Cops or Robbers Reforming the ANP IP_Pashto_linked footnotes

د موضوعې مقالو لړۍد قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېد قانون حاكميت؟د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپارههڅېانډريو وايلډر1386 چنګاښ

د موضوعى مقالو لړۍد قانون حاكميت؟د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپارههڅېانډريو وايلډر1386 چنګاښ

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍكور ودانېد دغه رپوټ چمتو كول د ډېرو منصبدارانو د مرستې څخه پرته ناشونئ ؤ.‏ په ځاي ده چې په ځانګړي ډول د يوه افغان همكار د ډېرو ارزښتناكومرستو څخه ‏(چې غواړي نوم يې ښكاره نه شي)‏ چې زماسره يې د دغه څېړنې په اړوند د ډېرو مركو په تر سره كولو او ژباړه كې وكړى،‏ مننه وكړم.‏ لهايرينا كاي مولر سكيك،‏ په كابل كې د آلمان د سفارت كاركوونكي چې نوموړې د پوليسي مسائلو په اړه ډېرې ارزښتناكې نظريې د ما په واك كېراكړېدي او زما ډېرو پوښتنو ته چې په ايمېل ‏(بريښناليك)‏ كې مې د هغى څخه پوښتلې وي ځوابونه راكړل او همدارنګه له پائول فيشتين دافغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارې د غړي څخه چې نوموړي د دغه رپوټ په اوږدو كې ما لره ګټور وړانديزونه كړي او له ما سره يې دايميمرسته كړېده،‏ ډېره زياته مننه كوم.‏ همدارنګه اړينه بولم چې د سفير هلموت فريك ‏(د امنيت د برخې د سمون لپاره د آلمان ځانګړي استازى)،‏ كولاريك بلچرد په افغانستان كې د امريكې د امنيت د ګډې قومندانۍ د پوليسو د سمون د برخې د كاركوونكي،‏ شاه محمود مياخل او ايګاردشويك د يوناما له كاركوونكو څخه چې دوي ټولو خپل وخت د ما لپاره ځانګړئ كړ او د دغه رپوټ د چمتو كولو لپاره يې ماته ګټور معلوماتراكړل ، مننه وكړم .له مارتين ون بيجلرت د اروپايي كميسيون د ځانګړې نمايندګۍ د دفتر له كاركوونكي څخه،‏ بيل بيرد د نړيوال بانك كاركوونكي،‏ آنجليك ليتل-‏ترنر دامريكې د متحده ايالاتو د بهرنيو چارو وزارت د قانون د پلي كولو د چارو نړيواله كميټه،‏ د پوليسو د څانګې كاركونكي،‏ توماس روتيكچې تر دې وړاندې يې په كابل كې د آلمان په سفارت كې كار كاوه،‏ مارك سدرا د لنډن پوهنتون د شرق او افريقا د څيړنو له فاكولتې څخه،‏ كول جكپه افغانستان كې د امريكى د امنيت له ګډى قومندانۍ څخه،‏ دَون استالارد او د دريو ګمنامو نيوكه كوونكو څخه د بيا كتنې لپاره د وخت دځانګړي كولو او د دغه سند د پخوانيو نسخو په اړوند د ګټورو وړانديزونو د وړاندې كولو لپاره د زړه له كومي مننه كوم.‏ همدارنګه له آنيا حاويدالد افغانستان د څېړنې او ارزونې د ادارې څخه د دغه اثر د بشپړ ايډيت او خپرولو لپاره ډېره مننه كوم.‏ له الان او بټى استالارد څخه چې يوه آرامهكاري فضا ) او د چاي ډېرې پيالې)‏ يې ما ته چمتو كړې دي چې د هغه څخه پرته د دغه رپوټ چمتو كول راته ناشوني وو ډېره مننه كوم.‏ په پاي كې لهټولو هغو كسانو چې خپل وخت يې زما په واك كې راكړي او د مركې د تر سره كولو لپاره يې زما غوښتنې ته مثبت ځواب راكړي،‏ او زياترهاطلاعات يې چې دغه رپوټ د هغه پر بنسټ ليكل شوي زما په واك كې راكړي ‏،د زړه له كومي مننه كوم.‏سره ددې چې په دغه رپوټ كې د پورتنيو افرادو د معلوماتو څخه په لويه پيمانه ګټه اخيستل شوې،‏ په دغه رپوټ كې ليدلوري او نظرونه پهليكونكي پورې اړه لري.‏آنډريو وايلډر،‏ د 2007 كال د جولاي مياشتii

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېد عنوانونو لړ ليكد ليكونكي په اړه ...................................................................................................................................................................................................................... iد افغانستان د څېړنې او ارزونې د ادارې په اړه...............................................................................................................................................................‏ iكورودانى .................................................................................................................................................................................................................................. iiلنډيزونه ......................................................................................................................................................................................................................................v.1د څېړنې لنډيز.........................................................................................................................................................................................................................‏iivسريزه .............................................................................................................................................................................................................................1.1 ،2.2د پوليسو پر څانګه ځغلنده نظر............................................................................................................................................................................‏ 3شاليد .................................................................................................................................................................................................................................... 3.2 ،2.3 ،2.4 ،2د پوليسو څانګه او د هغوى دندې .................................................................................................................................................................................4د افغانستان د ملي پوليسو شمېر..................................................................................................................................................................................‏‎7‎ښځينه پوليسې .................................................................................................................................................................................................................. 9.5 ،2.6 ،2.3د افغانستان د ملي پوليسو جوړښت ‏(تركيب)..........................................................................................................................................................‏‎11‎د افغانستان مرستندوي ملي پوليس ........................................................................................................................................................................ 13د نړيوالو عاملينو او د پوليسو تر مينځ همغږي .......................................................................................................................................... 18.1 ،3.2 ،3.1 ،4.2 ،4.3 ،4نړيوال عاملين...................................................................................................................................................................................................................‏ 18د پوليسو دڅانګې همغږي............................................................................................................................................................................................‏ 25د پوليسو سمونيزې چارې...................................................................................................................................................................................‏‎28‎روزنه او لارښوونه............................................................................................................................................................................................................‏‎28‎تجهيزات او بېخبناوې...................................................................................................................................................................................................‏‎36‎بيارجوړونه او سمون ..................................................................................................................................................................................................... 37اساسى مسائل او وړانديزونه.............................................................................................................................................................................‏‎44‎.4.5.1 ،5.2 ،5.3 ،5.4 ،5.5 ،5.6.7يوګډ لرليد او ستراتيژي .............................................................................................................................................................................................. 44د پوليسو سمون د قضايي څانګې په سمون پورى تړلي دي.................................................................................................................................‏‎51‎د كورنيو چارو وزارت سمون ......................................................................................................................................................................................53د پوليسو د كړنو څرنګوالي د پوليسو د شمېر پر وړاندې..................................................................................................................................‏ 57د امنيت د څانګې مالي ثبات.........................................................................................................................................................................................‏ 60د سپارښتنو لنډيز .................................................................................................................................................................................................. 65د پايلو ارزونه...........................................................................................................................................................................................................‏‎70‎اخځونه......................................................................................................................................................................................................................................‏‎71‎ضميمه:‏ د مركو لړليك........................................................................................................................................................................................................‏ 76د افغانستان د څېړنې او ارزونې د ادارې وروستۍ خپرونې...................................................................................................................................‏ 78iii

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍشكلونه،‏ جدولونه او چوكاټونهلومړى شكل:‏ د كورنيو چارو د وزارت تشكيلات ‏(جوړښت)‏ .................................................................................................................................... 5دوهم شكل:‏ د افغانستان د ملي پوليسو سيمه ايزې قوماندانۍ ............................................................................................................................... 6دريم شكل:‏ د 2002 څخه تر 2007 كلونو په اوږدو كې د افغانستان د ملي پوليسو سره د امريكې د متحده ايالاتو مرستې......................‏ 20څلورم شكل:‏ د پوليسو د سمون د نړيوالې همغږۍ جوړښت ......................................................................................................................................26پنځم شكل:‏ د افغانستان د ملي پوليسو د مړو او ټپيانو چارټ ..............................................................................................................................47شپږم شكل:‏ د – 1382 1383 (2003 – 2005) كلونو كې د امنيت د څانګې لګښتونه ........................................................................................51اووم شكل:‏ د افغانستان د ملي پوليسو د لاسمزد په لايحه كې چټك زياتوالي..................................................................................................‏ 61لومړى جدول:‏ د ملى پوليسو جوړښت او شمېر.............................................................................................................................................................‏ 12دوهم جدول:‏ د افغانستان د ملي پوليسو د معاش او مكافاتو لګښتونه په (2007-08) 1386 مالي كال كې.‏ ............................................23دريم جدول:‏ د 2002-06 پورې په افغانستان كې د قانون او نظم وجهې صندوق سره مرستې‏(د زرو ډالرو په مقياس)‏ ............................ 24څلورم جدول:‏ په افغانستان كې د قانون او نظم وجهې صندوق د پوليسو كلنۍ لګښت د 1382-88 كلونو لپاره.‏ ................................. 24پنځم جدول:‏ له سمون څخه مخكې او وروېته تنخاوى او رتبې .................................................................................................................................40لومړى چوكاټ:‏ د افغانستان د مرستندويو ملي پوليسو غړي منل.........................................................................................................................‏ 16دوهم چوكاټ:‏ د ‏«مركزي روزنيز مركز « او » سيمه ايزو روزنيزو مركزونو»‏روزنيزې دورې ...................................................................... 30دريم چوكاټ:‏ د افغانستان په پوليسو او پوځي ځواكونو كې اجبارى چوپړ........................................................................................................‏‎32‎څلورم چوكاټ:‏ د رتبو د سمون د پروسې پنځه مرحلې.................................................................................................................................................‏‎41‎پنځم چوكاټ : آيا پوليسو ځواكونه د ‏”توپ خوراك“‏ ګرځي؟..................................................................................................................................‏ 48شپږم چوكاټ:پوليسو ته د تر ټولو كوچنۍ ونډې د وركولو دليل ...........................................................................................................................50اووم چوكاټ:‏ څه شي ثبات ته ډېر زيان رسوى - سمون او كه نه سمون؟...............................................................................................................‏ 58iv

د«‏د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍافغانستان د پوليسو سره مرسته كوي.‏ د پوليسو د چټګ غبرګون دسازمانونو مينځګړې ډله او د نړيوالو پوليسو د همغږۍ پلاوي چېتازه جوړې شوې دي،‏ د پوليسو د همغږۍ اصلي سازمانونه دي.‏افغانستان لپاره د نظم او قانون وجهي صندوق»‏ چې د ملګرو ملتونود پرمختګ دفتر لخوا اداره كيږي،‏ پوليسو منصبدارانو ته د معاشاړوندو مرستو د همغږۍ دنده لري.‏ د اروپا كميسيوند پوليسومنصبدارانو د معاش يواځينئ او تر ټولو لوي مرسته كوونكي دي چېد 330 مليون ډالري بودجې د تر نيمې زياتې په مرسته كولو كې ونډۀاخيستې كومه چې د 2002 او 2006 كلونو تر منځ د افغانستان لپاره دنظم او قانون د وجهي صندوق له لارې د تمويلوونكو هېوادونو لخوامرسته شوېده.‏او د دغه لرليد د پلي كولو په موخه د يوې ګډې ستراتيژۍنشتوالي.‏ دغه امر د ساده اطلاعاتو د ويش له په پراخه كچه دهمغږۍ زياتوالي ستونزمن كوي.‏د امنيتي ارګانونو تر منځ په ځانګړي ډول د پوليسو او د قضاييارګانونو تر منځ كمزورې همغږي،‏ پياوړى كول.‏د پخوانيو جنجالونو كنټرول په داسې حال كې چې د هغو لپارهډيرئ انساني او مالي مرستې د يوه مرسته كوونكي لخوا كيږي.‏دغه امر د پريكړه نيولو د پروسې كنترول په اغيزمنه توګه شونيكوي.‏••آلمان له2007 تر 2002كاله د افغانستان ملي پوليسو سره د نړيوالومرستو د همغږۍ دنده د«‏ لوي مرستندوي»‏ يا ‏«اصلي شريكبان»‏ پهتوګه پرغاړه درلوده.‏ د دغه دورې په اوږدو كې آلمان د پوليسو په برخهكې د اصلاحي فعاليتونو د ملاتړ لپاره كابو80•مليون ډالره مرستهكړېده چې ډيرئ يې د » د آلمان د پوليسې پروژې دفتر»‏ له لارې ترسرهشوېدي.‏ په 2007 كال كې د آلمان كليدي شراكت رول په ټوليز چوكاټكې«‏ په افغانستان كې د اروپايي ټولنې د پوليسو پلاوي »، ته سپارلكيږي.‏ داسې وړاندوينه كيږي چې نوموړى پلاوي به له 23 مليتونوڅخه ‏(چې لدې ډلې ځينې هېوادونه يې د اروپايي ټولنې غړې نه ديلكه ناروى،‏ كاناډا او استراليا)‏د 160 پوليسي مشاورينو،‏ مربيانو‏(ترينرانو)‏ او څارونكو څخه جوړ وي،‏ او د هېواد په ټولو برخو كې بهځاي په ځاي كيږي.‏د امريكې متحده ايالات له 2004 كال څخه تر اوسه د پوليسو د څانګېسره د انساني او مالي زيرمو تر ټولو غټ او پراخه مرسته كوونكيهېواد دي او په 2007 كال كې د هغه ونډه 2،5 زره ميليون ډالره اټكلشوېده.‏ په افغانستان كې د متحده ايالاتو د پوليسو پروګرام دنوموړي هېواد د دفاع د وزارت د امنيت د اوښتون د ګډې قوماندانۍلخوا مخته وړل كيږي.‏ دغه قومانداني د افغانستان ملي اردو ته د زدهكړې او د هغه د پراختيا دنده هم پر غاړه لري.‏ د پوليسو په برخه كې دهمغږۍ په وړاندې پرتې اصلي ننګونې په لاندې ډول دي:‏د افغانستان د ملي پوليسو د رول په اړه ديوه ګډ لرليد پهنشتوالي كې د همغږۍ د اغيزمنې ستراتيژۍ ‏(تګلارې)‏ پلي كول•د كابل او سيمو او ولاياتو تر منځ د كمزورې همغږۍ ځواكمنكول .•د امنيت د برخې د همغږۍ او ادارې په اړه د دولت ځواكمن كول لههغې ډلې د دولت او مرستندويانو اوهمدارنګه د سيالووزارتونو تر منځ د همغږۍ زياتوالي.‏دپوليسو د برخې سمونيز فعاليتونهروزنه او لارښوونهد پوليسو د سمون فعاليتونه له 2002 څخه تر 2005 زيږديز كال پورى پهپوليسي زده كړو متمركز وو.‏ په كابل كې ‏«د آلمان د پوليسو د پروژېدفتر»‏(GPPO)•د پروګرام اصلي برخه،‏ د كابل د پوليسو د اكاډمۍبياجوړول او بيا تاسيس ؤ.‏ دغه اكاډمي كدري منصبداران د دريومياشتو لپاره او غيركدري منصبداران د 9 مياشتو لپاره تربيه كوي.‏ دامريكې د متحد ه ايالاتو مرستې په مركزي سيمه ‏(كابل)‏ كې او په اوهسيمه ايزو روزنيزو مركزونو كې پوليسو ته د بنسټيزو زده كړو په برخهكې دي چې د هغه موخه د نويو غړو ګمارل او د ګرځندوي پوليسو سرهمرسته ده.‏ د پوليسي زده كړې په مخ كې اصلي ننګونې په دغه ډول دى:‏د ګرځندوي پوليسو منصبدارانو او د افغانستان د ملي پوليسود غړيو په مينځ كې د بې سوادۍ او كم سوادۍ د كچې لوړ واليچې د اغيزمنې زده كړې مخه يې نيولې او هغه دندې په شدتمحدودوي،‏ كومې چې د پوليسو لپاره د هغه تر سره كول شونيدي.‏viii

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېد غړي نيولو او څارنې د سيستم كمزورتيا او نشتوالي چې د هغهپه پايله كې دغه ټكي ته كمه پاملرنه كيږي چې څوك بايد زده كړهوكړي او په دغه اړه هم كمه څيړنه كيږي چې روزل شويو اشخاصوسره به څه كيږى.‏ د دغه امر د منفې اغيزو څخه يوه يې هم په ځينوسيمو كې د مركزي دولت ضد ځواكونو لا ځواكمنتيا ده.‏د افغانستان د ملي پوليسو د نااغيزمنتيا او هغوي ته د لوړې كچېزيانونو په رسېدلو كې رول لري.‏ په اوسنۍ وضعه كې د مرستو ډېرهبرخهد پوليسو د بيخبناوو په جوړولو او د هغوي د تجهيزاتو پهبرابرولو لګيږي.‏ د افغانستان د پوليسو د تجهيزاتو پر وړاندې تر ټولوغټې ننګونې په لاندې ډول دي:‏•د سمون هڅې د پوليسو د زده كړې په پرتله د ښوونيزو پروګرامونو لهلارې د پوليسو پر بيا زده كړې ډېره پاملرنه كوي.‏ تر ټولو پراخ ښوونيزپروګرام،‏ د متحده ايالاتو تر مرستې لاندې پروګرام دي چې دDynCropله خوا تر سره كيږي او د2006كال تر پايه يې دپه 500شاوخوا كې مربيان او نړيوال څارونكي په پوليسي چارو كې وګمارل.‏په افغانستان كې د»په افغانستان كې د اروپايي ټولنې د پوليسوپلاوي « د 160 كاركوونكو څخه زياتو ته يې ښوونيزې دندې هم وركولكيږي.‏ د پوليسو د لارښوونې پر وړاندې اصلي ننګونې په لاندې ډولدي:‏•••د بسيا كوونكي شمېر نړيوالو پوليسي چارو د څارندويانوموندل كوم چې د اړينو شرايطو لرونكي وي او د تركيبي،‏سياسي او تخصصي مهارتونو څخه برخمن وي او داسې كسانوي چې د افغانستان په لرې پرتو او عمدتاً‏ ناامنه سيمو كې د كاركولو لېوال وي.‏د دولت د لوړو مقاماتو او كورنيو چارو د وزارت څخه په هغهوزارت او د پوليسو په برخه كې د سمون د راوستنې د ژمنې څخهډاډ ترلاسه كول.‏ كه په كورنيو چارو وزارت كې ټوليز او پراخسمون را نه وستل شي،‏ ښايي چې هغه پراخ ښوونيزپروګرامونهچې موخه يې د پوليسو د انفرادي مقاماتو د ظرفيت لوړواليدي،‏ ونه كولاي شي د افغانستان د ملي پوليسو پر ټوليزهاغيزمنتيا كومه ځانګړې اغيزه ولري.‏آيا د ښوونيز پروګرام اغېزه دومره ښه ده چې لويې لګښتي زېرمېپرې ولګول شي؟ د دغه ټكي د ارزونې لپاره د اغيزمنوسيستمونو د جوړښت څخه ډاډ تر لاسه كول .تجهيزات او بېخبناوې:‏لږ پوليسي تجهيزات او بيخبناوې،‏ د هغو لاملونو له ډلې څخه دي چې••په هغه سازماني چاپيريال كې چې په روښانه ډول په فساد اختهدي د داخلي څارنې او د ځواب وركونې دسيستمونو نشتوالى.‏د تجهيزاتو،‏ نقليه وسايلو او اهدايي بيخبناوو د ادارې او ساتلولپاره د مرستې اخيستل،‏ 95 په سلو كې پوليسي اهدا شوي غيرمعياري تجهيزات او د هغوي د يوې برخې د معيار څخه ټيټواليدغه ستونزه لا زياته كړېده.‏بيا لارښوونه او د سمون راوستنهپه 2005 كال كې دغه مسئله په زياتېدونكي ډول ثابته شوه چې د هغهاشخاصو لپاره د ډېرو زده كړو او تجهيزاتو برابرول چې د ملي پوليسوپه سازماني چاپېريال او د كورنيو چارو په وزارت كې چې په هغه كېهيڅ ډول سمون نه دي راوستل شوي،‏ كار پيل كړي ډېره كمه اغيزهدرلودلې ده.‏ په عين حال كې د افغانستا ن په سهيل كې د بلواووزياتوالي د دې لامل شو چې د پوليسو د شمېر د زياتوالي په اړه پراخهتوافق رامنځ ته شي.‏ دغه دوه لاملونه سبب شويدي چې د افغانستان دملي پوليسو او د كورنيو چارو وزارت د بيا جوړونې او سمون لپارهلازياتې پانګې وركړل شي.‏ د پوليسو په برخه كې د سازماني سمون ترټولو ارزښتناك نوښت د پوځي درجو او د معاش د وركړې په اړه سمونؤ چې د 2005 كال په وروستيو كې پيل شو.‏ د دغه سمون د راوستنېاصلې موخې په دغه ډول دي:‏ 1) د لوړپوړو بستونو د لږوالى له لارى دنامانډوله پوليسو د مشرتابه نوي كول:‏(2د آزمايښت د ستونزمنېپروسې لارښوونه ددې لپاره چې منصبداران د وړتيا پر بنسټ وټاكلشي نه د شخصي او حزبي اړيكو يا رشوت له لارې(3د معاشونولوړول د ګمارلو د پروسې د آسانتيا او د غړو د ساتنې او همدارنګه دفساد د كمښت لپاره.‏د معاشونو او درجو د سمون اصلي برخه د پوليس منصبدارانو پهپوستونو كې دكمښت په موخه د وړتيا پر بنسټ د پوليس منصبدارانود ټاكلو لپاره يو ميكانيزم رامينځ ته كول دي.‏ دغه پروسه هغه وختix

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍستونزمنه شوه چې ولسمشر كرزي د ټاكل شوې كميټې وړانديزونه ونهمنل او د هغه پر ځاي يې 14 پوليس رئيسان انتصاب كړل چې د زياتوكمبوديو د درلودلو سره سره د وړتيا په ازموينه كې هم پاتې شول.‏ پهنړيوالو غونډو كې د دغه رئيسانو د ګمارلو په اړه د فوق العاده شديدغبرګون په پايله كې يو تعليقي پلاوي جوړ شو چې وروسته د دغهرئيسانو له ډلې د هغوي11يې تبديل شول.‏ يوه بله ننګونه چې پاتېكيږي هغه ددې ټكي څخه ډاډ تر لاسه كول دي چې نور نو په راتلونكيكې د وړتيا پر بنسټ د انتصاباتو او د رتبو د ترفيعاتو دغه ډولمخنيوي نه كيږي.‏1كليدي مسائل او وړانديزونهكه په افغانستان كې به د پوليسو په برخه كې سمون بريالى كيږى اوځانګړو شوو سرچينو د بېځايه لګښت څخه مخنيوي كيږى،‏ نو كليديعاملينو ته په ځانګړي توګه دولت،‏ د امريكې متحده ايالات او پهافغانستان كې اروپايي ټولنې د پوليسو پلاوئ ته پكار ده چې پنځهمهمه مسئلې په ګوټه كړى:‏.1د افغانستان د پوليسو لپاره يو ګډ لرليد اوتګلاره رامنځته كړىتر ټولو بنسټيزه مسئله چې د افغانستان د پوليسو د سموندبرياليتوب لپاره هغه ته پاملرنه په كار ده د افغانستان د ملي پوليسولپاره د ګډ لرليد درلودل او د دغه لرليد د پلي كولو لپاره د يوېتګلارې شتون دي.‏ په ځانګړي ډول اړين دي چې د آلمان د پوليسولرليد چې د پوليسو څخه د ټولنيز قانون او نظم د پلي كوونكي ځواكاو د امريكې د متحده ايالاتو له لرليد چې پوليس د امنيتي ځواك پهتوګه چې د هغه لويه دنده د بلواوو او اورپكو سرهمبارزه ده،‏ دافغانستان د شرايطو سره سم كړل شي.‏ دغه دوه لرليده چې په سهيلكې دطالبانو د بلواوو د كراري لپاره د امريكې د متحده ايالاتو د هڅواو همدارنګه په سهيل كې نسبتاً‏ امنو سيمو ته د آلمان پاملرنې پهپايله كې مينځ ته راغلي دي،‏ بايد د افغانستان سره سم كړل شي او يوګډ لرليد مينځ ته راشي چې د ټولو د منلو وړ وي او په ټول افغانستانكې د پوليسو پر اړتياوو غور وكړي.‏د پوليسو په برخه كې د تلفاتو د كچې لوړوالي ته په پاملرنې بايد د كمعكس:‏ د كورنيو چارو وزارتروزل شوو او كمو تجهيزاتو لرونكو پوليسو څخه په ځانګړي ډول ‏(دافغانستان مرستندوي پوليس)‏ د بلواوو سره د مبارزې لپاره د ګټېاخيستنې لارې چارې ولټول شي.‏ هغه رول چې د افغانستان د پوليسولپاره په نظر كې نيول شوي د ګمارلو،‏ تربيې ، تجهيز او ځاي پرځايكېدو پر څرنګوالي او همدارنګه د هغوي د يو ځاي كولو او د شمېر دزياتوالي په برخه ډيري استلزامات درلودلاي شي.‏ د آلمان او دامريكې د متحده ايالتونو د لرليدونو تر منځ توپير او د افغانستان دپوليسو په اړوند د دولت د لرليد نشتوالي د پوليسو په برخه كې دسمون دهڅو د كمزورتيا لاملونه دي.‏.2د امنيت د برخې د سمون اركان د قانون يو پراخهاو ټوليز حاكميت د يوې ستراتېژۍ سره ځاي پر ځايكړئ.‏د قضايي برخې د سمون لپاره د يوې تګلارې د جوړولو په اړه د دولتاو نړيوالې ټولنې پاتې والي كولاي شي د پوليسو د سمون په اوسنيوهڅو ډېره ناوړه اغيزه وكړي.‏ يو ملكي پوليسي ځواك چې ښه تربيهشوي وي او ياهم ښه مجهز وي د ښه قضايي سيستم په نشتوالي كې دپه شپږمه برخه كې د دغه سند د وړانديزونو او سپارښتنو لنډېز وړاندې شوي دي.‏1.x

