιλοξενούν παιδιά με χρόνιες παθήσεις κ.ά. ανάλογα με τις 

δυνατότητες. Μετά από τις επισκέψεις συντάσσονται από τους/τις φοιτητές/τριες 

και παραδίδονται σχετικά πρωτόκολλα. 



Πολυχρονοπούλου ταυρούλα (2004). Παιδιά και έφηβοι με ειδικές ανάγκες 

και δυνατότητες – Σόμος Β‘: Νοητική υστέρηση. Χυχολογική κοινωνιολογική 

και παιδαγωγική προσέγγιση. Αθήνα: Ατραπός. 




101

Σζουριάδου, Μ. (1995). Παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες: Μια 

ψυχοπαιδαγωγική προσέγγιση. Θεσ/νίκη: Προμηθεύς. 

Παρασκευόπουλου, I.N. (1974/1980). Νοητική καθυστέρηση. Αθήνα: 

Aυτοέκδοση 

Πολυχρονοπούλου ταυρούλα (2003). Παιδιά και έφηβοι με ειδικές ανάγκες 

και δυνατότητες – Σόμος Α΄. ύγχρονες τάσεις εκπαίδευσης και ειδικής 

υποστήριξης. Αθήνα: Ατραπός 

Πολεμικός, N. (1990). Λειτουργική ενούρηση: κατηγορίες, αιτιολογία, 

αντιμετώπιση. Παιδιατρικά Φρονικά 17(1), σσ. 1-12. 

Πολεμικός, N. (1991). υχνότητα και αντιμετώπιση της αριστεροχειρίας. 

Παιδιατρικά Φρονικά, 18(2), σσ. 95-104. 

Πολεμικός, N. (2002). Χυχαναγκαστική - καταναγκαστική διαταραχή στα 

παιδιά. Εκπαιδευτική, Οικογενειακή και Πολιτική Χυχοπαθολογία. τ.Α‘. (Επιμ.: Ν. 

Πολεμικός, Μ. Καΐλα, Υ. Καλαβάσης). Αθήνα: Ατραπός, σσ. 62-74. 


Η διδασκαλία του μαθήματος γίνεται: 

Με διαλέξεις. 

Με χρήση διαφανειών για την αναγνώριση διαφόρων συνδρόμων και 

παθήσεων (π.χ. σύνδρομο Down, υποθυρεοειδισμό, μικροκεφαλία, υδροκεφαλία, 

σπαστική παράλυση κ.ά). 

Με συζήτηση-αντιπαράθεση των φοιτητών/-τριών σε θέματα για τα οποία 

υπάρχουν αντιφατικές απόψεις (π.χ. σε θέματα ευγονικής) 

Με συζήτηση για τις εντυπώσεις των φοιτητών/-τριών από τις επισκέψεις τους σε 

ειδικά σχολεία και άλλα διαγνωστικά/θεραπευτικά κέντρα. 


Ο/Η φοιτητής/-τρια εξετάζεται στο τέλος του εξαμήνου σε γραπτές ερωτήσεις 

ανάπτυξης, βασισμένες στην ύλη που έχει οριστεί και στις παραδόσεις του 

μαθήματος. Η εξέταση καλύπτει το 80% του τελικού βαθμού. 

Επιπλέον ο/η φοιτητής/-τρια: 

Πραγματοποιεί επίσκεψη σε ειδικό σχολείο και συντάσσει σχετικό Πρωτόκολλο, στο 

οποίο περιγράφεται η οργάνωση και η διδακτική-μαθησιακή διαδικασία στην τάξη 

που παρακολούθησε. Σο πρωτόκολλο καλύπτει το 20% του τελικού βαθμού. 

την κατάρτιση της τελικής βαθμολογίας συνεκτιμάται η ενεργή συμμετοχή του/της 

φοιτητή/τριας στη συζήτηση κατά τη διάρκεια των διαλέξεων. 


__________________________________________________________________________________ 

ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΤΠΟΦΡΕΨΣΙΚΑ ΕΠΙΛΟΓΗ 

Σίτλος του μαθήματος: ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΣΗ ΓΛΨΑ ΣΨΝ ΠΑΙΔΙΨΝ 




102

Κωδικός μαθήματος: ΤΕΒ006 


Εξάμηνο: Φειμερινό 



νομα διδάσκουσας: Ελένη Λυπουρλή 


κοπός του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές/τριες τους μηχανισμούς 

ανάπτυξης της γλώσσας, καθώς και τις θεωρίες που τους ερμηνεύουν. 

Ειδικότερα, οι στόχοι του μαθήματος εστιάζουν στα ακόλουθα: 

Κατανόηση της κατάκτησης του φωνολογικού, σημασιολογικού, γραμματικού και 

πραγματολογικού συστήματος από τα παιδιά 

Κατανόηση των προϋποθέσεων για την ανάπτυξη της γλώσσας 

Κατανόηση των θεωριών που ερμηνεύουν την ανάπτυξη του προφορικού λόγου 

Αξιοποίηση των συγκεκριμένων γνώσεων στην κατανόηση της κατάκτησης του 

γραπτού λόγου που διδάσκεται σε άλλα μαθήματα. 



Εισαγωγή: Ορισμός της έννοιας ―γλώσσα‖ – Περιγραφή και χαρακτηριστικά του 

γλωσσικού συστήματος – Η εμφάνιση της γλώσσας στο ανθρώπινο είδος 

(φυλογένεση) – Σο αντικείμενο μελέτης της αναπτυξιακής ψυχογλωσσολογίας – 

Μέθοδοι μελέτης της αναπτυξιακής ψυχογλωσσολογίας. Υωνολογική ανάπτυξη: 

Υωνολογική ανάπτυξη κατά την προγλωσσική περίοδο, βάβισμα – Ανάπτυξη 

συμφώνων και φωνηέντων, φωνολογικά σφάλματα. Λεξιλογική ανάπτυξη: Μέγεθος 

λεξιλογίου – Λεξιλογική «έκρηξη» - Σα είδη των πρώτων λέξεων – ημασιολογικά 

σφάλματα – Θεωρίες σημασιολογικής ανάπτυξης. 

Ανάπτυξη συντακτικού: τάδια ανάπτυξης του συντακτικού – Θεωρίες ανάπτυξης του 

συντακτικού. Ανάπτυξη μορφολογίας: Θεωρίες κατάκτησης των γνώσεων της 

μορφολογίας. Πραγματολογική ανάπτυξη: Η ανάπτυξη των πράξεων της ομιλίας – 

Ανάπτυξη της ικανότητας για διάλογο και αφήγηση. Προϋποθέσεις για την ανάπτυξη 

της γλώσσας: Νευροβιολογική βάση της γλωσσικής ανάπτυξης – γνωστικές και 

επικοινωνιακές ικανότητες που υποστηρίζουν τη γλωσσική ανάπτυξη. Κρίσιμες 

περίοδοι στην ανάπτυξη της γλώσσας: Τπάρχουν κρίσιμες περίοδοι στην ανάπτυξη 

της γλώσσας; Παρουσίαση σχετικών ερευνητικών δεδομένων. 



Βοσνιάδου, . (1995). Κείμενα Εξελικτικής Χυχολογίας, Α‘ Σόμος, Γλώσσα. 

Αθήνα: Gutenberg. 

Cole, M. & Cole, S.R. (2001). H ανάπτυξη των παιδιών, Σόμος Β, Κεφ. 8. Αθήνα: 

Συπωθήτω. 




103

Κατή, Δ. (2000) Γλώσσα και επικοινωνία στο παιδί. Αθήνα: Οδυσσέας. 

Πόρποδας, Κ. (1992). Γνωστική Χυχολογία, Σόμος 2, Θέματα ψυχολογίας της 

γλώσσας – Λύση προβλημάτων. Αθήνα. 


Barrett, M. (Εd.) (1999). The Development of language. London: Psychology 

Press. 

Βloom L. (1993). Language development from two to three. Cambridge: 

Cambridge University Press. 

Fenson, L. (1994). Variability in early communicative development. Chicago: 

Society for Research in Child Development. 

Fletcher, P. & Garman, M. (1986). Language acquisition: Studies in first 

language development. Cambridge: Cambridge University Press 

Fletcher, P. & MacWhinney, B. (Εds.) (1995). The handbook of child language. 

Oxford: Blackwell. 

Owens, R. E. (1996). Language development : An introduction. Boston: Allyn 

and Bacon. 

Sue Savage-Rumbaugh, E.S. (1993). Language comprehension in ape and 

child. Chicago: Society for Research in Child Development. 

Επιστημονικά Περιοδικά: 

First language 

Journal of Child Language 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Προφορική παράδοση και προβολή διαφανειών 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Γραπτή εξέταση στο τέλος του εξαμήνου 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΞΕΛΙΚΣΙΚΗ ΧΤΦΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ 








να αναγνωρίσουν οι φοιτητές/τριες τις διαφορές μεταξύ τυπικάαναπτυσσόμενης, 

αποκλίνουσας και ψυχοπαθολογικής συμπεριφοράς στα 

παιδιά 

να κατανοήσουν τα επίσημα συστήματα ταξινόμησης βάσει των οποίων 

διαγιγνώσκεται η ψυχοπαθολογική συμπεριφορά 




104

να κατανοήσουν τις διεργασίες που συνδράμουν στην ανάπτυξη της 

ψυχοπαθολογικής ή αποκλίνουσας συμπεριφοράς χρησιμοποιώντας το 

μοντέλο των οικογενειακών συστημάτων 

να αναγνωρίζουν την κλινική εικόνα που παρουσιάζει ένα φάσμα ψυχικών 

διαταραχών και τις παρεμβατικές μεθόδους που ενδέχεται να εφαρμόσουν 

εκπαιδευτικοί και ειδικοί ψυχικής υγείας. 



Η Εξελικτική Χυχοπαθολογία καλύπτει το φάσμα των εξελικτικών αποκλίσεων παιδιών 

και εφήβων, την αναζήτηση των αιτίων που τις προκαλούν, την κλινική εικόνα που 

παρουσιάζει η κάθε ψυχική διαταραχή, τις επιπτώσεις των διαταραχών στην 

οικογενειακή ζωή και στη σχολική επίδοση των παιδιών και τους τρόπους 

θεραπευτικής αντιμετώπισης. Δίνεται έμφαση στα μέτρα πρόληψης και στην πρώιμη 

παρέμβαση για την αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών. 



Κάκουρος, Ε., & Μανιαδάκη, Κ. (2002).Χυχοπαθολογία παιδιών και εφήβων. 

Αθήνα: Συπωθήτω Δαρδανός. 

Wenar, C., & Kerig, P. (2008). Εξελικτική Χυχοπαθολογία. Αθήνα: Gutenberg 

Κοντοπούλου, Μ. (2007). Παιδί με ψυχοκοινωνικές δυσκολίες: μια ψυχοδυναμική 

οπτική. Αθήνα: Gutenberg 

Σσιάντης, Γ., & Αλεξναδρίδης, Α., (Επιμ.), (2009). Προσχολική Παιδοψυχιατρική. 

Αθήνα: Καστανιώτης 


Beauchanie, T.P., & Hinshaw, S. P. (Eds), (2008). Child and Adolescent 

Psychopathology. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons 

Kerig, P., & Wenar, C. (1999). Developmental Psychopathology. USA: 

McGraw-Hill Humanities 

Wilmshurst, L. (2008). Abnormal Child Psychology: A Developmental 

Perspective. New York : Routledge 


Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: τελικές εξετάσεις βασισμένες σε μελέτη 

περίπτωσης 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΧΤΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΨΝΙΑ: ΜΗ ΛΕΚΣΙΚΗ ΤΜΠΕΡΙΥΟΡΑ 





105








Να εισαχθούν οι φοιτητές/τριες στις βασικές προσεγγίσεις του φαινομένου της 

επικοινωνίας μέσα από την ψυχολογική προσέγγιση των θεωριών επικοινωνίας 

και των μοντέλων τους. 

Να διδαχθούν στοιχεία μη λεκτικής επικοινωνίας, καθώς και τα συνήθη 

προβλήματα που σχετίζονται με αυτήν. 

Να διδαχθούν για το ρόλο των αισθήσεων στην άσκηση στρατηγικών 

παιδαγωγικής επικοινωνίας και γενικότερα της διδακτικής αξιοποίησης της 

γλώσσας του σώματος. 

Να εισαχθούν στον τομέα ανάπτυξης μη λεκτικών στρατηγικών επικοινωνίας, 

καθώς και στην συμβουλευτική σε θέματα διαπροσωπικής επικοινωνίας στο 

νηπιαγωγείο. 



Η επικοινωνία αποτελεί μια από τις πιο διάχυτες και κριτικές λειτουργίες του ανθρώπου. 

Με την επικοινωνία οι άνθρωποι μπορούν να ασκούν κάποιο έλεγχο τόσο στο φυσικό 

όσο και στο κοινωνικό περιβάλλον τους. Ο άνθρωπος μαθαίνει σε σύντομο χρονικό 

διάστημα μετά τη γέννησή του την πολύπλοκη διαδικασία της επικοινωνίας, η οποία 

είναι μια δυναμική λειτουργία, αλλάζει συνεχώς και συνεπάγεται ανταλλαγή και 

αλληλεπίδραση. Η μη λεκτική επικοινωνία αποτελεί ένα συναρπαστικό, γόνιμο, 

ταχύτατα αναπτυσσόμενο πεδίο επιστημονικής έρευνας με ενδιαφέρουσες θεωρητικές 

και μεθοδολογικές προσεγγίσεις και με ευρύ φάσμα πρακτικών εφαρμογών. Η 

διαπροσωπική απόσταση, η σωματική επαφή, οι κινήσεις του σώματος, οι 

χειρονομίες, τα φωνητικά χαρακτηριστικά της ομιλίας, η σωματική εμφάνιση 

αποτελούν φορείς τη μη λεκτικής επικοινωνίας που εξετάζονται στα πλαίσια του 

μαθήματος. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη μη λεκτική επικοινωνία στη σχολική τάξη κατά 

την αλληλεπίδραση δασκάλου-μαθητή. 



Wainwright, G., (2000). H γλώσσα του σώματος. Αθήνα: Καστανιώτη. 

Βρεττός, Ι. Ε. (2003). Μη λεκτική συμπεριφορά εκπαιδευτικού–μαθητή. Άσκηση 

με μικροδιδασκαλία. Αθήνα: Ατραπός. 

Γλύκας, M. & Kαλομοίρης, Γ. (επιμ. 2003). Διαταραχές επικοινωνίας και λόγου. 

Aθήνα: Telogos – Παν. Ένωση Λογοπεδικών 




106





Παπαηλιού, X., Ξανθάκου, Γ. & Xατζηχρήστου, . (επιμ. 2005). Eκπαιδευτική 

σχολική ψυχολογία, τ. A‘. Αθήνα: Ατραπός 



Ρήγα, B. (2001). H σωματική έκφραση στο νηπιαγωγείο και στο δημοτικό 

σχολείο. Αθήνα: Tυπωθήτω-Γ. Δάρδανος 

ακαλάκη, M. (1994). Χυχολογία της επικοινωνίας. Θεωρητικά και ρεύματα και 

προοπτικές της έρευνας. Αθήνα: Παπαζήση 



Davies, R. (1995). Η γλώσσα του προσώπου. Αθήνα: Έσοπτρον. 


ακροατές. Αθήνα: Συπωθήτω-Γ. Δάρδανος 



Pease, A. (1991). H γλώσσα του σώματος. Aθήνα: Έσοπτρον. 


Argyle, M. (1988). Bodily communication, New York: Metheum & Co. 

Burgoon, J. K. & Guerrero, L. K. (1994). Nonverbal Communication. In Human 

Communication, M. Burgoon, F.G. Hunsaker, E.J. Dawson (Ed.), 3d ed. USA: 

SAGE Publication Inc. 

Field, T. (2001). Touch. USA: The MIT Press. 

Knapp, M.L. & Hall, J.A. (2002). Nonverbal Communication in Human 

Interaction. 5th ed., USA: Wadsworth-Thomson Learning. 

Richmont, V. P. & McCroskey, T. C. (2000). Nonverbal Behavior in International 

Relations (4 th ed.). USA: Allyn & Bacon. 

Miller, P.W. (2000). Nonverbal communication in the classroom. USA: P.W.Miller 

&Ass. 















107

καθημερινά, οι φοιτητές/ τριες έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνούν με το διδάσκοντα 









μαθήματος αποτελούν στοιχεία θετικής αξιολόγησης της επίδοσης των φοιτητών/ 

τριών. Επίσης, η συγγραφή συνθετικής εργασίας και η παρουσίασή της στο μάθημα 

αποτελούν επιπλέον κριτήρια αξιολόγησης. Η αξιολόγηση των φοιτητών/τριών γίνεται 

γραπτά για την κατοχύρωση του 60% της βαθμολογίας , ενώ το υπόλοιπο 40% 

κατοχυρώνεται με γραπτή, συνθετική εργασία. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΤΜΒΟΤΛΕΤΣΙΚΗ ΧΤΦΟΛΟΓΙΑ 








Η κατανόηση των βασικών εννοιών, θεωριών, μεθόδων και ερευνών της 

συμβουλευτικής ψυχολογίας 

Ο προσδιορισμός των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων του συμβουλευτικού 

ψυχολόγου 

Ο προσδιορισμός των χαρακτηριστικών του συμβουλευόμενου 

Η ανάλυση των σταδίων της συμβουλευτικής διαδικασίας 

Η περιγραφή των βασικών δεξιοτήτων του αποτελεσματικού συμβούλου 

Η περιγραφή των στρατηγικών της συμβουλευτικής διαδικασίας 

Κάθε φοιτητής/-τρια, με την ολοκλήρωση του μαθήματος θα πρέπει να: 

Γνωρίζει τις διάφορες θεωρητικές προσεγγίσεις της συμβουλευτικής 

ψυχολογίας και κυρίως την προσωποκεντρική προσέγγιση του Carl Rogers. 

Ξεχωρίζει τα είδη της συμβουλευτικής ψυχολογίας με βάση τη μεθοδολογία και 

τη διαδικασία που ακολουθεί και με βάση το είδος της βοήθειας που προσφέρει 

και τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των συμβουλευόμενων. 

Προσδιορίζει το ρόλο και τις λειτουργίες του συμβούλου. 




108

Γνωρίζει και να ακολουθεί στη συμβουλευτική πρακτική τα στάδια της 

συμβουλευτικής διαδικασίας. 



Ο εκπαιδευτικός εκτός από το διδακτικό του ρόλο, ασκεί και ρόλο συμβουλευτικό 

τόσο στους μαθητές/τριες του όσο και στους γονείς των μαθητών/τριών του. 

Σο μάθημα εξετάζει τα βασικά στάδια τα οποία ακολουθούνται κατά τη 

συμβουλευτική διαδικασία (π.χ. επίτευξη αμοιβαίας εμπιστοσύνης, καθορισμός του 

προβλήματος, προσδιορισμός στρατηγικών που θα ακολουθηθούν κ.λπ.) Η 

έμφαση του μαθήματος δίνεται στην εκπαιδευτική συμβουλευτική και στις 

ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει ανάλογα με τις διαφορετικές βαθμίδες της 

εκπαίδευσης. 



Μαλικιώση-Λοΐζου, Μ. (2001). Η συμβουλευτική ψυχολογία στην εκπαίδευση. 

Από τη Θεωρία στην πράξη. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 

Corey, G. (1999/2005). Θεωρία και πρακτική της συμβουλευτικής και της 

ψυχοθεραπείας. (Μ. Μπαρπάση, μετ., Ευ. Κοτρώτσιου, επ.). Αθήνα: Εκδόσεις 

ΕΛΛΗΝ. 

Hawkins, P. (2006). Όπνωση & στρες. Οδηγός για κλινικούς. Αθήνα: 


Μαλικιώση-Λοΐζου, Μ. (1998). υμβουλευτική Χυχολογία. Αθήνα: Ελληνικά 


McLeod, J. (2003/2005). Εισαγωγή στη συμβουλευτική. (Δ. Καραθάνου, Α. 

Μαρκαντώνη). Αθήνα: Μεταίχμιο. 

Μπρούζος, Α. (2004). Προσωποκεντρική συμβουλευτική. Θεωρία, έρευνα και 

εφαρμογές. Αθήνα: Συπωθήτω 


Baker, K. E. (2003). Caring for ourselves. A Therapist΄s Guide to Personal and 

Professional Well-Being. Washington, DC: American Psychological 

Association. 

Peake, H. T. & Archer, P. R. (EDS) (1984). Clinical Training in Psychotherapy. 

New York: The Haworth Press. 

Peake, H. T. & Ball, D. J. (EDS) (1991). Psychotherapy Training. Contextual and 

Developmental Influences in Settings, Stages and Mind Sets. New York: The 

Haworth Press. 

Weiss, J. (1993). How Psychotherapy works. Process and Technique. New York 

London: Guilford Press. 






109


Φρήση βιντεοπροβολών με διαφορετικές προσεγγίσεις συμβουλευτικής (π.χ. 

θεραπεία συμπεριφοράς, θεραπεία Gestalt, προσωποκεντρική θεραπεία κ.ά.) 

Ασκήσεις αυτογνωσίας, ασκήσεις ευαισθητοποίησης 

Ασκήσεις χαλάρωσης 


Ο/Η φοιτητής/-τρια εξετάζεται στο τέλος του εξαμήνου με Γραπτές εξετάσεις του 

τύπου «σωστό - λάθος» και «πολλαπλής επιλογής», βασισμένες στην ύλη που έχει 

οριστεί και στις παραδόσεις του μαθήματος. 

Η εξέταση καλύπτει το 70% του τελικού βαθμού. 

Επίσης, πραγματοποιεί μια Παρουσίαση θέματος που έχει σχέση με το γνωστικό 

αντικείμενο (π.χ. εχεμύθεια, ενσυναίσθηση, στάδια συμβουλευτικής διαδικασίας κτλ.). Η 

παρουσίαση, η οποία γίνεται κατά τη διάρκεια των προγραμματισμένων διαλέξεων, 

καλύπτει το 30% του τελικού βαθμού. 

την κατάρτιση της τελικής βαθμολογίας συνεκτιμάται η ενεργή συμμετοχή του/της 

φοιτητή/-τριας στη συζήτηση κατά τη διάρκεια των μαθημάτων. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΛΟΓΟΤ ΣΨΝ ΠΑΙΔΙΨΝ 



Εξάμηνο: Εαρινό 



νομα διδάσκουσας: Φριστίνα Παπαηλιού 


κοπός του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές/τριες τα προβλήματα που 

μπορεί να παρουσιάσουν τα παιδιά στην ανάπτυξη της γλώσσας, τους αιτιολογικούς 

μηχανισμούς που τα προκαλούν καθώς και τις μεθόδους αντιμετώπισής τους. 

Ειδικότερα, οι στόχοι του μαθήματος εστιάζουν στα ακόλουθα: 

Κατανόηση της ταξινόμησης των γλωσσικών διαταραχών που παρατηρούνται στα 

παιδιά 

Κατανόηση των μηχανισμών που προκαλούν τις αναπτυξιακές γλωσσικές 

διαταραχές 

Κατανόηση των μεθόδων που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση των 

αναπτυξιακών γλωσσικών διαταραχών 

Αξιοποίηση των συγκεκριμένων γνώσεων στον εντοπισμό προβλημάτων στη 

γλωσσική ανάπτυξη σε παιδιά νηπιαγωγείου . 





110


Ορισμός και ταξινόμηση των αναπτυξιακών γλωσσικών διαταραχών – Ιστορική 

αναδρομή στη μελέτη των αναπτυξιακών γλωσσικών διαταραχών – Γλωσσική 

συμπεριφορά στις διαταραχές αυτιστικού φάσματος (αυτισμός, σύνδρομο Asperger) 

– Γλωσσική συμπεριφορά στη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/Τπερκινητικότητα – 

Γλωσσική συμπεριφορά στα σύνδρομα Williams και Down – Σραυλισμός – Δυσπραξία 

– Εκλεκτική αλαλία – Δυσφωνία – Δυσαρθρία - Ειδική Γλωσσική Διαταραχή – Λεκτική 

αγνωσία – Περιβαλλοντική αποστέρηση – Ζητήματα διάγνωσης και αντιμετώπισης των 

αναπτυξιακών γλωσσικών διαταραχών 

υνιστώμενη βιβλιογραφία 


Βογινδρούκας, Ι., Οκαλίδου, Α. & ταυρακάκη, . (2010). Αναπτυξιακές γλωσσικές 

διαταραχές. Θεσσαλονίκη: Περιζήτητο. 

Γλύκας, Μ. & Καλομοίρης, Γ. (2003). Διαταραχές επικοινωνίας και λόγου. Αθήνα: 

Ελληνικά Γράμματα. 

Δράκος, Δ.Γ. (1991). ύγχρονα Προβλήματα της Θεραπευτικής Παιδαγωγικής. Η 

παιδαγωγική αγωγή του λόγου και της ομιλίας. Αθήνα: Αφοί Σολίδη. 

Νικολόπουλος, Δ. (Επίμ.) (2008). Γλωσσική ανάπτυξη και διαταραχές. Αθήνα: 

Σόπος. 

Πόταγας Κ. & Ευδοκιμίδης, Ι. (Επίμ.) (2008). υζητήσεις για τον Λόγο στο Αιγινήτειο. 

Αθήνα: υνάψεις. 

Ξενόγλωσση 

Adamson, L.B. & Romski, M.A. (1997). Communication and language acquisition: 

Discoveries from atypical development. Baltimore: Paul Brookes. 

Barrett, M. (Εd.) (1999). The Development of Language. London: Psychology 

Press. 

Bishop, D. & Mogford, K. (Εds.) (1994). Language Development in Exceptional 

Circumstances. Hillsdale: Lawrence Erlbaum. 

Fletcher, P., & MacWhinney, B. (Εds.) (1995). The Handbook of Child Language. 

Oxford: Blackwell. 

Norbury, C.F., Tomblin, J.B. & Bishop, D.V.M. (2008). Understanding developmental 

language disorders. New York: Psychology Press. 

Tager-Flusberg, H. (Ed.) (1994). Constraints on Language Acquisition: studies of 

atypical children. Hillsdale, N.J.: L. Erlbaum Associates. 

Επιστημονικά Περιοδικά: 

International Journal of Language and Communication Disorders 

Topics in Language Disorders 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Προφορική παράδοση, προβολή διαφανειών και 

παρουσίαση περιστατικών 




111

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Γραπτή εξέταση στο τέλος του εξαμήνου – 

εργασία 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΧΤΦΟΛΟΓΙΑ ΣΗ ΤΓΕΙΑ 








να εισαχθούν οι φοιτητές/τριες στο ερευνητικό και εφαρμοσμένο πεδίο της 

Χυχολογίας της Τγείας. 

να κατανοήσουν τις ψυχοκοινωνικούς παραμέτρους που καθορίζουν την 

υγεία και την ασθένεια και την μεταξύ τους αλληλεπίδραση. 



Εξετάζεται η συνεισφορά της Χυχολογίας της Τγείας στην προώθηση και διατήρηση 

της υγείας. υγκεκριμένα εξετάζεται η επίδραση των ψυχολογικών παραγόντων στη 

σωματική και ψυχική υγεία του ατόμου. Δίνεται έμφαση στην επίδραση που έχουν στη 

ζωή του παιδιού σημαντικά γεγονότα και εμπειρίες, όπως η απώλεια και ο θάνατος, οι 

χρόνιες ασθένειες, η αναπηρία κ.ά. 



DiMatteo, M. R., & Martin, L.R. (2006). Εισαγωγή στην Χυχολογία της Τγείας 

(Επιστ. Επιμ. Υ. Αναγνωστόπουλος και Γ. Ποταμιάνος). Αθήνα: Ελληνικά 


Καραδήμας, Ε. (2005). Χυχολογία της Τγείας. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα 

Rice, I.P. (2005). Η Χυχολογία της Τγείας ( Επιμ. Α-. Αντωνίου). Αθήνα: Έλλην 

Παπαδάτου, Δ., & Αναγνωστόπουλος, Υ. (1999). Η Χυχολογία στο χώρο της 

Τγείας. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα 

Αναγνωστόπουλος, Υ., & Καραδήμας, Ε. (Επιμ.) (2008). Τγεία και ασθένεια: 

ψυχολογικές διεργασίες. Αθήνα: Λιβάνης 

Ποταμιάνος, Γ. (1995). Δοκίμια στη Χυχολογία της Τγείας. Αθήνα: Ελληνικά 

Γράμματα 





112

Friedman, H. S. (2002). Health psychology (2nd ed.). Upper Saddle River, NJ: 

Prentice Hall. 

Ogden, J. (2000). Health Psychology. Buchingham :Open University Press 

Curtis, A. (1999). Health Psychology. London: Routledge 

Kaptein, A., & Weinman, J.A. (Eds.), (2004). Health Psychology. Oxford: 

Blackwell 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: παραδόσεις και μελέτη- συζήτηση περιστατικών 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: τελικές εξετάσεις και προαιρετική ενισχυτική 

εργασία 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΞΕΛΙΚΣΙΚΗ ΧΤΦΟΛΟΓΙΑ ΙΙ 








να αναγνωρίσουν οι φοιτητές/τριες τα αναπτυξιακά ορόσημα της ανθρώπινης 

εξέλιξης από τη σκοπιά της σωματικής, γνωσιακής και κοινωνικής ωρίμανσης. 

Να αποκτήσουν ενόραση των ατομικών διαφορών και των διαπολιτισμικών 

παραγόντων συντελούν στην ψυχολογική ανάπτυξη του ανθρώπου. 



Σο μάθημα αποτελεί εισαγωγή στα αναπτυξιακά ορόσημα της ανθρώπινης εξέλιξης 

από την σύλληψη εως και το θάνατο. Περιγράφεται η σωματική, γνωσιακή, και 

κοινωνική ανάπτυξη των ανθρώπων με ιδιαίτερη έμφαση στα διάφορα πολιτισμικά 

πλαίσια της εξέλιξης και την πληθώρα ατομικών διαφορών. Σο περιεχόμενο βασίζεται 

σε ερευνητικά πορίσματα και θεωρίες της εξελικτικής ψυχολογίας. Οι φοιτητές/τριες 

αναμένεται να αναμείξουν τις προσωπικές τους εμπειρίες, και τις σχετιζόμενες με την 

ανθρώπινη ανάπτυξη παρατηρήσεις τους στο πλαίσιο αυτού του μαθήματος. 

Πρόσθετα, θα συζητηθούν οι προεκτάσεις που θέτει η εξέλιξη στη γονεϊκή συνδρομή, 

την εκπαίδευση, την κοινωνική θεσμοθέτηση, ώστε να μπορούν οι φοιτητές/τριες να 

εφαρμόσουν τις πληροφορίες που απέκτησαν από το μάθημα σε προβλήματα της 

καθημερινότητας. 




113



Κάκουρος, Ε., & Μανιαδάκη, Κ. (2002).Χυχοπαθολογία παιδιών και εφήβων. 

Αθήνα: Συπωθήτω Δαρδανός. 

Wenar, C., & Kerig, P. (2008). Εξελικτική Χυχοπαθολογία. Αθήνα: Gutenberg 


Vander Zanden, J. W. (1997). Human Development (6th ed.). New York: 

McGraw-Hill. 

Berger, K.S. & Thompson, R.A. (1996). The Developing Person Through 

Childhood, New York: Worth Publishers. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: παραδόσεις 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: τελικές εξετάσεις 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΘΕΨΡΙΕ ΠΡΟΨΠΙΚΟΣΗΣΑ 








Η ταυτοποίηση των βασικών αρχών των μείζονων θεωριών προσωπικότητας. 

Η ταυτοποίηση βασικών διεργασιών σχετιζόμενων με τα θεωρητικά μοντέλα. 

Η κατανόηση της ανάπτυξης της υγειούς προσωπικότητας και των διαταραχών 

της. 



Σο μάθημα αποτελεί ανασκόπηση των μείζονων θεωριών προσωπικότητας και των 

ερευνητικών πορισμάτων που τις υποστηρίζουν. Θα εξετάσουμε την ανάπτυξη, τη 

δομή, και τα κίνητρα της προσωπικότητας, τα χαρακτηριστικά της τυπικής και της 

αποκλίνουσας προσωπικότητας και τις διεργασίες που επιφέρουν αλλαγές σε αυτή. 

Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην αξιολόγηση της τυπικής ψυχολογικής ανάπτυξης του 

ατόμου και της προσωπικότητας. Οι Θεωρίες Προσωπικότητας καταλαμβάνουν 

κεντρική θέση στην επαγγελματική ψυχολογία. Οι μαθητές/τριες αναμένεται να 

μπορούν κατόπιν ολοκλήρωσης των μαθημάτων να σχετίζουν την Θεωρία με τον 




114

εφαρμοσμένο χώρο της ψυχολογίας. Η κατανόηση των θεωριών προσωπικότητας 

είναι σημαντική στην εφαρμογή της ψυχολογίας σε επαγγελματικό και ερευνητικό 

επίπεδο. Η ανάπτυξη της προσωπικότητας αποτελεί βασικό στοιχείο μελέτης στην 

επαγγελματική ψυχολογία. Η εφαρμοσμένη ψυχολογία πρέπει να βασίζεται σε θεωρίες 

της προσωπικότητας σε διάφορα πλαίσια. Επομένως, οι φοιτητές/τριες που 

προσδοκούν να γίνουν εκπαιδευτικοί πρέπει να αποκτήσουν μία ουσιαστική 

κατανόηση των θεωριών προσωπικότητας και της ανάπτυξης διαταραχών 

προσωπικότητας. 



Pervin, L.A., & John, O.P. (2001). Θεωρίες προσωπικότητας: έρευνα και 

εφαρμογές. Αθήνα: Συπωθήτω. 


American Psychiatric Association (2000). Diagnostic and statistical manual of 

mental disorders, fourth edition text revision (DSM-IV-TR). Washington, DC: 

Author. 

Cloninger, S. (2004). Theories of personality: Understanding persons (4 th ed.). 

Upper Saddle, NJ: Prentice-Hall. 


Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: τελικές εξετάσεις βασισμένες σε μελέτη 

περίπτωσης 


__________________________________________________________________________________ 


Σίτλος του μαθήματος: ΟΙ ΑΝΣΙΛΗΧΕΙ ΣΨΝ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΨΝ ΓΙΑ ΣΙ ΔΙΑΣΑΡΑΦΕ 

ΛΟΓΟΤ ΣΑ ΠΑΙΔΙΑ 

Κωδικός μαθήματος: ΕΡΕΒ004 

Σύπος του μαθήματος: Θεωρία - Έρευνα 




νομα διδασκόντων: Νικήτας Πολεμικός - Άννα Πολεμικού 


να εισαχθούν οι φοιτητές/τριες στην διεξαγωγή της έρευνας στο χώρο της 

εκπαίδευσης 




115

να κατανοήσουν τις παραμέτρους της διεξαγωγής μίας επιστημονικής 

μελέτης (διατύπωση ερευνητικών υποθέσεων, σχεδιασμό, συλλογή, 

καταγραφή και ανάλυση δεδομένων, παρουσίαση ερευνητικών 

αποτελεσμάτων). 

να αποκτήσουν ενόραση των περιορισμών που θέτει η επιστημονική μελέτη, 

και των αδυναμιών στις οποίες μπορεί να οδηγήσει ο ανεπαρκής 

σχεδιασμός της. 

να επιδοθούν στην καταγραφή και παρουσίαση ερευνητικών πορισμάτων. 

να οξύνουν την κριτική τους σκέψη, όταν επιδίδονται σε βιβλιογραφική 

ανασκόπηση ερευνητικών άρθρων. 



Σο μάθημα εισάγει τους φοιτητές/τριες στο χώρο της εφαρμοσμένης έρευνας. κοπός 

του μαθήματος είναι να αποκτήσουν οι φοιτητές/τριες ενόραση και εμπειρία του 

τρόπου με τον οποίο διεξάγεται η έρευνα στο πλαίσιο της εκπαίδευσης, από το στάδιο 

της διαμόρφωσης των ερευνητικών υποθέσεων, μέχρι τον σχεδιασμό της έρευνας, τη 

συλλογή ερευνητικών δεδομένων, την καταγραφή τους σε λογισμικό στατιστικής 

ανάλυσης (SPSS), την ανάλυση και την τελική παρουσίαση των δεδομένων τους με τη 

μορφή επιστημονικού άρθρου. Η διαδικασία αυτή δίνει στους φοιτητές/τριες την 

ευκαιρία όχι μόνο αποκτήσουν εμπειρία στο σχεδιασμό, τη διεξαγωγή, την καταγραφή 

και την παρουσίαση μίας ερευνητικής μελέτης, αλλά επίσης οξύνει την κριτική τους 

σκέψη όταν επιδίδονται στην βιβλιογραφική ανασκόπηση των επιστημονικών μελετών 

άλλων ερευνητών. 



Javeau, C. (2000). Η έρευνα με ερωτηματολόγιο: το εγχειρίδιο του καλού 

ερευνητή. Αθήνα: Συπωθήτω. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: παραδόσεις, ανασκόπηση και διεξαγωγή 

έρευνας 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: παράδοση ερευνητικής εργασίας 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: Ο ΤΠΝΟ ΣΨΝ ΠΑΙΔΙΨΝ: ΤΝΗΘΕΙΕ ΚΑΣΑΚΛΙΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΚΑ 

ΟΝΕΙΡΑ 

Κωδικός μαθήματος: ΕΡΕΒ007 

Σύπος του μαθήματος: Ερευνητικό 





116





Να μυήσουν το/τη φοιτητή/τρια στη μεθοδολογία της επιστημονικής έρευνας από την 

επιλογή του ερευνητικού προβλήματος μέχρι τη φάση της εξαγωγής των 

αποτελεσμάτων και συγγραφής της ερευνητικής εργασίας. 



Εξετάζονται οι έννοιες, τα χαρακτηριστικά, τα είδη (π.χ. βιβλιογραφική, 

δημοσκοπική, έρευνα δράσης κ. ά.) και η ερευνητική διαδικασία και τα στάδια της 

επιστημονικής έρευνας. 

ε σχέση με τον ύπνο των παιδιών γίνεται ανασκόπηση στις σύγχρονες 

επιστημονικές προσεγγίσεις και εξετάζονται οι συνηθέστερες διαταραχές του 

ύπνου των παιδιών με βάση τα κυριότερα ταξινομικά συστήματα. 



Παρασκευόπουλου, I.N. (1993). Μεθοδολογία επιστημονικής έρευνας (τ. 1 &2). 

Αθήνα : Αυτοέκδοση 

Βάμβουκας, Μ. (1998). Εισαγωγή στην ψυχοπαιδαγωγική έρευνα και μεθοδολογία. 

Αθήνα: Εκδόσεις ΓΡΗΓΟΡΗ. 

Πολεμικός, Ν. (2000). Ο ύπνος των παιδιών: Υυσιολογία, συνήθειες, διαταραχές. 




Ανάλυση στην τάξη δημοσιευμένων ερευνητικών εργασιών σε 

επιστημονικά περιοδικά 

Ενεργή συμμετοχή των φοιτητών/τριών στην επιλογή του ερευνητικού 

θέματος 

Καθοδήγηση στην επιλογή και κατασκευή του κατάλληλου ερευνητικού 

εργαλείου (π.χ. ερωτηματολογίου) 

Καθοδήγηση για την στατιστική επεξεργασία των ερευνητικών δεδομένων 

ποσοτικών ερευνών. 


Η βαθμολογία θα γίνει με βάση: 

Ση δομή της εργασίας 

Σην επισκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας 

Σον τρόπο επιλογής και το μέγεθος του δείγματος της έρευνας 




117

Ση στατιστική επεξεργασία των ερευνητικών δεδομένων 


__________________________________________________________________________________ 


1. Χυχολογική Αξιολόγηση: Μέτρηση της Νοημοσύνης και της Προσωπικότητας 

2. Χυχολογική Αξιολόγηση του Παιδικού Ιχνογραφήματος 

3. Κοινωνική Χυχολογία 

4. Χυχολογία Ατομικών Διαφορών 

5. Νευροφυσιολογία 

6. Σεχνικές Δημιουργικότητας 

__________________________________________________________________________________ 

3. ΣΟΜΕΑ ΛΟΓΟΣΕΦΝΙΑ ΓΛΨΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ 

τον τομέα Λογοτεχνίας Γλώσσας και Πολιτισμού οι φοιτητές/τριες υποχρεούνται να 

συλλέξουν 21 διδακτικές μονάδες (Δ.Μ.) που αντιστοιχούν σε 26 πιστωτικές μονάδες 

(E.C.T.S.) : 







Παράλληλα ο Σομέας πουδών προσφέρει μαθήματα έρευνας, από τα οποία οι 




Σέλος ο Σομέας έχει την ευθύνη των Πρακτικών Ασκήσεων Εκπαιδευτικού χεδιασμού Β‘ 

φάσης που αφορά στην Παιδική Λογοτεχνία. 

__________________________________________________________________________________ 


Σίτλος του μαθήματος: ΠΑΙΔΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ: ΘΕΨΡΙΑ ΚΑΙ ΙΣΟΡΙΑ 

Κωδικός μαθήματος: ΤΓ001 


Εξάμηνο: A΄ εξάμηνο 






118

νομα διδάσκοντα: Ιωάννης . Παπαδάτος 


Οι φοιτήτριες / φοιτητές στο τέλος των μαθημάτων πρέπει να γνωρίζουν: 

βασικά στοιχεία σύγχρονων θεωριών για την ανάγνωση και τη λογοτεχνία, 

τις σύγχρονες τάσεις και προσεγγίσεις των λογοτεχνικών κειμένων για παιδιά, 

την ιστορία του βιβλίου για παιδιά (λογοτεχνικού και γνώσεων) κατά είδος, 

θεματικό περιεχόμενο και συγγραφέα. 



Θεωρίες για την ανάγνωση, Σο παιδί ως αναγνώστης και κριτικός. Αφηγηματικά 

στοιχεία. Ποίηση. Παραμύθι – Μύθος – Μικρή ιστορία. Εικονογραφημένο βιβλίο και 

Εικονοβιβλίο. Βιβλίο γνώσεων. Διήγημα. Μυθιστόρημα. Η διδασκαλία της λογοτεχνίας 

για παιδιά. ύγχρονες τάσεις και προσεγγίσεις λογοτεχνικών κειμένων για παιδιά 

(διακειμενικότητα, μεταμυθοπλασία κ.ά.) 



Αναγνωστοπούλου, Δ. Λογοτεχνική πρόσληψη στην Προσχολική και 

Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Αθήνα, Πατάκης, 2002. 

Γιαννικοπούλου, Α. τη χώρα των χρωμάτων. Σο σύγχρονο εικονογραφημένο 

βιβλίο. Αθήνα, Παπαδόπουλος, 2008. 

Κανατσούλη, Μ. Εισαγωγή στη Θεωρία και κριτική της παιδικής λογοτεχνίας. 

Θεσσαλονίκη, University Studio Press, 2007 2 . 

Καρακίτσιος, Α. Θέματα παιδικής λογοτεχνίας. Θεσσαλονίκη, Ζυγός, 2008. 

Κατσίκη-Γκίβαλου, Ά. Σο θαυμαστό ταξίδι. Αθήνα, Πατάκης, 2006 13 . Αθήνα, 

Καστανιώτης, 1993, τόμ. Α΄. 

Παπαδάτος, . Γ. Παιδικό βιβλίο και φιλαναγνωσία. Θεωρητικές αναφορές και 

προσεγγίσεις-Δραστηριότητες. Αθήνα, Πατάκης, 2009. 

Παπαντωνάκης, Γ. – Αθανασιάδης, Η. Καπλάνογλου, Μ. – Πολίτης, Δ. Οι ιδέες 

των παιδιών για την παιδική λογοτεχνία. Αθήνα, Σόπος, 2010. 

ακελλαρίου, Φ. Ιστορία της παιδικής λογοτεχνίας ελληνικής και παγκόσμιας με 

στοιχεία Θεωρίας. Αθήνα, Νόηση, 2008. 


Hunt, P. An Introduction to Children‘s Literature. Oxford, Oxford University 

Press, 1994. 

Nodelman, P. & Reimer, M. The Pleasures of Children‘s Literature. Boston/New 

York/London, Allyn and Bacon, 2003 3 . 

Nikolajeva, M. Aesthetics Approaches to Children‘s Literature: An 

Ιintroduction. Lanham,Maryland/Torondo/Oxford, The Scarecrow Press, Inc., 

2005. 





119

Διαλέξεις, Μελέτη αντιπροσωπευτικών κειμένων στην αίθουσα διδασκαλίας, 

υζήτηση, Προφορική παρουσίαση ατομικών εργασιών, Φρήση εποπτικού υλικού 


Αξιολόγηση γραπτών εξετάσεων καθώς και ατομικών προαιρετικών εργασιών. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΥΤΛΟ, ΛΑΟΓΡΑΥΙΑ ΚΑΙ ΛΑΩΚΟ ΠΟΛΙΣΙΜΟ Ι 



Εξάμηνο: B΄ Εξάμηνο 



νομα διδάσκουσας: Μαρία Γκασούκα 


Βασικό στόχο του μαθήματος αποτελεί η εισαγωγή των φοιτητριών/τών στις 

σύγχρονες λαογραφικές σπουδές, την ιστορική τους εξέλιξη, τη σχέση τους με τις 

όμορες επιστήμες, τον επαναπροσδιορισμό, τη διεύρυνση και τον εκδημοκρατισμό 

τους, που συντελείται τις τελευταίες δεκαετίες με τη συμβολή και των σύγχρονων 

φεμινιστικών θεωριών. το πλαίσιο των τελευταίων επιδιώκεται η εστίαση στην έμφυλη 

διάσταση του λαϊκού πολιτισμού, στην αποκάλυψη των συσκοτισμένων γυναικείων 

κόσμων και στην ανάδειξη της θηλυκής γνώσης και του θηλυκού πολιτισμικού 

κεφαλαίου, που παραμένει άγνωστο. Ακόμα, επιδιώκεται να έρθουν οι φοιτήτριες/τές 

σε επαφή με τα νέα δεδομένα της φεμινιστικής επιτόπιας λαογραφικής έρευνας και τις 

δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία -και ιδιαίτερα το διαδίκτυο-ώστε να 

αποκτήσουν μια πρώτη σχετική εμπειρία. 



το συγκεκριμένο μάθημα γίνεται εισαγωγή στην εξέλιξη της λαογραφικής επιστήμης 

στην Ελλάδα και διεθνώς, καθώς και στις σύγχρονες προσεγγίσεις των εννοιών 

«Λαός», «Λαϊκός Πολιτισμός», «Παράδοση» κ.λπ. Ακολούθως, εξετάζεται η έμφυλη 

διάσταση του Λαϊκού Πολιτισμού που εστιάζει σε πεδία όπως: Η «κατασκευή» της 

θηλυκότητας και της αρρενωπότητας στο πλαίσιό του, η σχέση των γυναικών με 

τη δημώδη θεραπευτική, τον προφορικό λόγο, την κοινωνικοποίηση των 

κοριτσιών, τη διαχείριση των μεταφυσικών σχέσεων και δυνάμεων κ.ά. 

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη θηλυκή Μαγεία και τις τελετουργίες της, η οποία 

προσλαμβάνεται ως γυναικείο πολιτισμικό κεφάλαιο και ως εναλλακτικός 

τρόπος ένταξης των γυναικών στην ιστορία των ιδεών, από την οποία ως 

πρόσφατα ήταν ουσιαστικά αποκλεισμένες. Σέλος, παρουσιάζεται αναλυτικά η 




120

φεμινιστική επιτόπια λαογραφική έρευνα, τα όργανα που χρησιμοποιούνται 

στο πλαίσιό της, ο τρόπος ανάλυσης του υλικού της, τα θέματα ηθικής τάξης 

που συνδέονται μαζί της, η σημασία και ο ρόλος των λαογραφικών αρχείων 

κ.λπ. 



Βαρβούνης, Γ. Μ. 1994. υμβολή στη Μεθοδολογία της Επιτόπιας 

Λαογραφικής Έρευνας. Αθήνα: Οδυσσέας 

Βασιλόπουλος, . 1949. «Σι είναι και πως εργάζεται το Λαογραφικόν 

Αρχείον». Ήλιος 9. σ. 472 

Γκασούκα, Μ. 2006. Κοινωνιολογία του Λαϊκού Πολιτισμού, τομ. 1 ος : Δοκίμια 

Κοινωνικής Λαογραφίας. Αθήνα: Χηφίδα. 

Γκασούκα, Μ. 2008. Κοινωνιολογία του Λαϊκού Πολιτισμού, τομ.2 ος : Σο Υύλο 

κάτω από το Πέπλο. Γυναικεία Πραγματικότητα και Αναπαραστάσεις του 

Υύλου στα Λαϊκά Παραμύθια. Αθήνα: Χηφίδα 

Κυριακίδης, Π. . 1927. Οδηγίαι δια την συλλογήν του δημώδους 

λαογραφικού και γλωσσικού υλικού. Θεσσαλονίκη 

Κυριακίδου, -Νέστορος Ά. 19993. Λαογραφικά Μελετήματα, τόμ. B΄., Αθήνα: 

Πορεία 

Λουκάτος Δημήτριος ., Εισαγωγή στην Ελληνική Λαογραφία, Μορφωτικό 

Ίδρυμα Εθνικής Σραπέζης, Αθήνα 1978 2 , σ. 15-90. 

Μ. Γ. Μερακλής, υνηγορία της Λαογραφίας, Εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα 

2004, σελ.50 


Anderson, M. 1983. Thinking about Women: Sociological and Feminist 

Perspectives. New York: Macmillian. 

Appadurai, A. 1997. ―The Research Ethic and the Spirit of Internationalism‖. 

In Items. Vol.51.No 4. Part I. New York: Social Science Research Council. pp 

59-60 

Ardener, E. 1975. "Belief and the Problem of Women" in Ardener E(ed). 

Perceiving Women. London: Halsted Press. pp l-17. 

Bausinger, H. 1990. Folk Culture in a World of Technology. Trans. Dettmer, 

E,. Bloomington: Indiana University Press. 

Cashdan, Sh. 2002. The Witch must Die: The Hidden Meaning of Fairy Tales, 

New York: Basic Books 

Cocchiara, G. 1981. The History of Folklore in Europe. Trans. John N. 

McDaniel, N. J. Philadelphia: ISHI. 

Sherif, C. 1982. "Should There be a Feminist Methodology?‖. In New Letter 

of the Association for Women in Psychology. January -February. New York 

Stacey, J. 1988. "Can There be a Feminist Ethnography?". In Women's 

Studies International Forum 11 (1) pp 21-27 

Webster, Sh. 1986. "Women and Folklore. Special Issue" in Women's Studies 

International Forum 9, pp 219-301 




121

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Ανοικτή- συμμετοχική μέθοδος, με διάδραση. Οι 

φοιτήτριες/τές δραστηριοποιούνται με διαλέξεις, working groups, συλλογικές 

παρουσιάσεις, μικρές ατομικές και ομαδικές έρευνες κ.λπ. 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Παρουσίαση διδακτικής ενότητας(διάλεξης) 

στην ομάδα 30%. Επιτόπια έρευνα 20%. υμμετοχή 10%. Σελική εξέταση 40%. 

Προϋπόθεση συμμετοχής στην τελική εξέταση η εκπόνηση μικρής επιτόπιας έρευνας 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΝΕΟΣΕΡΗ ΚΑΙ ΤΓΦΡΟΝΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΣΕΦΝΙΑ 






νομα διδάσκουσας: Διαμάντη Αναγνωστοπούλου 


Εξοικείωση των φοιτητών/τριών με την προσέγγιση λογοτεχνικών κειμένων 

συγκεκριμένης χρονικής περιόδου και με το κοινωνικό, πολιτισμικό και ιστορικό 

πλαίσιο μέσα στο οποίο γράφτηκαν. 



Αφορά αφενός στον εντοπισμό και τη σκιαγράφηση του ιστορικού και 

κοινωνικοπολιτιστικού πλαισίου που σηματοδοτεί τη γέννηση και εξέλιξη της 

λογοτεχνικής περιόδου που εξετάζεται κάθε φορά και αφετέρου στην ανάδειξη των 

λογοτεχνικών τάσεων της περιόδου αυτής και την εξέταση των δειγμάτων γραφής 

μέσα από επιλεγμένα κείμενα εκπροσώπων τους. 



Δ. Αναγνωστοπούλου, Η ποιητική του έρωτα στο έργο του Ανδρέα Εμπειρίκου, 

Πατάκη, Αθήνα 1990 (1 η ) 

Δ. Αναγνωστοπούλου, Αναπαραστάσεις του γυναικείου στη λογοτεχνία, 

Πατάκη, Αθήνα 2007. 

Π. Βουτουρή, Η συνοχή του τοπίου, Καστανιώτης, Αθήνα 1997 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Δια ζώσης διαλέξεις και συμμετοχή διαλογικής 

συζήτησης με τους/τις φοιτητές/τριες, ανάλυση κειμένων 




122

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Γραπτές εξετάσεις και προαιρετικές εργασίες 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΙΑΓΨΓΗ ΣΟ ΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ 






νομα διδάσκουσας: Ελένη Λυπουρλή 



Βασικά στοιχεία σύγχρονων θεωριών για την κατάκτηση του γραμματισμού, 

Σις σύγχρονες διδακτικές μεθόδους, 

Πώς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά στην κατάκτηση της ανάγνωσης οι 

γονείς και οι εκπαιδευτικοί. 



τα πλαίσια του μαθήματος εξετάζονται οι κυριότερες επιστημονικές θεωρίες 

κατάκτησης του γραμματισμού και παρουσιάζονται οι επικρατέστερες διδακτικές 

μέθοδοι. Αρχίζοντας από τον πρώτο καιρό της γέννησής του, το παιδί έχει χιλιάδες 

ευκαιρίες να παρακολουθήσει και να συμμετάσχει σε ένα πλήθος αναγνωστικών 

γεγονότων. Αναλύεται, ο ρόλος των γονέων, των νηπιαγωγών και των δασκάλων, 

που ο καθένας με τον τρόπο του θα βοηθήσει το νέο άνθρωπο στην κατάκτηση της 

ανάγνωσης. 



Baynam, M. (2002). Πρακτικές γραμματισμού. Αθήνα: Μεταίχμιο. 

Γιαννικοπούλου, Α. (2006). Από την προανάγνωση στην ανάγνωση: Οδηγός 

για γονείς και εκπαιδευτικούς. Αθήνα: Καστανιώτη. 

Γιαννικοπούλου, Α. (2001). Η γραπτή γλώσσα στο νηπιαγωγείο. Αθήνα: 

Καστανιώτης 

Dombey, H., & Meek Spencer, M. (1998). Πρώτη ανάγνωση και γραφή. Αθήνα: 

Μεταίχμιο. 

Κατή, Δ. (2000). Γλώσσα και επικοινωνία στο παιδί. Αθήνα: Οδυσσέας. 

Ong, W. (1997). Προφορικότητα και εγγραματοσύνη. Ηράκλειο: 

Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. 




123

Σάφα, Ε. (2001). Ανάγνωση και γραφή στην προσχολική εκπαίδευση. Αθήνα: 


Φατζησαββίδης, . (2002). Η γλωσσική αγωγή στο Νηπιαγωγείο. Γλωσσικές 

δραστηριότητεςς για την αλλιέργεια της επικοινωνιακής ικανότητας και του 

γραμματισμού. Θεσσαλονίκη: Βάνιας. 


Campbell, R. (Ed.). (1996). Facilitating preschool literacy. Newark: 

International Reading Association. 

Cleary L., & Linn, M. (Eds.) (1993). Linguistics for teachers. New York: McGraw- 

Hill. 

Cooper, D.J. (2000). Literacy. Helping Children Construct Meaning. Boston: 

Houghton Miffin Company. 

Kimberley, K. Meek, M & J. Μiller (Eds.) (1992). New Readings: contributions to 

an understanding of literacy. London: A&C lack. 


Διαλέξεις και συζητήσεις. 


Αξιολόγηση βάσει γραπτών εξετάσεων. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΘΕΑΣΡΙΚΟ ΠΑΙΦΝΙΔΙ 

Κωδικός μαθήματος: ΤΓ 003 


Εξάμηνο: E΄ Εξάμηνο 



νομα διδάσκοντα: Ιωάννης Παπαδόπουλος 



βασικά στοιχεία σύγχρονων θεωριών για τη συμβολή της θεατρικής τέχνης 

(μίμηση, δραματοποίηση, πάθος και παθήματα) στις παιδαγωγικές 

δραστηριότητες. 

τις σύγχρονες απόψεις για την αξία της βιωματικής μεθόδου διδασκαλίας 

(ενσυναίσθηση, επικοινωνία, γνώση και αυτογνωσία). 

τον τρόπο δημιουργίας πρωτότυπων δραματικών ιστοριών, ικανών να 

υποστηρίξουν τη βιωματική μέθοδο διδασκαλίας. 





124


Η έννοια της μιμήσεως. Σα τελετουργικά δρώμενα. Η αλληλουχία μεταξύ παθών και 

παθημάτων. Η ιδεολογική – πολιτιστική μεσότητα και τα καθ‘ υπερβολή ή εν ελλείψει 

πάθη και παθήματα. Η εδραίωση της γνώσης και της αυτογνωσίας. ροι 

ομαδοποίησης: Κάθαρσις και ενσυναίσθηση. Η παιδαγωγική λειτουργία της 

θεατρικής τέχνης. Η συσχέτιση μεταξύ εξαρχόντων ή ποιητών και δασκάλων. Από τον 

μύθο στη δραματοποίηση. ύνθεση πρωτότυπων δραματοποιήσεων. 



Αριστοτέλους, Ηθικά Νικομάχεια, Πάπυρος, Αθήνα 1975. 

Αριστοτέλους, Περί Ποιητικής, Πάπυρος, Αθήνα 1975. 

Αριστοτέλους, Περί Χυχής, Πάπυρος, Αθήνα 1975. 

Αριστοτέλους, Πολιτικά, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 1989. 

Αριστοτέλους, Ρητορική Σέχνη, Πάπυρος, Αθήνα 1975. 

Γραμματά Θ., Θέατρο και Παιδεία, αυτοέκδοση, Αθήνα 2003. 

Γραμματά Θ., Fantasyland. Θέατρο για Παιδικό και Νεανικό Κοινό, Συπωθήτω, 

Αθήνα 1999. 

Goleman D., Η υναισθηματική Νοημοσύνη, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1997. 

Παπαδόπουλου Γ., Διά Παιδαγωγίας Κοινωνών Απότραγικοποίησις, Εντός, 


Παπαδόπουλου Γ., Σο λον, το Σραγικόν και η Αγωγή, Χηφίδα, Αθήνα 2002. 

Παπαδόπουλου Γ., Καθάρσεως ρια και ροι, Χηφίδα, Αθήνα 2004. 

Παπαδόπουλου Γ., Έστιν ουν Σραγωδία, Χηφίδα, Αθήνα 2008. 

Πλάτωνος, Νόμοι, Πάπυρος, Αθήνα 1975. 

Πλάτωνος, Πολιτεία, Πάπυρος, Αθήνα 1975. 


Διαλέξεις, υζητήσεις, Δραματοποιήσεις, Δημιουργία πρωτότυπων δραμάτων για 

βιωματική μέθοδο διδασκαλίας. 


Αξιολόγηση βάσει εργασιών και συμμετοχής στη διαδικασία. Γραπτές εξετάσεις σε 

θεωρητικά ζητήματα και δημιουργία δραμάτων. 


__________________________________________________________________________________ 

ΤΠΟΦΡΕΨΣΙΚΑ ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΑΘΗΜΑΣΑ 

Σίτλος του μαθήματος: ΛΟΓΟΣΕΦΝΙΚΗ ΠΡΟΛΗΧΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ 

Κωδικός μαθήματος: ΤΕΓ004 





125






Εξοικείωση των φοιτητών/τριών με τις θεωρίες ανάγνωσης και 

πρόσληψης. 

