11.07.2015 Views

Iris gu lèir (cruth PDF)

Iris gu lèir (cruth PDF)

Iris gu lèir (cruth PDF)

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

" An ni nach chann mi an diugh cha 'n aithris mi maire&ch."Vol. X. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, OGUST 9, 1901. No. 6.Aonghas Poaa Ghli&a Fraoich.LE SEUMAS N. MACFHIONGHAIN.CAIB. XII.HAIDH an uinc seachad air a socairfhein.Bha'm foghar seachad, a<strong>gu</strong>s anis an geamhradh dluth.Chaoohail achoille 's gach luibh an dreach bhouaine <strong>gu</strong> buidhe, agtts a nis air seargadh, bha antrusgan a tuiteam <strong>gu</strong> lar leis a h-uile oitoaggaoifche, <strong>gu</strong>s mu dheireadli an robh iad ruiagte,'a coltas bronach, fuar orra.—" Direach," arsaCalum, "an uair a b' fhoumaich' iad air an trusgainchaith iad dhiubh iad."Th6isich an lathaair fas <strong>gu</strong> math goirid, 's an oidhch' air fas fada,fuar.math.Ach bha na Gaidheil oga 'cumail suas <strong>gu</strong>Cha do chaill iad d6chas nach fhaigheadhiad <strong>gu</strong> aite criosdail luath no mall.bu dochasaiche nis.Bha iad naThachair do phairt do na h-Innsoanaich 6ga'bhi mach aon latha sealg, a<strong>gu</strong>s airdhaibhtighinn air ais <strong>gu</strong> baile bha 6ganach na phriosanachaca, a bhuineadh do threubh a bha aon uairnaimhdeil dhaibh.Cha robh saoghal fada air abhith aig an duine bhochd nam biodh gach cuis a'reir miann nan treun a ghlac e; ach air iarrtasAonghais a<strong>gu</strong>s Chalum chaomhnadh a bheatha.Dh' innis am fear so, ma ta, <strong>gu</strong> robh e-fhein a<strong>gu</strong>sa chairdean astar facia mu dheas air an t-sanihradha dh' fhalbh, 's <strong>gu</strong>'m fac' iad daoin' iongantach,'s gruag a fas air na h-aodainn aca, mar abha air na Gaidheil fhein—<strong>gu</strong> robh coignear anndhiubh, 's iad a dol an iar an canu air amhainnmhoir.Leis cho toilichte's a bha 'n duin' 6g so,an uair a thuig e naoh robhas <strong>gu</strong>s a chuir <strong>gu</strong> bas,a reir cleachdadh a shinnsreadh ri 'n cuid phriosanach,bha e air son a bhi frithoaladh do 'n dithisa shabhail e anns gach d6igh. B'e cheud ghniomha rinn e, a nochdadh a thaingealachd dhaibh,deiseachan do bhian aluinn o lar <strong>gu</strong> mullachfhaicinn deante dhaibh, maille ri paidhir dobhrbgan snoachda. Ged a bha 'n treubh agamharc air an Innseanach 6g so lo malaidheancroma—oir b'e mac seann namhaiddhaibh—ghabh iad meas <strong>gu</strong> leor air mu dheireadh, athaobh a ghaisge's a thapachd anns gach ddigh'a na chuireadh deuchainn air.An uine <strong>gu</strong>n abhith fada phos e-fhein a<strong>gu</strong>s Driuchd-a-chcitein,'s chaidh mar so sith a shduladh eadar an dathreubh, a bha o chionn linntean nan naimhdoan<strong>gu</strong>ineach, a<strong>gu</strong>s aig nach robh fios ciamar a th6isichan naimhdeas an toiseach.Thainig an geamhradh a<strong>gu</strong>s thainig am fuachd'sa sneachda. A cheud latha bha gie fhuar, chuirna Gaidheil suas na deiseachan bein, a<strong>gu</strong>s rinniad fhein gaireachdaich <strong>gu</strong> leor leis a bhuchd abh' annta.Sheinn Calum, 's e ag amharc air acharaid, mar so :—•" 'Nuair cbi mi fear air faireadh,Gur coltach e ri camhull;'S cha 'n aithnich mi, 's c lamh rium,An namhaid e na caraide."" Na'm bitheamaid 'san trusgan so oidhche 'nGleann Fraoich, Aonghais," -ars' esan, " cha robhsitheach, na glaistig, na doideag air an cual' iadionwadh riamh, a chuireadh a leithid do dh'oillt orra 1""An gabh thunoe, a Chalum 1" arsa <strong>gu</strong>th ai<strong>gu</strong>ilinn Chalum, a thug air cha mhor leum as abhrogan."An tu sid, a Ni Math ?" arsa Calum." Guma h-olc dhut, a chreutair mhi-nadarra ! 's nach'eil uair a chluinneas mi <strong>gu</strong>th Gailig a d' bheul*nach cirich m' fhalt air mo cheann !"Bha Ni Math an dels tlachd mor a ghabhaildha na Gaidheil, a<strong>gu</strong>s ao-coltach ri 'cho-bhraithrean,bha e glo dheigheil air spors do sheorsa sambith, a<strong>gu</strong>s mar a chaidh innseadh cheana, bha etigheach air fiosrachadh is colas mu 'n t saoghalas an tainig na daoine geala.Mar sin bha e airaghartachd mhor a dheanamh ag ionnsachadh naGailig, a<strong>gu</strong>s <strong>gu</strong> dearbh, mar thuirt Calum, bha ocar mi-nadarra <strong>gu</strong>n teagamh cainnt Oisoan achluinntinn o bhileabh Innseanach ann a fasaich"*'***^ean America.A dh' aindeoin gach oidhirp a bha iad acleachdadh, bhiodh iad tursach, bronach <strong>gu</strong> leorna uairibh, ged a bhiodh fiamh a ghaire fhein airan gnuis 'ga fhalach o chcile, a<strong>gu</strong>s bu .trie nasmaointeanan luasganach aca air tir nam beann's nan gleann.Bu thric, an uair a bhiodh nacolunnan aca aig fois nan suarn, a bhiodh anspiorad luasganach air sgeith, a cur cuairt airgach ait' anns am b' abhaist dhaibh trial!.Nachiongantach inntinn an duine, nach gabh fois adh' oidhche na latha gle thric.Nach mor andiomhaireachd a tha cuarfcachadh a chuspair so.Ach ma thoid sinn a bhruidhinn air diomhaireachdanchi sinn iad anns gach ni 'tha g' arcuartachadh, anns gach feornain 'sana<strong>gu</strong>s mar a's lugha ni sinn a rannsachadhachadh,cuid dhiubh, 's ann is ionnsaichte bhios sinn.Mar a dh' ainmicheadh, bhiodh iad iomadh uairtrom-inntinneach <strong>gu</strong> lcor;'s mar bu trice, an uaira gheibhoadh fear dhiubh c-fhdin anns an staidsin, air eagal dragh-inntinn a chur air an fheareile, 's mar an ceudna air son smaointean na b'fhallaine 'dhiisgadh suas, thogadh e air's rachadhe cuairt air feadh na coille.airAnn an sin bhiodhe cirmteach a biadh smaointean ur fhaotainn acridhe naduir, nach do rainig lamh duine fhathast,ged a bha i am maoidhcadh aig laimli.Air latha geal, grianach, reota, 's an geamhradhair tighinn a stigh <strong>gu</strong> math, bha Calum 'gafhaighinn fhein anns an staid inntinn sin.Thoge leis an <strong>gu</strong>nna, 'a ann an tiota bha e a sealladham measg nan craobh.Greis na dhcigli sin thogAonghas e-fhein air, 's lean e lorg Chalum.Leane i mile na dha 'san t-sneachda, a<strong>gu</strong>s thainig e<strong>gu</strong>n fhios air Calum na shuidiie air craoibh a bliana sineadh, 's a dhruim ri te eile.A reir coltaischa deach aige air a smaointeanan a chumail airna bha 'ga chuartachaclh, oir bha e le <strong>gu</strong>thtiamhaidh a seinn an 6rain a leanas, ris an cansinn "A Ghaidhealtaehd aluinn "—0, 'Ghaidhealtachd aluinn, nan ard-bheann's nan glinn,Nan gorm-choilltean blathmhor tha fas na do tliir:Tha 'n diugh 'chuid a's fhearr dhith na fliasaich 's nafhrith,'S tha caoirich an aite nan armunti b' fhearr brigh.Tha 'n sluagh bh' ann air fhagail, 's gach cearn chuiviad linn.Gun d' fhuair lad a bhadinn 'n deigh annradh fo chis,A dh' fhuadaich thar sail iad, <strong>gu</strong>n fhairdinn, <strong>gu</strong>n ni;'S tha diithaich mo ghraidh 'dol fo ghraisge <strong>gu</strong>n chli.Ach do dh' fhag na Gaidheil cho samhach's cho min ?Nach d' dhuisgeadh an nadar, mar b' abhaist 'san t-stri ?'S le aontachaclh laidir, mar bha iad's gach linn,Gun cumte buaidh-larach na thrath dhaibh le cinnt.'S o tir nam beann iirda 'thug barr air gach tir,Le f raoch's glaine faileadh a fas air gach druim;'S <strong>gu</strong>r boidheash na baigh tha's gach aite na d' thir;'S fcha maoin na do shaile thog sar-laoich's gach linn.Tha 'n oigridh's gach aite chaidh arach na d' fhonn,'S far'm b' fhaoilidh luchd-aifcich, na laraichean lorn;Cha chluinntear ann Gailig, na dain air'm bith loinn,Ach glaodh chaoirich-bhana, na gairieh nan tonn.Tha pairt dhiubh's gach aite 'bheil namhaid ri foill,Le 'n dluth osain ghearra, 'thug barr air na Goill;Bu shiubhlach air blar iad, 's bhiodh namhaid <strong>gu</strong>n choimNan sineadh 'san araich le lamhach nan sonn.>§, gach cunntais thug each dhuinn air blaraibh bhiodhtrom,Bha biuthas nan armunn gle ard anns gach form;Gun churam romh ghabhadh—fir thabhachdach, throm,I>ha 'n duthchas a Ghailig—sid canain nan sonn.Bu lionmhor Balaam bha ri fabhachd <strong>gu</strong>n bhonn,Gu siubhladh a Ghailig <strong>gu</strong>n dail as an fhonn;Bho thus bha i lathair, <strong>gu</strong>n fhaillinn na com,'S cha chaochail <strong>gu</strong> brath i, <strong>gu</strong>n trathar gach tonn.0, 'Ghaidhealtachd aluinn, nan ard-bheann's nan glinn !'N uair chiaras mo lath's bhios am bas rium a stri,Bu mhiann learn bhi 'n trath sin le'm chairdean na d'thir,'S mo shuain bhi gn brath 'n gleannan aillidh mo chri'.Chum Aonghas e-fhein am falach <strong>gu</strong>s an robhCalum reidh dhe 'n oran so. An uair a chaidhcrioch air, nochd e c-fhem ag radh, " Gabh moleisgeul, a Chalum, air son do leantuinn, ach dh'fhalbh thu <strong>gu</strong>n fhios dhomh, 's bha toil agam fhinsgriob a ghabhail cuideachd.charaid, co shaoileadh air a ghuthAch, a charaid, athiamhaidh,chianail leis an robh thu seinn an orain ud, <strong>gu</strong>robh Calum eibhirm mar ainm riamh ort?Thaeagal ormsa <strong>gu</strong>n caill mi mo charaide cuireadach,ma theid e <strong>gu</strong> bardaclid, 's nach fhaic mi nissealladh air, ach ag osnaich 'sa falbh le solus nagealaich, le 'fhalt fada leughadh na speur, 's ageisdeachel de bhios na h-e&in ag radh 's na fluraicheanmin-gheal, boidheach."" Siuthad, siuthad, Aonghais. Na 'in biodhfios na fath agamsa <strong>gu</strong>n robh prionnsa mar thasibhse ga m' eisdeachd, bha fonn eile air a bhithair m' 6ran ; ach tha gach cuis gle fhreagarrachfhathast.Bha mise <strong>gu</strong>n phosta suidhichte sambith san duthaich so, ;>, chinn cho fabharrachdhutsa uige so. Tha thu fhein na d' righ air anFhcinn ('s b'e na fiantaichean iad, da rireadh !)'sbidh mise nis na m' Oisein agaibh <strong>gu</strong> bhi luaidh'ur n-euchdan, los <strong>gu</strong>m bi 'ur n-ainm neo-bhasmhor! "" 'S e gle bheag a bha ri chluinntinn marn-euchdan's na rannan ud, a Chalum."" Tut, a dhuine ! cha robh mi ach a gleusadhmo ribheid, mu'm meirg i air choinneamh chuspaireana's freagarraiclie. Ach tha mi smaointean,Aonghais, 's tha e iongantach cuideachd, air shofior neonach 's a tha daoine.Nach iomadh uaira fhuair thu thu-fhein dubhach, trom-inntinneach,<strong>gu</strong>n reusan sam bith, a<strong>gu</strong>s aig amanaibh eile, 'sdoclia 'nuair a bhiodh beagan reusain agad air abhi mar sin, gheibheadh tu thu-fhein aotrom, s61as«ach, 's nach b' urrainn dhut innseadh dhutfhein car son."