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېقانون د حاكميت په اړه د پوره وړتيا څخه برخمن كېداي نه شي.‏دپوليسو او عدلي څانګو د تقويې لپاره د يوې منسجمې تګلارې پهجوړولو كې وروسته والي د امنيت د برخې د سمون د اركانو د جلاوالي د سياست سره چې د اصلي مرستندويانو او كليدي شريكانو لهخوا لارښوونه كيږي اړه لري.‏ددغه امر د هر ركن په چوكاټ كې دبرياوو د مينځ ته راتګ لامل شوي چې د هغوي په چوكاټ كې برياوې دپلان جوړونې،‏ د بودجې د تامين او د پلي كولو په موخه ظرفيتونو تهاړتيا لري.‏له يو بل څخه د دغو اركانو توپير دقانون د حاكميت د يوې پراخه اوټوليزې ستراتېژۍ په وړاندې چې كولاي يې شواي د څانګو د تګلارود پراختيا او اجرا لپاره يو منظم چوكاټ رامنځ ته كړي خنډونه رامينځته كړل.‏ د پوليسو د برخې د بريالي سمون لپاره بايد د قانون دستراتېژۍ يو پراخه او منسجم حاكميت پلي شي چې د هغه په چوكاټكې د قضايي څانګې او د افغانستان د پوليسو او ملي اردو سمون پهانډول ډول لومړيتوب بندي شي.‏.3د مرستندويانو مرستې دى د كورنيو چارو دوزارت په هراړخيز سمون مشروطې كړئد دغه څېړنې د مركو د تر سره كولو په اوږدو كې دا ټكى درك شو چې دكورنيو چارو د وزارت د سمون څخه پرته د پوليسو د برخې سمون دماتې سره مخ دي.‏ او هغه پانګه هم چې پدې لار كې لګېږي بېځايه ده.‏ دكورنيو چارو وزارت چاپېريال په ښكاره توګه د ګوندبازۍ،‏ فساد اوجرم څخه ډك دي.‏ او يو د هغو لاملونو څخه دي چې د نشه اې توكو پهغير قانوني اقتصاد كې زياتېدونكې اغېزه لري.‏ له 2005 كال راهيسېورځ په ورځ دغه ټكي درك كېږي چې د پوليسو روزنه او سمبالتيا دېته په نه پام كولو چې څوك روزل كېږي يا سمبالېږي ) هغه پروسه چې دولايتي پوليسو يو رئيس هغه ‏”غلو ته د يونيفورم وراغوستل“‏ ګڼي)،‏ډېرې اغېزمنې پايلې نشي درلودلاي،‏ مګر په هغه صورت كې چې هغهټول جوړښت چې پوليس په هغه كې عمل كوي – يعني د كورنيو چارووزارت هم اصلاح شي.‏ كه څه هم د كورنيو چارو د وزارت د معاش اورتبې وركولو په جوړښتونو كې په2006كال كې د پام وړ پرمختګراغلئ دئ،‏ نه يوازې د پوليسو په برخه كې بلكه د وزارت په ټولو برخوكې د سمون په موخه د يوې لاپراخه كړنلارې پلي كول هم اړين دي؛پدې شرط چې دغه اصلاحات دوامداره او ګټور وي.‏د يوې فني مسئلې په توګه د پوليسو د سمون مسئلې ته ليوالتيا شتهچې مسلكي حل لارې غواړي نه د دې مسئلې درك چې د كورنيو چارود وزارت سمون په لومړۍ درجه كې يو سياسي عمل دي او يوېسياسي ستراتېژۍ ته اړتيا لري چې په ډېر ځير سره طرحه شوې وي اود دولت او نړيوالې ټولنې لوړپوړي چارواكي هم د هغه ملاتړ وكړي.‏ پهتېرو پنځو كلونو د سمون لپاره د هڅو يوه لويه نيمګړتيا د كورنيوچارو د وزارت د ګوندي توب او په هغه كې د جرمونو او فساد دتشخيص او خبرو اتر كچې د پراخ كار لپاره د سياسي ارادې نشتواليدي.‏ مرستندويان بايد خپلې مرستې ډېرې د كورنيو چارو د وزارت پرهر اړخيز او له لوړ څخه ټيټ لوري ته پر سمون مشروطې كړي.‏ د دغهصورت څخه پرته د دوي مرستې د پوليسو د سمون د پروسې د مختهبېولو لپاره بېځايه لګېږي.‏.4د پوليسو څرنګوالي ته د هغوي پر شمېروركړئلومړيتوبد بېړنيو پېښو لكه د ولسمشرۍ ټاكنې او د طالبانو د بلواوو زياتواليپه پايله كې د لنډ مهالو حل لارو پيدا كولو ته لېوالتيا شته چې دپوليسو شمير ته د هغوي د كړنو پر څرنګوالي لومړيتوب وركوي.‏ دغهډول ليوالتيا په خپل وار منفي اغېزې لري . د بېلګې په توګه كولاي شود بلواوو پر ضد عملياتو د ملاتړ لپاره د افغانستان د مرستندويو مليپوليسو د جوړښت د 2006 زيږديز كال پرېكړې ته ګوته ونيسو.‏ دا ډولاقدامات چې د پوليسو دشمېرې د سملاسي زياتوالي لپاره كېږي،‏ دګټور پوليسي ځواك د جوړېدو اوږد مهالې موخه تر پوښتنې لاندېراولي.‏ په عين حال كې په ځينو سيمو كې د لږو پوليسو ځواكونوشتونيوه جدى ستونزه ده،‏ له دى لا زياته جدى ستونزه داده چېاوسني سيمه ايز پوليس زياتره فاسد او نااغېزمن دي او تر هغه ځايهچې خلك وايي دوي د زيان سبب ګرځې نه د ګټې.‏په فساد او جرم د پوليسو او(‏ نورو دولتي ارګانونو)‏ ككړتيا د دولتمشروعيت راكموي چې نن ورځ په افغانستان كې د بې ثباتۍ تر ټولولوي لامل دي.‏ د پوليس ځواكونو د شمېر زياتوالى يوازې هغه وختګټور ثابتېداي شي چې د پوليسو د كړنو د كيفيت په اړوندپرمختګونه د كورنيو چارو دوزارت د سمون،‏ د غړو په منلواوآزمايښت كې زيات ځير،‏ د ښې روزنې وړاندې كول،‏ د كورني كنټرولد سيستمونو غښتلي كول او د يوې اصلاح شوې قضايي څانګې سره داړيكو ټينګښت په څير كارونو له لارو تر سره شي.‏ لكه څرنګه چېxi

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍ.5پوليس د امنيت په ټينګښت كې د ستونزې يوه برخه شمېرل كېږي ان تردى چې په يوه فاسد ګوندي چاپېريال كې د كار په موخه دكم روزل شووپوليسو د چټك زياتوالي پرېكړه،‏ ښايي د دې پر ځاي چې د امنيت پهټينګښت كې مرسته وكړي ، منفي اغېزې ولري.‏د امنيت د څانګې مالي ثبات ته لومړيتوب وركړئداسې وړاندوينه كيږې چې په راتلونكي كې به افغانستان بسياكوونكې سرچېنې په واك كې ونلري ترڅو وكولاي شي د امنيت دڅانګې ارګانونه چې اوس مهال د پراخېدو په حال كې دي په خپلواكهتوګه وساتي او ملاتړ يې وكړي.‏ ددې خبرتيا سره سره د دغو ستونزو دحل لپاره كم عيني اقدامات تر سره كېږي او د امنيت د لګښتونو دپوره كولو په برخه كې په هغه كچه چې د افغانستان د مالي وړتيا سرهسم وي،‏ كمې پرېكړې كېږي.‏ د امنيت د څانګې مالي ثبات ته پهلومړيتوب وركولو كې وروسته والي كولاي شي د نورو عامه اوخصوصي ارګانونو په پراختيا ډېره ناوړه اغېزه وكړي.‏ دغه امر كولايشي د ډموكراټيكو سازمانونو په پراختيا هم منفي اغېزه واچوي او دبهرنيو سرچينو د بندېدو په صورت كې د امنيت د ټينګوونكوسازمانونو د له مينځه تللو لامل كېداي شي چې خپله د بې ثباتۍ يولامل دي.‏نړيوال مرستندويان بايد د سمون د نوښتونو د سنجش څخه پراخهاقدامات لكه د پوليسو د سمبالتيا او بېخبناوو په اړوند لويې پانګېاچونې او د افغانستان د ملي پوليسو د منصبدارانو د معاش اوشمېر دزياتوالي د پرېكړو په شان اقدامات وكړي.‏ دوي بايد ډاډ تر لاسه كړيچې د دغه شان نوښتونو طرح او منل د څانګو د محدودو ليدلورو پهبنسټ چې د وزارت په كچه ګټه غوښتونكي مطرح شوي وي نه،‏ بلكه ديوه ملي ليد په بنسټ چې د مختلفو څانګو د غوښتنو او لومړيتوبونوتر مينځ چې زياتره يو له بله توپير لري،‏ انډول راولي او د كورنيو چارووزارت هم په هغه كې شامل دي،‏ تر سره كېږي.‏د 2007 كال په مني كې د همغږۍ او څارنې ګډ هيئت د شپږمى غونډېاو د لازياتو پوليسو د ګمارلو څخه وړاندې بايد د 62،000 كسو څخه82،000 كسو ته د پوليس ځواكونو د شمېر د زياتوالي د پرېكړې د پليكولو لپاره د دغه هيات په پنځمه غونډه كې مالي وړتيا له سرهوسنجول شي.‏ حتي كه مرستندويانو ته د لوي لګښت لرونكو كارونو دتر سره كولو وړانديز هم وشي،‏ دوي بايد بيا هم د افغانستان د مليپوليسو د بيا راګرځېدونكو لګښتونو د يوې لويې فيصدۍ د پورهكولو لپاره مينځ مهالي او اوږدمهالې ژمنې تر سره كړي.‏پايلېپه تېرو پنځو كلونو كې د پوليسو د برخې د سمونيزو هڅو ټوليزېپايلې د دوي د روښانه برياوو سره سره بيا هم نهيله كوونكې دي.‏ زياترهافغانان تر اوسه پدې باور دي چې د افغانستان ملي پوليس خپله دامنيت د ستونزې يوه برخه ده نه د هغه د حل لاره.‏ هغو لويو ټكو ته نهپاملرنه چې د تېرو پنځو كلونو هڅې يې تر پوښتنې لاندې راوستې،‏كولاي شي د افغانستان ملي پوليسود سمون پروسې ته د ځانګړوشويو انساني او مالي سرچينو د بېځايه لګېدو د كچې د زياتواليلامل شي.‏ اندېښنه پاروونكي ټكي دادي چې ټول دغه مسائل ډېر ناوړهدي او په ډېرو ځايونو كې د څوكلنو جدي ستونزو په توګه ګڼل كېږي.‏ ددغو مسائلو د ارزښت د درك سره سره د دوي په څېړنه كې پاتې والىپه دولت جوړونه او ارګان جوړونه كې د نړيوالي ټولنې جدينيمګړتياوې څرګندوي.‏ښايي بيا نړيواله ټولنه او نړيوالې سرچينې د اوسنيو پوليسو د سمونبرخې ته پاملرنه ونكړي.‏ اوس مهال د پوليسو د برخې د سمون په اړوندد فردي پروژو د كثرت څخه يوې همغږې،‏ ټوليزې او اوږد مهالېتګلارې ته د اوښتون لپاره په فرد پورې تړلى فرصت شتهچې دافغانستان د ملي پوليسو د سمون د څېړنې ګټورې او پيچلې چارې تهزياته شونتيا وربښي.‏ اوس ددې مهال دي چې په افغانستان كې دپوليسو د رول ناڅرګند لرليد يو څه روښانه كړو او د پوليسو د ځواك دجوړېدو لپاره يو ګډ لرليد او ستراتيژۍ ته سره ورسېږو؛ البته داسېځواك چې د ‏”پوليسو“‏ په توګه كار وكړي نه د غله په توګه.‏xii

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅې1. سريزهيو هېوادپاله او رښتينئ پوليس د خلكو دوست دي.‏ خلكهميشه د دوي د حقونو د پايمالښت سره د مبارزې په موخهپوليسو ته مخه كوي.‏ كه پوليس منصبداران لدې ځانګړنې څخهبرخمن نه وي نو خلك به هم تر ظلم او بې عدالتۍ لاندې ژوندپوليسو ته د تګ په پرتله ښه وبولي؛ ځكه هغوي پوهېږي چېپوليسو ته مراجعه د دوي ستونزې لازياتوي.‏د افغانستان په راډيو كې د ولسمشر كرزي د 2002 كال د نومبر د مياشتې2‎21‎مه نيټه ويناد خلكو وروستۍ غوښتنه وخت پېژندنه او په موقع سره دپوليسو رسېدل دي...‏ پوليس ‏(په ځينو ځايونو كې)‏ فاسد دي.‏پوليس ځواكونه د خلكو دستونزو يوه برخه ده؛ دوي دخلكوامنيت نه ټينګوي بلكه هغوي لوټوي او چور كوي يې.‏مل پاسوال ګرى اوبرين،‏ په افغانستان كې د امريكې د امنيت د ګډى3قومندانۍ مرستيال،‏ د 2007 كال د مارچ مياشتطالبان هېر كړئ.‏ زمونږ تر ټولو لويه ستونزه پوليس دي.‏4انور علي،د لارۍ چلوونكي،د 2007 كال د مي مياشتدغه خپرونه د پوليسو د برخې په اړه ټوليز معلومات بيانوي اوهمدارنګه د اصلاحاتو په اړه هڅې كومې چې د2002كال راپدېخواپيل شوې دي تر څيړنې لاندې نيسي.‏ او د پنځو ارزښتناكو مسئلو پهپيژندنه كار كوي چې پر هغوي باندې د اغيزمنو ملي پوليسو د5 لهجوړولو په موخه كاركول ډير اړين دي.‏2005كال را وروسته پهسهيل كې د طالبانو د حملو بيا پيليدلو،‏ د ګټور ملي پوليسي ځواك دجوړېدو اهميت زيات كړي دي او همدارنګه دغه حملې د پوليسو پهڅانګه كې د اصلاحي فعاليتونو د تر سره كولو لپاره د اړينو سرچينو دودې او رشد سبب ګرځېدلي دي.‏ ښايي په 2007 كال كې د نورو كلونو پهپرتله د پوليسو په برخه كې ډيرې پيسې ولګول شي ځكه خو دغه دتېرو هڅو څخه د زده كړې او د هغو د براورد لپاره او په راتلونكې كې دپوليسو د سمون لپاره د يو ټوليزه او اغيزمنه شيوى د رامنځته كولو پهمقصدله كوم فرصت څخه چې دغه اضافى سرچينې يې برابروى د ګټهاخستلو،‏ يو غوره وخت دى.‏پورتني اقتباسونه پر دغه ټكي ټينګار كوي چې د پوليسو د برخې دسمون څخه پنځه كاله تېرېږي او لاتر اوسه هم ځينې افغانان تر ظلم اوبې عدالتۍ لاندې ژوند كوي.‏ او پدې باور دي چې پوليس ډېر غله تهورته دي نه د خلكو دوست.‏ د دغه سيمه ايزې څېړنې په اوږدو كې دپوليسو منصبدارانو په ګډون د ډېر كم شمېر هغو افغانانو سره مخشوو چې د پوليسو يو ښه والي ووايي.‏ خلكو هميشه پوليس پر فساد،‏د توقيف لپاره د ‏(نيول،‏ رشوت ترې اخيستل او آزادولو)‏ يوې كړنلارېشتون،‏ پر خپل سر او غير قانوني بندي كولو او همدارنګه د خلكو سرهد بې رحمۍ له لارو د بشر د حقونو تر پښو لاندې كول،‏ د زندانيانو سرهد غيرانساني او ناوړه رويې په كولو لكه شكنجه،‏ او د غله په شان پهجرمونو كې لاس لرل،‏ اختطاف او د نشه اې توكو شوكه او قاچاق،‏څارمن كړي دي.‏ د مل پاسوال اوبرين د كتنو سره سم دغه مسئلهافغانانو ته ډېره عادي ده چې پوليس د ناامنۍ يوه لويه سرچينه ده نه دامنيت.‏دې ته په پام چې د امنيت مسئله زياتره افغانانو ته دلومړيتوبونو په سر كې ده،‏ د افغانانو د ساتنې د اصلي ارګان نوم بدييوه ګواښوونكې مسئله ده چې كولاي شي د دولت مشروعيت كمزورىكړي.‏د افغانستان دملي پوليسو د كمزورې كړنلارې او د پوليسو د نومبدۍ د روڼوالي په وخت كې بايد دې ټكي ته هم اشاره وشي چې ډېرپوليس منصبداران هم شته چې ډېر كوښښ كوي او ځانونه يې خپل كارته ځانګړي كړي دي؛ دغه منصبداران پدې هڅه كې دي چې د كاريجان كاتر،‏ ‏"فاسد پوليس د په افغانستان كې د سمون پروسه كمزورې كوي"،‏ ادمنتان سان،‏ كاناډا،‏ د 2007 كال د مارچ ‎4‎مه.‏كريس سندز،‏ په افغانستان كې د ډينا موټر چلوونكو ځان د بې قانونۍ څخه په لړزه دي نه د طالبانو څخه،‏ سن فرانسيسكو كرونيكل،د 2007 كال د مي ‎28‎مهد دغه سند سيمه ايزه څېړنه د افغانستان په څلورو ولايتونو ‏(كابل،‏ كندوز،‏ لوګر او تخار)‏ كې د 2006 كال د اكتوبر او نومبر په مياشتو كې تر سره شوه.‏ د دغه څېړنې په لړ كې دوزارت ، د پوليسو ولايتي او سيمه ايزو رئيسانو او نړيوال مهم مقامات چې د پوليسو په سمون كې بوخت دي ورسره پنځوس نيمه چمتو شوې مركې تر سرهكورنيو چارو دشوې ‏(د مركو د لړ د ليدلو لپارهلومړۍ ضميمې ته مراجعه وكړئ).‏ د تمركز د ډلې ګوښي بحثونه د پوليسو د مربيانو او د زده كوونكو له دوو ډلو سره د كندز د ولايت په روزنيز مركز كې تر سره شوي دي.‏ دغه مركې د افغانستان د مليپوليسو د كليدي مستنداتو د څېړنې او وروسته د خبر وركوونكو سره د ايمېل له لارې د لنډو اړيكو په ټينګولو سره پوره كړل شوې.‏دغه برخه د ‏"نړيوالې بښنې اداره،‏ افغانستان : د پوليسو د څانګې جوړول د لاډيرو حقونو د ملاتړ په اړوند يو اړين ګام"،‏ د 2003 كال د مارچ مياشت،‏‎6-7‎‏‏ مخونه23451

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍچاپريال د ټولو زړه توروونكو ستونزو سره سره چې د هغه خطرونهدايماً‏ زياتېږي ‏(په 2006 كال كې 627 تنه پوليس منصبداران په عملياتوكې وژل شوي دي،‏ پداسې حال كې چې دغه شمېره پهكال كې 2002يوازې 9 تنه وو)،‏ په خپلو دندو كار وكړي.‏ د پوليسو كمزوري كړنې،‏دې ته په پام چې پوليس منصبداران اړ دي چې د كورنيو چارو د وزارتپه ګوندي او له جرم او فساد څخه ډك چاپېريال كې كار وكړي،‏ كومه دحيرانتيا خبره نه ده.‏ د دغه وزارت د پوليسو تجهيزات او بېخبناوېنابسياكوونكې او زياتره وخت د ټيټ كيفيت لرونكي دي او د هغهعملياتي بودجې ډېرې كمې دي.‏ زياتره پوليس منصبداران بې سوادهدي او دغه مسئله د روزنيزو دورو څخه د پوره ګټې اخيستنې او دپوليسي دندو د پوره ترسره كولو په اړوند د دوي وړتياوې محدودوي.‏په داسې حال كې چې دولت او نړيوالې ټولنې د قضايي ارګانونو لكهلوي څارنوالي،‏ محكمې او زندانونه چې د هغه د نشتوالي په صورتكې د قانون ګټور حاكميت ناشونى دي،‏ د سمون او پراختيا لپاره كمڅه تر سره كړي دي،‏ معقولانه به نه وي چې د پوليسو څخه هيله ولروچې يوازې وكړاي شي د قانون حاكميت پلي كړي.‏د افغانستان د ملي پوليسو د نوم بدۍ سره سره د هغوي د روزنې اوسمبالتيا په برخه كې ډېر پرمختګونه شوي دي.‏ دې ته په پام چې پهافغانستان كې د پوليسو فعاليت په 2002 كال كې پيل شوي دي،‏ دغههيله په ځاي نه ده چې په پنځو كلو اصلاحي ‏(سمونيزو)‏ هڅو سرهوكولاي شو په بريالي ډول داسې ملكي پوليس ځواك جوړ كړو چې دبشر حقونو ته د احترام تر څنګ قانون هم پلي كړي،‏ سره لدې زياتېخطاوې هم شوې دي چې سمونيزه پروسه يې كمزورې كړې او د هغهچټكتيا يې كمه كړې ده،‏ چې عبارت دي له:‏ لمړنى نامناسب لومړيتوبوېش او د پوليسو څانګې ته د بسيا كوونكو سرچينو نه ځانګړي كول،‏د ستراتېژيګانو او لومړيتوب وېشونو تر مينځ د توپير شتون،د عدليڅانګې د ګټور سمون سره د پوليسو د څانګې د سمون پر تړاو د څېړنېپاتې والى،‏ د سازماني چاپېريال سمون ته كمه پاملرنه چې د پوليسوكړنې هلته تر سره كېږي ‏(يعني د كورنيو چارو وزارت)،‏ د پوليسځواكونو دشمېر پر زياتوالي ډېر زيات ټينګار چې د دوي د كړنو دكيفيت د ټيټوالي لامل ګرځي او د افغانستان د ملي پوليسو ماليثبات ته نه پاملرنه.‏ تر هغه وخته چې د تېرو برياوو او ماتيو څخه درسوانخيستل شي او د پوليسو د څانګې د راتلونكو هڅو د لارښوونې پهموخه يوه پراخه ستراتېژي جوړه نه شي،‏ ناشونې ښكاري چې سمونيزپروګرامونه وكولاي شي د پوليسو د ‏"غل"‏ نوم په ‏"رښتيني پوليس"‏باندې بدل كړي.‏.2د رپوټ د دغه برخې راتلونكې په لاندې برخو وېشل كېږي:‏د پوليسو پرڅانګه ځغلنده نظر.‏ دغه برخه د افغانستان د مليپوليسو تاريخي شاليد،‏ ارګاني جوړښت او دندې تشريح كوي؛ دپوليسو د اړين شمېر پر سر مذاكرات تر څېړنې لاندې نيسي؛ او لا2006.3زيشاتو ښځينه پوليسو ته اړتيا څرګندوي.‏ په دغه برخه كې پهكال كې د افغانستان د مرستندوي پوليس د جوړېدو پر سر بحث همشوي دي.‏د نړيوالو عاملينو او د پوليسو د څانګې تر مينځ همغږي:‏ په دېبرخه كې د پوليسو په څانګه كې د بوختو اصلي نړيوالو عاملينو دونډو بنسټيزې كرښې او د همغږي كولو د جوړښتونو څرګندونه او دهمغږۍ د رامينځ ته كولو په وړاندې اصلې ننګونې وړاندې شوې دي.‏4. د پوليسو سمونيزې چاري:‏ په دغه برخه كې لاندې ټكي شامل دي:‏په افغانستان كې د2002كال راپدېخوا د پوليسو د سمونيزو چارو‏(فعاليتونو)‏ تشريح،‏ د لارښوونې او روزنې چارو او د هغوي پروړاندې شته ننګونو ته يوه كتنه،‏ د سمبالتيا او بېخبنا اړوندېمسئلې،‏ او د2002كال راهيسې د كورنيو چارو د وزارت او دافغانستان ملي پوليسو د مشرتابه نوي كولو او اصلاح كولو ته دپاملرنې زياتوالي.‏.5ارزښتناكه مسئلې:‏ دغه برخه پنځه هغه مسئلې چې د هغويلومړيتوب بندي او څېړنه په افغانستان كې د ګټور پوليسي ځواك دجوړېدو ستونزمنې موخې د رسېدو لپاره اړين برېښي،‏ څرګندوي.‏6. د سپارښتنو لنډيز:‏ دغه برخه د سياست جوړونې په برخه كې د دغهسند د سپارښتنو لنډيز وړاندې كوي.‏7. پايله2