Ευαισθητοποίηση στην προσέγγιση λογοτεχνικών κειμένων με το παιδί - 

μαθητή μέσα από τη δημιουργικότητα, την επικοινωνία, το παιχνίδι και την 

αυτενέργεια 

Προσέγγιση των προϋποθέσεων και των διαφόρων και διαφορετικών 

τρόπων λογοτεχνικής πρόσληψης στην εκπαιδευτική πράξη μέσα από 

παραδείγματα εφαρμογής. 

Έμφαση στο θέμα της ετερότητας, υπό την ευρεία της έννοια, μέσα από τα 

λογοτεχνικά κείμενα 

Ανάλυση των κριτηρίων επιλογής των λογοτεχνικών κειμένων. 



Αφορά στη διερεύνηση των σχέσεων που έχουν ή μπορεί να έχουν η λογοτεχνία και το 

λογοτεχνικό βιβλίο με την εκπαίδευση. Διερευνά τις προϋποθέσεις, τους όρους και 

τους τρόπους πρόσληψης των λογοτεχνικών κειμένων από το/τη μικρό/ή 

αναγνώστη/τρια, ειδικότερα στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής πράξης, καθώς και το 

ρόλο του διδάσκοντος στη διαδικασία αυτή. 

Προσέγγιση του θέματος μέσα από βασικές έννοιες, όπως η δημιουργικότητα, η 

επικοινωνία, η δημιουργική ανάγνωση, η ατομικότητα και η κοινωνικότητα της 

ανάγνωσης, η εικονική λειτουργία του κειμένου και της εικόνας, η παιγνιώδης 

προσέγγιση της λογοτεχνικής ανάγνωσης. 



Δ. Αναγνωστοπούλου, Λογοτεχνική πρόσληψη στην προσχολική και 

πρωτοβάθμια εκπαίδευση, Πατάκης 2002 (1 η ). 

Σ. Καλογήρου – Κ. Λαλαγιάννη (επιμ.), Η λογοτεχνία στο σχολείο, 

Συπωθήτω / Γ. Δαρδανός, Αθήνα 2005. 

Δ. Αναγνωστοπούλου, Σ. Καλογήρου, Β. Πάτσιου, Λογοτεχνικά βιβλία στην 

προσχολική αγωγή, εκδ. της χολής Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου, Αθήνα 2001. 

Β. Αποστολίδου, Β. Καπλάνη, Ε. Φοντολίδου (επιμ.), Διαβάζοντας 

λογοτεχνία στο σχολείο, Συπωθήτω / Γ. Δαρδανός, Αθήνα 2000. 


συζήτησης με τους φοιτητές/τριες. 




126



__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΣΕΦΝΗ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΥΗΗ: ΑΠΟ ΣΟ ΒΤΖΑΝΣΙΟ 

ΑΝΑΓΕΝΝΗΗ ΚΑΙ ΑΠΟ ΣΟΤ ΙΜΠΡΕΙΟΝΙΣΕ ΣΟΝ ΠΙΚΑΟ 

Κωδικός μαθήματος: YEΓ009 

Σύπος του μαθήματος: Θεωρία (& επίσκεψη πινακοθήκης) 




νομα διδάσκουσας: Ελένη τεφάνου 

ΣΗΝ 


Ιστορική αναδρομή στα καλλιτεχνικά ρεύματα της δυτικής Ευρώπης από 

τον 14 ο ως τον 19 ο αιώνα. 

Κατανόηση του κοινωνικοπολιτικού πλαισίου παραγωγής και εξέλιξης των 

καλλιτεχνικών ρευμάτων της δυτικής Ευρώπης από τον 14 ο ως τον 19 ο 

αιώνα. 

Διδακτική με έργα τέχνης. 



υνοπτική αναδρομή στην ιστορία και εξέλιξη της καλλιτεχνικής παραγωγής 

από την μεσοβυζαντινή εποχή ως και τις αρχές του 20ου αιώνα, έμφαση στην 

τέχνη της δυτικής Ευρώπης (Αναγέννηση, Μπαρόκ, Ιμπρεσιονισμός, 

Μεταϊμπρεσσιονισμός). Πρώιμη Αναγέννηση κ Πρωτοαναγέννηση (14ος - τέλη 

15ος αι.): Ιταλία (Giotto di Bondone, 1267-1337 /Masaccio, 1401-1428 / 

Alessandro Botticelli 1446-1510), Πρώιμη Αναγέννηση κ Πρωτοαναγέννηση 

(14ος - τέλη 15ος αι.): Β. Ευρώπη (Jan Van Eyck, 1390-1441). Φρήση έργων των 

παραπάνω καλλιτεχνών στη διδακτική της τέχνης, ψιμη Αναγέννηση (τέλη 

15ου - 16ος αι) στην Ιταλία: χολή της Υλωρεντίας (Da Vinci, 1452-1519 / 

Michelangelo, 1475-1564), χολή της Βενετίας (Tiziano, 1485-1576). ψιμη 

Αναγέννηση (τέλη 15ου - 16ος αι) στην Β. Ευρώπη: (Albrecht Dürer, 1471-1528 

/ Hieronymus Bosch, 1450 - 1516 / Pieter Bruegel the Elder , 1525-1569). 

Μανιερισμός (τέλη 16ου αι.): Ιταλία (El Greco, 1541-1614). Μπαρόκ (17ος αι): 

Ιταλία (Caravaggio, 1573-1610). Μπαρόκ: Ισπανία (Diego Velazquez, 1599- 

1660). Μπαρόκ: Υλάνδρα (Rembrandt, 1606-1669 / Vermeer, 1632-1675). 17ος 

& 18ος αι: Ροκοκό, Νεοκλασσικισμός, Ρομαντισμός. Ελληνική Σέχνη 19ου αι: 

χολή του Μονάχου & Ακαδημαϊκός Ρεαλισμός (Γύζης, Λύτρας, Ιακωβίδης). 

Αγγλικός Ρομαντισμός (1810-1850, John Constable και William Turner). 




127

Ιμπρεσιονισμός (1860-1880) και τους ιμπρεσιονιστές καλλιτέχνες Claude 

Monet, Eduard Mane, Pier-August Renoir, Edgar Degas (Κλώντ Μονε, Εντουάρ 

Μανέ, Πιερ-Ψγκύστ Ρενουάρ, Εντγκάρ Ντεγκά). Καλλιτεχνικά ρεύματα της 

Γαλλίας στα τέλη του 19ου αι. (1880-1895): Νεοϊμπρεσιονισμός-Πουαντιγισμός 

(ερά, ινιάκ), Μετιμπρεσιονισμός (εζάν, Γκωγκέν, Λωτρέκ, Βαν Γκόγκ). Πικάσο 

(από τις αρχές του20ου αι. ως αι τα χρόνια του μεσοπολέμου).Επίσκεψη 

πινακοθήκης. Παρουσίαση εργασιών. 



Burke, P., 2003. Αυτοψία: Οι Φρήσεις των Εικόνων ως Ιστορικών Μαρτυριών. 

Αθήνα: Μεταίχμιο. 

Chapman, H. L., 1993. Διδακτική της Σέχνης: Προσεγγίσεις στην Καλλιτεχνική 

Αγωγή. Αθήνα: Νεφέλη 

Γιαλουράκη, . Σο Κουτί της Σέχνης: Παιδαγωγικό υλικό και δραστηριότητες για την 

ανάπτυξη προγραμμάτων μουσειακής εκπαίδευσης στο σχολείο. Αθήνα: Δίπτυχο. 

Gombrich, E. H. 1995. Σο χρονικό της τέχνης. Αθήνα: ΜΙΕΣ. 

Κούρια, Α. 1995. Σο Παιδί στη Νεοελληνική Σέχνη : 1833-1922 : εικόνες – αντιλήψεις. 

Αθήνα: Δωδώνη. 

Κωττίδης, Α. 1995. Ελληνική Ζωγραφική του 19 ου αιώνα. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών. 


Παράδοση, χρήση (κριτική προσέγγιση) εικόνων έργων τέχνης. 


Ομαδικές ασκήσεις στην τάξη 

Προαιρετικές εργασίες κατά τη διάρκεια του εξαμήνου 

Γραπτές εξετάσεις στο τέλος του εξαμήνου. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΠΑΙΔΑΓΨΓΙΚΕ ΠΡΟΕΓΓΙΕΙ ΣΟ ΜΟΝΣΕΡΝΟ ΦΟΛΕΙΟ 

Κωδικός μαθήματος: ΤΕ012 

Σύπος του μαθήματος: Θεωρία (& επιτόπια έρευνα σε μουσειακούς χώρους) 






Ορισμός και κατανόηση της έννοιας του Μοντέρνου Μουσείου σε 

αντιδιαστολή με το Παραδοσιακό Μουσείο 

Παιδαγωγικές προσεγγίσεις μουσείων του εξωτερικού και της Ελλάδας. 




128

χέση μουσείου – σχολείου – σύγχρονης κοινωνίας: ανάπτυξη ζητημάτων 

διαπολιτισμικότητας, ταυτότητας, ετερότητας, φύλου, κ.ά. 

Εργασία με μουσειοσκευές (το μουσείο πηγαίνει στο σχολείο). 



Προσδιορισμός της έννοιας «Μοντέρνο» μουσείο, ανάλυση ορισμού του 

Διεθνούς υμβουλίου των Μουσείων (ICOM), παρουσίαση σύγχρονων 

μουσείων ανά τον κόσμο. Σο μοντέρνο μουσείο σε αντιδιαστολή με το 

παραδοσιακό μουσείο: τι είναι το παραδοσιακό μουσείο, σε τι διαφέρει από το 

μοντέρνο και πώς συντελούνται σε αυτό οι εκθεσιακές, ερμηνευτικές, και 

εκπαιδευτικές πρακτικές, σχολιασμός σχετικών δημοσιευμάτων γύρω από το 

θέμα. Παραδοσιακή και ερμηνευτική θεώρηση του μουσείου, ποιητική και 

πολιτική του νοήματος στους μουσειακούς χώρους, παραδείγματα μουσείων 

της Ελλάδας και του εξωτερικού. Παραδείγματα μουσείων της Ελλάδας και του 

εξωτερικού: ζητήματα ταυτότητας, διαπολιτισμικότητας, φύλου, κοινωνικού 

αποκλεισμού. Εργασία με ιστότοπους ελληνικών και ξένων ‗μοντέρνων‘ 

μουσείων, κριτική προσέγγιση των εκπαιδευτικών τους δραστηριοτήτων. 

Εκπαιδευτικές θεωρίες με εφαρμογή στη μουσειακή εκπαίδευση. Εφαρμογή 

σύγχρονων παιδαγωγικών προσεγγίσεων σε παραδοσιακό μουσειακό χώρο: 

επιτόπια άσκηση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ρόδου. Ανάλυση των 

αποτελεσμάτων της επιτόπιας άσκησης, απορίες, διαπιστώσεις, 

συμπεράσματα. Διδασκαλία με τη χρήση μουσειοσκευής. Ελληνικό Παιδικό 

Μουσείο. Παρουσίαση εργασιών. 



Αρχαιολογία & Σέχνες, αφιερώματα: 

Μουσείο και επικοινωνία. Αρχαιολογία και Σέχνες, 70-73 (Μαρ.-Δεκ. 1999). 

Παιδί και Μουσείο. Αρχαιολογία και Σέχνες, 16 (Αυγ. 1985). 

Εκπαιδευτικές Μουσειοσκευές. Αρχαιολογία και Σέχνες, 38 (Μαρ. 1991). 

Οι εκπαιδευτικοί μιλούν για την Ακρόπολη, Αρχαιολογία+Σέχνες, 52 (επτ. 1994). 

Γκότσης, τ., Xρυσουλάκη, τ., επιμ., 1997, O πολιτισμός ως μέσον κοινωνικής 

ένταξης. Mια διαπολιτισμική προσέγγιση. O Xρόνος, YΠΠO, Δ/νση 

Προϊστορικών και Kλασικών Aρχαιοτήτων, KEΠ, Eυρωπαϊκή Eπιτροπή, Γενική 

Δ/νση XXII Eκπαίδευση, κατάρτιση, Nεότητα εκδ., Aθήνα. 

Δάλκος, Γ. 2000. χολείο και μουσείο. Αθήνα: Καστανιώτης. 

Ζαφειράκου, Α. κ.ά. (επιμ.) 2000. Μουσεία και σχολεία: διάλογος και 

συνεργασίες, αναπαραστάσεις και πρακτικές. Αθήνα: Συπωθήτω-Γιώργος 

Δαρδανός. 

Ιωσηφίδης, Π. και Πολίτη, Ε. 1998. Η μουσειακή εκπαίδευση στο δημοτικό 

σχολείο. Θεσσαλονίκη: University Studio Press. 




129

Καλεσοπούλου, Δ, 1999. ‗Ανοιχτός διάλογος με την κοινότητα: Μια ελληνική 

πρόταση στα προγράμματα προσέγγισης‘ στο Αρχαιολογία και Σέχνες, 73 

(Δεκέμβριος), σ. 69-74. 

Καλούρη-Αντωνοπούλου, Ο. 1985. Η αισθητική αγωγή του παιδιού: Μορφές 

αισθητικής δημιουργικότητας στην παιδική βιβλιοθήκη και στο μουσείο. Αθήνα: 

Δίπτυχο. 

Καλούρη-Αντωνοπούλου, Ο. και Κάσσαρης, X., 1988. Σο μουσείο μέσο τέχνης 

και αγωγής. Αθήνα: Καστανιώτης. 

Kόκκινος, Γ. και Aλεξάκη, E. (επιμ.) 2002. Διεπιστημονικές προσεγγίσεις στη 

μουσειακή αγωγή. Mεταίχμιο: Aθήνα 

Κόκκινος, Γ. Νάκου, Ει. (επιμ.) 2006. Προσεγγίζοντας την Ιστορική Εκπαίδευση 

στις αρχές του 21ου αιώνα. Μεταίχμιο, Αθήνα 

Κοντογιάννη, Ά. 1996. Μουσεία και χολεία, Δεινόσαυροι και Αγγεία. Αθήνα: 


Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού (εκδ.) Εκπαιδευτικά προγράμματα σε χώρους 

Πολιτισμού. Πρακτικά Ημερίδας, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, 18 Ιουνίου 

2003, Θεσσαλονίκη 

Μουσούρη, Θ. 1999. ‗Μουσεία για όλους; Προγράμματα προσέγγισης στο 

διεθνή χώρο‘, Αρχαιολογία και Σέχνες 73 (Δεκέμβριος), σ. 65-69. 

Νάκου, Ε. 2001. Μουσεία: εμείς, τα πράγματα και ο πολιτισμός: από τη σκοπιά 

της Θεωρίας του υλικού πολιτισμού, της μουσειολογίας και της 

μουσειοπαιδαγωγικής. Αθήνα: Νήσος. 

Νικονάνου, Ν., Κασβίκης, Κ., Υουρλίγκα, Ε., 2002. ‗Μουσειακή εκπαίδευση και 

αρχαιολογία. Παραδείγματα από τρεις ευρωπαϊκές χώρες‘, Αρχαιολογία & 

Σέχνες, 85 Β, σ. 113-122. 

Νικονάνου, Ν. 2005. ‗Ο ρόλος της Μουσειοπαιδαγωγικής στα σύγχρονα 

μουσεία‘, Σετράδια Μουσειολογίας 2, 18-25. 

Νικονάνου, Ν. 2006, «Έκθεμα και επισκέπτης: μορφές επικοινωνίας σε 

εκθεσιακούς χώρους». το Παπαγεωργίου Δ., Μπουμπάρης, Ν., Μυριβήλη, Ε., 

Πολιτιστική Αναπαράσταση, Κριτική, Αθήνα, 165-185. 

Ντολιοπούλου, Ε. 2000. ύγχρονα προγράμματα για παιδιά προσχολικής 

ηλικίας. Αθήνα: Συπωθήτω. 

Ντολιοπούλου, Ε. 1999. ύγχρονες τάσεις της προσχολικής αγωγής. Αθήνα: 

Συπωθήτω 

Οικονόμου, Μ. 2003. Μουσείο: Αποθήκη ή ζωντανός οργανισμός; Αθήνα: 

Εκδόσεις Κριτική 

Pearce, S. 2002. Μουσεία, αντικείμενα και συλλογές. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις 

Βάνιας. 

καλτσά, Μ., (επιμ.) 2001, Η Μουσειολογία στον 21 ο αιώνα.: Θεωρία και Πράξη, 

Πρακτικά Διεθνούς υμποσίου, Θεσσαλονίκη, 21-24 Νοεμβρίου 1997, Εκδόσεις 

Εντευκτηρίου, Θεσσαλονίκη. 

Σζιαφέρη, . 2005, Σο ύγχρονο Μουσείο στην Ελληνική Εκπαίδευση μέσα από 

το παράδειγμα των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, εκδ. Κυριακίδη, 

Θεσσαλονίκη. 




130

Φουρμουζιάδη, Α. 2006. Σο Ελληνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: Ο εκθέτης, το 

έκθεμα, ο επισκέπτης. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Βάνιας. 

Φρυσαφίδης, Κ. 1994. Βιωματική-επικοινωνιακή διδασκαλία. Αθήνα: Gutenberg. 


Falk, J. H. and Dierking, L. D. 1992. The Museum Experience. Washington, DC: 

Whalesback Books. 

Gardner, H., 1996. ‗Multiple Intelligences‘, in Durbin, G. (ed.) Developing 

museum exhibitions for lifelong learning. London: Routledge., σ. 35-37. 

Hein, G. 1998. Learning in the Museum. London: Routledge. 

Hooper-Greenhill, E., 1999. The Educational Role of the museum. London: 

Routledge. 

Shuh Hennigar, J. 1999. ‗Teaching yourself to teach with objects‘, in Hooper- 

Greenhill, E., The Educational Role of the museum, London: Routledge, σ. 80- 

91. 

Miles, R.S. et al 1988. The design of educational exhibits. London: Unwin 

Hyman. 

Rider, S. 1998. Museums and Young People. London: Museums Association. 

Stone, P. G. and Molyneaux, B. L. 1994. The presented past: heritage, 

museums, and education. London and New York: Routledge in association 

with English Heritage. 

http://www.gem.org.uk/ Group for Education in Museums με εκτενή 

ξενόγλωσση βιβλιογραφία. 

Ηλεκτρονικά περιοδικά: 

Αρχαιολογία & Σέχνες , http://www.arxaiologia.gr/ (βλέπε: λίστα παλιών τευχών) 

Περιοδικό Μουσειολογία, http://www.ae 


Παράδοση, επιτόπια έρευνα σε μουσειακούς χώρους, διδακτική με αντικείμενα, 

πρακτική εξάσκηση με μουσειοσκευές. 


Ομαδικές ασκήσεις στην τάξη και σε μουσειακούς χώρους. 




__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΥΤΛΟ, ΛΑΟΓΡΑΥΙΑ ΚΑΙ ΛΑΩΚΟ ΠΟΛΙΣΙΜΟ ΙΙ 








131




Βασικό στόχο του μαθήματος αποτελεί η κατανόηση εκ μέρους των φοιτητριών/τών 

της προσπάθειας που συντελείται διεθνώς για τον επαναπροσδιορισμό του 

μυθολογικού σύμπαντος από τη σκοπιά των γυναικών, αλλά και η ενεργή τους 

συμμετοχή στην προσπάθεια αυτή και μάλιστα στο πεδίο της λαϊκής 

παραμυθολογίας. Επιδιώκεται ειδικότερα η εκ νέου ανάγνωση των παραμυθιών με 

αναλυτική κατηγορία το gender (κοινωνικό φύλο) και η αποκάλυψη στο πλαίσιό τους 

ενός ισχυρού πατριαρχικού συστήματος αξιών, το οποίο καλούνται να ανατρέψουν 

μέσω της φεμινιστικής επανεγγραφής τους. 



Σο μάθημα διερευνά αρχικά τους «γυναικείους τρόπους έρευνας και γνώσης», που τα 

τελευταία χρόνια αναπτύσσονται και στο χώρο των Λαογραφικών και ευρύτερα των 

πουδών του Πολιτισμού και οι οποίοι συμπυκνώνουν τις ατομικές και συλλογικές 

γυναικείες φωνές που επιθυμούν να εκφραστούν. Ακολούθως, οι φοιτήτριες/τές 

ενημερώνονται για τη διεθνή συζήτηση που βρίσκεται σε εξέλιξη για το ρόλο της 

παραμυθολογίας ως φορέα ισχυρής πατριαρχικής ιδεολογίας. Μέσω κυρίως της 

ανάγνωσης του λανθάνοντος κειμένου των λαϊκών παραμυθιών, διερευνούν τη 

δημοτική σκέψη και τις αναφορές της, βαθύτατα πατριαρχικές στο σύνολο τους, και 

κατανοούν μορφές έμφυλων, αλλά και ευρύτερων κοινωνικών σχέσεων στο εσωτερικό 

των παραδοσιακών κοινοτήτων. το πλαίσιο της σχετικής ανάλυσης επισημαίνονται 

γεγονότα που αναδεικνύει η πλοκή της ιστορίας και τα οποία απηχούν την κοινωνική 

ηθική και τις κατά φύλο προσδιορισμένες συμπεριφορές των ηρώων / ίδων, καθώς και 

το πώς το μυθικό μοτίβο εναρμονίζεται με την κοινωνική προσδοκία (αλλά και με τις 

παραγωγικές συνθήκες - δηλαδή τις αγροτικές) της συγκεκριμένης κοινότητας που το 

δημιούργησε και επιβραβεύει την κοινωνικά «κανονική» συμπεριφορά της ηρωίδας, με 

το γάμο-πεπρωμένο της. Σέλος, οι φοιτήτριες/τές ενημερώνονται για τις ανθολογίες 

φεμινιστικής επανεγγραφής των παραμυθιών που κυκλοφορούν σε Ευρώπη και 

Αμερική και διδάσκονται τη σχετική μεθοδολογία, προκειμένου να καταστούν 

ικανές/οί να την εφαρμόσουν και σε παραμύθια της ελληνικής λαϊκής παράδοσης. 



Αγγελοπούλου Α. 1991. Σο Ελληνικό Παραμύθι. Α. Παραμυθοκόρες. Αθήνα: 

Εστία 

Αναγνωστοπούλου Δ. 1996. «Γυναικεία πρόσωπα μέσα στο λαϊκό παραμύθι». 

Αυδίκος Ε. (επ.). Από το παραμύθι στα Κόμικς. Παράδοση και Νεοτερικότητα. 

Αθήνα: Οδυσσέας. σσ374-384 




132

Αναγνωστοπούλου Δ. 2007. Αναπαραστάσεις του Γυναικείου στη Λογοτεχνία. 

Αθήνα: Πατάκη 

Γιαννικοπούλου Α. 2007. «Κι έζησαν αυτοί/ές καλά κι εμείς καλύτερα: Θέσεις και 

αντιθέσεις για τη γυναίκα των εικονογραφημένων παραμυθιών». Βιτσιλάκη Φ., 

Γκασούκα Μ., Παπαδόπουλος Γ. (επ.). Υύλο και Πολιτισμός. Αθήνα: Ατραπός. 

σσ189-216 



Γκασούκα, Μ. 2008. Κοινωνιολογία του Λαϊκού Πολιτισμού, τομ.2 ος : Σο Υύλο 

κάτω από το Πέπλο. Γυναικεία Πραγματικότητα και Αναπαραστάσεις του 

Υύλου στα Λαϊκά Παραμύθια. Αθήνα: Χηφίδα 


Babcock, B. A. 1993. ―At Home, No Women Are Storytellers‖: Potteries, Stories, 

and Politics in Cochiti Pueblo. In Feminist Messages: Coding in Women‘sFolk 

Culture, ed. Joan Newlon Radner. Chicago: University of Illinois Press. 

Morgan, Kathryn L. 1980. Children of Strangers: The Stories of a Black Family. 

Philadelphia: Temple University Press. 

Radner, J.N., (ed.) 1993. Feminist Messages: Coding in Women‘s Folk Culture. 

Urbana: University of Illinois Press. 

Rowe K.E. 1979. ―Feminism and Fairy Tales‖. Women‘s Studies. Vol. 6, 3. pp 237- 

260 

Stone, K. 1975. ―Things Walt Disney Never Told Us‖. Journal American Folklore 

88. pp42-49 

Stone, K. 1991. ―Feminist Approaches to the Interpretation of Fairy Tales‖ in 

Hallet M .& Kanasek B. (eds) Folk and Fairy Tales. Ontario 

Toelken, B., 1979. The Dynamics of Folklore. Boston: Houghton Mifflin. 

Trites R.S. 1997. Waking Sleeping Beauty: Feminist Voices in Children‘s Novels. 

Iowa City: University of Iowa 



παρουσιάσεις και την επανεγγραφή παραμυθιών από τη φεμινιστική οπτική. 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Παρουσίαση διδακτικής ενότητας (διάλεξης) 

στην ομάδα 20%. Μετεγγραφή παραμυθιού 30%. υμμετοχή 10%. Σελική εξέταση 40%. 

Προϋπόθεση συμμετοχής στην τελική εξέταση η μετεγγραφή παραμυθιού 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΣΗ ΛΟΓΟΣΕΦΝΙΑ 






133




νομα διδάσκουσας: Μαριάννα Μίσιου 


Να καταστεί ο/η φοιτητής/τρια ικανός/ή να αξιοποιεί ως σύνολο το παιδικό 

βιβλίο που περιέχει λεκτικό και οπτικό κείμενο, για παιδαγωγικούς και 

εκπαιδευτικούς σκοπούς, χρησιμοποιώντας σύγχρονες μεθόδους της 

διδακτικής της λογοτεχνίας. 

Να αναγνωρίζει, να επεξεργάζεται, να κρίνει και να αξιοποιεί ερεθίσματα που 

απορρέουν από τα λεκτικά και εικονιστικά στοιχεία του βιβλίου, όχι μόνο με την 

έννοια της καταγραφής των γνώσεων, αλλά και της κίνησης στη διανοητική και 

συναισθηματική κατάσταση του αναγνώστη. 



Παιδαγωγικές αρχές και στόχοι. Διδακτικές μέθοδοι. Αναγνωστικές πρακτικές. Σο υλικό 

του παιδικού βιβλίου: κριτήρια επιλογής κειμένων. Σρόποι διαμόρφωσης 

μαθητών/τριών-αναγνωστών/τριών ικανών να συνεργάζονται με το λογοτεχνικό 

κείμενο. Η λογοτεχνία και ο ρόλος της ως πολιτιστικού προϊόντος στην εκπαίδευση. Η 

αναγνωστική κοινότητα των μαθητών/τριών. Οι ορίζοντες των μαθητών/τριών 

αναγνωστών/τριών. Η σχεδιαστική λογοτεχνία: τρόποι προσέγγισης, πρόσληψης και 




Σσιλιμένη, Σ. (2007). Σο εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο: όψεις και απόψεις. 

Βόλος: Πανεπιστημιακές εκδόσεις Θεσσαλίας. 

Αναγνωστοπούλου Δ. (2002). Λογοτεχνική πρόσληψη στην προσχολική και 

πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Αθήνα: Πατάκης. 

ιβροπούλου, Ρ. (2004). Σο ταξίδι στον κόσμο των εικονογραφημένων μικρών 

ιστοριών. Αθήνα: Μεταίχμιο. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Δημιουργία κατάλληλων συνθηκών μάθησης με 

εποπτικά μέσα και διέγερση του ενδιαφέροντος των φοιτητών/τριών, συμμετοχή και 

αυτενέργεια των φοιτητών/τριών, διεύρυνση-ανακάλυψη της γνώσης, διάλογος και 

συζήτηση. 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Γραπτές εξετάσεις στο τέλος του εξαμήνου 


__________________________________________________________________________________ 




134

Σίτλος του μαθήματος: ΘΕΜΑΣΑ ΝΕΟΣΕΡΗ ΚΑΙ ΤΓΦΡΟΝΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ 

ΛΟΓΟΣΕΦΝΙΑ 








Εξοικείωση των φοιτητών/τριών με την προσέγγιση λογοτεχνικών κειμένων 

συγκεκριμένης χρονικής περιόδου και με το κοινωνικό, πολιτισμικό και ιστορικό 

πλαίσιο μέσα στο οποίο γράφτηκαν. 



Αφορά αφενός στον εντοπισμό και τη σκιαγράφηση του ιστορικού και 

κοινωνικοπολιτιστικού πλαισίου που σηματοδοτεί τη γέννηση και εξέλιξη της 

λογοτεχνικής περιόδου που εξετάζεται κάθε φορά και αφετέρου στην ανάδειξη των 

λογοτεχνικών τάσεων της περιόδου αυτής και την εξέταση των δειγμάτων γραφής 

μέσα από επιλεγμένα κείμενα εκπροσώπων τους. 





Μ. Vitti, Η γενιά του τριάντα, Ερμής 2004. 


συζήτησης με τους φοιτητές/τριες, ανάλυση κειμένων 



__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΥΤΛΟ ΚΑΙ ΛΟΓΟΣΕΦΝΙΑ 









135



Να εξοικειωθούν οι φοιτητές/τριες με θέματα γυναικείων αναπαραστάσεων σε 

λογοτεχνικά κείμενα 

Να μάθουν να διακρίνουν τα στοιχεία που συγκροτούν τις λογοτεχνικές 

αναπαραστάσεις του γυναικείου σε κείμενα ανδρών και γυναικών 

συγγραφέων. 

Γένος της γραφής και γένος της ανάγνωσης. 



Σο μάθημα αποσκοπεί στη μελέτη του «γυναικείου ρόλου», ως δημιουργού και ως 

δημιουργήματος, μέσα από την Ελληνική Λογοτεχνία, διαχρονικά, από την κλασική 

περίοδο της αρχαίας Ελλάδας έως τη σύγχρονη εποχή. την πρώτη περίπτωση, της 

δημιουργού, διερευνάται ο κοινωνικός ρόλος της γυναίκας υπό το πρίσμα της 

ισχύουσας ή μη «ισότητας των δύο φύλων», δηλαδή σε σχέση με τους ομότεχνους 

άνδρες. τη δεύτερη περίπτωση, του δημιουργήματος, εξετάζεται ο ποιητικά 

διαμορφωμένος ρόλος της γυναίκας, όπως έχει καταγραφεί μέσα από τα λογοτεχνικά 

κείμενα. 





Δ. Αναγνωστοπούλου και Θ. Σζαβάρας, Χυχαναλυτικές αναψηλαφήσεις στο 

έργο του Ανδρέα Εμπειρίκου, υνάψεις, Αθήνα 2006. 


S. Suleiman (επιμ.) The female body in western culture, Harvard 1986. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Δια ζώσης και από διαδίκτυο (από απόσταση 

VISTA) διαλέξεις, ανάλυση κειμένων 


Γραπτές εξετάσεις και προαιρετικές εργασίες. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΥΤΛΟ ΚΑΙ ΘΕΑΣΡΟ 


Σύπος του μαθήματος: εξ αποστάσεως 





136





Σο μάθημα αποσκοπεί στη μελέτη του «γυναικείου ρόλου», διαχρονικά, από την 

κλασική περίοδο της αρχαίας Ελλάδας έως τη σύγχρονη εποχή. 

Διερευνάται ο κοινωνικός ρόλος της γυναίκας υπό το πρίσμα της ισχύουσας ή 

μη «ισότητας των δύο φύλων». 

Μελετάται ο ποιητικά διαμορφωμένος ρόλος των γυναικών, όπως έχει 

καταγραφεί ανά τους αιώνες μέσα από τα δραματικά κείμενα. 



Ο συνολικός κύκλος των δέκα (10) διδακτικών τρίωρων μερίζεται σε τρεις (3) θεματικές 

ενότητες, ως ακολούθως: 

α) Αρχαϊκή και κλασική αρχαιοελληνική περίοδος. 

β) Εθνικά κράτη - Νέοι χρόνοι και ευρωπαϊκή δραματουργία. 

γ) Αστικό δράμα και σύγχρονη εποχή. 



Αριστοτέλους, Ηθικά Νικομάχεια, Πάπυρος, Αθήνα 1975. 

Αριστοτέλους, Περί Ποιητικής, Πάπυρος, Αθήνα 1975. 

Αριστοτέλους, Περί Χυχής, Πάπυρος, Αθήνα 1975. 

Αριστοτέλους, Πολιτικά, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 1989. 

Αριστοτέλους, Ρητορική Σέχνη, Πάπυρος, Αθήνα 1975. 

Flacelière R., Ο Δημόσιος και Ιδιωτικός Βίος των Αρχαίων Ελλήνων 

Hardwick L., Κοινωνική Ιστορία της Αρχαίας Αθήνας, Κουτσουμπός, 


Hartnoll Ph. Ιστορία του Θεάτρου, Τποδομή, Αθήνα 1980. 

Ησιόδου, Θεογονία, Πάπυρος, Αθήνα 1975. 

Κοττ Γ., αίξπηρ, ο ύγχρονός μας, Ηριδανός, Αθήνα 1970. 

Παπαδόπουλου Γ., Διά Παιδαγωγίας Κοινωνών Απότραγικοποίησις, Εντός, 


Παπαδόπουλου Γ., Σο λον, το Σραγικόν και η Αγωγή, Χηφίδα, Αθήνα 2002. 



Πλάτωνος, Νόμοι, Πάπυρος, Αθήνα 1975. 

Πλάτωνος, Πολιτεία, Πάπυρος, Αθήνα 1975. 

ήγκελ Π. 

Ο αίξπηρ στην Εποχή του και στη Δική μας, Θεωρία, 


Wright L., 

Ο αίξπηρ και η Εποχή του, Ηριδανός, Αθήνα χχ. 




137


Η διδακτική ύλη των μαθημάτων αναρτάται στο διαδίκτυο. υμπεριλαμβάνει τις 

θεωρητικές προσεγγίσεις, τις βιβλιογραφικές παραπομπές και αποσπάσματα από τα 

εξεταζόμενα κείμενα. 


Καθεμία ηλεκτρονική διάλεξη συμπεριλαμβάνει συγκεκριμένα ερωτήματα και 

προτάσεις εργασιών. Η βαθμολόγηση στηρίζεται στην αξιολόγηση των εργασιών. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΜΟΝΣΕΡΝΑ ΣΕΦΝΗ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΥΗΗ (ΑΠΟ ΣΟΝ 

ΙΜΠΡΕΙΟΝΙΜΟ ΜΕΦΡΙ ΗΜΕΡΑ) 








Σι είναι η «Μοντέρνα Σέχνη»; 

Ιστορική αναδρομή στα καλλιτεχνικά ρεύματα της ευρωπαϊκής τέχνης των 

αρχών του 20 ου αιώνα. . 

Κατανόηση του κοινωνικοπολιτικού πλαισίου παραγωγής και εξέλιξης των 

καλλιτεχνικών ρευμάτων της ευρωπαϊκής τέχνης των αρχών του 20 ου αιώνα. 

Διδακτική με έργα τέχνης: χρήση εκπαιδευτικού υλικού διεθνών μουσείων 

τέχνης (MOMA, Tate Modern κ.ά.). 



«Σι είναι η μοντέρνα τέχνη ;». Φρήση εκπαιδευτικού υλικού της πινακοθήκης Tate 

Modern του Λονδίνου, για την κριτική προσέγγιση έργων μοντέρνας και 

σύγχρονης τέχνης. Ιστορική αναδρομή των καλλιτεχνικών ρευμάτων που 

θεωρούνται πρόδρομοι της μοντέρνας τέχνης (Ιμπρεσιονισμός, 

Νεοϊμπρεσιονισμός-Πουαντιγισμός, Μετιμπρεσιονισμός). Υοβισμός. 

Εξπρεσιονισμός – Καλλιτεχνική ομάδα «Η Γέφυρα», Βερολίνο. Εξπρεσιονισμός – 

Καλλιτεχνική ομάδα «Γαλάζιος Καβαλάρης», Μόναχο. Ανεξάρτητοι 

εξπρεσιονιστές. Κυβισμός. Υουτουρισμός. ουρεαλισμός. Διδακτική με το 

εκπαιδευτικό υλικό του MOMA. Διδακτική με το «Κουτί της Σέχνης». Επίσκεψη 

πινακοθήκης. Παρουσίαση εργασιών. 




138



Burke, P., 2003. Αυτοψία: Οι Φρήσεις των Εικόνων ως Ιστορικών Μαρτυριών. 

Αθήνα: Μεταίχμιο. 

Chapman, H. L., 1993. Διδακτική της Σέχνης: Προσεγγίσεις στην Καλλιτεχνική 

Αγωγή. Αθήνα: Νεφέλη 

Γιαλουράκη, . Σο Κουτί της Σέχνης: Παιδαγωγικό υλικό και δραστηριότητες για την 

ανάπτυξη προγραμμάτων μουσειακής εκπαίδευσης στο σχολείο. Αθήνα: Δίπτυχο. 

Ζαχαροπούλου, Κ. 2002. Σα Παιδιά υνομιλούν με τη ύγχρονη Σέχνη. Αθήνα: 

Νήσος-Αύρα. 

Πούλος, Π. 2006. Έννοιες της Σέχνης τον 20 ο Αιώνα. Αθήνα: Ανωτάτη χολή Καλών 

Σεχνών. 

Ραυτόπουλος, Δ. 1985. Σέχνη και εξουσία. Αθήνα: Καστανιώτης. 

Φαραλαμπίδης, Α. Η Σέχνη του 20 ου αιώνα: Ζωγραφική, Πλαστική Αρχιτεκτονική 

1880-1920. Θεσσαλονίκη: University Studio Press. 

Φαραλαμπίδης, Α. Η Σέχνη του 20 ου αιώνα: Ζωγραφική, Πλαστική Αρχιτεκτονική του 

Μεσοπολέμου. Θεσσαλονίκη: University Studio Press. 

Φαραλαμπίδης, Α. Η Σέχνη του 20 ου αιώνα: Ζωγραφική, Πλαστική Αρχιτεκτονική: Η 

Μεταπολεμική Περίοδος. Θεσσαλονίκη: University Studio Press. 


Παράδοση, χρήση (κριτική προσέγγιση) εικόνων έργων τέχνης. 


Ομαδικές ασκήσεις στην τάξη 




__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΜΟΤΕΙΟΠΑΙΔΑΓΨΓΙΚΗ ΚΑΙ ΜΟΤΕΙΟΛΟΓΙΑ 








Προσέγγιση της μουσειοπαιδαγωγικής και της μουσειολογίας ως επιστημονικά 

πεδία και γνωστικά αντικείμενα (λειτουργία, στόχοι κ.λπ.). 




139

Κατανόηση της ιστορικής εξέλιξης του μουσείου στην Ευρώπη και την Ελλάδα 

από τον 16ο αι. έως σήμερα. 

Ανάλυση των βασικών λειτουργιών του μουσείου. 

ύνδεση και συνεργασία μουσείου - σχολείου. 

Πρακτικές ασκήσεις σε μουσεία της πόλης. 

Θεωρία και μεθοδολογία για τον σχεδιασμό εκπαιδευτικών δράσεων σε 

μουσειακούς χώρους. 

Εργασία με μουσειοσκευές (το μουσείο πηγαίνει στο σχολείο). 



Εισαγωγή στις έννοιες του μουσείου, της μουσειολογίας και της 

μουσειοπαιδαγωγικής. Ανάλυση όρων, ορισμών, και της διαφοροποίησής 

τους μέσα στο χρόνο. Παρουσίαση φορέων υπεύθυνων για την οργάνωση 

μουσείων και μουσειοπαιδαγωγικών προγραμμάτων στην Ελλάδα και το 

εξωτερικό. Ιστορική αναδρομή στην έννοια του μουσείου από την αρχαιότητα 

μέχρι σήμερα στη δυτική Ευρώπη. Από τις ιδιωτικές συλλογές στο 

πανεπιστημιακό και το δημόσιο μουσείο και η σημασία αυτής της εξέλιξης. Η 

δημιουργία και οργάνωση των μουσείων στην Ελλάδα. υζήτηση για τη σχέση 

Μουσείου και εθνικής ταυτότητας. Θεωρήσεις του μουσείου. Δημιουργία / 

παραγωγή νοήματος στις μουσειακές εκθέσεις. Διδακτική με αντικείμενα στο 

μουσείο και στο σχολείο. Εκπαιδευτικές δυνατότητες των αντικειμένων. 

Διαθεματικότητα. Επιτόπια έρευνα με χρήση φυλλαδίων εργασίας σε 

προεπιλεγμένο μουσειακό χώρο: άσκηση αξιολόγησης της παραγωγής 

νοήματος και της επικοινωνιακής πολιτικής του συγκεκριμένου μουσείου. 

Ανάλυση των αποτελεσμάτων της επιτόπιας έρευνας. Απορίες, διαπιστώσεις, 

συμπεράσματα. ύνδεση του μουσείου με τη σύγχρονη κοινωνία, με την τοπική 

κοινωνία, με τη διαπολιτισμικότητα. Εκπαιδευτικές θεωρίες με εφαρμογή στη 

μουσειακή εκπαίδευση. Εισαγωγή στο σχεδιασμό εκπαιδευτικών δράσεων: 

επικοινωνία, μεθοδολογία, δραστηριότητες, στόχοι. Επιτόπια έρευνα – 

σχεδιασμός μίας εκπαιδευτικής δράσης σε προεπιλεγμένο μουσειακό χώρο. 

Διδασκαλία με τη χρήση μουσειοσκευής. Μουσειοπαιδαγωγική και Σέχνη στο 

μουσείο και στο σχολείο. Προσέγγιση, αποκωδικοποίηση και ερμηνεία του 

έργου. Διδακτική με έργα τέχνης. Διαθεματικότητα. Παρουσίαση εργασιών. 



Αρχαιολογία & Σέχνες, αφιερώματα: 

Μουσείο και επικοινωνία. Αρχαιολογία και Σέχνες, 70-73 (Μαρ.-Δεκ. 1999). 

Παιδί και Μουσείο. Αρχαιολογία και Σέχνες, 16 (Αυγ. 1985). 

Εκπαιδευτικές Μουσειοσκευές. Αρχαιολογία και Σέχνες, 38 (Μαρ. 1991). 

Οι εκπαιδευτικοί μιλούν για την Ακρόπολη, Αρχαιολογία+Σέχνες, 52 (επτ. 

1994). 




140

Γκότσης, τ., Xρυσουλάκη, τ., επιμ., 1997, O πολιτισμός ως μέσον 

κοινωνικής ένταξης. Mια διαπολιτισμική προσέγγιση. O Xρόνος, YΠΠO, 

Δ/νση Προϊστορικών και Kλασικών Aρχαιοτήτων, KEΠ, Eυρωπαϊκή 

Eπιτροπή, Γενική Δ/νση XXII Eκπαίδευση, κατάρτιση, Nεότητα εκδ., Aθήνα. 

Δάλκος, Γ. 2000. χολείο και μουσείο. Αθήνα: Καστανιώτης. 

Ζαφειράκου, Α. κ.ά. (επιμ.) 2000. Μουσεία και σχολεία: διάλογος και 

συνεργασίες, αναπαραστάσεις και πρακτικές. Αθήνα: Συπωθήτω-Γιώργος 

Δαρδανός. 

Ιωσηφίδης, Π. και Πολίτη, Ε. 1998. Η μουσειακή εκπαίδευση στο δημοτικό 

σχολείο. Θεσσαλονίκη: University Studio Press. 

Καλεσοπούλου, Δ, 1999. ‗Ανοιχτός διάλογος με την κοινότητα: Μια ελληνική 

πρόταση στα προγράμματα προσέγγισης‘ στο Αρχαιολογία και Σέχνες, 73 

(Δεκέμβριος), σ. 69-74. 

Καλούρη-Αντωνοπούλου, Ο. 1985. Η αισθητική αγωγή του παιδιού: 

Μορφές αισθητικής δημιουργικότητας στην παιδική βιβλιοθήκη και στο 

μουσείο. Αθήνα: Δίπτυχο. 

Καλούρη-Αντωνοπούλου, Ο. και Κάσσαρης, X., 1988. Σο μουσείο μέσο 

τέχνης και αγωγής. Αθήνα: Καστανιώτης. 

Kόκκινος, Γ. και Aλεξάκη, E. (επιμ.) 2002. Διεπιστημονικές προσεγγίσεις στη 

μουσειακή αγωγή. Mεταίχμιο: Aθήνα 

Κόκκινος, Γ. Νάκου, Ει. (επιμ.) 2006. Προσεγγίζοντας την Ιστορική 

Εκπαίδευση στις αρχές του 21ου αιώνα. Μεταίχμιο, Αθήνα 

Κοντογιάννη, Ά. 1996. Μουσεία και χολεία, Δεινόσαυροι και Αγγεία. 


Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού (εκδ.) Εκπαιδευτικά προγράμματα σε 

χώρους Πολιτισμού. Πρακτικά Ημερίδας, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, 

18 Ιουνίου 2003, Θεσσαλονίκη 

Μουσούρη, Θ. 1999. ‗Μουσεία για όλους; Προγράμματα προσέγγισης στο 

διεθνή χώρο‘, Αρχαιολογία και Σέχνες 73 (Δεκέμβριος), σ. 65-69. 

Νάκου, Ε. 2001. Μουσεία: εμείς, τα πράγματα και ο πολιτισμός: από τη 

σκοπιά της Θεωρίας του υλικού πολιτισμού, της μουσειολογίας και της 

μουσειοπαιδαγωγικής. Αθήνα: Νήσος. 

Νικονάνου, Ν., Κασβίκης, Κ., Υουρλίγκα, Ε., 2002. ‗Μουσειακή εκπαίδευση 

και αρχαιολογία. Παραδείγματα από τρεις ευρωπαϊκές χώρες‘, 

Αρχαιολογία & Σέχνες, 85 Β, σ. 113-122. 

Νικονάνου, Ν. 2005. ‗Ο ρόλος της Μουσειοπαιδαγωγικής στα σύγχρονα 

μουσεία‘, Σετράδια Μουσειολογίας 2, 18-25. 

Νικονάνου, Ν. 2006, «Έκθεμα και επισκέπτης: μορφές επικοινωνίας σε 

εκθεσιακούς χώρους». το Παπαγεωργίου Δ., Μπουμπάρης, Ν., Μυριβήλη, 

Ε., Πολιτιστική Αναπαράσταση, Κριτική, Αθήνα, 165-185. 

Ντολιοπούλου, Ε. 2000. ύγχρονα προγράμματα για παιδιά προσχολικής 

ηλικίας. Αθήνα: Συπωθήτω. 

Ντολιοπούλου, Ε. 1999. ύγχρονες τάσεις της προσχολικής 

αγωγής. Αθήνα: Συπωθήτω 




141

Οικονόμου, Μ. 2003. Μουσείο: Αποθήκη ή ζωντανός οργανισμός; Αθήνα: 

Εκδόσεις Κριτική 

Pearce, S. 2002. Μουσεία, αντικείμενα και συλλογές. Θεσσαλονίκη: 

Εκδόσεις Βάνιας. 

καλτσά, Μ., (επιμ.) 2001, Η Μουσειολογία στον 21ο αιώνα.: Θεωρία και 

Πράξη, Πρακτικά Διεθνούς υμποσίου, Θεσσαλονίκη, 21-24 Νοεμβρίου 

1997, Εκδόσεις Εντευκτηρίου, Θεσσαλονίκη. 

Σζιαφέρη, . 2005, Σο ύγχρονο Μουσείο στην Ελληνική Εκπαίδευση μέσα 

από το παράδειγμα των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, εκδ. Κυριακίδη, 


Φουρμουζιάδη, Α. 2006. Σο Ελληνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: Ο εκθέτης, το 

έκθεμα, ο επισκέπτης. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Βάνιας. 

Φρυσαφίδης, Κ. 1994. Βιωματική-επικοινωνιακή διδασκαλία. Αθήνα: 

Gutenberg. 


Falk, J. H. and Dierking, L. D. 1992. The Museum Experience. Washington, 

DC: Whalesback Books. 

Gardner, H., 1996. ‗Multiple Intelligences‘, in Durbin, G. (ed.) Developing 

museum exhibitions for lifelong learning. London: Routledge., σ. 35-37. 

Hein, G. 1998. Learning in the Museum. London: Routledge. 

Hooper-Greenhill, E., 1999. The Educational Role of the museum. London: 

Routledge. 

Shuh Hennigar, J. 1999. ‗Teaching yourself to teach with objects‘, in 

Hooper-Greenhill, E., The Educational Role of the museum, London: 

Routledge, σ. 80-91. 

Miles, R.S. et al 1988. The design of educational exhibits. London: Unwin 

Hyman. 

Rider, S. 1998. Museums and Young People. London: Museums 

Association. 

Stone, P. G. and Molyneaux, B. L. 1994. The presented past: heritage, 

museums, and education. London and New York: Routledge in 

association with English Heritage. 

http://www.gem.org.uk/ Group for Education in Museums με εκτενή 

ξενόγλωσση βιβλιογραφία. 

Ηλεκτρονικά περιοδικά: 

Αρχαιολογία & Σέχνες , http://www.arxaiologia.gr/ (βλέπε: λίστα παλιών 

τευχών) 

Περιοδικό Μουσειολογία, http://www.ae 


Παράδοση, επιτόπια έρευνα σε μουσειακούς χώρους, διδακτική με αντικείμενα, 

πρακτική εξάσκηση με μουσειοσκευές. 





142

Ομαδικές ασκήσεις στην τάξη και σε μουσειακούς χώρους. 




__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΠΑΙΔΑΓΨΓΙΚΕ ΚΑΙ ΚΟΙΝΨΝΙΟΛΟΓΙΚΕ ΠΡΟΕΓΓΙΕΙ ΣΟ 

ΠΑΙΔΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ 








Οι φοιτήτριες / φοιτητές να γνωρίσουν: 

τη συμβολή του παιδικού βιβλίου (λογοτεχνικού και γνώσεων) στη γλωσσική, 

γνωστική, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού, 

ότι τα κείμενα εγκλείουν ιδεολογία η οποία εκφράζεται με διαφορετικούς 

τρόπους, 

ότι η οικογένεια και το σχολείο μπορούν να συμβάλουν αποτελεσματικά στην 

καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας. 



Η έρευνα του παιδικού βιβλίου στην Ελλάδα και στον κόσμο. Η συμβολή του βιβλίου 

στη γλωσσική, τη γνωστική, τη συναισθηματική και την κοινωνική ανάπτυξη του 

παιδιού. Σο βιβλίο γνώσεων, η μορφή και τα είδη του. Η αξιολόγηση του παιδικού 

βιβλίου. Ιδεολογικές διαστάσεις στο παιδικό βιβλίο. Σα περιβαλλοντικά θέματα και το 

παιδικό βιβλίο. Η διαπολιτισμική παιδική λογοτεχνία. Η οικογένεια και το παιδικό βιβλίο. 

Η «λογοκρισία» του παιδικού βιβλίου. χολείο και παιδικό βιβλίο. 



Ζερβού, A. τη χώρα των θαυμάτων-To παιδικό βιβλίο σημείο συνάντησης 

παιδικών ενηλίκων. Αθήνα, Πατάκης, 1997. 

Κανατσούλη, Μένη. Ιδεολογικές διαστάσεις στην παιδική λογοτεχνία. Αθήνα, 

Δαρδανός, 2000 

Καρπόζηλου, Μ. Σο παιδί στη χώρα των βιβλίων. Αθήνα, Καστανιώτης, 1998 

Οικονομίδου, . Φίλιες και Μία Ανατροπές. Η νεωτερικότητα στη λογοτεχνία γιa 

μικρές ηλικίες. Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 2000. 




143


Hollindale, P. Ideology and the Children‘ s Book. Thimble Press, 1988. 

Hunt, P. Understanding children‘s literature. London, Routledge, 1999. 





Αξιολόγηση γραπτών εξετάσεων καθώς και ατομικών προαιρετικών εργασιών. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: Ο ΛΑΩΚΟ ΠΟΛΙΣΙΜΟ ΣΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ 








Βασικό στόχο του συγκεκριμένου μαθήματος αποτελεί η κατανόηση εκ μέρους των 

φοιτητριών και φοιτητών πως: 

Η σχέση των παιδιών, του δυτικού τουλάχιστον κόσμου, με τους θησαυρούς 

της πολιτιστικής τους κληρονομιάς και μάλιστα στο πεδίο του λαϊκού 

πολιτισμού είναι εξαιρετικά ευάλωτη και περιορισμένη. Οι μαθητές/τριες των 

αστικών κέντρων, κυρίως, βρίσκονται συνήθως ξεκομμένοι/ες από την 

παράδοση και τον πλούτο της, τόσο σε επίπεδο πληροφοριών όσο και σε 

επίπεδο εμπειριών και αναπαραστάσεων. 

Η συγκεκριμένη γνώση είναι πιθανό να συμβάλλει στην ευρύτερη προσπάθεια 

κριτικής ένταξης στις νέες κοινωνικοοικονομικές και πολιτισμικές συνθήκες 

(εναρμόνιση εθνικού- παγκόσμιου). 

Η γνώση πλευρών του λαϊκού πολιτισμού, όπως π.χ. της λαϊκής λογοτεχνίας 

βοηθά τα παιδιά να πληροφορούνται σημαντικά γεγονότα του παρελθόντος 

και να αντιλαμβάνονται τον τρόπο ζωής των προηγούμενων γενεών 

το πλαίσιο της μαθησιακής και κοινωνικοποιητικής αυτής διαδικασίας, οι 

μικροί/ές μαθητές/τριες θα ανταποκριθούν υποκειμενικά και αντικειμενικά και 

θα κάνουν τα πρώτα τους βήματα προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης 

κριτικής σκέψης σχετικά με τα κοινωνικά και πολιτιστικά θέματα 

Οι ίδιοι/ιες οι εκπαιδευτικοί, μέσα από τη σχετική τους επιμόρφωση, είναι δυνατό 

να διευρύνουν τις γνώσεις τους γύρω από τα ανάλογα ζητήματα, να έρθουν σε 

επαφή με τις σύγχρονες πολιτισμικές σπουδές ευρύτερα και τις νέες, 




144

διεπιστημονικού χαρακτήρα τάσεις, που διαμορφώνονται στις λαογραφικές 

σπουδές ειδικότερα, αλλά και να ενημερωθούν για καλές διδακτικές πρακτικές 

που αφορούν σε διάφορες εκφάνσεις του λαϊκού πολιτισμού 



Πρόκειται για μάθημα που εξοπλίζει θεωρητικά και πρακτικά τις φοιτήτριες και τους φοιτητές 

σε θέματα Λαϊκού Πολιτισμού και Κουλτούρας. το πλαίσιό του επισημαίνεται η 

επικαιρότητα και η αναγκαιότητα της συγκεκριμένης γνώσης στις συνθήκες της 

παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας και του διαδικτύου και η αξιοποίηση της ως μέσου σύνδεσης 

του σήμερα με τις εθνικές ρίζες και παραδόσεις. Ακόμα, προσεγγίζεται με σύγχρονους 

λαογραφικούς όρους η λαϊκή ομάδα (folk group) των παιδιών, που αποτελείται από 

αναρίθμητες μικρότερες και πιο οικείες λαϊκές ομάδες, στο πλαίσιο των οποίων τα παιδιάδημιουργοί 

ή δέκτες πολιτισμού-αλληλοεπιδρούν και μεταβιβάζουν ένα απίστευτο 

ρεπερτόριο στοιχείων του λαϊκού πολιτισμού, καθώς δημιουργούν, μαθαίνουν, διδάσκουν 

και μοιράζονται συγκεκριμένες παραδόσεις και συνήθειες, χωρίς συχνά την παρέμβαση 

των ενηλίκων. Σαυτόχρονα, όμως, καλλιεργούν τη διάνοια, τη φαντασία, και την 

ευαισθησία τους, ενώ αρχίζουν να συνδέουν την ανάπτυξη του σύγχρονου πολιτισμού με 

το ιστορικό προηγούμενο των διαφόρων κοινωνιών. Σονίζεται ιδιαίτερα το γεγονός πως οι 

εκπαιδευτικοί, άνδρες και γυναίκες, στις σημερινές πολυπολιτισμικές τάξεις προκειμένου να 

επιτύχουν τη σύνθεση της μαθητικής ομάδας οφείλουν να γνωρίζουν όχι μόνο τις σοβαρές 

υπαρκτές διαφορές κουλτούρας των παιδιών, αλλά, κυρίως, να ανακαλύπτουν και τις 

υπαρκτές-αν και συχνά αόρατες- ομοιότητες, τα κοινά πολιτισμικά στοιχεία, τα οποία 

συντελούν στη μεταξύ τους επικοινωνία και προσέγγιση (αλληλοαποδοχή). Σέλος, εκπαιδεύονται 

οι φοιτήτριες/τές, μέσα από εξειδικευμένες πρακτικές και μοντέλα που 

αποτελούν το δεύτερο μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ώστε να καταστούν ικανές/οί 

για την ένταξη στοιχείων του λαϊκού πολιτισμού και της παράδοσης στο νηπιαγωγείο, με την 

ενεργητική συμμετοχή των μικρών μαθητριών/τών, αλλά και του οικογενειακού τους 

περιβάλλοντος. Ενημερώνονται δε για καλές διδακτικές πρακτικές που αφορούν σε 

διάφορες εκφάνσεις του λαϊκού πολιτισμού με την παρουσίαση μεθοδολογίας δημιουργίας 

μοντέλων διδακτικής του λαϊκού πολιτισμού στην τάξη και τα οποία βασίζονται στην 

ενεργητική συμμετοχή των μαθητών/τριών και στη διαδραστικότητα 





Γκασούκα, Μ. 2007 «υστήματα Υύλου, ύμβολα και ώμα», στοΒιτσιλάκη Φ., 

Γκασούκα Μ., Παπαδόπουλος Γ. (επ.). Υύλο και Πολιτισμός. Αθήνα: Ατραπός. 

σσ189-216 

Γκασούκα, Μ. 2008. Κοινωνιολογία του Λαϊκού Πολιτισμού, τομ.2 ος : Σο Υύλο κάτω 

από το Πέπλο. Γυναικεία Πραγματικότητα και Αναπαραστάσεις του Υύλου στα 

Λαϊκά Παραμύθια. Αθήνα: Χηφίδα 




145

Γκασούκα, Μ. 2010. Μοντέλα Διδακτικής του Λαϊκού Πολιτισμού στο Νηπιαγωγείο και 

στις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου. ημειώσεις. Πανεπιστήμιο Αιγαίου 


Aries, Philippe. 1962. Centuries of Childhood: A Social History of Family Life. 

New York: Vintage. 

Bronner, Simon. 1988. American Children‘s Folklore: A Book of Rhymes, Games, 

Jokes, Stories, Secret Languages, Beliefs and Camp Legends for Parents, Grand- 

Parents, Teachers, Counselors and All Adults Who Were Once Children, ed. Simon 

Bronner. Little Rock. AR: August House. 

Gomme, Lady Alice Bertha. [1894–1898] 1964. The Traditional Games of England, 

Scotland, and Ireland. 2 vols. Reprint. New York: Dover. 

Howard, Dorothy. 1938. Folk Rhymes of American Children. Ed. D. dissertation,New 

York University. 

Jackson, Bruce, ed. 1989. Teaching Folklore. Rev. ed. Buffalo, NY: Documentary 

Research. 

Jones, Michael Owen, ed. 1993. Putting Folklore to Use: Essays on Applied 

Folkloristics. Lexington: University Press of Kentucky 

Knapp, Mary, and Herbert Knapp. 1976. One Potato, Two Potato: The Secret 

Education of American Children. New York: W. W. Norton. 

Loomis, Osmond, coordinator. 1983. Cultural Conservation: The Protection of 

Cultural Heritage in the United States. Washington, DC: Library of Congress. 

Mechling, Jay. 1986. Children‘s Folklore. In Folk Groups and Folklore Genres: An 

Introduction, ed. Elliott Oring. Logan: University of Utah Press. 

Opie, Iona, and Peter Iona. 1959. The Lore and Language of Schoolchildren. 

Oxford:Clarendon. Sutton-Smith, Brian. 1970. 