MAC-TALLA 43Far am bheil ainmean as a' Beurla—mar, tea,soda, citsin, etc., a tha air tighinn a stigh do arcanain le nithean ur, no Gallda, tha iad air ancomharrachadh le sgriob de 'n pheann fodhpa.Tha aineam a tha dol air chul, a<strong>gu</strong>s nach 'eilmoran de 'n mhuinntir 6g a lan-thuigsinn, air ammineachadh air leth.CALANAS.Ainmean ealanta na Gaidhlig air son calanas,a<strong>gu</strong>s gach seorsa obair mu 'n chl6imhe, o 'n rusg<strong>gu</strong>s an t-aodach deas, glan:—tha so a' fileadh astigh ainmean nan dath a tha duthchasaeh do 'nGhaidhealtachd; a<strong>gu</strong>s an luathadh.ANOLANN.Ged nach eil sinn a' gabhail os-laimh se61aidheana thoirt seachad tha ni no dha a's fhearr a chomharrachadhmu'n obair. Cumaidh e 'chuid a leanasna's cruinneala ma theid gach ceum fa-leth de 'nobair a chur aig an fhior thoiseach.OIBKEACIIADH NA H-OLAINN.Seorsachadh na cioimhe; Nigheadh na cioimhe;Tiormachadh na cioimhe; Cireadh na cioimhe;Armadh na cioimhe; Cardadh an cioimhe; Sniomhna cioimhe; Crioseadh an t-snaith; Dath ant-snath; Tachras an t-snath; Figheadh an t-snath;Luathadh an aodaich; An Clo a chur "s a'Choinneal."NA SEORSACHAN AODAICH COITCHEANN.Breacan de ua h-uile seorsa; Cealtair; Clo;Cubhrainn; Drogaid ; Brataichean ; Plaideachan; Caimleid ; Teamain.A KUSG, AGUS AM MARACHANN.Tha 'n rusg air a thoirt bharr na caora bheo ledeamhas a Chibeir. 'S e am marachann ancraicionn a tha air fheannadh bharr caoramharbh — c' iu chaidh a marbhaclh, na 'bhasaich i.Tha craiciun do 'n t-seorsa so gle bhitheanntaair an glanadh air latha nigheadaireachd,anns an t-sapull laidir anns an deachaidhna h-aodaichean goal a bhogadh; an deigh sapullglan eile, a<strong>gu</strong>s an sruladh, tha iad air an crochadhair callaid na h-iodhlann <strong>gu</strong>s an sruth iad. Anuair a tha iad tioram <strong>gu</strong> bhi air an spionadh thaan craicionn air a chur air ciil cathair dluth air anteine—tha e furasd' an spionnadh ris a bhlathas—le craithleag ghlan foidhe, a chum <strong>gu</strong> 'n tuitgach badan innte mar a spionar e. Tha'm bunacha' f uireach air an t-seiche—de'm bheil beanntagair a dheanamh. Tha a' chloimhe deas <strong>gu</strong> 'bhiair a dath.Cha 'n 'eil an olann so air a cunntas cho fhiormhath ri cioimhe nan rusg, ach tha i math <strong>gu</strong>ledir air son co-thlamadh, ann an cl6, no aodachcumanta's am bith.TEAMAIN AGUS CAIMLEID.B'e 'n teamain aodach grinn, cruaidh, seasmhachair son deise chaonnta shamhraidh nam fear, a<strong>gu</strong>saodach caonnta nam ban aig am air bith. B 'anndeth a bha cleoca ar seanair air a dheanamh, abha de dhath uaine dorcha, fior bhoidheach. Thacuimhn' againn, mar an ceudna, air c6ta dhethfhaicinn, gach latha D6nach air seann choimhearsnachcoir. Bha 'n cota so mar a tha "OranLuathaidh" Dhonnacha Bhain ag innseadh—. . . " Brionnach, ballach, ciatach,Triuchanach, stiallagach, gathach;Snath cho ruithinn ris na teudan,'S e cho reidh's a dh' fheudte shnaitheadh:Cha robh pluc, no meall, no gaog ann,No giog chaol, no sliasaid reamhar."B' ann de bhreacan Chlann-Choinnich a bha e,'s bu shnasmhor, boidheacb, min an t-aodach abh' air an t-seann duine.Bha 'n Teamain air a dheanamh de'n olann a b'fhaide's a bu ghrinne; bha i air a cladadh as a'chuid eile.Bha a' -chl&imhe air a h-oibreachadh anns gachdoigh mar an lion, ach <strong>gu</strong>'m b' e "clad" a b' ainmdo sheiceal na cioimhe. Bha 'n clad mu o oirlichair fad, le dealgan fada iaruinn, crom aig am barr;bha e cireadh na h-olainn an aite nan cardan a bhaair son na h-olainn eile. Cha robh a' chloimheair a deanamh 'n a rolagan, ach 'na boitein, aira cur air cuigeal, a<strong>gu</strong>s mur a robh cuibheal-lin astigh, rachadh a' chuigeal a shuidheachadh <strong>gu</strong>daingionn os-ceann a chirein, anus a' chuibhealchoitchionn. Bha 'n snath air a thoinneadh <strong>gu</strong>cruaidh caol, am feadh a bha a' bhan-shniomhaichea' coiseachd air ais's air adhart, mar aigsniomh an lin. B' ann leis an t-snath chruaidh,chaol so a bha 'n t-aorlach olainn uile air fhuaigheall.Theirteadh "snath-toinnte" ris, a<strong>gu</strong>s bha echo caol ri snath-lin.Bha 'n t-aodach so bitheanta 'n a bhreacandorcha-dearg, a<strong>gu</strong>s dubh-ghorm, le da shnaithnegeal, na buidhe, a' ruith tarsuing trompa gachrath ad. Bha 'n teamain air a dheanamh aig antigh air an doigh so, de chloimhe a mhain, a<strong>gu</strong>sdrillseagach coltach ri sioda "moire."Ach bhatar a' dol timchioll air deanamh anaodaich so air doigh eilo. Rachadh an olann achladadh, 's a shniomh, a<strong>gu</strong>s fhigheadh ; an sinrachadh an t-aodach a chur do mhuileann Gallda<strong>gu</strong> bhi air a dhath, a luathadh, a<strong>gu</strong>s a ghrinneachadh.B' i so a' chungaidh ris an abradh armathraichean "Caimleid." Gheibhear an seors'aodaich so—air a dheanamh anns gach pone areir an doigh so—arms na muileann mora Galldafo 'n ainm Woollen.LUATHADH AN AODAICH.Tha eadhoin am muileann-luaidh air dol airchul an ioma aite, <strong>gu</strong>n ghuth air na mnathan ath&isoachadh air an obair, a chionn tha 'chloimheair a caradh air falbb direach mar a tlia i airtighinn bharr na caora, a dh' ionnsuidh nammuileann Gallda. Ach faodar an obair so fhaicinnfathasd anns na h-eileanan, far am bheil namnathan, mar a b' abhaist, cha 'n e mhain a'sniomh, a' dath, 's a' Iuathadh, ach a' figheadh anaodaich, a<strong>gu</strong>s <strong>gu</strong> bitheanta a' toinneadh snathnan stocaidh leis an dealgan.Ann am paipeir a chaidh a leughadh aig" Ceilidh nan Gaidheal," le Iain Mac Phaidein,ann an Glasacho air a' Gheambradh 'chaidhthairis, tha cunntas cho taitneach air an obairso, <strong>gu</strong> 'n toir sinn cuid deth seachad an so. Thae 'g radh : " Bha atharrachadh doigh aca airluathadh ann an cuid do aiteannan seach aiteannaneile, ach cha 'n fhaca mi riamh ann amMuile ach an cliath.Rachadh an dorus mor a thoirt bharr nambannaibh—bha cliath air a cur 'na sineadh airfuirm, cho iosal's a ghabhadh i cur, ach <strong>gu</strong> 'mfeumadh i 'bhi cho ard's <strong>gu</strong>'m faigheadh iad angluinnean a stigh foidhpe, bha so a' toirt an tuillecothrom dhoibh air buillean a bu truime 'thoirtair a chlo, a<strong>gu</strong>s chluinnte faobhar trom a'chleith' a' freagairt ris gach fonn a bha iad a'seinn, a<strong>gu</strong>s bu taitneach a cho-sheirm a dheanadhiad a<strong>gu</strong>s b' iongantach an co-chordadh annsan seinneadh a h-uile <strong>gu</strong>tli a bhiodh an sud.+Q*>Oraid Ghailig.LE UILLEAM MAC AOIDH.BHA an draid so air a labhairt aig co-sheirmComunn Gailig Inbhirnis, a bha air a cumailair a 25mh latha dhe'n mhios a chaidh seachad.B' e Mac-an-Toisich, ceannfeadhna na fine, a bha'sa chathair.'Ic-an-Toisich a<strong>gu</strong>s a chairdean,—'Nuair a dh'iarr co-chomhairle a Chomuinn Ghailig orm facalno dha thoirt dhuibh an nochd 's an t-seannchanan, cha robh mi idir toilichte sin a dheanamh,oir bha fior fhios agam <strong>gu</strong> 'n robh iomadh fear 'sa' chomunn a chuireadh a' chuis air a chulthaobhmoran ni b' fearr na chuirinn-sa. Ach's ann afhreagair mo sheann charaid, Donnachadh Macan-Toisich,run-chlcireach a' Chomuinn, <strong>gu</strong>r mibha faoin a bhi ri 'eifchid a' bhruidhinn, oir <strong>gu</strong>rmi a sgriobh a che id oraid Ghailig chaidh riamh aleubhadh do 'n (Jhomunn, a<strong>gu</strong>s <strong>gu</strong>r e-fhein 'usmise, a<strong>gu</strong>s gruag ich no dha, a sheinn a cheudoran Gailig a chaidh sheinn 's an talla so. BhaDonnachadh cc irt <strong>gu</strong> leoir—ach chaidh deichbliadhna fichea ! thairis oirnn o 'n am ud, a<strong>gu</strong>sair mo shon fhein cha'n 'eil mo theangadh a nischo subailte V a' Ghailig's a bhai. Ach, coma codhiubh, 'nuair a runaicheas an run-chleireach <strong>gu</strong>nsgriobh no <strong>gu</strong>n labhair thu, cha dean e feum'sam bith dhut a dhol 'na aghaidh; a<strong>gu</strong>s, le sin, thamise an so an nochd: Deich bliadhna fichead !Ciia !n ole an aois sin do 'n Chomunn Ghailig.Air an ceathramh latha de mhios mheadhonaichan fhoghair 1871 leubh Gaidheil Inbhirnis nafacail so's a' Chourier"—facail, faodaidh mi innse,a chuir mi-fhein do 'n phaipeir:—"Tha e air arunachadb Comunn Gailig a chuir suas anns abhaiic so; uime sin, tha e <strong>gu</strong> h-araid air iarraidhair gach neach leis am miannach an gnothachfhaicinn a soirbheacliadh, cruinneachadh ann anSeomar Uachdarach Co-chomuinn nan Daoin' Ogaaig ochd uairean an nochd (Diardaoin)." Chaidha' choinneamh a chumail, a<strong>gu</strong>s chaidh an Comunna chuir air bonn, a<strong>gu</strong>s, mar tha sibh a faicinn, thae beo fhathast. Anns na laithean a chaidh seachadshoirbhich e <strong>gu</strong> ro shonruichte, a<strong>gu</strong>s cha 'ne mhain <strong>gu</strong>n do chuir c a mach moran leabhraichean,ach rinn e moran ann an iomadh doigh <strong>gu</strong>cliu na Gailige 'thogail, a<strong>gu</strong>s tha meas air ant-seana