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅې2. د پوليسو پر څانګه لنډه كتنه1 .26شاليد ‏(سابقه)‏افغانستان تر اوسه د قوي ښاري پوليسو څخه نه دي برخمن شوي.‏ د1960 او 1970 لسيزو په اوږدو كې د فدرال آلمان او د دموكراتيكآلمان جمهوريتونو،‏ د افغانستان د تازه كارو پوليسو د پرمختيا لپارهزده كړې او مرستې تر سره كړې.‏ د هغه مهال د پوليسو ځواك د تربيهشويو منصبدارانو څخه جوړ يو پوځ او بل پوځ چې د هغه عسكرانوڅخه جوړ شوي و چې په ډېره كمه كچه روزل شوي وو او د دوه كالهاجباري خدمت په پوره كولو هم اړ وو،‏ جوړ شوي ؤ.‏ په دغه دوره كېچې د ښاري پوليسو د ځواك د رامينځ ته كولو لپاره هر پرمختګ چېتر سره شوي،‏ د وسله والې جګړې په لسيزو كې له مينځه تللي دي چېد هغه راوروسته په 1979 كال كې د شوروي د رژيم لخوا پر افغانستانتيرى وشو.‏ لكه څرنګه چې مجاهدينو د شوروي د رژيم په وړاندې دمقاومت كچه لوړوله،‏ پوليس هم په يو زياتيدونكي ډول د پوځې ډولهځواك په توګه عمل كاوه؛ استخباراتي سازمانونو په پوليسي اموروكې ډېره مداخله وكړه؛ په زرګونو سياسي زندانيان توقيف او دپوليسو په توقيف ځايونو كې وساتل شول او ډير ځله ځورول اوشكنجه كېدل.‏په ‎1989‎كال كې ولسمشر نجيب االله په كابل كې د پوليسو اكاډميپرانيسته،كومه چې د ظاهر شاه د پادشاهۍ په دوره كې تاسيس شوېوه.‏ دغه اكاډمي په 1992 كال كې څرنګه چې دد نجيب االله د دولتړنګ شو او د كابل ولكه مجاهدينو په لاس كې واخيسته،‏ مجدداً‏رخصت كړل شوه.‏ د مجاهدينو د نوي دولت په جوړېدو په اردو اوپوليسو كې ټول په چوپړ لګيا عساكر له خپلو وظيفو څخه ليرې كړلشول.‏ د مجاهدينو تر مينځ ډله ايزې جګړې د اردو او پوليسو دځواكونو د جوړښت لپاره د هر ډول توافق مخنيوي وكړ.‏ دغه مسئله ديوه خړ او پړ وضعيت د رامنځ ته كېدو سبب شوه چې په هغه كې پليكوونكې څانګې ډېرې كمزورې او مركزي دولت د پوليسو په ګډون دهر ډول ټوليز كار د كړلو څخه كمزور پاتې وو.‏دغه غير قانوني او نامشروع چاپيريال،‏ د طالبانو د پيدايښت يوبنسټيز لامل ؤ چې په 1996 كال كې يې د كابل واګې تر لاسه كړې.‏طالبانو د سعودي عربستان څخه په تقليد يو ديني پوليسي ځواك دامر باالمعروف او نهي عن المنكر د سازمان په نامه جوړ كړ.‏ د"امرباالمعروف او نهى عن المنكر"،‏ پوليسو د شريعت د قانون څخه دطالبانو د محافظه كارانه تفسير د ملاتړ دنده په غاړه در لوده.‏ دشريعت د قانون څخه د طالبانو تفسير ته په پاملرنه،د بېلګې په توګه:‏ښځې بايد په پوره ډول د خلكو په مينځ كې پټې وي،‏ نرينه بايد ږيرهولري او ټول خلك بايد د ورځې پنځه وخته لمونځ وكړي.‏ طالبانو پهبيا بيا خلك توقيف او بندي كول او د شرعي محكمې په وسيله يېهغوي په درنو سزاګانو لكه د بدن د غړي پرې كول او اعدام محكومول.‏د 2001 كال په دسمبر كې د امريكې د متحده ايالتو په مشرۍ د ائتلافد ځواكونو په وسيله د طالبانو د له مينځه وړلو را وروسته،‏ دافغانستان لويو سياسي ګوندونو ‏(د طالبانو نه بغير)‏ د بن د پريكړهليك سره موافقه وكړه او د حامد كرزي په مشرۍ يې يو لنډ مهالحكومت وټاكه.‏ د شمالي ټلوالې پوځې ډوله ډلو چې د ائتلاف لهځواكونو سره يې مرسته كړې وه د قدرت له هغې تشې څخه چې دطالبانو د ماتې په سبب رامنځ ته شوې وه ناوړه ګټه واخيسته.‏ سيمهايزو او ولايتي پوليس ځواكونو چې ډيرۍ بستونه يې د دوه لسيزوجنګ جګړو او د دولتونو د نړيدو راوروسته خالي وو،‏ د ګوندونو دمشرانو لپاره يې د خپلو پوځي ډوله ځواكونو لپاره د پښې د ځاي دپيداكولو،‏ د هغوي د مشروعيت او بالآخره هغوي ته د معاش د وركړېلپاره ښه موقع په لاس وركړه.‏ 7 د لنډ مهال حكومت د لمړي كال لپاره دپنجشير څخه د شمالي ټلوالې د يو مشهور لارښود ټاكل د كورنيوچارو د وزير په توګه،‏ په پوليسو باندې د ګوندونو د ولكې كچه لوړهكړه.‏ په ډير كم وخت كې د پوليسو لوړ پستونه د شمالي ټلوالې د پوځيډوله جنګياليو په وسيله ډك شول.‏ د دغه جنګياليو ډيرئ يې د پوليسود چارو په اړه كم تجربه او كمه زده كړه يې كړې وه او يا هم دا چې8دپوليسي چارو په اړه د هيڅ ډول تجربې او زده كړې څخه برخمن نه وودغه برخه د ‏"نړيوالې بښنې اداره،‏ افغانستان : د پوليسو د څانګې جوړول د لاډيرو حقونو د ملاتړ په اړوند يو اړين ګام"،‏ د 2003 كال د مارچ مياشت،‏‎76-7‎ مخونهپه پوليس ځواكونو كې د پوځي ډوله ‏(شبه نظامي)‏ ځواكونو د ځاي پر ځاي كولو د شرحې د تر لاسه كولو لپاره مراجعه وكړئ:‏ په افغانستان كې د حكومت دارۍ په هكله لارښود،‏ د افغانستان د څيړنيېاو ارزونې اداره او نړيوال بانك،‏ 2004 كال،‏ ان اويانس،‏ نيك ماننګ او نور كسان،‏ 98-99 مخونه.‏د بېلګې په توګه د 2002 كال د جون تر مياشتې د كابل د پوليسو 15 پوستو څخه 12 يې د پنجشيري تاجكانو لخوا اداره كېدل.‏ د يوراسيا رسنيزۍ څخه،‏ د 2002 كال د جون ‎26‎مه،‏ او د ‏”په افغانستان كې دامنيت له مسالې سره چلند:‏ د امنيتى سكتور سمون،‏ په افغانستان كې د پوليسو پر سمون څخه كتنه“‏ مارك سدرا،‏ د BICC نړيواله مركز څخه.‏ ‎28‎مه توضيح پاڼه ‎33‎م مخ.‏6783

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍد 2002 په پسرلي كې د پوليسو د برخې نړيوال اصلاح كوونكي چې ديو اغيزمن ملكي پوليسي ځواك چې د قانون د حاكميت او د بشر دحقونو د مراعات تابع وي د جوړېدو لپاره راوتي وو،‏ د يوې اندېښنهپاروونكې ننګونې سره مخ شول.‏ دوي كار وروسته د25كاله جنګجګړو د ناتربيه شوي ځواك سره چې ډيرې د ګوندي قوماندانانو او ددوي پوځې ډولو پوځيانو لخوا اداره كېده پيل شو.‏ دغه ځواك د ډېروكمو تجهيزاتو او بيخبناوو څخه برخمن ؤ او يا هم هيڅ برخمن نه ؤ.‏دوي ته ډير كم او يا هم هيڅ معاش نه وركول كېده او د كورنيو چارو دوزارت په ډله ايز سازماني او فاسدو تشكيلاتو كې يې دنده تر سرهكوله.‏2 .2د پوليسو څانګه او د هغوي دندېد افغانستان پر پوليسو بنسټيز څارندوي قوانين»•••د افغانستان دپوليسو قانون»،‏ د (2004) 1384 كال مصوبه او همدارنګه د لنډ مهالوجزايي محكمو اصول،‏ د (2005) 1384 كال مصوبې دي.‏ دغه قانونونه،‏په خپل وار،‏ داساسي قانون د لاندې مادو لرونكي دي:‏شپږ پنځوسمه ماده - د اساسي قانون له حكمونو او له نوروقوانينونو څخه پيروي،‏ د ټولنيزقانون او نظم په نظر كې نيول ‏،دافغانستان د ټولو وګړو دنده ده.‏پنځه اويايمه (3) ماده – ددولت دندې:‏ د ټولنيز نظم او قانونڅخه ملاتړ او د اداري فساد له منځه وړل.‏يو سلو څلور ديرشمه ماده _ د جرمونو كشف د پوليسو دنده ده،‏پوښتنې اوقانوني څېړنې د څارنوالئ په واسطه د قانون دحكمونو سره سمې تر سره كيږي.‏د پوليسو قانون چي د 2005 كال په سپټمبر كې خپور شو ‎2‎مه ماده يېد ‏”پوليس“‏ كلمه د ساتنمن او سا تونكى په نامه ‏”چي د كورنيو چارو لهخوا او دهغه د تشكيلاتو د ننه ګمارل كيږي د ټولنيز نظم او ټيكاو درامنځ ته كولو په موخه د قانون سره سم عمل كوي“،‏ 9 تعريفوي.‏ غيركادرى منصبدار ‏(ساتونكي)،‏ بايدد ښونځى په ‎9‎م ټولګې كې وي او10د كابل د پوليسو په اكاډمۍ كې يې 9 مياشتني دوره پوره كړي وي.‏ ديوه كادري منصبدار څارمن لپاره اړين شرطونه د ‎12‎م ټولګې خلاصولاو 3 كاله د پوليسو په اكاډمۍ كې زدكړه ده.‏د افغانستان د كورنيو چارو غښتلئ وزارت ، يوازې د پوليسو پهاړوند مسئول ندئ،‏ بلكه د افغانستان پر 34 ولايتونو كې پر ځايي اوولايتې ادارو څارنه او د نشه يې توكوسره په مبارزه كې ددولتدسياست پلي كول هم په غاړه لري.‏ لومړى شكل د كورنيو چارودوزارت د تشكيلاتو او د پوليسو شپږ څانګې ، چي د ملي امنيت دوزارت د معينيت تر كتنې لاندي دي ښئ.‏ د ملي امنيت د وزارتمعينيت د ملي پوليسو دقوماندانى د مركزې اداره په غاړه لرينوموړى مركز،‏ د افغانستان د پنځو ځايې قوامدانيواو نورو امنيتيارګانونو لكه د افغانستان ملي پوليس،‏ د ملي امنيت رياست اوبهرنيو پوځې ځواكونو تر منځ د اړيكو د پياوړي كولو لپاره منځ تهراغلى دي.‏د افغانستان د هرو 34 ولايتونو او كابو400ولسواليو لپاره يو دپوليسو رئيس ځانګړي شوي دي.‏ په پوليسو پورې د اړوندو قوانينوټولګه،‏ په ټوليزه توګه د پوليسو د قانون په 4 ماده كې بيانه شوې ده.‏پوليس بايد په پلازموينه كې د كورنيو چارو وزارت تر څارنېلاندې،‏ او په ولاياتو كې بايد د ولايتي رئيسانو او ولسوالانو ترڅارنې لاندې خپلې دندې تر سره كړي.‏ سرحدي پوليس او د لويولارو امنيتي پوليس بايد په پلازموينه او ولاياتو كې د كورنيوچارو د وزارت تر لارښودنې لاندې خپلې دندې تر سره كړي.‏د پوليسو مقررات په 2006 كال كې په افغانستان كې د ملي پوليسو دپنځه سيمه ايزو قوماندانيو د جوړښت وروسته چې په كابل،‏ ګرديز،‏كندهار،‏ هرات او مزارشريف كې دي ‏(لكه څرنګه چې په دويم شكل كېانځور شوې)‏ تر بيا كتنې لاندې ونيول شول.‏ سيمه ايزې قوماندانۍ تريوه ځايه د ملي پوليسو د داسې جوړښت په موخه چې د ملي اردو دجوړښت په شان وي چې هغه هم په يادو شويو سيمو كې سيمه ايزېقوماندانۍ لري او د ګټورې امنيتي همغږۍ او د ولايتي پوليسو دد عدليې وزارت،‏ رسمې جريده ، ‎862‎مه ګڼه"د پوليسو قانون"،‏ ، كابل،‏ د 2005 كال د سپتمبر ‎22‎مه،‏ 1 مخد غير كادرى پوليسو لپاره د زده كړې د دورې د زياتوالي لپاره طرحې له 9 مياشتو تر يوه كاله شتون لري.‏9104

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېد كورنيو چارو د وزارت جوړښتد كورنيو چارو وزيراستخباراتكورنۍ چارېادارى معيند ملكى او حكومتېچارو معيند امنيت او پوليسوچارو معيند نشه يې توكو پر ضد دمبارزى معيند ملى پوليسو د قوماندې مركزد نشه يې توكو پر ضد دمبارزى پوليسد لوژستيك رياستد ادارې چارو رياستد ښوونې او روزنېد سرحدونو د پوليسود جرايمو د څيړلود يونيفورم لرونكورياسترياسترياستپوليسو رياستسرچينه:‏ د جرمنې سفارت،‏ 2006 كال••••رئيسانو د شمېر د كمښت په موخه چې په نېغه توګه د كورنيو چارو11وزارت ته رپوټ وركوي،‏ جوړې شوې.‏ د دغه ورته جوړښت لپاره بلدليل چې شته هغه د هغو واليانو د ځواك او واك كمول دي چې ويل12كېږي د مركزي دولت د واك پر وړاندې مقاومت ښيي.‏ د متحدهايالاتو مشاورينو د كورنيو چارو د وزارت سره د پوليسو د قانون د‎4‎مې مادې د لېرې كولو په موخه د يوه فرمان په صادرولو او د پوليسود مقرراتو په بيا كتنه كې مرسته وكړه.‏ د دغه نويو دستوراتو(له لوړڅخه ټيټ لوري ته)‏ د لړۍ ترتيب پدې ډول دي:‏ 1) د كورنيو چارووزير،‏ 2) د امنيتي چارو معين،‏ 3) سيمه ايز قوماندانان،‏د)‏ 4ولايتونو د پوليسو رئيسان،‏ 5) د ولسواليو د پوليسو رئيسان.‏ د دغهجوړښت پر بنسټ واليان د افغانستان د ملي پوليسو په عملياتيزنځير كې نه راځي او په تكتيكي او عملياتي كچه د پوليسو چارې نه13شي هدايت كولاي.‏د پوليسو د قانون د پنځمې مادې په بنسټ پوليس د لاندې دندو په تر14سره كولو مكلف دي:‏د عامه نظم او امنيت ټينګول؛د امنيت ټينګول او د مشروعو فردي او ټولنيزو حقونو اوخپلواكيو ملاتړ؛د جرم د پېښېدو مخنيوي،‏ د جرمونو كشف او په جرم د څارمنوتوقيف؛د ټوليزو او فردي خپلواكيو ساتنه؛د راپورونو پر وينا د جرمنى هيواد 7 سيمه ييزه قومندانۍ رامنځته كړى،‏ او انديښنه يې دا وه چې د افغانستان د ملى اردو د جوړښت به د افغانستان د ملى پوليسو له نظامې كولو سره مرسته وكړى،‏ لهكومه ځايه چې دغه ادارى واحدونه د افغانستان په اساسى قانون كې ندى راغلى نو د هغو څخه د سمى ګټې اخستنى په هكله هم سوالونه موجود دى.‏ داسى انديښنې هم موجودى دى چې دغه مساله پهزيات ګمان ادارى ګډوډى هم ښايې رامنځته كړى،‏ ځكه چې د ملى اردو څخه پرته نور ټول دولتى سازمانونه ‏(په شمول د كورنيو چارو د وزارت نور رياستونه)‏ د مركزى دولت له خوا،‏ كابل څخهولايتونو،‏ او بيا تر ولسواليو اداره كيږى.‏ د افغانستان د ادارى سيستم د چوكاټ په هكله د بحث لپاره د ان ايوانز او داسى نورو كسانو لخوا ليكل شوى،‏ په افغانستان كې د حكومت دارى په هكلهلارښود،‏ وګورئ.‏ كابل:‏ د افغانستان د څيړنې او ارزونې اداره او نړيوال بانك،‏ 2004 كال،‏ 95-97 مخونه.‏د متحده ايالاتو د سفارت له چارواكو سره د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎15‎مه نيټه.‏د كورنيو چارو وزارت،‏ د پوليسو د قانون به د ‎4‎مې مادې په اړه د دغه وزارت فرمان،‏ كابل 2006 كال.‏دغه د ملى بوليسو د ټولو دندو ليست ندى،‏ د عدليې وزارت،‏ د پوليسو قانون،‏ ‎862‎مه شميره رسمى جريده،‏ كابل،‏ د 2005 كال د سپتمبر ‎22‎مه نيټه،‏ 3-4 مخونه.‏111213145

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍدوهم شكل:‏ د ملى پوليسو سيمه ييزه قومندانيسرچينه:‏ د افغانستان په هكله د معلوماتو د مديريت خدمتونهپه قندهار‏(جنوب)‏ كې د ملى پوليسوسيمه ييزه قومندانېپه هرات‏(غرب)‏ كې د ملى پوليسوسيمه ييزه قوماندانې(AIMS)په كابل كې د ملى پوليسوسيمه ييزه قومندانې‏(مركزى)‏په كابل كې د ملى پوليسوييزه قومندانې‏(مركزى)‏ سيمهمزار شريف‏(شمال)‏ كې د ملى پوليسوسيمه ييزه قومندانې6

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅې3 .2•••••د كوكنارو او چرسو د كښت او د نشه اې توكو د توليد او قاچاقپر وړاندې مبارزه؛د سازمان شوي تروريزم او جرمونوپه وړاندې مبارزه؛په واټونو د تګ راتګ څارنه او تنظيم؛د طبيعي پيښو د ځپل شويو سره مرسته؛ اود سرحداتو ساتنه،‏ د قاچاق مخنيوئ او په نړيوالو هوايي ډګرونواو سيمو كې د پرتو تلاشۍ د پستو كنټرول؛د افغانستان د ملي پوليسو شمېرپه افغانستان كې د ټولو وزارتونو او دولتي ادارو جوړښت او د غړوشمېر د هغه د تشكيل پر بنسټ ټاكل كېږي.‏ د2005كال د نومبر پهمياشت كې د افغانستان د ملي پوليسو تشكيل د دولت لخوا62،000كسه تصويب شو.‏ په دغه شمېره كې 50،000 يونيفورم لرونكي او12،000 سرحدي پوليس شامل وو.‏ دغه شمېره د جرمني د پوليسو دپروژې لخوا وړانديز شوه او د هېواد د امنيتي اړتياوو او پوليسو دشمېر تر مينځ د انډول له مخې او چې له مالى لحاظه پاييدونكې وى،‏15تاييد شوه.‏ دغه شمېره وروسته د افغانستان په پرېكړه ليك كې دپوليسو د برخې د معيارونو بنسټ ومنل شو چې د افغانستان دولت اود هغه نړيوال مرستندويان د 2006 كال د جنوري-‏ فبروري كې دهغه پهاړه توافق ته سره ورسېدل:‏د 2010 كال تر پايه پورې يو 62،000 كسيزه ملي او سرحدي پو-‏‏-ليسو ځواك چې په پوره ډول قانوني،‏ مسلكي او ګټور وي او دقومي نظره هم انډول وي،‏ كولاي شي چې د هېواد امنيتياړتياوې په اغېزمنه توګه پوره كړي او د مالي نظره هم په ډېره16كچه بادوامه وي.‏كه څه هم د پوليسو تصويب شوې شمېره ټاكلې ده،‏ مګر په افغانستانكې د پوليسو جوته شمېره لا تر اوسه نه ده څرګنده شوې.‏ د افغانستانپوليس په تېرو كې د يوې كمزورې شمېرې لرونكي وو او لدې كبلهچې په تېرو لسيزو كې د معاشونو كچه د تصويب شويو پوستونو دشمېر پر بنسټ ټاكل كېده نه د پوليسو د رښتيني شمېر پر بنسټ،‏ دپوليسو د شمېر د زياتوالي په اړوند ځينې انګېزې هم شته.‏ د 2006 كالد جون په مياشت كې د امنيتي اوښتون ګډې قوماندانۍ-‏ افغانستانپه خپل رپوټ كې په تقريبي ډول70،000كسه اعلان كړ چې دافغانستان په پرېكړه ليك كې د حداكثر تصويب شوې شمېرې يعني62،000 كسو څخه اوړي.‏ 17 په 2007 كال كې د كورنيو چارو د وزارت پهرپوټ كې د افغانستان د ملي پوليسو شمېر ه 59،658 كسه اعلانشوه.‏ د نورو ارګانونو اټكل د پوليسو په اړه ډېرې كمې شمېرې ښيي اود هغې څېړنې پر بنسټ چې د 2006 كال په سپټمبر كې تر سره شوې پهزابل كې له هرو 776 ثبت شويو پوليسو څخه يوازې 271 كسه يې دندېته حاضر شوي دي.‏ 18 سره لدې دغه ټيټه شمېره په واقعيت كې د دېټكي ښكارندوي ده چې ظاهراً‏ د پوليسو ځينې غړي په ليرې پرتو ياخطرناكو ولسواليو كې د خپلو دندو پرېښودو او د هغه پر ځاي پهولاياتو او يا نورو ښاري مركزونو كې د ګمارل كېدو لېواله دي.‏د پوليسو پر شمېر برسېره بايد د دغه ځواكونو په دننه كې د انډولراوستلو ارزښتناكې مسئلې ته هم د كړنو د اغېزې له اړخه او هم دجغرافيايي اړخه پاملرنه وشي.‏ اوس مهال پوليس ځواكونه د لويوكمښتونو سره مخ دي لكه سرحدي پوليس چې تر اوس مهاله يې دتصويب شوې شمېرې يوازې 65 په سلو كې يې پوره كړې ده.‏ په ځينونورو ځايونو كې لكه د كورنيو چارو وزارت چې په هغه كې اوسنۍسمونيزه پروسه كولاي شي تر 8،000 د زياتو غړو د كمښت لامل شي،‏پوليس تر اړينې كچې زيات دي.‏ 19 په پورتنۍ كچه د ځواكونو كمښتالبته زياتره د لوړ پوړو څخه پدې مانا دي چې بايد ډېر ځواكونهوګمارل شي البته په ټيټو پوړو كې.‏د 2006 كال په پسرلي او اوړي كې د افغانستان په سهيل كې د طالبانود بلواوو پراخ زياتوالي د افغانستان په پرېكړه ليك كې د تصويبشوې شمېرې (62،000) كسو څخه د ځواكونو د زياتوالي لپاره دلنډمهالو اقداماتو لامل شو.‏ د 2006 كال د جولاي په مياشت كې دافغانستان ولسمشر ښاغلي حامد كرزي حكم صادر كړ او په هغه كېد امريكې د متحده ايالاتو د كورنيو چارو او دفاع وزارتونه،‏ د افغانستان د پوليسو د تياري او روزلو په هكله د دغو وزارتونو تر منځ ارزونه،‏ د 2006 كال د نومبر مياشت.‏ ‎11‎م مخ.‏د افغانستان تړونليك،‏ د افغانستان په اړه د لنډن كنفرانس،‏ د 2006 كال د جنورى له ‎31‎مې څخه د نومبر تر لومړى نيټې پورى،‏ لومړۍ ضميمه:‏ وخت او معيارونه،‏ ‎6‎م مخ.‏د دوه وزارتونو تر منځ د افغانستان د پوليسو د تياري او روزلو ارزونه.‏ ‎11‎م مخ.‏د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎26‎مه نيټه.‏د كورنيو چارو وزارت،‏ د دغه وزارت دننه د سمون د پرمختګ په هكله راپور،‏ د همغږى او څارنى د ګډ دفتر ‎4‎مه غونډه.‏ برلين،‏ د آلمان هيواد،‏ د 2007 كال د جنورى ‎30-31‎مې نيټې پورى،‏ ‎16‎م مخ.‏15161718197