παρουσιάσεις και τη διαμόρφωση δύο τουλάχιστον μοντέλων διδακτικής του λαϊκού 

πολιτισμού. 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Παρουσίαση διδακτικής ενότητας (διάλεξης) 

στην ομάδα 20%. Μοντέλα διδακτικής του λαϊκού πολιτισμού 30%. υμμετοχή 10%. 

Σελική εξέταση 40%. Προϋπόθεση συμμετοχής στην τελική εξέταση η δημιουργία δύο 

τουλάχιστον μοντέλων διδακτικής του λαϊκού πολιτισμού 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΥΗΜΕΝΟ ΠΑΙΔΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ 








146


νομα διδάσκουσας: Μαριάννα Μίσιου 


Να καταστεί ο/η φοιτητής/τρια ικανός/ή να διακρίνει το φαινόμενο της 

λογοτεχνικότητας σε σχέση με την εικόνα και το λόγο. 

Να αναγνωρίζει, να επεξεργάζεται και να αξιοποιεί ζητήματα που αφορούν στις 

εικονιστικές αφηγήσεις, την εξέλιξή τους, τις τεχνικές τους, καθώς και την ειδική 

χρήση του λεκτικού και του εικονιστικού κώδικα στην αφήγηση και στη 

διαμόρφωση των ιδεολογικών μηνυμάτων του κειμένου. 



το πλαίσιο του μαθήματος προσεγγίζεται το σύγχρονο εικονογραφημένο βιβλίο. 

Διερευνώνται θέματα που αφορούν στο ρόλο των εικονιστικών αφηγήσεων στο 

σύγχρονο επικοινωνιακό περιβάλλον. Εξετάζονται ζητήματα σχετικά με τον 

προσδιορισμό του είδους, τη σχέση του με άλλες εικονιστικές αφηγήσεις και την 

αποκωδικοποίηση στοιχείων του λεκτικού και του οπτικού κειμένου. Διερευνώνται οι 

χαρακτήρες, η πλοκή, η οπτική γωνία, το θέμα, ο χρόνος και ο χώρος, η ιδεολογία. 

Ακόμη μελετώνται οι συμβάσεις και οι τεχνικές της εικόνας, καθώς και η σχέση της με 

τις λέξεις. 



Γιαννικοπούλου, Α.(2008). τη χώρα των χρωμάτων – Σο σύγχρονο 

εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο. Αθήνα: Παπαδόπουλος. 

Nodelman, P. (2009). Λέξεις για εικόνες – Η αφηγηματική τέχνη του παιδικού 

εικονογραφημένου βιβλίου. Αθήνα: Πατάκης. 

Οικονομίδου, . (2000). Φίλιες και μια ανατροπές – Η νεοτερικότητα στη 

λογοτεχνία για μικρές ηλικίες. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Δημιουργία κατάλληλων συνθηκών μάθησης με 

εποπτικά μέσα και διέγερση του ενδιαφέροντος των φοιτητών/τρών, συμμετοχή και 

αυτενέργεια των φοιτητών/τριών, διεύρυνση-ανακάλυψη της γνώσης, διάλογος και 

συζήτηση. 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Γραπτές εξετάσεις στο τέλος του εξαμήνου 


__________________________________________________________________________________ 

ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΕΡΕΤΝΨΝ 




147

Σίτλος του μαθήματος: ΗΘΟ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙ ΜΤΘΙΚΨΝ ΗΡΨΨΝ I: ΑΠΟ ΣΗΝ ΑΡΦΑΙΑ 

ΕΛΛΑΔΑ ΣΗ ΤΓΦΡΟΝΗ ΕΠΟΦΗ 

Κωδικός μαθήματος: ΕΡΕΓ002 







Με οδηγό τους μυθικούς ήρωες – παιδαγωγικά πρότυπα στην αρχαία Ελλάδα, οι 

φοιτητές / τριες διερευνούν τη σχέση που αναπτύσσεται σήμερα μεταξύ των μαθητών 

/ τριών της προσχολικής αγωγής και των σύγχρονων ηρωικών προτύπων. 



Βιβλιογραφική έρευνα - Προσέγγιση της λειτουργίας των μύθων στην αρχαία Ελλάδα. 

Οργάνωση ερωτηματολογίου. Επισκέψεις σε Νηπιαγωγεία για συμπλήρωση των 

ερωτηματολογίων από νήπια. Επεξεργασία και σχολιασμός των αποτελεσμάτων. 




Γραμματά Θ., Fantasyland. Θέατρο για Παιδικό και Νεανικό Κοινό, 

Συπωθήτω, Αθήνα 1999. 


Παπαδόπουλου Γ., Διά Παιδαγωγίας Κοινωνών Αποτραγικοποίησις, 

Εντός, Αθήνα 1999. 

Παπαδόπουλου Γ., Σο λον, το Σραγικόν και η Αγωγή, Χηφίδα, Αθήνα 

2002. 



υλλογικό έργο, Ελληνική Μυθολογία, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1986. 


Διαλέξεις, βιβλιογραφική έρευνα, συζητήσεις, συλλογική σύνταξη ερωτηματολογίου 

στην αίθουσα διδασκαλίας, επισκέψεις σε Νηπιαγωγεία και συμπλήρωση 

ερωτηματολογίων από νήπια, παράδοση φακέλου (συμπληρωμένα ερωτηματολόγια, 

επεξεργασία αποτελεσμάτων, σχολιασμός). 


Αξιολόγηση του περιεχομένου του φακέλου με τις παραδοτέες εργασίες. 




148


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΑ ΘΕΜΑΣΑ ΣΟ ΠΑΙΔΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ 

ΠΕΡΙΟΔΟΤ 2000 - 2010 







ΣΗ 


Οι φοιτήτριες και οι φοιτητές να αποκτήσουν γνώσεις σχετικά με τα περιβαλλοντικά 

θέματα τα οποία αποτυπώνονται στο σύγχρονο παιδικό βιβλίο. 



Βασικά στοιχεία της μεθόδου ανάλυσης περιεχομένου. Σα σύγχρονα περιβαλλοντικά 

θέματα και προβλήματα. ύγχρονα περιβαλλοντικά θέματα και προβλήματα στην 

πεζογραφία και στο βιβλίο γνώσεων για παιδιά. 



Γεωργόπουλος Αλ. Γη, ένα μικρός και εύθραυστος πλανήτης. Αθήνα, 

Gutenberg, 1998. 

Υλογαΐτη Ευ. Εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία. Αθήνα, Ελληνικά 

Γράμματα, 2006. 


Butzow, M..C.- Butzow, W. J. Exploring the environmental throuqh children‘s 

literature: an intergrated approach. USA, Greenwood Publishing Group 

Inc.,1999. 





Αξιολόγηση ατομικών και συνεργατικών εργασιών. 


__________________________________________________________________________________ 




149

Σίτλος του μαθήματος: ΗΘΟ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙ ΜΤΘΙΚΨΝ ΗΡΨΨΝ II: ΤΓΦΡΟΝΗ ΕΠΟΦΗ 








Με οδηγό τους μυθικούς ήρωες – παιδαγωγικά πρότυπα των παραδοσιακών 

παραμυθιών της Ελλάδας, οι φοιτητές / τριες διερευνούν τη σχέση που αναπτύσσεται 

σήμερα μεταξύ των μαθητών / τριών της προσχολικής αγωγής και των σύγχρονων 

ηρωικών προτύπων. 



Βιβλιογραφική έρευνα - Προσέγγιση της λειτουργίας των παραδοσιακών παραμυθιών 

της Ελλάδας. Οργάνωση ερωτηματολογίου. Επισκέψεις σε Νηπιαγωγεία για 

συμπλήρωση των ερωτηματολογίων από νήπια. Επεξεργασία και σχολιασμός των 

αποτελεσμάτων. 




Γραμματά Θ., Fantasyland. Θέατρο για Παιδικό και Νεανικό Κοινό, 

Συπωθήτω, Αθήνα 1999. 


Αγγελοπούλου Α., Καπλάνογλου Μ., Κατρινάκη Εμμ. , Επεξεργασία 

Παραμυθιακών Σύπων και Παραλλαγών, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών, 

Αθήνα 2004 

Παπαδόπουλου Γ., Διά Παιδαγωγίας Κοινωνών Αποτραγικοποίησις, 

Εντός, Αθήνα 1999. 

Παπαδόπουλου Γ., Σο λον, το Σραγικόν και η Αγωγή, Χηφίδα, Αθήνα 

2002. 



υλλογικό έργο, Ελληνική Μυθολογία, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1986. 


Διαλέξεις, βιβλιογραφική έρευνα, συζητήσεις, συλλογική σύνταξη ερωτηματολογίου 

στην αίθουσα διδασκαλίας, επισκέψεις σε Νηπιαγωγεία και συμπλήρωση 




150

ερωτηματολογίων από νήπια, παράδοση φακέλου (συμπληρωμένα ερωτηματολόγια, 

επεξεργασία αποτελεσμάτων, σχολιασμός). 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Αξιολόγηση του περιεχομένου του φακέλου με 

τις παραδοτέες εργασίες. 


__________________________________________________________________________________ 


1. Σο Παιδικό Βιβλίο ως ημείο υνάντησης Παιδιών-Ενηλίκων 

2. Παιδική Ποίηση 

3. Παιδικό Βιβλίο και Περιβάλλον 

4. Λογοτεχνία - Ερμηνεία και Μέθοδοι Προσέγγισης Λογοτεχνικών Κειμένων 

5. Λογοτεχνία και Γυναίκα 

6. Θεωρία της Λογοτεχνίας 

7. Ο Αυτοσχεδιασμός ως Παιδαγωγική Πράξη 

8. Θεατρική Αγωγή Ι: Αρχαίο Δράμα 

9. Θεατρική Αγωγή II: Παιδικό Θέατρο 

10. Η Παιδαγωγική Οπτική του Μύθου: Από το Κλασικό Δράμα στο Λαϊκό 

Παραμύθι 

11. Σα Δρώμενα των Ελλήνων 

12. Πρόσληψη Ιστοριών από Παιδιά Προσχολικής και χολικής Ηλικίας 

13. Η Γραπτή Γλώσσα στην Προσχολική Εκπαίδευση I 

14. Η Γραπτή Γλώσσα στην Προσχολική Εκπαίδευση II 

15. Πρώιμα Θρησκευτικά υστήματα και Θεωρίες για την Μαγεία και τις 

Σελετουργίες 

16. Η Κοινωνική Διάσταση του Έργου του Α. Παπαδιαμάντη 

__________________________________________________________________________________ 

4. ΣΟΜΕΑ ΚΟΙΝΨΝΙΟΛΟΓΙΑ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΚΑΙ 

ΠΟΤΔΨΝ ΥΤΛΟΤ 

τον Σομέα Κοινωνιολογίας, Οικονομίας, Πολιτικής της Εκπαίδευσης και πουδών 

Υύλου οι φοιτητές/τριες υποχρεούνται να συλλέξουν 21 διδακτικές μονάδες (Δ.Μ.) 

που αντιστοιχούν σε 26 πιστωτικές μονάδες (E.C.T.S.) : 







Παράλληλα, ο Σομέας πουδών προσφέρει μαθήματα έρευνας, από τα οποία οι 




151




Σέλος, ο Σομέας προσφέρει έναν Κύκλο 10 διεπιστημονικών μαθημάτων σε θέματα 

Υύλου και Ισότητας που διδάσκονται κυρίως από απόσταση, σε συνδυασμό και με 

δια ζώσης συναντήσεις. 

__________________________________________________________________________________ 


Σίτλος του μαθήματος: ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ 

Κωδικός μαθήματος: ΤΔ004 


Εξάμηνο: Α΄ εξάμηνο 



νομα διδάσκοντα: Διονύσιος Γουβιάς 


Η κατανόηση εκ μέρους των φοιτητών/τριών της σημασίας της Εκπαιδευτικής 

Πολιτικής, και ιδιαίτερα του κομματιού εκείνου που αναφέρεται στην 'πολιτική' 

διάστασή της. 

Η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με την ορολογία της Εκπαιδευτικής Πολιτικής. 

Η αναγνώριση των βασικών παραγόντων άσκησης της Εκπαιδευτικής Πολιτικής 

Η παροχή όλων εκείνων των εφοδίων σε φοιτητές/τριες που θα τους/τις κάνουν 

ενσυνείδητους συμμέτοχους σε μια δημοκρατική και ανοικτή εκπαιδευτική 

διαδικασία. 

Η κατανόηση της πολυπλοκότητας της άσκησης της Εκπαιδευτικής Πολιτικής και 

των συμφερόντων τα οποία αυτή 'εγκολπώνει' (κυβέρνηση, εκπαιδευτικοί & 

διοικητικοί παράγοντες, μαθητές, γονείς, συνδικαλιστές, εκπρόσωποι εργοδοτών, 

συμβουλευτικοί & επιστημονικοί φορείς κ.λπ.). 

Η συνειδητοποίηση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεών τους μέσα στην 

καθημερινή εκπαιδευτική πραγματικότητα. 

Η προετοιμασία μελλοντικών ερευνητών σε σχετικά θέματα. 



το μάθημα αυτό γίνεται συγκριτική ανάλυση των εναλλακτικών θεωριών που 

σχετίζονται με τη διαμόρφωση της εκπαιδευτικής πολιτικής. Εντοπίζονται οι βασικοί 

κοινωνικοί, οικονομικοί, ιδεολογικοί και πολιτικοί παράγοντες που συμβάλλουν στη 

σύλληψη, επεξεργασία και υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και δη 

νεωτερικών, μεταρρυθμιστικών προγραμμάτων. Αναλύονται οι σημαντικότεροι φορείς 

που ενεργοποιούνται προς την διαμόρφωση της εκπαιδευτικής πολιτικής και οι 




152

δυναμικές της αλλαγής και της συντήρησης που αναπτύσσονται προς νέες 

εκπαιδευτικές προσεγγίσεις. Εξετάζονται, ειδικότερα, παραδειγματικές περιπτώσεις 

εφαρμογής μεταρρυθμιστικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων, η στοχοθεσία, 

εφαρμογή και επιπτώσεις τους, τόσο στη δομή του εκπαιδευτικού συστήματος, όσο 

και στους εμπλεκόμενους στην εκπαίδευση φορείς (μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικούς, 

πολιτικούς). Πιο αναλυτικά μελετώνται οι παρακάτω θεματικές ενότητες. 

1. Η ανάγκη μελέτης της Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Βασικές έννοιες. 

2. Η ισότητα ευκαιριών στην Εκπαίδευση και ο ρόλος της Εκπαιδευτικής Πολιτικής: η 

διεθνής εμπειρία. 

3. Η ισότητα ευκαιριών στην Εκπαίδευση και ο ρόλος της Εκπαιδευτικής Πολιτικής: η 

ελληνική εμπειρία. 

4. Η συνάρθρωση Εκπαιδευτικής Πολιτικής και πολιτικών δομών – Σο αναλυτικό 

σχήμα του B. Levin. Ο ρόλος των ΜΜΕ στη διαμόρφωση της εκπαιδευτικής 

πολιτικής. 

5. Η διεθνοποίηση της Εκπαίδευσης: η περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

6. Οικονομική παγκοσμιοποίηση και εκπαιδευτικά συστήματα. Ο ρόλος των 

Τπερεθνικών Οργανισμών. – Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και η αναζήτηση της 

«Βιώσιμης Ανάπτυξης». 

7. Η σημασία της ‗αξιολόγησης‘ στο σύγχρονο κόσμο: η αξιολόγηση των 

μαθητών/τριών και των εκπαιδευτικών. 

8. ‘Υύλο‘ και Εκπαιδευτική Πολιτική. Διεθνής και ελληνική εμπειρία. 

9. Η εισαγωγή των Σεχνολογιών της Πληροφορικής και της Επικοινωνίας (ΣΠΕ) στην 

Εκπαίδευση. Διλήμματα και προοπτικές. 

10. Η Εκπαιδευτική Πολιτική σε ‗πολυ-πολιτισμικές κοινωνίες‘. Η αναγνώριση του 

‗διαφορετικού‘. 

11. Εκπαιδευτική Πολιτική και ‗ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες‘. Ζητήματα ατομικών και 

κοινωνικών δικαιωμάτων. 

12. Οργάνωση και Διοίκηση του Ελληνικού Δημόσιου χολείου. Φρηματοδότηση της 

Δημόσιας Εκπαίδευσης. 

13. Σο ελληνικό Εκπαιδευτικό ύστημα διαστάσεις του ‗εκπαιδευτικού εκσυγχρονισμού‘. 

Η ‗μεταρρύθμιση‘ του 1997-98 (Ν. 2525/97 & Ν. 2640/98): διοικητικό πλαίσιο, 

οικονομικές διαστάσεις, αναλυτικά προγράμματα και παιδαγωγικό περιβάλλον. 

14. Πρόσβαση στην Σριτοβάθμια Εκπαίδευση και σύνδεση με την αγορά εργασίας. 

Κρίσιμα ζητήματα άσκησης Εκπαιδευτικής Πολιτικής. 



Μπουζάκης, . (2002) (Β‘ έκδοση). υγκριτική Παιδαγωγική ΙΙΙ. Αθήνα: Gutenberg. 

Φαραλάμπους, Δ. (επιμ) (2007). Μεταπολίτευση & Εκπαιδευτική Πολιτική . Αθήνα: 

Ελληνικά Γράμματα 

Κοντογιαννοπούλου - Πολυδωρίδη, Γ. (1995). Εκπαιδευτική Πολιτική και Πρακτική: 

Μια Κοινωνιολογική Ανάλυση. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 

Παπαδάκης, Ν. Ε. (2003). Εκπαιδευτική Πολιτική. Η εκπαιδευτική πολιτική ως 

κοινωνική πολιτκή; Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 




153

Γρόλλιος, Γ. (1999). Ιδεολογία, παιδαγωγική και εκπαιδευτική πολιτική: λόγος και 

πράξη των ευρωπαικών προγραμμάτων για την εκπαίδευση. Αθήνα: Gutenberg. 

Ιακωβίδης, Γ. (1998). Η Σεχνική – Επαγγελματική Εκπαίδευση στην Ελλάδα. Αθήνα: 

Gutenberg. 

Κάτσικας, Φ. (1998). Κρίση του σχολείου και εκπαιδευτική πολιτική. (σε συνεργασία 

με τους:Θανάση Σσιριγώτη, Γιώργο Γρόλλιο). Αθήνα: Gutenberg. 

ιάνου, Ε. (2005). Εκπαίδευση και Κοινωνικές Ανισότητες – Η μετάβαση από τη 

Δευτεροβάθμια στην Ανώτατη Εκπαίδευση (1997-2004). Αθήνα: Μεταίχμιο. 


Apple, M. (2006). Educating the ‗Right‘ Way: Markets, Standards, God and 

Inequality. New York: Routledge. 

Arnot, M., David, M. and Weiner, G. (1999) Closing the Gender Gap. Postwar 

Education and Social Change. Cambridge: Polity Press. 

Bradley H. (1989). Men‘s work, women‘s work a sociological history of the sexual 

division of labour in employment. Cambridge: Polity Press. 

Castells, Μ. (2004). The Information Age Economy, Society and Culture. Vol. II The 

Power of Identity (2 nd edition). Oxford Blackwell. 

Coombs, P.H. (1985). The world crisis in Education: the view from the eighties. New 

York: Oxford University Press. 

Dore, R. (1976). The diploma disease: education, qualifications and development. 

London: Allen & Unwin. 

Lauder, H., Brown, P., Dillabough, J.A., Halsey, A.H. (2006). Education, 

Globalization and Social Change. Oxford: Oxford University Press. 

Lips, H. (1988). Sex and Gender. California: Mayfield Publishing Company. 

Millet, K. (1977) Sexual Politics. London: Virago. 

Oakley, A. (1972). Sex, Gender and Society. London: Temple Smith. 

Polydorides, G. (1985). Women‘s Participation in the Greek Educational System. 

Comparative Education, 21 (3): 229-240. 


Θα γίνει προσπάθεια οι φοιτητές/τριες να αναπτύξουν αυτενέργεια και προσωπική 

εμπλοκή στην «ανακάλυψη» και την παραγωγή της γνώσης, μέσα και από την 

υποστήριξη των νέων τεχνολογιών. 

Ανατροφοδότηση Θα γίνεται, είτε δια ζώσης, είτε ηλεκτρονικά (e-mail, συζήτηση σε 

ειδικό Chat-room που θα δημιουργήσει ο διδάσκοντας). 


Η Αξιολόγηση θα βασιστεί στην εκπόνηση εργασιών και σε τελικές εξετάσεις: 

Οι εργασίες είναι προαιρετικές. Οι φοιτητές/τριες κάνουν μια μόνο εργασία. Οι 

εργασίες θα αναλαμβάνονται έπειτα από έγκριση του διδάσκοντα. Σα θέματα των 

εργασιών λαμβάνονται από το περιεχόμενο των διαλέξεων του μαθήματος. 

Δίνονται ενδεικτικοί τίτλοι, αλλά οι φοιτητές/τριες είναι ελεύθεροι να προτείνουν στο 

διδάσκοντα και δικά τους θέματα. Θα δοθεί η ευκαιρία στους φοιτητές/τριες να 

κάνουν μια σύντομη παρουσίαση της εργασίας τους στα πλαίσια των 




154

μαθημάτων. Οι εργασίες θα συνεισφέρουν στην τελική αξιολόγηση σε ποσοστό 

50%. 

Οι εξετάσεις θα συνεισφέρουν στην τελική αξιολόγηση σε ποσοστό 50%. 

ημείωση: Για να ληφθεί υπόψη ο βαθμός της εργασίας θα πρέπει να γράψει ο/η 

φοιτητής-τρια τουλάχιστον 5 στις τελικές εξετάσεις. 

Γλώσσα διδασκαλίας: Ελληνική. 

__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΨΝΙΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ 



Εξάμηνο: Β΄ Εξάμηνο 



νομα διδάσκουσας: Περσεφόνη Υώκιαλη 


Κατανόηση σε βάθος της έννοιας της ανάπτυξης και των παραγόντων 

που την επηρεάζουν 

Διερεύνηση της σχέσης εκπαίδευσης και κοινωνικο-οικονομικής 

ανάπτυξης. 



το μάθημα αυτό αναλύεται η έννοια της ανάπτυξης από οικονομική και κοινωνική 

οπτική και εξετάζεται η σχέση ανάπτυξης με την εκπαίδευση. Η έννοια της ανάπτυξης 

αναλύεται στα πλαίσια των σχετικών θεωριών και παράλληλα παρουσιάζονται οι 

γενικώς αποδεκτοί δείκτες μέτρησης της ανάπτυξης. Εξετάζεται η εξέλιξη των σχετικών 

θεωριών και συνδέεται η εξέλιξη αυτή με την αλλαγή στη σημασία που έχουν οι υλικοί 

και άυλοι συντελεστές παραγωγής. τα πλαίσια σύνδεσης με την εκπαίδευση, 

αναλύεται η Θεωρία του ανθρώπινου κεφαλαίου από μικρο-οικονομική και μακροοικονομική 

άποψη καθώς και οι επεκτάσεις της, και εξετάζεται η κριτική που η Θεωρία 

αυτή έχει υποστεί. Πιο αναλυτικά μελετώνται οι παρακάτω θεματικές ενότητες. 

Εισαγωγή: η έννοια της ανάπτυξης. Δείκτες ανάπτυξης. 

Σομείς της οικονομίας και ανάπτυξη. 

υντελεστές παραγωγής και ανάπτυξη. 

ύντομη ιστορική αναδρομή στις θεωρίες οικονομικής ανάπτυξης. 

Η Θεωρία του ανθρώπινου κεφαλαίου - μικροοικονομική θεώρηση. 

Η Θεωρία του ανθρώπινου κεφαλαίου - μακροοικονομική θεώρηση. 

Εξελίξεις στη Θεωρία του ανθρώπινου κεφαλαίου. 

Η δια βίου μάθηση και η σχέση της με την ανάπτυξη. 




155

Η ποιότητα της εκπαίδευσης ως προσδιοριστικός παράγοντας της ποιότητας 

του ανθρώπινου κεφαλαίου. 

Αξιολόγηση της Θεωρίας του ανθρώπινου κεφαλαίου. Επίλογος. 



αϊτη Ά., (2000), Εκπαίδευση και Οικονομική Ανάπτυξη, Συπωθήτω, Αθήνα 

Χαχαρόπουλος Γ., (1999), Οικονομική της Εκπάιδευσης, Παπαζήσης, Αθήνα 


G. Johnes & J. Johnes, (eds), (2004), International Handbook on the 

Economics of Education, Edward Elgar Publishing Ltd, 

C.R. Belfield, (ed.) (2006), Modern Classics in Economics, Vol.I, UK-USA, Elgar 

Reference Collection 

Hanushek, A., & Wοessmann ,L., (2007a), The Role of Education Quality in 

Economic Growth, Policy Research Working Paper 4122, World Bank, 

Washington DC. 

Hanushek, A., & Wοessmann ,L., (2007b), The Role of School Improvement in 

Economic Development, CESifo, Working Paper Series, CESifo Working Paper 

No. CESifo Group Munich. 

Psacharopoulos, G., & Patrinos, H.A., (2004), Human Capital and Rates of 

Return, in: G. Johnes & J. Johnes, (eds), International Handbook on the 

Economics of Education, Edward Elgar Publishing Ltd, 1 

Tsakloglou P. & Cholezas I., (2005), Education and Inequality in Greece, 

Institute for the Study of Labor, IZA, DP No. 1582. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Παραδόσεις με μικρές δραστηριότητες στην τάξη 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: γραπτές εξετάσεις 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΚΟΙΝΨΝΙΚΟΠΟΙΗΗ ΣΟΤ ΠΑΙΔΙΟΤ 






νομα διδάσκουσας: Φρυσή Βιτσιλάκη 


Ανάπτυξη γνωστικού υπόβαθρου για την κοινωνικοποίηση των παιδιών 

Διερεύνηση - ανάλυση της χρησιμότητας της κοινωνικοποίησης στην 

ανάπτυξη της προσωπικότητας ενός παιδιού. 




156



Σο μάθημα αυτό παρουσιάζει το θέμα της κοινωνικοποίησης του παιδιού με αναφορά 

στις σχετικές με το θέμα βιολογικές, ψυχολογικές και κοινωνιολογικές θεωρίες. 

Αναδεικνύεται η χρησιμότητα της κοινωνικοποίησης στην ανάπτυξη της 

προσωπικότητας του παιδιού, καθώς και ο ρόλος της οικογένειας και του σχολείου 

στη διαδικασία κοινωνικοποίησης. 

Πιο συγκεκριμένα εξετάζονται: Ορισμοί της κοινωνικοποίησης. Θεωρίες 

κοινωνικοποίησης. Εμπειρικές προσεγγίσεις στο θέμα της κοινωνικοποίησης. 

υγκριτική προσέγγιση στις βιολογικές, ψυχολογικές και κοινωνιολογικές θεωρίες της 

κοινωνικοποίησης. Παράγοντες που επηρεάζουν την κοινωνικοποίηση. Ο ρόλος της 

οικογένειας στην κοινωνικοποίηση. Ο ρόλος του σχολείου στην κοινωνικοποίηση. Ο 

ρόλος της οικογένειας και του σχολείου στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του 

παιδιού και στην αναπαραγωγή του υφιστάμενου κοινωνικού συστήματος. 



John Muncie, Margaret Wetherell, Mary Langan,.(2009). Οικογένεια: Η μελέτη 

και κατανόηση της οικογενειακής ζωής, Mεταίχμιο, Αθήνα. 

Jean-Manouel de Oueiroz.(2003). To χολείο και οι Κοινωνιολογίες του, 

Επιμ.Γ.ταμέλος, Gutenberg, Αθήνα. 

K.R. Muhlbauer.(1990). Κοινωνικοποίηση. Θεωρία και Έρευνα. Αφοι Κυριακίδη, 


Κατή, Δ., (2002)Νοημοσύνη και Υύλο. Αθήνα, Οδυσσέας. 

Νόβα-Καλτσούνη.,Φ,.(1998). Κοινωνικοποίηση. Η Γένεση του Κοινωνικού 

Τποκειμένου. Gutenberg, Αθήνα. 


Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Γραπτές Εξετάσεις 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΔΙΑΜΟΡΥΨΗ ΣΟΤ ΡΟΛΟΤ ΣΟΤ ΥΤΛΟΤ 











157

δημιουργία ενός υπόβαθρου γνώσεων σχετικά με τους παράγοντες που 

διαμορφώνουν τους ρόλους των φύλων. 

δυνατότητα διερεύνησης – ανάλυση με κριτικό τρόπο της ταυτότητας και του 

ρόλου των φύλων. 



Σο μάθημα αυτό εξετάζει διαχρονικά και συγκριτικά τους κυριότερους παράγοντες που 

συντελούν στη διαμόρφωση του ρόλου του φύλου στη σύγχρονη κοινωνία. 

Πιο συγκεκριμένα εξετάζονται: 

Η ταυτότητα και οι ρόλοι των φύλων - Ιστορική προσέγγιση στους ρόλους των φύλων 

- Παράγοντες που συντελούν στη διαμόρφωση των ρόλων - Οι ρόλοι των φύλων στη 

σύγχρονη κοινωνία - Κριτική θεώρηση των ρόλων των φύλων. 



Madeleine Arnot (2006). Διαδικασίες Αναπαραγωγής του Υύλου. Μεταίχμιο. 

Αθήνα. 

Margaret Maruani (2008). Γυναίκες, Υύλο, Κοινωνίες. Μεταίχμιο. Αθήνα. 

Γιώτα Παπαγεωργιου (2004). Ηγεμονία και Υεμινισμός. Συπωθήτω. 

Connell R. W. (2006). Σο Κοινωνικό Υύλο. Eπίκεντρο. 


Παραδόσεις με μικρές δραστηριότητες στην τάξη 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Γραπτές Εξετάσεις 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΟΡΓΑΝΨΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΨΝ ΜΟΝΑΔΨΝ ΚΑΙ 

ΤΣΗΜΑΣΨΝ 



Εξάμηνο: Ε΄ Εξάμηνο 



νομα διδάσκοντα: Νικόλαος Ράπτης 


Κατανόηση της έννοιας, του περιεχομένου και των λειτουργιών της 

διοίκησης σχολικών μονάδων και συστημάτων 




158

Διερεύνηση – ανάλυση της σημασίας της διοίκησης στην 

αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών μονάδων και συστημάτων 



το μάθημα αυτό εξετάζονται οι βασικές αρχές της διοίκησης και ο τρόπος με τον 

οποίο οι αρχές αυτές εφαρμόζονται και λειτουργούν στην εκπαίδευση. 

Πιο συγκεκριμένα εξετάζονται οι παρακάτω θεματικές ενότητες: Διοίκηση - διοικητική 

αποτελεσματικότητα / Δομή και διοικητική διάρθρωση του ελληνικού εκπαιδευτικού 

συστήματος / Οργάνωση και λειτουργία σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας 

εκπαίδευσης / Διαχείριση της καινοτομίας – καινοτόμοι θεσμοί στην εκπαίδευση / 

υστημική προσέγγιση της σχολικής μονάδας / ργανα λαϊκής συμμετοχής / Η 

διαδικασία λήψης και εκτέλεσης αποφάσεων - διαχείριση συγκρούσεων / Η 

επικοινωνία στον εκπαιδευτικό οργανισμό / Ο εκπαιδευτικός ως δημόσιος υπάλληλος 



Κουτούζης Μ., (1999), Γενικές Αρχές Μάνατζμεντ, Σουριστική Νομοθεσία και 

Οργάνωση Εργοδοτικών και υλλογικών Υορέων, Πάτρα, ΕΑΠ. 

Μπουραντάς, Δ., (2005), Ηγεσία: Ο δρόμος της διαρκούς επιτυχίας, Αθήνα, 

Εκδόσεις Κριτική. 

Πασιαρδή, Π., (2004), Εκπαιδευτική ηγεσία. Από την περίοδο της ευμενούς 

αδιαφορίας στη σύγχρονη εποχή, Αθήνα, Εκδόσεις Μεταίχμιο & Π. Πασιαρδής. 

Ποζίδης Π., (2007), Σο βασικό νομικό πλαίσιο λειτουργίας της Πρωτοβάθμιας 

εκπαίδευσης, Κέρκυρα, Αυτοέκδοση. 

Ράπτης, Ν., (2006), Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων: Χυχολογικές και 

Κοινωνικές Παράμετροι Διοικητικής Αποτελεσματικότητας. Παν/μιο Αιγαίου, 

ΣΕΠΑΕ. Αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή. 

Ράπτης, Ν. και Φ. Βιτσιλάκη, (2007), ΗΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΨΝ 

ΜΟΝΑΔΨΝ: Η ταυτότητα του διευθυντή της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. 

Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις Αφοί Κυριακίδη. 

αΐτη, Φρ., (2005α), Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης, Αθήνα, 

Αυτοέκδοση. 

αΐτη, Φρ., (2005β), Οργάνωση και Λειτουργία των χολικών Μονάδων, Αθήνα, 

Αυτοέκδοση. 

αΐτη, Φρ., (2007), ο Διευθυντής στο σύγχρονο σχολείο. Από τη Θεωρία… στην 

πράξη, Αθήνα, Αυτοέκδοση. 

τραβάκου, Π., (2003) Ο Διευθυντής της χολικής μονάδας Πρωτοβάθμιας και 

Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, θεωρητική ανάλυση και εμπειρική διερεύνηση, 

Θεσσαλονίκη, εκδοτικός οίκος Α/φών Κυριακίδη (διδακτορική διατριβή). 


Bush, T. (2003), Theories of Educational Leadership and Management: Third 

Edition, London, Sage. 




159

Busher, H. (2006), Understanding Education Leadership, © Hugh Busher. 

Everard,K.B.,Morris,G. and Wilson, I. (2004), Effective School Management, (4th 

edt) SAGE London 

Harris, A. (2004), ―School leadership and school improvement: a simple and 

complex relationship‖, School Leadership and Management, 24, (1): 3-5. 

Harry Tomlinson (2004), Educational Leadership, Personal Growth for 

Professional Development, SAGE London 

Yariv, E. (2004), ―Challenging teachers: what difficulties do they pose for their 

principals?‖, Educational, Administration and Leadership, 32 (2), 149-170. 


Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: προφορικές εξετάσεις 


__________________________________________________________________________________ 


Σίτλος του μαθήματος: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΨΝΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ 

Κωδικός μαθήματος: ΤEΔ030 







Η κατανόηση εκ μέρους των φοιτητών/τριών της σημασίας της σχέσης μεταξύ 

της ιστορικής ανάπτυξης του ελληνικού κοινωνικο-οικονομικού σχηματισμού, 

από τη μια, και της άσκησης εκπαιδευτικής πολιτικής από το Νεοελληνικό Κράτος, 

από την άλλη. 

Η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με την ορολογία της Εκπαιδευτικής Πολιτικής, με 

έμφαση στον ελληνικό χώρο. 

Η αναγνώριση των βασικών παραγόντων άσκησης της Εκπαιδευτικής Πολιτικής 

στην πορεία του Νεοελληνικού Κράτους (κυβέρνηση, εκπαιδευτικοί & διοικητικοί 

παράγοντες, μαθητές, γονείς, συνδικαλιστές, εκπρόσωποι εργοδοτών, 

συμβουλευτικοί & επιστημονικοί φορείς κ.λπ.). 

Η προετοιμασία μελλοντικών ερευνητών σε σχετικά θέματα. 






160

το πλαίσιο του μαθήματος μελετάται και αναλύεται συγχρονικά και διαχρονικά η δομή 

και λειτουργία του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, όπως αποκρυσταλλώνονται, 

τόσο στο θεσμικό πλαίσιο, όσο και στις καθημερινές συλλογικές πρακτικές. 

Επιχειρείται να καταδειχθεί η σχέση που έχει η διάρθρωση της ελληνικής εκπαίδευσης 

με την ιστορική διαδρομή του ελληνικού οικονομικο-πολιτικού σχηματισμού, και 

ιδιαίτερα με την ανάπτυξη του Κράτους. Σαυτόχρονα μελετώνται πρόσφατες 

οικονομικές, γεωπολιτικές και γενικότερα πολιτισμικές εξελίξεις σε εθνικό και παγκόσμιο 

επίπεδο, και διερευνάται το κατά πόσο έχει επηρεαστεί το ελληνικό εκπαιδευτικό 

σύστημα από τις παραπάνω. Πιο αναλυτικά μελετώνται οι παρακάτω θεματικές 

ενότητες: 

1. Εισαγωγικά. Ιστορική αναδρομή. 

2. Η συνάρθρωση Εκπαιδευτικής Πολιτικής και πολιτικών δομών. 

3. Οι βασικότερες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στον 19 ο αιώνα. 

4. Οι βασικότερες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στον 20 ο αιώνα. 

5. Οι μεταρρυθμίσεις του ‘80. 

6. Οι μεταρρυθμίσεις του 1997-98 (κυρίως Ν. 2525/97 & Ν. 2640/98). 

7. Οργάνωση και Διοίκηση του Ελληνικού Δημόσιου χολείου. 

8. Φρηματοδότηση της Δημόσιας Εκπαίδευσης. Ο ρόλος της ευρωπαϊκής 

χρηματοδότησης. 

9. Αναλυτικά προγράμματα και παιδαγωγικό περιβάλλον 

10. Η σημασία της ‗αξιολόγησης‘: η αξιολόγηση των μαθητών/τριών και των 

εκπαιδευτικών (ή του ‗εκπαιδευτικού έργου‘). 

11. ‗Γενική‘ και ‗επαγγελματική‘ εκπαίδευση. Μια παρεξηγημένη σχέση. 

12. ‗Άνοιγμα‘ της Σριτοβάθμιας Εκπαίδευσης την τελευταία δεκαετία (νέα ιδρύματα και 

νέα τμήματα, ή μετονομασίες παλιών, αύξηση εισακτέων, προώθηση της Δια βίου 

Εκπαίδευσης κ.λπ.). 

13. Ανωτατοποίηση ΣΕΙ (2001) & Εκκλησιαστικών Ακαδημιών (2006). Ζητήματα 

πολιτικής ‗τακτικής‘ και ισορροπίες. 

14. Πρόσβαση στην Σριτοβάθμια Εκπαίδευση, χρηματοδότηση και σύνδεση με την 

αγορά εργασίας. Ζητήματα ‗διασφάλισης της ποιότητας‘ της Ανώτατης 

Εκπαίδευσης (2005). 



Κάτσικας, Φ. & Θεριανός, Κ. (2007). Ιστορία της Νεοελληνικής Εκπαίδευσης. 

Αθήνα: αβάλλας. 

Μπουζάκης, . (1994). Εκπαιδευτικές Μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα - τ. Α (1 η 

ανατύπωση: 2002). Αθήνα: Gutenberg. 

Μπουζάκης, . (1994). Εκπαιδευτικές Μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα - τ. Β‘ (3 η 

έκδοση συμπληρωμένη 2002). Αθήνα: Gutenberg. 

Μπουζάκης, . (1986). Νεοελληνική Εκπαίδευση (4 η έκδοση συμπληρωμένη: 

2002). Αθήνα: Gutenberg. 




161

Μπουζάκης, . (1994). Εκπαιδευτικές Μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα - τ. Α (1 η 

ανατύπωση: 2002). Αθήνα: Gutenberg. 

Μπουζάκης, . (1994). Εκπαιδευτικές Μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα - τ. Β‘ (3 η 

έκδοση συμπληρωμένη). Αθήνα: Gutenberg. 

Ιακωβίδης, Γ. (1998). Η Σεχνική – Επαγγελματική Εκπαίδευση στην Ελλάδα. Αθήνα: 

Gutenberg. 

Κάτσικας, Φ. & Θεριανός, Κ. (2007). Σα Πανεπιστήμια Υλέγονται. Αθήνα: Λιβάνης. 

Κάτσικας, Φ., Καββαδίας, Γ., Σσιριγώτης, Θ. & Γρόλλιος, Γ. (1998). Κρίση του 

σχολείου και εκπαιδευτική πολιτική. Αθήνα: Gutenberg. 

Κοντογιαννοπούλου - Πολυδωρίδη, Γ. (1995). Εκπαιδευτική Πολιτική και Πρακτική: 

Μια Κοινωνιολογική Ανάλυση. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 

Μπουζάκης, . (2002) (Β‘ έκδοση). υγκριτική Παιδαγωγική ΙΙΙ. Αθήνα: Gutenberg. 

ταμέλος Γ. (1999). Σα Πανεπιστημιακά Παιδαγωγικά Σμήματα: Καταβολές- 

Παρούσα Κατάσταση-Προοπτικές. Αθήνα Gutenberg. 

Φαραλάμπους, Δ. (επιμ.) (2007). Μεταπολίτευση & Εκπαιδευτική Πολιτική. Αθήνα: 



Θα μετριαστεί η παραδοσιακή «μετωπική» διδασκαλία, με τη συμμετοχή των 

φοιτητών/τριών, έτσι ώστε αυτοί/ές να αναπτύσσουν αυτενέργεια και προσωπική 

εμπλοκή στην «ανακάλυψη» και την παραγωγή της γνώσης, καθώς και θα γίνει η 

διεξαγωγή του διδακτικού έργου με την υποστήριξη των νέων τεχνολογιών (προβολές 

ταινιών, παρουσιάσεις power-point κ.λπ.). 


ειδικό Chat-room που θα δημιουργήσει ο διδάσκοντας) και μόνο σε ώρες και μέρες 

που αυτός θα ορίσει. 



Οι εργασίες είναι υποχρεωτικές. Οι φοιτητές/τριες κάνουν μια μόνο εργασία. Οι 



Δίνονται ενδεικτικοί τίτλοι, αλλά οι φοιτητές/τριες είναι ελεύθεροι να προτείνουν στο 

διδάσκοντα και δικά τους θέματα. Θα δοθεί η ευκαιρία στους φοιτητές/τριες να 



50%. 



φοιτητής/τρια τουλάχιστον 5 στις τελικές εξετάσεις. 


__________________________________________________________________________________ 




162

Σίτλος του μαθήματος: ΥΤΛΟ ΚΑΙ ΑΠΑΦΟΛΗΗ 

Κωδικός μαθήματος: ΤΕΔ012 





νομα διδάσκοντα: Αναστάσιος Βασιλειάδης 


τόχος του μαθήματος είναι η ανάλυση του ζητήματος της έμφυλης διάστασης της 

απασχόλησης και των διακρίσεων στην αγορά εργασίας. Οι φοιτητές/τριες θα: 

Γνωρίσουν τον τρόπο ανάλυσης της αγοράς εργασίας ως προς την έμφυλη 

διάσταση αυτής. 

Κατανοήσουν τη θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίας τόσο σε εθνικό όσο 

και σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. 

Γνωρίσουν τους λόγους για τους οποίους παρατηρούνται οι διαφορές 

ανδρών και γυναικών με βάση τα επαγγέλματα 

Θα είναι σε θέση να αναλύουν την υφιστάμενη κατάσταση στη χώρα μας ως 

προς τα ανδρικά και γυναικεία επαγγέλματα. 

Κατανοήσουν το φαινόμενο της ―γυάλινης οροφής‖ στον ιδιωτικό και δημόσιο 

τομέα 

Είναι σε θέση να αναφέρουν πέντε (5) καλές πρακτικές σχετικά με τους τρόπους 

άμβλυνσης των έμφυλων διαφορών στην απασχόληση. 



Εξετάζεται η διάσταση του φύλου στην αγορά εργασίας. υγκεκριμένα 

σκιαγραφείται η παρουσία της γυναίκας στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό με 

αναφορά στη διεθνή, ευρωπαϊκή και ελληνική πραγματικότητα. Γίνεται ανάλυση 

του φαινομένου της στερεότυπης κατηγοριοποίησης των επαγγελμάτων σε 

ανδρικά και γυναικεία και των συνεπειών της κατηγοριοποίησης στις αμοιβές. 

Διερευνάται η παρουσία της γυναίκας σε συγκεκριμένους, παραδοσιακά 

ανδροκρατούμενους επαγγελματικούς χώρους και κυρίως στο χώρο της 

διοίκησης/διαχείρισης και λήψης αποφάσεων. 



Δεδουσόπουλος, Α. (2001). Η Προσφορά Εργασίας, Αθήνα, Συπωθήτω 

Πετρινιώτη, Ξ. (1989). Αγορές Εργασίας: Οικονομικές Θεωρίες και Έρευνες, 

Αθήνα, εκδ Παπαζήση 

Borjas, G. ( 2000). Labor Economics, MacGraw hill Companies. Διαθέσιμο και 

σε ελληνική μετάφραση: Borjas, G. ( 2003), Σα Οικονομικά της Εργασίας, Μτφς. 




163

Μ. Παπαδάκη, Αθήνα, εκδ. ΚΡΙΣΙΚΗ 

Λυμπεράκη, Α. και Μουρίκη, Α. (2003). Η Αθόρυβη Επανάσταση, Gutenberg, 

Αθήνα. 

Μουσούρου, Μ. (2003). Γυναίκα και Απασχόληση, Δέκα ζητήματα, Gutenberg, 

Αθήνα. 

ΠΑΕΠ (2006). Επετηρίδα αγοράς εργασίας 2006. Μελέτη διαθέσιμη στο 

www.paep.org.gr 


Borjas, G. ( 2000). Labor Economics, MacGraw hill Companies. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Σο μάθημα χωρίζεται σε 12 ενότητες οι οποίες 

διδάσκονται σε δια ζώσης συναντήσεις κάθε εβδομάδα διάρκειας 3 ωρών. 

Επιπλέον, το μάθημα γίνεται με τη χρήση της πλατφόρμας ηλεκτρονικής μάθησης 

στην οποία συμμετέχουν ενεργά οι φοιτητές/τριες. 


Η αξιολόγηση του μαθήματος γίνεται : 

Α) με την εκπόνηση δύο εργασιών 

Β) με τη συνεκτίμηση της ενεργούς συμμετοχής των φοιτητών/τριών τόσο στις δια 

ζώσης, όσο και στις ηλεκτρονικές συζητήσεις 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΔΙΑ ΒΙΟΤ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΕΝΗΛΙΚΨΝ: 

ΚΟΙΝΨΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΙΚΕ ΔΙΑΣΑΕΙ 






νομα διδάσκουσας: Ευγενία Αρβανίτη 


Σο συγκεκριμένο μάθημα έχει τους ακόλουθους στόχους: 

τη μελέτη των εκπαιδευτικών αναγκών και επιδιώξεων των ενηλίκων, σε 

συνάρτηση με τα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά τους, 

τη μελέτη του σχεδιασμού και της ανάπτυξης αντίστοιχων συστημάτων τυπικής 

μάθησης, καθώς και νέων μορφών μη-τυπικής και άτυπης μάθησης, καθώς 

και γενικότερα οι αρχές χάραξης εκπαιδευτικής πολιτικής στον τομέα αυτό και 

τέλος, 

την εξέταση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας των νέων αυτών 

μορφών εκπαίδευσης/μάθησης, σε σχέση με την αγορά εργασίας και 




164

γενικότερα το κοινωνικό περιβάλλον, με στόχο πάντα την προσαρμογή στις 

ομάδες-στόχους και στις ιδιαιτερότητές τους. 



Πρόκειται για ένα θεωρητικό μάθημα με σύγχρονες εφαρμογές (π.χ. καταχωρίσεις 

λημμάτων σχετικών με το περιεχόμενο του μαθήματος σε χώρους ελεύθερης 

τεκμηρίωσης (wikipedia). Έμφαση δίνεται στο μεταβαλλόμενο κοινωνικοοικονομικό 

περιβάλλον, στο πλαίσιο του οποίου αναδεικνύεται η σημασία της δια βίου 

εκπαίδευσης/μάθησης και η αναγκαιότητα διαρκούς κατάρτισης και επιμόρφωσης 

των ενηλίκων, και τα νέα δεδομένα και οι απαιτήσεις για τα εκπαιδευτικά συστήματα και 

τους εκπαιδευτικούς φορείς. 

Σα περιεχόμενα του μαθήματος καλύπτουν θέματα όπως: Παγκοσμιοποίηση: το 

πλαίσιο της Δια Βίου Εκπαίδευσης/Μάθησης. Δια Βίου Εκπαίδευση και Εκπαίδευση 

Ενηλίκων: τόχοι & εννοιολογικοί προσδιορισμοί. Ευρωπαϊκή στρατηγική για τη Δια 

Βίου Εκπαίδευση: Παραδείγματα εκπαιδευτικών μοντέλων. τρατηγικές Εκπαίδευσης 

Ενηλίκων. Βασικοί πυλώνες της δια βίου εκπαίδευσης & πολιτικός παράγοντας. 

Υορείς, ιδρύματα & στελέχη της δια βίου εκπαίδευσης: Πολυμορφία και 

επαγγελματισμός. Η εκπαίδευση ενηλίκων στην Ελλάδα. τρατηγικές αντιμετώπισης 

αναλφαβητισμού & Βασική εκπαίδευση ενηλίκων. Κοινοτική εκπαίδευση ενηλίκων & 

κοινότητες μάθησης. Η μάθηση ενηλίκων: Θεωρητικές προσεγγίσεις. Νέα διδακτική 

μεθοδολογία στην Εκπαίδευση Ενηλίκων. Ενεργητικές τεχνικές & διαχείριση της 

ομάδας. 



UNESCO, 1999, Εκπαίδευση, ο θησαυρός που κρύβει μέσα της. Εκδόσεις 

Gutenberg, Αθήνα. 

Κελπανίδης, Μ. & Βρυνιώτη Κ., 2004, Δια βίου μάθηση: Κοινωνικές 

προϋποθέσεις και λειτουργίες: Δεδομένα και διαπιστώσεις, Ελληνικά Γράμματα, 

Αθήνα. 

Βεργίδης, Δ., 1997, Τποεκπαίδευση: Κοινωνικές, πολιτικές και πολιτισμικές 

διαστάσεις, Εκδόσεις Όψιλον, Αθήνα. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Η διδασκαλία γίνεται υπό μορφή εργαστηρίου, 

ενώ προβλέπεται η εργασία σε ομάδες με στόχο συγκεκριμένα παραδοτέα στο τέλος 

του εξαμήνου. Για παράδειγμα οι φοιτητές/τριες αξιοποιούν παιδαγωγικά λογισμικά 

κοινωνικής δικτύωσης (Web 2.0) και πιο συγκεκριμένα χώρους ελεύθερης 

τεκμηρίωσης (wikipedia), ώστε να δημιουργούν ομαδικές ηλεκτρονικές καταγραφές 

σε θέματα σχετικά με το μάθημα (άρθρα, λήμματα & μικρά πρότζεκτ). 


Η αξιολόγηση (σε συνεννόηση με τη διδάσκουσα) προβλέπει δύο επιλογές: 




165

Κατάθεση 2 ατομικών/ομαδικών εργασιών. Η παράδοση των εργασιών 

πραγματοποιείται μέσα στην εξεταστική περίοδο σε ημερομηνία που καθορίζεται 

εγκαίρως. Οι εργασίες παρουσιάζονται στο σύνολο των φοιτητών/τριών του 

μαθήματος με δυνατότητα ομαδικής αξιολόγησης πριν την οριστική κατάθεσή τους ή 

τελικές προφορικές εξετάσεις. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ Ε ΠΟΛΤΠΟΛΙΣΙΜΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΑ 








Οι στόχοι του μαθήματος είναι η βαθύτερη θεωρητική και πρακτική κατανόηση 

των διαδικασιών ομοιογενοποίησης και ετερογένειας του παγκοσμιοποιημένου 

πλαισίου, στο οποίο πραγματώνεται η εκπαίδευση 

των διαφορετικών εκπαιδευτικών προσεγγίσεων σχετικά με την 

διαφορετικότητα/ετερότητα που εφαρμόζονται στο σχολείο (αφομοίωση, 

πολυπολιτισμική εκπαίδευσης, κτλ.) 

των σύγχρονων διδακτικών εφαρμογών για μια διαφοροποιημένη παιδαγωγική 

Προαπαιτήσεις: Βασικές γνώσεις Τπολογιστή 


Πρόκειται για ένα θεωρητικό μάθημα που αναλύει μοντέλα εκπαίδευσης σε ένα 

παγκοσμιοποιημένο και πολυπολιτισμικό περιβάλλον. Παράλληλα, 

πραγματοποιούνται εφαρμογές με σύγχρονα εργαλεία σχεδιασμού διδακτικών 

ενοτήτων που αξιοποιούν και διαχειρίζονται την ετερότητα στο σχολικό περιβάλλον. 

Περιεχόμενο μαθήματος: Πολιτισμική Ομοιογενοποίηση & Ετερογένεια στο πλαίσιο της 

Παγκοσμιοποίησης. Εκπαιδευτικές προσεγγίσεις διαχείρισης της πολυπολιτισμικής 

διαφορετικότητας: Αφομοίωση και Ενσωμάτωση. Εκπαιδευτικές προσεγγίσεις 

διαχείρισης της πολυπολιτισμικής διαφορετικότητας: Πολυπολιτισμική εκπαίδευση. 

Εκπαιδευτικές προσεγγίσεις διαχείρισης της πολυπολιτισμικής διαφορετικότητας: 

Αντιρατσιστική εκπαίδευση. Εκπαιδευτικές προσεγγίσεις διαχείρισης της 

πολυπολιτισμικής διαφορετικότητας: Διαπολιτισμική εκπαίδευση. Κατασκευή της 

πολιτισμικής ταυτότητας και ετερότητα Γλωσσική ετερότητα στο πλαίσιο της 

εκπαίδευσης. Η νέα εννοιολόγηση του τόπου και του χρόνου στο σύγχρονο σχολικό 

περιβάλλον. Διαπολιτισμική εκπαίδευση/κατάρτιση εκπαιδευτικών. Πολυπολιτισμικά 

σχολικά περιβάλλοντα και σχεδιασμός. Αναστοχαστικά Αναλυτικά προγράμματα. 




166

Παιδαγωγικό σχεδιαστικό μοντέλο διαχείρισης της διαφορετικότητας. χεδιασμοί 

μάθησης για μια διαφοροποιημένη παιδαγωγική. Αξιολόγηση στο πλαίσιο μιας 

διαφοροποιημένης παιδαγωγικής. 



Πανταζής, ., 2006, Διαπολιτισμική Αγωγή στο Νηπιαγωγείο, Ατραπός- 

Περιβολάκι, Αθήνα. 

Banks, J., 2004 Εισαγωγή στην πολυπολιτισμική εκπαίδευση, (ΜΣΥ 

ταματάκης, Ν.) Παπαζήσης, Αθήνα. 

Γκότοβος, Α. 2002, Εκπαίδευση και Ετερότητα: Ζητήματα Διαπολιτισμικής 

Εκπαίδευσης, Μεταίχμιο, Αθήνα. 

ακελλαρίου, Μ. & Αρβανίτη, Ε. 2008, «Πολυπολιτισμικότητα και 

Θρησκευτική Αγωγή στην Προσχολική και Πρωτοσχολική Εκπαίδευση: Μια 

Ερευνητική Προσέγγιση», στο Η Θρησκευτική Αγωγή στην Πρωτοβάθμια 

Εκπαίδευση: Προβληματισμοί και Προοπτικές, ταυριανός (Επιμ.), εκδόσεις 

Γρηγόρη, Αθήνα, σελ. 89-132. 

Αρβανίτη, E. 2008, «Αποτύπωση εκπαιδευτικών σχεδιασμών σε 

πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα: Μελέτη περίπτωσης», Παιδαγωγικό Βήμα 

Αιγαίου, τεύχος 69, σελ. 80-94. 


ενώ προβλέπεται η εργασία σε ομάδες με στόχο συγκεκριμένα παραδοτέα στο τέλος 

του εξαμήνου. Για παράδειγμα οι φοιτητές/τριες αξιοποιούν παιδαγωγικά λογισμικά 

κοινωνικής δικτύωσης (Web 2.0) και πιο συγκεκριμένα την πλατφόρμα σχεδιασμού και 

επαγγελματικής μάθησης Learning by Design ή χώρους ελεύθερης τεκμηρίωσης 

(wikipedia), ώστε να δημιουργούν ομαδικά ηλεκτρονικά σχέδια μαθημάτων, 

ηλεκτρονικές καταγραφές σε θέματα σχετικά με το μάθημα (άρθρα, λήμματα & μικρά 

πρότζεκτ). 



Σην κατάθεση μιας ηλεκτρονικής διδακτικής ενότητας αξιοποιώντας το λογισμικό 

«Μάθηση μέσω σχεδιασμών» και ανάρτησή της στον αντίστοιχο ηλεκτρονικό 

σχεδιαστικό χώρο (http://neamathisi.com). Η παράδοση της εργασίας 


εγκαίρως. Οι ψηφιακά σχεδιασμένες ενότητες, πριν την κατάθεσή τους, 

παρουσιάζονται στο σύνολο των φοιτητών/τριών του μαθήματος με δυνατότητα 

ομαδικής αξιολόγησης ή τελικές προφορικές εξετάσεις 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΥΤΛΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟ 




167








Βασικό στόχο του συγκεκριμένου μαθήματος αποτελεί η γνωριμία των φοιτητριών και 

των φοιτητών με τα «μεταφεμινιστικά» ρεύματα που γνωρίζουν ιδιαίτερη άνθιση στο 

πλαίσιο των πουδών του Υύλου τα τελευταία χρόνια. Ιδιαίτερα επιδιώκεται να 

κατανοήσουν το ρεύμα του συμβολισμού, που κατέχει κομβική θέση στο πεδίο των 

έμφυλων πολιτισμικών σπουδών, αλλά και την κριτική που του ασκείται κυρίως από τη 

μαρξιστική οπτική. Σαυτόχρονα, επιδιώκεται η κατανόηση του σημαντικού ρόλου που 

παίζει το κατεξοχήν συμβολικό σύστημα, δηλαδή η γλώσσα, στην αναπαράσταση του 

γυναικείου κόσμου και μάλιστα μέσω της ανδρικής ματιάς και του νοητικού-συμβολικού 

κόσμου δύο σημαντικών Ευρωπαίων λογοτεχνών: του Παπαδιαμάντη και του Λόρκα. 



το συγκεκριμένο μάθημα, το οποίο προσφέρεται δια ζώσης και από απόσταση, αφού 

εισάγονται οι γνωστότερες επιστημονικές θεωρίες για τον πολιτισμό και τα πολιτισμικά 

συστήματα, διερευνάται-μέσα από τη φεμινιστική οπτική- ο τρόπος δόμησης του/των 

πολιτισμού/ών με βάση κυρίως την ανδρική εμπειρία. Πιο συγκεκριμένα: Σα τελευταία 

χρόνια αναπτύσσονται συμβολιστικές φεμινιστικές θεωρίες που αμφισβητούν τις έννοιες 

της κυριαρχίας και της υποταγής ως θεμελιώδεις συνιστώσες των έμφυλων κοινωνικών 

σχέσεων και λαμβάνουν υπόψη μια διευρυμένη γκάμα δομών, σχέσεων, αντιφάσεων και 

συγκρούσεων μεταξύ αρσενικών και θηλυκών όντων, ανδρών και γυναικών, κοινωνίας 

και ατόμων. το πλαίσιο των θεωριών αυτών οι κατηγορίες της αρρενωπότητας και της 

θηλυκότητας επαναπροσδιορίζονται. Επιχειρείται η ενοποίηση του συνόλου των 

πληροφοριών που αφορούν στις γυναίκες στο θεωρητικό και εννοιολογικό πλαίσιο της 

πολυμορφίας των κοινωνικών δομών και των σχέσεων, της ταυτότητας και της 

ιδεολογίας. Ακόμα, προτάσσεται η εστίαση στις κοινωνικές και πολιτισμικές διαδικασίες 

που αποτελούν τη βάση αυτής της πολυμορφίας, καθώς και που στον τρόπο 

διαμορφώνονται εν τέλει οι αποτιμήσεις των κοινωνικών κατηγοριών «άνδρες» και 

«γυναίκες» μέσα από μια διαρκή συνδιαλλαγή. τη διαδικασία αυτή του συμβολικού είναι 

ιδιαίτερα σημαντικός ο ρόλος της γλώσσας ευρύτερα και της λογοτεχνίας ειδικότερα και 

μάλιστα σε δύο εξαιρετικές περιοχές της τελευταίας, όπως είναι η ηθογραφία και το 

θέατρο. τις σύγχρονες αυτές θεωρίες ασκείται ενδιαφέρουσα μαρξιστική κριτική, η 

οποία τις εγκαλεί για άκρατο ιδεαλισμό, έλλειψη πολιτικής διάστασης και 

αποστασιοποίηση από τα μεγάλα σύγχρονα κοινωνικά-οικονομικά ζητήματα, αλλά και 

αποπροσανατολισμό των γυναικών σε σχέση με τους έμφυλους και κοινωνικούς 

ευρύτερα αγώνες. Σο μάθημα ολοκληρώνεται με την ανάλυση του αιτήματος για τη 




168

μετατροπή της ιστορίας και του πολιτισμού σε πεδίο ανθρωποκεντρικό, πεδίο «κοινωνικής 

συγκρότησης», μέσα από τη συνδιαλλαγή του αρσενικού με το θηλυκό ον και, εν τέλει, πεδίο 

κοινωνικο-πολιτισμικής κατασκευής των κοινωνικών ρόλων των φύλων κ. ά. 