chanain a nis anns gach cearnaidh dhe 'nt-saoghal. Tha daoine foghlumta ga h-ionnsachadhann an tiribh cein, a<strong>gu</strong>s tha paipeir naigheachd a tighinn gar n-ionsuidh gach seachdan aCanada—Mac-Talla—anns nach 'eil facal Beurla.Chaidh an lath'-roimh paipeir Gailig eile a chuirair bonn 'an Siorrachd Obaireadhain le oganachuasal a tha ro chruaidh air taobh na canain—•Stiubhart liaudri Erscin. Ach ma rinn anComunn <strong>gu</strong> maith, is mor chaill e air an tslighe.C'ait a nis am b'eil 'na bh' aig a cheud choinneamho chionn deich bliadhna fichead? C'ait am b'eilTomas Mic-Coinnich, Sgoil-an-Tuim; AlasdairDalais, cleireach a bhaile so; Iain Mac-an-Toisich,Old Academy; Alasdair Mac-Coinnich, Clachnacudain; Aonghas Domhnullach, ceud bhard a'Chomuinn; a<strong>gu</strong>s Rob Domhnullach, maighstirsgoilna Gailige? Tha, mo chreach, anns an dachaidhbhuain. Thuit iad, fear an deigh fear, mar athuit; cuideachd Tighearna Chluainidh, Sir CoinneachGhearrloch, Dr MacLachuinn, Dr Stiubhart,an t-urramach Anndra Mac-Coinnich, an t-urramachAlasdair Mac-Griogair, Tearlach Friseil Macan-Toisich,Professor Blackie, an siorradh Domhnullach,Cailean Siosal, a<strong>gu</strong>s iomadh sonn eile achy.iclich leinn's na laithean 'chaidh seachad. Tha'n sealladh air ais, mar sin, 'na shealladh cianail;ach tha aobhar taingealachd againn <strong>gu</strong>'m b'eil cuiddhe na bh' aig a' cheud choinneamh an lathairfhathast. Tha Iain Mac-Mhurchaidh air taobhnan Gaidheal mar a bu dual; tha Iain Domhnullach,an Exchange, cho smiorail 's a bha e riamh;tha TJilleam Mac-Coinnich a cumail ceart na croitearan;thaSeumas Barain, a stiuradh a"'Chourier;"'se Donnachadh Mac-an-Toisich, runaire a'Chomuinn; tha mo brathair Tearlach fhathast acaithoadh nam brog; a<strong>gu</strong>s tha mi-fhein mar thasibh 'ga m' fhaicinn. Re nam bliadhna a dh'fhalbh dh' eirich daoin' oga 'n ar measg a tha tapaidha<strong>gu</strong>s foghlumta, a<strong>gu</strong>s chaidh fear dhiubh,Alasdair MacBheathain, a dheanamh 'nadhochtar le Oil-thigh Obair-readhain o chionnghoirid, air bhonn eolais na Gailige. A chairdean,tha 'n Comunn da rireadh a soirbheachadh, a<strong>gu</strong>scha 'n 'eil sinn ag iarraidh an nochd ach <strong>gu</strong> 'ncuidich na daoin oga sinn <strong>gu</strong> dileas ris, a<strong>gu</strong>s <strong>gu</strong>nlean iad <strong>gu</strong> dluth ri cliu an sinnsre,


m" Cha robh fios agam <strong>gu</strong>n robh na thubhairtmi roinihe cho fior a tbaobh mi bhi dol a challmo chompanach cridheil, a Chalum, 's na ait.'agam an so creutair iongantach olio sfcolda ricomhachaig—uair a bardaehd's ag osnaich, 's uaira rannsachadh's a mineachadh—le aghaidh chofad ris a chlobba, mu oho iongantach 's a tha'n cinne-daonna, 's gnothuichean sniomhanach,toinnte eile, a clmir iomadh fear a dh' ithe anfheoir a- thug ionnsuidh air an rciteach. Thadbchas agam nach eirich sin dhutsa, a Chalum.Cha 'n 'eil a dhith ort ach do dhinneir. Chi sirm<strong>gu</strong>r e ceathramh feidli air a rbstadh a's fhearr <strong>gu</strong>sna neoil dhubha, dhuaichnidh sin fhuadach bharrna h-inntinn agad, na ged a bhithinnsa bruidhinn<strong>gu</strong> latha bealltainn."" Cha bu don' idir e, na'm biodh salann air,"arsa Calum, 's coltas a bhrbin air. Rinn e singaire cridheil, a fhreagair gach craobh mu 'ncuairt, 's a toirt sgailc do dh' Aongbas sari druim,thuirt e ris, " Cha dona 'n comhairleach thu idir, acharaid. Cha b' olc do ghnothuch 'sa chubaid,ach thu chumail o dhearbhadh cruaidh. Na 'nrachadh tu uige sin cha seasadh cubaid iaruinndhut!"Dh' fhag iad an sin Lag-nan-Rann, mar a bhaistAonghas am bad, 's thug iad an aghaidhean air aa bhaile. Ma bha 'n corr seanachais eatori'a chachuala sinn; bha 'choille cho tiugli, 's ceumGaidhealach aig na gillean.(Hileantuinn).Sgeulachdan Arabianach.CODADAD AGUS A BHRAITHREAN,CAIB. VII.BHA Deridhabar a' caoidh 's a' tuiream 's a'labhairt air an doigh so car uine mhath,a<strong>gu</strong>s i sior amharc air Codadad, ged nach robh ecluinntinn facal dhe na bha i 'g radh. Ach ged abha e <strong>gu</strong>n fhaireachadh, cha robh e marbh. Chabu luaithe a thug i an aire <strong>gu</strong> 'n robh an anailsios is suas ami 'na ghrad dh' fhalbh i cho luath's bh' aice do 'n bhaile mhor a chunnaic i fadauaipe air a' chomhnard, feuch am faigheadh ilighiche. Threoraicheadh <strong>gu</strong> taigb an lighiche i;a<strong>gu</strong>s an uair a db' innis i dha mar dh' fhag i Codadad,ghrad dh' fhalbh e comhladh rithe. Anuair a thainig iad a dh' ionnsuidh na buthadhanns an d' fhag i. Codadad, cha robh cnaimh dliethri fhaighinn. Smaoinjch iad <strong>gu</strong> 'n d' thug uilebhiastair falbh e, a<strong>gu</strong>s <strong>gu</strong> 'n d' ith i e. Thug soair Deridhabar a dhoi <strong>gu</strong> caoidh's <strong>gu</strong> tuireambuileach glan. Bha truas mor aig an lighicherithe, a<strong>gu</strong>s o nach robh e toiloach a fagail 'nah-onar air a' chomhnard, thuirt e rithe <strong>gu</strong>'m b'fhearr dhi tilleadh do 'n bhaile, a<strong>gu</strong>s comhnuidh aghabhail car uine anns an taigh aige fhein.Dheonaich i so a dheanamh. Thug an lighicheleis i d' a thaigh fhein, a<strong>gu</strong>s ged nach robh fhiosaige <strong>gu</strong>'m bu nighean righ i, nochd e urram a<strong>gu</strong>scaoimhneas nach bu bheag dhi. Rinn e na b'utrainn e <strong>gu</strong>s a bron aotromachadh, ach mar bumho a bheireadh e de chomhairlean oirre, is amibu truime a bha a bron a' fas.Air lath' araidh labhair o rithe mar so: 'Abhaintighearna, ma's e bhur toil e, b' fhearrdhuibh gach mi-fhortan troiinh 'n deachaidh sibhinnseadh dhomhsa. Innsibh dhomh co sibh, a<strong>gu</strong>sciod i an duthaich do'm buin sibh. An uair agheibh mi fios air an t-suidheachadh anns an robhsibh, a<strong>gu</strong>s air gach cruaidh-fhortan troimh 'ndeachaidh sibh, is docha <strong>gu</strong> 'n teid agam air comhairlea thoirt oirbh a ni feum dhuibh, Tha sibh'g ar cur fhein fo amhghair <strong>gu</strong>n stad, a<strong>gu</strong>s cha 'n'eil sibh a' smaointean <strong>gu</strong> 'ax bheil leigheasMAC-TALL Ari tfhaotainn air son gacb galair a's miosa nacheile."-Thug na briathran so a labhair an lighiche rithetomhas mor de mhisnich dhi, a<strong>gu</strong>s dh' incis i dhaa h-uile car riamh mar a thachair dhi. A<strong>gu</strong>s anuair a chuir i crioch air a li-eachdraidh, thuirt anlighiche rithe: "A. bhaintighearna, o'n a thacuisean mar a tha iad, ceadaichibh dhomhsa innseadhdhuibh nach 'eil e ceart dhuibh sibh fein athoirt thairis do bhron 's do lionn-clubh. Bu choirdhuibh seasamh <strong>gu</strong> laidir an aghaidh na trioblaida<strong>gu</strong>s a' bhroin, a<strong>gu</strong>s an dleasdanas sin a dheanamha tha coir agaibh mar mhnaoi air a dheanamh.Tha coir agaibh ail dioghaltas trom a dheanamhair na daoine e chuir bhur fear-posda <strong>gu</strong> bas.Ma thogras sibh fhein, theid mise comhladh ribhfar am bheil righ Harrain. Is e righ math a<strong>gu</strong>sceart a th' ann. Cha bhi agaibh ach innseadh <strong>gu</strong>soilleir dha mar a chuir a bhraithrean Codadad<strong>gu</strong> bas. Tha mi cinnteach <strong>gu</strong> 'n dean e lancheartas.""Tha mi ag aontachadh leis a h-uile facal atha thu 'g radii," ars' ise: "is e mo dleasdanasfeuchainn ri dioghaltas a dheanamh air son basChodadad; a<strong>gu</strong>s o'n a tha thusa cho caoimhneil's<strong>gu</strong> 'm bheil thu toileach falbh comhladh rium, thami deas <strong>gu</strong>s falbh anns a' mhionaid."Cha bu luaithe a thuirt i so na fhuair an lighicheda chamhal deas, a<strong>gu</strong>s mharcaicb Deridhabar a<strong>gu</strong>se fhein <strong>gu</strong>s a dhol <strong>gu</strong> ruige Harran.Stad iad aig a' cheud taigh-osda'thachair riutha,a<strong>gu</strong>s dh' fheoraich iad de dh' fhear an taigh-osdaan cual' e an robh naigheachd ur sam bith ann anluchairt an righ."Tha trioblaid-inntinn ro mhor an cuirt an righaig an am so," ars' esan. "Bha mac aig an righ,a bha 'fuireach uine mhor anns an lucliairt, a<strong>gu</strong>san righ an duil fad na h-uine <strong>gu</strong>r e coigreach abh' ann. Cha 'n urrainn duine sam bith innseadhc'aite an deachaidh e, no ciod a dh' eirich dha. B'iPirouse, aon de mhnathan an righ, bu mhathairdha. Rinn i h-uile forofhais a ghabhadh deanamhair a shon, ach cha cbualas <strong>gu</strong>th no iomradh m' adheidhinn. Tha h-uile duine fo churam m' adheidhinn, oir bha e 'na dhuin' og ro chliuiteach.Tha da fhichead mac a<strong>gu</strong>s a naodh aig an righ ochaochladh mhathraichean, ach cha 'n 'eil a h-aondiubh a thigeadh suas ri Codadad a tha nismarbh. Tha mi ag radii <strong>gu</strong>'m bheil e marbh, oirtha e neo-chomasach <strong>gu</strong>'m biodh e beo fhathast onach cualas <strong>gu</strong>th no iomradh m' a dheidhinn a dh'aindeoin na rinneadh de dh' fhorofhais air ashon."An uair a chual' an lighiche an naigheachd