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍيې د 2،100 پوليسو لنډمهاله ګمارل اعلان كړل.‏ نوموړي دغه كار دپوليسو ځواكونو تر مينځ د انډول راوستلو او د پاڅونونو سره دمبارزې په موخه په سهيل كې د زياتو ځواكونو د ځاي په ځاي كولولپاره هڅه وبلله.‏ د 2006 كال په مني كي د 11،271 مر ستندويو پوليسولنډمهاله ګمارل تصويب شول.‏ پرېكړه وشوه چې دغه ځواكونه د يوهكال لپاره او زياتره د افغانستان په شپږو سهيلي ولايتونو كې ميشتشي ‏(د افغانستان د مرستندويو پوليسو پر جوړولو په تفصيل سره په2،6 برخه كې بحث شوي دي).‏ د همغږۍ او څارنې ګډ هيئت د 2006 كالپه غونډه كې د افغانستان په پرېكړه ليك كې دتصويب شوي شمېرڅخه د پوليس ځواكونو عملي زياتوالي تاييد شو.‏ په دې غونډه كېهمدارنګه څرګنده شوه چې:‏ د همغږۍ او څارنې ګډ هيئت شفاف ‏(روڼ)‏درك ته پام دغه امر د افغانستان د پرېكړه ليك خلاف نه دي.‏ ددغهپرېكړه ليك د ژمنې سره سم افغانستان به د 1389 كال تر پايه پورې دملي پوليسو او سرحدي پوليسو تركيب شوي‎62،000‎ كسيز ځواك څخهبرخمن وي.‏د 1389 كال تر پايه يو د ملي پوليسو او سرحدي پوليسو62،000كسيز ځواك چې په پوره ډول سمبال،‏ مسلكي ، فعال او ګټور وياو همدارنګه د قومي نظره هم انډول ولري او په هېواد كې ټولوامنيتي اړتياوو ته د ځواب وركولو وړتيا ولري او په ورځنيزياتېدونكي ډول د مالي ثبات او دوام لرونكي وي ، بايد رامنځ20ته شي.‏د 2006 په پاي ته رسېدو د 20،000 پوليس ځواكونو د زياتوالي لپاره دامريكا د يو اړخيزه پرېكړو په كولو سره د پوليسو د رتبو د زياتوالي پهلور حركت ډېر چټك شو.‏ د افغانستان په پرېكړه ليك كې د62،000تصويب شوې شمېرې سره سره متحده ايالاتو وكړاي شواي دغهشمېره په اغېزمنه توګه تر82،000كسو پورې ورسوي.‏ خپور شويسند څرګندوي چې د 2007 كال تشكيل كابو پوره دي او د82،000كسيزه شمېره د كانګرس د 2007 كال په غوښتل شوې بوديجه كېوړاندې شو او ګواښ وشو چې كه ‏”د پوليسو دغه جوړښت و نه منل شياو د 2007 كال په تشكيل كې سنديت و نه مومي،‏ د ملي پوليسو دبياجوړولو لپاره كوښښونه ښايي په 2007 كال كې د 300 ميليون ډالرو21او په 2008 كال كې د هغه څخه زيات مالي كمښت سره مخامخ شي“‏ . ددغه زياتوالي لپاره وړاندې شوي دليل دا ؤ چې د 2005 كال تشكيل دنسبتاً‏ مساعد امنيتي چاپېريال او د 24 ميليون نفوس په بنسټ جوړشوي ؤ.‏ په افغانستان كې د امركې د امنيت ګډه قومندانۍ د امريكا دسرشمېرنې د ېوې نامتوادارې په وينا د 31 ميليونه اټكل شوي نفوساو د بلواوو او خطرونو د كچې د زياتوالي په بنسټ وړانديز وكړ چې دافغانستان د ملي پوليسو د ځواك شمېره بايد 14،000 كسه او دافغانستان د سرحدي پوليسو شمېره بايد6،000كسه زياته شي.‏ پهافغانستان كې د امريكې د امنيت د ګډې قومندانۍ د مالي ثباتمسئله نه ده ياده كړې؛ كه څه هم چې د اطلاعاتو په سند كې ياده شوېچې:‏ملي پوليسو ته د واك د اعطا زياتوالي د حل دائمي لاره نشيكېداي بلكه په افغانستان كې پاڅون كوونكو د فعاليتونو او دناامنۍ د زياتوالي په وړاندې يو تكتيك دي.‏ كله چې دغه ګواښليرې شي ، تمه كېږي چې د هغه سره سم د ځواكونو شمېر هم كم22شي.‏د ناامنيو او بلواوو سره د مبارزې په موخه د پوليس ځواكونو زياتواليدپوليسو د برخې د ټولو نړيوالو عاملينو په ځانګړي ډول هغههېوادونو چې په سهيل كې كم حضور لري د ملاتړ او تاييد وړ نه دي.‏ دجرمني ‏(د پوليسو د برخې د سمون اصلي شريك)‏ اصلي موخه د قانوند حاكميت د پلي كوونكي پوليسي ځواك جوړول دي نه د بلواوو سره دمبارزې ځواك.‏ د پوليسو د برخې د سمون لپاره د جرمني ځانګړىاستازى پدې باور دي چې د پوليسو اوسنۍ شمېره بايد بيا وڅېړل شياو د پوليس ځواكونو د شمېر د زياتوالي لپاره د هر ډول پرېكړې څخهمخكې بايد د پوليسو شمېره بايد تصويب شوې شمېرې يعنيكسو ته ورسيږي او وروسته بيا د دغه ځواكونو د زياتوالي موضوع له2362000 كسو څخه 82،000 كسو ته هم بايد مطرح شي.‏ نور پدې اند ديچې تر هغه وخته چې د پوليسو كيفيت او ګټورتيا د پام وړ ښه والي ونهمومي،‏ د داسې پوليس ځواك زياتوالي چې زياته برخه يې بې سواد او62000د افغانستان د تړونليك پلى كول،‏ د همغږى او څارنى د ګډ دفتر شپږ مياشتني راپور،‏ د 2006 كال د نومبر مياشت،‏ ‎12‎م مخ.‏معلوماتي رپوټ:موضوع:‏ د افغانستان د ملي پوليسو د ځواك د نوي 82،000 كسيز پوځ جوړښت په افغانستان كې د امريكا ګډه امنيتي قوماندانيمعلوماتي رپوټ:موضوع:د افغانستان د ملي پوليسو د ځواك د نوي 82،000 كسيز پوځ جوړښت په افغانستان كې د امريكا ګډه امنيتي قوماندانيپه كابل كې د آلمان دفدرالي جمهوريت د سفير هيلمت فريك سره د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارې مركه،كابل،‏ د نومبر ‎30‎مه 2006202122238

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅې4 .2كم روزل شوي او زياتره فاسد دي،‏ كولاي شي د ناامنۍ لامل شي نه دامنيت د ټينګښت.‏د همغږۍ او څارنې د ګډ هيئت د 2007 كال په ‎4‎مه غونډه كې چې دجرمني د برلين په ښار كې د افغانستان په اړه جوړه شوه،‏ د افغانستاند پوليسو د شمېرې د صدور لپاره يوه كاري ډله رامنځ ته كړه.‏ پدېغونډه كې جرمني د ‏(د غونډېد مشر)‏ په توګه،‏ متحده ايالات،‏ناروې،‏ يونما،‏ د اروپايي ټولنې د ځانګړې استازي دفتر،‏ او دافغانستان د كورنيو چارو او ماليې وزارتونه د افغانستان د دولت پهاستازيتوب ګډون كړي ؤ.‏ كاري ډلې د خطر يوه څېړنه وكړه چې د هغهپه پايله كې د افغانستان د ملي پوليسو شمېربايد په 2008 كال كې94،000 كسه وي او تر 2010 كاله پورى بايد 99،000 كسو ته ورسېږي-‏او دې ته په پام چې امنيتي وضعيت ښه والي مومي دغه شمېره بايد تر2015 كال پورې بېرته 94،000 كسو ته راكمه شي.‏ د دولت د كمو بودجوپه نظر كې نيولو سره چې حتي د62،000.1.2كسيز ځواك د معاش پهوركولو كې د كمښت سره مخ دي،‏ بايد دغه مسئله وسنجول شي.‏ كاريډلې تر 94،000 كسو پورې د پوليسو ځواكونو د شمېر د زياتوالي حكموكړ،‏ مګر په دې اړه يې د ټولو رايې خپلې نه شواي كړاي.‏ لدې كبلهدغه ډلې سپارښتنه وكړه چې د همغږۍ او څارنې ګډ هيئت د غونډې24مشرتابه كميټه بايد د لاندې دوو خوښنو څخه يوه وټاكي.‏د افغانستان د پرېكړه ليك د تصويب شوې شمېرې سره سم دافغانستان د ملي پوليسو د شمېرې ساتل يعني 62،000 كسه.‏د كورنيو چارو د وزارت د وړانديز شوي پراخ تشكيل سره سم82،000كسو ته د افغانستان د ملي پوليسو د شمېرې زياتوالي.‏د همغږۍ او څارنې د ګډ هيئت ‎4‎مه غونډه كې چې په 2007 زيږديز كالكې جوړه شوه د افغانستان د ملي پوليسو د شمېر د زياتوالي په اړه دمتحده ايالاتو موضع ومنل شوه او د هغه راوروسته لاندې پرېكړهوشوه:‏د افغانستان ملي پوليس اجازه لري چې په لنډ مهاله توګه له62،000 څخه 82،000 كسو ته زياتوالي ومومي ‏،او په هرو شپږومياشتو كې يو ځل ارزول كيږي.‏ د پوليسو كاركوونكو آخرنۍشمېره د دولت لخوا د يوه پوليسي پلان پر بنسټ چې د مالينظره بادوام وي او په مختلفو خوښنو كې د پيسو د وركړې اوغړي نيولو د ستونزو د اوږد مهالو عواقبو په اړه د همغږۍ او25څارنې ګډ هيئت دمطالعې وروسته ، ټاكل كېږي .ښځينه پوليسېپه افغانستان كې د يوه ګټور پوليسي ځواك د پراختيا پر وړاندې يوهلويه ننګونه د ښځينه پوليسو نشتوالي دي.‏ د پوليسو له ډلې څخه چېد دوي معاش د ‎2006‎كال په پسرلي وركړل شول،‏ يوازېكسه يې 18026ښځې وې.‏ شپږ ويشت كسو يې د دندې بهر كارونه لكه پاك كاري،‏پخلى،‏ چاي جوشول تر سره كړي دي نه پوليسي دندې.‏ د دغو ښځويوه شمېره د افغانستان په هوايي ډګرونو كې د ښځينه مسافرينو او ددوي د بكسونو د كتنې لپاره روزل شوې دي.‏د افغانستان سنتي كلتور چې په ټوليز ډول د ښځو او نارينه ووجلاوالى يو اړين امر بولي،‏ زياتو ښځينه پوليسو ته يې اړتيا په يوفوق العاده ارزښتناك امر بدل كړي دي.‏ له كلتوري نظره د منلو وړ نه دهچې نارينه ښځې تلاشي كړي.‏ د څارمنو ښځو د پلټنې او ګرويږنې لپارهد ښځينه پوليسو نشتوالي د قاچاقچيانو لخوا د نشه اې توكو د قاچاق27لپاره د ښځو د كارولو لامل شوي دي.‏د ښځينه پوليسو د شمېر د زياتوالي تر ټولو مهم دليل د پوليسو سره دښځو او د ښځو سره د پوليسو د خبرو آسانتيا ده.‏ زياتره ښځې نهغواړي د مرستې يا د خپل ځان د ساتلو لپاره يا د يوې جنايي دوسيې دجوړولو لپاره په ځانګړي ډول كه د دوي ستونزې د حساسو مسئلو لكهجنسي تيرى،‏ كورنى تاوتريخوالى او يا هم په زور واده كولو پورېاړوند وي-‏ د پوليسو داسې يوه مركز ته مخه كړي چې د هغه ټول غړينارينه وي.‏ ياد شوي موارد د هغو مسائلو له ډلې دي چې زياتره ښځېد افغانستان د ملي پوليسو د پياوړتيا لپاره د ګډ پلاوي كاري ډله “ كابل.د 2007 اپريل.‏د افغانستان دولت او يوناما،‏ ‏”د همغږۍ او څارنې د ګډ پلاوي كلنى رپوټ “ كابل.‏ د 2007 كال د مي لمړۍ نيټه،‏ 13 مخد افغانستان د قانون او نظم وجهي صندوق“،‏ د ملګرو ملتونو پراختيايي پروګرام ، كابل.‏ 2006.د برقو پر ځاي پوځي كالې اخستل:‏ افغانې ښځې د مخدره توكو سره د جګړې لپاره مسلح كېږي.‏ كيم باركر،‏ شيكاگو تريبيون،‏ د 2005 كال د جون 3.242526279

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍعكس:‏ نورواالله الهام و مرواريد عبديانىاو نجونې يې د ښځينه پوليسو د نشتوالي له كبله د نارينه وو تر تسلطلاندې راوستلې دي.‏زياتره زنداني ښځې د اخلاقي جرمونو لكه فحشا،‏ زنا يا د خپل يا د28مېړه د كور څخه د تېښتې په تور زنداني شوې دي.‏ د يوه رپوټ پربنسټ د كابل په زندان كې 56 په سلو كې زنداني ښځې د اخلاقي29جرمونو په تور زنداني شوې دي.‏ تېښته د افغانستان په رسمي عدليسيستم كې د قانون څخه د سرغړاوي په توګه نه ده پېژندل شوې.‏ د يوېمطالعې پر بنسټ د پلچرخي له 80 ښځينه زندانيانو څخه 20 تنې يې دكور څخه په تېښتې محكومې شوې دي او د دوي د زندان دوره له6مياشتو تر 14 كلونو پورې دي.‏ 30 زياتره ښځې او نجونې چې د كورنيتاوتريخوالي اوپه زوره واده كولو له كبله د تېښتې لاره نيسي دقانوني تعقيب لاندې نيول كيږي،‏ دا په داسې حال كې ده چې د كورنيتاوتريخوالي مرتكبين له قانون څخهتښتي.‏ په افغانستان كېدجنسيتي مسائلو په اړوند د يوه وركشاپ په ترڅ كې د لوي څارنوالۍد څېړنې د ادارې يوه غړي د يوې پېغلې نجلۍ د نيولو خواشينوونكېكيسه وكړه:‏اووه كلنه وم چې پلار مې يوه اويا كلن سړي ته وركړم.‏ مېړه مېغوښتل د پيسو د لاسته راوړلو لپاره ما زنا ته اړه كړي،‏ مګر ماونه منله،‏ مېړه مې هر وخت زه وهلم ترڅو چې د ګاونډي له زويپدې اړه چې ولې د 2003 كال د فبروري په مياشت كې ښځې د دريو ورځو لپاره زنداني كړل شوې د زياتو معلوماتو لپاره د راچيل ويرهام ليكنې ته ‏”د دودونو په تلك كې:‏ د كابل په ولايت كې ښځې اونجونې په زندان كې “ ميديكا مونديال،‏ كابل،‏ د 2003 كال د مارچ 5. پردې برسېره كولاي شي د بښنې د نړيوال سازمان رپوټ ته د”افغانستان:‏ ښځې تر حملې لاندې – تلپاتې زيان چې بايد ملاتړ يې وشي، د 2005 كال د مي د مياشتې 30 مه”‏ ته مخه كړى.‏ http://web/amnesty.org/library/index/engasa110072005‏”په افغانستان كې د بشر د حقوقو د وضعيت او پدې برخه كې د تخنيكي خدمتونو د لاسته راوړنو په اړه د ملګرو ملتونو د حقونو د عالي كمېشنرۍ رپوټ “ او د بشر د حقونو په اړه د دغه كمېشنرۍدوهمه غونډۀ،‏ د 2006 كال د مارچ د مياشتې 3 مه 6 مخ.‏د قانون د ودې نړيوال سازمان ‏”تخنيكي وركشاپ:‏ په افغانستان كې جندر او عدالت،‏ وړاندېزونه او د بحث لنډيز “ كابل.‏ د 2006 كال د مي د مياشتې 15-16، 14 مخ28293010

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېسره وتښتېدم . هغه زه د ده د كاكا د زوي كورته بوتلم او هلته يې31په ما جنسي تيرى وكړ او وروسته دواړه ونيول شوو.‏شوي ارګان كې چې په جرم او فساد ككړ وي دوي ته د كاركولو اجازهوركړي.‏په هغه چاپېريال كې چې پوليس او قضائيه سيستم د” ګرفتاركړه،رشوت ترې واخله او آزاد يې كړه“‏ د كړنلارې پر بنسټ عمل كوي،‏ښځې د حوزو،‏ محكمو او زندان څخه د ځان د خلاصون په موخه درشوت لپاره پيسو ته د نارينه وو په پرتله كم لاسرسي لري.‏د افغانستان دملي پوليسو د كورنيو د ځواب وركونې لومړۍ ډله دكورني تاوتريخوالي د ستونزو د حل په موخه د 2006 كال د جنوري په32مياشت كې د كابل د پوليسو په ‎10‎مه حوزه كې پرانستل شوه.‏ دغهواحد په بشپړ ډول د ښځو لخوا اداره كېږي.‏ د دغه واحد موخه د داسېچاپېريال رامينځ ته كول دي چې په هغه كې هغه ښځې چې ورسرهتاوتريخوالي شوي وي ، وكولاي شي د پوليسو مركز ته مخه كړي اوخپلې ستونزې د ښځينه پوليسو سره شريكې كړي او د كور اواوسيدنې د ځاي په اړه د خپلو دعواګانو لپاره د هغوي څخه مرسته ترلاسه كړي او د اړتيا په مهال د هغوي څخه د خان د ساتلو غوښتنهوكړي.‏ د ‎10‎مې ناحيې د كورنيو د ځواب وركونې د ډلې په لومړنۍ برياسره په كابل كې نورو حوزو او پنځو نورو ولايتونو ته يوه آزمايښتيپروژه پراختيا مومي.‏ولايتونو او ناحيو ‏(سيمو)‏ ته د كورني ځواب وركونې د واحد دپراختيا پر وړاندې يو لوي خنډ د دغه واحدونو د ادارې لپاره د ښځينهپوليسو نشتوالي دي.‏ د افغانستان كلتوري او سنتي چاپېريال چې دښځو خوځښتونه په شديده توګه محدودوي او د كور څخه بهر ښځې دكار كولو څخه زړه تورې كوي،‏ د پوليسو په ځواك كې د ښځو ګمارليو ستونزمن كار ګرځولي دي.‏ دغه ستونزې د افغان ملي پوليسو د نومبدۍ سره لا زياتې شوې دي.‏ هغه كورنۍ چې د كور څخه بهر د ښځو دكاركولو مخالفت نه كوي،‏ هم دې ته لېوالتيا نه لري چې په يوه رسواد ښځينه پوليسو د شمېر د زياتوالي په موخه ګډې هڅې تر سره كېږي.‏د كورنيو چارو وزارت د جنسيتي لارې وركولو يو واحد جوړ كړي چېد ښځينه پوليسو د ګمارلو او د دوي د ظرفيت د لوړوالي دنده په غاړهلري.‏ متحده ايالاتو د ښځينه پوليسو د يوې ډلې د جوړولو نوښت كړيچې په هغه كې د ښځينه پوليسو ګمارل او روزل او همدارنګه دپوليسي آسانتياوو بيا رغول شامل دي او د ښځينه منصبدارانو دشمول لپاره د پوره ظرفيت څخه برخمنه ده.‏ د 2006 كال د جون په مياشتكې 50 ښځې د پوليسو د اكاډمۍ د غير كدري منصبدارانو د نهمياشتني كورس څخه فارغې شوې او1533منصبدارانو د درۍ كلن كورس څخه فارغېږي.‏نورې ښځې د كدريد پوليسو د ځواك سره د ښځو يو ځاي كول يو ستونزمن كار دي.‏ آلماند پوليسو اكاډمۍ ته د كابل بهر ښځو د جذب د هڅو په ترڅ كې د ښځولپاره ليليه او د 200 زده كوونكو لپاره په روزنيز كورس كې د ګډون پهموخه فضا جوړه كړه.‏ د 2006 كال تر پايه پورې يوازې څلور كسه په دغهليليه كې اوسېدل.‏ د يوې ښځې په وينا چې د دغه پوليسي مركز مديرهده،‏ كورنۍ اوس هم ښځو ته اجازه نه وركوي چې د اكاډمۍ سره يوځايشي.‏ دوي دغه ځاي د درناوى وړ نه ګڼي.‏ 34 د افغانستان د ملي پوليسود باور او اغېزمنتيا په زياتوالي كې د سمونيزو هڅو بريا كولاي شي دپوليسو د ځواك سره دزياتو ښځو د يوځاي كېدو لپاره يو لامل شي.‏5 .235د افغانستان د ملي پوليسو تركيب ‏(جوړښت)‏افغان ملي پوليس په افغانستان كې د پوليسو تر ټولو ستر پوليسيارګان دي.‏ دغه ارګان له څو پوليسي ځواكونو څخه جوړ شوي.‏ دغهځواكونه لاندې په لنډه توګه بيانېږي:‏ ‏(لومړئ جدول د افغانستان دملي پوليسو ګڼيزه ‏(عددي)‏ ويشنه ښيي:‏د قانون د ودې نړيوال سازمان ‏”تخنيكي وركشاپ:‏ په افغانستان كې جندر او عدالت،‏ وړاندېزونه او د بحث لنډيز “ كابل.د 2006 كال د مي د مياشتې 15-16، ‎14‎مخد ملګرو ملتونو د خبر رسولو له نشراتو څخه ، ‏”افغانستان:‏ ملي پوليس د كورنۍ ځواب وركونې لومړنې واحد پرانيزي.“‏ كابل.‏ د 2006 كال د جنوري 17 مه 2006. www.irinnews.org/report.aspx?reportid=3365د عمومي څېړنې دفتر ، سازمان مينځي ارزونه.‏ 20 او 63 مخونه‏”مونږ يواځې ګورو چې څرنګه ټول شيان خرابېږي “، نتاشا والتر،‏ د ګاردين د خبر رسولو سازمان،‏ د 2006 كال د نومبر ‎28‎مهد راتلونكې برخې معلومات د اريك بيلچر په افغانستان كې د امريكا د امنيتي ګډې قوماندانۍ لخوا چمتو شوي،‏ د 2007 كال د جنوري 10 مه.‏ د افغانستان د ټولنيز نظم د ملي پوليسو په اړه نور زياتمعلومات د سمونوال جك استنكويز لخوا چمتو شوي دي.‏ د 2007 كال د مي د مياشتې ‎3‎مه نيټه313233343511

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍلومړى جدول – د افغانستان د ملي پوليسو جوړښت او شمېرځواك يا دپوليسو څانګهد افغانستان په پرېكړه ليك كې تصويب شوي شمېرزياته وړانديز شوي شمېره45،00018،0005،000002،26411،73682،00011،27131،00011،82504،1163،4002،2649،39562،0000د افغانستان يونيفورم لرونكي پوليسد افغانستان سرحدي پوليسد ټولنيز نظم ملي پوليسد تيار سۍ پوليسد لويو لارو پوليسد نشه اې توكو پر وړاندې د مبارزې پوليسنور ځايونه(د كورنيو چارو وزارت،‏ ګمركونه،د جنايي څېړنېڅانګه،د كابل د پوليسو اكاډمي،سيمه ايزې قوماندانۍ،‏ مركزيروزنيز مركز/‏ سيمه ايز روزنيز مركزونه)‏د افغانستان د ملي پوليسو ټول شمېرد افغانستان د ملي مرستندويو پوليسو ټول شمېر*‏‏*د افغانستان ملي مرستندوي پوليس يو لنډ مهاله ځواك دي او د افغانستان د ملي پوليسو د ځواك د شمېر د پوره كېدو وروسته خپل كار ته د پاي ټكى ږدي.‏سرچينه:‏ د افغانستان د پرېكړه ليك شمېرې د جرمني د سفارت لخوا وړاندې شوې دي،‏زياتې وړانديز شوې شمېرې په افغانستان كې د امريكې د امنيت د ګډى قومندانى د اسنادو له لارې چمتو شوې دي.‏د افغانستان يونيفورم لرونكي پوليس:‏ د افغانستان يونفورملرونكي پوليس د افغان ملي پوليسو د ځواك د ننه تر ټولو لويپوليسي ځواك دي او د ولايتونو او ولسواليو په كچه د ورځنيوپوليسي چارو دنده په غاړه لري.‏ د دغو پوليسو دندې د عامه نظماو امنيت ټينګول،‏ د جرم د پيښېدو مخنيوى او د جرمونو كشف،‏د څارمنو نيول،‏ د شخصي او ټوليزو شتمنيو ساتل او په واټونوكې د ترافيكي چارو تنظيم دي.‏ د دغو پوليسو شمېر د افغانستانپه پرېكړه ليك كې 31،000 كسه په نظر كې نيول شوى ؤ مګر دغهشمېره 45،000 كسو ته زياته شوه.‏د افغانستان سرحدي پوليس:‏ د افغانستان د سرحدي پوليسوځواك د سرحدونو او د نړيوالو هوايي ډګرونو د ساتنې په موخهجوړ شوي دي د دغو پوليسو دندې د سرحدونو د امنيت ټينګول،‏څارنه او كنټرول له هغې ډلې د قاچاق،‏ د نشه اې توكو د قاچاق اود اورپكو د فعاليتونو مخنيوى دي.‏ اوس مهال سرحدي پوليسپه اتو ګروپونو كې تنظيم شوي دي مګر په پنځو سرحدي سيموكې تنظيمېږي چې د افغانستان د ملي پوليسو او ملي اردو دپنځو ګروپونو سره پلي كېږي.‏ افغان سرحدي پوليس د تلاشۍ د13 سرحدي پوستو اداره په غاړه لري چې دغه شمېره ښاييپوستو ته لوړه شي.‏ دغه پوليس همدارنګه په سرحدي سيمو كېګزمې تر سره كوي.‏ د افغان سرحدي پوليسو اوسنۍ شمېره7،900 كسه ده او تصويب شوې شمېره يې12،000دغه شمېره ښايي تر 18،000 كسو پورې زياتوالي ومومي.‏كسه ده مګرد افغانستان د ټولنيز نظم ملي پوليس.‏ دغه د پوليسو يو نويځواك دي چې د 2007 كال په منځنيومياشتو كې جوړ شو.‏ د دغهپوليسي ځواك دندې د افغانستان په اوو لويو ښارونو كېدټولنيز نظم ټينګښت او ليرې پرتو او خطرناكو سيمو ته دګرځنده پوليسي خدماتو رسول دي.‏ دغه پوليسي ځواك د چټكغبرګون د ځواك په توګه په بېړنيو حالاتو كې د نورو پوليسځواكونه سره مرسته كوي.‏ د ټولنيز نظم ملي پوليس د ځواكمنېكدري او روزل شوي مشرتابه ‏(د 16 اوونيو روزنيزې دورې)‏ او دافغان يونيفورم لرونكو پوليسو او د افغان مرستندويو مليپوليسو په پرتله د ښو تجهيزاتو،‏ سلاګانو او تكتيكونو څخهبرخمن دي.‏ اټكل كېږي چې داسې ځواك كولاي شي په ګټورهتوګه د ښاري ناامنۍ مخه ونيسي.‏ د افغانستان د ټولنيز نظم دپوليسو لومړى ټولګى د 2007 كال د جون په مياشت كې فارغ شول•14••12