Αριστοτέλη, Πολιτικά , Βιβλίο Α‘ 1-2 (εκδόσεις Πάπυρος) 

Βαρίκα, Ε. – κλαβενίτη, Κ (επ), 1981. Η εξέγερση αρχίζει από παλιά.. ελίδες από τα 

πρώτα βήματα του γυναικείου κινήματος. Αθήνα : Εκδοτική Ομάδα Γυναικών. 

Bauman, Z. 1995. Ο πολιτισμός ως πράξη, Αθήνα : Πατάκης. 

Bourdieu, P. 1995. ―ημειώσεις πάνω στην ιστορία των γυναικών‖ στο Σζ. Ντουμπύ 

και Μ. Περρό (επ), Γυναίκες και Ιστορία, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, σσ.70-92. 

Cantarella, Ε. 1988. Οι γυναίκες της Αρχαίας Ελλάδας, μετ. Δημάκη Π, Αθήνα: 

Παπαδήμας. 

Δεμερτζής, Ν. 1989. Κουλτούρα, Νεωτερικότητα, Πολιτική Κουλτούρα, Αθήνα: 

Παπαζήσης. 

Dubish, J. 1992. «Κοινωνικό φύλο, συγγένεια, θρησκεία». Ε. Παπαταξιάρχης, & Θ. 

Παραδέλης, (επ.), Αθήνα: Πανεπιστήμιο Αιγαίου, σσ.99-126. 

Engels, F. 1975. Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του 

κράτους, εισ. Leacock E. B., μετ. Μ. Γιαταγάνα. Αθήνα: Θεμέλιο. 

Γκασούκα, Μ. 1998. Η κοινωνική θέση των γυναικών στο έργο του Παπαδιαμάντη, 

Αθήνα: Υιλιππότη. 

Γκασούκα, Μ. 2007. «υστήματα Υύλου, ύμβολα και ώμα», στο Βιτσιλάκη Φ., 

Γκασούκα Μ., Παπαδόπουλος Γ. (επ.). Υύλο και Πολιτισμός. Αθήνα: Ατραπός, 

σσ.41-60. 

Γκασούκα, Μ. 2008. Κοινωνιολογία του Λαϊκού Πολιτισμού, τομ.2 ος : Σο Υύλο κάτω 

από το Πέπλο. Γυναικεία Πραγματικότητα και Αναπαραστάσεις του Υύλου στα 

Λαϊκά Παραμύθια. Αθήνα: Χηφίδα. 

Γκασούκα, Μ. 2008. «τοχασμοί και ανά-στοχασμοί σε μεταμοντέρνο πλαίσιο: 

Απόπειρα κριτικής θεωριών για την κουλτούρα και το Υύλο», στο Αλιπράντη- 

Μαράτου Λ., Γκασούκα Μ., Καραγιαννοπούλου Φ.(επ.), Πρακτικά υνεδρίου, 

Ισότητα των Υύλων και Εκπαίδευση; Προετοιμάζοντας Ισότιμους Πολίτες. Αθήνα: 

ΚΕΘΙ. 

Γκιόκα, Σερψιχόρη. Γυναικείες μορφές στο θεατρικό έργο του Υεντερίκο Γκαρθία 

Λόρκα, Διαλέξεις στο μάθημα Υύλο και Πολιτισμός, Πανεπιστήμιο Αιγαίου. 

Godelier M, 1992. Μαρξιστικοί Ορίζοντες στην κοινωνική ανθρωπολογία, τ 1-2, 

μετ. Μ. Λυκούδη. Αθήνα: Gutemberg. 

Godelier, Μ. 1995. ―Οι γυναίκες και η πολιτική εξουσία‖, στο Σζ. Ντουμπύ & Μ. 

Περρό (επ). Γυναίκες και ιστορία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, σσ. 109-122. 

Λεξικό Κοινωνικών Επιστημών. 1981. Αθήνα: Πάμισος. 

Marx, K. & Engels, F. Η Γερμανική Ιδεολογία, τ 1-2 μετ. Λ. Μιχαήλ. Αθήνα: 

Αναγνωστίδης. 

Mossé, C. 1993. H γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα. μετ. Α. τεφανή. Αθήνα: 

Παπαδήμας. 




169

Πλάτωνας, Πολιτεία, V 425. Εκδόσεις Πάπυρος. 

Πλάτωνας, Νόμοι, VI 780 a – 781d 

ερεμετάκη Κ.Ν. 1997. «Υύλο, Πολιτισμός και Ιστορία: Η Ανθρωπολογία της 

Αρχαίας και ύγχρονης Ελλάδας», στο ερεμετάκη Κ. Ν., Διασχίζοντας το σώμα. 

Αθήνα: Νέα ύνορα, σσ.15-42. 

κουτέρη – Διδασκάλου, Ν. 1991. Ανθρωπολογικά για το γυναικείο ζήτημα, β‘ εκδ. 

Αθήνα: O Πολίτης. 

Φέγκελ, Γ. Υιλοσοφία του Δικαίου, μετ. Γ. Λιoνή. Αθήνα: Αναγνωστίδης. 


Bell C. 1990. ―The Dynamics of Ritual Power‖. In Journal of Ritual Studies, 4(2), pp. 299- 

313. 

Benedict R. 1935. Patterns of Culture. London: Rouledge and Kegan Paul. 

Boas, F. 1995. Race, Language and Culture. Chicago: University of Chicago Press 

(orig. 1940). 

Butler J. 1990. Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity. New York: 

Routledge. 

Conell, R.W. 1995. Masculinities, Berkeley-Los Angeles: University of California Press. 

Dégh, L. 1996. Folktales and society: Story-Telling in a Hungarian Peasant Community 

Bloomington:.Indiana University Press. 

Delphy, C. 1984. Close to Home: A Materialist Analysis of Women‘s Oppression, 

Amherst: The University of Massachusetts Press. 

Delphy, C. 1993. ―Rethinking Sex and Gender‖. In Women‘s Studies International 

Forum 16(1), pp.1-9. 

Douglas, M. 1966. Purity and Danger. An Analysis of Concepts of Pollution and Taboo. 

London: Routledge and Kegan Paul. 

Douglas, M. 1996. Natural Symbols: Explorations in Cosmology, 2 nd edition.. London 

and New York: Routledge. 

Dubisch, J. 1986a. ―Introduction‖. In J. Dubisch ed. Gender and Power in Rural 

Greece. Princeton: Princeton University Press, pp. 3-41. 

Fox-Keller, E. 1982. ―Science and Gender‖. In Signs: Journal of women in Culture and 

Society 7(3). Chicago: University of Chicago Press. 

Garner – Finn, J. 1994. Politically Correct Bedtime Stories. Politically Correct Bedtime 

Stories: Modern Tales for Our Life and Times. New Jersey: John Wiley & Sons Inc. 

Lerner, G. 1979. The Majority Finds its Past. Placing Women in History. New York: Oxford 

University Press. 

Lieberman, R. M. 1972. "Some Day my Prince will Come: Female Acculturation 

Through the Fairy Tale", College English 34. Dec. pp.383-395. 

Rosaldo, M. 1980. ―The Use and Abuse of Anthropology. Reflections on Feminism and 

cross-cultural Understanding‖. In Journal of Women in Culture and Society, vol. 5, 

pp.389-417. 

Sklar, D. 1994. ―Can Bodylore be Brought to its Senses?‖ In Journal of American 

Folklore 107(423), pp. 9-22. 




170

Stark-Arola l. 1998. Magic, Body and Social Order. The Construction of Gender 

through Women‘s Private Rituals in Traditional Finland. Studia Fennika Folkloristika 5. 

Helsinki: Finnish Literature Society. 

Stone, M. 1976. When God was a Woman. New York: Dial Press. 

West, C. & Zimmerman, D. 1987. ―Doing Gender‖. In Gender and Society 1, pp.125- 

151. 

Young, K. 1994. ‖Whose Body: An Introduction to Bodylore‖. In Journal of American 

Folklore, 107(423), pp. 2-8. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Σο μάθημα διδάσκεται δια ζώσης και εξ 

αποστάσεως. τις δια ζώσης συναντήσεις, οι οποίες λειτουργούν φροντιστηριακά, 

παρέχονται διευκρινίσεις και λύνονται απορίες όσον αφορά στις αναρτημένες διαλέξεις 

και τα παράλληλα κείμενά τους και παρουσιάζονται διεθνείς προβληματισμοί και 

συζητήσεις των έμφυλων πολιτισμικών σπουδών, ενδιαφέρουσες εκδόσεις, αλλά και 

ανάπτυξη σύντομων σχετικών θεμάτων που αναλαμβάνουν οι φοιτήτριες/τές. Κατά την 

εξ αποστάσεως διδασκαλία τηρούνται με συνέπεια οι επιστημονικές αρχές που τη 

διέπουν. 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Κατά τη φάση της αξιολόγησης χρησιμοποιείται 

το σύστημα της διαρκούς αξιολόγησης με την εκπόνηση εργασιών και τη συμμετοχή 

στις συζητήσεις του μαθήματος. 

Απαιτήσεις: Η συμπλήρωση των τριών ερωτηματολογίων κατά την έναρξη του 

μαθήματος (ερωτηματολόγια έναρξης) και στη συνέχεια λίγο πριν τη λήξη του 

μαθήματος (ερωτηματολόγια λήξης) είναι προαιρετική. Επίσης υπάρχει ένα 7ο 

ερωτηματολόγιο (ερωτηματολόγιο αξιολόγησης του μαθήματος) το οποίο θα πρέπει, 

επίσης, να συμπληρωθεί λίγο πριν τη λήξη του μαθήματος. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΥΤΛΟ, ΘΕΣΙΚΕ ΕΠΙΣΗΜΕ ΚΑΙ ΝΕΕ ΣΕΦΝΟΛΟΓΙΕ 






νομα διδάσκοντα: Ηλίας Ευθυμίου 


Κατανόηση του ρόλου της Σεχνολογίας και της Επιστήμης στη διαμόρφωση 

του σύγχρονου παγκοσμιοποιημένου κοινωνικοοικονομικού, πολιτικού και 

πολιτισμικού περιβάλλοντος. 

ε θεωρητικό και επιστημολογικό επίπεδο, η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με 

τις έννοιες «φύλο» και «τεχνολογία» ως κοινωνικές/πολιτισμικές κατασκευές και 




171

η συνειδητοποίηση της δικής τους έμφυλης σχέσης με την τεχνολογία στα 

πλαίσια του ρόλου τους ως εκπαιδευτικών. 

Ευαισθητοποίηση των φοιτητών/τριών πάνω στην έμφυλη προσέγγιση της 

διδασκαλίας των θετικών επιστημών στο σχολείο (με έμφαση στα Μαθηματικά) 

και του ρόλου τους στη διαμόρφωση στάσεων, προτιμήσεων και φιλοδοξιών 

σπουδών ή επαγγέλματος από την πλευρά των μαθητών/τριών τους. 

Η μελέτη εμπειρικών δεδομένων και θεωριών προσεγγίσεων των υπόψη 

φαινομένων, ώστε ο/η φοιτητής/τρια, να είναι σε θέση να περιγράψει τις αιτίες 

και τις επιπτώσεις των σχετικών φαινομένων και να προτείνει πολιτικές για την 

αντιμετώπισή τους, ιδιαιτέρως στο χώρο της εκπαίδευσης. 



Απευθύνεται στους μελλοντικούς εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης, με 

στόχο στη θεωρητική κατάρτισή τους, αλλά και την ευαισθητοποίησή τους, σε 

ζητήματα φύλου γενικά και ιδιαιτέρως στις έμφυλες διαστάσεις της τεχνολογίας και 

επιστήμης. Μέσα από μια διαθεματική και διεπιστημονική προσέγγιση, 

παρουσιάζονται οι βασικές εξελίξεις στο χώρο των νέων τεχνολογιών και του ρόλου 

που διαδραματίζουν στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Με βάση 

θεωρητικές προσεγγίσεις και σχετικά στατιστικά στοιχεία, σκιαγραφείται η διαφορετική 

θέση των δύο φύλων απέναντι στις εξελίξεις αυτές και αναδεικνύονται νέες μορφές 

έμφυλης ανισότητας. Έτσι, αναδεικνύεται η φύση της τεχνολογίας και του φύλου, ως 

κοινωνικές/πολιτισμικές κατασκευές και περιγράφεται ο τρόπος που στο χώρο της 

επιστήμης και της τεχνολογίας αναπαράγονται έμφυλες αντιθέσεις και ανισότητες. 

Ιδιαίτερα, αναλύεται ο ρόλος των παραπάνω έμφυλων φαινομένων στην 

επαγγελματική εξέλιξη των δύο φύλων γενικά, και ιδιαιτέρως η θέση τους ως 

εργαζομένων – επαγγελματιών μέσα στον κλάδο των νέων τεχνολογιών και της 

έρευνας – καινοτομίας γενικότερα. ε ένα άλλο επίπεδο, αναδεικνύεται ο ρόλος των 

έμφυλων στερεοτύπων και κοινωνικών ρόλων των φύλων, για τη διαμόρφωση 

στάσεων απέναντι στη τεχνολογία και τις θετικές επιστήμες (π.χ. φαινόμενο 

τεχνοφοβίας). Σέλος, γίνεται μια ανασκόπηση των πολιτικών που διεθνώς προτείνονται 

και/ή ακολουθούνται για την άμβλυνση των αντιθέσεων και διακρίσεων μεταξύ των 

φύλων που σχετίζονται με τις ανωτέρω διαστάσεις. 



Butler, J. (2008). ώματα με σημασία. Αθήνα: Εκκρεμές. 

Βλαχάκης, Γ., Κατσιαμπούρα, Γ., Κολέζα, Ε., Μπόκαρης, Ε., Νικολαΐδης, Θ., 

Παρκοσίδης, Ι., Ρεντετζή, Μ., κορδούλης, Κ., και Σαμπάκης, Κ. (2008). Ζητήματα 

Θεωρίας των επιστημών της φύσης. Αθήνα: Σόπος 

Βιτσιλάκη-ορωνιάτη, Φ., Μαράτου-Αλιπράντη, Λ., Καπέλλα-Λαγουδάκη, Α. 

(2001). Εκπαίδευση και Υύλο. Μελέτη Βιβλιογραφικής Επισκόπησης. Αθήνα: 

Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας. 




172

Δεληγιάννη – Κουϊμτζή, Β. (2003). Υύλο και Εκπαιδευτική πραγματικότητα στην 

Ελλάδα: Προωθώντας παρεμβάσεις για την ισότητα των φύλων στο Ελληνικό 

εκπαιδευτικό σύστημα. Αθήνα: ΚΕΘΙ. 

Madeleine, A. (2006). Εκπαιδευτική Θεωρία και φεμινιστικές πολιτικές. Αθήνα: 


Ντρενογιάννη, Ε., έρογλου, Υ., και Σρέσσου, Ε. (επιμ.) (2007). Υύλο και 

εκπαίδευση: Μαθηματικά, Υυσικές επιστήμες, Νέες Σεχνολογίες. Αθήνα: 

Καλειδοσκόπιο. 

Παπαστεφανάκη, Λ. (2009). Εργασία Σεχνολογία και Υύλο στην ελληνική 

βιομηχανία. Η κλωστοϋφαντουργία του Πειραιά, 1870-1940. Πανεπιστημιακές 

Εκδόσεις Κρήτης. 

τρατηγάκη, Μ. (Επιμ.) (2009). Πολιτικές Ισότητας των Υύλων. Αθήνα: 

Gutenberg. 

Υώκιαλη, Π., (Επιμ.) (2007). Υύλο και απασχόληση (τόμος 1). Αθήνα: Ατραπός 


Balsamo, A. (1996). Technologies of the Gendered Body: Reading Cyborg 

Women. Durham, NC: Duke University Press. 

Bibel, W. (Ed.) (2004). Converging Technologies and the Natural, Social and 

Cultural World. Special Interest Group Report for the European Commission via 

an Expert Group on Foresighting the New Technology Wave. European 

Communities. 

Burton, L. (2003). Which Way Social Justice in Mathematics 

Education? Praeger Publishers. Greenwood Press. 

Case, B. A. and Leggett, A. M. (Eds.) (2006). Complexities: Women in 

Mathematics. Princeton University Press. 

Cooper, J., and Weaver, K. D. (2003). Gender and computers: Understanding 

the digital divide. Lawrence Erlbaum. 

European Commission (2009). Women and science: Statistics and indicators. 

Brussels, EC. 

Fuller, S. (2008). Research Trajectories and Institutional Settings of New 

Converging Technologies. WP1 Knowledge Politics and New Converging 

Technologies: A Social Science Perspective. 

Gallagher, A., and Kaufman, J. (Eds.) (2005). Gender Differences in 

Mathematics: An Integrative Psychological Approach. Cambridge University 

Press. 

Huyer, S., and Sikoska, T. (2003). Overcoming the gender digital divide: 

Understanding ICTs and their potential for the empowerment of women. 

Instraw Research Paper Series No 1. April. 

King, J., Bond, T., & Blandford, S. (2002). An investigation of computer anxiety 

by gender and grade. Computers in Human Behavior, 18, 69-84. 

Mitter, S., and Rowbotham S. (Eds) (1995). Women Encounter Technology: 

Changing Patterns of Employment in the Third World. London: Routledge. 

Sanders, J. (2005). Gender and Technology in Education: A Research Review. 

Available at http://www.josanders.com/pdf/gendertech0705.pdf 




173

Taher, N. (Ed.) (2006). Gender & Qualitative Interpretation of Data. Bern: Swiss 

Agency for Development and Cooperation (SDC). 

Wajcman, J. (1991). Feminism Confronts Technology. University Park, PA: The 

Pennsylvania State University Press 

Walkerdine, V. (2003). Counting Girls Out: Girls and Mathematics. Taylor & 

Francis e-Library. 

Weber, D. (2001). Subjectivity and Gender-Identity in Cyberspace. The 

Laughing Medusa. 

West, C., and Fenstermaker, S. (Eds.). (1993). Power, inequity and the 

accomplishment of gender: An ethnomethodological view. New York: Aldine. 

Whitley, B. E. (1996). Gender differences in computer-related attitudes: It 

depends on what you ask. Computers in Human Behavior, 12, 275-289. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: σον αφορά στις δια ζώσης παραδόσεις, από 

ένα σώμα εκτενούς και ενήμερης βιβλιογραφίας, παρουσιάζονται εκείνα τα μέρη που 

ανταποκρίνονται (α) στο γνωστικό υπόβαθρο των φοιτητριών/τών και (β) στις 

ανάγκες που έχουν ως μελλοντικοί εκπαιδευτικοί. Προχωρώντας από το γενικό στο 

ειδικό, και από τη θεωρητική προσέγγιση στην εμπειρική διερεύνηση, δίνεται η 

δυνατότητα στις/στους φοιτήτριες/τές να αποκτήσουν ουσιαστική θεωρητική γνώση, 

αυξημένη ευαισθητοποίηση στο θέμα των φύλων και μια πρώτη εμπειρία σε βέλτιστες 

πρακτικές και πολιτικές αντιμετώπισης. Για το σκοπό αυτό, γίνεται ανάλυση 

θεωρητικών κειμένων, επίσημων κειμένων πολιτικής για ζητήματα φύλου, καθώς και 

μελέτες περίπτωσης. 

Παράλληλα, το μάθημα προσφέρεται και σε ηλεκτρονική μορφή, μέσω του 

Blackboard Vista (υπηρεσία «Πλάτων» του Ιδρύματος), όπου αναρτάται προοδευτικά 

στη διάρκεια του εξαμήνου το σύνολο του εκπαιδευτικού υλικού και της προτεινόμενης 

βασικής βιβλιογραφίας, καθώς και όλες οι ομαδικές ή ατομικές εργασίες, 

δραστηριότητες, κα. Πέραν του περιεχομένου, ο διδάσκοντας και οι φοιτήτριες/τές 

αξιοποιούν όλα τα εργαλεία επικοινωνίας, συνεργασίας και ανατροφοδότησης που 

προσφέρει το Blackboard Vista διασφαλίζοντας τη διαρκή επικοινωνία και τη 

συνεργατική μάθηση. τα βοηθήματα που διανέμονται στους/στις φοιτητές/τριες για 

το συγκεκριμένο μάθημα, περιλαμβάνονται Πανεπιστημιακές ημειώσεις σε PDF 

(Vista), παρουσιάσεις PowerPoint όλων των εισηγήσεων κάθε διάλεξης (Vista), 

Βιβλιογραφία σε ηλεκτρονική μορφή (Vista), Φρήσιμοι σύνδεσμοι σε τρίτες πηγές, 

οργανισμούς κτλ., και βεβαίως η Εξεταστέα Όλη. 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Η αξιολόγηση των μαθησιακών 

αποτελεσμάτων γίνεται με αξιολόγηση εργασιών ή άλλων ομαδοσυνεργατικών 

δραστηριοτήτων που ανατίθενται κατά τη διάρκεια του εξαμήνου, αξιοποιώντας και τις 

δυνατότητες της πλατφόρμας Πλάτων, σύμφωνα με τις αρχές της διαρκούς 

αξιολόγησης. ε κάθε περίπτωση εξασφαλίζεται πλήρης διαφάνεια, αφού τα 

αποτελέσματα κοινοποιούνται προς όλους και τα κείμενα – παραδοτέα των 

φοιτητών/τριών, σχολιασμένα από το διδάσκοντα, είναι διαθέσιμα για τους/τις 

πρώτους/ες. 




174


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΚΑΙ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΙΑ: ΚΟΙΝΨΝΙΚΕ ΚΑΙ 

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕ ΔΙΑΣΑΕΙ 


Σύπος του μαθήματος: Θεωρητικό 




νομα διδάσκοντα: Γιώργος Παναγιωτόπουλος 


Σο ζήτημα της εκπαίδευσης καταλαμβάνει σημαντική θέση στο κοινωνικό και 

επιστημονικό προσκήνιο, ιδιαίτερα από το τέλος του Β‘ Παγκοσμίου πολέμου, και έχει 

ευρύτερες οικονομικές, ιδεολογικές και πολιτισμικές διαστάσεις. Σόσο το ζήτημα της 

εκπαίδευσης όσο και αυτό της εργασίας βρίσκονται στο επίκεντρο των κοινωνικών, 

αλλά και των επιστημονικών συζητήσεων και αντιπαραθέσεων σε ολόκληρο τον 

κόσμο. Ιδιαίτερα το ζήτημα της εργασίας είναι συνυφασμένο με την ίδια την πορεία 

της ανθρωπότητας, τουλάχιστον από την εποχή της διαμόρφωσης των κοινωνιών. 

τόχος του μαθήματος είναι να αποκτήσουν οι φοιτητές/τριες τις βασικές θεωρητικές 

γνώσεις σχετικά με ζητήματα όπως η σχέση απασχόλησης και εκπαίδευσης, το 

σύγχρονο σχολείο στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, η σχέση σχολείου και 

κοινωνίας, οι βασικές οικονομικές θεωρίες για την εκπαίδευση και η αγορά εργασίας 

στο ελληνικό και το ευρωπαϊκό πλαίσιο. 



Διερευνώνται η σχέση εκπαίδευσης και απασχόλησης, οι θεωρίες για τη σχέση 

εκπαίδευσης και εργασίας, η σχέση εκπαίδευσης και οικονομικής ανάπτυξης, οι 

θεωρητικές ερμηνείες της ανεργίας, η ελληνική και η ευρωπαϊκή αγορά εργασίας, οι 

παλαιότερες και σύγχρονες τάσεις στην προώθηση της απασχόλησης, το θεσμικό 

πλαίσιο για την εργασία και τα αποτελέσματά του. 



Γλαμπεδάκης, Μ. (1990) Οικονομία και Εκπαίδευση. Αθήνα: Εκδόσεις Ιων. 

Δαφέρμος, Ο. (2006) Εργασία και Εκπαίδευση. ημειώσεις για ένα 

μετατεϋλορικό σχολείο. Αθήνα: Μεταίχμιο. 

Δεδουσόπουλος, Α. (2000) Η Κρίση στην Αγορά Εργασίας. Θεωρίες της 

Ανεργίας. Αθήνα: Συπωθήτω. 




175

Καρατζιά-ταυλιώτη, Ε. και Φ. Λαμπρόπουλος (2006) Αξιολόγηση, 

αποτελεσματικότητα και ποιότητα στην εκπαίδευση: Εκπαιδευτικός σχεδιασμός 

και οικονομία. Αθήνα: Gutenberg. 

Κονιόρδος, ., Λ. Μαράτου-Αλιπράντη και Ρ. Παναγιωτοπούλου (επιμ.) (2006) 

Κοινωνικές εξελίξεις στη σύγχρονη Ελλάδα. Εργασία, εκπαίδευση, οικογένεια, 

παρέκκλιση. Αθήνα: άκκουλα. 

Κυριαζής, Α. (1993) Σο Εθνικό ύστημα Επαγγελματικής 

Εκπαίδευσης/Κατάρτισης και αγορά εργασίας. το: Θ. Παπαθεοδοσίου (επιμ.) 

Αγορά Εργασίας: Ελλείψεις ειδικοτήτων και επαγγελματική κατάρτιση (πρακτικά 

ημερίδας 8-6-1993). Αθήνα: ΣΕΙ Αθήνας-ΟΑΕΔ-SYSDEM. 

Νούτσος, Μ. (1985) Κοινωνιολογία και Εκπαίδευση. Διαβάζω, 119, 42-47 

Πεσμαζόγλου, . (1987) Εκπαιδευτική Ανάπτυξη στην Ελλάδα 1948-1985: Σο 

ασύμπτωτο μίας σχέσης. Αθήνα: Θεμέλιο. 

αΐτη, Α. (2000) Εκπαίδευση και Οικονομική Ανάπτυξη. Αθήνα: Συπωθήτω. 

Υραγκουδάκη, Α. (1985) Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης. Αθήνα: Παπαζήση. 

Χαχαρόπουλος, Γ. και Α. Καζαμίας (1985) Παιδεία και Ανάπτυξη στην Ελλάδα. 

Κοινωνική και Οικονομική Μελέτη της Σριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Αθήνα: ΕΚΚΕ. 

Χαχαρόπουλος, Γ. (1999) Οικονομική της εκπαίδευσης. Αθήνα: Παπαζήση. 


Artus, P. and A. Muet (1995) Théories du chômage. Paris: Economica. 

Becker, G.S. (1964) Human Capital. Princeton NJ: Princeton University Press. 

Ehrenberg, R. and R. Smith (1997) Modern Labor Economics. Massachusetts: 

Addison-Wesley. 

Freyssinet, J. (1994) Le chômage. Paris: La Découverte. 

Gautié, J. (1993) Les politiques de l‘emploi. Les marges étroites de la lutte 

contre le chômage. Paris: Librairie Vuibert. 

Gazier, B. (1991) Economie du travail et de l‘emploi. Paris: Dalloz. 

Schmid, G., J. O‘Reilly and K. Shömann (1996) International Handbook of 

Labour Market Policy and Evaluation. US: Edward Elgar. 

Schultz, T.W. (1993) The Economic Importance of Human Capital in 

Modernization. Education Economics, 1 (1), 13-19. 


Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Αθροιστικό σύστημα εξέτασης με συνδυασμό 

εργασίας και γραπτών εξετάσεων. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΥΤΛΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ 







176





τόχος του συγκεκριμένου μαθήματος είναι να βοηθήσει τους/τις φοιτητές/τριες να 

παρακολουθήσουν την ιστορική εξέλιξη των διαφυλικών ανισοτήτων στην 

Εκπαίδευση, και να προβληματιστούν για τα γενεσιουργά αίτια των διαφυλικών 

ανισοτήτων, σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. 

Πιο συγκεκριμένα, ο/η φοιτητής/τρια, αφού κατανοήσει τις βασικές θεωρητικές 

προσεγγίσεις των διαφυλικών διαφορών, και αναλύσει την ιστορική εξέλιξη αυτών, 

αναμένεται να μπορέσει : 

να λάβει γνώση της ιστορικής ‗πορείας‘ των γυναικών στα κοινωνικοοικονομικά 

και εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, σε παγκόσμιο επίπεδο, 

να αναλύει το ρόλο του εκπαιδευτικού συστήματος και στις τρεις βαθμίδες, ως 

φορέα κοινωνικοποίησης στο ρόλο του φύλου, 

να αποτιμήσει τη θέση της γυναίκας στα σύγχρονα οικονομικά, πολιτικά, 

εκπαιδευτικά και επιστημονικά περιβάλλοντα, 

να επεξεργαστεί λύσεις ξεπεράσματος στερεοτυπικών αντιλήψεων και 

πρακτικών, σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης (δημόσιας και ιδιωτικής) και 

επιστημονικής έρευνας. 



Σο μάθημα, μέσα από μια διαθεματική προσέγγιση, εντάσσει τη διάσταση του ‗φύλου‘ 

στην εκπαιδευτική διαδικασία. Αφού γίνεται μια εκτενής αναφορά στις θεωρητικές 

προσεγγίσεις για τις διαφορές των δύο φύλων, επιχειρείται μια ιστορική αναδρομή της 

ανάδυσης των γυναικών στους κοινωνικούς μετασχηματισμούς της Βιομηχανικής και 

Μετα-βιομηχανικής Εποχής, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Κατόπιν, συνοψίζεται η 

σύγχρονη έρευνα για το ‗φύλο‘ στην εκπαίδευση. Σέλος, γίνεται επικέντρωση της 

οπτικής ματιάς στην ελληνική πραγματικότητα, όπου εξετάζεται η εκπαιδευτική και 

επαγγελματική θέση των γυναικών, και ιδιαίτερα των εκπαιδευτικών. 

Πιο συγκεκριμένα, εξετάζονται τα παρακάτω θέματα: 

1. Θεωρητικές Προσεγγίσεις: Χυχολογικές & Κοινωνιολογικές Οπτικές για το Υύλο 

στην Εκπαίδευση. 

2. Θεωρίες για τις Διαφορές των Υύλων. 

3. Η ύγχρονη Έρευνα για το Υύλο στην Εκπαίδευση. 

4. Ιστορία των Παιδαγωγικών Ιδεών και ο Παράγοντας Υύλο. 

5. Διαστάσεις της Γυναικείας Εκπαίδευσης στην Ελλάδα: ιστορική εξέλιξη (19 ος -20 ος 

αιώνες). 

6. Υύλο – Εκπαίδευση – Κοινωνικοί Μετασχηματισμοί (Δυτικές χώρες). 

7. Υύλο – Κράτος – Επαγγελματική Θέση (Δυτικές χώρες). 




177

8. Υύλο και Εκπαίδευση στη σημερινή Ελλάδα: Η επαγγελματική θέση των γυναικών 

εκπαιδευτικών. 

9. Σο γυναικείο φύλο στα αναλυτικά προγράμματα. 

10. Παιδαγωγικό πλαίσιο και διαφυλικές διαφορές. 

11. Υύλο και επαγγελματικός προσανατολισμός. 

12. Υύλο και Νέες Μορφές Εκπαίδευσης (εκπαίδευση από απόσταση, εκπαίδευση 

ενηλίκων, επαγγελματική κατάρτιση, κ.λπ.). 

13. Υύλο και Νέες Μορφές Κατάρτισης. 



Παπαγεωργίου, Γ. (2004). Ηγεμονία και Υεμινισμός. Αθήνα: Συπωθήτω. 

Δεληγιάννη, Β. και Ζιώγου, . (επ.) (1993/1999). Εκπαίδευση και Υύλο – Ιστορική 

διάσταση και σύγχρονος προβληματισμός. Θεσσαλονίκη Βάνιας 

Bourdieu, P. (2002). Η ανδρική κυριαρχία (μετάφραση Ε. Γιαννοπούλου). Αθήνα: 

Πατάκης. 

Δεληγιάννη, Β. και Ζιώγου, . (επ.) (1997). Υύλο και χολική πράξη, Θεσσαλονίκη: 

Βάνιας. 

Δεληγιάννη-Κουϊμτζή, Β., ακκά, Δ., Ηρακλείδου, Μ. & Υρόση, Λ. (2005). 

Μεγαλώνοντας ως αγόρι. Διερεύνηση της ανάπτυξης της ανδρικής ταυτότητας 

στην εφηβική ηλικία. Αθήνα: Gutenberg. 

Ζιώγου – Καρστεργίου . (2006). Διερευνώντας το Υύλο. Ιστορική Διάσταση και 

ύγχρονος Προβληματισμός στη Γενικής, Επαγγελματική και υνεχιζόμενη 

Εκπαίδευση. Θεσσαλονίκη: Βάνιας. 

Κοντογιαννοπούλου-Πολυδωρίδη, Γ. (1995) Εκπαιδευτική Πολιτική και Πρακτική: 

Μια Κοινωνιολογική Ανάλυση. Αθήνα: Gutenberg. (κεφ. 1) 

Μαραγκουδάκη, Ε. (1991/2005). Εκπαίδευση και Διάκριση των Δύο Υύλων. Αθήνα: 

Οδυσσέας. [Αρ. Σαξ. Βιβλ. Ρόδου 379.156 ΜΑΡ] 

Μουσούρου, Λ. (1993). Γυναίκα και Απασχόληση δέκα ζητήματα. Αθήνα: 

Gutenberg. (σελ. 17-38) [Αρ. Σαξ. Βιβλ. Ρόδου 305.43 ΜΟΤ] 

Μπακαλάκη, Α. (επ.) (1994). Ανθρωπολογία, γυναίκες και φύλο. (κείμενα των 

Sherry τρατηγάκη, Μ. (2007). Σο Υύλο της Κοινωνικής Πολιτικής.Αθήνα: Μεταίχμιο. 


Arnot, M., David, M. and Weiner, G. (1999). Closing the Gender Gap. Postwar 

Education and Social Change. Cambridge: Polity Press. 

Arnot, M. and Mac an Ghail, M. (eds) (2006). The Routledge-Falmer Reader in 

Gender and Education. London: Routledge. Chodorow, N. (1978). The 

Reproduction of Mothering: Psychoanalysis and the Sociology of Gender. 

Berkeley and Los Angeles: University of California Press. 

de Beauvoir, S. (1953). The Second Sex. Harmondsworth: Penguin. 

Gilligan, C. (1982). In a different voice: Psychological theory and women‘s 

development. Cambridge, MA: Harvard University Press. 




178

Crompton, R. (1999). Restructuring Gender Relations and Employment - The 

Decline of the Male Breadwinner. Oxford Oxford University Press. 

Oakley, A. (1972). Sex, Gender and Society. London: Temple Smith. 

Oakley, A. (1982). Subject Women. London: Fontana. 

Oakley, A. (1986). Taking it Like a Woman. London: Flamingo. 

OFSTED (1996). The Gender Divide Performance Differences Between Boys 

and Girls at School. London The Stationery Office Books. (ISBN 0113500823) 

Ortner, S. B. & Whitehead, (eds.) (1981). Sexual Meanings: The Cultural 

Construction of Gender and Sexuality. Cambridge: Cambridge University 

Press. 

Ιστοσελίδες 

http://www.isotita-epeaek.gr/welcome.htm 

(Πρόγραμμα που αποσκοπεί στην προώθηση της ισότητας των φύλων στην 

Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, με πλούσιο ψηφιακό υλικό) 


Η πραγματοποίηση των διαλέξεων θα πραγματοποιηθεί με δύο τρόπους: 

Α) Εξ αποστάσεως 

Β) Δια ζώσης 

Πιο συγκεκριμένα, πολλές διαλέξεις θα πραγματοποιηθούν από απόσταση μέσω της 

ηλεκτρονικής πλατφόρμας VISTA WEBCT, ενώ θα διεξαχθούν και αρκετές δια ζώσης 

συναντήσεις, στη διάρκεια των οποίων οι φοιτητές/τριες θα έχουν την ευκαιρία να 

ανταλλάξουν απόψεις και εμπειρίες πάνω στις διαλέξεις, να συζητήσουν πάνω σε 

πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν –ή αντιμετώπισαν — οι γυναίκες στην 

εκπαίδευση και να λάβουν ανατροφοδότηση, τόσο για το μάθημα, όσο και για την 

πρόοδο των εργασιών ή/και δραστηριοτήτων που τυχόν έχουν αναλάβει. 


H αξιολόγηση θα γίνει με: 

1) 3 υποχρεωτικές εργασίες ανακεφαλαίωσης (1.500-3000 λέξεων), οι οποίες θα 

εμπεριέχουν ανάλυση και κριτική συγκεκριμένων διαλέξεων. [50% συνόλου] 

2) Μια τουλάχιστον μικρής έκτασης ερευνητική δραστηριότητα, με θεματολογία που 

θα προσδιορίσει ο διδάσκων, και θα αναφέρεται σε ευρύτερα ζητήματα σεξιστικών 

προτύπων, κανόνων και πρακτικών. [20% συνόλου] 

3) Αξιολόγηση της προσωπικής παρουσίας και συμμετοχής των φοιτητών/τριών στο 

μάθημα (συνεισφορά στις η-συζητήσεις που αναπτύσσονται στους ‗Φώρους 

[ασύγχρονου] Διαλόγου‘). [30% του συνόλου] 

Γλώσσα διδασκαλίας: Eλληνική. 

__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΨΝ ΘΕΜΨΝ, ΟΡΓΑΝΙΜΨΝ ΚΑΙ 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΨΝ 





179





νομα διδάσκοντα: Ηλίας Ευθυμίου 


Η κατανόηση του πολύπλοκου κοινωνικοοικονομικού, πολιτικού και 

πολιτισμικού πλαισίου μέσα στο οποίο λαμβάνουν χώρα τα εκπαιδευτικά 

φαινόμενα και η ανάδειξη της πολυμορφίας αναγκών και στόχων των 

διαφόρων ενδιαφερόμενων και εμπλεκόμενων ομάδων. 

Η θεωρητική γνώση των διαφορετικών προσεγγίσεων και μεθόδων 

αξιολόγησης εκπαιδευτικών οργανισμών, έργων ή προγραμμάτων και η 

ανάπτυξη αντίστοιχων δεξιοτήτων. 

Η ανάδειξη της σχέσης της αξιολόγησης στο χώρο της εκπαίδευσης, με τη 

διασφάλιση της ποιότητας, τη λογοδοσία και τις στρατηγικές λήψης 

αποφάσεων από πλευράς των ενδιαφερόμενων ομάδων. 

Η διεπιστημονική προσέγγιση των σχετικών φαινομένων και η εξοικείωση με 

μεθόδους και τεχνικές εκπαιδευτικής έρευνας που αποσκοπούν στην 

υλοποίηση των στόχων της αξιολόγησης. 

Η απόκτηση σχετικών γνώσεων και δεξιοτήτων απαραίτητων τόσο για τους 

εκπαιδευτικούς που δρουν, όσο και για τα στελέχη διοίκησης της εκπαίδευσης. 



Απευθύνεται στους/στις μελλοντικούς εκπαιδευτικούς και στελέχη διοίκησης όλων των 

βαθμίδων εκπαίδευσης, με στόχο στη θεωρητική κατάρτισή τους σε ζητήματα 

αξιολόγησης και διασφάλισης ποιότητας στο χώρο της εκπαίδευσης, καθώς και την 

ανάπτυξη αντίστοιχων δεξιοτήτων. Αναδεικνύοντας τη σχέση της επιστημονικής 

αξιολόγησης με τη λήψη αποφάσεων, αλλά και τη έννοια της ποιότητας στο χώρο της 

εκπαίδευσης με την αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα των εκπαιδευτικών 

οργανισμών και προγραμμάτων, περιγράφονται, από μια διεπιστημονική και 

διαθεματική σκοπιά, μοντέλα και θεωρητικές προσεγγίσεις στην αξιολόγηση καθώς 

και μέθοδοι αξιολόγησης, με έμφαση στην ποικιλία και διαφορετικότητα των στόχων 

και επιδιώξεων των βασικών ενδιαφερόμενων ομάδων (εκπαιδευόμενοι, διδάσκοντες, 

στελέχη διοίκησης, κ.λπ.). Επίσης, μελετώνται οι θεωρητικές και μεθοδολογικές 

ιδιαιτερότητες της εκπαιδευτικής έρευνας, αναδεικνύοντας την ανάγκη σύγκλισης 

ποιοτικών και ποσοτικών μεθόδων μέτρησης και αξιολόγησης. 



Bonniol, J., και Vial, M. (2007). Σα μοντέλα της αξιολόγησης Θεμελιώδη κείμενα 

με ερμηνευτικά σχόλια. Αθήνα: Μεταίχμιο 




180

MacBeath J., Schratz M., Meuret D., και Jacobsen L. (2005). Η αυτοαξιολόγηση 

στο ευρωπαϊκό σχολείο. Πώς άλλαξαν όλα; Αθήνα: Μεταίχμιο. 

Δημητρόπουλος, Ε. (2007). Εκπαιδευτική Αξιολόγηση: Η Αξιολόγηση της 

Εκπαίδευσης και του Εκπαιδευτικού Έργου. Αθήνα: Γρηγόρης 

Ντολιοπούλου, Ε., και Γουργιώτου, Ε. (2008). Η αξιολόγηση στην εκπαίδευση. 

Αθήνα: Gutenberg 

Πασιαρδής , Π., αββίδης, Ι., και Σσιακκίρος, Α. (2005). Η αξιολόγηση του 

διδακτικού έργου των εκπαιδευτικών: Από την Θεωρία στην πράξη. Αθήνα: 

Έλλην. 


Bogue, G., and Hall B. K. (2003). Quality and Accountability in Higher 

Education: Improving Policy, Enhancing Performance. Praeger Publishers. 

Cronbach, L. J. (1982). Designing Evaluations of Educational and Social 

Programs. San Francisco: Jossey Bass. 

Gredler, M. (1999). Program Evaluation. Prentice Hall 

Guba, E. G., and Lincoln, Y. S. (1989). Fourth generation evaluation. London: 

Sage. 

Popham, J. (1993). Educational Evaluation. Boston: Allyn and Bacon. 

Scriven, M. (1991). Beyond Formative and Summative Evaluation. In Evaluation 

and Education: At Quarter Century, (Ed.) M. W. McLaughlin and D. C. Phillips 

Chicago: University of Chicago Press, pp 19-64. 

Stufflebeam, D., and Shinkfield, A. (2007). Evaluation Theory, Models, and 

Applications. San Francisco: Jossey-Bass 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: σον αφορά στις δια ζώσης παραδόσεις, από 

ένα σώμα εκτενούς και ενήμερης βιβλιογραφίας, παρουσιάζονται εκείνα τα μέρη που 

ανταποκρίνονται (α) στο γνωστικό υπόβαθρο των φοιτητριών/τών και (β) στις 

ανάγκες που έχουν ως μελλοντικοί εκπαιδευτικοί και αργότερα στελέχη της 

εκπαίδευσης. Προχωρώντας από το γενικό στο ειδικό, και από τη θεωρητική 

προσέγγιση στην εμπειρική διερεύνηση, δίνεται η δυνατότητα στις φοιτήτριες/τές να 

αποκτήσουν ουσιαστική θεωρητική γνώση και μια πρώτη εμπειρία σε βέλτιστες 

πρακτικές ή προβλήματα υλοποίησης. Για το σκοπό αυτό, γίνεται ανάλυση επίσημων 

κειμένων καθώς και μελέτες περίπτωσης συστημάτων αξιολόγησης και διασφάλισης 

ποιότητας. 

Παράλληλα το μάθημα προσφέρεται και σε ηλεκτρονική μορφή, μέσω του 

Blackboard Vista (υπηρεσία «Πλάτων» του Ιδρύματος), όπου αναρτάται προοδευτικά 

στη διάρκεια του εξαμήνου το σύνολο του εκπαιδευτικού υλικού και της προτεινόμενης 

βασικής βιβλιογραφίας καθώς και όλες οι ομαδικές ή ατομικές εργασίες, 

δραστηριότητες, κ.ά. Πέραν του περιεχομένου, ο διδάσκοντας και οι φοιτήτριες/τές 

αξιοποιούν όλα τα εργαλεία επικοινωνίας, συνεργασίας και ανατροφοδότησης που 

προσφέρει το Blackboard Vista διασφαλίζοντας τη διαρκή επικοινωνία και τη 

συνεργατική μάθηση. τα βοηθήματα που διανέμονται στους/στις φοιτητές/τριες για 

το συγκεκριμένο μάθημα, περιλαμβάνονται Πανεπιστημιακές ημειώσεις σε PDF 




181

(Vista), παρουσιάσεις PowerPoint όλων των εισηγήσεων κάθε διάλεξης (Vista), 

Βιβλιογραφία σε ηλεκτρονική μορφή (Vista), Φρήσιμοι σύνδεσμοι σε τρίτες πηγές, 

οργανισμούς κτλ., και βεβαίως η Εξεταστέα Όλη. 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Η αξιολόγηση των μαθησιακών 

αποτελεσμάτων γίνεται με βαθμολόγηση της επίδοσης των φοιτητών/τριών στις 

γραπτές εξετάσεις (στο τέλος ή κατά την πρόοδο του εξαμήνου) και επικουρικά με 

αξιολόγηση εργασιών ή άλλων δραστηριοτήτων που ανατίθενται κατά τη διάρκεια του 

εξαμήνου, αξιοποιώντας και τις δυνατότητες της πλατφόρμας Πλάτων. Και στις δύο 

περιπτώσεις υπάρχει πλήρης διαφάνεια, αφού τα αποτελέσματα κοινοποιούνται προς 

όλους, ενώ τα κείμενα – παραδοτέα των φοιτητών/τριών, σχολιασμένα από το 

διδάσκοντα, είναι διαθέσιμα για τους/τις πρώτους/ες. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΗΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΗ ΑΝΘΡΨΠΙΝΨΝ ΠΟΡΨΝ ΣΗΝ EΚΠΑΙΔΕΤΗ 






νομα διδάσκοντα: Νικόλαος Ράπτης 


Κατανόηση της έννοιας και της σημασίας της σχολικής ηγεσίας 

Ανάλυση των διαστάσεων και των λειτουργιών της ηγεσίας. 



το μάθημα αυτό εξετάζονται τρία ζωτικά συστατικά της σχολικής ηγεσίας: (α) 

συγκρότηση και ανάπτυξη της ομάδας, (β) έρευνα- δράση και (γ) συλλογική 

λήψη αποφάσεων. 

Πιο συγκεκριμένα εξετάζονται οι παρακάτω θεματικές ενότητες: Εισαγωγή - 

χολική ηγεσία - Έννοια και χαρακτηριστικά. / Συπολογία σχολικής ηγεσίας / 

Λειτουργίες της σχολικής ηγεσίας / υγκρότηση και ανάπτυξη της ομάδας / 

Έρευνα – δράση / Διαδικασία λήψης αποφάσεων - υμμετοχική λήψη 

αποφάσεων. 



Κουτούζης Μ., (1999), Γενικές Αρχές Μάνατζμεντ, Σουριστική Νομοθεσία 

και Οργάνωση Εργοδοτικών και υλλογικών Υορέων, Πάτρα, ΕΑΠ. 




182

Μπουραντάς, Δ., (2005), Ηγεσία: Ο δρόμος της διαρκούς επιτυχίας, 

Αθήνα, Εκδόσεις Κριτική. 

Πασιαρδή, Π., (2004), Εκπαιδευτική ηγεσία. Από την περίοδο της 

ευμενούς αδιαφορίας στη σύγχρονη εποχή, Αθήνα, Εκδόσεις Μεταίχμιο 

& Π. Πασιαρδής. 

Ποζίδης Π., (2007), Σο βασικό νομικό πλαίσιο λειτουργίας της 

Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, Κέρκυρα, Αυτοέκδοση. 

Ράπτης, Ν., (2006), Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων: Χυχολογικές και 

Κοινωνικές Παράμετροι Διοικητικής Αποτελεσματικότητας. Παν/μιο 

Αιγαίου, ΣΕΠΑΕ. Αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή. 


Bush, T. (2003), Theories of Educational Leadership and Management: 

Third Edition, London, Sage. 

Busher, H. (2006), Understanding Education Leadership, © Hugh Busher. 

Everard,K.B.,Morris,G. and Wilson, I. (2004), Effective School 

Management, (4th edt) SAGE London 

Harris, A. (2004), ―School leadership and school improvement: a simple 

and complex relationship‖, School Leadership and Management, 24, 

(1): 3-5. 

Harry Tomlinson (2004), Educational Leadership, Personal Growth for 

Professional Development, SAGE London 

Yariv, E. (2004), ―Challenging teachers: what difficulties do they pose 

for their principals?‖, Educational, Administration and Leadership, 32 

(2), 149-170. 




__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΚΑΙ ΕΠΙΦΕΙΡΗΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ 






νομα διδάσκοντα: Αναστάσιος Βασιλειάδης 


τόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με το πεδίο της 

επιχειρηματικότητας ως παράγοντα οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης 

αναδεικνύοντας το ρόλο που διαδραματίζει η εκπαίδευση. 




183

Οι φοιτητές/τριες θα: 

Γνωρίσουν την επιχειρηματικότητα ως εκπαιδευτικό αντικείμενο σε όλες της 

βαθμίδες της εκπαίδευσης, 

Δύνανται να κατονομάζουν θεματικές ενότητες και προγράμματα σπουδών για 

την επιχειρηματικότητα που χρησιμοποιούνται διεθνώς. 

Είναι ικανοί/ες να σχεδιάζουν ένα προγράμμα σπουδών στο πεδίο της 

επιχειρηματικότητας. 



το μάθημα αναλύεται η επιχειρηματικότητα ως εκπαιδευτικό αντικείμενο σε όλες της 

βαθμίδες της εκπαίδευσης, παρουσιάζοντας, παράλληλα, τις θεματικές ενότητες και 

τα προγράμματα σπουδών για την επιχειρηματικότητα που χρησιμοποιούνται 

διεθνώς. Σέλος, εξετάζονται τα βασικά σημεία που θα πρέπει να περιλαμβάνουν τα 

εκπαιδευτικά προγράμματα επιχειρηματικότητας. 



Vasiliadis, A., Vitsilaki, C. and Efthimiou, H. (2008). Entrepreneurship and 

entrepreneurial intentions in Higher education. Proceedings of International 

Forum Entrepreneurship in Higher education: the evolutionary link, 22-23 May, 

Piraeus, Greece. 

Vesper, K. and Gartner, W. (1997). Measuring progress in entrepreneurship 

education. Journal of Business Venturing, 12 (5), 403-421. 

European Commission, (2002). Σελική έκθεση της ομάδας εμπειρογνωμόνων: Η 

διαδικασία Best στον τομέα της εκπαίδευσης και κατάρτισης στην 

επιχειρηματικότητα. Enterprise Directorate General, Brussels. 

Minniti, M., Arenius, P., and Langowitz, N. (2005). 2004 Global entrepreneurship 

monitor special topic report: women and entrepreneurship. Babson Park, MA: 

Center for Women‘s Leadership at Babson College. 

Robinson, P.B. and Sexton, E.A. (1994). The effect of education and 

experience on self employment success. Journal of Business Venturing, 9 (2), 

141-157 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Σο μάθημα χωρίζεται σε 12 ενότητες οι οποίες 

διδάσκονται σε δια ζώσης συναντήσεις κάθε εβδομάδα διάρκειας 3 ωρών. 

Επιπλέον, το μάθημα γίνεται μέσο της πλατφόρμας ηλεκτρονικής μάθησης στην 

οποία συμμετέχουν ενεργά οι φοιτητές/τριες. 

Κατά τη διάρκεια του μαθήματος εκπονούνται δραστηριότητες στις οποίες 

συμμετέχουν ενεργά οι φοιτητές/τριες. Σέλος, το μάθημα θα γίνεται χρήση ενεργητικών 

μορφών εκπαίδευσης, όπως με τη χρήση της εισήγησης με ερωτήσεις, της συζήτησης 

και δημιουργία ομάδων εργασίας. 




184


Η αξιολόγηση του μαθήματος γίνεται : 

Α) με την εκπόνηση δύο εργασιών 

Β) με τη συνεκτίμηση της ενεργούς συμμετοχής των φοιτητών/τριών τόσο στις δια 

ζώσης, όσο και στις ηλεκτρονικές συζητήσεις 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ 








Κατανόηση σε βάθος της έννοιας της εκπαίδευσης ως οικονομικού αγαθού 

Διερεύνηση της σχέσης εκπαίδευσης και οικονομίας 

ύνδεση των βασικών μηχανισμών και νόμων της οικονομίας με την 

εκπαίδευση. 



το μάθημα αυτό η εκπαίδευση εξετάζεται ως ένα οικονομικό ‗αγαθό‘ το οποίο 

παράγεται για να ικανοποιήσει μια σειρά αναγκών του ανθρώπου. Από την πλευρά 

της ζήτησης εξετάζονται οι παράγοντες που διαμορφώνουν τη συνάρτηση ζήτησης 

ενός αγαθού και οι παράγοντες που διαμορφώνουν τη ζήτηση για εκπαίδευση. Από 

πλευράς προσφοράς εξετάζονται οι παράγοντες που διαμορφώνουν την προσφορά 

για ένα αγαθό και αυτοί που προσδιορίζουν την προσφορά εκπαίδευσης. Έμφαση 

δίνεται στην πολιτεία ως τον κατ΄ εξοχήν φορέα παροχής της δημόσιας εκπαίδευσης. 

Επίσης, εξετάζεται ο επενδυτικός χαρακτήρας της δαπάνης για εκπαίδευση από 

διάφορες πλευρές με έμφαση στην απόδοση της εκπαίδευσης. Πιο αναλυτικά 

προσεγγίζονται οι παρακάτω θεματικές ενότητες. 

Εισαγωγή. Βασικές Οικονομικές Έννοιες. 

Οικονομικά αγαθά και υπηρεσίες. Η εκπαίδευση ως οικονομικό ‗αγαθό‘ 

Ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες. Ζήτηση για εκπαίδευση 

Προσφορά για προϊόντα και υπηρεσίες. Προσφορά εκπαίδευσης 

Αγορά και οικονομικές μονάδες. Ο εκπαιδευτικός οργανισμός ως οικονομική 

μονάδα 

Η οικονομική σημασία του κράτους. Η σημασία του κράτους στην προσφορά 

εκπαίδευσης 




185

Οικονομικοί μηχανισμοί με εφαρμογές στην Εκπαίδευση. Η καμπύλη 

παραγωγικών δυνατοτήτων 

Η έννοια της επένδυσης. Η εκπαίδευση ως επενδυτικό αγαθό και η 

αποδοτικότητα της 

ύνοψη. Επίλογος 



D. Begg, S. Fischer- R. Dornbusch: «Εισαγωγή στην Οικονομική» Κριτική 

Γ. Χαχαρόπουλος « Οικονομία της Εκπαίδευσης» Εκδ. Παπαζήση, 1999 




__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΞ ΑΠΟΣΑΕΨ ΚΑΙ ΗΛΕΚΣΡΟΝΙΚΗ ΜΑΘΗΗ: 

ΚΟΙΨΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΙΚΕ ΔΙΑΣΑΕΙ 









η οριοθέτηση των όρων/εννοιών της εξ αποστάσεως και ανοιχτής 

εκπαίδευσης και ηλεκτρονικής μάθησης, 

η διερεύνηση των θεωρητικών υποθέσεων/παραδοχών, καθώς και των 

παιδαγωγικών εφαρμογών των δύων ειδών εκπαίδευσης και κατάρτισης 

η διερεύνηση των παγκόσμιων οικονομικών, κοινωνικών και πολιτισμικών 

παραμέτρων που επηρεάζουν την εξέλιξη αυτών των μορφών εκπαίδευσης, 

καθώς και η αξία τους στην διευκόλυνση της πρόσβασης στη δια βίου 

μάθηση όλων των πολιτών (εκπαίδευση για όλους και σε όλη τη διάρκεια της 

ζωής τους). 

η ανάλυση των νέων ρόλων και των χαρακτηριστικών των μετόχων στην 

εκπαιδευτική διαδικασία 

η εξέταση νέων τρόπων επικοινωνίας, διδασκαλίας και αξιολόγησης. 

Προαπαιτήσεις: Βασική γνώση Τπολογιστών 




186


Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση αποτέλεσε μια καινοτομία στην εκπαίδευση, καθώς 

στηρίχθηκε στην ανατροπή της συμβατικής/ παραδοσιακής εκπαιδευτικής 

διαδικασίας που βασιζόταν στην δια ζώσης επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικών και 

μαθητών. Η χρήση των Σεχνολογιών Πληροφορικής και επικοινωνίας (ΣΠΕ) ήρθε να 

συμπληρώσει τις δυνατότητες της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης επιφέροντας εκ νέου 

νέες αλλαγές στους ρόλους των εκπαιδευτικών και των μαθητών, στην οριοθέτηση 

του χώρου/χρόνου διδασκαλίας, και της εκπαιδευτικής κοινότητας, στα 

προγράμματα σπουδών και τις διδακτικές μεθόδους. Έτσι, τα τελευταία χρόνια 

παρατηρείται ραγδαία ανάπτυξη νέων ηλεκτρονικών περιβαλλόντων μάθησης 

(ηλεκτρονική μάθηση). Σόσο η εμφάνιση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όσο και η 

αλματώδης καταγραφής προγραμμάτων ηλεκτρονικής μάθησης τα τελευταία χρόνια 

βρίσκεται σε άμεση αλληλεξάρτηση και αλληλεπίδραση με το κοινωνικό, οικονομικό 

και πολιτισμικό περιβάλλον της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας της γνώσης. 

Σο περιεχόμενο του μαθήματος είναι: Σο εννοιολογικό και θεωρητικό πλαίσιο της εξ 

αποστάσεως εκπαίδευσης. Η τυπολογία και ο σχεδιασμός συστημάτων εξ 

αποστάσεως εκπαίδευσης. Η αξιολόγηση και η διαχείριση των συστημάτων εξ 

αποστάσεως εκπαίδευσης. Σο εννοιολογικό και θεωρητικό πλαίσιο της ηλεκτρονικής 

μάθησης. Μοντέλα ηλεκτρονικής μάθησης. Ηλεκτρονικά συστήματα διαχείρισης της 

μάθησης (LMS). Ηλεκτρονικά συστήματα διαχείρισης του περιεχομένου (LCMS). 

Παιδαγωγικές μέδοθοι σχεδιασμού και εργαλεία συνεργατικότητας. Εργαλεία 

δημιουργίας εκπαιδευτικού υλικού. Εικονικά χολεία. Μέθοδοι και εργαλεία 

αξιολόγησης. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στην ηλεκτρονική μάθηση. Διαχείριση 

χρόνου. 



Keegan, D. (2000). Οι Βασικές Αρχές της Ανοιχτής και εξ Αποστάσεως 

Εκπαίδευσης. ( Α. Μελίστα, Μετάφρ.). Αθήνα: Μεταίχμιο. 