so ofhear an taigh-osda, thuig c <strong>gu</strong> math nach robhdoigh sam bith a b' fhearr do Dheridhabar aghabhail na dhol far an robh Pirouse. Ach dh'fheumadh iad a bhith air am faicill mu' n gabhadhiad an ceum ud, do bhrigh <strong>gu</strong> 'n robb cunnartrompa. Bha aobhar eagail, nan cluinneadh mican righ <strong>gu</strong> 'n d' thainig a' bhoan a bh' aig Codadadam brathair do'n luchairt, a<strong>gu</strong>s <strong>gu</strong> 'n gabhadhiad amhrus car son a thainig i, <strong>gu</strong>'m feuchadhiad ri 'toirt air falbh mu'm faigheadh i cothromair bruidhinn ri Pirousc. Thug an lighichena cuisean so fa near lo mor churam, a<strong>gu</strong>s cha dodhichuimhnich o <strong>gu</strong> 'm faodadh o a bheathafhein a chur ann an cunnart mar an ceudna. Airan aobhar sin thug e air a' bhana-phrionnsa fuireachanns an taigh-osda am feadh 's a biodh efhein a' gabhail fabhuir aig an luchairt, a chum<strong>gu</strong> 'n biodh fios aige ciod an doigh bu shabhailteanus an tugadh e i far an robh Pirouse.Chaidh e do 'n bliaiie, a<strong>gu</strong>s choisich e air ashocair fhein an rathad a bha 'n luchairt, mar <strong>gu</strong>'m biodh toil aigo an luchairt fhaicinn. A<strong>gu</strong>s mara bha e 'coiseaohd air aghart, thachair bean-uasalair a<strong>gu</strong>s i marcachd air miuleid air an robhaefhuinn anabarrach riomhach. Bha aireamhmhor de mhnathan coimhideachd a' marcachd airmiuleidean 'na deigh, a<strong>gu</strong>s mar an ceudna saighclearana<strong>gu</strong>s seirbhisich. Mar a bha a' bhean-uasalso a' dol air aghart troimh 'n bhaile, bha 'n sluagh<strong>gu</strong> leir a' stad air gach taobh dhe 'n t-sraid <strong>gu</strong>san rachadh i seachad orra, a<strong>gu</strong>s a' taisbeanadhmor umhlachd dhi.Thug an lighiche dhi an t-urram air an robh idligheach mar a rinn a' chuid eile dhe 'n t-sluagh.A<strong>gu</strong>s an uair a chaidh i seachad air, dh' fheoraiche de chaladair a thachair a bhith dluth dha, an e tede mhnathan an righ a bh' ann. "Is e," ars' ancaladair, "a<strong>gu</strong>s is i an aon is mo air am bheil demheas aig an t-sluagh, a chion.n <strong>gu</strong>r i a's mathairdo phrionnsa Codadad, air an cuala h-uile duineiomradh."Cha d' fheoraich an lighiche an tuilleadh cheisdean,ach lean e Pirouse do 'n eaglais, far andeachaidh i a thoirt deirce do na bochdan, a<strong>gu</strong>s <strong>gu</strong>sa bhith aig an urnuigh fhollaisich a dh' ordaich anrigh a bhith deante as leith a mhic Codadad.Bha 'n sluagh fo mhor dhragh mu dheidhinnChodadad, a<strong>gu</strong>s chaidh aireamh mhor dhiubh do'neaglais a dh' urnuigh comhladh ris na sagairt.Chaidh an lighiche troimh 'n chuideachd <strong>gu</strong>s and' raining e am freiceadan a bh' ann an cuideachdPirouse. Stad e anns an eaglais <strong>gu</strong>s an do chuireadhcrioch air na h-urnuighean. A<strong>gu</strong>s an uair achaidh Pirouse am mach as an eaglais, chaidh efar an robh aon dhe na seirbhisich, a<strong>gu</strong>s thuirt eris, "A bhrathair, tha diomhaireachd mhor agam riinnseadh do 'n bhana-phrionnsa Pirouse; am bithusa cho mhath's <strong>gu</strong>'m faigh thu doigh air mothoirt 'na lathair an uair a theid i do 'n luchairt?""Ma bhuineas an diomhaireachd sin do Chodadad,"ars' an seirbhiseach, "theid mi 'n urras <strong>gu</strong>'m faigh thu eisdeachd an diugh fhein; ach ma'sann mu ni sam bith eile a tha 'n diomhaireachd,cha 'n 'eil feum sam bith dhuit a dhol a bhruidhinnrithe; oir tha a cridhe's a h-inntinn suidbichte<strong>gu</strong> buileach air a mac, a<strong>gu</strong>s cha 'n fhuiling iiomradh a thoirt air rud sam bith eile."Fhreagair an lighiche, a<strong>gu</strong>s thuirt e, "Is ann amhain mu dheidhinn a mic a tha toil agam bruidhinnrithe.""Ma tha sin mar sin," ars' an seirbhiseach, "cha'n 'eil agad ach ar leantuinn <strong>gu</strong>s an ruig thu anluchairt a<strong>gu</strong>s gheibh thu cothrom air bruidhinnrithe ann an uine ghoirid."(Hileantninn.)Calanas..LE K. w. a."*HA banas-tighe na mnatha Gaidhlich airatharrachadh cho mor o cheann leth-cheudbliadhna, tha na seann chleachduinnean air doluibhir air chul <strong>gu</strong>'m feumar dol air ais <strong>gu</strong> am arsean-mhathair <strong>gu</strong> fior bhanas-tighe Gaidhleach achur fa chomhair muinntir an la-diugh. Tha sofior <strong>gu</strong> sonruichte a thaobh biadh, a<strong>gu</strong>s aodach.A thaobh banarachas, am feadh nach 'eil e comasachim no caise na's fearr fhaotainn an diugh nabh' air a cheapaire 'shin ar sean-mhathair dhuinn'n ar n-6ige—an t-im air a chur air leis an ordaig—am feadh a tha e neo-chomasach uibhir mhuthaidha thoirt mu'n cuairt ami an giollachd a'bhainne, gidheadh cha 'n ionann aefhuinn, cha 'nionann soithichean, cha 'n ionann doighean a th'aig a bhanaraich an diugh seach mar a bh' aigbean tuathanaich, no cuachag na h-airidh aigtoiseach an linn so. 'S iad doighean, a<strong>gu</strong>s briathranar mathraichean a tha air an cur sios anns ansgriobhadh a leanas, c' iu 'tha iad ri fhaotainnann an leabhraichean no nach 'eil.r


44 MAC-TALLAAir a Chur a Mach Uair 'san i-Seachdasn.A PHKIS.BHadhnaSi.00Sia Miosan 50Tri Miosan 30Cuirear am paipear ga luchd-gabhail ann anBreatunn, an New Zealand, 's an duthchannancein eile air son 1.52 neo 6s. 3d. 'sa bhliadhna.Tha 'phris ri bhi air a phaigheadh toiseaoh nabliadhna.Biodh gaeh litir us eile air a seoladh <strong>gu</strong>PUBLISHERS MAC-TALLA,Sydney, Cape Breton.DI-HA0INE, OGUST 9, 1901.Tha Breatunn, Canada a<strong>gu</strong>s Australiaa' cur mu dheidhinn caballdealain a leagail anns a' Oman Chiuineadar Canada a<strong>gu</strong>s Australia. ThaBreatunn a' dol a phaigheadh damhillein punnd Sasunnach dhe 'nchos<strong>gu</strong>is, a<strong>gu</strong>s paighidh Canada a<strong>gu</strong>sAustralia an cuid fein. Cha bhi cuidChanada os ceann ceithir milleindolair. 'Nuair a bhios an caball soair a leagail, faodar fiosan a churceithir thimchioll an t-saoghail, <strong>gu</strong>na dhol troimh dhuthaich na aite sambith nach eil fo chrun Bhreatuinn.Tha Breatunn a<strong>gu</strong>s a colonies <strong>gu</strong>nteagamh a teannadh dluth ri cheile.Tha riaghladh Shina air son cis anopium a tha dol a stigh do 'n duthaichsin ardachadh, ach cha 'n aontaichBreatunn ri sin, air eagal <strong>gu</strong> 'ncuirear maille air malairt an stnfh sinanns na h-Innsean. Tha an t-opiumna stuth cronail, a<strong>gu</strong>s bha riaghladhShina deonach o chionn fhada achumail as an duthaich <strong>gu</strong> buileach,ach cha cheadaicheadh Breatunn sin;a<strong>gu</strong>s chaidh i aon uair a chogadh airson am malairt truaillidh a sparradhair na Sineich <strong>gu</strong> b' oil leotha. Thae 'na ni nar do Bhreatunn a bhideanamh a leithid so, a<strong>gu</strong>s bidhd6chas ais; daoine nach fhada <strong>gu</strong>s ans<strong>gu</strong>ir i ghabhail lamh ann an gnothuchcho aingidh.J-Tha e nis air innse nach eil cinntsam bith <strong>gu</strong> bheil am barr anns naStaidean cho fior dhona's a bhatar agradh. Tha c6mhlan dhaoine ann ambaile New York a bha <strong>gu</strong> dichiollacha' sgaoileadh na droch naigheachd achum's <strong>gu</strong>'m biodh pris an t-sil airardachadh, a<strong>gu</strong>s <strong>gu</strong>'m biodh cothromaca fein air tuilleadh saoibhreis adheanamh. Tha e car neonach <strong>gu</strong> 'nrachadh aca air an fhirinn mu 'nchuis a chumail air ais, ach tha ecoltach <strong>gu</strong> 'n teid. Tha cuid dedhaoine a mineachadh nan naigheachdanmu 'n bharr a tha tigh'nn asna Staidean an Iar mar so : Nuair abhios na fiosan ag radh <strong>gu</strong> bheil"call" air a dheanamh air a bharr,cha 'n eil call idir ann ; nuair a theiriad <strong>gu</strong> bheil "call mor" air a dheanamh,tha call beag ann ; a<strong>gu</strong>s nuair atheir iad <strong>gu</strong> bheil "call iomlan" air adheanamh air, tha an call cuimseachmor. Cha 'n eil teagamh nach eil ammineachadh so <strong>gu</strong> math fior a thaobhnan Staidean, ach tha aobhar againna bhi taingeil nach eil, <strong>gu</strong> ruige soco-dhiu, feum sam bith air luchdmineachaidhair son nan naighcachdana thig a taobh an Iar Thuath Chanada,oir tha na fiosan sin fior <strong>gu</strong> leor,a<strong>gu</strong>s cha'n eil dume.no daoine sambith gan uisneachadh air son ampocaidean fein a lionadh.Air an t-seachdain s'a chaidh chuira' Pharlamaid Bhreatunnach ceudmile punnd Sasunnach air leth air sona bhi air a thoirt do 'n MhorairRoberts mar dhuais air son a 'dheagliobair mar cheannard airm ann anAfrica mu Dheas. Gun teagamh sambith bu mhath a choisinn Roberts adhuais, a<strong>gu</strong>s cha robh an t-suim athugadh dha idir tuilleadh us mor.Mur biodh a sheanailearachd-san, bhana Boeiich air Kimberley a<strong>gu</strong>s Ladysmitha ghlacadh, a<strong>gu</strong>s daor ! s <strong>gu</strong> robhan cogadh mar a bha e, bhiodh e nabu ro-dhaoire na'm biodh aig an armBhreatunnach, a bharr air na rinniad, ris na bailtean sin a chosnadhbho na naimhdean ; bhiodh an cogadhmoran na bu leantalaiche, a<strong>gu</strong>s nab' fhuiltiche na bha e. ChaiH na Boericham misneach <strong>gu</strong> mor nuair a thuigiad nach robh e 'nan comas aon de nabailtean daingnichte Breatunnach aghlacadh. Cha deachaidh <strong>gu</strong>th athogail anns a Pharlamaid an aghaidhan airgeid so a shuidheachadh air amhorair ach le cuid de na buillEirionnach.A reir fios a thainig a Halifacs anla r.oimhe, tha taghadh parlamaid <strong>gu</strong>bhi againn ann an Nobha Scotia aniiine ghoirid. 