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېاو د دغو پوليسو آخرنۍ شمېره 5،000 كسه ده چې بايد د 2008كال د دسمبر تر مياشتې پورې بشپړه شي.‏چې د 2004 كال د اكټوبر په مياشت كې جوړه شوه او په افغانستانكې د بلواوو د پېښېدو مخنيوئ كوي.‏د تيار سى پوليس.‏ د دغو پوليسو دنده د چټك غبرګون دځواك په توګه د خدمت كول دي.‏ او كيداي شي د اړتيا پر مهالدغه ځواك ټول هېواد ته پراختيا ومومي.‏ په 2006 كال كې دتيارسۍ د پوليسو د تدريجي بهر كولو لپاره پرېكړه وشوه او دهغه په بنسټ د تيارسۍ د پوليسو شمېره4،116كسه تصويبشوه او پرېكړه وشوه چې د افغانستان د ټولنيز نظم ملي پوليس د2008 كال تر پايه پورې د چټك غبرګون دنده تر سره كړي.‏د افغانستان د لويو لارو پوليس.‏ لكه څرنګه چې د دغهپوليسو د نوم څخه څرګندېږي د افغانستان د لويو لارو د امنيت دټينګښت دنده په غاړه لري.‏ د دغه پوليسو فعاليت د 2006 كال پهمنځنيو مياشتو كې د نه ګټورتيا او فساد په دليل په ټپه ودرولشو.‏ پلان شوي وو چې د افغانستان د لويو لارو د پوليسو 3،400كسيز ځواك د افغانستان د يونيفورم لرونكو پوليسو سره يوځايكړل شي او دواړه ځواكونه د سرحدي پوليسو د ګروپونو سره پهسهيلي ولايتونو كې چې تر ټولو ډېر د ګواښ سره مخ دي مېشتشي ... زياتره منصبدارانو په هغه سيمو كې د مېشت كېدو څخه36ډډه وكړه او ظاهراً‏ د خپل يونيفورم او سلاګانو سره وتښتېدل.‏اوس مهال په راتلونكي كې د لويو لارو د پوليسو د جوړښت لپارهمذاكرې روانې دي.‏37د افغانستان د نشه اې توكو پر وړاندې د مبارزې پوليس:‏د دغه پوليسي ځواك چې د 2،264 تصويب شمېرې څخه برخمندي،‏ دنده يې د نشه اې توكو پر وړاندې مبارزه ده.‏ د نشه اې توكوپر وړاندې د مبارزې پوليس،‏ د ټولو پوليس ځواكونو پر خلافچې د كورنيو چارو د امنيت معينيت ته رپوټ وركوي،‏ خپلرپوټونه د نشه اې توكو پروړاندې د مبارزې معين ته وړاندېكوي.‏ په دغه ځواك كې په ملي كچه د ګرفتارۍ يوه ډله شامله دهد كورنيو چارو د وزارت په چوكاټ كې د نشه اې توكو پر وړاندېد مبارزې په نورو ډلو كې د نيولو د طرح رېزۍ يوه مركزي څانګهشامله ده چې د كوكنارو او ترياكو د له مينځه وړلو په موخهداستخباراتي او خبر رسولو د چارو دنده په غاړه لري.‏ بله څانګهد له مينځه وړلو ځواك دي چې د كوكنارو د كښت د له مينځهوړلو دنده لري.‏ د افغانستان د نشه اې توكو پر وړاندې د مبارزېد پوليسو ترڅنګ د نشه اې توكو پروړاندې ځانګړي ځواك شتهچې يو پارلماني ځواك دي او په نېغه توګه جمهوري رياست او دكورنيو چارو وزير ته رپوټ وركوي.‏ دغه ځواك په لېرې پرتوسيمو كې د قاچاق پر ضد عمليات تر سره كوي.‏386 .2د افغانستان مرستندوي ملي پوليس:‏د افغانستان مرستندوي ملي پوليس پدې وروستيو كې د لنډ مهالهپوليسي ځواك په توګه جوړ شوي دي چې د افغان ملي پوليسو څخهګوښى ځواك دي.‏ دغه پوليس په 2006 كال كې د افغانستان په سهيلكې د طالبانو د بلواوو د مسئلې د حل په موخه د يوې لنډ مهالې حللارې په توګه جوړ شول.‏ دغه امر سيمه ايزو قوماندانانو ته پر وفادارونيمه پوځې ځواكونو باندې د مركزي دولت د واګې د ساتلو يوه لارهده.‏ د دغه پوليسي ځواك تصويب شوې شمېره 11،271 كسه ده.‏ د دغهپوليسو نوي غړي په سيمه ايزه كچه او په 124 ولسواليو كې چې ترنورو زياتې تر ګواښ لاندې دي ګمارل كېږي.‏ 39 د دغه پوليسو زياتتمركز پر شپږو سهيلي ولايتونو دي.‏ نوي غړي په پيل كې يوازې10ورځې روزل كېږي–‏ پنځه ورځې تيوري زده كړه او پنځه ورځې عمليزده كړه – او وروسته تر هغو د تړون شوي يوه كال په اوږدو كې په هرودريو مياشتو كې يو ځل د يوې اوونۍ لپاره زده كړه كوي.‏د دغه لنډې روزنيزې دورې په پاي كې نوي سرتيرې يو كلشينكوفAK-47) ټوپك)‏ او د ملي پوليسو په سټنډرډ يونيفورم تر لاسه كوي.‏دوي د ملي پوليسو او د ګرځندوي پوليسو په شان70ډالره معاش•••د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر مياشت ‎23‎مه نيټه.‏36د مخدره توكو پر وړاندې د مبارزې دځانګړي حالت په دليل،‏ په دغه رپوټ كې د CNPA په كار يا د مخدره توكو پر وړاندې پر ځانګړو پوليسي مسائلو باندې تمركز ندي شوى.‏افغانستان:‏ نشه يې توكې او د امريكې پاليسې،‏ د امركې د كانګرس څيړنيزه خدمتونه،‏ د 2006 كال د د جنورى مياشت،‏ كرستوفر ام بلنچاردشپږ ولايتونه فراه ، غزني،‏ هلمند،‏ كندهار،‏ ارزګان او زابل.‏37383913

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍاخلي.‏ د افغانستان ملي مرستندوي پوليس اوس مهال د لنډ مهالهپوليسي ځواك په توګه شمېرل كېږي او د هغه د نويو غړو سره يوازېيو كلن تړون كېږي.‏ مګر ښايي د دغه پوليسو غړي د كال تر پايه دافغان ملي پوليسو سره يو ځاي شي.‏ د افغانستان د مرستندويو مليپوليسو د لمړي ټولګي زده كوونكي د 2006 كال په اكټوبر كې په زابل40كې چې هلته لمړنى آزمايښتي پروګرام پلي شو ، فارغ شول.‏قانون او نظم وجهى صندوق په ښكاره توګه د پوځي فعاليتونو دبودجې د وركړي څخه ډډه كړې او يوازې د افغانستان د مرستندويوملي پوليسو بودجه په هغه صورت كې وركوي چې د هغه ونډه دبلواوو ضد عملياتو كې يوازې د مرستندويه ونډه وي.‏د غير دولتي شبه نظاميانو ملاتړ كه كنټرول؟د كار په پيل كې په پراخه كچه دا موضوع درك شوه چې مرستندويد بلواوو د زياتوالي په مهال د مرستندويو پوليسو چټك زياتوالي ددې لامل شوي چې ډېر خلك فكر وكړي چې د مرستندويو پوليسواصلي موخه د يوه شبه نظامي ځواك په توګه خدمت كول دي نه د يوهملكي ځواك په توګه.‏ د مرستندويو پوليسو په اړه په مذاكراتو كېبوخت يوه نړيوال چارواكي په وينا:‏د افغانستان د ملي مرستندويو پوليسو دنده د ملكي پوليسودچارو تر سره كول دي . مګر په حقيقت كې دغه پوليس د شبهنظاميانو رسمي كول او پر هغوي د مرستندويو پوليسو نومايښودل دي . مرستندويه پوليس د بلواوو پر وړاندې د مبارزې41ځواك شمېرل كېږي.‏په افغانستان كې د امريكې د امنيت د ګډې قومندانې رسميچارواكي لدې انكار كوي چې د افغانستان ملي مرستندوي پوليس يوشبه نظامي ځواك دي.‏ دوي همدارنګه څرګندوي چې د دغو پوليسواصلي دنده د افغانستان د ملي پوليسو د دندو د كموالي په موخه ددولتي تاسيساتو او د پوليسو دتلاشۍ د پوستو د امنيت ټينګښتدي.‏ 42 دغه پوښتنه چې آيا د افغانستان ملي مرستندوي پوليس يوپوځې ځواك دي كه شبه نظامي،‏ بې مانا نه ده:‏ په افغانستان كې دملي پوليس خپل ګڼ شمېر غړي د قبيلوي قوماندانانو او سيمه ايزوسياسي مشرانو اوياهم د واليانو له ډلو څخه ټاكي.‏ 43 د افغانستان دمرستندويو ملي پوليسو په طرحه كې د څارنې او غړي د ټاكلو لپارهلارښوونې شته چې د هغه موخه لدي ټكي څخه ډاډ تر لاسه كول ديچې نوي غړي د افغانستان د ملي پوليسو پر مقرراتو عمل كوي نه ددوي دپخوانيو شبه نظامي مشرانو.‏ د افغانستان د مرستندويو مليپوليسو ملاتړ كوونكې پدې اړه بحث كوي چې دغه پروګرام د نيمهپوځي ډلو شتون په رسميت پېژندلي او داسې موقع يې برابره كړې ترڅو دغه افراد د قوماندانانو او ځواكمنانو د واك څخه رابهر شي او د44هغه په ځاي د افغانستان د ملي پوليسو تر واك لاندې راشي.‏ دامنيت د اوښت ګډه قومانداني،‏ د افغانستان د مرستندويو مليپوليسو يوه اصلي موخه د شبه نظامي ځواكونو تر واګې لاندې45راوستل ګڼي.‏نامنظم شبه نظامي ځواكونه د 2002 كال څخه وروسته د امنيت په برخهكې د ارزښتناكو عاملينو په توګه ګڼل كېږي.‏ د 2001 كال په وروستيواو په 2002 كال كې د متحده ايالاتو په مشرۍ ائتلاف په پراخه كچه دطالبانو او د القاعده سره د جګړې په موخه له دغو شبه نظامي ځواكونوڅخه ګټه واخيسته.‏ 46 مګر د وخت په تېرېدو سره د پاليسى جوړولو اود افغانستان د مرستندويو ملي پوليسو په اړه معلومات د يوناما د يوه چارواكي سره د مركې څخه په لاس راغلي دي ، د نومبر ‎23‎مه 2006، او همدارنګه د CSTC-A د پوليسو د سمون د څانګې ، د 41مرستندويو پوليسو د پروګرام له لارې ‏،د سپټمبر ‎12‎مه ‎2006‎؛ او همدارنګه د Afghanistan Cross Walk”“ ،CSTC-A له لارې د سپټمبر ‎27‎مه 2006.د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎23‎مه نيټه.‏د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎29‎مه نيټه.‏دغه ډلې ځينې وختونه سهواً‏ اربكي نومول كېږي.‏ اربكي دپكتيا په ولايت كې قبيلوي سيمه ايز ارګان دي.‏ دغه اصطلاح بايد د جنګسالارانو او سيمه ايزو ځواكمنانو د شبه نظاميانو څخه توپير كړلشي.‏ اربكي د قبيلوي جرګې د پرېكړو د پلي كولو په موخه كوم اوږد مهاله ځواك په رسميت نه پېژني او د قبيلوي مشرانو تر ولكې لاندې وي.‏ د اربكيو په اړه د لا زياتو معلوماتو لپاره مراجعه وكړئ:‏ دشته ايزو جوړښتونو څخه په ګټې اخيستنې د امنيت او حكومت كولو د پروسې ښه والئ:د مركزي پوليسو په جوړښت كې د اربكيو د مدغم كولو د څرنګولاي په اړه مطالعه.‏ كابل.‏ 2005.د افغانستان د پوليسو په روزنه كې د نيمګړتياوو په اړه رپوټ “ جيمز گلنز او ديويد رود.‏ د 2006 كال د دسمبر 4 مه.‏ نيويارك ټايمز ورځپاڼهپه افغانستان كې د امريكا ګډۀ امنيتي قومانداني ، Walk”“ ،Afghanistan Cross سپټمبر 2006.د زياتو معلوماتو لپاره دغه رپوټ ته مخه كړئ:‏ ‏”ښاغلو جنګسالارانو ؟ په افغانستان كې د طالبانو څخه وروسته د دولت جوړونې سياستونه “ له انتونيو گيزوتي څخه كاري رپوټ . په لندن كې د دولتيڅېړنو مركز.‏‎2003‎‏.‏ ،www.crisisstates.com/Publications/wp/wp33.htm او پدې پروسه كې د جګړه مارانو د رول په اړه نېكو نظرونو لپاره د آر.‏ بي.‏ اندريس رپوټ ته د ‏”برياليتوب لهتړونوالو سره په نامه:‏ افغاني موډل ته ستراتېژيك ارزښتونه “. نړيوال امنيت.‏ 30 ټوك 3 ګڼه . ‏(د 2005-2006 ژمى).‏4041424344454614

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېد نړيوال امنيت په دايرو كې د شبه نظاميانو نوم او آوازې تغير وموند.‏دغه ځواكونه د ترورېزم پر وړاندې د مبارزې په موخه د لويديځواتحاديو د جوړښت څخه مخكې د جنګ سالارانو او د نشه اې توكو دتوليد كوونكو د شخصي ځواكونو په توګه ګڼل كېدل چې چاته وفادارنه پاتې كېدل،‏ دوي د بشر د حقونو په اړه د يوې اندېښنې پاروونكېسابقې لرونكي دي.‏ 47 سره لدې هم ولسمشر كرزي د قبيلوي شبهنظاميانو څخه د ملاتړ د زياتوالي هر كلي كوي.‏ ښاغلي كرزي د2006كال په لومړيو كې 48 دكړنلارې د پلي كوونكي ډلې د لومړيو غونډوڅخه په يوه كې د”ځانګړي عملياتي مرستو“‏ له لارې د لازياتې بودجېپر ځانګړي كولو د قبيلوي شبه نظاميانو د ګمارلو په موخه ټينګاركاوه او پدې اړوند يې خبرې وكړې چې قبيلوي مسئلې د يوي قبيلوي49كړنلارې په طريقه حل كيداي شي.‏نړيوال اصلي مرستندويان لومړى په سهيل كې قبيلوي شبه نظاميانوته د بسياكوونكې پانګې او سلا د وركولو لپاره د ښاغلي كرزي دوړانديز په اړه شكمن وو.‏ دوي د هغه په ځاي د بيا انډول په نامه يوپلان وړاندې كړ،‏ په دغه پلان كې د افغانستان د لويو لارو د پوليس لهمينځه تګ چې بې ګټې او فاسد ګڼل كېدل او د دوي د غړو يو ځايكول د سرحدي پوليسواو د تيارسى د پوليسو سره او په سهيليولايتونو كې د هغوي مېشت كېدل چې تر ټولو ډېر تر ګواښ لاندېدي،‏ راغلي وو.‏ د بيا انډول پلان د دولت او د هغه د نړيوالو شريكانولخوا ومنل شو مګر د 2006 كال د جولاي په لمړۍ نيټه د حامد كرزيلخوا د هغه د پلي كولو د حكم د لاسليك كولو څخه مخكې دوهمياشتې نور وځنډول شو.‏ په همدې وخت كې په افغانستان كېپاڅونونه پيل شول او هغه هېوادونو چې د آيساف په چوكاټ كې يېسهيل ته ځواكونه لېږلي وو،‏ اړينه وګڼله چې د بلواوو ضد عملياتولپاره ډېرځواكونه ځاي په ځاي كړي.‏ دغه هېوادونه پدې باور وو چېپوره وخت نشته چې د بيا انډول د پلان پايلو ته منتظر و اوسو د كوم50چې د هغه د پلي كولو په اوږدو كې لويې ستونزې رامنځ ته شوې لهبل لوري د قبيلوي شبه نظاميانو د ملاتړ په موخه د حامد كرزي پلانتعديل وموند او داځل د افغانستان مرستندوي ملي پوليسو په نومپلي شو.‏ زياتره هغه كسان چې د دغه پوليسو په جوړېدو كې يې ونډهدرلوده،‏ ټينګار كوي چې د افغانستان مرستندوي ملي پوليس كومه51نړيواله آيډيا نه بلكه خپله د ښاغلي كرزي نظر دي.‏سره لدې چې د څارنيز او د غړو نيولو د دقيق سيستم د جوړېدو څخهډاډ تر لاسه شوي،‏ د ډېرو رپوټونو پر بنسټ دغه امر يوازې شته مسئلهنه ده.‏ د يوه رپوټ په بنسټ امريكايي مربيانو اټكل كړي د افغانستاند مرستندويو ملي پوليسو د هرو لسو غړو څخه يو يې طالب دي.‏ 52 نوررپوټونه د دغه ټكي ښكارندوي دي چې آيا د افغانستان مرستندويملي پوليس په قصدي يا اشتباهي توګه د افغانستان په سهيل كې شبهنظاميانو ته د مشروعيت بښلو د ميكانيزم په توګه كارول كېږي‏(لومړي چوكاټ ته مخه كړئ).‏د افغانستان د مرستندويو ملي پوليسو مسئلې ‏/اندېښنېكابو ټولو مركه كوونكو د افغانستان د مرستندويو ملي پوليسو دجوړېدو پر پرېكړه نيوكه وكړه.‏ د دغو افرادو څخه څو تنو يې په دې اړهاندېښنه څرګنده كړه چې د دغو پوليسو جوړول كولاي شي د غيرقانوني شبه نظاميانو د خالي سلا او تيت و پرك كولو لپاره شته هڅېكمزورې كړي.‏ له 2002 كال راپدېخوا نړيوالي ټولنې په ميليونونو ډالر دبى وسله كولو او ملكي كولو په پروګرام باندې لګولي دي چې د هغهراوروسته د غير قانوني وسله والو ډلو د تجزيې پروګرام پلي شو.‏ دغير قانوني وسله والو ډلو د تجزيې په پروګرام كې بوخت يوه نړيوالمقام په وينا،‏ د افغانستان مرستندوي ملي پوليس ددغه پروګرام پروړاندې يوه ستونزه ده؛ ځكه چې مونږ په بنسټيزه توګه شبه نظاميډلې په رسميت نه پېژنو او د بى وسله كولو او ملكي كولو پروګرام په53ټپه دروو.‏‏”په افغانستان كې د جګړې او امنيت خصوصي كول “ د سولې او امنيت ژورنال ، دويم ټوك ، لومړۍ ګڼه.‏ 2007 كال 29-30 مخونهPAG د ناورينو د ادارې يوه ډله ده چې په 2006 كال كې د افغانستان په سهيل كې د بلواوو د مسائلو په اړوند جوړه شوې ده.‏ د دغه ډلې تمركز پر څلورو برخو دي:‏ امنيتي عملياتونه ‏،بيا رغونه اوپراختيا،‏ ستراتېژيكې اړيكې او استخبارات ‏”د افغانستان د پرېكړه ليك پلي كول “ د همغږۍ او څارنې د ګډ هيئت نيم كلنۍ رپوټ،‏ د 2006 نومبر،‏‎5‎ مخد يوه نړيوال مقام سره د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه ، كابل،د‎2006‎ زيږديز كال د اكټوبر ‎9‎مهد افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎23‎مه نيټه.‏په همدغه خپرونه كې،‏ د 2006 كال د نومبر د مياشتى ‎29‎مه نيټهBenjamin Sand, “Afghan Government Recruiting Thousands of Auxiliary Police to Battle Insurgents”, Voice of America, 10 January 200د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎30‎مه نيټه4748495051525315

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍلومړۍ چوكاټ ‏:د افغانستان د مرستندويو ملي پوليسو غړي منلپه كندهار كې د مرستندويو ملي پوليسو د اول رونډ د غړي منلو او روزلو په اړه د يوې ورځپاڼې رپوټ د غړي منلو او څارلو په اړوند دنامناسب چلند څرګندوي دي:‏زياتره په خپل خوښه كاركوونكو روزنيز مركز ته د رسېدو پر مهال يونيفورم اغوستى ؤ . او د وسله والو ډلو سره د همكارۍ وړاندېز يې وكړمګر بهرنيو مربيانو وويل چې مونږ د هغوي د اصليت په اړه د ډېرو پوښتنو د كولو څخه ډډه وكړه.‏ ساتنمن فليكس آلايا،د مربيانو سرپرستوويل:‏ ‏«زياتره يې د شبه نظامي ځواكونو سره اړوند وو».‏ استافارد وويل:‏ » هيڅ راته مهمه نه ده.‏ مونږ چاته دوكه نه وركوله مګر هغو كسانوچې نشه اې توكي يا سلا يې درلوده مونږ يوازې هغوي ته نوي يونيفورم وركاوه "... په خواشينۍ سره په ټوله سيمه كې هغه په خپله خوښهخلك چې د روزنې لپاره يې مركز ته مراجعه كوله،‏ زياتره يې د قوماندانانو د شبه نظامي ځواكونو څخه وو ». قوماندانان د شبه نظاميځواكونو د معاش د وركړې توانايي لري او شبه نظاميان هم دوي ته كار كوي.‏ يوه كاناډايي منصبدار وويل:‏ » زه شاهد يم چې د افغانستان دمرستندويو ملي پوليسو په لومړي روزنيز كورس كې،‏ ځينې زده كوونكي د هغوي د ناوړه سلوك له كبله له كورس څخه بهر كړل شوي دي.«‏"دوي د لارښوونو څخه سرغړاوي وكړ او د سيمه ايزې روزنې د مركز قوماندان وغوښتل هغوي له كورس څخه بهر كړي.‏ مګر سملاسي د يوهقوماندان لخوا ټيليفون راغى چې ولې دوي له سيمه ايز روزنيز مركز څخه باسئ او همدارنګه د حامد كرزي د ورور لخوا ټيليفون راغې اوويې ويل:‏ ‏«دغه افراد ښه خلك دي،‏ دوي له كورس څخه مه بهر كوئ « او راتلونكې ورځ يې قوماندان د موضوع د پلټنې لپاره سيمه ايزروزنيز مركز ته راغى ".Graeme Smith, “Can new Afghan police resist temptation,” The Globe and Mail (Canada), November 8, 2006.د افغانستان د ملي پوليسو جوړول په غير پښتني ډلو كې د دغهاخيستنې د پراختيا لامل شو چې د حامد كرزي دولت په سهيل كېميشت پښتانه شبه نظاميان له سره بيا مسلح كوي،‏ په داسې حال كېچې د غير قانوني وسله والو ډلو دخالي سلا كولو پروګرام په دې هڅهكې دي تر څو په پاتې سيمو كې غير پښتانه شبه نظاميان بى وسلىكړى.‏ د غير قاني وسله والو د بى وسلى كولو په پروګرام كې بوخت ديوه نړيوال مقام په وينا له هرات تر بدخشانه قوماندانان د پښتنو شبهنظاميانو د بيا مسلح كولو په اړه اندېښمن دي.‏ د دغو افرادوياندېښنې تر يوه حده بېځايه او يو څه هم ريالستيكې دي.‏ " 54 ځينيافغانان د افغان مرستندويو ملي پوليسو جوړول د نجيب االله دحكومت د وروستيو كلونو سره پرتله كوي؛ كله چې نوموړي قبيلويشبه نظاميان د ده د رژيم د له مينځ تلو د مخنيوي لپاره د وروستۍ55هڅې په توګه مسلح كړل.‏د ځينو مركه كوونكو په اند د دې دليل چې د كرزي دولت په لومړيوكې د قبيلوي شبه نظاميانو څخه په جدي توګه ملاتړ او وروسته دافغانستان د ملي پوليسو پر جوړېدو فشار راوړ،‏ نړيوالې ټولنې ته دشبه نظاميانو د معاش د وركړې يو ميكانيزم جوړول ؤ چې دولت اړ ؤقوماندانانو ته معاشونه د د عملياتو له ځانګړو مرستو څخه وركړي.‏ ديوه مركه كوونكي په وينا د سهيل او ختيځ زياتره پښتون ميشتهولايتونه تر نورو ډېر د حملو او بلواوو موخه ګرځېدلي دي.‏ په هرهمياشت كې د ځينو ولايتونو د واليانو لخواد 2 ميليون ډالرو په شاوخوا كې پيسې چمتو كېږي؛ لكه كندهار چې د هغه مياشتنې برخه ددغه كچې څخه 300،000 ميليون ډالره ده.‏ 56 د يوه نړيوال مقام په وينا‏"مرستندويه پوليس په اوس مهال كې د يوه شبه نظامي ځواك پهچوكاټ كې كار كوي مګر د افغانستان لپاره د قانون او نظم وجهىصندوق په شان هيڅ داسې سرچينه نشته چې د هغوي معاشونه وركړي57او همدا دليل دي چې مونږ مرستندوي پوليس جوړ كړل".‏ يو بلنړيوال مقام څرګنده كړه چې د قبيلوي شبه نظاميانو په اړه د كرزي دنظر په اړوند دنوموړې د ارزونې لومړۍ پايلې داسې دي چې دغه نظرپه لومړيو كې د پيسو د لاسته راوړلو د يوه پروګرام په توګه وړاندېشو.‏ ښكاره د دغه پروګرام په بحثونو كې د ماليې وزير بوخت ؤ او د 120د دغه ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎30‎مه نيټه.‏همغه،‏ د 2006 كال د اكتوبر ‎9‎مه نيټه.‏همغه،‏ د 2006 كال د نومبر‎25‎مه نيټه.‏همغه،‏ د 2006 كال د نومبر د ‎21‎مه نيټه.‏5455565716