Καμπουράκης, Γ., Λουκής, Ε. (2006). Ηλεκτρονική μάθηση. Αθήνα: 

Κλειδάριθμος. 

Αθανασούλα-Ρέπα, Α., Κουστουράκης, Γ. και Λιοναράκης, Α. (2006). Ανοικτή 

και εξ' αποστάσεως εκπαίδευση - τοιχεία Θεωρίας και πράξης. Αθήνα: 

Προπομπός. 

Βεργίδης Δ., Λιοναράκης Α., Λυκουργιώτης Α., Μακράκης Β., Ματραλής Φ., 

(1998). Ανοικτή και εξ αποστάσεως Εκπαίδευση: Θεσμοί και Λειτουργίες, 

Σόμος Α. Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. 

Λιοναράκης Α., (1999). Η ανοικτή και εξ αποστάσεως επιμόρφωση των 

εκπαιδευτικών. Αθήνα: Ομοσπονδία Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών 

Ελλάδας (Ο.Ι.Ε.Λ.Ε.). 


ενώ προβλέπεται η εργασία σε ομάδες και η εισήγηση. Σο μάθημα αξιοποιεί 




187

σύγχρονα περιβάλλοντα ηλεκτρονικής μάθησης και υποστηρίζεται από εξ 

αποστάσεως διδασκαλία στην πλατφόρμα του Πανεπιστημίου. 









ομαδικής αξιολόγησης ή προφορικές εξετάσεις. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΦΕΔΙΑΜΟ ΚΑΙ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΝΕΨΝ ΜΟΡΥΨΝ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ 








• Η κατανόηση της λειτουργίας και της χρησιμότητας των (ηλεκτρονικών) 

κοινοτήτων πρακτικής και μάθησης 

• Η διερεύνηση του ρόλου του εκπαιδευτικού ως σχεδιαστή της παιδαγωγικής 

εμπειρίας 

• Η ανάπτυξη της απαραίτητης τεχνογνωσίας για το σχεδιασμό και 

ανασχεδιασμό διδακτικών ενοτήτων σε ηλεκτρονικά περιβάλλοντα 

• Η αξιοποίηση σύγχρονου κοινωνικού λογισμικού για το σχεδιασμό και την 

δημοσιοποίηση/παραγωγή της γνώσης 

• Η συγκρότηση μιας κοινότητας πρακτικής για ανταλλαγή καλών πρακτικών 

στη διδασκαλία και αξιολόγηση χρησιμοποιώντας πλατφόρμες ηλεκτρονικής 

μάθησης. 

Προαπαιτήσεις: Βασική γνώση Τπολογιστών 


Ένας συνδυασμός θεωρίας και εφαρμοσμένης πρακτικής σε θέματα που αφορούν 

καθαρά στον σχεδιασμό μαθησιακών εμπειριών (διδακτικών ενοτήτων και σεναρίων) 

σε υβριδικά περιβάλλοντα μάθησης (συμβατικά & ηλεκτρονικά). το μάθημα γίνεται, 

επίσης, εκτενής αναφορά στην οργάνωση, λειτουργία αλλά και στο ρόλο των 




188

Ηλεκτρονικών Κοινοτήτων Μάθησης για τη συγκρότηση επαγγελματικών κοινοτήτων 

πρακτικής των εκπαιδευτικών, για την ανταλλαγή διδακτικών πρακτικών και για τον 

(ανα)σχεδιασμό των προγραμμάτων σπουδών. Επίσης, παρουσιάζονται σύγχρονες 

παιδαγωγικές έρευνες που αφορούν στο σχεδιασμό διδακτικών ενοτήτων σε 

παιδαγωγικά λογισμικά κοινωνικής δικτύωσης 

(http://newlearningonline.com/learning-by-design/ ) με βάση 4 παιδαγωγικές 

προσεγγίσεις. Σέλος, δίνεται η δυνατότητα σχεδιασμού διδακτικών ενοτήτων στην 

ηλεκτρονική πλατφόρμα σχεδίασης. 

Περιεχόμενο μαθήματος: Σο νέο σχολείο: Διαφορετικότητα, Σαυτότητα και 

Μετασχηματισμός. Η αναγκαιότητα για σύγχρονες /εναλλακτικές εκπαιδευτικές λύσεις 

και η επίδραση των ΣΠΕ. Οι κοινότητες πρακτικής. Σο εννοιολογικό πλαίσιο 

(ηλεκτρονική μάθηση, τηλεκπαίδευση, υβριδική εκπαίδευση, κοινότητες μάθησης, 

κοινότητες πρακτικής). Η ανάπτυξη/σχεδιασμός των ηλεκτρονικών κοινοτήτων 

μάθησης (ΗΜΚ). Η διαχείριση και αξιολόγηση των ΗΜΚ. χεδιασμοί μάθησης στο νέο 

σχολείο και ο ρόλος του εκπαιδευτικού. Σο σχεδιαστικό μοντέλο Learning by Design: 

Παιδαγωγική φιλοσοφία & Αρχές. χεδιασμός Θεματικών ενοτήτων. Ανάπτυξη 

δραστηριοτήτων βιωματικής μάθησης (προοδευτική παιδαγωγική). Ανάπτυξη 

δραστηριοτήτων Θεωρίας (παραδοσιακή παιδαγωγική). Ανάπτυξη δραστηριοτήτων 

ανάλυσης (κριτική παιδαγωγική). Ανάπτυξη δραστηριοτήτων εφαρμογής 

(μετασχηματίζουσα μάθηση). Αξιολόγηση ικανοτήτων. 



Αποστολάκης, Ι., Βαρλάμης, Η., & Παπαδοπούλου, Α. (2008). Ηλεκτρονικές 

κοινότητες μάθησης. Αθήνα: Παπαζήση. 

Αρβανίτη, Ε. 2010, «Αναλυτικά προγράμματα και αναστοχαστική 

νεωτερικότητα: Μια διαπολιτισμική προσέγγιση», Πρακτικά ΙΓ΄ Διεθνούς 

υνεδρίου της Παιδαγωγικής Εταιρείας: Αναλυτικά Προγράμματα και χολικά 

Εγχειρίδια: Ελληνική Πραγματικότητα και Διεθνής Εμπειρία, 20-22 Νοεμβρίου 

2009, Γιάννενα. 

Kalantzis, Μ., Cope, Β. & Arvanitis, Ε., 2010, «Ο Εκπαιδευτικός ως χεδιαστής: Η 

Παιδαγωγική στην Εποχή των Νέων Χηφιακών Μέσων», Πρακτικά ΙΓ΄ Διεθνούς 

υνεδρίου της Παιδαγωγικής Εταιρείας: Αναλυτικά Προγράμματα και χολικά 

Εγχειρίδια: Ελληνική Πραγματικότητα και Διεθνής Εμπειρία, 20-22 Νοεμβρίου 

2009, Γιάννενα. 

Αρβανίτη, E. 2009, «χεδιασμοί Μάθησης και Νέα Αξιολόγηση στην 

Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση», στο Παιδαγωγική Θεωρία και Πράξη, τ.3, 

επτέμβριος 2009, σε. 70-86. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Η διδασκαλία γίνεται υπό μορφή εργαστηρίου με 

εργασία σε ζευγάρια ή σε μικρές ομάδες. Σο μάθημα αξιοποιεί αποκλειστικά 

σύγχρονα περιβάλλοντα ηλεκτρονικής μάθησης και πιο συγκεκριμένα τη σχεδιαστική 

πλατφόρμα Learning by Design (http://newlearningonline.com/learning-by-design/ 

ή http://neamathisi.com). 




189









ομαδικής αξιολόγησης ή προφορικές εξετάσεις. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΚΟΙΝΨΝΙΟΛΟΓΙΑ ΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ 








Η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με την ορολογία της 'Κοινωνιολογίας της 

Εκπαίδευσης'. 

Η κατανόηση της 'Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης', ως ειδικού γνωστικού τομέα 

των λεγομένων 'Επιστημών της Αγωγής'. 

Η συνειδητοποίηση της σημασίας της 'Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης', τόσο 

στην καθημερινή σχολική πρακτική, όσο και στην ανάλυση της ευρύτερης 

εκπαιδευτικής πραγματικότητας από τους/τις νηπιαγωγούς. 



το συγκεκριμένο μάθημα μελετάται η εκπαίδευση ως πολυσύνθετος κοινωνικός 

θεσμός μετάδοσης γνώσης αλλά και αναπαραγωγής των υφισταμένων κοινωνικών, 

οικονομικών και πολιτισμικών δομών. Εξετάζεται η διαμόρφωση του εκπαιδευτικού 

θεσμού μέσω των βασικών θεωριών που εξηγούν τη δομή και κυρίως τις λειτουργίες 

της εκπαίδευσης, καθώς και τη συσχέτισή της με ευρύτερες αλλαγές των 

εκπαιδευτικών συστημάτων, κυρίως της Δύσης. Γίνονται ιδιαίτερες αναφορές σε ειδικά 

θέματα 'Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης', τα οποία αφορούν τον ελληνικό 'χώρο', και 

έχουν να κάνουν με σύγχρονα ζητήματα και προβληματισμούς (π.χ. 

παγκοσμιοποίηση, διαπολιτισμικότητα, ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, κ.ά.). Πιο 

αναλυτικά μελετώνται οι παρακάτω θεματικές ενότητες: 




190

1. Βασικές έννοιες Κοινωνιολογίας και Παιδαγωγικής. χέση Κοινωνιολογίας και 

Παιδαγωγικής 

2. Durkheim και Δομολειτουργισμός. Η μαρξιστική θεώρηση. 

3. Η ερμηνευτική προσέγγιση. 

4. Η ‗Νέα Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης‘ και η έμφαση στους ‗Επικοινωνιακούς 

Κώδικες‘ (Bernstein). Η Θεωρία του ‗Πολιτισμικού Κεφαλαίου‘ και της ‗Πολιτισμικής 

Αναπαραγωγής‘ (Bourdieu). 

5. Μεταμοντέρνες και Μεταδομιστικές θεωρήσεις της Εκπαίδευσης. Υεμινιστικές 

Θεωρίες στην Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης. Η προσέγγιση των ‗Ανοικτών 

υστημάτων‘ (J. Ballantine) 

6. Δομές και λειτουργίες του εκπαιδευτικού συστήματος. Ι) Μάθηση – 

Κοινωνικοποίηση. ΙΙ) Εκπαίδευση και Οικονομία. ΙΙΙ) Κοινωνική διαστρωμάτωση. 

Εκπαιδευτική και κοινωνική κινητικότητα. 

7. Η διάσταση της ‗Κοινωνικής Σάξης‘ στην Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης. 

8. Η διάσταση του ‗Υύλου‘ στην Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης. 

9. ‗Διαφορετικότητα‘ ή ‗Ενσωμάτωση‘: Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και Εκπαίδευση 

των ΑΜΕΑ. 

10. Οργάνωση του σχολείου: διοίκηση, εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς. 

11. Σο ‗άτυπο‘ σχολικό σύστημα και το ‗κρυφό αναλυτικό πρόγραμμα‘. 

12. ‗Διασφάλιση ποιότητας‘ στην Εκπαίδευση. Ο ρόλος της ‗αξιολόγησης‘ για 

εκπαιδευτικούς & μαθητές/φοιτητές. 

13. Οικονομική παγκοσμιοποίηση και εκπαιδευτικά συστήματα. 

14. Ανισότητες στην πρόσβαση στην Σριτοβάθμια Εκπαίδευση. ύνδεση της 

Σριτοβάθμιας Εκπαίδευσης με την Αγορά Εργασίας. 



Υραγκουδάκη, Α. (1985). Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης - Θεωρίες για την 

Κοινωνική Ανισότητα στο χολείο. Αθήνα: Παπαζήσης. 

Blackledge, D. & Hunt B. (1995). Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης. Αθήνα: 


Νόβα-Καλτσούνη, Φρ. (2010). Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης. Αθήνα: 

Gutenberg. 

Μυλωνάς, Θ. (1998 / 2006). Κοινωνιολογία της Ελληνικής Εκπαίδευσης 

(συμβολές). Αθήνα: Gutenberg. 

Banks, O. (1987). Η Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης. Θεσσαλονίκη 

Παρατηρητής. 

Hλιού, Μ. (1984). Εκπαιδευτική και κοινωνική δυναμική. Αθήνα: Πορεία. 

Κάτσικας, Φ., Θεριανός, Κ., Σσιριγώτης, Θ. & Καββαδίας, Γ. (2007). Η 

Αξιολόγηση στην Εκπαίδευση. Αθήνα: Λιβάνης. 

Κοντογιαννοπούλου - Πολυδωρίδη, Γ. (1995). Κοινωνιολογική Ανάλυση της 

Ελληνικής Εκπαίδευσης – Σόμος Ι. Αθήνα: Gutenberg. 




191

Κοντογιαννοπούλου - Πολυδωρίδη, Γ. (1996). Κοινωνιολογική Ανάλυση της 

Ελληνικής Εκπαίδευσης – Σόμος ΙΙ. Αθήνα: Gutenberg. 

De Queiroz, J.-M. (2000). Σο σχολείο και οι κοινωνιολογίες του. Αθήνα 

Gutenberg. 

Πυργιωτάκης, Ι. (1998). Κοινωνικοποίηση και Εκπαιδευτικές Ανισότητες (7 η 

έκδοση). Αθήνα: Εκδ. Γρηγόρη. 


Apple, M.W. (1979). Ideology and Curriculum. London: Routledge & Kegan 

Paul. 

Apple, M.W. (1981). Cultural and economic reproduction in education: essays 

on class, ideology and the state. London: Routledge & Kegan Paul. 

Ballantine, J. H. (1997). The Sociology of Education. A systematic analysis. New 

Jersey: Prentice Hall. 

Banks, O. (1976). The sociology of education. London: Batchford. 

Bernstein, B. (1977). Class, codes and control, vol. 3: towards a theory of 

educational transmissions. London: Routledge & Kegan Paul. 

Bourdieu, P. and Passeron, J. C. (1976). Reproduction in education, society 

and culture. London: Sage. 

Bowles, S. and Gintis, H. (1976). Schooling in capitalistic America. Educational 

reform and the contradictions of economic life. New York: Basics. 

Durkheim, E. (1956). Education and society. Glencoe, Illinois: Free Press. 

Floud, J., Halsey, A.H. and Martin, F.M. (1956). Social class and educational 

opportunity. London: Heineman. 

Freire, P. (1970). Pedagogy of the oppressed. New York: Herder & Herder. 

Karabel, J. and Halsey, A.H. (eds.) (1977). Power and Ideology in Education. 

New York: Oxford University Press. 

Parsons, T. (1959). The social class as a social system: some of its functions in 

American society. Harvard Educational Review, 29 (4). 

Young, M. (ed.) (1971). Knowledge and control. London: Collier-Macmillan. 


τις πρώτες συναντήσεις (γενικά θέματα Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης), όπου 

(υποτίθεται ότι) οι φοιτήτριες/τές δεν έχουν ακόμη εισαχθεί στους βασικούς 

θεωρητικούς της Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης, ούτε έχουν διδαχθεί τις καταβολές 

της κοινωνιολογικής σκέψης, η διάλεξη θα αποτελεί ακόμα το κυρίαρχο στοιχείο, 

συνεπικουρούμενη όμως από την ανάγνωση κλασικών κειμένων, είτε σε έντυπη, είτε 

σε ηλεκτρονική μορφή. Σαυτόχρονα, θα επιδιώκεται να γίνει αναφορά στο κοινωνικο - 

οικονομικό περίγυρο της εποχής αναφοράς των διαφόρων θεωριών. Εδώ υπάρχει 

αρκετά μεγάλο πεδίο συνεισφοράς του σύγχρονου οπτικοακουστικού υλικού 

προκειμένου να γίνει πιο ενδιαφέρον το μάθημα. 

Κατόπιν, όσο θα εισερχόμαστε σε ειδικά θέματα Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης 

στην Ελλάδα, θα υπάρξει ανάγκη για εργασίες, παρουσιάσεις, συμμετοχή σε 

εργαστηριακές ασκήσεις, βιβλιοπαρουσιάσεις και έρευνες οι οποίες διεξάγονται από 

τον Σομέα Κοινωνικών Επιστημών (και όχι μόνο, αρκεί η θεματολογία να συμπίπτει). 




192


ειδικό Chat-room που θα δημιουργήσει ο διδάσκοντας) και μόνο σε ώρες και μέρες 

που αυτός θα ορίσει. 



Οι εργασίες είναι προαιρετικές. Οι φοιτητές/τριες κάνουν μια μόνο εργασία. Οι 



Δίνονται ενδεικτικοί τίτλοι, αλλά οι φοιτητές/τριες είναι ελεύθεροι/ες να προτείνουν 

στο διδάσκοντα και δικά τους θέματα. Θα δοθεί η ευκαιρία στους φοιτητές/τριες να 



50%. 



φοιτητής/τρια τουλάχιστον 5 στις τελικές εξετάσεις. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ, ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ 


Σύπος του μαθήματος: Θεωρητικό 




νομα διδάσκοντα: Γιώργος Παναγιωτόπουλος 


Η ιδεολογία αποτελεί συστατικό στοιχείο κάθε κοινωνίας. τις σύγχρονες αναπτυγμένες 

κοινωνίες, η κυρίαρχη ιδεολογία παρουσιάζει μια τάση μετατόπισης από τις ανάγκες 

του ατόμου μέσα στην κοινωνία, σε τάση για την «ολοκλήρωση της προσωπικότητας» 

μέσω της μόρφωσης. Η άποψη αυτή θεμελιώνει μια ουμανιστική προσέγγιση για την 

εκπαιδευτική ισοπολιτεία και αξιοκρατία. την προσέγγιση αυτή, η ολοκλήρωση της 

προσωπικότητας και η ανάπτυξη πολιτικής παιδείας εκλαμβάνεται ως το μέσο που θα 

βοηθήσει το άτομο να ενταχθεί στο «σύστημα απασχόληση» ώστε να συμβάλει στην 

πρόοδο του συνόλου. 

τόχος του μαθήματος είναι να αποκτήσουν οι φοιτητές/τριες τις βασικές θεωρητικές 

γνώσεις σχετικά με ζητήματα όπως το περιεχόμενο και η σημασία της πολιτικής 

παιδείας, η θεωρητική ερμηνεία της ιδεολογίας και η σχέση της με την εκπαίδευση, 

καθώς και ο ρόλος της ιδεολογίας στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής πολιτικής. 




193

Προαπαιτήσεις: καμία 


Διερευνώνται ζητήματα όπως το περιεχόμενο του αναλυτικού προγράμματος ως 

εκφραστής ιδεολογίας, η πολιτική διαπαιδαγώγηση στο πλαίσιο της εκπαίδευσης, η 

ιδεολογία της εκπαίδευσης, η σχέση ιδεολογίας, παιδαγωγικής και εκπαιδευτικής 

πολιτικής, το περιεχόμενο της πολιτικής παιδείας στο ελληνικό πλαίσιο. 



Ανθογαλίδου, Θ. (1990) Κοινωνική κριτική και ιδεολογία στην εκπαίδευση. 

Αθήνα: Οδυσσέας. 

Γρόλλιος, Γ. (1999) Ιδεολογία, παιδαγωγική και εκπαιδευτική πολιτική: λόγος και 

πράξη των ευρωπαϊκών προγραμμάτων για την εκπαίδευση. Αθήνα: 

Gutenberg. 

Καρακατσάνη, Δ. (2004) Εκπαίδευση και πολιτική διαπαιδαγώγηση. Γνώσεις, 

αξίες, πρακτικές. Αθήνα: Θεμέλιο. 

Μπαλής, Ν. (1979) Η ιδεολογία της εκπαίδευσης και η μάθηση της ελευθερίας. 

Αθήνα: Καστανιώτης. 

Νούτσος, Φ. (1986) Ιδεολογία και εκπαιδευτική πολιτική. Αθήνα: Θεμέλιο. 

Υραγκουδάκη, Α. και Θ. Δραγώνα (1997) Σι είναι η πατρίδα μας; 

Εθνοκεντρισμός στην Εκπαίδευση. Αθήνα: Αλεξάνδρεια. 

Φρυσαφίδης, Κ. (2004) Επιστημολογικές Αρχές της Προσχολικής Αγωγής. Σο 

Νηπιαγωγείο στο Φώρο της Ιδεολογίας και της Επιστήμης. Αθήνα: Συπωθήτω. 


Apple, M.W. (1982) Education and Power. Boston: Routledge & Kegan Paul. 

Apple, M. W. (1990) Ideology and Curriculum. New York: Routledge. 


Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Αθροιστικό σύστημα εξέτασης με συνδυασμό 

εργασίας και γραπτών εξετάσεων. 


__________________________________________________________________________________ 

ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΕΡΕΤΝΨΝ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΚΑΙ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΙΑ 

Κωδικός μαθήματος: ΕΡΕΔ005 







194




Απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων στο σχεδιασμό και τη διεξαγωγή μιας 

έρευνας 

Απόκτηση γνώσεων στο πεδίο της σχέσης εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας 

Απόκτηση εμπειρίας από συμμετοχή σε μια ερευνητική διαδικασία στο πεδίο 

αυτό. 



το μάθημα αυτό προσεγγίζονται οι βασικές αρχές της μεθοδολογίας έρευνας στο 

πεδίο των κοινωνικών επιστημών. Κατά τη διάρκεια του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες 

καλούνται να συμμετάσχουν στη διεξαγωγή μιας έρευνας σε θέμα σχετικό με τη 

σχέση εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας. Ειδικότερα οι θεματικές του μαθήματος 

έχουν ως εξής: 

Εισαγωγή στη μεθοδολογία έρευνας. 

Ποσοτική και ποιοτική προσέγγιση στην έρευνα. 

χεδιασμός και διεξαγωγή εμπειρικής έρευνας στις Κοινωνικές Επιστήμες. 

Ανάλυση θεωρητικού υπόβαθρου σε θέμα σχετικό με τη σχέση εκπαίδευσης και 

αγοράς εργασίας. 

Διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων. 

Εργαλεία ποιοτικής έρευνας: χεδιάζοντας μια συνέντευξη. 

Εργαλεία ποσοτικής έρευνας. χεδιάζοντας ένα ερωτηματολόγιο. 

Διεξαγωγή έρευνας. 

Δημιουργία βάσης δεδομένων. 

τατιστική επεξεργασία με περιγραφικές στατιστικές (κατανομή συχνοτήτων, 

αριθμητικός μέσος, διακύμανση). 

Περιγραφή αποτελεσμάτων 

Εξαγωγή συμπερασμάτων σε σύνδεση με τη Θεωρία. 



Cohen, L. & Manion, L., (2000 or more recent editions) Research Methods in 

Education, Routledge Falmer, Publisher (ή Cohen, L. & Manion, L., (2000) 

(1994), Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας, Μεταίχμιο, Αθήνα). 

Lawrence Neuman, W., (2006), Social Research Methods: Qualitative and 

Quantitative Approaches, 6th edition, Allyn & Bacon. 

Kumar, R.,(2005), Research Methodology: A Step-by-Step Guide for Beginners 

(Paperback) 

Brying M., (2006), Gender technology and Jobs, The British Journal of 

Sociology, Vol.57, 3. 




195

Kmec, J., (2006), Setting Occupational Sex Seggregation in Motion, Work and 

Occupations, Vol. 32, No.3. 

Miller, L., and Hayward, R., (2006), New Jobs, Old Occupational Stereotypes: 

Gender and Jobs in The New Economy, Journal of Education and Work, Vol. 

19, 1, Feb. 

Lupton B., (2006), Explaining Men's Entry into Female-Concentrated 

Occupations: Issues of Masculinity and Social Class, Gender, Work & 

Organization 13 (2), 103–128. 

Tomlinson, M., (2007), Graduate employability and student attitudes and 

orientations to the labour market, . Journal of Education and Work, Volume 

20, Issue 4 September 2007 , pages 285 – 304. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: υνεργατική Μάθηση 


1. Μικρές εργασίες. 

2. υμμετοχή (α) στην κατασκευή ερευνητικών εργαλείων (β) στη διαδικασία 

συλλογής στοιχείων (γ) στη δημιουργία βάσης δεδομένων ποσοτικής έρευνας 

και (δ) στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων. 

3. Σελική εργασία 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΠΙΛΟΣΙΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ I 








Απόκτηση δεξιοτήτων και γνώσεων σχετικών με το σχεδιασμό και τη διεξαγωγή 

μιας εμπειρικής έρευνας, ακολουθώντας τη μεθοδολογία έρευνας των 

κοινωνικών επιστημών. 

Απόκτηση εμπειρίας από τη συμμετοχή σε ένα ερευνητικό πρόγραμμα στο πεδίο 

της εκπαίδευσης. 






196

Σο μάθημα αυτό στοχεύει να εξοικειώσει τους/τις φοιτητές/τριες με τη διαδικασία 

σχεδιασμού και υλοποίησης μιας μικρής εμπειρικής έρευνας σε ένα επιλεχθέν θέμα 

στο πεδίο της εκπαίδευσης. 

Πιο συγκεκριμένα εξετάζονται: Εισαγωγή. Περιεχόμενα και στόχοι - Εισαγωγή στη 

μεθοδολογία έρευνας των κοινωνικών επιστημών -- Ποιοτικές και ποσοτικές μέθοδοι - 

χεδιασμός ενός εκπαιδευτικού ερευνητικού προγράμματος - Τλοποίηση ενός 

εκπαιδευτικού ερευνητικού προγράμματος - υλλογή δεδομένων - Επεξεργασία 

δεδομένων με χρήση του SPSS - Παρουσίαση αποτελεσμάτων - υμπεράσματα- 

Αξιολόγηση. 



Donna M. Mertens. (2009). Έρευνα και αξιολόγηση στην εκπαίδευση και την 

ψυχολογία. Μεταίχμιο. Αθήνα. 

Ρούσσος Πέτρος & Σσαούσης Γιάννης (2002). τατιστική εφαρμοσμένη στις 

Kοινωνικές Eπιστήμες. Ελληνικά Γράμματα. Αθήνα. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: υνεργατική μάθηση 


1. υμμετοχή των φοιτητών/τριών στα ακόλουθα: 

α) κατασκευή ερευνητικών εργαλείων 

β) διαδικασία συλλογής στοιχείων 

γ) δημιουργία βάσης δεδομένων ποσοτικής έρευνας 

δ) εξαγωγή και παρουσίαση των αποτελεσμάτων. 



__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΠΙΛΟΣΙΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ IΙ 








Απόκτηση δεξιοτήτων και γνώσεων σχετικών με το σχεδιασμό και τη διεξαγωγή 

μιας εμπειρικής έρευνας, ακολουθώντας τη μεθοδολογία έρευνας των 

κοινωνικών επιστημών. 

Απόκτηση εμπειρίας από τη συμμετοχή σε ένα ερευνητικό πρόγραμμα στο πεδίο 

της εκπαίδευσης. 




197



Σο μάθημα αυτό στοχεύει να εξοικειώσει τους/τις φοιτητές/τριες με τη διαδικασία 

σχεδιασμού και υλοποίησης μιας μικρής εμπειρικής έρευνας σε ένα επιλεχθέν θέμα 

στο πεδίο της εκπαίδευσης. 

Πιο συγκεκριμένα εξετάζονται: 

Εισαγωγή. Περιεχόμενα και στόχοι - Εισαγωγή στη μεθοδολογία έρευνας των 

κοινωνικών επιστημών -- Ποιοτικές και ποσοτικές μέθοδοι - χεδιασμός ενός 

εκπαιδευτικού ερευνητικού προγράμματος - Τλοποίηση ενός εκπαιδευτικού 

ερευνητικού προγράμματος - υλλογή δεδομένων - Επεξεργασία δεδομένων με χρήση 

του SPSS - Παρουσίαση αποτελεσμάτων - υμπεράσματα- Αξιολόγηση. 

Σο μάθημα αυτό κινείται σε ίδιους άξονες με το μάθημα έρευνας ΠΙΛΟΣΙΚΑ 

ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ Ι. Σο περιεχόμενο του ερευνητικού προγράμματος που 

επιλέγεται είναι διαφορετικό. 



L.Cohen& L.Manion&K.Morrison. (2008). Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας. 

Μεταίχμιο. Αθήνα. 

Θεόδωρος Ιωσηφίδης. (2008). Ποιοτικές Μέθοδοι Έρευνας στις Κοινωνικές 

Επιστήμες. Κριτική. Αθήνα. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: υνεργατική μάθηση 


1. υμμετοχή των φοιτητών/τριών στα ακόλουθα: 

α) κατασκευή ερευνητικών εργαλείων 

β) διαδικασία συλλογής στοιχείων 

γ) δημιουργία βάσης δεδομένων ποσοτικής έρευνας 

δ) εξαγωγή και παρουσίαση των αποτελεσμάτων. 



__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΚΟΙΝΨΝΙΟΛΟΓΙΚΕ ΠΡΟΕΓΓΙΕΙ ΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΕΝΗΛΙΚΨΝ 









198



Σο συγκεκριμένο μάθημα-έρευνα θα επιχειρήσει να οδηγήσει σε εκπόνηση έρευνας που 

θα έχει ως στόχο τον προσδιορισμό των «μορφολογικών» χαρακτηριστικών του 

ενήλικου πληθυσμού που συμμετέχει σε δομές Δια βίου Μάθησης (Δβ.Μ.) «Κέντρα 

Εκπαίδευσης Ενηλίκων» και «χολεία Δεύτερης Ευκαιρίας»). Επίσης, επιδιώκεται να 

αποκτήσουν οι φοιτητές/τριες γνώσεις και δεξιότητες πάνω στην κοινωνική έρευνα. 

Προαπαιτήσεις: Επιτυχής εξέταση στο μάθημα «Εκπαιδευτική Πολιτική» 


Θα επιχειρηθεί να προσδιοριστούν τα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά των 

συμμετεχόντων σε προγράμματα Δβ.Μ. και στη διερεύνηση της επίδρασης μιας σειράς 

παραγόντων πάνω στην απόφαση για συμμετοχή στις δομές αυτές. Επίσης, θα 

καταγραφεί η αποτίμηση της εκπαιδευτικής εμπειρίας των ίδιων των εκπαιδευομένων και 

οι στάσεις που αυτοί/ές έχουν διαμορφώσει για το νόημα και την αξία της Δβ.Μ. στη 

ζωή τους. Σέλος, θα αποπειραθεί να κωδικοποιήσει προτάσεις πολιτικής που οι 

εκπαιδευόμενοι/ες θα ήθελαν να κάνουν για τη βελτίωση των δομών και του θεσμικού 

πλαισίου της Δβ.Μ. Παράλληλα, θα γίνει εισαγωγή στη μεθοδολογία και επιστημολογία 

της κοινωνικής έρευνας, εξοικείωση με τη στατιστική (περιγραφική & επαγωγική), καθώς 

και πρακτική άσκηση πάνω στο λογισμικό στατιστικής επεξεργασίας δεδομένων SPSS for 

Windows. 



Υίλιας, Β. κ.συν. (2001) (β‘ έκδοση). Εισαγωγή στη Μεθοδολογία των Κοινωνικών 

Ερευνών. Αθήνα Gutenberg. 

Δημάκη, Ι. (1990). Η κοινωνιολογία και η μεθοδολογία της: παραδείγματα, μέθοδοι 

έρευνας και επιστημολογικά προβλήματα. Αθήνα άκκουλας. 

MacRae, S. (1995). Περιγραφή και ερμηνεία δεδομένων [επιμέλεια Θεώνη Βελή / 

μετάφραση Κυριακή Πετρουλάκη]. Αθήνα Ελληνικά Γράμματα. 

Παπαγεωργίου, Γ. (επιμ.) (1998). Μέθοδοι στην Κοινωνιολογική Έρευνα. Αθήνα 

Συπωθήτω. 

Παρασκευόπουλος, Ι. (1984). τοιχεία Περιγραφικής και Επαγωγικής τατιστικής. 

Αθήνα Ελληνικά Γράμματα. 

Παρασκευόπουλος, Ι., Μεθοδολογία Επιστημονικής Έρευνας. Αθήνα Ελληνικά 


Ρούσος, Π. & Σσαούσης, Ι. (2002). τατιστική εφαρμοσμένη στις κοινωνικές 

επιστήμες. Αθήνα Ελληνικά Γράμματα. 


Η πραγματοποίηση του μαθήματος θα γίνεται σε εργαστηριακό περιβάλλον, και 

συγκεκριμένα στο «Εργαστήριο Εκπαιδευτικών και Κοινωνικών Ερευνών» του Σ.Ε.Π.Α.Ε.. 




199


H αξιολόγηση θα βασιστεί, από τη μια μεριά, σε μικρές δραστηριότητες τις οποίες θα 

κληθούν οι φοιτήτριες/τές να εκπονήσουν κατά τη διάρκεια του εξαμήνου, ενώ το 

μεγαλύτερο μέρος θα βασιστεί στην ποιότητα της δουλειάς που θα κάνουν σε τρία 

επίπεδα: 1) διανομή & συλλογή ερευνητικών εργαλείων (π.χ. ερωτηματολογίων), 2) 

καταχώρηση στοιχείων στο SPSS, και 3) επεξεργασία και εκπόνηση μικρών εργασιών 

ανάλυσης και κριτικής πάνω στα δεδομένα της έρευνας. 


__________________________________________________________________________________ 


1. Κοινωνιολογία της Οικογένειας 

2. Κοινωνικές διαστάσεις της αξιολόγησης στο σχολείο 

3. Κοινωνικοοικονομική αξιολόγηση στην εκπαίδευση 

4. Αρχές της διοίκησης στην εκπαίδευση 

5. Ανάπτυξη και αξιολόγηση νέων μορφών εκπαίδευσης 

6. Εκπαίδευση και αγορά εργασίας: Κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις 

7. Μεθοδολογία έρευνας στις Κοινωνικές Επιστήμες: Ποσοτικές μέθοδοι 

8. Μεθοδολογία έρευνας στις Κοινωνικές Επιστήμες: Ποιοτικές μέθοδοι 

9. Σο Επάγγελμα του εκπαιδευτικού 

10. Αποκλίνουσα υμπεριφορά 

11. Αειφόρος Ανάπτυξη και Εκπαιδευτικός χεδιασμός 

12. Κοινωνικο-Οικονομική Αλλαγή και Εκπαιδευτικά Παραδείγματα: Η 

Διαθεματικότητα - Διεπιστημονικότητα στην Εκπαίδευση 

13. Εξ Αποστάσεως και Ηλεκτρονική Μάθηση: Κοινωνικοοικονομικές και 

Πολιτισμικές Διαστάσεις 

14. Κοινωνιολογία της χολικής Σάξης 

15. Κοινωνιολογία της Γνώσης 

16. Ευρωπαϊκοί Θεσμοί και Εκπαίδευση 

17. υγκριτική Εκπαίδευση 

18. Νομικό Πλαίσιο και Θεσμοί της Εκπαίδευσης 

19. χεδιασμός και Τλοποίηση Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης: Η Περίπτωση του 

Ολοήμερου χολείου 

20. Υύλο και Οικογένεια (δια ζώσης και από απόσταση) 

21. Υύλο και Πολιτική (δια ζώσης και από απόσταση) 

22. Υύλο και εξουαλικότητα (δια ζώσης και από απόσταση) 

23. Υύλο και Γλώσσα-Επικοινωνία (δια ζώσης και από απόσταση) 

__________________________________________________________________________________ 




200

5. ΣΟΜΕΑ ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΘΕΣΙΚΨΝ ΕΠΙΣΗΜΨΝ ΚΑΙ ΣΕΦΝΟΛΟΓΙΨΝ ΣΗ 

ΠΛΗΡΟΥΟΡΙΑ ΚΑΙ ΣΨΝ ΕΠΙΚΟΙΝΨΝΙΨΝ 

τον Σομέα πουδών Διδακτικής Θετικών Επιστημών και Σεχνολογιών της 

Πληροφορίας και των Επικοινωνιών οι φοιτητές/τριες υποχρεούνται να συλλέξουν 21 

διδακτικές μονάδες (Δ.Μ.) που αντιστοιχούν σε 26 πιστωτικές μονάδες (E.C.T.S.) : 







Παράλληλα, ο Σομέας πουδών προσφέρει μαθήματα έρευνας, από τα οποία οι 




Σέλος, ο Σομέας πουδών έχει την ευθύνη των Πρακτικών Ασκήσεων Εκπαιδευτικού 

χεδιασμού Β‘ φάσης που αφορούν στα Μαθηματικά, τη Υυσική και τις Νέες 

Σεχνολογίες (σύνολο 9 Δ.Μ.). 

__________________________________________________________________________________ 


Σίτλος του μαθήματος: ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΨΝ 






νομα διδάσκοντα: Ανδρέας Μούτσιος - Ρέντζος 


Οι φοιτητές/τριες να γνωρίσουν την μαθησιακή προσέγγιση των μαθηματικών 

και τη συσχέτισή της με την επιστημολογία των μαθηματικών. 

Οι φοιτητές/τριες να γνωρίσουν τις βασικές έννοιες και διαδικασίες της 

Θεωρίας Αριθμών, της Μαθηματικής Λογικής και της υνδυαστικής και 

αντίστοιχες διδακτικές δραστηριότητες στη σχολική τάξη. 



το μάθημα γίνεται μια εισαγωγή στις έννοιες και τις μεθόδους της Διδακτικής των 

Μαθηματικών. Αναλύονται τα βασικά χαρακτηριστικά της νοητικής εξέλιξης και 

επιχειρείται ένας συσχετισμός της δομής των συλλογισμών με τις μαθηματικές 

θεωρίες. Η μαθηματική αναφορά του μαθήματος εστιάζεται στη Θεωρία Αριθμών, τη 




201

Λογική και τη υνδυαστική. 



Σριανταφυλλίδης, Σ. (2005). Βασικές μαθηματικές έννοιες για τον εκπαιδευτικό 

της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Αθήνα: Εκδ. Δαρδανός. 

Φασάπης, Δ. (2000). Διδακτική βασικών μαθηματικών εννοιών. Αθήνα: Εκδ. 



Διάλεξη 

Υροντιστηριακές ασκήσεις 

Εργαστήριο 


Εκπόνηση και Παρουσίαση εργασίας 

Γραπτή εξέταση 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ ΣΗΝ ΠΡΨΣΗ ΦΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ 

Κωδικός μαθήματος: YE001 


Εξάμηνο: B΄ εξάμηνο 



νομα διδάσκουσας: ουλτάνα Καφούση 


υζήτηση των διαφορετικών προσεγγίσεων που έχουν αναπτυχθεί στη 

Διδακτική των Μαθηματικών για τη μάθηση και τη διδασκαλία του 

συγκεκριμένου μαθήματος 

Ανάλυση της μαθηματική σκέψης των παιδιών στην πρώτη σχολική ηλικία 

χεδιασμός περιβαλλόντων μάθησης για τα Μαθηματικά στην πρώτη σχολική 

ηλικία 



Εισαγωγή στη Διδακτική των Μαθηματικών (Παραδοσιακές και σύγχρονες 

προσεγγίσεις για τη μάθηση και διδασκαλία των σχολικών Μαθηματικών), Η 

μαθηματική σκέψη των παιδιών της πρώτης σχολικής ηλικίας (Οι πρώτες αριθμητικές 




202

έννοιες, Πρόσθεση και αφαίρεση, Σο δεκαδικό σύστημα αρίθμησης, 

Πολλαπλασιασμός και διαίρεση, Γεωμετρία, Μέτρηση) 



Streefland, L. (2000). Ρεαλιστικά Μαθηματικά στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. 

Εκδόσεις Leader Books, Αθήνα 

van de Walle, J. (2005). Μαθηματικά για το Δημοτικό και το Γυμνάσιο: Μια 

Εξελικτική Διδασκαλία. Eπιμ. Σ.Α. Σριανταφυλλίδης. Συπωθήτω-Γιώργος 

Δαρδάνος 

Καφούση, . & κουμπουρδή, Φ. (2008). Σα μαθηματικά των παιδιών 4-6 ετών. 

Αριθμοί και χώρος. Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 

Σζεκάκη, Μ. (2007). μικρά παιδιά μεγάλα μαθηματικά νοήματα. Εκδόσεις 

Gutenberg,Αθήνα 


Streefland, L. (1991). Realistic Mathematics Education in Primary School. 

Freudenthal Institute 

van de Walle, J. (2001). Elementary and Middle School Mathematics. 

Teaching Developmentally. Addison Wesley Longman 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Διαλέξεις, Εργαστηριακές ασκήσεις 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Γραπτές εξετάσεις 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΙΑΓΨΓΗ ΣΙ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΕ ΕΥΑΡΜΟΓΕ ΣΨΝ ΝΕΨΝ 

ΣΕΦΝΟΛΟΓΙΨΝ 


Σύπος του μαθήματος: Θεωρία & Εργαστήριο 




νομα διδάσκοντα: Γεώργιος Υεσάκης 


Οι φοιτητές/τριες αναμένεται να: 

Αναφέρουν τα βασικά ιστορικά ορόσημα της ανάπτυξης των εκπαιδευτικών 

τεχνολογιών και της διαμόρφωσης του επιστημονικού πεδίου των ΣΠΕ στην 

εκπαίδευση 

Απαριθμήσουν τα είδη των εκπαιδευτικών εφαρμογών των ΣΠΕ 

Περιγράψουν την σχέση των θεωριών μάθησης με τα είδη και τις εφαρμογές 

των ΣΠΕ 




203

Εξοικειωθούν με καλές πρακτικές ενσωμάτωσης των ΣΠΕ στην διδασκαλία και 

τη μάθηση 

Αναπτύξουν ικανότητα σχεδίασης μαθησιακών δραστηριοτήτων που να 

ενσωματώνουν και να αξιοποιούν ΣΠΕ για την βελτίωση της μάθησης 

Γνωρίσουν τι προβλέπει το Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα για τις ΣΠΕ γενικά και 

στην προσχολική αγωγή ειδικά 

Γνωρίσουν διεθνή πρότυπα και ερευνητικά πορίσματα σχετικά 

Προβληματιστούν για πιθανές μελλοντικές επιπτώσεις των ΣΠΕ στην εκπαίδευση 

και την αγωγή των παιδιών 

Προαπαιτήσεις: Βασικές δεξιότητες χρήσης Σ.Π.Ε. 


Αποσκοπεί στο να γνωρίσουν οι φοιτητές/τριες α) ιστορικά στοιχεία της ανάπτυξης 

των εκπαιδευτικών λογισμικών από το 1950 έως σήμερα, β) την επίδραση των 

βασικών θεωριών μάθησης στο σχεδιασμό και στην ανάπτυξη διαφορετικών ειδών 

εκπαιδευτικών λογισμικών, γ) τις διαφορετικές κατηγορίες και τα είδη των εκπαιδευτικών 

λογισμικών, καθώς και τις εκπαιδευτικές χρήσεις της επικοινωνίας από απόσταση 

μέσω διαδικτύου. 

Ειδικότερα το περιεχόμενο του μαθήματος διαρθρώνεται στις επόμενες ενότητες: 

Διεπιστημονική θεμελίωση του πεδίου των εκπαιδευτικών εφαρμογών των 

Σεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΣΠΕ) 

o Οι ΣΠΕ στην εκπαίδευση από τεχνολογική, ψυχολογική και παιδαγωγική 

άποψη 

o Προγραμματισμένη διδασκαλία – διδακτικής μηχανές 

o ΣΠΕ και θεωρήσεις μάθησης 

Ιστορική προσέγγιση της εκπαιδευτικής αξιοποίησης των ΣΠΕ 

Είδη και αξιολόγηση εκπαιδευτικού λογισμικού και υλικού 

Εφαρμογές των ΣΠΕ στην εκπαίδευση - ένταξη 

o χεδιασμός ενσωμάτωσης και αξιοποίησης ΣΠΕ 

o Διδακτική διαχείριση 

Προβληματική της ενσωμάτωσης των ΣΠΕ στην εκπαίδευση 

o Μοντέλα ενσωμάτωσης 

o Διεθνής πρακτική 

Ελληνική πραγματικότητα 

ΣΠΕ και προσχολική εκπαίδευση 

Από το αν πρέπει στην αναζήτηση των καλών πρακτικών 

o Εξάπλωση των ΣΠΕ στην ζωή των παιδιών και νηπίων 

Ειδικές εκπαιδευτικές εφαρμογές για προσχολική 

Διεθνή πρότυπα για τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές 

o ISTE 

o NAEYC 

o NETS 

Μελλοντικές τάσεις 




204



Κόμης, Β. (2004), Εισαγωγή στις εκπαιδευτικές εφαρμογές των τεχνολογιών 

πληροφορίας και επικοινωνιών, Εκδόσεις νέων τεχνολογιών 

Ράπτης, Α. (2004), Μάθηση και διδασκαλία στην εποχή της Πληροφορίας, 

τόμοι Α & Β, Εκδόσεις νέων τεχνολογιών 

Δημητρακοπούλου Α. (2002). Διαστάσεις διδακτικής διαχείρισης των 

εκπαιδευτικών εφαρμογών των τεχνολογιών της πληροφορίας και της 

επικοινωνίας: Προς μια ολοκληρωμένη αξιοποίησή τους στην Εκπαίδευση. το 

Φ. Κυνηγός & Ε. Δημαράκη. (Επιμέλεια) Νοητικά Εργαλεία και Πληροφοριακά 

Μέσα: Παιδαγωγική Αξιοποίηση της ύγχρονης Σεχνολογία για τη Μετεξέλιξη 

της Εκπαιδευτικής Πρακτικής, σελ. 57-81, Εκδόσεις Καστανιώτη. 

Υεσάκης Γ., (2008), Σεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών στην 

προσχολική εκπαίδευση, διαστάσεις και προοπτικές, 4ο Πανελλήνιο υνέδριο 

Διδακτική της Πληροφορικής, Πάτρα, 28-20 Μαρτίου 2008 (http://www.etpe.gr) 

Υεσάκης Γ., (2009), «Διαδικτυακές υπηρεσίες, web 2.0 και εκπαιδευτικός 

σχεδιασμός», στο Κοντάκος Αν. και Καλαβάσης Υρ. (επιμ), Θέματα 

εκπαιδευτικού σχεδιασμού, τομ. 2ος, Εκδόσεις Ατραπός, σελ. 181-206 

Νικολοπούλου, Κ. (2009), "Οι Σεχνολογίες της πληροφορίας και των 

Επικοινωνιών στην Προσχολική Εκπαίδευση". Εκδόσεις Πατάκη 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Διάλεξη, συζήτηση, ομαδοσυνεργατική μάθηση, 

αναστοχασμός, πρακτική εξάσκηση, διερευνητική μάθηση. 


Η αξιολόγηση του μαθήματος γίνεται συνεκτιμώντας τα επόμενα: 

Εκπόνηση εργασίας (40%), 

Σελική γραπτή εξέταση (60%) 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΦΕΔΙΑΜΟ, ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΙ ΔΙΑΦΕΙΡΙΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤTΙΚΟΤ 

ΤΛΙΚΟΤ ΓΙΑ ΣΙ ΘΕΣΙΚΕ ΕΠΙΣΗΜΕ 



Εξάμηνο: Γ΄ εξάμηνο 



νομα διδάσκουσας: Φρυσάνθη κουμπουρδή 





205

Να καταστούν ικανοί/ές οι φοιτητές/τριες να αναγνωρίζουν τα κριτήρια 

σχεδιασμού και ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού για τις Θετικές Επιστήμες, 

καθώς και των αρχών διαχείρισής του στη διδακτική πρακτική. 

Επίσης, να είναι ικανοί να αξιολογούν την ποιότητα και την καταλληλότητά 

των βοηθητικών μέσων που χρησιμοποιούνται στη διδασκαλία των 

μαθηματικών καθώς και τα όρια και τις δυνατότητές τους. 



Σο μάθημα αυτό περιλαμβάνει μελέτη των διαφόρων βοηθητικών μέσων που 

χρησιμοποιούνται στη διδασκαλία των θετικών επιστημών. Δίνεται έμφαση στις αρχές 

σχεδιασμού και ανάπτυξής τους, καθώς και στη διαχείρισή τους στη διδακτική 

πρακτική. Μελετώνται κριτήρια αξιολόγησης της ποιότητας και καταλληλότητάς τους 

για διάφορες ηλικίες μαθητών, καθώς και των ορίων και δυνατοτήτων τους. Οι 

φοιτητές/τριες στο πλαίσιο του μαθήματος καλούνται να σχεδιάσουν και να 

αναπτύξουν δραστηριότητες για τα μαθηματικά με χρήση βοηθητικών μέσων που 

έχουν επιλέξει/σχεδιάσει. 



Σσολάκη, Κ. (1997). Παιδαγωγικό Τλικό για το Νηπιαγωγείο. Εκδόσεις 

Καστανιώτη 

Ραβάνης, Κ. (2003). Δραστηριότητες για το νηπιαγωγείο από τον κόσμο της 

φυσικής. Εκδόσεις Δίπτυχο 

Αγγλική: 

Gellert, U. (2004). Didactic material confronted with the concept of 

mathematical literacy Educational Studies in Mathematics 55, pp163-179. 

Moyer, P.S. (2001). Are we having fan yet? How teachers use 

manipulatives to teach mathematics. Educational Studies in Mathematics 

47, pp 175-197. 

Szendrei, J. (1996) Concrete Materials in the Classroom in Bishop, A.J. et al. 

(eds) International Handbook of Mathematics Education Kluwer 

Academic Publishers. 


Μέσω της συμμετοχής τους στις διαλέξεις, οι φοιτητές/τριες, σε ομάδες εργασίας, 

διαπραγματεύονται θέματα χρήσης βοηθητικών μέσων για τη διδασκαλία και μάθηση 

των Θετικών Επιστημών. Επίσης, παρουσιάζουν σχεδιασμένες δραστηριότητες με 

χρήση βοηθητικών μέσων, για την προσέγγιση εννοιών των θετικών επιστημών 


Εργασία και παρουσίασή της. 

Γραπτές εξετάσεις. 




206


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΕΥΑΡΜΟΓΨΝ ΚΑΙ ΠΡΟΩΟΝΣΨΝ ΣΠΕ ΓΙΑ ΣΑ 

ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ ΚΑΙ ΣΗ ΔΙΔΑΚΑΛΙΑ ΣΟΤ 








Οι φοιτητές/τριες μεταξύ άλλων αναμένεται να: 

απαριθμούν τα μέσα 

αναπτύξουν την ικανότητα επεξεργασίας μέσων 

αναπτύξουν την ικανότητα σχεδιασμού και ανάπτυξης πολυμεσικών 

εφαρμογών 

απαριθμούν γνωστές εφαρμογές για τα μαθηματικά και τις θετικές επιστήμες 

αναπτύξουν ικανότητα αξιολόγησης εκπαιδευτικών εφαρμογών 

έχουν την ικανότητα ενσωμάτωσης ΣΠΕ στην διδασκαλία 

έχουν την ικανότητα πρόσβασης και αξιοποίησης σε σχετική εκπαιδευτική 

έρευνα 

Προαπαιτήσεις: Για την επιτυχή παρακολούθηση του μαθήματος οι φοιτητές/τριες θα 

πρέπει να είναι εξοικειωμένοι με την χρήση βασικών εφαρμογών των ΗΤ (λειτουργικό 

σύστημα, επεξεργασία κειμένου, επεξεργασία παρουσιάσεων, ηλεκτρονική 

αλληλογραφία, περιήγηση στο διαδίκτυο κ.λπ.). Επιπλέον, οι γνώσεις διδακτικής των 

μαθηματικών και άλλων γνωστικών αντικειμένων θα βοηθήσουν στον σχεδιασμό 

καλής ποιότητας μαθησιακών εφαρμογών. 


το μάθημα αυτό οι φοιτητές/τριες ασχολούνται με τα βασικά στοιχεία των 

πολυμεσικών εφαρμογών (κείμενο, εικόνα, ήχος, βίντεο κ.λπ.) καθώς και με τον 

σχεδιασμό και την ανάπτυξη πολυμεσικών εφαρμογών. Επιπλέον, στο μάθημα γίνεται 

εξοικείωση με την παραγωγή ψηφιακού περιεχομένου στο διαδίκτυο καθώς και τον 

σχεδιασμό δραστηριοτήτων για την αξιοποίηση του ψηφιακού περιεχομένου στην 

μάθηση. Επικουρικά οι φοιτητές/τριες έρχονται σε επαφή με γνωστές εφαρμογές με 

έμφαση στα μαθηματικά και τα εκπαιδευτικά παιχνίδια. Σέλος, στο πλαίσιο του 

μαθήματος γίνεται μια πρώτη γνωριμία με το σώμα των ερευνητικών εργασιών που 

αφορούν την εκπαιδευτική αξιοποίηση των πολυμεσικών εφαρμογών στην 

εκπαίδευση. κοπός του μαθήματος είναι να καταστούν ικανοί οι φοιτητές/τριες: να 

σχεδιάζουν και να υλοποιούν απλές εφαρμογές, να αξιολογούν έτοιμες εφαρμογές 




207

ΣΠΕ και να ενσωματώνουν στην διδασκαλία ΣΠΕ για την καλύτερη επίτευξη των 

εκπαιδευτικών σκοπών. 

Οι θεματικές ενότητες των μαθημάτων είναι οι εξής: Γνωριμία και ενημέρωση για το 

μάθημα. Εισαγωγή στα πολυμέσα. Βασικά στοιχεία πολυμέσων. χεδιασμός, 

ανάπτυξη και αξιολόγηση πολυμεσικών στοιχείων. Μαθησιακός σχεδιασμός για την 

ενσωμάτωση των ΣΠΕ στην εκπαίδευση. ύγχρονα περιβάλλοντα προγραμματισμού 

(π.χ. Scratch, Gamemaker, e-toys, Mediator, eLarning authoring). Παρουσίαση των 

έργων των φοιτητών/τριών. Εκπαιδευτική έρευνα και ΣΠΕ. 



Βοσνιάδου τ. (2006), χεδιάζοντας περιβάλλοντα μάθησης υποστηριζόμενα 

από τις σύγχρονες τεχνολογίες, GUTENBERG- ΔΑΡΔΑΝΟ 

Κόμης Β. (2004), Εισαγωγή στις εκπαιδευτικές εφαρμογές των τεχνολογιών 

πληροφορίας και των επικοινωνιών. Εκδόσεις Νέων Σεχνολογιών 

Λαζαρίδης Υ. (2007), Σεχνολογίες πολυμέσων, Κλειδάριθμος 

Μικρόπουλος . (2006), Ο υπολογιστής ως γνωστικό εργαλείο, Ελληνικά 

Γράμματα 


Richard Mayer (ed), (2005), The Cambridge of multimedia learning, University 

of California 

Berman, P. (2006), E-Learning Concepts and Techniques, Institute for 

Interactive Technologies, Bloomsburg University of Pennsylvania 

Schone, B. (2008), Engaging Interactions for e-learning, 

http://www.engaginginteractions.com 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Διάλεξη, συζήτηση, επίδειξη-εξάσκηση (για το 

εργαστηριακό μέρος), χρήση υλικού αυτοεκπαίδευσης (για μέρος των δεξιοτήτων), 

εκπόνηση σχεδίου εργασίας, ομαδοσυνεργατική μάθηση, μάθηση με σχεδιασμό, 

αναστοχασμός, διερευνητική μάθηση. 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Η αξιολόγηση του μαθήματος γίνεται 

συνεκτιμώντας τον επόμενο φάκελο επιτευγμάτων (portfolio assesment): 

Εκπόνηση ατομικών εργασιών (σύνταξη αναστοχαστικών κείμενων για βασικές 

έννοιες) (20%), 

Εκπόνηση δύο συνεργατικών σχεδίων εργασίας (projects) (50%) 

Παρουσίαση των ομαδικών εργασιών (20%) 

Επιμελής και ενεργή συμμετοχή στο μάθημα (10%) 


__________________________________________________________________________________ 




208


Σίτλος του μαθήματος: ΤΓΚΡΟΣΗΗ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΨΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΑΕΨΝ ΣΙ 

ΥΤΙΚΕ ΕΠΙΣΗΜΕ 

Κωδικός μαθήματος: ΤEE002 







Κύριος σκοπός του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές/τριες τις έννοιες 

«έννοια» και «αναπαράσταση» καθώς και τις διαδικασίες ανάπτυξής τους. Επίσης, 

εξετάζεται η δυνατότητα ανάπτυξης του επιστημονικού εγγραμματισμού στο πλαίσιο 

της προσχολικής εκπαίδευσης. 



ΜΕΡΟ Α: Υυσικές Επιστήμες και προσχολική εκπαίδευση. Έννοιες και 

αναπαραστάσεις. Επιστημολογικές θεωρήσεις. Προοπτικές νοητικής ανάπτυξης. 

Δραστηριότητες από τις Υυσικές Επιστήμες. Σο στάδιο του ρομαντισμού (κατά A.N. 

Whitehead) και οι Υυσικές Επιστήμες. 

ΜΕΡΟ Β: (α) κεπτικό ανάπτυξης αναπαραστάσεων. (β) Ανάπτυξη 

αναπαραστάσεων για τις έννοιες: Δύναμη και Κίνηση, Βάρος, Πίεση, Ισορροπία, 

Ευστάθεια. Ήχος και Υως, Νερό και Αέρας. © Ανάπτυξη χωρο-χρονικών συσχετισμών 

μέσω αισθησιοκινητικών εμπειριών. 



Βελλοπούλου, Α., 2000. Εκπαιδευτικές δραστηριότητες για την εξοικείωση 

παιδιών με έννοιες της Υυσικής. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα. 

Βοσνιάδου, ., 1992. κέψη. Gutenberg, Αθήνα 

Bredekamp, S., & Copple, C., 1997. Καινοτομίες στην προσχολική εκπαίδευση: 

Αναπτυξιακά κατάλληλες πρακτικές στα προσχολικά προγράμματα. Ελληνικά 

Γράμματα, Αθήνα 

Brown, S., 1995. απουνόφουσκες, ουράνια τόξα και σκουλήκια. Δαρδανός, 

Αθήνα 

Γαλιμητάκη, Δ. κ.α., 1995. «Οι Υυσικές Επιστήμες στην προσχολική εκπαίδευση». 

ύγχρονη Εκπαίδευση, 81, 85-91. 

Γιαννικοπούλου, Α.Α. & Πρεβεζάνου, Β. ,2010. Διαθεματικές προσεγγίσεις στο 

Νηπιαγωγείο: Λογοτεχνία και Υυσικές Επιστήμες. Παπαδόπουλος, Αθήνα. 




209

Chauvel, D. & Mischel, V.,1998. Δραστηριότητες , διερευνήσεις, ανακαλύψεις. 

Δαρδανός, Αθήνα. 

Δημητρίου, Α., 1993. Γνωστική ανάπτυξη. Art of Text, Θεσσαλονίκη. 

Kamii, C., & Κουτσουβάνου, Ε., 1997. «Η συνεισφορά του Jean Piaget στην 

προσχολική εκπαίδευση». ύγχρονη Εκπαίδευση, 94, 53-56. 

Κόκκοτας, Π., 1989. Διδακτική των φυσικών επιστημών. Γρηγόρης, Αθήνα. 

Γνωστική ανάπτυξη. Art of Text, Θεσσαλονίκη. 

Κουτσουβανου, Ε., 1994. Η θεωρία του Piaget και παιδαγωγικές εφαρμογές 

στην προσχολική εκπαίδευση. Οδυσσέας, Αθήνα. 

Πολυχρονοπουλος, Π., 1997. Νοείν και ποιείν. Παιδαγωγία, Αθήνα. 

Κουλαϊδής, Β. (Επ.), 1994. Αναπαραστάσεις του φυσικού κόσμου. Gutenberg, 

Αθήνα. 

Ραβανης, Κ., 1999. Οι Υυσικές Επιστήμες στην Προσχολική Εκπαίδευση. 

Διδακτική και γνωστική προσέγγιση. Συπωθήτω, Αθήνα. 

Ραβανης, Κ. (επιμ.), 2001. Η μύηση των παιδιών στις Υυσικές Επιστήμες. Πάτρα. 