'S anu dh' ionnsuidhnam paipearan a tha air taobh anriaghlaidh a -thainig na fiosan antoiseach, a<strong>gu</strong>s mar sin saoilidh sinnnach eil iad fada'm mearachd. Cha'n eil e coltach <strong>gu</strong> 'm bi cath roshearbhann air an turus so, ach chabhi moran duilich air son sin. Thaan latha air a dhol seachad anns ambiodh daoine a' cur a mach air acheile a thaobh taghadh luchd-parlamaid,a<strong>gu</strong>s is math <strong>gu</strong> bheil. Is aonaobhar sin *a bhi mar sin nach eilanns na bliadhuaichean so.ceisteancho cudthromach ri 'm fuasgiadh 'sabha ailns na bliadhnaichean a dh'fhalbh; a<strong>gu</strong>s abbhar eile—an t-aobhara's motha—<strong>gu</strong> bheil daoine air fasna's glice anns an dbigh so na bhaiad—na 's comasaiche air fhaicinn<strong>gu</strong> 'm feum caochladh bharailean abhi aig caochladh dhaoine, a<strong>gu</strong>s <strong>gu</strong>'mbheil e comasach do dhaoine bhieadar-dhealaichte nam beachdan athaobh nithean aimsireil a<strong>gu</strong>s spioradail,a<strong>gu</strong>s an deigh sin a bhi namfior chairdean.Ged a tha tiormachd mhor anns nah-Innsean fhathast, cha 'n eil a ghortacho mor 'sa bha i. Cha 'n eil a nisach mu leth millein sluaigh nach eileomasach air iad fein a bheathachadh,a<strong>gu</strong>s tha am biadh a' fas na 's pailtogach seachdain, a<strong>gu</strong>s cunnart nagoirte dol na's lugha.THA AM . .a creic a mach an iomlain de 'n stoc a tha iad a' cumail:DEISEACHAN BE ANTE AGUS BATHARAGDAiCH DHE GACH SEORSA.Tha iad a toirt cuireaclh dhut taghal g'a fhaicinn, ma thathu air son ni sain bith dhe 'n t-seorsa cheannaeh. Chithu <strong>gu</strong> bheil againn stoc bathair cho math seorsachaidh'sa tha ri fhaotainn anns na lloinncan lochdrach.T\r\ «


MAC-TALL A 45eFeasgar Di-luain s'a chaich chaochailBan-phrionnsa Rioghail Bhreatuun,bantrach Frederic L, Iompaire naGearmailt. Bha i tinn o chionn trcisa dh' uine, a<strong>gu</strong>s a' fulang cradh morle cansair a bha anns an amhaich aice,a cheart euslaint leis 'n do chaochaila ceile an 1888. Bha i fcri ficheadus aon bhliadhna dh' aois. B' i ant-aon bu shine de chloinn BanrighVictoria, a<strong>gu</strong>s b'i mathair an Impairetha aig an am so air a' Ghearmailt.Bha i comharraichte air son buadhanard inntinn, a<strong>gu</strong>s bha meas mor oirreann am Breatunn.Chuir sinn aireamh mhor chunntasa mach o chionn ghoirid <strong>gu</strong> luchdgabhailMine - Talj.a, Tha dochasa<strong>gu</strong>s duil againn ri fios - f reagairtfhaotainn do gach aon dhiubh an nineghcarr, a<strong>gu</strong>s an t-suim dbligheaohanns gach lios. Cha 'n eil am paipear'ga chur am mach <strong>gu</strong>n chos<strong>gu</strong>is mhor,a<strong>gu</strong>s cha bhiodh e iomchuidh d'achairdean a tha air dcireadh naphaigheadh a leigeil air diochuimhnnach eil seachdain a ruith <strong>gu</strong>n a cuidfein de 'n chos<strong>gu</strong>is sin a bhi risheasamh. Ma 'e an t-ionnsachadh 6gan t-ionnsachadh boidheach, mar atha 'n sean-fhacal ag radh, 's e ampaigheadh trath am paigheadh math.Beagan cheudan bliadhna air aischa robh baife air an t-saoghal a b'ainmeilo na Venice, an ceann a tuathna h-Eadailt. Bha na ceannaichoanbu bheairtiche 'fi an Roirm-E6rpa ami,a<strong>gu</strong>s bha malairt nan duthchannanair fad air a dheanamh ann. BhaVenice air a thogail air an uisge, a<strong>gu</strong>san aite shraidean's e bh' ann sligheachan-uisgeair an robh daoine air angiulan air ais 'a air aghart aim amhataichean. Dh' flinch a ghloir bhoVenice iomadh bliadhna air ais, a<strong>gu</strong>sa nise tha c air innso <strong>gu</strong> bheil ambails fein, a lion beagan us beagan, a'dol fodha, a<strong>gu</strong>s <strong>gu</strong> bheil e ro-choltach<strong>gu</strong>'m bi o ri uine air a shlugadh suas<strong>gu</strong> h-iomlan.Ma 's fior sgeoil muinntir a tha'gabhail orra fein a bhi fiosrach mu 'nclmis, cha d' fhuair an luchd-aireamh:dread sluaigh an taobh a stigh deciiriochan a' bhaile so 'sa bha cuid an'h'lil a gheibheadh iad. Bha moranbarail nach biodh na bu lugha nacoig mile deug ann, ach 'se fliuairoadh,.i, reir an fhathuinn, nach eil uile <strong>gu</strong>llir deich mile ann. Bidh aireamhan ' t-sluaigh a bhi cho boag soua thigh'nn a nuas do luchd nangnothuichean mora, ach's i ar barailnach bi e 'na mhealladh sam bithdhaibhsan a bha 'gabhail beachd tuigseachair fas a<strong>gu</strong>s meud a bhaile. •Tha na miltean moran na's motha natha a mhor chuid an duil.Aig na Coke Ovens, Di-ciaduin,loisg Eadailteach d' an ainm FalcoScino air dithis eile a bha cluichchairtean comhla ris. Tha fear dhiubhair a lebnadh cho dona 's <strong>gu</strong> bheilcoltas air nach bi e beb. Cha 'n eilam tear eile air a leonadh cho dona.3ha Scino air a ghlacadh 's tha e nisanns a' phriosan. Tlia aireamh dethaighean-6il timchioll nan Coke Ovensanns am bheil gach seorsa mi-riaghailta dol air adhart; a<strong>gu</strong>s cha 'n eil sinna' creidsinn, nan deanadh luchdliaghlaidha bhaile an dleasdanas,iach gabhadh iad dunadh. Gu dearbh,cha 'n eil. an uine fada o'n chaidhiunse dhuinn's ua paipearan <strong>gu</strong> robligach taigh dho 'n t-seorsa bha 'saciiearna sin dhe 'u bhaile air a dhun-:uih le ard-mhaor a bhaile. Ach ma:;ha sin fior, cha robh iad fada <strong>gu</strong>nfhosgladh.Chaidh Bernard, mac an Dotair R.C. Mhic Le6id, aois cheithir bliadhna,a bhathadh aig Sidni Tuath Di-sathairnes'a chaidh.—Bha GilleasbuigR. Mac Eamuinn air. a bhathadh aigLoch Mhic Eamuinn air an lathacheudna. Bha e 'g obair le each uscairt air a chladach, a<strong>gu</strong>s air dha bhi'gar, cur an comhair an cuil do 'nloch, chaidh iad ro-fhada mach, a<strong>gu</strong>sbha esan air a bhathadh. Cha robhann ach duin' 6g, c6ig bliadhna ficheada dh' aois.Di-sathairne s'a chaidh chaochailbantrach 6g Thomais C. Mhoxhaim, abha air a mharbhadh aig an obairiaruinnair a choigoamh latha dhe 'nOg-mhios. Cha robh i tinn ach lathano dha, a<strong>gu</strong>s cha robh duil sam bithri a bas. Chaochail am paisde cuideachd.Cha robh i ach tri bliadhnafichead a dh' aois. Thainig a h-athair'a a mathair as na Staidean airdhaibh fios fhaotainn mu 'tinneas, achrainig iad beagan uairean ro-anmochair son a faicinn be6. Bha i air atoirt air falbh maduinn Di-mairt <strong>gu</strong>bhi air a tiodhlacadh ann» an Louisville,Kentucky. Tha a bas 'na bhasro-mhuladach, a' tachairt uine chogoirid an deigh a' ceile bhi air amharbhadh.Tha na paipearan air an t-seachdainso ag innse sgeul air gaol 's aircabhaig nach eil air a dheonachadhdo mhuinntir nan duthchannan tuathachso a leithid a chluinntinn ach fiorainneanih. Chaidh fear Aonghas Maca-Ghobha,a mhuinntir taobh tuathnam Forks, a mach do Ghlace BayDi-sathairne, a<strong>gu</strong>s chuir e colas arman sin air ribhinn a bha cho maiseach'na shealladh 'a <strong>gu</strong> 'n do thuit e airball ann an trom ghaol oirre. Bhaesan a cheart cho maiseach na 'suilean-se,a<strong>gu</strong>-s ghabh i gaol a cheart chomor air. Rinneadh an reiteach anoidhche sin fhein, a<strong>gu</strong>s an la-iar-na-'mhairoach—Di-d6naich—rinneadh amposadh le Maighstir Seumas Gillios,sagart Ghlace Bay. Cha 'n eil sina acreidsinn <strong>gu</strong> bheil pears'-eaglais eileair an eilean d' am bu shochairriamh caraid a phosadh mu 'n robhceithir uairean fichcad air ruith andeigh dhaibh an ceud eolas a chur aira cheile. Cha 'n urrainnear a radh<strong>gu</strong>'m b'e goi aiche na h-6ige bha cur aira' charaid so, oir tha iad le cheile aira dhol deich no dusan bliadhna thairisair an tri fichead.Bha clach-oisinn taigh-na-curtachair a leagail feasgar Di-ciaduin. Aigda uair chruinnich buill comhairleanna siorrachd a<strong>gu</strong>s nam bailtean aigseann tigh-na-curtach, a<strong>gu</strong>s choisicbiad <strong>gu</strong> taigh-osda Sidni, far an deachaidhan Riaghladair Jones nan cuideachd,a<strong>gu</strong>s a sin choisich iad <strong>gu</strong>larach an taighe Mr. Blia an WardenLeVatte air ceann na coinneainh. Andeigh 6raid ghoirid a labhairt leag anRiaghladair a chlach "<strong>gu</strong> dircach a<strong>gu</strong>s<strong>gu</strong> math," a<strong>gu</strong>s sgaoil a chuideachd.Bha bocsa copair air a chur fo 'nchloich aims an robh aireamh denithean air an cur—buinn airgeid,Stampaichean, clair sgriobhte, air anrobh ainmean luchd-dreuchd na