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېميليونو ډالرو غوښتنه يې كړې ده.‏ دغه شمېره درۍ اوونۍ وروسته 25ميليون ډالرو ته راښكته شوه.‏ په سهيل كې د لازياتو پوليسو د اړتيا پهاړه د لومړنيو بحثونو آخري پايله د بيا انډول د طرحې پلي كول وو چې58د هغه لګښت 8 ميليونه ډالره ؤ.‏مسلكي پوليس له ټولو زيات د مرستندويو ملي پوليسو مخالف دياو پوښتنه كوي چې څه اړتيا ده چې د مرستندويو ملي پوليسو څخهګټه واخيستل شي په داسې حال كې چې د دوي توپير له نورو ځواكونوسره يوازې څو اوونۍ زياته روزنه ده.‏ د پوليسو يوه سيمه ايز رئيسپوښتنه وكړه:‏ ‏”ولې مونږ مرستندوي پوليس جوړ كړل؟ ولې مو د هغهپر ځاي د دايمې او منظمو پوليسو شمېره زياته نه كړه؟ د دوى تنخا خو59يو برابر ده“.‏ نورو اشخاصو پدې اړه اندېښنه څرګنده كړه چې د شبهنظاميانو كمه روزنه او د هغوي نوم بدي كولاي شي د پوليسو اعتبارته زيان ورسوي.‏ د كندهار د پوليسو يوه چارواكي څرګنده كړه:‏ ‏”د دغوپوليسو په مينځ كې جنايتكاران او د نشه اې توكو مصرف كوونكيليدل كېږي.‏ . . خواشينوونكي حقيقت دادي چې دغه اشخاص د دايمياو منظمو پوليسو يونيفورم اغوندي.‏ 60 د يوه ولايت د والي معين چېمخكې د پوليسو منصبداروو،‏ وويل:‏ د افغانستان د مرستندويو مليپوليسو جوړول ‏”ښايي په لنډمهال كې يو مثبت او ښه كار و ارزول شيمګر په اوږد مهال كې يو منفي او زيان اړونكي امر دي؛ ځكه چې دغهافراد مسلكي نه دي او مونږ هم نه پوهېږو چې هغوي به په راتلونكېكې د چا لپاره وجنګېږي“.‏ 61 په پاي كې د ولايتي پوليسو يوه رئيسوويل:‏ ‏”د يوه ښه پوليس ارزښت د لسو مرستندويو ناروزل شويو62پوليسو سره برابر دي".‏زياتره نړيوال مشاورين هم د افغانستان د مرستندويو ملي پوليسو لهجوړولو سره مخالف وو.‏ ځينو يې وړانديز وكړ چې د مرستندويوپوليسو د جوړېدو مخكې بايد د افغانستان د ملي پوليسو په ځانګړيتوګه د نارښتينو پوليسو د شكمنو پوستونو ډكولو ته لومړيتوبوركړل وشي.‏ د پوليسو يو نړيوال مشاور د هغه كمزورې كوونكېاغيزې په اړه چې ښايي د افغانستان مرستندوي ملي پوليس يې دافغانستان په ملي پوليسو ولري،‏ اندېښنه څرګنده كړه:‏د افغانستان د مرستندويو ملي پوليسو غړي يوازې د لسو ورځوروزنيزې دورې د پاي ته رسولو وروسته د يونيفورم خاوندانكېږي....‏ مرستندوي پوليس د دايمي پوليسو د روحيې د كمزوريكېدو لامل كېږي.‏ ولې بايد د ملي پوليسو سره يوځاي شو؟ او نهمياشتې روزنيزه دوره پاي ته ورسوو؟ پداسې حال كې چې كولايشو د مرستندويو پوليسو سره يوځاي شو او د لس ورځېروزنيزې دورې د پاي ته رسولو سره د همغه يونيفورم،‏ معاش ،63تجهېزاتو او مقام خاوندان كېداي شو.‏د افغانستان د پوليسو په اړه ‎2‎م نړيوال كنفرانس چې دكال په 2006اكټوبر كې د 12 هېوادونو څخه د پوليسو د مشاورينو او همدارنګه پهافغانستان كې د امريكې د امنيت ګډه قومندانۍ او آيساف په ګډونپه دوبۍ كې جوړ شو،‏ په رپوټ كې يې څرګنده شوه چې:‏د زياتو مذاكراتو او وړاندېزونو وروسته د ګډونوالو اكثريت چېد نړيوالو پوليسو استازي وو،‏ د افغانستان د ملي پوليسو پهدننه كې د مرستندويو پوليسو د جوړښت سره خپل مخالفتڅرګند كړ.‏ سره لدې هم د افغانستان دولت د دغه پوليسو دجوړښت حكم صادر كړ.‏ همدارنګه په دې مسئله هم توافق وشوچې نړيواله ټولنه بايد لدې پرېكړې سره موافقه وكړي او پدېبرخه كې د دولت سره مرسته وكړي.‏همغه،‏ د 2006 كال د نومبر ‎30‎مه نيټه.‏د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ لوګر،‏ د 2006 كال د نومبر ‎22‎مه نيټه.‏د اسوشيتيد پريس رپوټ،‏ 25 د نومبر د 2006 د.‏فيسنيك ابراشي لخوا.‏د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ لوګر،‏ د 2006 كال د نومبر ‎22‎مه نيټه.‏همغه،‏ تخار،‏ د 2006 كال د نومبر ‎27‎مه نيټه.‏د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د اكټوبر ‎16‎مه نيټه.‏د دوبۍ د دوهم كنفرانس رپوټ 9 مخه5859606162636417

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍ3. د نړيوالو عاملينو او پوليسو تر منځ همغږېعكس : د كورنيو چارو وزارت.1 ،3نړيوال عاملينپنځه ويشت هېوادونه او ډېر شمېر نړيوال سازمانونه په افغانستان كېد پوليسو د سمون څخه ملاتړ كوي.‏ د ځينو مرستندويانو ملاتړ لكهجاپان،‏ سويس او نړيوال بانك د افغانستان د نظم او قانون د صندوقسره مرستې دي چې د پوليسو د معاشونو د وركړې دنده لري.‏ د مصر،‏هنګري او روسيې زياتره مرستې د غير نغدي كمكونو لكه پوليسو تهاړين تجهيزات،‏ سلا او مهماتو له لارې تر سره شوې دي.‏ د پوليسومرستندوي هېوادونه لكه كاناډا،‏ كروشيا،‏ استونيا،‏ فنلنډ،‏ ايټاليا،‏لتوانيا،‏ هالنډ،‏ ناروې،‏ نيوزيلنډ،‏ رومانيا،‏ سويډن اوبريټانيا د ناټوتر مشرۍ لاندې د دوي د سرتېرو يا ولايتي بيا رغونې د ټيمونوجغرافيايي ميشتوالي ته په پاملرنه د پوليسو سره مرسته كوي.‏ پهافغانستان كې د پوليسو د سمون اصلي پلي كوونكي چې په لاندېډول په مفصله توګه تر بحث لاندې نيول كيږي.‏ عبارت دي له:‏ جرمني،‏متحده ايالات او په دې ورستيو كې د اروپا د پوليسو پروګرام او دافغانستان د نظم او قانون صندوق چې د ملګرو ملتونو د پراختياييپروګرام لخوا اداره كيږي.‏د پوليسو د ځواكونو د بيا رغونې لپاره اوسنۍ روانې هڅې په برلينكې د 2007 كال د فبروري د كنفرانس سره پيل شوې،‏ د دغه كنفرانس دبحث موضوع د پوليسو سره نړيوالې مرستې وې.‏ د جرمني هېواد له65پيله د لارښود مرستندويه يا اصلي همكار دنده په غاړه اخيستې دهاو د پوليسو څخه ملاتړيې چې په 1979 كال كې د شوروي د تېري څخهمخكې پيل شوي ؤ بيا پيل كړ.‏ د اتو د ډلې د مرستندويانو د 2002 داپريل په غونډه كې چې په جنوا كې تر سره شوه د پوليسو د لارښودمرستندوي په توګه د جرمني رول رسميت وموند او د افغانستان دامنيتي څانګې د سمون د پنځه ركنونو د لارښوونې دنده په ترتيب سرهد 2006 كال په فبروري كې د كنفرانس راوروسته د ‏(لارښود مرستندوي)‏ ويوكي په ‏(اصلي همكار)‏ بدل شو ، تر څو دا ټكي وښيي چې لارښود مرستندويان هرومرو د دوي په برخه كې تر ټولو لويمرستندويان نه دي.‏6518

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍدريم انځور:‏ له ملى پوليسو څخه د امريكې ملاتړ 2002-073,000 3،000US$ millions2,500 2،5002,000 2،0001,500 1،5001,000 1،00050002،523 2,5231,218 1،21862516024 02002200320042005200620072007Fiscal Yearسرچينه:‏ په افغانستان كې د امركې د كورنيو چارو وزارت دفتر 2007 كالمالى كالد امريكايې ډالرو د ميليونو په حسابكې د پوليسو د څانګې سره د امريكې د متحده ايالاتو د ملاتړ دنده ددفاع وزارت مركزي قوماندانۍ ته وسپارل شوه.‏ او د هغه د پلي كولودنده دامنيت د اوښت ګډې قوماندانۍ-افغانستان ته وسپارل شوه.‏ 70 دګډې قوماندانۍ په دننه كې دپوليسو د سمون او زده كړې دنده دپوليسو د كاري ډلې آمريت او د پوليسو د سمون آمريت ته سپارلشوې ده.‏ د كاري ډلې آمريت د پوليسو د پراختيا دندې له هغې ډلېروزنه،‏ تربيه او دقانون دپلي كولواو د اورپكو پر ضد د عملياتو لپارهد د دندو بشپړ تر سره كولو ته د ملي پوليسو لارښوونه په غاړه لري.‏ دپوليسو د سمون آمريت د كورنيو چارو د وزارت د كاركوونكو روزنهاو تربيه او همدارنګه د ملي امنيت لپاره د يوه ښه سازمان د جوړولودندې په غاړه لري.‏ 71 د دې تر څنګ چې ګډه قومانداني د دغه دندو ترسره كول پر غاړه لري په افغانستان كې د امريكې د متحده ايالاتوسفير د پاليسۍ د لارښوونې دنده او د امريكې د بهرنيو چارو وزارت دنړيوالو چارو دفتر د پوليسو د زده كړې او د كورنيو چارو د وزارت د72سمون لپاره د قراردادونو د اداره كولو دنده پر غاړه لري.‏د پوليسو په څانګه كې د ونډې اخيستنې لومړۍ انگېزه د 2004 كالولسمشرۍ د ټاكنو امنيت ؤ د ټاكنو په نږدې كېدو سره دغه ټكئ دپاملرنې وړ وګرځېد چې په داسې حال كې چې د جرمني د پوليسوپروژې د كابل د پوليسو په اكاډمۍ كې د دايمي او غير دايميمنصبدارانو د زده كړې اړتياوې پوره كولې،‏ څوك د ګرځندويپوليسو او د نويو ګمارل شويو پوليسو د زده كړې په فكر كې نه وو.‏ پردې اساس د امريكې متحده ايالاتو د شخصي امنيتي كمپنۍ سره ديوه پراخه پروګرام د جوړولو او پلي كولو لپاره په مركزي روزنيز مركزپه هغه وخت كې اصلي نوم د افغانستان د پوځي همكاريو دفتر (OMC-A) وو چې پوځي سازمان د افغانستان د ګډو ځواكونو قوماندانۍ (OSC-A) په مينځ كې ؤ او د ملي اردو د زد ه كړې او تجهيزدنده يې درلوده د 2005 كال د جولاي په مياشت كې د پوليسو د تجهيز او زده كړې د دندې د اخيستلو وروسته د هغه نوم په د افغانستان د امنيتي همكاريو دفتر(‏OSC-A‏)‏ واړول شو د 2006 كال د مي پهمياشت كې دغه نوم د افغانستان د او ښت ګډى قوندانى بدل شو . د سازمان مينځي ارزونه ‎8‎م مخد عمومي څېړنو دفترونه ‏"د سازمان مينځي ارزونه"‏ 15-16 مخونه.‏همغه،‏ ‎8‎مخه70717220

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېاو اوو سيمه ايزو روزنيزو مركزونو كې پوليسو ته د زده كړې په موخهتړون لاسليك كړ.‏متحده ايالات د روزنيزو پروګرامونو د پلي كولو سره سره د پوليسوبيخبناوې جوړې كړې او بيا يې ورغولې همدارنګه لازمې آسانتياوېيې لكه يونيفورم،‏ سلا،‏ نقليه وسايط او ارتباطي تجهيزات يې همچمتو كړي دي.‏ هر څو چې د 2005 كال په پيل سره مشخص شو چې دپوليسو تجهيز او روزنه دهغوي د فاسد كاري چاپېريال په دليل كمهاغېزه درلودلې ده.‏ د دې پخاطر په2005كال كې د سازماني سمونارزښتناك پروګرام په كار پيل وكړ چې هغه په لويه كچه د كورنيوچارو وزار ت په سمون د پوليسو د جوړونې د بيا څېړنې،‏ د معاشونواو رتبوپر سمون تمركز درلود.‏په افغانستان كې د اروپايي ټولنې د پوليسو هياتد اروپا ټولنې او كميسيون د اروپايي منفردو هېوادونو پرعلاوه لكهجرمني،‏ فنلند،‏ هالنډ،‏ ناروې او سويس د پوليسو د سمون په موخه پههڅو كې برخه اخيستې ده.‏ اروپايي كميسيون تر اوسه د افغانستان دقانون او نظم وجهې صندوق له لارې د پوليسو د معاشونو تر ټولو لويمرستندوي ؤ چې د 2003 څخه تر 2006 كال پورې د 160 ميليون ډالرو پهشاوخوا كې په دغه برخه كې مرسته كړېده.‏ د اروپايي ټولنې دنمايندګۍ ځانګړى دفتر په افغانستان كې د قانون د حاكميت په اړه لههغې ډلې د پوليسو په برخه كې ارزښتناكې څېړنې تر سره كړي دي.‏په كابل كې د 2007 كال د فبروري په مياشت كې د اروپايي ټولنې دبهرنيو چارو د وزيرانو د امنيتي او دفاعي پاليسۍ د جوړولو لپارهچې په اوسني حال كې يې په افغانستان كې د اروپايي ټولنې د پوليسوپروګرام نوم اخيستئ،‏ د پرېكړې څخه ورسته به په2007كال كې د73پوليسو په برخه كې د اروپايي ټولنې ونډه د ياد وړ پراختيا ومومي.‏د اروپايي ټولنې د پوليسو پروګرام په نظر كې لري چېپوليس 160ماهرين وګماري چې د 23 هېوادونو چې له هغې ډلې څخه ځينې يې داروپايي ټولنې غړيتوب نه لري لكه : ناروې،‏ كاناډا او آستراليا لخواملاتړ كيږي.د دغه پروګرام كاركوونكي د افغانستان د ملي پوليسو دزده كړې،‏ تربيې او د مشاورې په موخه په مركزي،‏ سيمه ايزه او ولايتيكچو ميشت كېږي.‏ د دغه پروګرام پانګه په 2007 كال كې د 55 ميليونوډالرو په شاوخوا كې اټكل شوېده او خپل كار يې د 2007 كال د جون په‎17‎مه نيټه په كابل كې پيل كړي دي.‏ 74 د دغه پروګرام د پيل راوروستهنور نو جرمني دپوليسو د څانګې سره د اصلي همكار رول نلري،‏ كه څههم د دغه پروګرام لمړنى رئيس به يو آلمانئ وي.‏په هغه مركو كې چې په كابل كې د چارواكو سره تر سره شوې داروپايي پوليسو د پروګرام د جوړولو د ناڅاپي پريكړې لپاره څودليلونه وړاندې شول.‏ تر ټولو لوي ليدلوري داؤ چې اروپايي ټولنه75غواړي په افغانستان كې خپل فعاليتونه پراخه كړي.‏اروپاييچارواكي هم د دغه ټكي څخه اندېښمن دي چې اروپايي ټولنې دپاليسۍ په كچه خپل مناسب رول نه دي تر سره كړي په ځانګړي ډول داروپايي ټولنې د ياد وړ هغه پانګې چې د افغانستان لپاره يې چمتوكړېدي.‏ د يوه لوي لويديځوال سياستپوه په عقيده اروپايي ټولنه بايدله ځانه يو مناسب انځور وړاندې كړي،‏ د اروپا امنيتي او دفاعيپروګرام،‏ د اروپا څېره لا نوره هم روښانه كوي".‏ 76 په افغانستان كې داروپا د پوليسو د پروګرام د بېړنۍ پريكړې په اړوند دوهمه توضيح لهافغانستان سره د ملاتړ په موخه پر اروپايي هېوادونو زياتېدونكيفشار دي،‏ لدې امله د ملي پوليسو د جوړولو د پروګرام څخه ملاتړ لهسياسي نظره د افغانستان په سهيل كې د اورپكو پر ضد د ناټو دعملياتو د ملاتړ لپاره د لازياتو ځواكونو د ليږلو په پرتله اروپاييټولنې ته يو ښه انتخاب دي.‏ دريمه توضيح د اروپايي ټولنې په مقر‏(بروكسل)كې د اروپايي كميسيون او د اروپايي اتحاديې د شورايترمنځ د بروكراتيكو مسائلو په اړه ده چې پر امنيتي او دفاعيپاليسۍ او د اروپايي پوليسو پر پروګرام څارنه كوي.‏د قانون دحاكميت د ټوليزې او منسجمې تګلارې لپاره د نړيوالو مشاورينو دشديدو سپارښتنو سره سره د اروپايي ټولنې ملاتړ په ترتيب دد اروپايي ټولنې د امنيتي او د بهرنيو چارو د ګډ سياست (ESDP) مركزي برخه ده،او د اروپايي هېوادونو ترمينځ دشوراي تر ادارې لاندې دي چې د غړو هېوادونو لخوا يې استازيتوب كيږي.‏په افغانستان كې د اروپايي ټولنې د پوليسو پلاوى “ اروپايي ټولنه،‏ د 2007 كال د مي مياشت http://consilium.eu.int/uedocs/cmsUpload/070514_factsheet_EUPOL-AFGH.pdf.Accessed 12 July 2007.‏”څرګنده نه ده چې دغه پرېكړه د پوليسو پر زده كړه او تربيې د تمركز لپاره دغه موخې ته ورسيږي،ځګه چې د اروپايي پوليسو پروګرام د غړو د ډېر زياتوالي سره سره اوس هم د 500 امريكايي پوليسښوونكو او مربيانو په پرتله ډېره كمه ونډه لري.‏ ددې سربېره په داسې حال كې 160 تنو ته د مربيانو د شمېرې زياتوالي چې د اروپايي ممربيانو د شمېرې درۍ برابره ده ، دغه پروګرام له صربستان څخه دكوسوو د خپلواكې په صورت كې د قانون د حاكميت په موخه د اروپايي ټولنې د پلان په پرتله چې په هغه هېواد كې به 1500 كاركوونكي ګمارې ډېره كمه ده.‏د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎30‎مه نيټه.‏7374757621

د”‏د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍ.1پوليسواو د عدالت كميسيون په برخو و ويشل شو.‏په كابل كې د پوليسو او د قانون د حاكميت په چارو كې بوختچارواكي د اروپايي پوليسو په اړه دوه اندېښنې لري.‏ لمړئ دا چې دپوليسو د سمون لپاره د يوې اوږدمهالې ژمنې او د دغه ژمنې د پليكولو لپاره د انساني او مالي زېرمود ملاتړ د نه شتون په صورت كې دپوليسو په اړوند د پروګرام جوړول بېځايه دي.‏ د يوه لويديځ هېواد دسفارت د يوه چارواكي په وينا ‏"مونږ د ډېرو افرادو او پيسو هركليكوو،‏ خو مونږ د اروپايي ټولنې مشرتابه پرته د بسيا كوونكو زېرمو د77شتون څخه نه غواړو".‏ دوهم:‏ د اروپايي پوليسو پروګرام بايد يواستراتيژيك ليدلوري ولري او د پوليسو لپاره د يوه روزنيز پروګرام دجوړولو په موخه هڅه وكړي.‏ د تېرو پنځو كلونو د ارزښتناكو درسونوڅخه يو ‏(چې په تفصيل سره د بحث لاندې نيول كيږي)‏ دغه دي چېلمړنئ تمركز د ځواكمنو پوليسو د زده كړې او تجهيز لپاره د بنسټيزواړتياوو د پوره كولو په برخه كې پاتې راغلي دي.‏ يو بل ارزښتناكلوست دادي چې د پوليسو ځواك د يوه ښه او كارګر قضايي ځواك پهنه شتون كې قانون نه شي پلي كولاي.‏ او د جلا امنيتي اركانو په توګه دقضايه او پوليسو د ځواك سره مختلف چلند يوه كمزورې تګلاره ده.‏ دپوليسو او قضا په دواړو څانګو كې د اروپايي هېوادونو د مشرتابه پهنظر كې نيولو سره اروپايي ټولنه د قانون د حاكميت د مسئلې په اړه پهټوليزه توګه او د پوليسو او قضا په اړه په ځانګړې توګه د يوې هراړخيزې او منسجمې تګلارې د مخ ته نيولو لپاره مناسب فرصت لري.‏پر روزنه او تربيه د اروپايي پوليسو د تمركز په اړه د اروپايي ټولنېپريكړه او د يوه جلا قضايي پروګرام څخه د اروپايي كميسيون ملاتړ داروپايي ټولنې د غه فرصت د ګواښ سره مخ كوي.‏د ملګرو ملتونو پراختيايي پروګرام-د افغانستان لپاره دنظم او قانون وجهې صندوقد متحده ايالاتو او جرمني پر خلاف چې د پوليسو د سمون له پروګرامڅخه په نېغه توګه ملاتړ كوي،‏ د پوليسو د څانګې سره د زياتره نړيوالومرستندويانو مرستې د افغانستان لپاره د نظم او قانون صندوق لهلارې تر سره كيږي.‏دغه صندوق چې په 2002 كال كېتاسيس شو،‏ دملګرو ملتونو د پراختيايي پروګرام لخوا اداره كيږي او د يوهګرځوونكې كميټې لخوا يې لارښوونه كيږي چې د كورنيو چارو دوزارت،‏ د ماليې وزارت،‏ جرمني د اصلي همكار په توګه،‏ يو ناما،‏ دملګرو ملتونو پراختيايي پروګرام او د پوليسو د څانګې د نورومرستندويانو د استازو څخه جوړه شوېده.‏ ګرځوونكې كميټې د 2006كال د مي په مياشت كې دغه صندوق د 2008 كال تر مارچ پورې تمديدكړ . دغه صندوق د پوليسو اړوند پانګې وركوي چې په لاندې ترتيب78سره لومړيتوب بندي شوي دي:‏.2.3.4.52دد پوليسو معاشونهد پوليسو د نه وژونكو تجهيزاتو چمتو كول ، اداره او ساتلد پوليسو د تاسيساتو بيارغونه،‏ اداره او ساتنهجنسيت ته لاره وركول ‏(د پوليسو ټاكل،‏ ګمارل او روزل)‏د سازمانونو پراختيا5د دغه صندوق سره نړيوالې مرستې چې كومې خاصې مسئلې ته نه ديځانګړې شوې ټولې د پوليسو د لومړيو لګښتونو په لاره كېمصرفيږي ‏–تر هغه وخته چې كلنۍ پانګې په پوره ډول برابرې شي.‏ او79وروسته نورلګښتونه د نه ځانګړيو شويو پانګو څخه د تاديې وړ دي.‏له هغه ځايه چې صندوق زياتره وخت د بودجې د كمښت سره مخ دي،‏ دڅخه تر لومړيتوبونو ته د ځانګړو شوېو لګښتونو څخه پرته دصندوق ټوله بودجه د پوليسو د معاشونو او اړتياوو د پوره كولو لههغې ډلې د خواړو د توكو دلګښت په موخه كارول شوېده.‏ دوهم جدولد (2007-08) 1386 مالي كال د معاشونو او مكافاتو د لګښتونو توپير62،000ملي پوليسي ځواك لپاره راښيي ‏(د ملي پوليسو د زياتشوي 82،000 كسيز شمېر لپاره مفصل معلومات لا تراوسه په واك كېنشته).‏د پوليسو معاشونه د دولت د معاشونو د سيستم له لارې وركول كيږي.‏چې د هغه په موخه د كورنيو چارو وزارت د خزانې ډيپارټمنټ بوديجهولايتونو ته ليږدوي.‏ صندوق د لګښتونو د تسليمۍ د رپوټ د تر لاسهكولو وروسته هغه پانګه د كورنيو چارو وزارت ته سپاري.‏ دپوليسو دهمغه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر د مياشتى ‎29‎مه نيټه.‏په افغانستان كې د ملګرو ملتونو پرمختيايې پروګرام،‏ د افغانستان لپاره د نظم او قانون د صندوق پروژه،‏www.undp.org.af/about_us/overview_undp_afg/sbgs/prj_law_order.htm,accessed 13 January 2007.1384 كلنۍ رپوټ ، د قانون او نظم سره مرسته ، دريمه دوره،‏ د 2005 كال د اپريل لومړۍ نېټه – د 2006 كال د مارچ ‎31‎مه نېټه.“‏ كابل،‏ د 2006 كال د مي مياشت.‏ 5 مخه.‏77787922