Ραβάνης, Κ., 2003. Δραστηριότητες για το Νηπιαγωγείο από τον κόσμο της 

Υυσικής. Δίπτυχο, Αθήνα. 

Φατζηγεωργίου, Γ., 2001. Ήχος, φως νερό και αέρας: ξεκίνημα στις Υυσικές 

Επιστήμες. Γρηγόρης, Αθήνα. 

Φατζηγεωργιου, Γ., 2006. Προς μια Επιστημονική Παιδεία. 

Επαναπροσδιορίζοντας το Αναλυτικό Πρόγραμμα και τη διδασκαλία των Υ.Ε. 

Γρηγόρης, Αθήνα. 



Φατζηγεωργίου, Γ., 1998. Η Υυσική μέσα από τα μάτια του μικρού παιδιού. 


Φατζηνικήτα, Β., Κουλαϊδής, Β., Ραβάνης. Κ. 1996. Ιδέες μαθητών προσχολικής 

και πρώτης σχολικής ηλικίας για το βρασμό του νερού. Ερευνώντας τον κόσμο 

του παιδιού, 2, 106-116. 


α) παράδοση 

β) φροντιστηριακή βοήθεια για θέματα που παρουσιάζουν κάποια δυσκολία 

γ) συζητήσεις θεμάτων ενδιαφέροντος μέσα σε ομάδα 

γ) χρήση του Internet για ανάπτυξη δραστηριοτήτων 


ΕΠΙΛΟΓΗ Α: 

1. Δύο (2) πρόοδοι (συμμετοχή στην τελική αξιολόγηση κατά 40% και 40% 

καθεμία). 

2. Περίληψη και κριτική ανάλυση δύο (2) άρθρων (20% της τελικής βαθμολογίας). 

Οι φοιτητές/τριες μπορούν να επιλέξουν άρθρα από τα περιοδικά: Νέα Παιδεία, 

ύγχρονη Εκπαίδευση, Σα Εκπαιδευτικά, Παιδαγωγική Επιθεώρηση, Επιθεώρηση 

Παιδαγωγικών Θεμάτων. 




210

ΕΠΙΛΟΓΗ Β: 

3. Γραπτές ή προφορικές εξετάσεις (80% της τελικής βαθμολογίας) 

4. Περίληψη και κριτική ανάλυση δύο (2) άρθρων, όπως αυτή περιγράφεται και 

στην επιλογή Α. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΦΡΗΗ ΒΑΙΚΨΝ ΕΥΑΡΜΟΓΨΝ ΣΨΝ Η/Τ Ι 

Κωδικός μαθήματος: ΤΕΕ011 





νομα διδάσκουσας: Ευαγγελία Γουλή 


Οι φοιτητές/τριες θα μπορούν να: 

περιγράφουν τη δομή και λειτουργία ενός υπολογιστικού συστήματος 

χρησιμοποιούν τις βασικές λειτουργίες ενός επεξεργαστή κειμένου για τη 

σύνταξη των εργασιών τους 

χρησιμοποιούν τις βασικές λειτουργίες ενός υπολογιστικού φύλλου για την 

επεξεργασία δεδομένων και τη δημιουργία κατάλληλων διαγραμμάτων 

αναφέρουν τις βασικές υπηρεσίες του Διαδικτύου 

χρησιμοποιούν την εφαρμογή διαχείρισης αλληλογραφίας για την αποστολή 

ηλεκτρονικών μηνυμάτων 



κοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με τη δομή και 

λειτουργία των υπολογιστικών συστημάτων καθώς και με βασικές εφαρμογές γενικής 

χρήσης (λογισμικό επεξεργασίας κειμένου, λογισμικό υπολογιστικών φύλλων και 

λογισμικό διαχείρισης μηνυμάτων και αρχείων μέσω Διαδικτύου), ώστε να μπορούν να 

τις χρησιμοποιούν τόσο στο πλαίσιο παρακολούθησης των υπόλοιπων μαθημάτων 

όσο και για προσωπική τους χρήση. Σο μάθημα αυτό συνίσταται σε όλους/ες 

τους/τις φοιτητές/τριες (που δεν έχουν αποκτήσει ήδη τις γνώσεις αυτές), για το 

πρώτο εξάμηνο των σπουδών τους. 



Παπαδάκης, ., & Φατζηπέρης, Ν. (2004). Εισαγωγή στην Πληροφορική και τη 

Φρήση Τπολογιστή. Εκδόσεις Μεταίχμιο. ISBN: 9603757756 




211

Σσολακίδης, Κ. & Αμπατζόγλου, Μ.(2005). Η Πληροφορική ως εργαλείο στην 

Εκπαίδευση και τις Θεωρητικές Επιστήμες. Εκδόσεις Γκιούρδας. ISBN: 

9789603873815 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Διάλεξη, συζήτηση, επίδειξη-εφαρμογήεξάσκηση, 

χρήση υλικού αυτοεκπαίδευσης, εκτέλεση εργαστηριακών ασκήσεων με 

στόχο την αναπαραγωγή ολοκληρωμένων έργων (κείμενα, φύλλα υπολογισμών 

κ.λπ.). 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Οι φοιτητές/τριες αξιολογούνται πρακτικά 

κατά τη διάρκεια του μαθήματος με την αποδοτικότητα, την επιμέλεια και το 

ενδιαφέρον τους κατά τις εργαστηριακές ασκήσεις 

με την τελική εξέταση όπου ατομικά κάθε φοιτητής/τρια αναπαραγάγει στον 

H/Y δείγματα αντικειμένων (κείμενα, λογιστικά φύλλα κ.λπ.). 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΣΨΝ ΣΕΦΝΟΛΟΓΙΨΝ ΣΗ ΠΛΗΡΟΥΟΡΙΑ ΚΑΙ ΣΗ 

ΕΠΙΚΟΙΝΨΝΙΑ (Σ.Π.Ε.) 









χρησιμοποιούν τις βασικές λειτουργίες εκπαιδευτικών λογισμικών, όπως το 

Kidspiration, η Logo, Web 2.0 εργαλείων κ.λπ. για το σχεδιασμό και την 

ανάπτυξη εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων 

σχεδιάζουν και να αναπτύσσουν εκπαιδευτικές δραστηριότητες σύμφωνα με το 

πρόγραμμα σπουδών για το Νηπιαγωγείο αξιοποιώντας τις ΣΠΕ 

αξιολογούν εκπαιδευτικό λογισμικό και δραστηριότητες για την προσχολική 

εκπαίδευση 

Προαπαιτήσεις: 

Για την επιτυχή παρακολούθηση του μαθήματος οι φοιτητές/τριες θα πρέπει να είναι 

εξοικειωμένοι/ες με τη χρήση βασικών εφαρμογών των Η/Τ (λειτουργικό σύστημα, 

επεξεργασία κειμένου, επεξεργασία παρουσιάσεων, ηλεκτρονική αλληλογραφία, 

περιήγηση στο διαδίκτυο). 





212

κοπός του μαθήματος είναι η ευαισθητοποίηση των φοιτητών/τριών για το πεδίο της 

εφαρμογής των ΣΠΕ μέσω του σχεδιασμού, της ανάπτυξης και της αξιολόγησης 

κατάλληλων δραστηριοτήτων σχετικών με το πρόγραμμα σπουδών που αξιοποιούν 

τους υπολογιστές και το διαθέσιμο εκπαιδευτικό λογισμικό. 



Κόμης, Β. (2004). Εισαγωγή στις εκπαιδευτικές εφαρμογές των Σεχνολογιών της 

Πληροφορίας και των Επικοινωνιών. Εκδόσεις Νέων Σεχνολογιών. ISBN: 960- 

8105-67-6 

Γρηγοριάδου, Μ., Γουλή, Ε. Γόγουλου, Α. (επιμ). (2009). Διδακτικές Προσεγγίσεις 

και Εργαλεία για τη Διδασκαλία της Πληροφορικής. Εκδόσεις Νέων 

Σεχνολογιών. ISBN: 978-960-6759-23-9 

ολομωνίδου, Φ. (2006). Νέες τέσεις στην Εκπαιδευτική Σεχνολογία. 

Εποικοδομισμός και ύγχρονα Περιβάλλοντα Μάθησης. Εκδόσεις Μεταίχμιο. 

ISBN: 960-455-046-2 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Διάλεξη, συζήτηση, επίδειξη-εξάσκηση (για το 

εργαστηριακό μέρος), εκπόνηση δραστηριοτήτων, ομαδοσυνεργατική μάθηση, 

μάθηση με σχεδιασμό, αναστοχασμός, διερευνητική μάθηση. 


Η αξιολόγηση του μαθήματος γίνεται συνεκτιμώντας τον επόμενο φάκελο 

επιτευγμάτων (portfolio assesment): 

Εκπόνηση ατομικών εργασιών (στο πλαίσιο της διδασκαλίας) (10%), 

χεδιασμός δραστηριοτήτων και σεναρίων διδασκαλίας σύμφωνα με τους 

στόχους και το περιεχόμενο του προγράμματος σπουδών για το Νηπιαγωγείο, 

αξιοποιώντας εκπαιδευτικό λογισμικό (π.χ. προγράμματα ζωγραφικής, 

εννοιολογικής χαρτογράφησης, Web 2.0 εργαλεία, λογισμικό γενικής χρήσης, 

LOGO-like περιβάλλοντα, κ.λπ) (70%) 

Παρουσίαση των δραστηριοτήτων (10%) 

Επιμελής και ενεργή παρακολούθηση (10%) 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΣΑ ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΨΝ 










213


Οι φοιτητές/τριες να γνωρίσουν βασικές ερευνητικές κατευθύνσεις της 

διδακτικής των μαθηματικών και τα σημαντικότερα αποτελέσματα. 

Οι φοιτητές/τριες να γνωρίσουν και να αξιοποιήσουν σε διδακτικές 

δραστηριότητες σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία της διδακτικής των 

μαθηματικών 

Οι φοιτητές/τριες να γνωρίσουν τρόπους αξιοποίησης της μεθόδου Πρότζεκτ 

και της μαθηματικής μοντελοποίησης στη διδασκαλία των μαθηματικών 

εννοιών στο νηπιαγωγείο. 



Παρουσιάζονται οι βασικές ερευνητικές κατευθύνσεις της διδακτικής των μαθηματικών 

και τα σημαντικότερα αποτελέσματα. το πλαίσιο του μαθήματος οι φοιτητές/τριες 

αναλαμβάνουν την εκπόνηση και παρουσίαση εργασιών που συσχετίζουν τις γενικές 

κατευθύνσεις με την προσχολική ηλικία και τις ευέλικτες μορφές εκπαίδευσης. 



Streefland, L. (2000). Ρεαλιστικά Μαθηματικά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. 

Αθήνα: Leader Books. 

Nunes, T., & Bryant, P. (2007). Σα παιδιά κάνουν Μαθηματικά. Αθήνα: 

Gutenberg. 









__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΣΑΣΙΣΙΚΗ ΚΑΙ ΠΙΘΑΝΟΣΗΣΨΝ 

Κωδικός μαθήματος: YEE001 









214


Εισαγωγή στις βασικές στοχαστικές έννοιες 

Ανάλυση της σκέψης των παιδιών της πρώτης σχολικής ηλικίας στις 

στοχαστικές έννοιες 



Εισαγωγή σε βασικές έννοιες τατιστικής και Πιθανοτήτων: Κατανομές συχνότητας, 

Αθροιστικές κατανομές, Μέτρα θέσης, Μέτρα διασποράς, Κανονική κατανομή, Η 

έννοια της πιθανότητας. Η σκέψη των παιδιών της πρώτης σχολικής ηλικία σε 

στοχαστικές έννοιες: Μοντέλα ανάπτυξης της πιθανολογικής σκέψης και σχεδιασμός 

μαθησιακών δραστηριοτήτων. 



Υίλιας, Β. (Γενική εποπτεία)(1996). Εισαγωγή στη μεθοδολογία και τις τεχνικές 

των κοινωνικών ερευνών. Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 

Diamond, I. & Jefferies, J. (2006). Αρχίζοντας τη τατιστική. Εκδόσεις 

Παπαζήση, Αθήνα 


Diamond, I. & Jefferies, J. (2006). Beginning Statistics. SAGE Publication 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Διαλέξεις, Εργαστηριακές ασκήσεις 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Γραπτές εξετάσεις 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΣΗ ΘΕΨΡΙΑ ΤΝΟΛΨΝ 






νομα διδάσκουσας: Φρυσάνθη κουμπουρδή 


Να έρθουν σε επαφή οι φοιτητές/τριες με τις βασικές έννοιες και μεθόδους 

της Θεωρίας υνόλων και 

Nα κατανοήσουν τη σημασία τους στην ανάπτυξη της λογικομαθηματικής 

σκέψης του παιδιού. 




215



το μάθημα αυτό γίνεται παρουσίαση των βασικών εννοιών και μεθόδων της 

Θεωρίας υνόλων και αναδεικνύεται η σημασία τους στην ανάπτυξη της 

λογικομαθηματικής σκέψης του παιδιού. Αναλύεται η παρουσία και λειτουργία 

τους με άμεσο ή έμμεσο τρόπο στα σχολικά εγχειρίδια και στις διδακτικές 

δραστηριότητες του Νηπιαγωγείου και των πρώτων τάξεων του Δημοτικού 

χολείου. Παρουσιάζονται διδακτικές εφαρμογές και εντοπίζονται λάθη και 

καταχρήσεις που εμποδίζουν τη λογικομαθηματική συγκρότηση. Παράλληλα με 

την παρουσίαση των λειτουργιών του υνόλου παρουσιάζονται σε αντιδιαστολή 

και τα χαρακτηριστικά των συλλογών αντικειμένων. 



Kamii, C. & DeClark, G. (1995). Σα παιδιά ξαναεφευρίσκουν την αριθμητική 

Εκδόσεις Πατάκη 


Kamii, C. & DeClark, G. (1985). Young children reinvent arithmetic. 

Implications of Piaget‘s Theory. New York, Teachers College Press. 


Μέσω της συμμετοχής τους στις διαλέξεις, οι φοιτητές/τριες, σε ομάδες εργασίας, 

διαπραγματεύονται προβληματικές καταστάσεις τόσο από τη Θεωρία υνόλων όσο 

και από τη σχέση της με τη συλλογή αντικειμένων. Επίσης, παρουσιάζουν 

δραστηριότητες που σχεδίασαν και ανάπτυξαν με χρήση εκπαιδευτικού υλικού, για την 

προσέγγιση εννοιών της Θεωρίας υνόλων. 


Αξιολογείται η εργασία των φοιτητών/τριών και η παρουσίασή της. 

Γραπτές εξετάσεις. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΦΡΗΗ ΒΑΙΚΨΝ ΕΥΑΡΜΟΓΨΝ ΣΨΝ Η/Τ ΙΙ 










216



χρησιμοποιούν τις βασικές λειτουργίες ενός προγράμματος παρουσίασης για 

τη δημιουργία της παρουσίασης των εργασιών τους 

χρησιμοποιούν τις βασικές λειτουργίες διαχείρισης μιας βάσης δεδομένων για 

την εισαγωγή, επεξεργασία και παρουσίαση των δεδομένων 

χρησιμοποιούν τις βασικές λειτουργίες ενός προγράμματος επεξεργασίας 

εικόνας 

αναζητούν πληροφορίες στο Διαδίκτυο και να αξιολογούν τις παρεχόμενες 

πληροφορίες 



κοπός του μαθήματος είναι να καταστούν ικανοί οι φοιτητές/τριες να χρησιμοποιούν 

τις εφαρμογές γενικής χρήσης (εργαλεία παρουσίασης εργασιών (Powerpoint), 

βάσεις δεδομένων, εργαλεία επεξεργασίας εικόνας/video και εργαλεία αξιοποίησης 

του Διαδικτύου) τόσο στο πλαίσιο παρακολούθησης των υπόλοιπων μαθημάτων 

όσο και για προσωπική τους χρήση. Σο μάθημα αυτό συνίσταται σε όλους/ες 

τους/τις φοιτητές/τριες (που δεν έχουν αποκτήσει ήδη τις γνώσεις αυτές), για το 

πρώτο έτος των σπουδών τους. 



Παπαδάκης, ., & Φατζηπέρης, Ν. (2004). Εισαγωγή στην Πληροφορική και τη 

Φρήση Τπολογιστή. Εκδόσεις Μεταίχμιο. ISBN: 9603757756 

Σσολακίδης, Κ. & Αμπατζόγλου, Μ.(2005). Η Πληροφορική ως εργαλείο στην 

Εκπαίδευση και τις Θεωρητικές Επιστήμες. Εκδόσεις Γκιούρδας. ISBN: 

9789603873815 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Διάλεξη, συζήτηση, επίδειξη-εφαρμογήεξάσκηση, 

χρήση υλικού αυτοεκπαίδευσης, εκτέλεση εργαστηριακών ασκήσεων με 

στόχο την αναπαραγωγή ολοκληρωμένων έργων (παρουσιάσεις, βάσεις δεδομένων 

κ.λπ.). 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Οι φοιτητές/τριες αξιολογούνται πρακτικά 

• κατά τη διάρκεια του μαθήματος με την αποδοτικότητα, την επιμέλεια και το 

ενδιαφέρον τους κατά τις εργαστηριακές ασκήσεις 

• με την τελική εξέταση όπου ατομικά κάθε φοιτητής/τρια αναπαραγάγει στον H/Y 

δείγματα αντικειμένων (παρουσιάσεις, βάσεις δεδομένων κ.λπ.) 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΤΕΛΙΚΣΗ ΚΑΙ ΕΞ ΑΠΟΣΑΕΨ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ 





217








περιγράφουν τις έννοιες Ευέλικτη Μάθηση, Ανοικτή Εκπαίδευση και Εκπαίδευση 

από Απόσταση (ΕαΑ) 

περιγράφουν τα κύρια χαρακτηριστικά της Ευέλικτης και εξ Αποστάσεως 

Εκπαίδευσης και τους δυνατούς τρόπους εφαρμογής της, 

προσδιορίζουν τους λόγους ύπαρξης και σχεδιασμού ειδικού εκπαιδευτικού 

υλικού στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση (ΕαΑ) 

περιγράφουν το ρόλο και τα καθήκοντα του διδάσκοντα στην ΕαΑ 

σχεδιάζουν, να αναπτύσσουν και να αξιολογούν εκπαιδευτικό υλικό για ΕαΑ 

περιγράφουν τα χαρακτηριστικά Διαδικτυακών Εργαλείων-υστημάτων για 

Εκπαίδευση από Απόσταση και Μικτή Μάθηση 

αναπτύσσουν εκπαιδευτικό υλικό για Διαδικτυακή Εκπαίδευση από Απόσταση 


Για την επιτυχή παρακολούθηση του μαθήματος οι φοιτητές/τριες θα πρέπει να είναι 

εξοικειωμένοι/ες με τη χρήση βασικών εφαρμογών των Η/Τ (λειτουργικό σύστημα, 

επεξεργασία κειμένου, επεξεργασία παρουσιάσεων, ηλεκτρονική αλληλογραφία, 

περιήγηση στο διαδίκτυο). 


κοπός του μαθήματος είναι η παρουσίαση των εννοιών της ευέλικτης μάθησης, της 

ανοικτής εκπαίδευσης, της μικτής μάθησης και της εκπαίδευσης από απόσταση, 

καθώς και η δυνατότητα υλοποίησής και υποστήριξης των συγκεκριμένων μορφών 

μάθησης και εκπαίδευσης με τη βοήθεια των Νέων Σεχνολογιών. 



Keegan, D. (2001). Οι Βασικές Αρχές της Ανοικτής και Εξ Αποστάσεως 

Εκπαίδευση. Εκδόσεις Μεταίχμιο 

Race, P. (1999). Σο εγχειρίδιο της Ανοικτής Εκπαίδευσης. Εκδόσεις Μεταίχμιο 

Courau, S. (2000). Σα βασικά "εργαλεία" του Εκπαιδευτή Ενηλίκων. Εκδόσεις 


Rogers, A. (1999). Η Εκπαίδευση Ενηλίκων. Εκδόσεις Μεταίχμιο 

Δημητριάδης, τ., Καραγιαννίδης, Φ., Πομπόρτσης, Α., Σσιάτσος, Θρ. (2008). 

Ευέλικτη Μάθηση με χρήση Σεχνολογιών Πληροφορίας & Επικοινωνιών. 

Εκδόσεις Σζιόλα. 




218

Λιοναράκης, Α. (2006). Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση – τοιχεία 

Θεωρίας και Πράξης, Εκδόσεις Προπομπός 


μάθηση με σχεδιασμό, αναστοχασμός, πρακτική εξάσκηση, διερευνητική μάθηση. 



επιτευγμάτων (portfolio assessment): 

Εκπόνηση ατομικών εργασιών (στο πλαίσιο της διδασκαλίας) (10%), 

χεδιασμός και ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού για Διαδικτυακή Εκπαίδευση από 

Απόσταση (70%) 

Παρουσίαση του εκπαιδευτικού υλικού, αυτοαξιολόγηση και αξιολόγηση του 

εκπαιδευτικού υλικού που έχει αναπτυχθεί από άλλες ομάδες εργασίας (10%) 

Επιμελής και ενεργή παρακολούθηση (10%) 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΔΙΔΑΚΣΙΚΕ ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΕ ΜΕ ΓΕΨΜΕΣΡΙΚΕ ΕΝΝΟΙΕ 








Οι φοιτητές/τριες να γνωρίσουν τα βασικά στοιχεία θεωριών της διδακτικής των 

μαθηματικών για τη διδακτική της γεωμετρίας (π.χ. θεωρία Van Hiele). 

Οι φοιτητές/τριες να μελετήσουν και να κατασκευάσουν διδακτικές 

δραστηριότητες σχετικές με την αντίληψη και μέτρηση του χώρου. 

Οι φοιτητές/τριες να μελετήσουν και να κατασκευάσουν διδακτικές 

δραστηριότητες σχετικές με την κατασκευή επίπεδων και στερεών σχημάτων. 



Παρουσιάζονται και αναλύονται διδακτικές δραστηριότητες που αναφέρονται σε 

βασικές γεωμετρικές έννοιες σχετικές με την αντίληψη του χώρου, τη μέτρησή του, την 

κατασκευή επιπέδων και στερεών σχημάτων. Γίνεται αναλυτική παρουσίαση και 

συζήτηση των εφαρμογών των διδακτικών δραστηριοτήτων στη σχολική τάξη. 





219


Καφούση, ., & κουμπουρδή, Φ. (2008). Σα μαθηματικά των παιδιών 4-6 ετών: 

Αριθμοί και χώρος. Αθήνα: Εκδ. Πατάκης. 

Ζαχάρος, Κ. (2007). Οι μαθηματικές έννοιες στην προσχολική εκπαίδευση και η 

διδασκαλία τους. Αθήνα: Εκδ. Μεταίχμιο. 









__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΠΙΚΟΙΝΨΝΙΑ ΣΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ 








Οι φοιτητές/τριες να γνωρίσουν τη σημασία και την ιδιαιτερότητα της 

επικοινωνίας στη μαθηματική εκπαίδευση 

Οι φοιτητές/τριες να ευαισθητοποιηθούν σε θέματα επικοινωνίας (π.χ. 

σαφήνειας της έκφρασης, ανάλυσης κειμένων) στα μαθηματικά και τις 

υπόλοιπες καθημερινές αλληλεπιδράσεις. 



Παρουσιάζονται επικοινωνιακά μοντέλα που περιγράφουν τη μαθηματική εκπαίδευση 

και που μπορούν να αποκαλύπτουν ποιοτικά ελλείμματα και να οδηγούν σε 

σημαντικά βελτιωτικά αποτελέσματα. Αναλύονται οι επικοινωνιακές θεωρίες των 

Shannon και Wiener και συσχετίζονται με τις διαδικασίες των μαθηματικών. 



Λέκκα, Β. (2005). Η Γλώσσα των Επιστημονικών Κειμένων. Αθήνα: Ελληνικά 




220


Γεωργακοπούλου, Α., & Γούτσος, Δ. (1999). Κείμενο και Επικοινωνία. Αθήνα: 










__________________________________________________________________________________ 


Σίτλος του μαθήματος: ΑΣΤΠΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ 

Κωδικός μαθήματος: EΡΕΕ012 







Κατανόηση των σταδίων σχεδιασμού και πραγματοποίησης μιας έρευνας στη 

Διδακτική των Μαθηματικών 


Επιτυχής εξέταση στο μάθημα «Μαθηματικά στην πρώτη σχολική ηλικία» 


Μελέτη και παρουσίαση σχετικής βιβλιογραφίας, σχεδιασμός ερευνητικών 

ερωτημάτων, πραγματοποίηση μιας ερευνητικής εργασίας 



Ευαγγελία Σρέσσου (επιμ.) (2007). Η διδασκαλία των Μαθηματικών. Εκπαίδευση 

γλωσσικών μειονοτήτων. Εκδόσεις Επίκεντρο 

Elisabeth Coehlo (2007). διδασκαλία και μάθηση στα πολυπολιτισμικά σχολεία. 

Εκδόσεις Επίκεντρο 




221

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Εργαστηριακές ασκήσεις 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Αξιολόγηση της παρουσίασης ομαδικών 

εργασιών σε κάθε στάδιο της έρευνας και της τελικής έκθεσης. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΜΑΘΗΗ ΚΑΙ ΝΕΕ ΣΕΦΝΟΛΟΓΙΕ 

Κωδικός μαθήματος: ΕΡΕΕ007 

Σύπος του μαθήματος: Μάθημα έρευνας. Θεωρία & Εργαστήριο 






Οι φοιτητές/τριες μεταξύ άλλων αναμένεται να: 

να μπορούν να ενημερώνονται για τα ερευνητικά πορίσματα σχετικά με τις ΣΠΕ 

να μπορούν να αξιοποιούν τα ερευνητικά πορίσματα στις επιλογές και τα 

μαθησιακά σχέδια που θα κάνουν ως εκπαιδευτικοί 

να είναι σε θέση να αξιολογήσουν ως ένα βαθμό τη βαρύτητα και την 

εγκυρότητα δημοσιευμένων ερευνητικών αποτελεσμάτων 

να μπορούν να υλοποιήσουν οι ίδιοι έρευνα ή να συμμετέχουν σε μεγαλύτερες 

ερευνητικές ομάδες/μονάδες 

να γνωρίζουν τις ερευνητικές μεθοδολογίες και τα ζητήματα στο πεδίο της 

αξιοποίησης των ΣΠΕ στην εκπαίδευση 

να μπορούν να συντάξουν ερευνητικά άρθρα και αναφορές καθώς και να 

παρουσιάζουν ερευνητικά αποτελέσματα 

να εφαρμόζουν ποιοτικές και ποσοτικές μεθόδουςστην εκπαιδευτική έρευνα 

Προαπαιτήσεις: Για την επιτυχή παρακολούθηση του μαθήματος είναι σημαντικό οι 

φοιτητές/τριες να: 

διαθέτουν γνώσεις χρήσης βασικών εφαρμογών των ΣΠΕ (επεξεργασία 

κειμένου, πινάκων υπολογισμών, παρουσιάσεων, χρήση διαδικτύου) 

έχουν βασικές γνώσεις στατιστικής επεξεργασίας δεδομένων και παραγωγής 

διαγραμματικών αναπαραστάσεων 

Οι γνώσεις μεθοδολογίας εκπαιδευτικής έρευνας από άλλα γνωστικά αντικείμενα 

βοηθούν. 


το μάθημα οι φοιτητές/τριες ενημερώνονται για θέματα εκπαιδευτικής έρευνας γενικά 

και ειδικότερα για την έρευνα που αφορά στην αξιοποίηση των Σεχνολογιών 

Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΣΠΕ) στην μάθηση και την εκπαίδευση γενικότερα. Οι 




222

φοιτητές/τριες γνωρίζουν πώς εξειδικεύονται οι ερευνητικές μέθοδοι στο συγκεκριμένο 

πεδίο, αναστοχάζονται πάνω σε παραδείγματα δημοσιευμένων ερευνών, 

πληροφορούνται τα σύγχρονα ερωτήματα και ερευνητικές κατευθύνσεις και ζητήματα 

και ενημερώνονται για τα μέσα στα οποία δημοσιεύονται οι σχετικές έρευνες. Οι 

φοιτητές/τριες εφαρμόζουν την νέα γνώση με το σχεδιασμό και την υλοποίηση μια 

έρευνας μικρής κλίμακας για κάποιο θέμα σχετικό με την εκπαιδευτική αξιοποίηση των 

ΣΠΕ. 

Οι θεματικές ενότητες των μαθημάτων είναι οι εξής: Γνωριμία με και ενημέρωση για το 

μάθημα. Εκπαιδευτικές έρευνες για τις ΣΠΕ στην εκπαίδευση. Επισκόπηση 

εκπαιδευτικών ερευνών για τις ΣΠΕ στην εκπαίδευση. Παρουσίαση δημοσιευμένης 

εκπαιδευτικής έρευνας. Προετοιμασία για σχεδιασμό μικροέρευνας. Παρουσίασεις 

σχεδίων έρευνας. Τλοποίηση ερευνών, ανάλυση των ερευνητικών δεδομένων. 

Παρουσίασεις αποτελεσμάτων έρευνας. 



Mertens, D. (2009), Έρευνα και αξιολόγηση στην εκπαίδευση & την ψυχολογία, 

Εκδ. Μεταίχμιο 

Cohen, L. & Manion, L. (1997). Μεθοδολογία εκπαιδευτικής έρευνας. Αθήνα: 

Έκφραση 

Καραγεώργος, Δ. (2002), Μεθοδολογία έρευνας στις επιστήμες της Αγωγής, 

Εκδόσεις αββάλας 

Ρούσος, Π., Σσαούσης, Γ. (2006), τατιστική εφαρμοσμένη στις κοινωνικές 

επιστήμες, ΕκδόσειςΕλληνικά Γράμματα 

Bell, J. (2001). Μεθοδολογικός χεδιασμός Παιδαγωγικής και Κοινωνικής 

Έρευνας: Οδηγός για φοιτητές και υποψήφιους διδάκτορες. Αθήνα: Gutenberg 


Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2000). Reasearch Methods in Education, 

Routledge 

Christensen L., (2007), The hands-on guide for science communicators, 

Springer 

Goldbort, R., (2006), Writing for Science, Yale University Press 

Willis, J., (2004), Data analysis and presentation skils, Jon Wiley & Sons, Ltd 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Διάλεξη, συζήτηση, εκπόνηση σχεδίου εργασίας, 

ομαδοσυνεργατική μάθηση, μάθηση με σχεδιασμό, αναστοχασμός, διερευνητική 

μάθηση. 


Αξιολογείται: 

1. Σακτική παρακολούθηση του μαθήματος ,

Ερ. 3 η : Παρουσίαση δημοσιευμένης έρευνας,


Κάθε στάδιο της ερευνητικής διαδικασίας συζητείται μέσα από παρουσιάσεις 

εργασιών και προβληματισμών. Η παρουσία των φοιτητών/τριών είναι υποχρεωτική. 


Παρουσίαση θεωρητικής εργασίας. 

υμμετοχή στη συζήτηση, στον προβληματισμό και στο σχεδιασμό της 

μεθοδολογίας. 

Πραγματοποίηση έρευνας. 

Παρουσίαση ερευνητικής εργασίας. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: O ΡΟΛΟ ΣΗ ΑΥΗΓΗΗ ΣΗΝ ΚΑΣΑΝΟΗΗ ΒΑΙΚΨΝ 

ΕΝΝΟΙΨΝ ΣΗ ΥΤΙΚΗ 

Κωδικός μαθήματος: ΕΡΕΕ005 







Κύριος σκοπός της έρευνας είναι να διερευνήσει την αποτελεσματικότητα της 

αφήγησης ιστοριών στη διδασκαλία και μάθηση βασικών εννοιών από τις φυσικές 

επιστήμες στην προσχολική εκπαίδευση, σε σχέση με την «παραδοσιακή» διδασκαλία. 



Γενικά περί εκπαιδευτικής έρευνας. χεδιασμός της έρευνας. Δημιουργία αφηγηματικού 

πλαισίου. Παρουσίαση από τους φοιτητές/τριες των ιστοριών. Σελικές παρουσιάσεις 

της έρευνας. 



Egan, K. (2005). Ο Παιδευμένος Νους. Αθήνα: Ατραπός. 

ΦΑΣΖΗΓΕΨΡΓΙΟΤ, Γ., 2006. Προς μια Επιστημονική Παιδεία. 

Επαναπροσδιορίζοντας το Αναλυτικό Πρόγραμμα και τη διδασκαλία των Υ.Ε. 



Egan, K. (1986). Teaching as storytelling. Chicago: UCP. 




225


Παραδόσεις που συμπληρώνονται με 

1. Διερευνητική διδασκαλία 

2. υζήτηση σε ομάδες 


Α) παράδοση πρωτοκόλλου με το σχεδιασμό, την εφαρμογή και τα αποτελέσματα της 

έρευνας το οποίο συμμετέχει κατά 70% στην τελική βαθμολογία 

Β) δημιουργία μιας ιστορίας το οποίο συμμετέχει κατά 30% στην τελική βαθμολογία 


__________________________________________________________________________________ 


1. Μοντέλα Ένταξης των Νέων Σεχνολογιών στην Εκπαίδευση 

2. χεδιασμός και Ανάπτυξη Δικτυακών Εφαρμογών και Τπηρεσιών των Σ.Π.Ε. για 

την Εκπαίδευση 

3. Διαχείριση και Αξιολόγηση Εκπαιδευτικών Προϊόντων και Τπηρεσιών των Σ.Π.Ε. 

στην Εκπαίδευση Θετικών Επιστημών» 

4. Εισαγωγή στην Εκπαιδευτική Μηχανική και το χεδιασμό Προγραμμάτων 

5. Εθνομαθηματικά: Μάθηση των Μαθηματικών και Πολιτισμικό Περιβάλλον των 

Παιδιών 

6. Εκπαίδευση και ΜΜΕ 

7. Διαχείριση Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων Θετικών Επιστημών 

8. Διδακτικά Μοντέλα Υυσικών Επιστημών 

9. Ιστορία - Επιστημολογία Υυσικών Επιστημών 

10. Δραστηριότητες Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης 

11. Αξιολόγηση Εκπαιδευτικών Λογισμικών Πολυμέσων 

12. τατιστική Ανάλυση Δεδομένων με Φρήση Η/Τ 

13. Ιστορία - Επιστημολογία Μαθηματικών 

__________________________________________________________________________________ 

ΕΙΔΙΚΑ ΤΠΟΦΡΕΨΣΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ 

Σίτλος του μαθήματος: ΚΑΛΛΙΣΕΦΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΤΡΓΙΕ ΕΙΚΑΣΙΚΨΝ 

ΜΟΡΥΨΝ 

Κωδικός μαθήματος: ΑΑ001 

Σύπος του μαθήματος: Εικαστικό εργαστήριο 

Εξάμηνο: A΄ και Β΄ εξάμηνο (Ετήσιο ειδικό μάθημα. Ξεκινά στο Α΄ και ολοκληρώνεται 

στο Β΄ εξάμηνο.) 





226


νομα διδάσκουσας: Βασιλική Λαμπίτση 


Οι φοιτήτριες/τές αναμένεται να: 

γνωρίσουν βιωματικά μια ευρεία γκάμα εικαστικών μορφών, υλικών και 

τεχνικών 

εξοικειωθούν με την οργάνωση και υλοποίηση εργαστηριακού τύπου 

εικαστικών δραστηριοτήτων στo νηπιαγωγείο 

αναπτύξουν βασικές προσωπικές εικαστικές δεξιότητες 

αναπτύξουν κριτήρια για την εκτίμηση και αξιολόγηση εικαστικών έργων και 

δραστηριοτήτων δικών τους και άλλων 

αναπτύξουν θετική στάση απέναντι στην εικαστική δημιουργία 



το μάθημα οι φοιτήτριες/τές γνωρίζουν μια ποικιλία εικαστικών μορφών, υλικών, 

τεχνικών και μεθόδων που μπορούν να αξιοποιηθούν στην προσχολική εκπαίδευση 

μέσα από εργαστήρια και την παραγωγή έργων με προσωπικό νόημα. Οι εικαστικές 

θεματικές που γίνονται αντικείμενο βιωματικής μελέτης είναι: ζωγραφική, φωτοκολάζφωτομοντάζ, 

χαρακτική, υφαντική, γλυπτική-πλαστική, στένσιλ, φροτάζ 

(αποτυπώματα), μάσκες, σχέδιο εκ του φυσικού, περιορισμοί σα μέσο δημιουργίας, 

ομαδικές εικαστικές δραστηριότητες, εικαστικά παιχνίδια, κατασκευή και 

εικονογράφηση παιδικού βιβλίου. 



Δημητράτου, Β. (2000) Σα παιδιά δημιουργούν και εκφράζονται Α΄ και Β΄ Σόμος, 

Αθήνα: Πατάκης. 

Βάος, Α. (2008) Ζητήματα διδακτικής των Εικαστικών Σεχνών, Αθήνα: Σόπος. 


Παρουσιάσεις υλικών, μεθόδων και τεχνικών από τη διδάσκουσα, ατομικές και 

ομαδικές εικαστικές εργαστηριακές ασκήσεις και δραστηριότητες, συζήτηση, έκθεση 

και αξιολόγηση των εικαστικών εργασιών. 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Παρουσίαση φακέλου εικαστικών εργασιών 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΔΗΜΙΟΤΡΓΙΚΗ ΜΟΤΙΚΗ ΑΓΨΓΗ 




227

Κωδικός μαθήματος: MA001 


Εξάμηνο: Α΄ και Β΄ Εξάμηνο (Ετήσιο μάθημα. Ξεκινά στο Α΄ και ολοκληρώνεται στο Β΄ 

εξάμηνο.) 



νομα διδάσκουσας: Θεανώ Κουτσουπίδου 


Κατανόηση βασικών εννοιών της μουσικής θεωρίας. 

Κατανόηση των τρόπων παραγωγής του ήχου και εκμάθηση κατασκευής 

απλών μουσικών οργάνων. 

Ανάπτυξη βασικών δεξιοτήτων εκτέλεσης οργάνων τάξης. 

Ανάπτυξη βασικών δεξιοτήτων φωνητικής εκτέλεσης. 

Καλλιέργεια της μουσικής δημιουργικής έκφρασης μέσα από ασκήσεις 

αυτοσχεδιασμού. 

Εισαγωγή στη μουσική σύνθεση μέσα από συνεργατικές δραστηριότητες και με 

την επινόηση συμβόλων σημειογραφίας. 

Καλλιέργεια της μουσικής αισθητικής μέσα από τη μουσική ακρόαση. 

Ανάπτυξη δεξιοτήτων δημιουργικής μουσικής ακρόασης και εσωτερικής ακοής. 

Εξοικείωση με δραστηριότητες διαφόρων μουσικοπαιδαγωγικών μεθόδων. 

Γνωριμία με τη μουσική παράδοση της Ελλάδας και άλλων χωρών. 



Σο μάθημα έχει σκοπό να εισάγει τους φοιτητές/τριες στην επιστήμη της μουσικής 

μέσα από αναφορές σε βασικά στοιχεία μουσικής θεωρίας και εκτέλεσης, καθώς και 

μέσα από ποικιλία δημιουργικών μουσικών δραστηριοτήτων. Επιπλέον, το μάθημα 

αυτό προετοιμάζει τους φοιτητές/τριες για την εφαρμοσμένη διδακτική της μουσικής 

(πρακτική άσκηση), που πραγματοποιείται στο τρίτο έτος των σπουδών τους. Σο 

μάθημα καλύπτει δύο διδακτικά εξάμηνα κατά τη διάρκεια των οποίων αποκτώνται 

βασικές δεξιότητες ρυθμικής και μελωδικής εκτέλεσης, ενώ συγχρόνως αναπτύσσεται 

η μουσική δημιουργικότητα των φοιτητών μέσα από κίνηση, τραγούδι και 

οργανοχρησία. Επιδιώκεται η μουσική κατανόηση και η ανάπτυξη αισθητικής κρίσης 

και ευαισθησίας μέσα από παραδείγματα μουσικής ακρόασης και ομαδοσυνεργατική 

μουσική δημιουργία. Εκτενής αναφορά γίνεται στη μουσική παράδοση της Ελλάδας 

και άλλων πολιτισμών καθώς και σε βασικές μουσικοπαιδαγωγικές μεθόδους (π.χ. 

Dalcroze, Kodaly, Orff). 



Βαρελάς, Δ. & Μακροπούλου, Ε. (2001). Μουσική: Σο πιο συναρπαστικό 

παιχνίδι. Αθήνα: Faggotto. 




228

Καραδήμου-Λιάτσου, Π. (2001). Από την ακοή στην ακρόαση. Αθήνα: Edition 

Orpheus. 

Ματθαίου, . (1996). Μουσικό τετράδιο για νηπιαγωγούς. Αθήνα: Ελληνικά 


Μιχαήλ, Γ. (1998). Πινακωτή πινακωτή και στα παιχνίδια μουσική. Αθήνα: 

πουδή. 

Μωραΐτη, Σ. & Κουρκουρίκα Μ. (2006). Σο μουσικό γιασεμάκι. Αθήνα: Μεταίχμιο. 

Παπανικολάου, Φ. (2009). Με μουσική με κίνηση. Αθήνα: Σόπος. 

μωλ, Κ. (1983). Μουσική – Κοινωνία – Εκπαίδευση (μτφρ. Μ. Γρηγορίου). 

Αθήνα: Νεφέλη. 

Σζανάκη, Π. Μ. (2000). Ανοικτό σχέδιο μαθημάτων μουσικής αγωγής. Αθήνα: 

πουδή. 


Small, C. (1977). Music, Society, Education. London: John Calder. 

Young, S. & Glover, J. (1998). Music in the early years. London: Falmer. 


Σα μαθήματα έχουν τη μορφή διαλέξεων και εργαστηρίων συγχρόνως. υνήθως το 

πρώτο μέρος του μαθήματος περιλαμβάνει θεωρητικές γνώσεις με τη μορφή της 

διάλεξης και με ταυτόχρονη επίδειξη σχετικών διαφανειών και υλικού στους 

φοιτητές/τριες. 

Σο δεύτερο μέρος περιλαμβάνει πρακτικές εφαρμογές και δραστηριότητες 

εργαστηριακής μορφής σχετικές με το εκάστοτε αντικείμενο διδασκαλίας. 

Οι φοιτητές/τριες μπορούν να ανατρέχουν στην πλατφόρμα Blackboard Vista για 

πληροφορίες σχετικά με το περιεχόμενο των διαλέξεων, σχετική βιβλιογραφία και 

ηλεκτρονικές συνδέσεις, υλικό που διανέμεται κατά τη διάρκεια των μαθημάτων και 

ανακοινώσεις. 


Τποχρεωτική γραπτή εξέταση 

Προαιρετική πρακτική εξέταση στο μεταλλόφωνο (50% τελικού βαθμού) 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΔΗΜΙΟΤΡΓΙΚΗ ΚΙΝΗΗ 

Κωδικός μαθήματος: ΥΑ002 


Εξάμηνο: Β΄ και Γ΄ εξάμηνο (Ετήσιο ειδικό μάθημα. Ξεκινάει στο Β΄ εξάμηνο και 

ολοκληρώνεται στο Γ΄.) 



νομα διδάσκοντα: Γεώργιος Ζαρώτης 




229


Σο νηπιαγωγείο πρέπει να αντισταθμίσει την έλλειψη κίνησης που επιβάλλει ο 

σύγχρονος τρόπος ζωής και να δημιουργήσει για τα παιδιά ένα ζωτικό χώρο, 

που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους. 

Η μάθηση και η εμπειρία μέσω της δημιουργικής κίνησης και της αντίληψης να 

μετατραπεί σε μια γενική παιδαγωγική αρχή που θα διέπει το πρόγραμμα των 

νηπιαγωγείων και των παιδικών σταθμών. 

Μια διαφοροποιημένη εκπαίδευση των παιδαγωγών, έτσι ώστε να αποκτήσουν 

την κατάρτιση που θα τους επιτρέψει να αναγνωρίσουν τη σημασία της 

κίνησης στην προσχολική αγωγή και να δημιουργήσουν ανάλογες συνθήκες 

στην καθημερινότητα του νηπιαγωγείου. 

Προϋποθέσεις για δόμηση μιας θετικής προσωπικότητας. 

Προαγωγή της αυτενέργειας και της αυτόνομης δράσης του παιδιού και η 

διεύρυνση του ρεπερτορίου των ικανοτήτων του για δράση και επικοινωνία, 

μέσα από ομαδικές εμπειρίες. 



το μάθημα θα παρουσιασθεί η αξία της δημιουργικότητας και η δυνατότητα 

ανάπτυξης και έκφρασής της μέσω της Υυσικής Αγωγής. Θα προσπαθήσουμε να 

ορίσουμε τη δημιουργικότητα, να επισημάνουμε τη σημαντικότητά της και να 

εξηγήσουμε την αναγκαιότητα καλλιέργειάς της στα παιδιά, καθώς επίσης και τη 

δυνατότητα βελτίωσης της μέσα από το μάθημα της Υυσικής Αγωγής. Παρουσιάζεται 

και επεξηγείται ένα πλαίσιο για την κινητική αγωγή, προσανατολισμένο στο παιδί, τις 

ανάγκες και τις συνθήκες της ζωής του. το πλαίσιο αυτό, η κίνηση λειτουργεί αφενός 

μεν ως μέσο για τη βίωση του κόσμου και της πραγματικότητας, αφετέρου δε ως άμεση 

έκφραση της παιδικής χαράς για τη ζωή. Με βάση αυτές τις πρωταρχικές 

ανθρωπολογικές αντιλήψεις, επεξεργαζόμαστε τις βάσεις που θέτει η παιδαγωγική και η 

αναπτυξιακή ψυχολογία για τη δημιουργία μιας κινητικής αγωγής κατάλληλης για 

παιδιά και παρουσιάζουμε τη σημασία των σωματικών και κινητικών βιωμάτων, για την 

ανάπτυξη της προσωπικότητας. 



• Zimmer Renate (επιμέλεια) (2007). Εγχειρίδιο κινητικής αγωγής. Από τη 

θεωρία στην πράξη. Αθήνα: Εκδόσεις Αθλότυπο. Επιστημονική 

Επιμέλεια: Καμπάς Αντώνης. 

• Zimmer Renate (επιμέλεια) (2007). Εγχειρίδιο Χυχοκινητικής. Θεωρία και 

Πράξη της Χυχοκινητικής Παρέμβασης. Αθήνα: Εκδόσεις Αθλότυπο. 

Επιστημονική Επιμέλεια: Καμπάς Αντώνης. 

• Μπουρνέλλη Νίτσα (2006). Κινητική Δημιουργικότητα. Ειδικό Πρόγραμμα 

Ανάπτυξης της Κινητικής Δημιουργικότητας για παιδιά. Αθήνα: Εκδόσεις 

Innovation A: E. 




230

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: μικτή μέθοδος διδασκαλίας (δασκαλοκεντρική & 

μαθητοκεντρική). 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: με σύνθετη αξιολόγηση, παρουσίαση 

θέματος της φοιτήτριας ή του φοιτητή στο μάθημα κατά τη διάρκεια του εξαμήνου ή 

προφορική εξέταση στο τέλος του εξαμήνου, μετά από συνεννόηση με το διδάσκοντα. 


__________________________________________________________________________________ 

ΞΕΝΕ ΓΛΨΕ 

Σίτλος του μαθήματος: ΑΓΓΛΙΚΑ Ι, ΙΙ, ΙΙΙ 

Κωδικός μαθήματος: ΞΓ100 


Εξάμηνο: 3 επίπεδα – 3 εξάμηνα 

Αριθμός απονεμόμενων πιστωτικών μονάδων (E.C.T.S.): - 

Αριθμός απονεμόμενων διδακτικών μονάδων (Δ.Μ.): - 

νομα διδάσκουσας: Αναστασία ακελλαροπούλου 


Η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με αγγλικά κείμενα είτε γενικού είτε παιδαγωγικού 

ενδιαφέροντος και η ανάπτυξη δεξιοτήτων μέσα από δραστηριότητες ποικίλων 

τύπων (αναγνωστικές, οπτικοακουστικές, διαδραστικές, βιωματικές, κ.ά.) έτσι ώστε 

να επιτευχθεί η κατανόηση του γραπτού και προφορικού λόγου στην αγγλική 

γλώσσα και ιδιαίτερα της ορολογίας που χρησιμοποιείται στην ειδικότητά τους. 

Ιδιαίτερα στο 3 ο επίπεδο, οι φοιτητές/φοιτήτριες έρχονται σε επαφή με αγγλική 

ορολογία σχετική με το αντικείμενο των σπουδών τους μέσα από αυθεντικό υλικό, 

το οποίο προέρχεται από τομείς όπως η εκπαίδευση, οι πρακτικές διδασκαλίας και 

μάθησης, ψυχοπαιδαγωγική, εκπαιδευτική ψυχολογία, παιδική λογοτεχνία, κ.τ.λ. 

Η δημιουργία κινήτρων για τη χρήση και χρησιμότητα της αγγλικής γλώσσας σε 

διάφορα πεδία της πιθανής μελλοντικής επαγγελματικής και ακαδημαϊκής 

σταδιοδρομίας των φοιτητών/φοιτητριών, όπως, για παράδειγμα, σε 

παρουσιάσεις εργασιών, στη χρήση βιβλιογραφικών και ηλεκτρονικών πηγών, κ.ά. 

Η διεύρυνση λεξιλογίου, στο οποίο περιλαμβάνεται και ειδική ορολογία, έτσι ώστε 

να αναπτύσσεται η χρήση της αγγλικής γλώσσας τόσο γενικά όσο και 

επιστημονικά/ακαδημαϊκά. 


Επίπεδο Ι: Βασικές γνώσεις της Αγγλικής Γλώσσας επιπέδου Α1-Α2, σύμφωνα με το 

Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες. 

Επίπεδο ΙΙ: Επιτυχής παρακολούθηση του προηγούμενου επιπέδου ή 

αποδεδειγμένη γνώση αγγλικής γλώσσας επιπέδου Β2, σύμφωνα με το Κοινό 

Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες. 




231

Επίπεδο ΙΙΙ: Επιτυχής παρακολούθηση των δύο προηγούμενων επιπέδων ή 

αποδεδειγμένη γνώση αγγλικής γλώσσας επιπέδων Γ1 ή Γ2, σύμφωνα με το Κοινό 

Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες. 


Κατά τη διάρκεια των μαθημάτων εφαρμόζονται πρακτικές διδασκαλίας και μάθησης 

μέσα από πρακτική εξάσκηση των γλωσσικών δεξιοτήτων, αποσκοπώντας στην 

ενεργητική μάθηση, ανάλυση και διερεύνηση της γλωσσικής δομής και του τρόπου 

σκέψης και λειτουργίας της γλώσσας. Μέσα από την ανάλυση και επεξεργασία των 

κειμένων με περιλήψεις, ερωτήσεις και απαντήσεις, σχόλια αλλά και ασκήσεις 

διαμεσολάβησης ενισχύονται οι πρακτικές χρήσης και χρησιμότητας της αγγλικής 

γλώσσας από τους φοιτητές/φοιτήτριες. Επίσης, ο χώρος που διεξάγονται τα 

μαθήματα μπορεί να λειτουργήσει ως «εργαστήρι» πρακτικής εφαρμογής των 

δεξιοτήτων που έχουν αποκτηθεί στην ξένη γλώσσα, με σκοπό τη βιωματική μάθηση 

και την ενεργή συμμετοχή των φοιτητών/φοιτητριών σε αυτή. 



www.bbc.co.uk 

www.britishcouncil.org 

www.educationworld.com 

www.onestopenglish.com 

www.onestopclil.com 


Aνάλυση και επεξεργασία κειμένων 

υζήτηση, ομαδοσυνεργατική μάθηση μέσα από ασκήσεις διαμεσολάβησης 

Διερευνητική μάθηση 

Αναστοχασμός 

Αυτοαξιολόγηση 


Σελική εξέταση 

Γραπτή εργασία και παρουσίαση (προαιρετική) 

Γλώσσα διδασκαλίας: Αγγλική με περιορισμένη χρήση της Ελληνικής στις ασκήσεις 

διαμεσολάβησης 

__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΓΕΡΜΑΝΙΚA Ι, ΙΙ, ΙΙΙ 

Κωδικός μαθήματος: ΞΓ300 


Εξάμηνο: 6 επίπεδα – 6 εξάμηνα 

Αριθμός απονεμόμενων πιστωτικών μονάδων (E.C.T.S.): - 




232

Αριθμός απονεμόμενων διδακτικών μονάδων (Δ.Μ.): - 

νομα διδάσκουσας: Θωμαή Μπερζαμάνη 


Επίπεδο Β2 του Κοινού Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς των Γλωσσών. 

Προαπαιτήσεις: δεν υπάρχουν στο α΄ εξάμηνο 


Σο μάθημα της γερμανικής γλώσσας προσφέρεται σε τρία επίπεδα (έξι εξάμηνα) 

κατανεμημένο ισομερώς στις βασικές γλωσσικές δεξιότητες. Δεν προϋποτίθεται 

προηγούμενη γνώση της γερμανικής γλώσσας. 

το πρώτο και στο δεύτερο επίπεδο διδάσκονται η δομή της γλώσσας, το βασικό 

λεξιλόγιο, η προφορά, καθώς και στοιχεία πολιτισμού, ιστορίας, γεωγραφίας, 

λογοτεχνίας. το τρίτο επίπεδο δίνεται έμφαση στο ακαδημαϊκό λεξιλόγιο και σε 

πρωτότυπα κείμενα γενικής παιδείας και διδάσκονται επιπλέον τεχνικές κατανόησης 

ενός αγνώστου κειμένου. 

τόχος είναι μετά το πέρας του τρίτου επιπέδου η απρόσκοπτη χρήση της γλώσσας 

στην επικοινωνία καθώς και η δυνατότητα προσέγγισης της γερμανόφωνης 

βιβλιογραφίας και είναι άμεσα συνυφασμένος με την επιλογή του/ της κάθε φοιτητή/ 

τριας ξεχωριστά να παρακολουθεί τακτικά τη διδασκαλία του μαθήματος, να 

αφιερώνει αρκετές ώρες στη μελέτη των ασκήσεων για το σπίτι (Hausaufgaben), 

καθώς και του επιπλέον υλικού που προτείνεται. 



Berliner Platz 1, 2, 3/ Langenscheidt, 

verschiedene Zeitungsartikel, 

Zeitschriftartikel, 

Bücherausschnitte u.a.m. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Ο τρόπος διδασκαλίας που εφαρμόζεται είναι 

ένας συνδυασμός της επικοινωνιακής με τη γνωσιακή προσέγγιση. Ενώ η έμφαση 

δίδεται στην ανάπτυξη των απαραίτητων κοινωνιογλωσσικών δεξιοτήτων για την 

παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου κατάλληλου για την εκάστοτε 

επικοινωνιακή περίσταση σε συγκεκριμένα κοινωνικά περιβάλλοντα όπου 

χρησιμοποιούν τη γλώσσα τους οι φυσικοί ομιλητές, δεν αποκλείονται από τη 

διδασκαλία η μελέτη του φωνολογικού, μορφολογικού, συντακτικού και 

σημασιολογικού συστήματος της γλώσσας. Αυτό που αλλάζει από έτος σε έτος είναι 

η προσαρμογή του μαθήματος στις ανάγκες των νέων φοιτητών/τριών στο εκάστοτε 

επίπεδο. 




233

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Η αξιολόγηση των φοιτητών/τριών γίνεται με 

γραπτή εξέταση στο τέλος κάθε εξαμήνου. Η εξέταση του έκτου εξαμήνου (τελική 

εξέταση) είναι τόσο γραπτή όσο και προφορική. 

Γλώσσα διδασκαλίας: Γερμανική 

__________________________________________________________________________________ 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΑΚΣΙΚΨΝ ΑΚΗΕΨΝ 

Σο Πρόγραμμα Πρακτικής Άσκησης κατανέμεται σε τρεις φάσεις και πραγματοποιείται 

από το 4ο έως και το 8ο εξάμηνο των σπουδών, ως εξής: 

Α‘ φάση: «Ανίχνευση - Εξοικείωση και Προσανατολισμός», αντιστοιχεί σε 3 διδακτικές 

μονάδες (Δ.Μ.) και 6 πιστωτικές μονάδες (E.C.T.S.) αντίστοιχα και πραγματοποιείται 

στο Β‘ έτος (4 ο εξάμηνο, εαρινό) με εποπτεία του Σομέα Παιδαγωγικής και Γενικής 

Διδακτικής. τη διάρκεια αυτής της φάσης, οι φοιτητές/τριες επισκέπτονται τάξεις 

διαφορετικών σχολείων. Μελετούν την οργάνωση του σχολείου, την υλικοτεχνική 

υποδομή, τη σύνθεση του διδακτικού προσωπικού, τις σχέσεις των διδασκόντων, το 

μαθητικό δυναμικό, τα σχολικά εγχειρίδια, τη χρήση τους και την αποτελεσματικότητά 

τους. Η πρακτική άσκηση Α‘ φάσης αντιστοιχεί σε ένα τρίωρο εβδομαδιαίο μάθημα. 

Σο ένα τρίτο περίπου των ωρών αφιερώνεται σε παρακολουθήσεις σε Νηπιαγωγεία. 

Β‘ φάση: «χεδιασμός και Ανάπτυξη Ειδικών Διδακτικών», αντιστοιχεί σε 18 διδακτικές 

μονάδες (Δ.Μ.) και 45 πιστωτικές μονάδες (E.C.T.S.) αντίστοιχα και πραγματοποιείται 

από το 5ο έως και το 7ο εξάμηνο με εποπτεία από μέλη ΔΕΠ των αντίστοιχων τομέων. 

Με επισκέψεις σε μια τάξη, ο/η φοιτητής/τρια θα αναλάβει προοδευτικά το ρόλο 

της/του Νηπιαγωγού μέσα σε πλαίσια μικροδιδασκαλίας και σε γόνιμη συνεργασία με 

την/τον Νηπιαγωγό. Οι υποδραστηριότητες που απαρτίζουν την παιδαγωγική 

εργασία στο Νηπιαγωγείο, δίνουν τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει ο/η 

φοιτητής/τρια επιστημονική παρατήρηση των ειδικών διδασκαλιών και στη συνέχεια 

να σχεδιάσει και να αναλάβει τη διεξαγωγή μιας συγκεκριμένης δραστηριότητας 

(διδασκαλία μειωμένου ωραρίου), της οποίας η διδακτική και η μεθοδολογία έχει 

εγκριθεί στο Πανεπιστήμιο. 

Γ‘ φάση: «Εκπαιδευτικός χεδιασμός και Επαγγελματική Επάρκεια», αντιστοιχεί σε 6 

διδακτικές μονάδες (Δ.Μ.) και 20 πιστωτικές μονάδες (E.C.T.S.) αντίστοιχα και 

πραγματοποιείται στο 8ο εξάμηνο, εαρινό, εποπτεύεται από επιτροπή μελών Δ.Ε.Π. και 

αντιστοιχεί σε εξάωρο εβδομαδιαίο μάθημα. τη διάρκεια του τελευταίου εξαμήνου των 

σπουδών τους, οι τελειόφοιτοι/ες είναι υποχρεωμένοι/ες να αναλάβουν όλα τα 

καθήκοντα της/του Νηπιαγωγού τις ημέρες διδασκαλίας. Πραγματοποιούν επισκέψεις 

σε Νηπιαγωγεία, όπου σχεδιάζουν και αναπτύσσουν με αυτοδύναμη διδασκαλία μια 

Ολική Διδακτική Δραστηριότητα, διεπιστημονικού περιεχομένου, στην οποία 

περιλαμβάνεται η μελέτη του μαθητικού δυναμικού, η διαμόρφωση των στόχων και 

της θεματολογίας, η επιλογή - κατασκευή του εκπαιδευτικού υλικού, η παιδαγωγική 




234

διαχείριση και η αξιολόγηση. υνολικά, οι φοιτητές/τριες παρακολουθούν και 

δραστηριοποιούνται παιδαγωγικά στα Νηπιαγωγεία για 20 εργάσιμες ημέρες. Με 

απόφαση της Επιτροπής Πρακτικής Άσκησης, η πρακτική άσκηση μπορεί 

εναλλακτικά να πραγματοποιείται σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, παιδικούς 

σταθμούς, στην πρώτη τάξη Δημοτικών σχολείων, καθώς και σε Οργανισμούς ή 

Επιχειρήσεις που παρέχουν εκπαιδευτικές υπηρεσίες ή παράγουν εκπαιδευτικά 

προϊόντα. 