siorrachda<strong>gu</strong>s na duthcha, a<strong>gu</strong>s aireamhdhe gach paipear a thatar a cur amach ann an Ceap Breatunn, ammeasg chach Mac-Talla. ' Bha ansoitheach-cogaidh Indefatigable annsan acarsaid, a<strong>gu</strong>s bha sgioba de nasedladairean aig an laraich, a<strong>gu</strong>s piobaire's'an deise Gbaidhealaicb air anceann. Cha robh aireamh mhorsluaigh cruinn, ach bha na bu' anngle rianail, a<strong>gu</strong>s chaidh gach ni airadhart <strong>gu</strong> h-ordail.a n e n s i n n c r a a i a rLarigans olla-chairte air $1.10—bha iadroimhe so $1.75. Dongola Bals, le buinndliubaifte, air $1.15—tha ceannaicheaneile faotainn $1.75 orra. Da phaiclhir desbocsaicliean cloimlie air cairteal dolair,a<strong>gu</strong>s am paidhir bhrog a's fhearr a chuirthu riamh air do dha chois $3.00. Tha sinna deanamh ar n-uile dhichioli air luacht' airgeid a thoirt dhut ann an caiseart,a<strong>gu</strong>s theid sinn an urras air gach paidhira chreiceas sinn.H. H. Sutherland & Co.Ma tha thu air sonbhi arad, ceannaich bhojr. ^^XiOOisrE^, & soisrTha sinn a' fosgladh luchd car de charbadan dhe gach seorsa an ceanna h-uile dha no tri sheachdainean. Tha sinn a toirt barr air each athaobhFASAIN, DEANAMH, BUAINEAD us PRISEANnan carbadan a tha" sinn a creic. A<strong>gu</strong>s tha sin a cheart cho fior mu 'nacuinn, mu 'n bhathar each, mu na truncaichean's mu na maileidean atha sinn a creic. ~F. Falconer & Son.Sraid Shearlot, Sidni, C. B.ova ocotiaA.chuideachd a's motha tha 'n Canadaair son deanamh us creicg Co.,L I M I T E D .AIRNEIS - TAIGHE 'S BRAIT - URLAIR.THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH'NAR TAIGH-CEANNACHD AIRSraid Shearlot,Sidni.Tha sinn a' creic gach seors' innsridh air an cuirear fcum am broinn taighe.Tha ar prisean cearfc. Taghail againn." Ceannaich o'n Chuideachd a's Motha, 's caosnhain t' airgead."Tha sinn air gluasad as a stor's an robh sinn roimhe, anfcogalach Mhic-Talla, do thogalach ur air Sraid Shearlot,ri taobh stor an D&tair Mhic-Gil lebhrath. Tha anstor so cho farsuihn's cho deiscil 'sa gheibhear air aneilcan; a<strong>gu</strong>s tha sinn a dol a chumail stoc mor deLeabhraichcan, do Phaipeircan sgriobhaidli, 's de BhatharGrinn dhe gach seorsa. Tha cothrom againn' air arbathar a eheannaclr anns na margaidhean a's fhearr,a<strong>gu</strong>s mar sin hidh ar priscan iseal, a<strong>gu</strong>s bidh ar batharan comhnuidli ur. Tha sinn.a fcoirt cuireadh fialuidhdo gach aon taghal oirnn...us Bathair Grinn..


46 MAC-TALLAAth-leasachadh.LE DOMIINULL MAC EACHARN.Bho cheann beagan bhliadhnachanthainig mi trasd air Eachraidh an athleasachaidhmhoir sin a rinneadh airan Eaglais, mu thuaiream dluth airTri ceud <strong>gu</strong> leth bliadhna roimhe so.Rinn an leabhar drughadh anabarrachorm. Bha 'n t-ughdair cho deasbhriathrach'scho soilleir 'na chunntasair gach ceum anns an uspairnchruaidh a bha 'n sin's nach b'urrainndhomh <strong>gu</strong>'n aontachadh leis gach facal.Rinn e na daoine 'ghabh pairt airtaobh an ath-leaaschaidh cho mor a<strong>gu</strong>scho fiachail, 's <strong>gu</strong>'n robh mi ann aminntinn fhein 'gam faicinn mar"chraobhan ag imeachd;" 's a'mhuinntirolc a<strong>gu</strong>s rag mhuinealach a bha'seasamh 'nan aghaidb, cho snaracha<strong>gu</strong>s cho dimeasach's <strong>gu</strong>'n duraichdinnan saltairt fo m' chasan. Mu'n dochuir mi crioch air leughadh an leabhair,bha m' fhuil air ghoil am chuislean;m' fhaireaehduinnean air an luasgadhair chor's nach b' urrainn domh anceannsachadh. Bhreab mi 'n cu, 'sthilg mi 'n cat a mach air an uinneig,'s na'm biodh a chridh' again, bheirinnachmhasari garbh do bhean-an-tighe,co-dhiu a bha's nach robh i 'ga thoilltinn.Dhuisg, mar so, dealas morannam, a chum gach ni a bha cearr achur ceart, is aimheal nach bu bheagorm nach robh mi lathair 'nuair a bhaobair an ath-leasachaidh mhoir so a'dol air a h-aghairt, air chor's <strong>gu</strong>'mbiodh cothrom agam air pairt a ghabhailinnte. Ghabh mi comfhurtachdo'n smuain, <strong>gu</strong>'m faod ni no dha bhiair aghaidh na talmhainn fhathastnach bu mhisde beagan ath-leasachaidha dheanamh orra, 's <strong>gu</strong>'m b'e moghnothach-sa sealltainn a mach 's anni a bha cearr a chur ceart. Dh'innismi do bhean an tighe an ni a bharuith 'am bheachd. Thuirt i rium,<strong>gu</strong>'m b' fhearr dhomh 'n toiseach, modhroch chleachdainnean fhein athleasachadh."Mo dhroch chleachdainnean fhein,"arsa mise, 's mi 'gam thachdadh leis anardan."Seadh," ars ise, "na'n s<strong>gu</strong>ireadh tua dheoghal na pioba sin nach teid asdo phluic o'n a dh' eireas <strong>gu</strong>s an laidhthu, dheanadh tu toiseachadh math let' ath-leasachadh.""Dad eile?" arsa mise, 's mi mothachailair an droch shathadh a fhuair.mi."Tha ni no dha eile cho mi-chiatachris a' phiob," ars' ise. " 'Nuair a theidthu 'dh' iarraidh coingheall leabhraicheanair a' Chaimbeulach, cha ruig thuleas tigh'n dachaidh le feith-ghair airt' fhiacail ; 's 'nuair a theid thu dh'fhaicinn Mhic Fhionghain, cha ruigthu leas fanachd leis <strong>gu</strong> da uair 's a'n:' idainn."Oha robh idir crioch aic' air a'chuisdiiidh, 'nuair thainig steall de dh'u ,e goileach mu'm ladhraii-sa a coireb.. 1 ise toirt bharr na teine. Thugsin orm leum <strong>gu</strong> beothail <strong>gu</strong> taobh eil'an tighe. Thilg mi dhiom mo chaiseart,'s chunnaic mi 's a' mhionaid<strong>gu</strong>'n robh mi air mo dhroch sgaldadh.Shuath mi ola ri m' chois 's shin minam air. sorchan i, 's mi 'g am phianadhleis an doruinn. Chual' an cubochd mo ghearan, 's e fhein's an cata' cumail cuideachd ri cheile 's a'gharadh, far an robli iad a' gabhaildidean o stoirm an ath-leasachaidh risan do chuir mise mo lamb. Thainige '11a ruith, 's 0 tuigsinn <strong>gu</strong>'n robhrud-eigin cearr. Leig mi fhaicinn damo chas, 's thoisich a' bhruid bhochdair a h-imlich, 's thug sin faochadhdhomli. 'Nuair a fhuair mi m' anail,thug mi achmhasan garbh do bhean-antigheair son cho beag suim 's a bh'aice mu'm dheighinn. 'S ann a rinn iglag gaire, 'g radh <strong>gu</strong>'m b'e sud a'cheud uair a chual' i iomradh air duine'bhi air a sgaldadh le uisge fuar."Fuar!" arsa mise, "bha c dearg ghoileaclj!""Bha e," ars iso, "cho fuar 's athainig e as an sput;''s ann 'ga churair an teino g'a theasaehadh a bha mi'nuair chaidh an dileag sin mu d'chasan."Sheall mi na bu dluithe air an lot,'s ged a bu duilich learn aideachadh,chunnaic mi nach robh an sgiorradh,uile <strong>gu</strong> leir, cho docharach's a shaoilmi, ach chuir an ni a leithid de dh'antlachd orm's <strong>gu</strong>'n tug mi mi-fheinas an rathad.Latha no dha 'na dheigh sin, thugmi fain ear <strong>gu</strong>'n robh saod anabarrachmath air bean-an-tighe. Cha b' urrainndhomh 'thuigsinn ciod a bhacearr; oir faodaidh sibh a bhi cinnteach,'nuair a bhios aoibh air bean-an-tighe<strong>gu</strong> bheil gabhdan beaga 'thaobh-eigin'»a h-aire. Mu dheireadh, thuirt i— ! ssin air dhoigh cho caoin-shuarach'sged nach biodh ni fo'n ghrein aic' aira chul, <strong>gu</strong>'m fac i Mr Morrison, a bhean's a chlann, a' fagail an tighe 's a'mhadainn, ann an carbad-da-each; 's<strong>gu</strong>'m fac i Mr Munro 'sa theaghlach a'falbh an la roimhe. "C aite," arsamise, "'n robh iad a' dol?""Nach robh thun an t-saile," ars' ise.Thuig mi's a' mhionaid ciod a buchiall do'n t-sid fheathail a bh' againn.Chuir mi mo lamh 'am phoca 'a <strong>gu</strong>nmi mothachail air ciod a bha mi a'deanamh; ach cha ruiginn a leas, charobh an sin na bheireadh ach. astargle ghoirid o'n bhaile sinn, ged a ghabhamaidgiulan cho iomchuidh ri bararoth,<strong>gu</strong>n ghuth air carbad da each.Bha fhios agam aig a' cheart am, nachleigeadh ise dhith an ni a blia 'nabeachd, a<strong>gu</strong>s b'e sin dol thun an t-saile,ciod 'sam bith a chosdadh e. Thuirtmi-fhein, nach bu leir dhomh aobharair dol thun an t-saile 'm bliadhna,bho'n nach robh dad cearr air a'chloinn. "Nach 'eil," ars' ise, "na'mbiodh tu 'g an eiridinn mar tha mise,bhiodh fhios agad air sin. Dh'fhaodadlitu fhaicinn nach 'eil Deorsa'githcadh na chumadh an deo 'am breacan-t-sil;'s nach do chinn Domhull aonoii-leach bho cheann da bhliadhna; 'stha casan Raibeart a' fas cho brabhdach's gnr gann a tlieid aig' air coiseachd;'s Caitriona—"AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.,Amherst, N.A Chuideachd Ghriasachd a's Hotha tha 's naRoinnean I seal.Tha ar Brogan, a<strong>gu</strong>s gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainmmor fhaotainn.Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a' cur cuairt os ar leth air CcapBreatunn's taobh an ear Noblia Scotia, uair 'san raidhe. Ann am baile Halifacstha sinn a' cumail aig 153 Granville Street.Seall an so air son0Air an ath Sheachdain.Kelly & Dodge,Dealbhadairean.Seomar Dhealbh os eiorm Stor Aonghais Mhic GuaireOBAIR MHATH AIR A DEANAMH ANEALAMHACHD AIR PRIS REUSANTAFaic ar n=Obair.Cordaidh i Riut.