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېكره شمېرې نشتوالي او د يوه زيات شمېر نارښتيني پوليسو د شتونګمان چې يوازې د معاشونو د وركړې په نوم لړ كې يې نومونه شته ديدغه انديښنه راپارولې ده چې د كورنيو چارو د وزارت د پوليسو دمعاشونو لپاره د ځانګړې شوې بودجې ډېره برخه ناوړه استعماليږي.‏هر څو كه د تېرو څو كلونو په اوږدو كې د پوليسو د معاشونو د وركړېد سيستم دځواكمن كېدو لپاره ډېر پرمختګ له هغې ډلې د پوليسو دكاركوونكو د سوابقو كمپيوټري كول،‏ د منفردو معاشونو د وركړې دسيستم رامينځ ته كول او د معاشونو د وركړې په موخه د بوديجو دبرښنايي ليږد پلان او په منظمه توګه ولاياتو ته د څارونكې ډلې ليږل دصندوق د بودجې څخه د ګټې اخيستنې او د معاشونو د وركړې دڅارنې په موخه،‏ تر سره شوي دي.‏دريم جدول ښيي چې د 2002 او 2006 كلونو تر مينځ د دغه صندوق سرهكابو 330 ميليون ډالره مرسته شوېده،‏ چې تقريباً‏ هغه ټولې د پوليسود معاشونو او د اړتياوو د پوره كولوپه موخه كارول شوې دي.‏دصندوق تر ټولو لوي مرستندوي اروپايي كميسيون دي،‏ كه څه هم د2005 كال راپدېخوا هالنډ،‏ كاناډا او جاپان هم په لويه كچه په ترتيبخپلې مرستې تر 12/6 ميليون ډالره،‏ 10 ميليون ډالره او 9 ميليون ډالروپورې زياتې كړي دي.‏څلورم جدول د صندوق له لارې د افغانستان د ملي پوليسو د لګښتونود پانګې چټك زياتوالي ښيي.‏ دمعاشونو د لګښت زياتوالي له2004 او 200360ميليون ډالرو څخهكلونو تر مينځ دميليونو 194ډالرو ته تر 2009-2010 كلونو پورې د ملي پوليسو مالي ثبات شديداً‏ ترپوښتنې لاندې راولي.‏ ‏(دغه ټكئ به په راتلونكي كې په تفصيل سره تربحث لاندې ونيول شي)‏ داو 2006ځواكونو د زياتوالي پرېكړه لمړئ200773،000كلونو تر مينځ د پوليسو دكسو او وروسته82،000كسو ته،‏ او ورسره د پوليسود ترټولو ټيټې كچې معاش زياتوالي له 70ډالرو څخه 100 ډالرو ته په كلني ډول د 100 ميليونو ډالرو په شاوخوا كېلګښت لري.‏ په راتلونكو كلونو كې د پوليسو د څانګې د ستونزو څخهيوه يې د دغه ټكي تضمين دي چې مرستندويان د صندوق سره په لوړهكچه خپلې مرستې زياتې كړي او د دولت د زېرمو د كمښت په نظر كېنېولو سره د دوي د مرستو د زياتوالي ژمنه د منځمهال او اوږدمهاللپاره وساتي.‏په افغانستان كې د ملګرو ملتونو مرستندوى هيات يايونامايونما يوازې د دريو مشاورينو په درلودلو سره د پوليسو د تربيې اوتجهيز په برخه كې كومه لويه ونډه نه ده درلودلي.‏ په 2005 كال كې دملګرو ملتونو د سازمان په دفترونو كېڅخه تر 50 له60جدول:‏ د ملى پوليسو تنخاوى او مكافات،‏ 1386 مالى كال )پورې دملګرو ملتونو د مشاورينو د شمېر د زياتوالي په اړوند ځينې بحثونهتر سره شول،‏ خو هيڅكله يې عملي جامه غوره نكړه.‏ ددغه څيړنېاړوند مركو كې د ملګرو ملتونو چارواكو د ملګرو ملتونو د پوليسوبالقوه مكافات په لاندې ډول بيان كړل:‏ 1. د ملګرو ملتونو مشروعيت2. ډېرشمېر هغه هېوادونه چې كولاي شو د هغوي څخه مشاورين په كاروګمارو د هغوي له ډلې اسلامي هېوادونه3. په ساحو كې د ملګروملتونو لويه ونډه او د ولاياتو په كچه د پوليسو د مشاورينو د ميشتكېدو د ملاتړ په موخه اړينو بېخبناوو درلودل 4. د افغانستان په اړه ديوناما لوړ پوړي كاركوونكي د يوې سياسې شبكې د كاركوونكو80لخوا چې په ټول افغانستان كې ميشت دي،‏ ملاتړ يې كيږي.‏لكه څرنګه چې د سازماني سمون يوې هر اړخيزې تګلارې ته د مليپوليسو د تجهيز او زده كړې تمركز پراختيا ومونده،‏ د هغه سره سم د(2007-08تنخاوى اومكافاتتنخاوىسر حدي پوليسو ته د مرستې لګښت*‏د مړينې او معلوليت لپاره پانګهد چوپړ د تقاعد حقد غذايي توكو لګښتونه**‏ټولمبلغ ‏(په ميليون امركايې74,578,761,553,2126,18114,27‏*د ټولو سرحدى پوليسو لپاره د ورځې 2 ډالره او ‏**د ټولو ساتنمنانو او ساتونكو لپاره د ورځې1،30 ډالره تخصيصيه،‏ سرچينه،‏ په افغانتسان كې د امريكې د امنيت ګډه قومندانۍ 2006د ملګرو ملتونو د پراختيا اداره.د ملګرو ملتونو د يوه چارواكي سره د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه.‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎23‎مه نيټه.‏8023

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍدريم جدول:‏ د قانون او نظم وجهې صندوق سره مرستې،‏ 2002-06 ‏(د زرو امركايې ډالرو په كچه)‏20062005200420032002مرستندويانټولې21،63620،800836د افغانستان لپاره د بيا رغونېو جهى صندوق7،1411،6533،0532،435كاناډا156،82939،52638،99739،09539،211اروپايي كميسيون1،13878113612398فنلنډ8،6066،5882،018جرمني8،9008،900جاپان18،61112،6121،2484،751هالنډ1،4714241،047ناروې2،6931،030155877384247سويتزرلند2،6092،609برتانيه100،00040،00040،00020،000د امريكې متحده ايالات1،729130898351350نور*‏331،363112،04681،07165،29465،9217،031ټولېمرستې جې له يو ميليونو ډالرو څخه لږ وى.‏ منبع:‏ د ملګرو ملتونو پرمختيايې پروګرام 2006.څلورم جدول:‏ د نظم او قانون وجهې صندوق د پوليسو كلنۍ د تنخاوو لګښت 1382-88 مالى كلونهمالي كالد پوليسو د ځواك شمېرد ساتونكو مياشتنىمعاشد افغانستان د نظم او قانون وجهى صندوق له لارې د پوليسو دكلني لګښت پانګه ‏(معاشونه او نور مكافات)‏د باور وړ معلومات په واك كې نشته60,7 ميلون ډالره16 ډالره(2003-04) 138269,3 ميليون ډالره16 ډالره53،400(2004-05) 138368,0 ميليون ډاره70 ډالره58،000-65،500(2005-06) 138496,0 ميليون ډالره70 ډالره62،000-73،000(2006-07) 1385وړاندوينې62،000 كسه د افغانستان په تړون ليك كېتصويب شوي شمېره114,3 ميلوين ډالره70 ډالره(2007-08) 1386اوسنۍ شميره:‏ 73،000142 ميليون ډالره هر كال70 ډالره(2007-08) 1386اوسنۍ شميره:‏ 73،000169 ميليون ډالره هر كال100 ډالره(2007-09) 1386اوسنۍ شميره 82،000194 ميليون ډالره100 ډالره(2008-10) 1387-88سرچينې:‏ د 1382 او 1385 مالى كالونو شمېره په 1386 كال كې د افغانستان لپاره د نظم او قانون وجهې صندوق د رښتينو لګښتونو پر بنسټ اټكل شوېده.‏ د افغانستان په تړون ليك كې د امنيت د اوښتګډى قوماندانۍ لخوا د ملي پوليسو د معاشونو او رتبو سمون.‏ د ملي پوليسو د نظر وړ قدرت په هكله د 1386 تر 1388 مالي كلونو لپاره د همغږى او څارنې ګډ دفتر وړاندوينه شوې شمېرې،‏ د 2007 كال داپريل مياشت.‏يادونه:‏ متقاعدين په دغه شمېره كې شامل نه دي.‏24

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېيوناما ونډه هم د پوليسو د سمون په برخه كې زياته شوه.‏ يوناما دكورنيو چارو په وزارت كې د سمون د لومړيتوبونو څخه د ملاتړ او دجنايي او بشر د حقوقو څخه د سرغړونې په تور د لوړپوړو پوليسمنصبدارانو د څيړنې په اړوند د معاشونو او رتبو د سمون په توګه يوهلويه ونډه لري.(چې په تفصيل سره تر بحث لاندې نيول كيږي).‏ په دغهبرخه كې د يوناما د سيمه ايزو او ولايتي دفترونو شبكه او د هغه اړوندسياسي او د بشر د حقوقو دفترونه د پوليسو د سمون د هڅو لپاره يوهښه سرچينه ده ‏.په پاي كې يوناما د همغږى او څارنې ګد دفتر د رئيس دنايب په توګه د افغانستان د پرېكړه ليك سره سم د پوليسو د سمون دچارو د حركت دنده هم په غاړه لري.‏2 .3د پوليسو د څانګې همغږيد جرمني د پوليسو د سمون په برخه كې د اصلي همكار په توګه د ندوڅخه چې د2002كال د مارچ په مياشت كې د افغانستان د دولت پهوړاندې څرګندې شوې دي يوه يې د افغان ملي پوليسو د ځواك سره دنړيوالو مرستو همغږي كول دي.‏ جرمني د دغې همغږۍ د مخته بېولوپه موخه يو ځانګړئ استازئ ټاكلي دي او دپوليسو د چټك غبرګونسازمان مينځني ډله يې رامنځ ته كړېده چې د اصلي،‏ سياسي اوديپلوماتيك ګمارل شوي پلاوي په توګه د پوليسو د سمون د مسائلوپه اړوند كار كوي.‏ دغه كاري ډله چې رياست يې د جرمني په غاړه دي،‏په هرو دريو اونيو كې يوه غونډه لري او د افغانستان لپاره د نظم اوقانون وجهى صندوق د مرستندويانو استازي،‏ د اروپايي ټولنېځانګړي استازي،‏ د اروپايي ټولنې ځانګړې استازى،‏اروپاييكميسيون او يوناما هم د هغه په غونډو كې ګډون كوي.‏ ايټاليا،‏برتانيه اوجاپان هم د امينت د څانګې د سمون د نورو اركانو د مرتبطكولو په موخه په غونډؤ كې ګډون كوي.‏ جرمني د پوليسو په اړوند دهمغږۍ د لوړولو او د افغانستان او ګاونډيانو تر منځ د سرحديمديريت د مسائلو په اړوندد سيمه ايزې تګلارې د جوړولو په موخه81دوه نړيوال كنفرانسونه جوړ كړي دي.‏د پوليسو د سمون لپاره د هڅو د همغږي كولو دنده جرمني ته ډېرهستونزمنه ده،‏ دغه امر زياتره د ‏”اصلي مرستندوي“‏ د عبارت څخه دراټوكېدلو انديښنو له امله دي.‏ په داسې حال كې چې ځينې هېوادونهد اصلي تمويلوونكي څخه د دوي اړوندد امنيت د څانګې سموناركانو كې د پروګرام د اصلي مرستندوي او پلي كوونكي انځوراخلي،‏ نور بيا خپله ونډه په خپلو برخو كې د همغږي كووونكي،‏پلانوونكي او د مرستندوي د ملاتړ كوونكي په توګه ښيي.‏ د بېلګې پهډول د امريكې متحده ايالاتو د افغانستان د نوې ملي اردو د جوړولو دطراحۍ،‏ پلي كولو او بودجې لپاره يوه اوږدمهالې تګلارې رامنځ تهكړه،‏ په داسې حال كې چې جرمني د پوليسو د څانګې د سمونيزو چارود پلي كولو او نېغو مرستو په وړاندې كاملاً‏ يوه كمه ونډه ځان تهغوره كړه.‏هر څو چې جرمني د هڅو د همغږۍ د مشرتابه خپل رول په جديت سرهمخ ته يووړ.‏ په كابل كې د يوه اروپايي چارواكي په عقيده،‏ دغه امر دځينو انديښنو د راپورته كېدو لامل شو:‏ ‏”جرمني د خپل مشرتابه د رولپه اړه ډېرې زياتې خبرې كولې نو لدې امله نورو فكر نه كاوه چې بايد دمرستې په انديښنه كې وي.‏جرمنانو د ميشت كېدو په اړه هم پهچټكۍ سره فعاليت كاوه،‏ دغه امر ددې لامل شو تر څو نور د دغه برخې82لپاره انديښمن نه وي“.‏ كله چې داخبره جوته شوه چې د پوليسو دسمون د پلي كولو او د هغه سره په مرسته كې د جرمني ونډه كمه ده،‏متحده ايالات په دغه برخه كې لازيات فعال شول.په داسې حال كې چېيو اصلي مرستندوي غواړي پر بل داسې مرستندوي مديريت وكړيچې هغه له 50 تر 100 برابره ډېرې مالې زېرمې او 10 برابره د ډېر پرسونلمرسته كوي،‏ د 2004 كال راوروسته د پوليسو په څانګه كې د امريكېد متحده ايالاتو د ونډې زياتوالئ په خپل وار د همغږۍ د ستونزو درامنځ ته كېدو لامل شوي دي.‏دغه حيرانوونكي ټكي د پوليسو په برخه كې د جرمني او متحدهايالاتو د اړيكو پر وړاندې لوي خنډونه راپورته كړي دي،‏ كه څه هم چېلمړئ كنفرانس د 2004 كال د مي په مياشت كې د پوليسو د سيمه ايزې همكاري په اړه د دوحې په پريكړه ليك سره پاي ته ورسېد.‏ چې د افغانستان او د هغه د ګاونډيانو ، د خليج د همكاريو د شورا دغړو او په افغانستان كې د امنيتي څانګې د سمون د مرستندويانو لخوا لاسليك شو.‏ دوهم كنفرانس 2006 كال د فبروري په مياشت كې د افغانستان د سرحدونو د مديريت په اړه د سيمه ايزې تګلارې پههكله د دوحې د دوهم پريكړه ليك په صادرېدو سره پاي ته ورسېد.‏ دغه امر وروسته د سرحدي پوليسو د لازياتې همكارۍ په اړه په بيانيه كې د كابل د بيانيې او په افغانستان كې د پوليسو د بيا رغونېپه بيانيه كې ځاي په ځاي كړل شو،‏ دغه بيانيه د افغانستان او د هغه د ګاونډيانو پاكستان،‏ ايران،‏ چين او تاجكستان له خوا چمتو شوې وه.‏ په افغانستان كې د پوليسو د ځواك د جوړولو سره مرسته:‏www.auswaertigesamt.de/diplo/en/Aussenpolitik/RegionaleSchwerpunkte/Afghanistan/Polizeiaufbau.html.د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل د 2006 زيږديز كال د نومبر د مياشتې ‎21‎مه نيټه.‏818225

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍدپه 2006 كال كې مخ په خرابېدو امنيتي وضعې د يو ګټور او ښه پوليسځواك د جوړېدو اړتيا لا نوره هم جوته كړه او د پوليسو سمون او د هغههمغږۍ ته يې ډېره پاملرنه را واړوله.‏ د هلمت فريك ‏(د پوليسو دسمون لپاره د جرمني ځانګړي استازي)‏ په عقيده ‏”د ناآراميو دپېښېدو څخه مخكې پوليسي چارو ته جدي پاملرنه نه كېده.‏ مونږ پهبيا بيا هڅه كوله چې د اروپايي ټولنې او ناټو سفيران د مسئلې پرارزښت پوه كړو،‏ مګر دغه موضوع ته يې هيڅ ليوالتيا نه وه.‏ مګر اوس2006څلورم شكل:‏ د پوليسو د سمون د نړيوالې همغږۍ شكلپاليسې او ډيپلوماسيد پوليسو د چټك غبرګون سازمان مينځي ډلهاستراتژيكد پوليسو د همغږۍ نړيوال هيئتعملياتىدارالانشاء-‏ مركزي ادارهد قانون حاكميت،‏ ډاډ رامنځ ته كونه،‏د پوليسو د پراختيا ډلهد پوليسو د پراختيا د ډلې دندې:‏كال د مي د مياشتې راهيسې دغه مسئلې ته ډېره پاملرنه84كيږي“.‏ دغه زياتېدونكې پاملرنه د پوليسو د سمون لپاره دمرستندويانود مرستو د زياتوالي لامل شويدي.‏سرچېنه:‏ په افغانستان كې د امركيې ګډه قومندانۍ،‏ 2006 كالد 2005-07 كلونو په اوږدو كې د همغږۍ لپاره په لويه پيمانه هڅې ترسره شوې دي.‏ د همغږۍ په پيل كې داسې يو ويش په كار ؤ چې د هغهپر بنسټ د امريكې متحده ايالات لمړنۍ زده كړې او جرمني پرمختللېزده كړې مخ ته بېولې واي.‏ په حقيقت كې كمه همغږي موجوده وه او كلهچې جرمني او متحده ايالاتو دواړه د پوليسو د سمون لپاره خپلې هڅېګړندۍ كړې،‏ ځينې ستونزې رامنځ ته شوې.‏ د بېلګې په توګه،‏ كله چېدواړو هېوادونوپه 2003 او 2004 كلونو كې د كورنيو چارو په وزارتكې د سمون راوستلو په موخه جلا مګر يوبل ته ورته فعاليتونه پيل83كړل،‏ په وضعيت كې د ياد وړ خړ و پرړوالي رامنځ ته شو.‏ د 2005 كالراهيسې د جرمني او متحده ايالاتو د پوليسو د پروګرامونو ترمينځهمغږي او اړيكې ښې شوېدي،‏ په ځانګړي ډول وروسته له هغې چېجرمنيانو د پوليسو د سمون په ډلو د امنيت د اوښت ګډه قومندانۍ –افغانستان كې دايمي مشاورين ځاي په ځاي كړل.‏ دغه امر د پوليسو دسمون د دوو پروګرامونو ترمنځ د ډاډ او باور د ښه توب لامل شوي.‏د پوليسو د همغږۍ نړيوال هيئتپه داسې حال كې چې د پوليسو د سمون د همغږۍ لپاره هڅې د كار دويش څخه د اطلاعاتو شريكولو ته پراختيا مومي،‏ تر اوسه هم د يوېمشتركې تګلارې پر بنسټ د همغږۍ كوم ميكانيزم نه شته.‏په دغهبرخه كې د دوبۍ په دوو كنفرانسونو كې چې د 2006 كال په اپريل اواكتوبر كې جوړ شول د زياتره هېوادونو او په افغانستان كې د شتهسازمانونو څخه د پوليسو د مشاورينو په حضور ځينې ګامونه پورتهشول.‏ د دوبۍ دوهم كنفرانس لدې امله د اهميت وړ دي چې په رسميډول يې د پوليسو د سمون لپاره د يوې ګډې تګلارې پر اړتيا ټينګار85كړي دي او د يوه ګډ ميكانيزم د جوړولو پلان يې پيل كړ.‏ د ملپاسوال اوبرين د امنيت د اوښت ګډه قومندانې د قوماندان پخوانيمرستيال په وينا،‏ د دوبۍ لمړي كنفرانس ‏”د همكارۍ ليوالتيا“‏ او ددوهم كنفرانس ‏”د پوليسو د همغږۍ د نړيوال هيئت په چوكاټ كې د86هغه د ترسره كولو ميكانيزم“‏ رامنځ ته كړ.‏څلورم شكل،‏ د پوليسو د سمون لپاره وړانديز شوي تشكيل ښيي چېد دوبۍ په دوهم كنفرانس كې جوړ شوي او په دغه كنفرانس كې د يوېكاري ډلې لخوا مخ ته بېول كيده.‏ دغه تشكيلات د 2007 كال په فبروريكې د كاري ډلې د غړو لخوا تصويب شول.‏ د دغه تشكيل پر بنسټ دپوليسو د سمون سياسي او ډيپلوماټيكه لارښوونه د پوليسو د چټك-روزنه او زده كړه ايز ملاتړ--د سمون پروګرامونه--مربيان/مشاورين--د رپوټ وركونې سيستمد آسانتياوو چمتوواليد انسانى سرچينېښځينه پوليسمراجعه وكړئ:‏ ‏”ملي پوليس او د قانون حاكميت “ په ‏”د افغانستان د راتلونكي سند:‏ لاسته راوړنې او په راتلونكي كې ستراتېژيك تګلورئ “ كې تخنيكي ضميمه،‏ د 2004 كال جنوري،‏ ‎15‎او 13 مخونه .د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎25‎مه نيټه.‏د دوبۍ د دوهم كنفرانس رپوټ ‎1‎مخد افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎29‎مه نيټه.‏8384858626