__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΑΝΙΦΝΕΤΗ - ΕΞΟΙΚΕΙΨΗ ΚΑΙ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟ (ΠΡΑΚΣΙΚΕ 

ΑΚΗΕΙ Α΄ ΥΑΗ) 

Κωδικός μαθήματος: ΠΡΑ100 

Σύπος του μαθήματος: Πρακτική (Εργαστήριο-θεωρία) 




Ονόματα διδασκόντων: Μαρία Καΐλα - Ελένη Θεοδωροπούλου - Εμμανουήλ 

Κόνσολας - Παναγιώτης ταμάτης 


Αναγνώριση της εφαρμοσμένης παιδαγωγικής στο χώρο του Νηπιαγωγείου και 

ευαισθητοποίηση στις ιδιαίτερες απαιτήσεις της. 

Περιγραφή, κατανόηση, κριτική και αξιολόγηση της διδακτικής διαδικασίας, 

όπως εξελίσσεται στο ημερήσιο πρόγραμμα των σχολικών μονάδων, διαμέσου 

της μεθοδικής πολυπαραμετρικής παρατήρησης. 

Ενεργοποίηση των φοιτητριών/τών έναντι των ποικίλων παραμέτρων που 

συγκροτούν την πρακτική εφαρμογή των μέχρι αυτό το στάδιο θεωρητικών τους 

γνώσεων. 

Κατανόηση της διαφοροποίησης των τριών διαφορετικών τύπων σχολείων 

(νηπιαγωγεία, μονοθέσια - διθέσια, πολυθέσια). 

Αναγνώριση των αρχών και των χαρακτηριστικών στοιχείων συγκρότησης του 

νέου Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου Προγράμματος πουδών (ΔΕΠΠ). 

Κατανόηση της σύνδεσης των κατευθύνσεων του ΔΕΠΠ με το σχεδιασμό 


Προαπαιτήσεις: Επιτυχής εξέταση στα μαθήματα «Μεθοδολογία Χυχοπαιδαγωγικής 

Έρευνας» και «Θεωρία Αναλυτικών Προγραμμάτων» και «Διδακτική Μεθοδολογία και 

Εφαρμογές της». 


I. Επίσκεψη από τους/τις φοιτητές/τριες σε τάξεις διαφορετικών σχολείων και 

παρακολουθήσεις διδασκαλιών σε τάξη. τόχος είναι η απόκτηση μιας πρώτης 

συστηματικής εμπειρίας του πεδίου ως προς όλες τις όψεις της εκπαιδευτικής 

διαδικασίας ( οργάνωση του σχολείου, υλικοτεχνική υποδομή, σύνθεση του 




235

II. 

III. 

διδακτικού προσωπικού, σχέσεις των διδασκόντων, μαθητικό δυναμικό, 

σχολικά εγχειρίδια, χρήση τους και αποτελεσματικότητά τους, κ.ο.κ.). 

Πολυεπίπεδη σεμιναριακή, εργαστηριακή και συμβουλευτική υποστήριξη ως 

προς σειρά ειδικών θεματικών, που αφορούν αφενός στην ίδια τη διαδικασία 

παρακολούθησης και τη συστηματοποίησή της, αφετέρου στο σχεδιασμό 

διδασκαλίας και στις παιδαγωγικο-διδακτικές προϋποθέσεις και αρχές του. 

Αποτύπωση της πoρείας της θεωρητικο-πρακτικής εμπειρίας σε δοκιμιακού 

τύπου πρωτόκολλο. Μελέτη προϋποθέσεων, δυσκολιών και ιδιαιτεροτήτων 

κατά το σχεδιασμό και την πραγματοποίηση της διδασκαλίας. 



Δαφέρμου Φ., Κουλούρη Π., Μπασαγιάννη Ε., Οδηγός Νηπιαγωγού. 

Εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί. Δημιουργικά περιβάλλοντα μάθησης, Αθήνα, ΟΕΔΒ 

Kαΐλα Μ.., Θεοδωροπούλου Έ., Ένα Παραδειγματικό σχήμα αναπτυξιακών 

δραστηριοτήτων στο Νηπιαγωγείο, στο: «Η Εξέλιξη της Διδακτικής, 

Επιστημολογική Θεώρηση», εκδ. Gutenberg, Παιδαγωγική ειρά, 1995, σσ. 393- 

406. 

Καλαβάσης Υρ., Κοντάκος Α. (επιμ.), 2007, Θέματα Εκπαιδευτικού χεδιασμού, 

Αθήνα, Ατραπός 

Katz L.G., Chard S.C., 2004, H μέθοδος project: η ανάπτυξη της κριτικής 

σκέψης και της δημιουργικότητας των παιδιών της προσχολικής ηλικίας (επιμεισαγ. 

Μ. Κόνσολας), Αθήνα, Ατραπός 

Ροντάρι Σζ., 1985, Γραμματική της φαντασίας, Αθήνα, Σεκμήριο, 

Σσίτσλσπργκερ Φ. 1995, , Σα παιδιά παίζουν παραμύθια, Αθήνα, Πατάκης 

Υιλίππου Γ., Καΐλα Μ.,1992, χολική Εμπειρία. Θεωρία και Πράξη. Οργάνωση. 

Πειραματισμοί. Προβληματισμοί., Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Διαλέξεις. Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία. 

Μικροδιδασκαλίες. Οργάνωση εργαστηρίων. 


υμπλήρωση ερωτηματολογίων (αρχικό/τελικό) 

Παράδοση εργασίας: Πρωτόκολλο Παρακολούθησης 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΥΑΡΜΟΜΕΝΗ ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΥΤΙΚΗ – ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΟ 

(ΠΡΑΚΣΙΚΕ ΑΚΗΕΙ Β΄ ΥΑΗ) 

Κωδικός μαθήματος: ΠΡ206 

Σύπος του μαθήματος: Πρακτική άσκηση 

Εξάμηνο: E’ Εξάμηνο 





236




Η πρακτική άσκηση εστιάζει στις αρχές του εκπαιδευτικού σχεδιασμού 

δραστηριοτήτων από το χώρο των φυσικών επιστημών για την προσχολική ηλικία. 

Ειδικότερα σκοπός των πρακτικών ασκήσεων είναι η εξοικείωση των φοιτητών/τριών 

με το σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση δραστηριοτήτων από τις 

θεματικές ενότητες: Δύναμη και Κίνηση, Ήχος, Υως, Νερό, Αέρας και Υυσικό 

Περιβάλλον. 

Προαπαιτήσεις: Επιτυχής εξέταση στα μαθήματα «υγκρότηση Εννοιολογικών 

Αναπαραστάσεων στις Υυσικές Επιστήμες» και «Πρακτική Άσκηση Α΄ Υάσης: 

Ανίχνευση – Εξοικείωση και Προσανατολισμός». 

Περιεχόμενο του μαθήματος (Course Syllabus): 

1 ο Μέρος: Η διαδικασία του εκπαιδευτικού σχεδιασμού (Υάση Α΄: χεδιασμός 

δραστηριοτήτων, Υάση Β΄: Παρουσίαση δραστηριοτήτων, Υάση Γ΄: Εφαρμογή – 

Τλοποίηση δραστηριοτήτων, Υάση Δ΄: Αξιολόγηση). 

2 ο Μέρος: Ανάπτυξη δραστηριοτήτων για τις εξής θεματικές ενότητες: Δύναμη και 

Κίνηση, Ήχος, Υως, Νερό, Αέρας, Υυσικό Περιβάλλον. υζήτηση και Αξιολόγηση των 

Διδασκαλιών των φοιτητών/τριών. 



Βελλοπούλου, Α., 2000. Εκπαιδευτικές δραστηριότητες για την εξοικείωση 

παιδιών με έννοιες της Υυσικής. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα. 

BROWN, S., 1995. απουνόφουσκες, ουράνια τόξα και σκουλήκια. Δαρδανός, 

Αθήνα 

Γιαννικοπούλου, Α.Α. & Πρεβεζάνου, Β., 2010. Διαθεματικές προσεγγίσεις στο 

Νηπιαγωγείο: Λογοτεχνία και Υυσικές Επιστήμες. Παπαδόπουλος, Αθήνα. 

Chauvel, D. & Mischel, V., 1998. Δραστηριότητες , διερευνήσεις, ανακαλύψεις. 

Δαρδανός, Αθήνα. 

Ραβάνης, Κ., 2003. Δραστηριότητες για το Νηπιαγωγείο από τον κόσμο της 

Υυσικής. Δίπτυχο, Αθήνα. 



Φατζηγεωργίου, Γ., 1998. Η Υυσική μέσα από τα μάτια του μικρού παιδιού. 



Παραδόσεις που συμπληρώνονται με συζητήσεις στην τάξη και εργασία σε ομάδες 

πάνω στο σχεδιασμό δραστηριοτήτων για τις Υυσικές Επιστήμες και το Περιβάλλον. 




237


Α) παράδοση πρωτοκόλλου με το σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση των 

δραστηριοτήτων για τις φυσικές επιστήμες και το περιβάλλον (όπως αυτές 

υλοποιήθηκαν στην τάξη), το οποίο συμμετέχει κατά 60% στην τελική βαθμολογία. 

Β) γραπτή εξέταση η οποία συμμετέχει κατά 40% στην τελική βαθμολογία. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΥΑΡΜΟΜΕΝΗ ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΣΗ ΜΟΤΙΚΗ ΑΓΨΓΗ (ΠΡΑΚΣΙΚΕ 

ΑΚΗΕΙ Β΄ ΥΑΗ) 


Σύπος του μαθήματος: Πρακτική 

Εξάμηνο: Ε΄ εξάμηνο 



νομα διάσκουσας: Θεανώ Κουτσουπίδου 


Ανάπτυξη ικανότητας σχεδιασμού ενός μαθήματος μουσικής. 

Ανάπτυξη ικανότητας σχεδιασμού διαθεματικών σχεδίων διδασκαλιών, που 

περιλαμβάνουν τη μουσική. 

Απόκτηση βασικών γνώσεων διδασκαλίας του ρυθμού και της μελωδίας 

μέσα από κατάλληλες δραστηριότητες. 

Ανάπτυξη ικανότητας μουσικής επένδυσης και δραματοποίησης ιστοριών 

και παραμυθιών. 

Ανάπτυξη ικανότητας σχεδιασμού και εφαρμογής μικροδιδασκαλιών στο 

νηπιαγωγείο. 

Ανάπτυξη της ικανότητας αξιολόγησης διαφόρων μουσικών παραμέτρων. 

Καλλιέργεια του αναστοχασμού και της αυτοαξιολόγησης μέσα από τη 

διαδικασία συγγραφής σχετικού πρωτοκόλλου διδασκαλιών. 

Προαπαιτήσεις: Επιτυχής εξέταση στα μαθήματα «Δημιουργική Μουσική Αγωγή» και 

«Πρακτική Άσκηση Α΄ Υάσης: Ανίχνευση – Εξοικείωση και Προσανατολισμός». 


Σο μάθημα έχει σκοπό να εισάγει τους φοιτητές/τριες στη διδακτική της μουσικής μέσα 

από τη μετάδοση γνώσεων σχετικά με μεθόδους διδασκαλίας των διαφόρων 

μουσικών παραμέτρων (π.χ. ρυθμός, παλμός, μέτρο, ρυθμικές αξίες, τονικό ύψος, 

τραγούδι, ηχόχρωμα, ένταση, ταχύτητα). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη 

διεπιστημονική/διαθεματική προσέγγιση, τόσο για τα μαθήματα αισθητικής αγωγής 

(μουσική, ζωγραφική, θέατρο, χορός) όσο και για το συνδυασμό της μουσικής με 

άλλα γνωστικά αντικείμενα, όπως τα μαθηματικά, την ιστορία, τη γεωγραφία και τη 

μελέτη περιβάλλοντος. Απώτερος σκοπός του μαθήματος είναι η προετοιμασία σε 




238

συνεργασία με τη διδάσκουσα τριών μικροδιδασκαλιών και η εφαρμογή τους στο 

νηπιαγωγείο. Παράλληλα οι φοιτητές/τριες καλούνται να εφαρμόσουν βασικές 

μεθόδους έρευνας στην εκπαίδευση μέσα από το σχεδιασμό ερωτηματολογίων και 

συνεντεύξεων. Οι διδασκαλίες συμπληρώνονται με τη συγγραφή ενός πρωτοκόλλου, 

το οποίο εμβαθύνει στις διαδικασίες σχεδιασμού και εφαρμογής των διδασκαλιών και, 

επιπλέον, δίνει την ευκαιρία στους φοιτητές/τριες να αναστοχαστούν και να 

αξιολογήσουν τη διδακτική τους επίδοση. 



Βαρελάς, Δ. & Μακροπούλου, Ε. (2001). Μουσική: Σο πιο συναρπαστικό 

παιχνίδι. Αθήνα: Faggotto. 

Καραδήμου-Λιάτσου, Π. (2001). Από την ακοή στην ακρόαση. Αθήνα: Edition 

Orpheus. 

Ματθαίου, . (1996). Μουσικό τετράδιο για νηπιαγωγούς. Αθήνα: Ελληνικά 


Μιχαήλ, Γ. (1998). Πινακωτή πινακωτή και στα παιχνίδια μουσική. Αθήνα: 

πουδή. 

Μωραΐτη, Σ. & Κουρκουρίκα Μ. (2006). Σο μουσικό γιασεμάκι. Αθήνα: 


Σζανάκη, Π. Μ. (2000). Ανοικτό σχέδιο μαθημάτων μουσικής αγωγής. Αθήνα: 

πουδή 

Τπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων (2006). Οδηγός Νηπιαγωγού. 

Αθήνα: Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων. 


Young, S. & Glover, J. (1998). Music in the early years. London: Falmer. 


Σο μάθημα περιλαμβάνει τη μετάδοση γνώσεων διδακτικής της μουσικής με τη μορφή 

της διάλεξης και με ταυτόχρονη επίδειξη σχετικών διαφανειών και υλικού (ακουστικών 

και οπτικών παραδειγμάτων) στους φοιτητές/τριες. 

Προγραμματίζονται, επιπλέον, συναντήσεις των φοιτητών/τριών με τη διδάσκουσα 

(εκτός των διαλέξεων) με σκοπό το σωστό σχεδιασμό των μικροδιδασκαλιών και τον 

έλεγχό τους πριν την εφαρμογή τους στα νηπιαγωγεία. Μετά την έγκριση των τριών 

σχεδίων μαθημάτων ακολουθεί η πρακτική εφαρμογή μέσα από τρεις ημερήσιες 

επισκέψεις σε συνεργαζόμενα νηπιαγωγεία. 

Προηγείται των διδασκαλιών μία πρώτη επίσκεψη στα νηπιαγωγεία, που περιλαμβάνει 

την παρακολούθηση ενός μαθήματος μουσικής και σκοπό έχει τη γνωριμία και 

εξοικείωση των φοιτητών/τριών με το χώρο διδασκαλίας και τα παιδιά. 

Οι φοιτητές/τριες μπορούν να ανατρέχουν στην πλατφόρμα Blackboard Vista για 

πληροφορίες σχετικά με το περιεχόμενο των διαλέξεων, σχετική βιβλιογραφία και 

ηλεκτρονικές συνδέσεις, υλικό που διανέμεται κατά τη διάρκεια των μαθημάτων και 

ανακοινώσεις. 




239

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Εκπόνηση εργασίας (30%), πρωτόκολλο 

πρακτικών (70%) 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΥΑΡΜΟΜΕΝΗ ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΣΗ ΠΑΙΔΙΚΗ ΛΟΓΟΣΕΦΝΙΑ 



Σύπος του μαθήματος: Θεωρία, Εργαστήριο 

Εξάμηνο: T’ εξάμηνο 





Nα εφαρμόσουν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες εναλλακτικές διδακτικές μεθόδους στα 

λογοτεχνικά κείμενα για παιδιά. 

Προαπαιτήσεις: Επιτυχής εξέταση στα μαθήματα «Παιδικό βιβλίο: Θεωρία και 

Ιστορία» και «Πρακτική Άσκηση Α΄ Υάσης: Ανίχνευση – Εξοικείωση και 

Προσανατολισμός». 


Η διδασκαλία της λογοτεχνίας. Σα αφηγηματικά στοιχεία. τοιχεία θεωριών για την 

ανάγνωση. Σο εικονογραφημένο βιβλίο και το εικονοβιβλίο. Η εικόνα ως μέσο 

διδασκαλίας της λογοτεχνίας. Η Αφήγηση. 



Κουλουμπή-Παπαπετροπούλου, Π. (Επιμέλεια). Η τέχνη της αφήγησης. Αθήνα, 

Πατάκης, 2004. 

Παπανικολάου, Ρ. - Σσιλιμένη, Σ. Η Παιδική Λογοτεχνία στο Νηπιαγωγείο - 

Θεωρία και Πράξη. Αθήνα, Καστανιώτης, 2007. 

Παπαντωνάκης. Γ. Θεωρίες λογοτεχνίας και ερμηνευτικές προσεγγίσεις 

κειμένων για παιδιά και νέους. Αθήνα, Πατάκης, 2009. 

Ποσλανιέκ, Κρ. Να δώσουμε στα παιδιά την όρεξη για διάβασμα. Μετ. τ. 

Αθήνη, Αθήνα, Καστανιώτης, 1992. 


Lockwood, M. Promoting Reading for Pleasure in the primary school. London, 

Sage Publications Inc., 2008. 

Wright, A. Storytelling with children. Oxford University Press, 1995. 




240





Αξιολόγηση διδασκαλίας σε Νηπιαγωγεία. Οι φοιτήτριες / φοιτητές προσκομίζουν και 

το συναφές ανάλογο Πρωτόκολλο της συγκεκριμένης διδασκαλίας. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΥΑΡΜΟΜΕΝΗ ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΕΙΚΑΣΙΚΗ ΑΓΨΓΗ (ΠΡΑΚΣΙΚΕ 



Σύπος του μαθήματος: Θεωρία και εικαστικό εργαστήριο 

Εξάμηνο: τ’ εξάμηνο 



νομα διδάσκουσας: Βασιλική Λαμπίτση 


Οι φοιτήτριες/τές αναμένεται να: 

εξοικειωθούν μέσα από βιωματικές μεθόδους με τη διδασκαλία των εικαστικών 

στην προσχολική εκπαίδευση με άξονα πέντε εικαστικές ενότητες 

σχεδιάσουν, υλοποιήσουν σε νηπιαγωγεία και αξιολογήσουν οργανωμένες 

εικαστικές δραστηριότητες και σχέδια εργασίας 

εξοικειωθούν με τις διαθεματικές διαστάσεις της εικαστικής αγωγής 

επεκτείνουν τις προσωπικές πρακτικές και κριτικές εικαστικές δεξιότητες και 

εμπειρίες που έχουν αναπτύξει κατά τη διάρκεια του μαθήματος «Καλλιτεχνική 

Εκπαίδευση και Δημιουργίες Εικαστικών Μορφών» 

καλλιεργήσουν δεξιότητες σχεδιασμού, συνεργασίας, αυτό- και αλληλοαξιολόγησης 

και αναστοχασμού 

Προαπαιτήσεις: Επιτυχής εξέταση στα μαθήματα «Καλλιτεχνική Εκπαίδευση και 

Δημιουργίες Εικαστικών Μορφών», «Πρακτική Άσκηση Α΄ Υάσης: Ανίχνευση – 

Εξοικείωση και Προσανατολισμός», καθώς και γνώσεις στο σχεδιασμό 

οργανωμένων δραστηριοτήτων για το νηπιαγωγείο. 


Βασικός σκοπός του μαθήματος είναι οι φοιτήτριες/φοιτητές σε ομάδες των τριών να 

σχεδιάσουν, υλοποιήσουν με επιτυχία σε νηπιαγωγεία, καταγράψουν σε πρωτόκολλα 

και αξιολογήσουν σειρά τριών εικαστικών μαθημάτων που έχουν τη μορφή ενός 

σύντομου εικαστικού σχεδίου εργασίας. Κατά τη διάρκεια των μαθημάτων οι 

φοιτήτριες/τές καλούνται να εξοικειωθούν βιωματικά με πέντε ενότητες εικαστικών 




241

δραστηριοτήτων που μπορούν να αξιοποιηθούν στις πρακτικές τους ασκήσεις: (α) το 

τυχαίο στη ζωγραφική, (β) ομαδικά ζωγραφικά έργα, (γ) κολλάζ, (δ) χρώμα και (ε) 

δραστηριότητες σε τρεις διαστάσεις, να εντοπίσουν και αξιοποιήσουν ποικιλία 

εναυσμάτων και οπτικών πηγών για εικαστική εργασία (π.χ. πρωτότυπα εικαστικά 

έργα, φωτογραφικό υλικό, φυσικά αντικείμενα, βιβλία), να επιλέξουν τα κατάλληλα 

εικαστικά μέσα, υλικά, εξοπλισμό, μεθόδους διδασκαλίας και τρόπους οργάνωσης 

της τάξης για την πραγματοποίηση εικαστικών δραστηριοτήτων, να σχεδιάσουν 

σειρά εικαστικών δραστηριοτήτων με αυξανόμενη δυσκολία που επιτρέπουν 

ουσιαστική και σε βάθος εικαστική μάθηση και συνέχεια στην εικαστική αγωγή στο 

νηπιαγωγείο, να κατανοήσουν και αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες για διαθεματική μάθηση 

που παρέχει η εικαστική αγωγή. 



ημειώσεις διδάσκουσας 

Epstein Α.W. και Σρίμη, Ε. (2005) Εικαστικές τέχνες και μικρά παιδιά: Ενισχύοντας 

τους μικρούς καλλιτέχνες, Αθήνα: Συπωθήτω. 

Μαγουλιώτης, Α. (2002), Εικαστικές δημιουργίες Ι και ΙΙ, Αθήνα: Καστανιώτης. 

Σσάπμαν, Λ. (1993) Διδακτική της τέχνης: Προσεγγίσεις στην καλλιτεχνική 

αγωγή, Αθήνα: Νεφέλη. 


Διάλεξη, παρουσίαση και συζήτηση οπτικού υλικού, εικαστικές εργαστηριακές 

δραστηριότητες, έκθεση, αξιολόγηση των εικαστικών εργασιών και μελέτη των 

δυνατοτήτων αξιοποίησής τους στην προσχολική εκπαίδευση, μελέτη φακέλου 

σημειώσεων και ενδεικτικών σχεδίων εργασίας, παρουσίαση σχεδίων εργασίας από 

τις ομάδες των φοιτητριών/τών. 


Υάκελος εικαστικών εργασιών 

Πρωτόκολλο των πρακτικών ασκήσεων στα νηπιαγωγεία 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΥΑΡΜΟΜΕΝΗ ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΣΨΝ ΝΕΨΝ ΣΕΦΝΟΛΟΓΙΨΝ 



Σύπος του μαθήματος: Πρακτική άσκηση 

Εξάμηνο: Ζ΄ Εξάμηνο 







242


Οι φοιτητές/τριες αναμένεται να μπορούν να: 

σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν σε πραγματικές εκπαιδευτικές συνθήκες 

υψηλής ποιότητας μαθησιακά σχέδια με ΣΠΕ για την επίτευξη στόχων από 

προκαθορισμένα προγράμματα σπουδών. 

αξιολογήσουν την ποιότητα και την εφαρμοσιμότητα για δεδομένα μαθησιακά 

σχέδια 

αναπτύξουν ικανότητες επαγγελματικής συνεργασίας για την αξιοποίηση των 

ΣΠΕ στη βελτίωση της μάθησης 

Προαπαιτήσεις: Επιτυχής εξέταση στα μαθήματα "Εισαγωγή στις Εκπαιδευτικές 

Εφαρμογές των Νέων Σεχνολογιών", «Ανάπτυξη Εφαρμογών και Προϊόντων των 

Σ.Π.Ε. για τα Μαθηματικά και τη Διδασκαλία τους» και «Πρακτική Άσκηση Α΄ Υάσης: 

Ανίχνευση – Εξοικείωση και Προσανατολισμός». 


Σο μάθημα εντάσσεται στη Β' Υάση ("χεδιασμός και Ανάπτυξη Ειδικών Διδακτικών") 

του προγράμματος πρακτικής άσκησης του τμήματος. κοπός του είναι η σύνθεση 

των γνώσεων και των ικανοτήτων που ανέπτυξαν οι φοιτητές/τριες κατα τη διάρκεια 

των σπουδών τους σχετικά με την εκπαιδευτική αξιοποίηση των ΣΠΕ σε ένα ενιαίο, 

λειτουργικό σύστημα και η δοκιμή τους στην πράξη. Ειδικότερα, οι φοιτητές/τριες 

σχεδιάζουν εκπαιδευτικές παρεμβάσεις με την χρήση ΣΠΕ και τις εφαρμόζουν σε 

Νηπιαγωγεία, Δημοτικά, Παιδικούς σταθμούς κ.λπ. όπου παρέχονται αυθεντικές 

συνθήκες εκπαίδευσης. Με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται η ανάπτυξη της ικανότητας 

σχεδιασμού και διαχείρισης μαθησιακών δραστηριοτήτων με ΣΠΕ στις πραγματικές 

συνθήκες εφαρμογής τους, έτσι ώστε να είναι ενδιαφέρουσες και ευχάριστες για τα 

παιδιά και να συνάδουν ταυτόχρονα με τις αρχές της σύγχρονης διδακτικής. 

Οι στόχοι του μαθήματος περιλαμβάνουν: Σην εφαρμογή των αρχών του μαθησιακού 

σχεδιασμού με ΣΠΕ για την παραγωγή μαθησιακών δραστηριότητων διαφόρων 

μορφών σύμφωνα με τις επιταγές της διδακτικής των αντικειμένων και το επίσημο 

πρόγραμμα σπουδών που ισχύει κάθε φορά. Σην ανάπτυξη ικανότητας εφαρμογής 

και διαχείρισης των μαθησιακών σχεδίων σε πραγματικές συνθήκες. Κριτική 

αναθεώρηση της υλοποίησης μαθησιακών δραστηριοτήτων για την αξιολόγηση, 

επέκταση και βελτίωση αυτών. Ανάπτυξη ικανότητας αξιολόγησης του μαθησιακού 

περιβάλλοντος και αποτελέσματος. 



Δημητρακοπούλου Α. (2002). Διαστάσεις διδακτικής διαχείρισης των 

εκπαιδευτικών εφαρμογών των τεχνολογιών της πληροφορίας και της 

επικοινωνίας: Προς μια ολοκληρωμένη αξιοποίησή τους στην Εκπαίδευση. το 

Φ. Κυνηγός & Ε. Δημαράκη. (Επιμέλεια) Νοητικά Εργαλεία και Πληροφοριακά 

Μέσα: Παιδαγωγική Αξιοποίηση της ύγχρονης Σεχνολογία για τη Μετεξέλιξη 

της Εκπαιδευτικής Πρακτικής, σελ. 57-81, Εκδόσεις Καστανιώτη. 




243

Υεσάκης Γ., (2008), Σεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών στην 

προσχολική εκπαίδευση, διαστάσεις και προοπτικές, 4ο Πανελλήνιο υνέδριο 

Διδακτική της Πληροφορικής, Πάτρα, 28-20 Μαρτίου 2008 

(http://www.etpe.gr) 

Υεσάκης Γ., (2009), «Διαδικτυακές υπηρεσίες, web 2.0 και εκπαιδευτικός 

σχεδιασμός», στο Κοντάκος Αν. και Καλαβάσης Υρ. (επιμ), Θέματα 

εκπαιδευτικού σχεδιασμού, τομ. 2ος, Εκδόσεις Ατραπός, σελ. 181-206 

Νικολοπούλου, Κ. (2009), "Οι Σεχνολογίες της πληροφορίας και των 

Επικοινωνιών στην Προσχολική Εκπαίδευση". Εκδόσεις Πατάκη 


μάθηση με σχεδιασμό, αναστοχασμός, πρακτική εξάσκηση, διερευνητική μάθηση. 



επιτευγμάτων (portfolio assessment): 

Εκπόνηση μαθησιακών σχεδίων (20%), 

Παρουσίαση μαθησιακών σχεδίων (10%) 

Παρουσίαση του πρωτοκόλου της πρακτικής άσκησης (10%) 

Πρωτόκολλο πρακτικής άσκησης (60%) 

Η αξιολόγηση του μαθήματος μπορεί να προσαρμόζεται από έτος σε έτος. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΥΑΡΜΟΜΕΝΗ ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΨΝ (ΠΡΑΚΣΙΚΕ 



Σύπος του μαθήματος: Πρακτικές 

Εξάμηνο: Ζ΄ εξάμηνο 



Ονόματα διδασκουσών: ουλτάνα Καφούση, Φρυσάνθη κουμπουρδή 


Η ανάπτυξη της ικανότητας ερμηνείας της σκέψης του παιδιού 

Η ανάπτυξη της ικανότητας αξιολόγησης των γεγονότων που συμβαίνουν μέσα 

στην σχολική τάξη 

Η ανάπτυξη της ικανότητας σχεδιασμού και πραγματοποίησης διδασκαλιών στο 

μάθημα των Μαθηματικών σε πραγματικές συνθήκες (νηπιαγωγείο) 

Προαπαιτήσεις: Επιτυχής εξέταση στα μαθήματα «Διδακτική Μαθηματικών», 

«Μαθηματικά στην πρώτη σχολική ηλικία», «χεδιασμός, ανάπτυξη και διαχείριση 




244

εκπαιδευτικού υλικού για τις θετικές επιστήμες» και ΠΡΑ100 «Ανίχνευση – Εξοικείωση 

και Προσανατολισμός – Α΄ Υάση Πρακτικών». 


Πραγματοποίηση συνεντεύξεων με νήπια, Παρατήρηση διδασκαλίας, χεδιασμός 

μαθησιακών δραστηριοτήτων και πραγματοποίηση διδασκαλιών 



Καφούση, . & κουμπουρδή, Φ. (2008). Σα μαθηματικά των παιδιών 4-6 ετών. 

Αριθμοί και χώρος. Πατάκης, Αθήνα. 

Nunes, T. & Bryant, P. (2007). Σα παιδιά κάνουν μαθηματικά. Gutenberg 

Χυχολογία, Αθήνα. 

Σζεκάκη Μ. (2007). Μικρά παιδιά μεγάλα μαθηματικά νοήματα. Gutenberg 

Παιδαγωγική σειρά, Αθήνα. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Διαλέξεις, Εργαστηριακές ασκήσεις. 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: Παρουσίαση ομαδικών εργασιών και 

γραπτές εξετάσεις. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΥΑΡΜΟΜΕΝΗ ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΣΗ ΔΗΜΙΟΤΡΓΙΚΗ ΚΙΝΗΗ ΚΑΙ 

ΣΟΤ ΦΟΡΟΤ (ΠΡΑΚΣΙΚΕ ΑΚΗΕΙ Β΄ ΥΑΗ) 

Κωδικός μαθήματος: ΠΡ 208 

Σύπος του μαθήματος: Θεωρία & Πράξη 

Εξάμηνο: Z΄ εξάμηνο 



νομα διδάσκοντα: Γεώργιος Ζαρώτης 


Παροχή κινητικών εμπειριών για εξερεύνηση και πειραματισμό. 

Ανάπτυξη της δημιουργικότητας. 

Ενεργοποίηση των νοητικών λειτουργιών μέσα από τη συμμετοχή σε 

δραστηριότητες επίλυσης προβλημάτων. 

Βελτίωση της αυτοπεποίθησης μέσω της συμμετοχής σε αναπτυξιακώς 

κατάλληλα προγράμματα φυσικής δραστηριότητας. 

Ανάπτυξη των κοινωνικών χαρακτηριστικών μέσω δραστηριοτήτων που 

σχεδιάζονται για την ενίσχυση των θετικών διαπροσωπικών αλληλεπιδράσεων. 




245

Προαπαιτήσεις: Επιτυχής εξέταση στα μαθήματα «Δημιουργική Κίνηση» και 

«Ανίχνευση, Εξοικείωση και προσανατολισμός- Α΄ Υάση Πρακτικών». 


Η φυσική δραστηριότητα και αγωγή αντιμετωπίζεται πλέον όχι μόνο ως αναπόσπαστο 

κομμάτι του αναλυτικού προγράμματος της προσχολικής αγωγής, αλλά και ως ένα 

αποτελεσματικό εργαλείο για την προώθηση της ολόπλευρης ανάπτυξης των 

παιδιών. Σο σώμα του μικρού παιδιού μπορεί να θεωρηθεί ως το πρωταρχικό μέσο 

μάθησης, όταν το παιδί προσπαθεί να οικοδομήσει τις βάσεις για τη μελλοντική του 

ανάπτυξη και μάθηση. Η κίνηση για τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας μπορεί να 

σημαίνει εξερεύνηση του περιβάλλοντος, να είναι συστατικό κομμάτι της επικοινωνίας, 

να σημαίνει αποδοχή, ευχαρίστηση, ελευθερία ή και ασφάλεια. κοπός αυτού του 

μαθήματος είναι να επαναπροσδιορίσει τη διάσταση και το ρόλο της εφαρμογής 

κινητικών δραστηριοτήτων και παιχνιδιών σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Έτσι, γίνεται 

αναφορά στους σκοπούς της φυσικής αγωγής για τα παιδιά αυτής της ηλικίας, το 

ρόλο του εκπαιδευτικού και τη σύνδεση της φυσικής αγωγής με την κινητική, την 

κοινωνική, τη νοητική και τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. 



Ζαχοπούλου Ευρυδίκη (2007). Η Υυσική Αγωγή στην αρχή του 21 ου 

Αιώνα. 

κοποί – τόχοι – Επιδιώξεις στην Προσχολική Ηλικία. Θεσσαλονίκη: 

Εκδόσεις Φριστοδουλίδη. 

Κιουμουρτζόγλου Ευθύμης (2007). Η Υυσική Αγωγή στην αρχή του 21 ου 

Αιώνα. Θεωρητικές Προσεγγίσεις. κοποί – τόχοι – Επιδιώξεις. 

Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Φριστοδουλίδη. 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: μικτή μέθοδος διδασκαλίας (δασκαλοκεντρική & 

μαθητοκεντρική). 

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης: με σύνθετη αξιολόγηση, παρουσίαση 

θέματος της φοιτήτριας ή του φοιτητή στο μάθημα κατά τη διάρκεια του εξαμήνου και 

παράδοση πρωτοκόλλου στο τέλος του εξαμήνου. 


__________________________________________________________________________________ 

Σίτλος του μαθήματος: ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΦΕΔΙΑΜΟ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΣΙΚΗ ΕΠΑΡΚΕΙΑ 

(ΠΡΑΚΣΙΚΕ ΑΚΗΕΙ Γ΄ ΥΑΗ) 

Κωδικός μαθήματος: ΠΡΑ300 

Σύπος του μαθήματος: Πρακτική (Εργαστήριο-θεωρία) 

Εξάμηνο: H΄ Εξάμηνο 





246


Ονόματα διδασκουσών: Μαρία Καΐλα - Ελένη Θεοδωροπούλου 


Διαχείριση και αξιοποίηση των στοιχείων του νέου Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου 

Προγράμματος πουδών (ΔΕΠΠ) στο πλαίσιο του σχεδιασμού, της οργάνωσης 

και της πραγματοποίησης αυτόνομης διδασκαλίας στο Νηπιαγωγείο 

Ανάδειξη του ολιστικού και δημιουργικού χαρακτήρα της διδασκαλίας στην 

Προσχολική Εκπαίδευση μέσω της κατασκευής ιστοριών και της διδακτικής 

αξιοποίησής τους 

υνειδητοποίηση, έλεγχος, διαχείριση και αξιολόγηση των διδακτικών και 

παιδαγωγικών γνώσεων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων από τη μεριά της/του 

φοιτήτριας/τή κατά τη διαδικασία σχεδιασμού και πραγματοποίησης αυτόνομης 

διδασκαλίας 

ύνδεση θεωρίας και πράξης 

Ενεργοποίηση των κατακτημένων κατά τη διάρκεια των σπουδών γνώσεων, 

ικανοτήτων, δεξιοτήτων, σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα και κριτική ενσωμάτωσή 

τους στο σχεδιασμό και την πράξη της διδασκαλίας 

Προαπαιτήσεις: Επιτυχής εξέταση των Πρακτικών Ασκήσεων Α’ και Β’ Υάσης καθώς 

και των προαπαιτουμένων τους. 


Οι τελειόφοιτοι/ες είναι υποχρεωμένοι/ες να αναλάβουν όλα τα καθήκοντα του/της 

Νηπιαγωγού για χρόνο μεγαλύτερο της μιας ημέρας στο χώρο του Νηπιαγωγείου. 

την προοπτική αυτή, προηγείται: 

I. Πολυεπίπεδη σεμιναριακή, συμβουλευτική και εργαστηριακή υποστήριξη ως 

προς σειρά ειδικών θεματικών, που αφορούν αφενός στο σχεδιασμό 

διδασκαλίας και στις παιδαγωγικο-διδακτικές προϋποθέσεις και αρχές του και 

αφετέρου σε ζητήματα παιδαγωγικο-διδακτικής υλοποίησης των σχεδιασμών. 

II. Προπαρασκευαστικές επισκέψεις σε Νηπιαγωγεία, όπου αναπτύσσουν 

περαιτέρω, παράλληλα με τη σεμιναριακή και εργαστηριακή δραστηριοποίηση, 

την πρόβλεψη και το σχεδιασμό με αυτοδύναμη διδασκαλία μιας Ολικής 

Δραστηριότητας, διεπιστημονικού περιεχομένου, στην οποία περιλαμβάνεται η 

μελέτη του μαθητικού δυναμικού, η διαμόρφωση των στόχων και της 

μεθοδολογίας, η επιλογή –κατασκευή του εκπαιδευτικού υλικού, η παιδαγωγική 

διαχείριση και η αξιολόγηση. 

III. Πραγματοποίηση της αυτόνομης διδασκαλίας και τελική αξιολόγηση τόσο του 

σχεδιασμού όσο και της ίδιας της αυτόνομης διδασκαλίας. 






247

«Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων», 2002, Ειδικό Αφιέρωμα στη 

Διαθεματικότητα, αρ. 7, Αθήνα, ΤΠΕΠΘ, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο 

Πρακτικά Διεθνούς Ημερίδας, «Υιλοσοφία, φιλοσοφία, είσαι εδώ; Κάνοντας 

Υιλοσοφία με τα παιδιά», http://www.rhodes.aegean.gr/tepaes/ 

Δαφέρμου Φ., Κουλούρη Π., Μπασαγιάννη Ε., Οδηγός Νηπιαγωγού. 

Εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί. Δημιουργικά περιβάλλοντα μάθησης, Αθήνα, ΟΕΔΒ 

Helm J.H., Katz L., 2002, Μέθοδος Project και Προσχολική Εκπαίδευση. Μικροί 

Ερευνητές (επιστ,επιμ. – εισαγ. Κ. Φρυσαφίδης, Ε. Κουτσουβάνου), Αθήνα, 


Kαΐλα Μ., Θεοδωροπούλου Έ., Α. Δημητρίου, Ξανθάκου Γ., Αναστασάτος Ν. 

(επιμ.) 2005, Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Ερευνητικά Δεδομένα και 

Εκπαιδευτικός χεδιασμός, Αθήνα, Ατραπός 

Καλαβάσης Υρ., Κοντάκος Α. (επιμ.), 2007, Θέματα Εκπαιδευτικού χεδιασμού, 

Αθήνα, Ατραπός 

Thill Georges-Warrant Françoise, 2001, Σο Πανεπιστήμιο του 21 ου αιώνα, (μτφρ. 

Θεοδωροπούλου Έ., Ξανθάκου Γ.), σειρά: Κείμενα Παιδείας, αρ. 7, Αθήνα, 


Υιλίππου Γ., Καΐλα Μ.,1992, χολική Εμπειρία. Θεωρία και Πράξη. Οργάνωση. 

Πειραματισμοί. Προβληματισμοί., Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα 

Υώκιαλη Π., Σριάρχη-Hermann, Β., Καΐλα Μ., Θεματικές Επιμόρφωσης και 

Μετεκπαίδευσης Εκπαιδευτικών, Ακαδημία Dillingen, τρίγλ. Έκδ. Μόναχο, 

Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Αθήνα 


Anderson L.W., 2004, Increasing teacher effectiveness, vol. 79, Paris, UNESCO : 

International Institute for Educational Planning 

Vecchi G.de, Carmona-Magnaldi N., 2002, Faire vivre de véritables situationsproblèmes, 

Paris, Hachette 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι: Διαλέξεις. Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία. 

Μικροδιδασκαλίες. 


υμπλήρωση ερωτηματολογίων (αρχικού/τελικού) 

Διαμορφωτική αξιολόγηση κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού της αυτόνομης 

διδασκαλίας 

Παράδοση εργασίας: Πρωτόκολλο χεδιασμού, Οργάνωσης και 

Πραγματοποίησης Διδασκαλίας. 


__________________________________________________________________________________ 

Μαθήματα Έρευνας 

Οι φοιτητές/τριες είναι υποχρεωμένοι/ες κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους να 

παρακολουθήσουν επιτυχώς τέσσερα μαθήματα (4) έρευνας, που αντιστοιχούν 




248

συνολικά σε δώδεκα (12) διδακτικές μονάδες και σε δέκα έξι (16) E.C.T.S. 

Η δήλωση των μαθημάτων έρευνας ξεκινά από το 5 ο εξάμηνο και ολοκληρώνεται στο 

8 ο εξάμηνο. 

Από τα προσφερόμενα μαθήματα ερευνών, επιλέγουν τρεις τουλάχιστον από 

διαφορετικούς Σομείς πουδών, και μία από όποιο Σομέα πουδών επιθυμούν. 

__________________________________________________________________________________ 

Πτυχιακή Εργασία 

Οι φοιτητές/τριες του Σ.Ε.Π.Α.Ε.. έχουν τη δυνατότητα να εκπονήσουν, στην αρχή του 

7ου εξαμήνου των σπουδών τους, πτυχιακή εργασία, το θέμα της οποίας θα 

συμφωνήσουν με μέλος της ομάδας των διδασκόντων/ουσων του Σμήματος. την 

τριμελή Επιτροπή μπορούν να συμμετέχουν διδάσκοντες/ουσες και άλλων Σμημάτων, 

όχι όμως να είναι επιβλέποντες. 

Η αίτηση για την εκπόνηση πτυχιακή εργασίας υποβάλλεται στην Γραμματεία του 

Σμήματος, από τον υπεύθυνο διδάσκοντα/ουσα, ο οποίος/α και εισηγείται στη Γενική 

υνέλευση του Σμήματος την έγκρισή της. 

Η διάρκεια εκπόνησης της πτυχιακής εργασίας είναι το 7ο και 8ο εξάμηνο του/της 

φοιτητή/τριας. 

ε περίπτωση όπου η πτυχιακή εργασία ξεκινήσει το 8ο εξάμηνο, τότε ο/η 

φοιτητής/τρια θα πάρει πτυχίο ένα εξάμηνο αργότερα. 

Η επιτυχής εκπόνηση πτυχιακής εργασίας αντιστοιχεί σε έξι (6) διδακτικές μονάδες και 

σε έξι (6) E.C.T.S. 

Βασική προϋπόθεση για την εκπόνηση διπλωματικής εργασίας σ‘ έναν τομέα αποτελεί 

η επιτυχής παρακολούθηση όλων των Τποχρεωτικών μαθημάτων του Σομέα αυτού. 

Η τριμελής επιτροπή, σε συνεννόηση με το/τη φοιτητή/τρια ορίζει την ημερομηνία, την 

ώρα και τον τόπο της δημόσιας παρουσίασης της πτυχιακής εργασίας. Η ορισθείσα 

ημερομηνία και ώρα γνωστοποιείται στη Γραμματεία του Σμήματος, η οποία μεριμνά 

για την έκδοση σχετικής ανακοίνωσης. 

Η βαθμολόγηση της πτυχιακής εργασίας γίνεται από την τριμελή επιτροπή και 

εγκρίνεται από τη Γενική υνέλευση του Σμήματος. 

Με απόφαση της Γενικής υνέλευσης του Σμήματος, στη διεύθυνση 

http://www.rhodes.aegean.gr/tepaes/kanonismoi.html υπάρχουν οι οδηγίες 

συγγραφής των πτυχιακών εργασιών. 

την περίπτωση που ο φοιτητής/τρια δεν επιθυμεί να εκπονήσει πτυχιακή εργασία, 

τότε για την ολοκλήρωση των σπουδών του/της οφείλει να επιλέξει επιπλέον δύο 

μαθήματα Τποχρεωτικά Επιλογής από οποιοδήποτε τομέα. 




249

Κόστος διαβίωσης – τέγαση 

Με τις βασικές διευκολύνσεις για την εγκατάσταση και διαβίωση, αλλά και για την 

ποιότητα διαβίωσης των φοιτητριών/τριών, ασχολείται η υπηρεσία της Υοιτητικής 

Μέριμνας. Η επικοινωνία με την υπηρεσία αυτή επιτρέπει να αποκτηθεί πρόσβαση ή να 

ανανεωθεί το δικαίωμα πρόσβασης σε παροχές όπως η στέγαση και η περίθαλψη. 

Εάν αξιοποιηθούν αυτές οι παροχές στον μέγιστο βαθμό, είναι δυνατόν να επιτευχθεί 

ένα αρκετά χαμηλό κόστος ζωής. 

Σο Πανεπιστήμιο, μέχρι την απόκτηση ιδιόκτητων φοιτητικών κατοικιών, επιδιώκει την 

εξασφάλιση δωματίων για την κάλυψη των στεγαστικών αναγκών των οικονομικά 

ασθενέστερων φοιτητών/τριών του. Η ενοικίαση των δωματίων γίνεται με δαπάνη του 

Πανεπιστημίου, ενώ ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην ποιότητα των καλυμμάτων. Ο 

αριθμός και η περιοχή των διαθέσιμων δωματίων (φοιτητικών εστιών) ποικίλλει από 

χρονιά σε χρονιά. Για να ενημερωθεί κάθε φοιτητής/τρια για τη διαθεσιμότητα των 

δωματίων, καθώς και για το δικαίωμα φιλοξενίας σ’ αυτά, θα πρέπει να απευθυνθεί 

στη Υοιτητική Μέριμνα, όπου και θα καταθέσει τα απαραίτητα δικαιολογητικά. Σο 

δικαίωμα αυτό επανεξετάζεται κάθε χρόνο. Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία επιλογής 

των φοιτητών/τριών που θα μείνουν στις εστίες, διαδικασία η οποία στηρίζεται σε μια 

σειρά αντικειμενικών κριτηρίων, τα αποτελέσματα ανακοινώνονται σύντομα. Αυτό 

συνήθως γίνεται λίγες μέρες μετά τη λήξη της περιόδου εγγραφών. 

την περίπτωση όπου θα χρειαστεί κάποιος φοιτητής ή κάποια φοιτήτρια να ενοικιάσει 

σπίτι ή διαμέρισμα, καλό θα ήταν να ξεκινήσει την αναζήτηση με τη βοήθεια των 

τοπικών εφημερίδων, των μεσιτικών γραφείων, των ενοικιαστηρίων που είναι 

αναρτημένα είτε στους πίνακες ανακοινώσεων των κτηρίων της χολής, είτε 

διάσπαρτα σε διάφορα σημεία της πόλης. Σο ενοίκιο κυμαίνεται μεταξύ των 250–350 €. 

ίτιση φοιτητών/τριών 

λες/οι οι φοιτήτριες/τές, μπορούν να έχουν δωρεάν σίτιση στο εστιατόριο της 

Υοιτητικής Λέσχης, που στεγάζεται στην Πανεπιστημιακή Μονάδα της Ρόδου. 

Επιτροπή, στην οποία συμμετέχουν και φοιτητές/τριες ελέγχει συστηματικά τη 

συγκεκριμένη υπηρεσία, ώστε το φαγητό να είναι προσεγμένο και ποιοτικό. Οι ώρες 

λειτουργίας του εστιατορίου ανακοινώνονται με την έναρξη του ακαδημαϊκού έτους 

(επτέμβριο). 

Ιατρικές υπηρεσίες – Ασφάλιση – Τγειονομική περίθαλψη 

Οι φοιτητές/τριες που έχουν ολοκληρώσει κανονικά την εγγραφή τους έχουν το 

δικαίωμα πλήρους υγειονομικής περίθαλψης. 

Η «φοιτητική» περίθαλψη περιλαμβάνει: 

1. Ιατρική εξέταση 

2. Νοσοκομειακή εξέταση 

3. Υαρμακευτική περίθαλψη 




250

4. Παρακλινικές εξετάσεις 

5. Εξέταση στο σπίτι 

6. Σοκετούς 

7. Υυσιοθεραπεία 

8. Οδοντιατρική περίθαλψη 

9. Ορθοπεδικά είδη 

Μετά την εγγραφή, και εφόσον ο/η φοιτητής/τρια το επιθυμεί, μπορεί να παραλάβει 

από τη Υοιτητική Μέριμνα το ατομικό βιβλιάριο υγειονομικής περίθαλψης. Γι’ αυτό 

απαιτείται: 

Μια μικρή φωτογραφία. 

Βεβαίωση διαγραφής από τον ασφαλιστικό φορέα των γονιών του/της ή μια 

υπεύθυνη δήλωση, όπου αναφέρεται ότι δεν έχει άλλη ασφάλεια. 

Σο βιβλιάριο ανανεώνεται κάθε χρόνο από τη Γραμματεία του Σμήματος. Υυσικά, εάν 

ο/η φοιτητής/τρια το προτιμά, μπορεί να κρατήσει την ασφάλεια που του/της παρέχει 

η οικογένειά του/της. ’ αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να στείλει τη βεβαίωση 

εγγραφής, που πήρε από τη Γραμματεία στο ασφαλιστικό ταμείο των γονιών του/της. 

ε περίπτωση απώλειας του ατομικού βιβλιαρίου υγειονομικής περίθαλψης, είναι 

δυνατή η αντικατάστασή του σε διάστημα 2 μηνών. 

Τπηρεσίες για φοιτητές/ τριες 

Βιβλιοθήκη 

Σο Παράρτημα Βιβλιοθήκης Ρόδου συστεγάζεται με τα υπόλοιπα κτήρια του 

Πανεπιστημίου στο κέντρο της πόλης της Ρόδου. 

Σο αναγνωστήριο καταλαμβάνει 160 τ.μ. του συνολικού χώρου του Παραρτήματος 

(454 τ.μ.) και διαθέτει 56 θέσεις εργασίας. Η συλλογή της βιβλιοθήκης καλύπτει 

θεματικά τις Επιστήμες της Αγωγής και περιλαμβάνει 23.770 τόμους βιβλίων, 215 

ελληνικούς και ξενόγλωσσους τίτλους περιοδικών, καθώς και οπτικοακουστικό υλικό. 

Σο Παράρτημα Βιβλιοθήκης εξυπηρετεί της ανάγκες των Σμημάτων και των Π.Μ.. της 

χολής Ανθρωπιστικών Επιστημών, Απευθύνεται στα μέλη της Πανεπιστημιακής 

Κοινότητας (Διδακτικό Προσωπικό, Υοιτητές, Διοικητικό Προσωπικό), ερευνητές και 

στο κοινό εν γένει. 

ΣΑΦΤΔΡΟΜΙΚΗ ΔΙΕΤΘΤΝΗ 

ΛΕΩΥ. ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ 1 - 85 100 ΡΟΔΟ 

ΣΗΛ.: 2241 099030 - ΥΑΞ: 2241 099030 

ΗΛΕΚΣΡΟΝΙΚΟ ΣΑΦΤΔΡΟΜΕΙΟ 

lib-rhodes@aegean.gr 

ΩΡΑΡΙΟ ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΑ 




251

Δευτέρα, Σρίτη, Πέμπτη: 08:00 - 18:30 

Σετάρτη, Παρασκευή: 08:00-15:00 

ΩΡΕ ΕΞΤΠΗΡΕΣΗΗ ΚΟΙΝΟΤ 

Δευτέρα, Σρίτη, Πέμπτη: 09:00 - 18:00 

Σετάρτη, Παρασκευή: 09:00-14:30 

Περιφερειακό Γραφείο πουδών και Υοιτητικής Μέριμνας Πανεπιστημιακής Μονάδας 

Ρόδου. 

Σο Περιφερειακό Γραφείο πουδών και Υοιτητικής Μέριμνας Πανεπιστημιακής 

Μονάδας Ρόδου ασχολείται με τις βασικές διευκολύνσεις για την εγκατάσταση και 

διαβίωση φοιτητών και φοιτητριών. Κάθε φοιτητής/τρια μπορεί να την επισκέπτεται ή 

να επικοινωνεί μ’ αυτήν συχνά για να αποκτήσει πρόσβαση ή να ανανεώσει το 

δικαίωμα πρόσβασης σε παροχές όπως το φαγητό, η στέγαση, η περίθαλψη, τα 

συγγράμματα και οι υποτροφίες. 

Οι φοιτήτριες/τές, εφόσον είναι εγγεγραμμένες/οι, μπορούν να έχουν πρόσβαση στις 

υπηρεσίες και τις παροχές της Υοιτητικής Μέριμνας για την ελάχιστη διάρκεια 

σπουδών (δηλαδή 4 χρόνια) και για επιπλέον 2 χρόνια, εφόσον δεν έχουν 

ολοκληρώσει τις σπουδές τους. 

Η ιδιότητα του/της φοιτητή/τριας αποκτάται με την εγγραφή του σε Α.Ε.Ι. και αίρεται με 

τη λήψη του πτυχίου. 

Επικοινωνία - Πληροφορίες 

Για περισσότερες πληροφορίες κάθε φοιτητής/τρια μπορεί να απευθυνθεί στο: 

Περιφερειακό Γραφείο πουδών και Υοιτητικής Μέριμνας Πανεπιστημιακής Μονάδας 

Ρόδου 

Σηλ.: 22410 – 99012. 

Περιφερειακό Σμήμα Πληροφορικής και Επικοινωνιών Πανεπιστημιακής Μονάδας 

Ρόδου. 

Ο πρωταρχικός σκοπός της ύπαρξης και λειτουργίας του Περιφερειακού Σμήματος 

Πληροφορικής και Επικοινωνιών Πανεπιστημιακής Μονάδας Ρόδου, είναι η 

εξυπηρέτηση των τηλεπικοινωνιακών, δικτυακών, διδακτικών και διοικητικών αναγκών 

των Σμημάτων της χολής. το πλαίσιο της εξυπηρέτησης των αναγκών αυτών, το 

Κέντρο Πληροφορικής παρέχει υποβοήθηση και υποστήριξη χρηστών κατά τις ώρες 

λειτουργίας του, εγκατάσταση και υποστήριξη λογισμικού, υποστήριξη 

φοιτητών/τριών, ανάπτυξη και υποστήριξη τηλεπικοινωνιακών και δικτυακών 

συνδέσεων που δημιουργούνται στη Ρόδο, τον έλεγχο της καλής λειτουργίας του 

εξοπλισμού και του λογισμικού καθώς και την δημιουργία λογαριασμών πρόσβασης, 

προκειμένου οι φοιτητές/τριες να έχουν τη δυνατότητα δήλωσης μαθημάτων, 

διδακτικών συγγραμμάτων, χορήγησης αναλυτικής βαθμολογίας κ. ά. 

τα κτήρια της χολής λειτουργεί αίθουσα εξοπλισμένη με ηλεκτρονικούς υπολογιστές. 




252

Η αίθουσα χρησιμοποιείται από τους φοιτητές/τριες για τους εξής σκοπούς, με σειρά 

προτεραιότητας: 

Μαθήματα του προγράμματος σπουδών κατά την εκπαιδευτική διαδικασία 

των οποίων απαιτείται η χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών. 

Ελεύθερη χρήση από τους φοιτητές/τριες, για την προετοιμασία των 

εργασιών τους. 

Γενική χρήση των υπηρεσιών που παρέχονται, όπως ηλεκτρονικό 

ταχυδρομείο, σύνδεση με άλλους υπολογιστές (telnet, ftp) ανάλογα με τα 

δικαιώματα πρόσβασης. 

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στην καλή χρήση του εξοπλισμού και των χώρων 

των εργαστηρίων. Οι υπεύθυνοι της λειτουργίας τους έχουν δικαίωμα να αφαιρέσουν 

από τους/τις χρήστες/τριες-φοιτητές/τριες το δικαίωμα χρήσης για κάποια χρονική 

περίοδο, εάν κρίνουν ότι η συμπεριφορά τους είναι επιζήμια ή επικίνδυνη για τον 

εξοπλισμό. 

Επικοινωνία - Πληροφορίες 

Για περισσότερες πληροφορίες κάθε φοιτητής/τρια μπορεί να απευθυνθεί στο: 


Ρόδου. 

Σηλ.: 22410 – 99012. 

Ηλεκτρονική Τπηρεσία Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Πανεπιστημιακών 

συγγραμμάτων «ΕΤΔΟΞΟ». 

Οι φοιτητές/τριες έχουν τη δυνατότητα δωρεάν απόκτησης ενός διδακτικού 

συγγράμματος (συνήθως στα ελληνικά) για κάθε μάθημα (55 διδακτικά συγγράμματα 

μέχρι την κτήση του πτυχίου τους) μέσω του νέου συστήματος ηλεκτρονικής 

διαχείρισης με την ονομασία «ΕΤΔΟΞΟ». Ο/Η υπεύθυνος/η καθηγητής/τρια κάθε 

μαθήματος προτείνει αριθμό βιβλίων από τα οποία οι φοιτητές/τριες επιλέγουν εκείνο 

που επιθυμούν. Η διαδικασία είναι απλή και την αναλαμβάνουν οι ίδιοι/ες οι 

φοιτητές/τριες μέσω του συστήματος «ΕΤΔΟΞΟ». Εισάγοντας τα στοιχεία τους 

αποκτούν πρόσβαση στην πληροφορία που αφορά στα εγκεκριμένα συγγράμματα 

των μαθημάτων του Σμήματος και προχωρούν στην επιλογή ενός συγγράμματος ή 

ενός ενιαίου συγγράμματος. 

Μετά την ολοκλήρωση αυτής της διαδικασίας, ο φοιτητής/ τρια θα λαμβάνει αμέσως 

ένα SMS και ένα e-mail με τον κωδικό ΡΙΝ, με τον οποίο παραλαμβάνει, χωρίς 

καθυστέρηση, τα συγγράμματα που επέλεξε από τα βιβλιοπωλεία της πόλης. ε 

περίπτωση όπου ένας Εκδοτικός Οίκος δεν μπορεί να ορίσει τοπικό σημείο διανομής 

στην πόλη στην οποία εδρεύει η χολή του δικαιούχου φοιτητή/τριας, είναι 

υποχρεωμένος να αποστέλλει το σύγγραμμα ταχυδρομικώς, στη διεύθυνση που 

δήλωσε ο/η φοιτητής/τρια, χωρίς χρέωση του παραλήπτη. 




253

Αναλυτική ενημέρωση και περαιτέρω διευκρινίσεις για τη διαδικασία κάθε 

φοιτητής/τρια μπορεί να βρει στον ιστότοπο: www.eudoxus.gr. 