MAC-TALL A 41"0' stad, stad, air ghaol an Fhreasdail,"arsa mise, "ma tha uidhir sin dethrioblaid 'nam measg, nach ann a buchoir dhuinn dol do'n Fhraing led!"Ghabh sinn tigh shios aig taobh ant-saile, 's cha b'e sin an salann saor.'Nuair a shuidhich sinn sinn-fein 'ansin thoisich mis' air cumail mo shuil rifuaradh dh' fheuch am faicinn ni 'sambith 'am feum ath-leasachaidh. Chab'fhad ach <strong>gu</strong>s an d' fhuair mi sin..Bha tigh eile ri ceann an tighe 'sanrobh sinne, 's bha'n roinn-bhalla, eadarna tighean, cho tana's <strong>gu</strong> 'n cluinntesan darna tigh a' mhor-chuid de natheirte's an tigh eile. 'Se duine gleriasgail a bha 'nar coimhearsnach, 'sco-dhiu a bha no nach robh an t-ablachmnatha aige 'ga thoilltinn, bhiodh etoirt ruith mharbhaidh oirre 'n drast's a rithist. Latha de na laithean,chuala mi iorghuill 'san ath-thigh, 'ssmaointich mi <strong>gu</strong>'m b'e so mo chothromair son an duine sin ath-leasachadh.Ghrad leum mi stigh far anrobh e, direach, mar a bha esan airpailleart a thoirt seachad a chuir ancreutair truagh mnatha sin cho cruinnri ceairsle ann an cuil-na-mona."A dhuine <strong>gu</strong>n chiall!" arsa mise,"Ciod a tha thu ris? " Dh' amhairc eorm mar nach biodh e <strong>gu</strong> ro-mhath'gam thuigsinn. "Nach eil fhios agad,"arsa mise—ach cha d' fhuair mi dolna b'fhaide, 'nuair a chuir e thairisan dorn orm ann an cuinnein nasroine, a<strong>gu</strong>s sin le a leithid de dheadhghean,'s <strong>gu</strong>'m faca mise dealanach's<strong>gu</strong>'n cuala mi tairneanach nach f liaca'snach cuala mi roimhe an leithid; 's leisa' phlathadh a chuir sin orm, chaidhmi's shuidh mi ann am poit ghuirmeina bha taobh ni teine. Cha robh fhiosagam aig an am ciod a bha's a' phoit,ach fhuair mi nach e 'n deigh-laimh.'Nuair a thill mo leirsinn's mo chlaistoachdrium, 's <strong>gu</strong>n m' aite-suidhe 'bhiro-shocrach, leum mi air mo bhonn'sthoisich mi air an duin' aingidh sinath-leasachadh ann am fior da-rireadh.'S tha mi smaointeachadh <strong>gu</strong>'n soirbhicheadhlearn iompaidh a chur air na'nleigeadh a bhean learn; ach ise, 'ncreutair fachanta, an ait' a bhi taingeildhomh air son tigh'n g'a teasragainn,'s ann a bha i gabhail gach cothromair strachd a thoirt domh le cas nas<strong>gu</strong>abaich. Chuir so a leithid doghrain orm ris a' phaidhir 's <strong>gu</strong>'n d't'hag mi 'n sud iad, a reiteach a' ghnothaichmar a b' fhearr a dh' fhaodadhiad; 's ged a dh' itheadh iad a cheileso am fear nach teid 'san eadragainna rithist.Air d' a ministear a bhi 'ceasnachadhsean bhean d'a luchd cisdeachd,dh' fheoraich e dhimar'so:—"Nach'oil fhios agad <strong>gu</strong>r h-ann de shliochdAdhaimh thu; a<strong>gu</strong>s <strong>gu</strong> 'n do thuit thuannsan?" Fhreagair ise "<strong>gu</strong> 'n robhdochas aice nach b' ann; <strong>gu</strong>r h-ann abha ise de na daoine coire, na Caimbeulaich,daoine foghain teach ris nachrobh ni sam bith riamh ri radh."Cha reic e a dlial-bhuntata air atarsuinn.ChaiH e Paras.Bha duin'-uasal uair a' gabhail anrathaid air main eich, a<strong>gu</strong>s air dhatigh'n <strong>gu</strong> cnocan beag gorm a bha 'nsin, chunnaic e duine a ruamhai, a<strong>gu</strong>sa h-uile buille bheireadh e, theireadhe, "O! 'Adhaimh!" Stad an duin uasalan t-each' a<strong>gu</strong>s ag eigheach air fear anruamhair dh' fheoraich e dheth c'arsona bha e 'g aithris ainm Adhaimli chotrie air an doigh ud. "Mata, le'r cead,"ars an duine, "mur bitheadh Adhamhcha bhiodh agamsa no aig aon eiledhe 'shiiochd ri obair a dheanamh idir;na'n robh e-fhein is Eubh air aa airethoirt air an gnothuch, cha bhicdh aigneach sam bith ri 'aran laitheil achosnadh le falus a ghnuise, mar a thamise 'deanamh." "Gle mhath," ars anduin-uasal; "taghail a staigli agam-saam maireach." Rmn an duine sin,a<strong>gu</strong>s chaidh a thoirt <strong>gu</strong> sedmar eireachdail,riomhach, a bha 'fosgladh amach do gharadh anns an robh gachcraobh is meas a b' ailidhe na cheile afas. Dh'fheoraich an duin-uasal dhetham bu mhiann leis a bhi 'fuireach naleithid sid a dh' aite. Thuirt macAdhaimh <strong>gu</strong>'m b' eadh <strong>gu</strong> dearbh."Ma ta," ars an duin-uasal, "faodaidhtu fuireach ann, 's cha bhi dith no deireasort. Gbeibh thu do bhraiceast, dodhinneir, 's do shuipeir de gach biadha's fhearr, a<strong>gu</strong>s <strong>gu</strong> riaghailteach gachlatha, a<strong>gu</strong>s faodaidh tu na thogras tudhe t' uine chur seachad anns agharadh. Ach thoir an aire <strong>gu</strong> bheilmi 'toirt so uile dhut air chumha, a<strong>gu</strong>s'se sin nach seall thu fo 'n truinnsearghlas a tha air a .bheul-fodha airmeadhon a bhuird." Chuir so aoibhneasmor air an duine; bha e 'smaoiueachadhnach robh duine riamh chofortanach ris, a<strong>gu</strong>s thuirt e ris fheinnach robh curam <strong>gu</strong> 'n sealladh e fo'n truinnsear ghlas. Ach an ceannseachdain no dha, thoisich an truinnsearri dragh mor a chur air. Cha b'urrainn e a dheanamh a mach <strong>gu</strong> dobha fodha. • Ma dh' fhaoidte <strong>gu</strong> robhneamhnuid luachmhpr aim, a<strong>gu</strong>s madh' fhaoidte nach robh sion ann. Aonlatha 'nuair nach robh duine timchioll,thuirt e ris fhein <strong>gu</strong> 'n toircadh esiiil fo'n truinnsear—cha bhiodii cronsam bith aim—cha bhiodh fhios aigduine <strong>gu</strong>'n d' rinn e e; thog e, uimesin, oir an truinnseir, a<strong>gu</strong>s fcuch! ruithJuchag bheag a mach fodha, 's thug imach an dorus oirre. Ghrad leig e 'ntruinnsear air ais mar a bha e, achbha an cron dcanta. An la 'r namhaireach thainig an duin-uasal far anrobh e. "Bi falbh!" ars esan, '"s thoiran ruamhar ort, a<strong>gu</strong>s na abair 'O!Adhaimh!' am feasda tuilleadh, oilrinn thu fhein an ceart ni a rinn e,—aite-comhnuidh alluinn a chall le easumhlachd."Cho tioram ris an t-sreathainn.Cho stallacach ri damh 's a ciieo.Ciia sheas cairdeas air leth-chois.Clio bodhar ris a cliloich mhuilinn.Cha toir beannaciiadh nach fhaighair ais.Cape Breton Electric Co., LtdRUITH AM AISEIG.Tim-Chlar.Gus an toirear fios air atharrachadh bidh anTim-Chlar mar a lcanas :—6 30 A. M.715 "8 00 "9 00 "10 00 "1100 "A SIDXI.1 00 P. M.2 00 "3 00 "4 00 "5 00 "5 do "A SIDNI TUATH.fi 00 A. M. 1 00 P. M.715 "8 00 "2 00 "9 00 " 3 00 "10 00 " 4 00 "1100 " 5 00 " •5 45 "Tha na bataichcan a taghal aig Point Edwardair tursan 9 a. m. a<strong>gu</strong>e 4 p. m.; a<strong>gu</strong>s aigVictoria Pier air tursan 10 a. m. a<strong>gu</strong>s 5 p. m.Tha iad air na h-uile turus a taghal aig anInternational Pier.TURSAN FEASGAIR.A SIDNI.6158 001100The . . .ScottishClans Sison's Pharmacy.An Stor-chungaidheana's fhearr a tha ann an Sidni.Air oisean Sraidean Shearlat a<strong>gu</strong>sPrince.SIDNI, - - - C. B.DR.CUNNINGHAM,LEIGH-FHIACAL.Mu choinneamh stor ProwseBros. &Orowell.SIDNI, - - - C. B.J J. ROY, M. D.,OIFIS:^AII Togalach McVey.A CIIOMIINUIDH:—An tigh C. W. Hill.SIDNI, - - - C. B.DR-Gr. T. MacGILLEAIN,DOTAIRFHIACAL.OIFIS:—Os cionn Stor Harrington.SIDNI, - - C. B.JE. BURCHELL,URRASACHADHAGUSTEINEBEATHAanns na cuideachdan a's fhearr am Breatunn's an America.SIDNI, - - - C. B.(] R. BOWN,URRASACHADH TEINE AGUSLEACAN GLAINE.SIDNI, - - - C. B.c.V. WETMORE,URRASACHADH TEINE,BEATHA,SGIORRAIDH, & EEACAN GEAINE.An tigh a Chommorcial Bank,SIDNI, - - - C. B.L_ L.GULLIVAN,CEANNAICHEFEARAINN.FKARANN us TAIGIIBAN RI 'N CRBICANNSBACHCEARNA DH SlflDXI.AlEGEADCAT1IOIRTSEACIAD AIRRIABHVictoria Block, So. Charlotte St.,SIDNI. - - C. B.FAIGH DO DHEALBHAN airan tarruinn anns ant-SeomarDhealbhUr a tha 'n Togalach McVey, airsraid Shearlot. An t-aite 's saoiretha 'sa bhaile. Bidh an obair dhe 'nt-seorsa's fhearr. C. H.Woodill.fTo. petterson,Ceannaiche Taiiiear.Oisean Sraidean Sheorais a<strong>gu</strong>s Phitt,SIDNI, - - - C. B.NIALL MacFHEARGHAIS,Ceannaiche Taiiiear.Na h-Aodaicliean a's fhearr a<strong>gu</strong>s na Pasaina's uire.SIDNI, C. B.