Πάσο 

Σην ημέρα της εγγραφής τους οι φοιτητές/τριες προμηθεύονται από τη Γραμματεία 

του Σμήματος, το δελτίο ειδικού εισιτηρίου (πάσο), μια κάρτα που δίνει τη δυνατότητα 

σχετικής έκπτωσης στην τιμή του εισιτηρίου των οδικών, σιδηροδρομικών και 

ακτοπλοϊκών μέσων μαζικής μεταφοράς, όταν μετακινούνται στο εσωτερικό της 

χώρας, σύμφωνα με όσα προβλέπει ο σχετικός νόμος. 

Η έκπτωση διακόπτεται, όταν: ο δικαιούχος στρατευθεί και για όσο χρόνο διαρκεί η 

στράτευσή του, αναστείλει τις σπουδές του/της, γίνει πτυχιούχος, χάσει τη φοιτητική 

του/της ιδιότητα, ή συμπληρώσει τα έξι (6) έτη φοίτησης. 

Κάρτα νέων 

λοι οι νέοι, ηλικίας 13 - 26 ετών μπορούν να προμηθευτούν την κάρτα Euro

Σο Ι.Κ.Τ. (Ίδρυμα Κρατικών Τποτροφιών) χορηγεί κάθε χρόνο υποτροφίες σε 

φοιτητές/τριες ανάλογα με την επίδοσή τους στα μαθήματα. Οι υποτροφίες αυτές 

παρέχονται για την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο και για τα πρώτα 3 έτη σπουδών. Μία 

φορά το χρόνο (η ημερομηνία δεν είναι σταθερή) η Υοιτητική Μέριμνα ενημερώνει 

τηλεφωνικά τους/τις φοιτητές/τριες που δικαιούνται αυτές τις υποτροφίες. 

Επιπλέον, καθ’ όλη τη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους, η Υοιτητική Μέριμνα και το 

Γραφείο Διασύνδεσης, ανακοινώνουν διάφορες προκηρύξεις υποτροφιών από άλλα 

κληροδοτήματα, ιδρύματα κλπ. Επομένως, καλό είναι οι φοιτητές/τριες να 

απευθύνονται στη Υοιτητική Μέριμνα και να ενημερώνονται για τη δυνατότητα να 

πάρουν μια υποτροφία ή να συμμετάσχουν σε κάποια από τις υπάρχουσες 

προκηρύξεις. 

τεγαστικό επίδομα 

Σο στεγαστικό επίδομα των 1000 ευρώ δίνεται από το Τπουργείο Παιδείας στους/στις 

φοιτητές/τριες που σπουδάζουν μακριά από τον τόπο κατοικίας τους και για όσα 

χρόνια διαρκούν οι σπουδές, σύμφωνα με τον κανονισμό λειτουργίας του Σμήματος. 

υγκεκριμένα, μπορεί κάποιος φοιτητής ή κάποια φοιτήτρια να πάρει αυτό το επίδομα 

αν: 

μένει σε σπίτι / δωμάτιο (ακόμα και αν συγκατοικεί με κάποιους άλλους) με 

ενοίκιο που βρίσκεται σε πόλη διαφορετική της κύριας κατοικίας του/της και 

το ετήσιο οικογενειακό του/της εισόδημα δεν είναι μεγαλύτερο από 30.000 

ευρώ (προσαυξημένο κατά 3.000 ευρώ για κάθε παιδί πέραν του ενός) και 

οι ίδιοι ή οι γονείς τους δεν είναι ιδιοκτήτες ή επικαρπωτές κατοικιών ή 

διαμερισμάτων που είναι μεγαλύτερα από 200 τ.μ. (εξαιρούνται οι κατοικίες και 

τα διαμερίσματα που βρίσκονται σε χωριά μικρότερα των 3000 κατοίκων) και 

έχει εγγραφεί κανονικά στα μαθήματα. Αν δεν είναι πρωτοετής φοιτητής ή 

φοιτήτρια, θα πρέπει να έχει περάσει τα 1/2 των μαθημάτων του προηγούμενου 

έτους. 

ε κάθε περίπτωση, μπορεί να ζητήσει αναλυτικές πληροφορίες από την 

Εφορία του/της. 

Αν έχει αδέλφια που σπουδάζουν σε άλλες πόλεις, δικαιούνται όλοι/ες αυτό το 

επίδομα. Αν σπουδάζουν στην ίδια πόλη, ένας/ μία από τα αδέλφια θα το πάρει 

ολόκληρο και τα υπόλοιπα αδέλφια θα το λάβουν μειωμένο κατά 50%. 

Δεν δικαιούνται αυτό το επίδομα όσοι/ες σπουδάζουν για την απόκτηση 2ου πτυχίου. 

Πότε και πώς είναι δυνατόν να παραληφθεί το επίδομα; 

Μπορεί να πάρει κάθε δικαιούχος αυθημερόν το επίδομα αυτό από την Εφορία, αρκεί 

να καταθέσει εκεί τα εξής δικαιολογητικά: 

Πιστοποιητικό από το Σμήμα που σπουδάζει για την κατάσταση των σπουδών 

του/της. 

Μισθωτήριο συμβόλαιο κατοικίας στον τόπο φοίτησης. 




255

Επικυρωμένο αντίγραφο του εκκαθαριστικού σημειώματος της φορολογίας 

εισοδήματος. 

Επικυρωμένα αντίγραφα των δηλώσεων ακίνητης περιουσίας (Ε9). 

Υοιτητικά Δάνεια. 

Σο Πανεπιστήμιο δεν έχει προς το παρόν τη δυνατότητα παροχής φοιτητικών δανείων. 

Μπορεί, όμως, κάθε φοιτητής ή φοιτήτρια να απευθυνθεί στις γνωστές τράπεζες και 

να αναζητήσει τα σχετικά προϊόντα που προσφέρουν. Μερικές τράπεζες δίνουν 

δάνεια με σχετικά χαμηλά επιτόκια και με μια μικρή «περίοδο χάριτος» πριν ξεκινήσει η 

αποπληρωμή. 

Γραφείο φοιτητικών υποθέσεων – ύμβουλοι πουδών 

Γραφείο Διασύνδεσης 

Σο Γραφείο Διασύνδεσης είναι μία από τις υπηρεσίες του Πανεπιστημίου Αιγαίου, που 

ως κύριο στόχο έχει να βοηθήσει τους/τις φοιτητές/τριες και αποφοίτους/ες του να 

προσεγγίσουν ομαλά τη μελλοντική τους σταδιοδρομία και να διεκδικήσουν εργασία 

ανάλογη με τις γνώσεις που αποκόμισαν από τις σπουδές τους. 

τη σημερινή εποχή της απόλυτης εξειδίκευσης, είναι απαραίτητο ή και επιβεβλημένο 

σε ορισμένες περιπτώσεις να συνεχίσει κάποιο πρόσωπο τις σπουδές του. Η 

εξεύρεση, όμως, των πληροφοριών που αφορούν στη σχετική διαδικασία για τη 

συνέχιση των σπουδών είναι συχνά και δύσκολη και επίπονη εξαιτίας του όγκου τους 

και της διασποράς των πηγών. 

Από την άλλη μεριά, η εξεύρεση εργασίας στο αντικείμενο σπουδών ενός ατόμου 

φαντάζει δύσκολο έργο στις μέρες μας, ιδιαίτερα για τους/τις νέους/ες 

απόφοιτους/ες. Πολλές φορές όμως, είναι ζήτημα πληροφόρησης και έγκαιρης 

ενημέρωσης. 

Σο Γραφείο Διασύνδεσης για να βοηθήσει τους/τις φοιτητές/τριες και αποφοίτους/ες 

του Πανεπιστημίου Αιγαίου στις προσπάθειές τους αυτές, συγκέντρωσε ένα μεγάλο 

αριθμό πληροφοριών και πηγών πληροφόρησης, τις οποίες έχει θέσει στη διάθεση 

κάθε ενδιαφερομένου/ης στην ιστοσελίδα του: www.aegean.gr/career/. Μέσα από 

την ιστοσελίδα αυτή προσπαθεί να δώσει τη δυνατότητα της πλήρους και έγκαιρης 

ενημέρωσης, έτσι ώστε να βρουν είτε το δρόμο προς τη συνέχιση των σπουδών τους, 

είτε την εργασία που είναι πιο κοντά στο αντικείμενο σπουδών τους. 

ύμβουλος πουδών 

Ειδικά για θέματα σπουδών έχει προβλεφθεί ο θεσμός του υμβούλου πουδών. Ο 

ύμβουλος πουδών είναι ένας/μία Καθηγητής/τρια του Σμήματος, ο/η οποίος/α 

μπορεί να υποστηρίζει και να συμβουλεύει σε χρήσιμα θέματα. Ανάλογα με το πόσο 

ο φοιτητής/τρια ζητά τη βοήθειά του, μέσα από συζήτηση και με σεβασμό στις 

προσωπικές του/της ανάγκες και επιλογές, μπορεί να: 




256

Παρακολουθεί τις κλίσεις του/της και να τον/την καθοδηγεί στην επιλογή των 

κατάλληλων μαθημάτων. 

Κατευθύνει σε θέματα υποτροφιών, μεταπτυχιακών σπουδών και 

επαγγελματικού προσανατολισμού. 

υμβουλεύει σε επιστημονικό επίπεδο (συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα, 

σεμινάρια, συνέδρια κλπ.). 

Τποστηρίζει το/τη φοιτητή/τρια σε διάφορες δυσκολίες που μπορεί να 

συναντήσει στη φοιτητική του/της ζωή. 

Πρακτικές πληροφορίες για διακινούμενους φοιτητές/τριες. 

πουδαστήρια – Αναγνωστήρια – Βιβλιοθήκες 

Σα νησιά του Αιγαίου διαθέτουν κτηριολογικό πλούτο σημαντικής ιστορικής και 

αρχιτεκτονικής αξίας. Η αξιοποίηση μέρους αυτού του πλούτου από το Πανεπιστήμιο 

Αιγαίου συντελεί στη διάσωση της εθνικής μας κληρονομιάς. Επιδίωξη του 

Πανεπιστημίου Αιγαίου είναι οι δραστηριότητές του να στεγάζονται – κατά το 

δυνατόν– σε παραδοσιακά κτήρια στα νησιά. 

το νησί της Ρόδου, το Σμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του 

Εκπαιδευτικού χεδιασμού, του Πανεπιστημίου Αιγαίου αξιοποιεί το κτήριο της Πρώην 

Σχολής Χωροφυλακής, ως ακολούθως: 

Κτήριο «Κλεόβουλος» (Γραμματεία Σμήματος, Διδακτήρια, Αίθουσες Διδασκαλίας, 

Κέντρο Πληροφορικής, Βιβλιοθήκη, Υοιτητική Λέσχη, Περιφερειακό Γραφείο 

πουδών και Υοιτητικής Μέριμνας Πανεπιστημιακής Μονάδας Ρόδου, 


Ρόδου) 

Επίσης: 

Κτήριο «Κάμειρος» (Διδακτήρια, Αίθουσες Διδασκαλίας, Εργαστήρια Σμήματος, 

Γραφεία Καθηγητών, μελών Ε.Ε.ΔΙ.Π. & Ε.Σ.Ε.Π.) 

Κτήριο «Αιγαίον» (Γραφεία Καθηγητών) 

Κτήριο «π. Παιδαγωγικής Ακαδημίας» (Αίθουσες Διδασκαλίας, Διδασκαλείο 

«Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή») 

Οι φοιτητές/τριες του Σμήματος είναι δυνατόν, επίσης, να χρησιμοποιούν την Δημόσια 

Κεντρική Βιβλιοθήκη Ρόδου, η οποία στεγάζεται σε ένα από τα ωραιότερα ιπποτικά 

αρχιτεκτονικά μνημεία της Ρόδου, με στοιχεία αναγεννησιακής τεχνοτροπίας, το κτήριο 

της Καστελλανίας, που βρίσκεται στην οδό Αριστοτέλους στο βορειοανατολικό άκρο 

της πλατείας Ιπποκράτους στη μεσαιωνική πόλη της Ρόδου. 

Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ρόδου διαθέτει σήμερα 50.000 τόμους βιβλίων, ικανών 

να προσφέρουν μόρφωση, ενημέρωση και ψυχαγωγία στους /στις φοιτητές/τριες του 

νησιού μας. Αρχείο τοπικών εφημερίδων από το 1915 μέχρι σήμερα και 24 Αθηναϊκών. 

Πλήρη σειρά των Υ.Ε.Κ. από το 1951 μέχρι σήμερα. Ση βιβλιοθήκη του Αντ. Ισηγόνη, 

πρώτου Δ/ντη της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ρόδου. 




257

Μπορούν επιπλέον να κάνουν χρήση της δωρεάς της οικογένειας Ν. Κουτσονούρη, 

με συνεχή εμπλουτισμό με νέα βιβλία. Επίσης, της Βιβλιοθήκης του αείμνηστου Ιωάννη 

Ζίγδη, την οποία με τη διαθήκη του, πρόσφερε στη Βιβλιοθήκη μας. 

Οι φοιτητές/τριες του Σμήματος έχουν επίσης τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν την 

Δημοτική Βιβλιοθήκη, η οποία στεγάζεται στη Ροδιακή Έπαυλη, διαθέτει 20.000 

καταχωρημένα βιβλία κάθε ενδιαφέροντος και έχει εγγεγραμμένα μέλη 1.300. Η 

Βιβλιοθήκη λειτουργεί σαν δανειστική . 

το Αναγνωστήριο, εξάλλου, της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ρόδου, ο 

φοιτητής/τρια, βρίσκει την πληροφορία που ζητά για να προσεγγίσει ποικίλα θέματα 

που τον ενδιαφέρουν, ενώ και το Αναγνωστήριο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης διαθέτει 

και κατάλληλους χώρους για μελέτη για όσα βιβλία δεν επιτρέπεται να εξέλθουν από 

αυτήν. 

Πρακτικές πληροφορίες για διακινούμενους/ες φοιτητές/τριες. 

H παραμονή και φοίτηση για ένα ή δύο εξάμηνα σπουδών σε Πανεπιστήμιο του 

εξωτερικού, στο πλαίσιο του Προγράμματος Erasmus - L.L.P., δεν περιορίζεται στην 

απλή γνωριμία του φοιτητή/τρια με κάποιο άλλο ευρωπαϊκό A.E.I. O/η 

μετακινούμενος/η φοιτητής/τρια έχει όλα σχεδόν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις, 

που έχουν οι κανονικώς εγγεγραμμένοι φοιτητές του Πανεπιστημίου υποδοχής. 

υμμετέχει στα μαθήματα, στις εργασίες, στις εξετάσεις, που έχει επιλέξει με τη βοήθεια 

και τη σύμφωνη γνώμη των αρμοδίων καθηγητών/τριών του Πανεπιστημίου 

προέλευσης και του Πανεπιστημίου υποδοχής. 

Οι Μονάδες E.C.T.S., που ο/η φοιτητής/τρια συγκεντρώνει στο Πανεπιστήμιο 

υποδοχής, μεταφέρονται και συνυπολογίζονται στο Πανεπιστήμιο προέλευσης. Σο 

σύστημα αυτό στοχεύει στην εξασφάλιση κοινών διαδικασιών για την ακαδημαϊκή 

αναγνώριση των σπουδών, που παρέχονται στους διακινούμενους φοιτητές/τριες 

ανάμεσα στα διάφορα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά ιδρύματα στο πλαίσιο ευρωπαϊκών 

εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Σο E.C.T.S. βασίζεται κατ’ αρχήν στην αμοιβαία 

εμπιστοσύνη μέσω διμερών συμφωνιών μεταξύ των συνεργαζομένων Ιδρυμάτων. Σο 

E.C.T.S. σχετίζεται κατά τρόπο άμεσο με τη συμφωνία εκμάθησης, που υπογράφεται 

μεταξύ του Ιδρύματος προέλευσης, του Ιδρύματος υποδοχής και κάθε διακινούμενου 

φοιτητή/τριας ξεχωριστά. τη συμφωνία αυτή προσδιορίζεται το πρόγραμμα 

σπουδών, που θα παρακολουθήσει ο/η φοιτητής/τρια στο Ίδρυμα υποδοχής. 

Απαραίτητη προϋπόθεση για την ύπαρξη συμφωνίας είναι η πληροφόρηση σχετικά 

με τα προσφερόμενα μαθήματα από τα συνεργαζόμενα Ιδρύματα. Η τριμερής 

συμφωνία, η οποία προαναφέρθηκε, κατοχυρώνει τις μονάδες E.C.T.S. που 

συγκέντρωσε ο/η φοιτητής/τρια κατά τη διάρκεια της φοίτησής του στο Ίδρυμα 

υποδοχής, καθόσον το Ίδρυμα προέλευσης δεσμεύεται να τις αναγνωρίσει. 




258

Οι εντός του πλαισίου του συστήματος E.C.T.S. διακινούμενοι φοιτητές/τριες 

εξασφαλίζουν πλήρη αναγνώριση της ακαδημαϊκής εργασίας, που διεκπεραίωσαν 

επιτυχώς σε οποιοδήποτε Πανεπιστήμιο - μέλος του E.C.T.S. Μπορούν να μεταφέρουν 

αυτές τις ακαδημαϊκές μονάδες από το ένα Πανεπιστήμιο στο άλλο, με βάση την 

προηγηθείσα συμφωνία εκμάθησης ανάμεσα στο Ίδρυμα προέλευσης, αυτό της 

υποδοχής και του/της φοιτητή/τριας. Έτσι, επανερχόμενος/η ο/η φοιτητής/τρια στο 

Ίδρυμα προέλευσης, μετά τη φοίτησή του στο/-α Ίδρυμα/-τα υποδοχής, μεταφέρει τις 

μονάδες E.C.T.S. που απέκτησε εκεί. 

Η υντονίστρια του Σμήματος, κα Ελένη Θεοδωροπούλου, Αναπληρώτρια 

Καθηγήτρια, είναι το πρόσωπο επικοινωνίας μεταξύ των φοιτητών/τριων και του 

διδακτικού − ερευνητικού προσωπικού εντός του Σμήματος, ασχολείται με όλα τα 

πρακτικά και ακαδημαϊκά θέματα που αφορούν στην εφαρμογή του ευρωπαϊκού 

συστήματος μεταφοράς και συσσώρευσης πιστωτικών μονάδων στο Σμήμα και 

παρέχει στους φοιτητές/τριες του Σμήματος κάθε δυνατή συμβουλευτική υποστήριξη 

και καθοδήγηση σε όλα τα ζητήματα μεταφοράς ή συσσώρευσης πιστωτικών 

μονάδων. Διασφαλίζει την πρόσβαση των διακινούμενων φοιτητών/τριών του 

Σμήματος στους Ενημερωτικούς Οδηγούς πουδών αλλοδαπών Α.Ε.Ι., τους/τις 

βοηθά στη σωστή συμπλήρωση των εντύπων αιτήσεων και των εκπαιδευτικών 

συμφωνιών και τους/τις εξηγεί τις προβλεπόμενες διαδικασίες ακαδημαϊκής 

αναγνώρισης. Είναι υπεύθυνη για τη σωστή έκδοση των πιστοποιητικών αναλυτικής 

βαθμολογίας των διακινούμενων φοιτητών/τριων του Σμήματος, τόσο πριν, όσο και 

μετά την περάτωση της περιόδου σπουδών τους σε αλλοδαπά Α.Ε.Ι., καθώς και για τη 

σωστή έκδοση των αντίστοιχων πιστοποιητικών αλλοδαπών φοιτητών/τριών, οι 

οποίοι/ες πραγματοποιούν μια περίοδο των σπουδών τους στο οικείο Σμήμα. 

Μαθήματα γλώσσας. 

Οι φοιτητές/τριες παρακολουθούν υποχρεωτικά μια ξένη γλώσσα και, στο τελευταίο 

επίπεδο, εφόσον εξεταστούν επιτυχώς, παίρνουν επάρκεια. Η παρακολούθηση 

δεύτερης ή τρίτης ξένης γλώσσας είναι προαιρετική. 

Για την απόκτηση του πτυχίου, είναι απαραίτητη η γνώση μιας ξένης γλώσσας 

(Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά) σε επίπεδο επάρκειας (περίπου Lower, DELF 2, 

Grundstufe). 

Πρακτική Άσκηση στο πλαίσιο προγράμματος ΕΠΕΑΕΚ σε συνδυασμό με το μάθημα 

«Ανάπτυξη Εκπαιδευτικών και Παραγωγικών Δραστηριοτήτων και Πρακτική 

Άσκηση». 

Σο Πρόγραμμα αυτό υλοποιείται στα πλαίσια του ΕΠΕΑΕΚ με στόχο τη σύνδεση των 

σπουδών με την αγορά εργασίας και την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων σε 

επαγγελματικούς χώρους που συνδέονται άμεσα και έμμεσα με το πεδίο των 

επιστημών της αγωγής. Σο Πρόγραμμα υλοποιείται εφ’ όσον υπάρχει εγκεκριμένη 

πίστωση. 




259

Οι φοιτητές/τριες που επιθυμούν να συμμετάσχουν προβαίνουν σε σχετική δήλωση 

στη Γραμματεία του Σμήματος. Επιλέγεται ορισμένος αριθμός φοιτητών/τριών με 

κριτήριο (α) το έτος φοίτησης με προτεραιότητα στα μεγαλύτερα έτη και (β) (σε 

περίπτωση μεγάλου αριθμού δηλώσεων φοιτητών/τριών του ιδίου έτους) το μέσο όρο 

των επιδόσεών τους σε προηγούμενα έτη. 

Οι φοιτητές/τριες που επιλέγονται, αφού παρακολουθήσουν ενημερωτικές εισηγήσεις 

από τους συνδιδάσκοντες/ουσες, απασχολούνται για ορισμένο χρονικό διάστημα 

(ελάχιστο 1 μήνας και μέγιστο 4 μήνες) σε οργανισμούς/ εταιρείες/ υπηρεσίες του 

ιδιωτικού ή του δημόσιου τομέα (φορείς υποδοχής φοιτητών/τριών) που έχουν 

δηλώσει πρόθεση απασχόλησης φοιτητών/τριών και έχουν άμεση ή/και έμμεση 

σχέση με το αντικείμενο σπουδών του Σ.Ε.Π.Α.Ε.. 

Υορείς υποδοχής των φοιτητών/τριών είναι: 

- Ιδιωτικοί και Δημοτικοί Παιδικοί ταθμοί 

- Ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια 

- Παιδότοποι 

- Βιβλιοθήκες 

- Μουσεία 

- Νοσοκομεία 

- Ξενοδοχειακές μονάδες (με τμήματα αναψυχής παιδιών) 

- Δήμοι 

Ο/Η κάθε φοιτητής/τρια έχει τη δυνατότητα να επιλέξει έναν από τους παραπάνω 

φορείς ως πρώτη προτίμηση για τη διεξαγωγή της Πρακτικής του/της Άσκησης και 

αυτό λαμβάνεται υπόψη –όσο είναι δυνατόν- στη διαδικασία υλοποίησης. 

Επιδίωξη του προγράμματος είναι η σύνδεση της θεωρίας με την πράξη και η 

απόκτηση εμπειρίας στον τρόπο οργάνωσης, διοίκησης και λειτουργίας των φορέων 

υποδοχής των φοιτητών/τριών. υμμετέχοντας στο εργασιακό περιβάλλον και 

αντλώντας εμπειρίες, αναμένεται ότι οι συμμετέχοντες/ουσες φοιτητές/τριες θα 

αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες που σχετίζονται με την απασχόληση και την 

αγορά εργασίας, και θα αναπτύξουν την ικανότητα προσαρμογής τους σε 

εργασιακά περιβάλλοντα και τη διάθεση για επιχειρηματικότητα. 

Για τους φοιτητές/τριες που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα προβλέπεται αποζημίωση 

από το Πρόγραμμα ανάλογη με το χρόνο άσκησης. Με την ολοκλήρωση της 

άσκησης και την ανταπόκριση των συμμετεχόντων/ουσών φοιτητών/τριών στις 

απαιτήσεις αξιολόγησης που καθορίζουν οι συνδιδάσκοντες/ουσες, οι φοιτητές/τριες 

βαθμολογούνται στο μάθημα «Ανάπτυξη Εκπαιδευτικών και Παραγωγικών 

Δραστηριοτήτων και Πρακτική Άσκηση» το οποίο κατοχυρώνεται, ως μάθημα 

υποχρεωτικό επιλογής, σε έναν από τους τομείς του τμήματος που επιλέγει ο 

φοιτητής/τρια . 




260

Τπεύθυνοι του Προγράμματος: 

Περσεφόνη Υώκιαλη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια 

Εμμανουήλ Κόνσολας, Επίκουρος Καθηγητής 

Φρυσάνθη κουμπουρδή, Επίκουρη Καθηγήτρια 

Αθλητικές Εγκαταστάσεις 

Η Ρόδος διαθέτει το Εθνικό στάδιο «Διαγόρας», διαμορφωμένο σε ποδοσφαιρικό 

γήπεδο 3.500 περίπου θέσεων και ποδηλατοδρόμιο, το βοηθητικό γήπεδο για 

προπόνηση και τα υπαίθρια γήπεδα μπάσκετ και βόλεϊ. 

ημαντική αθλητική υποδομή λειτουργεί στο Δημοτικό Αθλητικό Κέντρο Καλλιπάτειρα 

στην περιοχή Καρακόνερο σε έκταση 150 περίπου στρεμμάτων με γήπεδα στίβου, 

ποδοσφαίρου, μπάσκετ, τένις κλπ. Κλειστό γυμναστήριο 500 θέσεων και μπάσκετ 

λειτουργεί δίπλα από το σχολικό συγκρότημα του Βενετοκλείου. 

Κλειστό γήπεδο μπάσκετ με προσωρινή κατασκευή (τέντα) λειτουργεί στην οδό 

Μητροπόλεως πίσω από τη λέσχη του Διαγόρα. Τπαίθριο κολυμβητήριο υπάρχει στην 

παραλία του Ν.Ο.Ρ. στο Μαντράκι. 

την συνοικία του Αγ. Δημητρίου υπάρχει αθλητικό κέντρο με μικρό κλειστό 

γυμναστήριο, ανοικτό γήπεδο μπάσκετ και μίνι ποδοσφαίρου κλπ. Παλαίστρα υπάρχει 

στη συμβολή των οδών Ηρώων Πολυτεχνείου και 25 ης Μαρτίου. 

Μικροί αθλητικοί χώροι για τένις υπό την αιγίδα του «ΡΟΑ» υπάρχουν στην τουριστική 

ζώνη κοντά στο ξενοδοχείο των Ρόδων. Τπαίθρια γήπεδα καλαθοσφαίρισης 

υπάρχουν στην οδό Δημοκρατίας (γήπεδο «Δωριέα»), στην πλατεία του Αγ. ρους 

στους Αγ. Αποστόλους, στην πλατεία Μητροπόλεως, στον εργατικό οικισμό του 

Ροδινιού στην οδό Βεργίνας, στο πάρκο Αμφιτρίτης στον Αγ. Ιωάννη, στη Ροδιακή 

Έπαυλη και τη Π. Πόλη. Γήπεδα 5x5 λειτουργούν στην αυλή του Πανεπιστημίου 

Αιγαίου, ενώ ιδιωτικά γήπεδα κυρίως 5x5 υπάρχουν στην Εθνική οδό Ρόδου Λίνδου και 

στην περιοχή των Αγ. Αποστόλων. 

Οι αθλητικές εγκαταστάσεις στους αύλειους χώρους των σχολείων εξυπηρετούν 

πολλές φορές τις ανάγκες της γειτονιάς. Για ερασιτεχνικό αθλητισμό χρησιμοποιούνται 

και οι αρχαιολογικοί χώροι του Μόντε μιθ στο λόφο του Αγίου τεφάνου και το 

πάρκο του Ροδινιού στα Πευκάκια. 

Γήπεδο ποδοσφαίρου 5Φ5, παραπλεύρως της εισόδου του κτηρίου «Κλεόβουλος» 

Εξωσπουδαστικές και ελεύθερες δραστηριότητες 

Πολιτιστικές Ομάδες 




261

Εκτός από τις σπουδές, οι φοιτητές/τριες έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε 

διάφορες ομάδες και να αναπτύξουν δράσεις και πρωτοβουλίες με βάση τα 

ενδιαφέροντά τους. 

Εκτός από τους φοιτητικούς υλλόγους που λειτουργούν σε κάθε Σμήμα, με 

πρωτοβουλία φοιτητών ή άλλων μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας, έχουν 

δημιουργηθεί ήδη διάφορες ομάδες πολιτιστικού και αθλητικού ενδιαφέροντος. 

Επίσης, φοιτητές/τριες με μεράκι και γνώση στην πληροφορική, δημιούργησαν 

δικτυακές πύλες (portals) οι οποίες παρέχουν χρήσιμες πληροφορίες και ευκαιρίες 

επικοινωνίας. 

Πολιτιστική εβδομάδα 

Καθώς το Πανεπιστήμιο Αιγαίου διατηρεί Σμήματα σε πέντε νησιά του Αιγαίου, η 

επικοινωνία των φοιτητών διαφορετικών νησιών στηρίζεται περισσότερο στα 

ηλεκτρονικά μέσα (όπως για παράδειγμα οι δικτυακές πύλες). Για να ενισχυθεί η επαφή 

και συνεργασία των φοιτητών μεταξύ διαφορετικών νησιών, το Πανεπιστήμιο 

καθιέρωσε το θεσμό της ‘Πολιτιστικής Εβδομάδας’. Κάθε χρόνο, φοιτητές/τριες από 

τα πέντε νησιά του Πανεπιστημίου συναντώνται σε ένα από αυτά και υλοποιούν 

διάφορες πολιτιστικές (θέατρο, χορός, συναυλίες κλπ.) και αθλητικές δραστηριότητες. 

πως σχολίασε ένας φοιτητής στο myAegean, πρόκειται για ένα πενθήμερο 

«δημιουργικής τρέλας» που μένει αξέχαστο. Οι φοιτητές/τριες φιλοξενούνται στις 

φοιτητικές εστίες ή σε ξενοδοχεία του νησιού με χαμηλές τιμές. Εκτός από τις 

οργανωμένες εκδηλώσεις, κάθε βράδυ πραγματοποιούνται πολλά happenings που 

κρατούν μέχρι το πρωί. Γι’ αυτό προτείνεται, ανεπιφύλακτα, η ενεργός συμμετοχή σ’ 

αυτές τις εκδηλώσεις. 

Αιγαιακός πανεπιστημιακός αθλητισμός 

Ο τομέας «Αιγαιακός Πανεπιστημιακός αθλητισμός» δίνει την δυνατότητα σε όλους 

τους φορείς της εκπαιδευτικής κοινότητας να ασχοληθούν ανάλογα με τα 

ενδιαφέροντα και την αθλητική τους προτίμηση σε ένα πλήθος αθλητικών 

δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων. Επίσης, ως σκοπό έχει την εκπροσώπηση του 

Πανεπιστήμιου μέσω των αντιπροσωπευτικών πανεπιστημιακών ομάδων ατομικών και 

ομαδικών αθλημάτων στις Πανελλήνιες Πανεπιστημιακές διοργανώσεις, στην ετήσια 

πολιτιστική πανεπιστημιακή εβδομάδα και σε Ευρωπαϊκές ή Παγκόσμιες 

Πανεπιστημιάδες. Σέλος, μέσω του τομέα παρέχεται η δυνατότητα ανάπτυξης 

προγραμμάτων αποκατάστασης μετά από τραυματισμούς, η ανάπτυξη 

προγραμμάτων για άτομα με ειδικές ανάγκες, η συμμετοχή σε προγράμματα 

μορφωτικών ανταλλαγών και η διοργάνωση ημερίδων και συνεδρίων. 

e-Περιοδικό Υοιτητών «Κοντραμπάντο» 

Η γεωγραφική διασπορά του Πανεπιστημίου Αιγαίου, δημιουργεί την ανάγκη 

υπέρβασης του μεγάλου εμπόδιου της απόστασης, προκειμένου ακριβώς να 

διασφαλίζονται οι σχέσεις μεταξύ των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας. 

Θέλοντας να επικοινωνούν καλύτερα και πιο άμεσα, οι φοιτητές/τριες δημιούργησαν 




262

αυτό το περιοδικό. τόχος είναι να έρθουν όλοι/ες οι φοιτητές/τριες πιο κοντά με το να 

γνωστοποιούν τους προβληματισμούς και τις ανάγκες τους στα νησιά όπου 

υπάρχουν τμήματα του Πανεπιστημίου. Με άλλα λόγια, προσπαθούν να φτιάξουν 

ένα επικοινωνιακό δίκτυο παράλληλο με το Πανεπιστήμιο. Η λογική αυτή του δικτύου 

οδήγησε και στο όνομα, του περιοδικού, Κοντραμπάντο. 

Είναι λοιπόν ο χώρος αυτός, χώρος ελεύθερης έκφρασης, επικοινωνίας 

και ανταλλαγής απόψεων πάνω στα κρίσιμα θέματα που απασχολούν το 

Πανεπιστήμιό μας, και γενικότερα την Παιδεία, στα πλαίσια του ελληνικού 

κράτους. Πέρα από αυτό, ευελπιστούμε να καταστεί, επίσης, μόρφωμα ικανό 

να ενστερνιστεί τις ανησυχίες των αναγνωστών/τριών αλλά και των συντακτών/τριών 

του σπάζοντας τα στεγανά της διαστρεβλωμένης κανονιστικότητας του 

ακαδημαϊκού μας χώρου. 

Περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν στον ιστότοπο: www3.aegean.gr/periodiko/ 

myAegean 

Σο myAegean αποτελεί μια πρωτοβουλία φοιτητών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. 

Υιλοδοξία και σκοπός είναι η άμεση, χωρίς γεωγραφικούς περιορισμούς, συμμετοχική 

και ποιοτική επικοινωνία και ενημέρωση και η δημιουργία ενός μορφώματος τέτοιου, 

ώστε όλος ο ακαδημαϊκός κόσμος (φοιτητές/τριες, διδάσκοντες/ουσες, ερευνητικό, 

διοικητικό, τεχνικό και λοιπό προσωπικό) του ιδρύματος, αλλά και κάθε 

ενδιαφερόμενος/η εκτός αυτού να έχουν ένα τόπο κοινής αναφοράς και 

δραστηριοποίησης. 

Περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν στον ιστότοπο: http://my.aegean.gr/web/ 

Πολιτιστική Τποδομή και Δραστηριότητες 

Αίθουσες εκδηλώσεων και θεατρικών παραστάσεων αποτελούν το Εθνικό και το 

Δημοτικό Θέατρο. Σο κτήριο του Ροδινιού διαθέτει αίθουσα εκδηλώσεων και 

αναψυχής. 

Σο αρχαιολογικό μουσείο είναι στεγασμένο στο νοσοκομείο των Ιπποτών, ενώ ως 

μουσειακός χώρος λειτουργεί και το Καστέλο. Μικρό λαογραφικό μουσείο λειτουργεί 

στην πλατεία Αργυροκάστρου στη Μ. Πόλη, ενώ ως μουσειακός χώρος λειτουργεί και 

ο ξενώνας της Αγ. Αικατερίνης. 

Δημοτική πινακοθήκη υπάρχει στην Μεσαιωνική Πόλη, ενώ παράλληλα λειτουργεί και 

το νέο κτήριο της πινακοθήκης στις Εκατό Φουρμαδιές. 

Η Ρόδος διαθέτει δυο κινηματογράφους, το «Μετροπόλ» που περιλαμβάνει τρεις 

αίθουσες, και το «Παλλάς» με πέντε αίθουσες. ε λειτουργία βρίσκονται, επίσης, κατά 

τη καλοκαιρινή περίοδο και οι θερινοί κινηματογράφοι του «Ρόδον» και του 

«Μετροπόλ». 




263

Ως υπαίθριοι πολιτιστικοί χώροι λειτουργούν το αρχαίο στάδιο και θέατρο στο Μόντε 

μιθ, το θέατρο «Μελίνας Μερκούρη» της τάφρου, το ανοικτό δημοτικό θέατρο στην 

Παλαιά Πόλη κοντά στα λουτρά και ο υπαίθριος χώρος του «Ήχος και Υως» στο 

Μαντράκι. 

Μνημόνιο υνεργασίας Δήμου Ροδίων και Πανεπιστημίου Αιγαίου 

το πλαίσιο της Επιτροπής υνεργασίας του Δήμου Ροδίων με Σριτοβάθμια 

Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, ο Δήμος Ροδίων και η χολή Ανθρωπιστικών Επιστημών του 

Πανεπιστημίου Αιγαίου υπέγραψαν Μνημόνιο υνεργασίας, τον Οκτώβριο του 2009, 

προκειμένου να σχεδιάζουν και να αναπτύσσουν από κοινού Προγράμματα Έρευνας, 

Μελέτες-Αναφορές και χέδια Καινοτομίας. 

τόχος, η αξιοποίηση και ενίσχυση της τοπικής ανάπτυξης με την ένταξη της πολυπολιτισμικής 

και της τεχνολογικής συνιστώσας στην οργάνωση της ζωής και των 

δικτύων της πόλης σε τομείς όπως: 

η Πολιτιστική και Σουριστική Ανάπτυξη 

ο τομέας των Διεθνών χέσεων και Δικτύων Μεσογειακών Πόλεων 

η Διάχυση της Καινοτομίας & Νέων Σεχνολογιών - Ηλεκτρονικής 

Διακυβέρνησης 

οι Αστικές Τποδομές και η Περιβαλλοντική Αειφορία 

η Κοινωνική υνοχή 

η βελτίωση διοικητικής ικανότητας για την καλύτερη εξυπηρέτηση 

του πολίτη 

ε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς προχωρούν σε οργάνωση πολλαπλών 

εργαλείων όπως φόρουμ, έρευνες, πιλοτικά προγράμματα, εκπαιδευτικά σεμινάρια, 

προγράμματα, καινοτόμες πρωτοβουλίες, ομάδες εργασίας, συνέδρια, ημερίδες, και 

άλλες εκδηλώσεις. 

Υοιτητικός σύλλογος 

Οι προπτυχιακοί/ές φοιτητές/τριες συμμετέχουν με εκπροσώπους τους στα 

πανεπιστημιακά όργανα, καθώς και καθολικά στα εκλεκτορικά σώματα για την 

ανάδειξη πρυτανικών αρχών, κοσμητόρων, προέδρων των τμημάτων και διευθυντών 

των τομέων. 

Η ανάδειξη των εκπροσώπων των φοιτητών/τριών στα πανεπιστημιακά όργανα 

αφορά σε μια ετήσια θητεία του φοιτητικού συλλόγου του Σμήματος, ο οποίος 

λειτουργεί είτε ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου είτε (μέχρι την έγκριση του 

καταστατικού τους) ως ένωση προσώπων. Μέλη του φοιτητικού συλλόγου μπορούν 

να είναι όλοι/ες οι φοιτητές/τριες του Σμήματος, εκτός από εκείνους/ες που έχουν 

νομίμως διαγραφεί. Η εκλογή των τακτικών και αναπληρωματικών μελών του 

διοικητικού συμβουλίου του συλλόγου από τους/τις φοιτητές/τριες του Σμήματος, και 

με βάση τον αριθμό των ψήφων που συγκέντρωσε κάθε ψηφοδέλτιο, ο καθορισμός 

από το Δ.. των τακτικών και αναπληρωματικών εκπροσώπων των φοιτητών/τριών 




264

στη γενική συνέλευση του Σμήματος και στο εκλεκτορικό σώμα που αναδεικνύει τον 

πρόεδρο του Σμήματος, τον κοσμήτορα και τις πρυτανικές αρχές, καθώς και στα άλλα 

πανεπιστημιακά όργανα, διενεργούνται σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Οι 

εκπρόσωποι των φοιτητών/τριών ορίζονται από το Δ.. του συλλόγου, ακόμη και αν 

αυτό δεν έχει συγκροτηθεί σε σώμα. 




265

Ιστορία της Ρόδου 

ε πλεονεκτική γεωγραφική θέση, πάνω στο σταυροδρόμι που οδηγεί από το Αιγαίο, 

τη Δυτική Μ. Ασία και την Κρήτη προς την Ανατολή, η Ρόδος είναι και το μεγαλύτερο 

από τα νησιά του δωδεκανησιακού συμπλέγματος, με σχήμα σχεδόν τριγωνικό, 

στραμμένο ως προς το βόρειο άκρο του προς τις νοτιοδυτικές ακτές της Μ. Ασίας. 

Όταν οι Σελχίνες, οι πρώτοι κάτοικοι της Ρόδου, φτάνουν στο νησί, στα 1700-1600 π.Φ., 

η μινωική ειρήνη επιτρέπει την ανάμειξη και την ανάπτυξη των πολιτισμών, ενώ η 

συμμετρική διασπορά των νησιών στο Αιγαίο και οι κοντινές αποστάσεις που τα 

χωρίζουν επιτρέπει την επικοινωνία μεταξύ τους. Ήδη η έννοια του δικτύου διαγράφεται 

μέσα από τις ανάγκες των ανθρώπων του χώρου. 

Σο πρώτο όνομα της Ρόδου (αλλιώς Ολόεσσα, Αιθρία, Ηλιούσα, Ποήεσσα, 

Ανεμόεσσα) ήταν Σελχινίς, και οι Σελχίνες αποτυπώνονται στην ιστορία ως καλλιτέχνες, 

γητευτές, θαυματοποιοί, με εξαιρετικές και μυστηριακές δυνάμεις. 

τα 1500 κατεβαίνουν στα Δωδεκάνησα οι πρώτοι Μυκηναίοι. Η Ρόδος 

καταλαμβάνεται από Δωριείς, το 1104. Τπό το κράτος των νέων φύλων, η μετάβαση 

σε νέες μορφές ζωής είναι δεδομένη. Από το 1330 έως το 900 π.Φ. διαμορφώνεται το 

πλαίσιο ζωής του «πολίτη»: οχυρώσεις, γραφειοκρατία, στρατιωτική αριστοκρατία, 

πόλεις-κράτη (συνασπισμοί συνοικισμών). Σο σχήμα του νησιού ευνοεί και τη διαίρεση 

του σε τρία μέρη, που από την πρώτη χιλιετία μέχρι και τα τέλη του 5ου αιώνα π.Φ. θα 

αντιστοιχήσουν σε τρεις πόλεις-κράτη, τη Λίνδο, την Κάμειρο και την Ιαλυσό. Σον 9ο 

περίπου αιώνα αυτές οι πόλεις θα συνασπιστούν δημιουργώντας (μαζί με την Κω, την 

Κνίδο και την Αλικαρνασσό) τη Δωρική Εξάπολη, μέσα στους κόλπους της οποίας 

καταργούνται οι δασμοί και δημιουργούνται πολλαπλοί δεσμοί ανταλλαγών και 

συνεργασίας, κατά την έννοια των αμφικτιονιών, που εκείνη την εποχή σχηματίζονται 

και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Έκτοτε η ανάπτυξη της Δωδεκανήσου, και κυρίως της 

Ρόδου, θα είναι ραγδαία: η πρωτοφανής εμπορική δραστηριότητα (που απλώνεται 

στο Γιβραλτάρ, την Αίγυπτο και τον Εύξεινο) μετατρέπει τους κατοίκους σε 

θαλασσοκράτορες και πρωτοστάτες στον αποικισμό του 8 ου αιώνα, φέρνοντάς τους 

μέχρι τις Βαλεαρίδες νήσους. Ο 7ος και ο 6ος αιώνας βρίσκουν, έτσι, τη Ρόδο σε 

εξαιρετική ακμή σε όλους τους τομείς, ενώ τότε αναδεικνύεται και ο Κλεόβουλος ο 

Λίνδιος. 

Όταν οι Δωδεκανήσιοι, επωφελούμενοι από τη συντριβή των Αθηνών στη ικελική 

εκστρατεία, αποχωρούν από την Αθηναϊκή υμμαχία, ο Διαγορίδης Δωριεύς 

οργανώνει την ένωση των τριών πόλεων-κρατών σε μία, τον «Δάμο των Ροδίων». Ο 

συνοικισμός συντελέστηκε το 408 π.Φ. και η νέα πόλη της Ρόδου ρυμοτομείται από τον 

αρχιτέκτονα Ιππόδαμο (το ρυμοτομικό σχέδιο του οποίου –ιπποδάμειο σύστημα– 

χρησιμοποίησε αργότερα ο Μ. Αλέξανδρος κατά την οικοδόμηση των Αλεξανδρειών). 

Η νέα πόλη στην πορεία από το Αιγαίο προς την Ανατολή καταλαμβάνει το βόρειο 

άκρο του νησιού (Πανός Άκρα), το οποίο διαθέτει πλέον πέντε λιμάνια, ενώ αρχίζει μια 

σημαντικότατη περίοδος ανάπτυξης, σε συνδυασμό και με τις ευνοϊκές συνθήκες που 

ακολούθησαν την εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου. Οι πολίτες της Ρόδου, όπως και 

όλοι οι πολίτες της Δωδεκανήσου, είναι πλέον κοσμοπολίτες στους κόλπους της νέας 

ελληνιστικής ενιαίας επικράτειας. 




266

Η κορύφωση της ισχύος της έρχεται στα τέλη του 3ου αι. π.Φ. και στις αρχές του 2ου, 

όταν αναδεικνύεται σε σημαίνουσα ναυτική και εμπορική δύναμη, κύριο 

διαμετακομιστικό κέντρο στην ανατολική Μεσόγειο, διατηρώντας την ουδετερότητα και 

την αυτονομία της μέχρι τα χρόνια των Επιγόνων. Η Ρόδος είναι το κέντρο ενός 

ευρύτερου κράτους, που περιλαμβάνει μεγάλο μέρος των νήσων της Δωδεκανήσου 

και εκτάσεις στη Μ. Ασία (Ροδιακή Περαία). Παίζοντας ηγετικό ρόλο στο Αιγαίο, 

οργανώνει και ισχυρή ναυτική οικονομία. Ο Ροδιακός Ναυτικός Κώδικας υιοθετείται 

από όλα τα αρχαία κράτη, και αργότερα από τους Ρωμαίους και τους Βυζαντινούς. 

Η ανάπτυξη αυτή συνοδεύεται και από αντίστοιχη ανάπτυξη στον πολιτισμό, που 

χαρακτηρίζεται από την αφομοιωτικότητα: όλη η περιοχή, θαλάσσια, ανοιχτή στην 

έλευση νέων στοιχείων, μετατρέπεται σε χωνευτήρι ποικίλων πολιτιστικών επιδράσεων. 

Όταν η Ρώμη παίρνει τα ιστορικά ηνία, η Ρόδος συνάπτει συμμαχία και προσωρινά 

ευνοείται. Παρ’ όλη δε την ήττα της στον Γ’ Μακεδονικό πόλεμο (164 π.Φ.), δεν παύει 

να θεωρείται σημαντικότατο κέντρο επιστημών, γραμμάτων και τεχνών. Οι χολές της, 

κατά τον 1ο π.Φ. αι., αποτελούν τη γέφυρα για τη διάδοση, μέσω της Ρώμης, του 

ελληνικού πολιτισμού στη Δύση. Ωστόσο, η παρακμή της ρωμαϊκής δημοκρατίας 

παρασύρει και την ίδια: η λεηλασία του νησιού από τον Κάσσιο το 42 π.Φ. σημειώνει, 

μαζί με την ανεπανόρθωτη καταστροφή, το τέλος μιας εποχής. Η αυτονομία της 

Ρόδου σταδιακά χάνεται, ενώ καθοριστικό ρόλο στην επακόλουθη πορεία παρακμής 

θα διαδραματίσει και ο καταστρεπτικότατος σεισμός κατά τα μέσα του 2ου αι. μ.Φ. 

Πάντως, και στην παλαιοχριστιανική περίοδο, η ύπαρξη παλαιοχριστιανικών μνημείων 

μαρτυρά μια ακμή που συνεχίζεται. Η ζωή, ωστόσο, μετατοπίζεται στο κέντρο, την 

Κωνσταντινούπολη, ο υπόλοιπος κόσμος μετατρέπεται σε επαρχιακή περιφέρεια και ο 

τύπος του κοσμοπολίτη μετατρέπεται σε πολίτη-υπήκοο της Βυζαντινής 

αυτοκρατορίας. Σο 515 μ.Φ. τρομερός σεισμός καταστρέφει και πάλι τη Ρόδο, που 

παύει πλέον να έχει εξέχουσα παρουσία στον βυζαντινό κόσμο. Περιορίζεται στη νέα 

πόλη, γύρω από το λιμάνι, που αποτελεί και το κέντρο της Διοίκησης Επαρχίας και 

Επισκοπής. 

Από τον 7ο αι. και μετά, εμφανίζεται η αραβική απειλή και ο πειρατικός κίνδυνος 

παραλύει οριστικά το εμπόριο. Η περιοχή επανακάμπτει στη γεωργική οικονομία. Η 

Ρόδος παραμένει βυζαντινός ναύσταθμος για την απόκρουση αρακηνών και 

Αράβων, και όταν οι επαρχίες οργανώνονται σε ενιαίες διοικητικές περιφέρειες, τα 

θέματα, εντάσσεται, όπως και η ευρύτερη περιοχή της Δωδεκανήσου, στο θέμα των 

Καραβησιάνων. 

Ήδη, αν και συνεχίζει να αποτελεί τμήμα της αυτοκρατορίας, από το 1094 η Ρόδος 

περιέρχεται σταδιακά στη δικαιοδοσία Βενετών (που το 1082 π.Φ. ιδρύουν εμπορικό 

σταθμό) και Γενοβέζων, ενώ η βυζαντινή κυριαρχία είναι πλέον σκιώδης. Από το 1309 

μ.Φ. και μετά, εισέρχεται στην ιπποτική εποχή, υπό την εξουσία των Ιωαννιτών Ιπποτών, 

ταυροφόρων, μέχρι και την άλωση της από τους Οθωμανούς, το 1522. Όσο η 

Κωνσταντινούπολη ατροφεί, τόσο η επαρχία αυτονομείται, αν και οι ιστορικές 

συνθήκες είναι εξαιρετικά ασαφείς. 

Ωστόσο, παρατηρείται και τώρα άνθηση της οικονομίας και της πολιτιστικής 

δραστηριότητας. Κάτω από το βαρύ πέπλο της κατάκτησης, κύρια χαρακτηριστικά 

της κοινωνίας της εποχής, απότοκο της κυριαρχίας των Ιωαννιτών, είναι η φυλετική 




267

πανσπερμία (κάτοικοι από όλη τη Δύση, ισχυρή παροικία Εβραίων), η πολυγλωσσία 

(πολυεθνικότητα) και η πολυπολιτισμικότητα. Ακόμα και στην περίοδο της 

Οθωμανικής κυριαρχίας, δεδομένων των προνομίων που είχαν παραχωρηθεί στην 

περιοχή, ανθεί η εμπορική ναυτιλία και οδηγεί σε ένα νέο κοσμοπολιτισμό. 

Από το 1912 μέχρι και το 1943 (Armistizio), η Ρόδος και τα Δωδεκάνησα τελούν υπό 

ιταλική κατοχή, αντιμετωπίζοντας το φάσμα του εξιταλισμού. Από το 1943 μέχρι το 

1945 περνά στη γερμανική κατοχή με Ιταλούς διοικητές. Σο 1945 τα Δωδεκάνησα και η 

Ρόδος παραδίδονται στην αγγλική κατοχή. τις 31 Μαρτίου 1947 έρχεται ο πρώτος 

Έλληνας στρατιωτικός διοικητής. 

Οι πολλαπλές ιστορικές ενδείξεις ότι η Ρόδος αποτέλεσε γέφυρα και διαμετακομιστικό 

κέντρο για μια σειρά από πολιτιστικές διαδικασίες που συνδέουν τα ακραία σημεία της 

Μεσογείου, ενισχύει την επένδυση στην τωρινή σύνδεσή της με την πανεπιστημιακή 

δραστηριότητα, η οποία θεωρείται νευραλγική για την ανάπτυξη της περιοχής. Η 

Ρόδος, ως κράτος το οποίο, λόγω του εμπορίου, ερχόταν σε συχνή επαφή με τους 

Υοίνικες, υπολογίζεται ότι αποτέλεσε μια από τις αναπτυγμένες εκείνες περιοχές που 

παρέλαβαν το φοινικικό αλφάβητο και το τροποποίησαν δίνοντάς του την πρώτη 

μορφή γύρω από την οποία συγκροτήθηκε το ελληνικό αλφάβητο. Από τότε μέχρι 

σήμερα, όπου με τα πανεπιστημιακά τμήματά της συντελεί στη διασπορά της 

παιδείας, και δη σε σχέση με τον ανατολικό μεσογειακό χώρο, του οποίου αποτελεί 

αδιαμφισβήτητο κόμβο σε γεωπολιτικό και πολιτιστικό επίπεδο, δεν παύει, συνειδητά ή 

ασυνείδητα, να υπερασπίζεται, μέσα από πυκνές ιστορικές συνθήκες, την ανάπτυξη 

ως συνάρτηση της οικονομικής ευρωστίας και της πολιτιστικής κινητικότητας. 

Πρόδρομος των Παιδαγωγικών Σμημάτων του Πανεπιστημίου του Αιγαίου, η 

Παιδαγωγική Ακαδημία (που ιδρύθηκε ως Διδασκαλείο – Institute Magistrate, 

1.1.1926), όπου εκπαιδεύονταν οι δάσκαλοι των Δωδεκανήσων, και η οποία 

μετατράπηκε σε κέντρο της πνευματικής ζωής της Δωδεκανήσου. 

Αρχαιολογικοί χώροι 

Η Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου, η οποία διαμορφώνεται οριστικά κατά την Ιπποτική 

περίοδο στο βορειοανατολικό όριο του Δήμου στα αχνάρια της βυζαντινής πόλης, 

έχει μέχρι σήμερα, διατηρήσει την πολεοδομική και αρχιτεκτονική της φυσιογνωμία. Σο 

1988 κηρύχθηκε «Πόλη παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς» από την UNESCO. 

Παραδοσιακοί οικισμοί της πόλης της Ρόδου είναι τα «Μαράσια» τα οποία χωρίζονται 

σε: Πάνω Μαράσια ( Άγιοι Ανάργυροι, Άης Γιάννης, Αγία Αναστασία, Μητρόπολη – 

Εισόδια της Παναγίας), Κάτω Μαράσια (Άης Γιώργης ο Πάνω, Άης Νικόλας, Άης 

Γιώργης ο Κάτω, ο Καμένος ) και το Νιοχώρι. Οι οικισμοί αυτοί, δημιουργήθηκαν και 

αναπτύχθηκαν την περίοδο της τουρκοκρατίας ( 1522 – 1911), κατά την οποία οι 

Έλληνες εκδιώχθηκαν από την Παλαιά Πόλη της Ρόδου και εγκαταστάθηκαν στα 

προάστια με κέντρο του κάθε οικισμού την ομώνυμη εκκλησία. 




268

την πόλη της Ρόδου σώζονται οι τρεις παρακάτω μεγάλοι αρχαιολογικοί χώροι 

υπολείμματα της αρχαίας πόλης της Ρόδου, οι οποίοι προστατεύθηκαν έγκαιρα και 

έμειναν αδόμητοι. 

1. Η Ακρόπολη της Αρχαίας Ρόδου στο λόφο του Αγ. τεφάνου στην περιοχή 

Μόντε μιθ με σημαντικότερα μνημεία το ναό του Πυθίου Απόλλωνα, το αρχαίο 

στάδιο και το Ρωμαϊκό ωδείο. 

2. Η νεκρόπολη στην περιοχή Ροδίνι με σημαντικές αρχαιότητες η κυριότερη των 

οποίων είναι μνημειώδης τάφος ελληνιστικής περιόδου. 

3. Η Νεκρόπολη στην περιοχή Καρακόνερο κατά μήκος της Λεωφ. Καλλιθέας. 

τοιχεία Βιομηχανικής Αρχαιολογίας 

τη Ρόδο συναντώνται αξιόλογα βιομηχανικά κτήρια της Ιταλικής και μεταπολεμικής 

περιόδου. Σέτοια είναι οι παλιοί αλευρόμυλοι και το κτήριο των τέως σφαγείων στην 

οδό Αυστραλίας, το κτήριο της οινοποιίας «Καΐρ» στη συμβολή των οδών 

Καποδιστρίου και Αυστραλίας, το κτήριο στην οδό Καποδιστρίου, στο οποίο 

στεγάζεται σήμερα η υπηρεσία Εγγείων Βελτιώσεων και το εργοστάσιο 

σαπουνοποιίας «Ρόδια» στην οδό Νικηφόρου Λύτρα στην εκτός σχεδίου περιοχή 

ανατολικά της Λεωφόρου Ρόδου – Καλλιθέας, κτήρια όλα τα οποία ανάγονται στην 

Ιταλική περίοδο. Αξιόλογο βιομηχανικό κτήριο της μεταπολεμικής περιόδου είναι το 

παλιό εργοστάσιο της Δ.Ε.Η. στην οδό Αυστραλίας 

Μουσεία 

την πόλη της Ρόδου βρίσκονται τα παρακάτω μουσεία και εκθέσεις 

Αρχαιολογικό μουσείο στο νοσοκομείο των Ιπποτών 

Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου και έκθεση σε σχέση με την ιστορία της Ρόδου 

από αρχαιότητα μέχρι το 1522 

Εκκλησία της Παναγιάς του κάστρου και έκθεση βυζαντινών εικόνων 

Μουσείο παραδοσιακής τέχνης 

Κοσμητική συλλογή Ρόδου 

την πόλη της Ρόδου βρίσκεται επίσης και ο υδροβιολογικός σταθμός Ρόδου 

(Ενυδρείο). 




269

Ο χάρτης της Πόλης της Ρόδου 




270

Επιτροπή Οδηγού Σπουδών 

Καθηγητής Νικήτας Πολεμικός 

Καθηγητής Ιωάννης Χατζηγεωργίου 

Ελένη Θεοδωροπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια 

Διονύσιος Γουβιάς, Επίκουρος Καθηγητής 

Εμμανουήλ Κόνσολας, Επίκουρος Καθηγητής 

Γεώργιος Φεσάκης, Λέκτορας 

Ιωάννης Παπαδάτος, Λέκτορας 

Μαίρη Κωνσταντίνου, Προϊσταμένη Γραμματείας του Τμήματος 

Χαρά Κουσίδου, Πρόεδρος του Φ.Σ. του Τμήματος 

Ομάδα Εργασίας Οδηγού Σπουδών 

Παναγιώτης Σταμάτης, Διδάσκων 407/80 (εκλεγμένος Λέκτορας) 

Βασίλειος Παπαβασιλείου, Διδάσκων 407/80 

Χριστίνα Σέλληνα, Γραμματεία Προπτυχιακών Σπουδών 


Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών 

Τμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού 

271

ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΤ 

ΥΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΗΜΩΝ 

ΣΜΗΜΑ ΕΠΙΣΗΜΩΝ ΣΗ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ 

ΚΑΙ ΣΟΤ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟΤ ΥΕΔΙΑΜΟΤ 

Δ/νζη: Δημοκραηίας 1, 85 100 Ρόδος 

Κηήριο «Κλεόβοσλος», 1 ος όροθος 

Σηλ: 22410 – 99100 Fax: 22410 – 99109 

E-mail : tepae@rhodes.aegean.gr 

Ιζηοζελίδα ηοσ Σμήμαηος : www.rhodes.aegean.gr/tepaes/

ÎÎ´Î·Î³ÏÏ Î£ÏÎ¿Ï Î´ÏÎ½ 2010 - Î¤Î¼Î®Î¼Î± ÎÏÎ¹ÏÏÎ·Î¼ÏÎ½ Î ÏÎ¿ÏÏÎ¿Î»Î¹ÎºÎ®Ï ÎÎ³ÏÎ³Î®Ï ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

ÎÎ´Î·Î³ÏÏ Î£ÏÎ¿ÏÎ´ÏÎ½ 2010 - Î¤Î¼Î®Î¼Î± ÎÏÎ¹ÏÏÎ·Î¼ÏÎ½ Î ÏÎ¿ÏÏÎ¿Î»Î¹ÎºÎ®Ï ÎÎ³ÏÎ³Î®Ï ...