48 MAC-TALL AOran Gaoil.Le Domhnull Ruadh Mac Fhionghain,naoij maireannjjia s a MCorairneSEISD.Mo nighean chruinn, chuimir thu,Mo nighean chuimir, ghuanach;A ghrnagach dhonn a's bdidhche,Ri mo bheo cha toir mi fuath dhut.Do chuailean riomhach, barranach,'Ka chamagaii's na dbnalari,'S six 'r boidhche learn na siod e'N uatr chircas tu 'an cuaich e.Do shuilcau mar na h-airneagan,Fo mhala tba <strong>gu</strong>n ghruaimein,Beul meachair fo 'n tig gaire—Ged 'chaidh do thaladh uamsa.Mo bheaunachd-sa le durachd'Ad ionnsuidh ann an uaigncas,Na'm faighinn fear a thaghladh'S a' ghleann an taobh so 'n ghualainn.'S truagh nach robh mi thall ud leat,'S an lagan's am bi 'n Inachair,'S a ghleannan bhoiclheach, bhadanach,Fo dhubhar nan geug naine.Cha 'n iongantach, cha 'n iongantachMo chridhe-sa bhi luaineach,A' cuimhneachadh mar dhealaich miRi ainnir a' chuil dualaich.'S ur a' ehoill o'n cV fhas thu,Gun fhailinn, aluimi, nasal,Gu h-urail direacb, dosrach,'S cha dochair gaoth a' chuain thu.Cha 'n fhaioear air an t-sraid thu'Measg ghuanag ghraisgeil, shuarach:'S ann bhios ort sioda's fainncachanAn seomar ard a' fuaghal.Rugadli Domhnull Mac Fhionghain(Domhnull Ruadh) o'nn an Lochalline 'saMhorairne, an siorraehd Earraghaidheal.Dh' eug e nuair a bha o na dhuin 6g. Bliac glo mheasail aig na chuir eolas air, cha 'nann a mbain mar dheagt) bhard, ach airsonblaths a chridhc a<strong>gu</strong>s ard-bhuadhan 'inntinn.Thugadh an t-oran so dhomh leDomhnull Mac Mhuirioh, ann an New-York—aon de leughadairean MIIIC-TALLA,a<strong>gu</strong>s miii' 'eil mi air mo mhealladh, fear abha gle eolach air eachdraidh Mliic Fliionghain.Bha eolas math aig 'athair air MacFhionghain.DONNACHADHPortsmouth, Ohio.« -c-«MAO-AN-LEIGH.An Cogadh 'an Africa mu Dheas.LE DOMHKTOL MAO EAOIIARN, DUNEIDEANN.Ah Gaidheal a' fagail a dhiithcha 'dholthun u' ckogaidh.A' toirt m' aghaidh ris na blaraibh,Is mo chul ri duthaich m' araicb;Soraidh leis na bheil mi fagail,Gus an tig mi slan a ris.Slau lc og-bboan a' cluvil-dualaich,:S na biodh ortsa bron uo bruaillean;Bithidh mi ait in' ais <strong>gu</strong> h-uallach,Mu'm bi <strong>gu</strong>th na cuaich 'san tar.Crcid nach aobhar brain no tursa,A bhi scasamh eoir na's fiu leiun;'Nuair bhios bagairt air ar duthaich,Co a dliiultadii dol's an stri.Ma blIs firGaidheil mar bu duth dhaibh,:ad'n a tiia dhith.Misneach mhuth, biodh aig mo mhuirn-Thig mi vis, na biodh ort cm-am; [eig,'S ged an robh an t-astar dubailt,Cha chum muir no Puitsicb. mi.Geannard an airm vafhir-chuideachaidh'-s a eholtas air an latha dol 'na aghaidh.'Faic sibh a' tightnn iad?'Faic sibh a' tigbinn iad ?'Faic sibh a' tig!:inn iad?Gilleau an fheilidh.'Faic sibh 'san t-scalladh iad?'Faic sibh 'san t-scalladh iad ?Greasarbh 'am cbaraibh iad,Agams' tha feum orr'.'Faic sibh a' tighinn iad ? &c.Ah luaidhe 'na frasanA' s<strong>gu</strong>abadh na faiche;An t-each is am marcaich'Nan laidhc <strong>gu</strong>n eirigh.Le Fuaim-shligean sgratha.il,Mu 'r cluasan a' spraidheadh,Is cruaidh pheileir ehananA' barradh an roidhlean.Feall-fhalach's na cuiltean,An ealain nach b' fhiu leinu;Geur lannan 'gan rusgadh,Bu duth dlrainn 'san streupaid.'Faic sibh a' tighinn iad ?'Faic sibh a' tighinn iad ?Greasaibh na gillean geal','S mis' ann am eiginu!'Fhir-chuidtachaidh ris a cheannard's iada' faicinn nan Gaidheal a' tighinn.Faioear a' tighinn iad !Faieear a' tigbinn iad!Faicear a' tighinn iad !Gillean an fheilidh.Faicear na lasgairean;Cluinncar an caiseamachd;Pioban is brataicbeanGhaisgeach an fheilidh.Faicear a' tighinn iad! &c.Earraghaidhlich ghram.aii,'S na Gordonaich ealamh,'S an corr de na ClannaibhTha caitheadb an fheilidh.Na h :armuinn tha sgairtcil,Gun mhairneal, <strong>gu</strong>n airsneal;Tha blath-chridhe gaisgeilFo bhreacan an fhciiidh.Suas leis na brataiohean;Nuas leis na gcaltairean !S<strong>gu</strong>abaibh na machraieheanGlan de na reubal.Faicibh air mhire iad;Co nis a thilleadh iad?Duitsich air iomainAig gillean an fheilidh.• Mar b' abhaist's o 'thachair'Am blara na b-Aifric;Buaidh-laraicli's gach faiche'S am faicear am fcileadh. «An Gaidktal a' tilleadh dhachaidh o'nchogadh.Ged tha mi <strong>gu</strong>n chrodh air buaile,No <strong>gu</strong>n spceidh 'am feum an cuallach,Tha mo cheum a chcart cho uallach,'S ged bu duais domh buar an righ.Breacan feilidh air nj'o ghualainn,Is mo chluidbeamh air mo clnuachann;Aim am bhoineit ghoim an cluaran,'S ann am ehluasan fuaim nam piob.Tha mo bbarantas 'am phoca,'S crois ua ban righ ann am chota;'S ged a bha an iomairt dpbbaidh,Sheas sum coraichcan ar tir.'S*e dh' fhag inise 'n diugh olio surdail,i\i' aghaidh 'bhiri tir mo dhutbchais:.'Fagail Olandaich fo ubhladli,A<strong>gu</strong>s Duitsich 'bhi fo chis.Seideadb gaoth a nis iflftr b' aill leinn,'S c mo dhuil 'am beagan laithean'Bhi cur failt air Maol-Chinntir'.Cuir fios-dealain thun mo mhuirneag,Mi bhi tilleadh u.ar bu duth dhomh;'S seachdain leam gach uair a dh' uine,Gus am faic mi run mo chri.aig a MEod Ghaidheal'aeh deiicadh anfhognair s a chaian.DeWitt & Maekinlay,Luchd=creic a<strong>gu</strong>s obrach Innealan ElectricObair Electric do sheorsa sam bith air a deanamh.Stoc mor de dh' innsridh Electric.Air son CARADH BHICYCLES tha sin lan uidheamaiehte air son ENAM­ELLING, BRAZING a<strong>gu</strong>s VULCANIZING a dheanamh.Air Sraid Phitt,faisg air Searlot, Sidni, C. B. Telephone 223.i ha sum f aisg ort cia h eait am bheil tfcii, * n a s aTha sinn an deigh pris-chlar ur tie dh' Airneis, Brat-Urlair, a<strong>gu</strong>s Innsridh Taigbc a chur a mach. Ni thueucoir ort fhcin a<strong>gu</strong>s oirnne mur cuir thu g'a iarraiclh,a chum <strong>gu</strong> faic thu na prisean. Cuir t' ainm ngainn airpost card a<strong>gu</strong>s gheibh thu e.GORDON &L KEITH,A. T. GRANT, Manager,fpHA sinn a paigheadh a phris a's airde airson cloimh.•I Ma tha thu ag iarraidh do cldoimh a reic thig dh' anstor againne a<strong>gu</strong>s ni sinn iomlaid riut icis na nithean so:Bathar Tioram, Aodaichcan dhe gach seorsa airson na Fira<strong>gu</strong>s na Gillean, Soithichean creadha a<strong>gu</strong>s lampannan,Crogain im (25c) Noigein creadha, a<strong>gu</strong>s gach ni a bhiosfeumail a,m broinn taighe.Mills, Mac Coinnich & Ross. .Air seann larach Iain A. Mac Coinnich.TIMCHLAR.A toiscacliadh DI-LUA1N. 1UN 10, 1001,ruithldh na Carbaid gach latiia, aoh Di-douaich,aiar a leanas:STATIONSOaloddnta Juiictibii.'.'.".'.'Gl&ce HaySYDNKVBridgeportGlace BaySTATIONSCaledonia J mictionMorion Junction"Hotuevillc9oEXPRESSA. M.7 CO7 137 217 SI7 457 55Ar 7 67De S 0592EXPRESSP. M.3 303«3 53i 02i 104 21i 234 308 12S 18 4 118 10 5 03OlEXPRESSA. M.9 15!)389 HAr ii 60Do 10 HO10 0210 1510 2210 S510 i 511 0093EXPRESSP. M.8 008 218 308358 408 428 539 009 109 209 35•A ciallaoliatih nach stad an oarbad achnxiair a chuircar a niach comharra.cWv.COYNE, Traffic Manager.p. "mooreTBATHAR CRUAIDH.Iaruun, Uidheaman Saoirsoeachd, UidheamanGaibhneachd, Tairnnean, &e.SIDNI, - - - - C. B.IMANUFAGniR£RS'LIFEArd-oijQs:—Toronto, Canada.OSANN'-SUIDIIE:Deorsa Gooderham,Ceann-Snidho ijianc ThorontoTha a chuideachd so a'creic ' 'pholicies"dhe gach seorsa thathar a cur a mach airson urras-beatba. Gheibhear gach fiosrachadha dh' iarrar, a<strong>gu</strong>s na prisean, bhoA. Q. BAILLIE, Agent, Port Hastings, C. B.L. L. GULLIVAN, Agent, Sidni.M. LEBETTER, " Sidni Tuath.tK OF CANADA.EABKAS,CORPA1CHTE 1369.ARD OIFIS, HALIFAX, N. S.§^,000,000.00EARKAS PAIOIITE - - ^2,000,000.00AIRCEAD TAIMH - - - 1,700,000.00Luchd=RiagliIaJdfs:Thomas E. Kenny, Thomas Ritchie,Celinn-suidhe. Iar-Cheann-Suidhe.Wiley Smith, H. G. Bauld,Hon. Daibhidh Mac Iain.Edson L. Pease, Gen'l. Mgr., Montreal.Meur=Otfis ann an Sidni.J. E. BURCHELL, Fear-Onothuicli.Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamhaim am banca 'ga chur air adhart,a<strong>gu</strong>s thaBANC A-CAOMHNAI DHami anns am faodar suim sam bith o dholarsuas, a chur air riabh 3%'sa hhliadhna.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!