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېغبرګون سازمان منځنۍ ډلې لخوا مخته بېول كيږي چې د هغه غړيعبارت دي له:د افغانستان لپاره د نظم او قانون د وجهې صندوقمرستندويان،‏ د اروپا د ټولنې ځانګړى نماينده ګې دفتر او يوناما.‏ پهستراتيژيكه كچه د پوليسو د همغږۍ نړيوال هيئت د پوليسو د همغږۍد ترټولو لوړ مقام په توګه عمل كوي او د افغانستان د پوليسو د سمونلپاره نړيوالې هڅې همغږې او لومړيتوب بندي كوي.‏ د پوليسو دچټك غبرګون سازمان د منځنۍ ډلې لمړنۍ غونډه د 2007 كال د مارچپه مياشت كې په لاره واچول شوه چې د هغه رياست د جرمني په غاړه اود دارالانشا دنده يې د ناروې په غاړه ده.‏ نور غړي يې عبارت دي له:‏ دكورنيو چارو وزارت،‏ په افغانستان كې د اروپايې ټولنې د پوليسوپلاوى،‏ د امنيت د اوښت ګډه قومندانې–افغانستان،‏ آيساف،‏يوناما،‏ ناروې،‏ كاناډا،‏ برتانيا،‏ د ولايتي بيا رغونې ټيمونه او اړوند87پوځي منصبداران.‏دارالانشاء د پوليسو د همغږى نړيوال هيات عملياتي څانګه او د هغهتر ادارې لاندې ډلې همغږې كوي او د پوليسو د سمون په پروسه كې دنړيوالې ټولنې د غړو اړيكې آسانه كوي.‏ د دارالانشا دنده د لاندېمسائلو لپاره د ګډو هڅو همغږي كول دي:‏ د پوليسو روزنه،‏ روزنيز‏(تعليمي)‏ملاتړ،‏ د ملي پوليسو د تشكيل سمون،‏ مربيان اومشاورين،‏ آسانتياوې،‏ انساني مرستې،‏ ښځينه پروژې او د رپوټوركونې سيسټم.دارالانشاء همدارنګه د ادارې د كورنيو چارو،‏ داطلاعاتو د مديريت،‏ زده كړې او ګمارلو،‏ د مرستو څرك موندل او د88پروژو مديريت هم په غاړه لري.‏د پوليسو د همغږى نړيوال هيت د جوړېدو په وخت كې يوه هغه مسئلهچې تر غور لاندې ونيول شوه دغه ټكي ؤ چې آيا دغه هيات د اداريمراتبو د سلسلې سره يو پرېكړه كوونكي مقام وي او كه يوازې دهمغږۍ او د اطلاعاتو د راكړې وركړې لپاره يو په ځاي ميكانيزم.‏ يولويديځوال ډيپلومات په خپله مركه كې داسې ويلي دي چې ‏”دغه اند دخپلې ځانګړې محدودې څخه نه دي پراخ شوي.‏ نوموړى هيات يوپرېكړه كوونكي مقام نه دي او بودجه هم نلري،‏ بلكه د نظرونو او د89معلوماتو د راكړې وركړې لپاره يو ميكانيزم دي“.‏ په پاي كې په دېپرېكړه وشوه چې دغه هيات د مراتبو ظريفه ځنځير ولري.‏ د اوبرين پهعقيده،‏ ‏”دغه هيات به كوم مخامخ ځواك نه لري مګر د همغږيكوونكي هيئت په توګه به عمل كوي“،او د هغه موخه د پوليسو دسمون په اړه د يوه واحد ليدلوري رامنځ ته كول دي يا په بله بڼه دپوليسو د سمون لپاره همغږې شوې هڅې او د ملي پروګرامونو سره د90پوليسو د سمون د يوځاي كولو لپاره يو واحد ميكانيزم.‏د همغږۍ پر وړاندې ستونزېدپوليسو د سمون لپاره په هڅو كې د ياد وړ پرمختګ سره سره لا تراوسه هم لويې ستونزې شته دي.‏ د پوليسو د څانګې لپاره د يوه ګډليدلوري يا تګلارې د نه شتون په صورت كې څرنګه كولاي شواغيزمنې همغږۍ ته لاسرسى پيدا كړو ‏(په دې اړه به تفصيل سره بحثوشي).‏ د پوليسو په څانګه كې دنړيوالو عاملينو يوله بل څخه توپيرلرونكي ليدلوري او تګلارې تر يوې برخې د هغوي د قانونيسيستمونو او پوليسو د توپير سره تړلي دي.‏ د بېلګې په توګه قانون دحاكميت د پراختيا لپاره د پوليسو د ځواك د جوړولو پر سر د جرمني دليد لوري او د امنيت د اوښت د ګډې قومندانې لومړيتوبونه د پوليسود شمېرې د چټك زياتوالي په هكله او د هغه فعاليت د نيمه پوځېځواكونو په چوكاټ كې په سهيل كې د طالب اورپكو سره د مبارزې پهموخه لوي توپير موجود دي.‏ د پوليسو د سمون لپاره د يوې ګډېستراتيژۍ نشتوالي چې د ټول هېواد اړتياوو ته ځواب ووايي،‏دسمون لپاره د هڅو همغږي د اطلاعاتو د راكړې وركړې څخه كومپورته شي نه دي.‏د همغږۍ د ستونزو څخه يوه بله يې د امنيت د اركانو تر مينځ پهځانګړي ډول د پوليسو د څانګې او د قضائيه ځواك تر مينځ دكمزورې همغږۍ ځواكمن كول دي.‏ د دغه تشې د ډكولو په موخه په دېوروستيو كې ځينې هڅې شوې دي،‏ چې له هغې ډلې هغه سيمينار چېد جرمني او ايټاليا لخوا په ګډه د ملي پوليسو او د څارنوالۍ ترمينځ دهمكارۍ د لوړوالي په موخه د 2006 كال د اګست په مياشت كې په لارهد دوبۍ د دوهم كنفرانس رپوټ ‎3‎مخهد پوليسو د نړيوالې همغږۍ د پلاوي د جوړښت او دندو په اړند زياتره وړاندې شوي معلومات او د هغه دارالانشا د دوبۍ په دوهم كنفرانس كې وړانديز شوي دي.‏ دغه ستراتېژي په افغانستان كې دامريكې د امنيت ګډې قوماندانۍ لخوا وړاندېز شوېده.‏د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎29‎مه نيټههمغه.‏8788899027

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍ91واچول شو.‏ متحده ايالاتو هم په دې وروستيو كې د پوليسو او دقضائي څانګې د سيمه ايز ادغام پروژه پيل كړېده چې د همغږۍ لپارههڅه كوي.‏ ددې سره سره د قانون د حاكميت لپاره د يوې هر اړخيزې اومنسجمې تګلارې نشتوالي چې د پوليسو او قضايه ځواك پر وړاندېله يوبل څخه د جلا اركانو په توګه عمل و نكړي،‏ د داسې پوليسځواك لرليد چې په افغانستان كې به د قانون حاكميت پلي كړي هيڅوخت عملي جامه اغوستلي نه شي.‏په داسې حال كې چې په كابل كې د پوليسو د څانګې د همغږۍ لپار ه ديادولو وړ هڅې شوې دي،‏ لاتر اوسه هم په كابل او د سيمه ايزوروزنيزو مركزونو او د ولايتي بيا رغونو د ټيمونو ترمنځ ارتباطي اوهمغږيزې تشې په ولايتي او سيمه ايزه كچه شته دي.‏ د دغې څيړنېلپاره كندز ته د يوه سفر په ترڅ كې دا جوته شوه چې په سيمه ايز روزنيزمركز كې د امريكې متحده ايالاتو د DynCorp د شخصي امنيتيكمپنۍ كاركوونكو د جرمني د ولايتي بيا رغونې په ټيم كې د آلمانيپوليس مشاورينو د كار څخه پوره خبرتيا نه درلوده او برعكس.‏ دپوليسو د سمون د يوې ګډې تګلارې په نه شتون كې،‏ هر ولايتي بيارغونې ټيم د دوي د پوليسو پروګرام د خپلو ملي سياستونو پر بنسټمخ ته وړي،‏ په پايله كې هغه ګډ اقدام چې د لاډېرې همغږۍ لامل شينه تر سره كيږي.‏ د امنيت د اوښت ګډه قومندانې تر منځ د همغږۍ د نهشتون يوه بله ستونزه د پراخه او كوچنيو پروګرامونو په كچه دي چېزياتره وخت د يوه يا دوو پوليس مشاورينو سره په ليرې پرتو سيمو كېد ولايتي بيا رغونې په ټيمونو كې تر سره كيږي.‏مرستندويانو تر منځ د همغږۍ لويې ستونزې شته دي چې بايد هغه تههم پاملرنه وشي.‏ د بېلګې په توګه د كورنيو چارو وزارت او د دفاعوزارت تر مينځ د خړوپړو اړيكو شتون د امنيتي څانګې د همغږۍلپاره هڅې يې د خنډ سره مخ كړې دي.‏ همدارنګه د پوليسو او دقضايې ځواك تر منځ كمزورې اړيكې هم د پوليسو د سمون پر وړاندېد ځينو ستونزو لامل ګرځېدلې دي.‏د پوليسو د څانګې د مرستندويانو لپاره يوه بله ستونزه د كورنيوچارو د وزارت فاسده مشرتابه ده.‏ د پوليسو د سمون د پروګرامپراختيا او پلي كول د هغه وزارت په همكارۍ چې په پراخه توګه نه وياصلاح شوي - او سمون ‏(اصلاحاتو)‏ ته يې كمه لېوالتيا ښودلې ده –غالبا يو بيځايه امر دي.‏ د دې سره سره د دولت په وسيله د پوليسو دسمون د پروسې مشري ارزښتناكه ده او د مرستندويانو خپلواك92حركت به هم تر پايه تحمل نه شي.‏ په هغه صورت كې چې د كورنيوچارو وزارت او ولسمشر حامد كرزى د كورنيو چارو د وزارت سمونته په جدي توګه ژمن نه دي.‏ په افغانستان كې همغږۍ او د پوليسو دسمون د لا ښه والي لپاره هڅې نه بريالي كيږي.‏ د پوليسو د سمونهمغږي بايد د كورنيو چارو د وزارت له كچې څخه پراخه شي او د مليامنيت شوراي او د امنيتي څانګې د سمون د همغږۍ كميټې ته داخلشي.‏ 92 د هغو مركو په اوږدو كې چې د پوليسو د سمون په اړوند تر سرهشوې دي دغه ټكې ډېر ټكان وركوونكې ؤ چې د ملي امنيت د شورايپه اړوند چې په نظر كې ده د افغانستان د امنيتي سياستونو اوستراتيژيو په پراختيا كې ارزښتناكه ونډه ولري،‏ هيڅ خبره نه ده93شوې.‏په پاي كې،‏ لكه څرنګه چې د دغه برخې تمركز د مرستندويانو پرمرستو دي،‏ د افغانستان د دولت په مينځ كې او د دولت اومراجعه وكړئ:‏ د څارنوالۍ او د پوليسو تر مينځ د ښې همغږۍ په اړه د ايټاليا-‏ جرمني د ګډ سيمينار رپوټ ته،‏ كابل،‏ د 2006 كال د اګست د مياشتې 12-13.د " په يواځينۍ توګه د كړنې"‏ د تګلارې په هكله بحث د افغانستان د ملي اردو د بيا جوړونې لپاره ، دغه ټكئ لومړئ د امريكې د متحده ايالاتو په وسيله د دفاع د نا اصلاح شوي وزارت سره و كارولشو.‏ د نورو معلوماتو لپاره لاندې سرچينې ته مراجعه وكړئ:‏ ‏”په افغانستان كې د امنيتي سكتور سمون:‏ د سلا پالنې په لور “، مارك سدرا،‏ نړيواله سوله،‏ ‎13‎م ټوك،‏ لومړۍ ګڼه 1 د.‏2006 مارچ ‎106‎مخ91929328

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅې4. د پوليسو سمونيزى چارىنړيوالو عاملينو د2002كال راوروسته د افغانستان د پوليسو دڅانګې د غښتلتيا لپاره ډول ډول كارونه تر سره كړي دي.‏ د دغه كارونورنګارنګي او اندازه د 2002 كال راهيسې د يادولو وړ زياتوالي موندليد دغه امر دليل تر يوه حده ناكافي سمونيزې هڅې دي مګر په اصل كېپه سهيل كې د بلواوو پر ضد د عملياتو سره د مرستې لپاره د پوليسيځواك د جوړېدو د ډېرېدونكي ارزښت له كبله دي.‏ راتلونكې برخه د2002 راوروسته د پوليسو د سمون لپاره د نړيوالو هڅو د لنډې كتنېاو د هغوي پر وړاندې د لويو ننګونو څخه جوړه شوېده:‏1 .4روزنه او لارښوونهروزنهد پوليسو سمونيز ‏(اصلاحي)‏ فعاليتونه د 2002 كال څخه تر 2005 كالپورې د افغانستان د ملي پوليسو پر روزنه او د تجهيزاتو او بيخبناووپر څيړنه را څرخېدل.‏ په كابل كې د پروګرام اصلي برخه ‏”د آلمان دپوليسو د پروژې دفتر“‏ ،(GPPO) د كابل د پوليسو د اكاډمۍ بياجوړونه او بيا تاسيس دي چې د2002كال د اګست په مياشت كېپرانستل شوه.‏ د 2006 كال د ډسمبر تر مياشتې د دغه اكاډمۍ د درۍمياشتني كورس څخه 868 كدري پوليس منصبداران2،636 غير كدري پوليس منصبداران‏(څارنمنان)‏ او‏(ساتنمن)‏ د دغه اكاډمۍ د نهمياشتني كورس څخه فارغ شوي دي.‏ دغه اكاډمۍ 752 كسه سرحديپوليس تربيه كړي او د 13320 پوليس منصبدارانو لپاره يې پرمختلليلنډ مهاله كورسونه د نشه اې توكو سره د مبارزې،‏ جنايي څيړنې،‏ دترافيكو مديريت او د سرحدي پوليسو او د تيارسئ پوليسو لپاره يې94تخصصي زده كړې وركړې دي.‏ اوس مهال دپوليس منصبداران د دغه اكاډمۍ غړيتوب لري.‏1،300په شاوخوا كېد امريكې متحده ايالاتو هم خپل لمړني فعاليتونه د پوليسو د زده كړېپه برخه كې متمركز كړيدي.‏ آلمانيانو د كدري او غير كدري پوليسومنصبدارانو د لوړې او پرمختللې زده كړې په برخه كې كار كاوه او لهبل لوري د متحده ايالاتو فعاليتونه نويو غړو او ساتونكومنصبدارانوته د بنسټيزې زده كړې لپاره د يوه لوي پروګرام د جوړولو پر سر وو.‏متحده ايالاتو په2003كال كې د امنيت خصوصى شركت چې دعكس:‏ د كورنيو چارو وزارتداينكروپ انترنشنل په نامه ياديږى،‏ سره تړون پوليسو ته د زده كړې دپروګرام د جوړولو او پلي كولو په موخه په مركزي زده كړه ايز مركز كېچې په كابل كې واقع دي،‏ لاسليك كړ او دغه تړون يې په 2004 كال كېپه اوه سيمه ايزو روزنيزو مركزونو كې د زده كړې په موخه چې په جلالآباد،‏ گرديز،‏ كندهار،‏ هرات،‏ باميان،‏ مزارشريف او كندوز كې واقعدي لاسليك كړ.‏ په دغه كورس كې د لكچر ‏(ويناوې)،‏ درس او عمليزده كړې شاملې دي او د افغان پوليس مربيانو لخوا تدريس كيږي.‏ دغهمربيانو خپله د مربيانو يو دري مياشتنئ تربيتي كورس سرته رسولي.‏‎2‎م چوكاټ د زده كړې د اصلي دورو د ټوليزو كرښو څخه جوړ شوي چېمركزي روزنيز مركز او همدارنګه سيمه ايز روزنيز مركزونه يې د نويوغړو او هم د ساتونكو پوليسو منصبدارانو لپاره پر مخ بيايي.‏ د 2004كال د اكتوبر د ټاكنو څخه مخكې ګرځندوي پوليسوتهنوي 20،000پوليس غړي ټاكل شوي چې په مركزي روزنيز مركز او سيمه ايزودغه ارقام د جرمنى سفارت څخه په كابل كې تر لاسه شوى،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎30‎مه نيټه9428

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍ95دوهم چوكاټ:‏ روزنيزې دورې،‏ مركزي روزنيز مركز او سيمه ايز روزنيزه مركزونه2 1، او ‎3‎مه شميره اساسى كورسونه.‏ شميره 1 اساسى كورس،‏ 9 مياشتنۍ ورودي كورس دي چې د باسواده زده كوونكو لپاره مخ ته بېولكيږي او شميره 2 اساسى كورس هم همدا ډول دي،‏ مګر د بې سواده زده كوونكو لپاره ځانګړي شوي دي ‏(په دغه كورس كې رپوټ ليكنه،‏ياددښت ليكنه او د شاهدينو د څرګندونو د اخيستلو شامل نه دي).‏ په 2006 كال كې يو نوي اساسى كورس د شميره 3 اساسى كورس په نامه دشميره 2 اساسى كورس په ځاي په لاره واچول شو . په شميره 3 اساسى كورس كې د پنځو اوونيو لپاره د سواد د زده كړې يو پروګرام،‏ او د هغهڅخه وروسته د نهو اونيو لمړنۍ دوره پيل كيده.‏ بعضې مربيان د دغه څېړنې په اړوند مركو كې څرګنده كړېده چې 5 اوونۍ سوادي روزنه پهزده كوونكو كې د سوادي مهارتونو د رامنځ ته كولو لپاره په هغه كچه چې وكولاي شي په اساسى كورس كې په پوره توګه ګډون وكړي بسنهنه كوي.‏د پيوستون شميره 2 1، او شميره 3 لنډ مهاله پروګرامونه.‏ د پيوستون لنډ مهالې پروګرام كورسونه د خدمت په څنګ كې پرمختلليكورسونه دي چې د شميره 2 1، او شميره 3 اساسى كورسونو د فارغانو د راوروسته زده كړو لپاره مخ ته بېول كيږي ‏(كه څه هم د د پيوستون لنډمهاله پروګرام يو شمېر ګډونوالو يوه لمړنۍ دوره نه ده پوره كړې).‏ د پيوستون لنډ مهاله لمړئ پروګرام يو پرمختللي كورس دي چې دخدمتپه حال كې منصبدارانو لپاره ځانګړي شوي او د افغان ملي پوليسو د باسواده غړو لپاره په لاره اچول شوي دي،‏ او د پيوستون لنډ مهالېدويم پروګرام يو دري اوونيز او د پيوستون لنډ مهالې د لمړي پروګرام تكميلي دوره ده . د پيوستون لنډ مهاله دريم پروګرام يو نوي پنځهمياشتني كورس دي چې د شميره 1 او 2 لنډ مهالو پروګرامونو د كورسونو په ځاي به په لاره واچول شي؛ د دغه كورس پاي ته رسول د افغانملي پوليسو د خدمت په حال كې غړو لپاره ډير اړين دي.‏ د پيوستون لنډ مهاله دريم پروګرام درۍ كورسونه په لاره اچوي چې عبارت دي لهالف،‏ ب او ج (A، B او C) څخه چې په ترتيب د ټيټ پوړو،‏ مينځ پوړو او لوړ پوړو منصبدارانو لپاره په لاره اچول كيږي.‏نورې تخصصي دورېپه دغو دورو كې د افغانستان د ټولنيزو ملي پوليسو لپاره د روزنيز كورس،‏ د سرحدي پوليسو لپاره د روزنيزكورس،‏ د جنايي څيړنو يو كورس،‏ د منصبدارانو لپاره يو سيمه ايز روزنيز پروګرام،‏ د ګرمو سلاګانو څخه د ګټې اخيستنې د لارو چارو يوروزنيز كورس ، د مربيانو د تربيې يو كورس،‏ د چلولو او پوليسي ثبت او ضبط په اړه كورسونه،‏ د كورنيو چارو په وزارت كې د فساد سره دمبارزې يو كورس،‏ او تخصصي روزنيز كورسونه د مسلكي معيارونو د واحد د پوليسو د تكتيكي زده كړې نوښت او د ښځينه پوليسوواحدونو لپاره كورسونه په هغه كې شامل دي.‏روزنيزو مركزونو كې پوليسي زده كړې كړې وې.‏ د 2006 كال د جون تر60،00096مياشتې تر زياتو كسانو په دغه مركز كې زده كړه كړېده.‏مګردغه شمېره د ډيرئ هغو منصبدارانو څخه جوړه ده چې يوازې يېپه ‏(د پيوستون لنډ مهالې دري مياشتنئ كورس لومړى مرحله كې)‏ چې97په لمړيو كې وړاندې شو،‏ ګډون كړي نه په لومړى نهو مياشتنياساسى او دوهم پنځه مياشتني اساسى كورس چې دواړه يو پر بلپسې په لاره واچول شوو.‏د پوليسو په روزنه كې تر ټولو لويه ننګونه د ګرځنده ‏(ساتونكو)‏پوليسو او د افغان ملي پوليسو په نويو غړو كې د بې سوادۍ لوړهكچه ده.‏ اټكل شوي چې د افغاني ملي پوليسو 30 په سلو كې د لوستلواو ليكلو وړتيا لري،‏ 98 چې يوه ډېره ټيټه فيصدي ده.‏ د بېلګې په ډول دكندز په سيمه ييز روزنيز مركز (RTC) كې د هرو 887 فارغينو څخهچې د جنوري او نومبر په مينځ كې فارغ شوي،‏ يوازې 7 كسه باسواده99وو.‏نه يوازې دا چې نويو غړو ته د سواد زده كړه ډېره ستونزمنه دهبلكه دا خبره هم ده چې د هغه پوليس ځواك څخه چې د سواد كچه يېد لازياتو معلوماتو د تر لاسه كولو لپاره مراجعه وكړئ:‏ ‏(عمومي څيړونكي،‏ ‏"د سازمان مينځي ارزونه")،‏ ‎64‎م مخ.‏د متحده ايالاتو د ځواب وركونې دفتر،‏ په افغانستان كې امنيت:د اردو او پوليسو د جوړښت په هڅو كې پرمختياوې راغلې دي مګر راتلونكي پلانونه بايد په ښه ډول څرګند شي "، د نړيوالو اړيكوكميټې ته وړاندې شوي رپوټ ‏،د نمايندګانو مجلس،‏ د 2005 كال د جون مياشت.‏ 19-21 مخونه.‏همهغه ‎7‎م مخهمهغه،‏ ‎19‎م مخد كندوز د سيمه ايز روزنيزه مركز د سيمه ايز قوماندان د مرستيال سره د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ د 2006 كال د نومبر د مياشت ‎28‎مه نيټه.‏959697989930

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېډېره ټيټه ده مونږ څرنګه د قانون د ښه حاكميت د پلي كولو تمه ولرو.‏ دامريكې د متحده ايالاتو د دفاع او بهرنيو چارو وزارتونو د عموميڅيړونكو په رپوټ،‏ د پوليسو د زده كړې او چمتو والي په اړه:‏د شميره2اساسى كورس پنځه مياشتني دوري پاي ته رسول دغرب د عرفي پوليسو ورته دندو د سرته رسولو په موخه د افغانملي پوليسو د چمتو كولو لپاره بسنه نه كوي.‏ د افغان مليپوليسو د بې سواده غړو څخه يوازې دا تمه كيږي چې تكميلي يامرستندويې پوليسي دندې لكه امنيتي تدابير،‏ د تفتيش د پستو100د ساتنې او ادارې دندې تر سره كړي..‏د افغان ملي پوليسو څو كسه لوړ پوړو منصبدارانو د نويو بې سوادهغړو د زده كړې د اغيزمنتيا او د باسواده او بې سواده فارغانو تر مينځپه رتبو وركولو او معاش كې د توپير نه شتون تر پوښتنې لاندېراوست.‏ دا په داسې حال كې دي چې باسواده فارغان يوه نهه مياشتنۍدوره او بې سواده غړي يوه پنځه مياشتنۍ دوره پاي ته رسوي.‏ دپوليسو د يوه سترپاسوال په وينا ‏«د لوړى درجې لرونكو فارغانو تهبايد مكافات وركړل شي.‏ مسلكي ‏(حرفه اي)‏ زده كوونكي بايد د بې101سوادانو په پرتله د ډيرو مكافاتو څخه برخمن شي..‏د خلكو سره د غير رسمي مركو په اوږدو كې هغوي زياتره ويلي دي چېد نويو پوليسو اغيزمنتيا د تېرو پوليسو په پرتله كمه ده.‏ د مركه شويوله ډلې څخه د يوه په وينا ‏«نوي پوليس د تيرو پوليسو په پرتله ډير بددي،‏ ځكه هغوي بې سواده دي مګر تېر پوليس مسلكي وو.‏ 102 د تېرونسلونو څو تنو پوليسو په دې اړه انديښنه څرګنده كړه چې مليپوليسو ته د داخلېدو آسانه شرايط سبب شويدي چې د ملي پوليسواعتبار يې د خلكو په وړاندې كم كړي دي.‏ د يوه لوړ پوړي مقام په ويناچې په 1971 كال كې د اكاډمۍ څخه فارغ شوي:‏منصبدار كېدل تر بل هر كار ستونزمن دي.‏ مګر بر عكس نن ورځنورې دندې د ملي پوليسو ځواك ته د دخول په پرتله ډېرېستونزمنې دي.‏ اوس مهال د پوليسو دنده،‏ يوه تر ټولو آسانه دندو103څخه ده .د مركه شويو څخه څو كسو يې څرګنده كړې ده چې د پوليسو روزنه پهعين حال كې چې ښه ده،‏ د نويو تربيه شويو پوليسو نفوذ يې چې په نهاصلاح شوي سازماني پوليسي چاپېريال يعني د دوي ولسوالي ياولايت كې په كار بوخت شوي محدود كړي دي.‏ د دغه وينا را وروسته دسيمه ايز روزنيزه مركزونو يو مربي چې په كار بوخت دي دغه ستونزهداسې تشريح كړه:‏دلته زده كوونكي ډېر ښه خلك وي،‏ مګر كله چې خپلو ولسواليوته ځي نور پوليس منصبداران هغوي تر فشار لاندې راولي چېبايد د پخوا په شان رويه وكړي او رشوت واخلي او كه دوي104رشوت وانخلي دوي نشي كولاي هلته ژوند وكړي.‏د اوسنيو پوليسو په روزنه كې يو د تر ټولو لويو ستونزو څخه دغهټكي ته كمه پاملرنه ده چې څوك زده كړه كوي.‏ د ډېرو هغو كسانو چېپه دې اړه ورسره مركه شوېده،‏ د افغانستان د مرستندويو پوليسو دنويو غړو د ارزونې پر ارزښت ټينګار كړيدي.‏ دوي ويلي دي چې كولايشو ډاډ تر لاسه كړو چې غير قانوني وسله وال نيمه پوځيان يا د طالبانوجنګياليان نه ګمارل او تربيه كيږي.‏ښكاري چې ډيرئ اوس همانديښمن دي چې څوك د پوليسو په دغه ثابت ځواك كې ګمارل كيږياو څوك د دغه ځواك د غړيتوب لپاره تربيه كيږي.‏ د امريكې متحدهايالاتو د DynCorp د شخصي امنيتي كمپنۍ د يوه مقام په وينا چې دپوليسو په روزنه بوخت ؤ ‏«مونږ هغه چا ته زده كړه وركوو چې ګمارويې «د مونږ آلماني ښوونكو مونږ ته ويل چېيو مسلكي پوليسد كاغذ پر مخ داسې يوه پروسه چمتو شوې چې په هغه كې د كورنيوعمومي څيړونكي،‏ ‏"د سازمان مينځي ارزونه"،‏ مخد افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎15‎مه نيټه.‏همهغه ، كابل د 2006 كال د نومبر ‎29‎مه نيټه.‏همهغه ، كابل د 2006 كال د نومبر ‎19‎مه نيټه.‏همهغه،‏ كندوز،‏ د 2006 زيږديز كال د نومبر د مياشتې ‎28‎مه نيټه.‏10010110210310431

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍدريم:‏ چوكاټ:‏ د افغانستان په پوليسو او پوځي ځواكونو كې اجباري چوپړافغانستان د 1992 كال د مخه د دنده چوپړ سياست پلي كاوه چې د هغه سره سم ټول ځوان سړي د ديني علومو د زده كوونكو او د ځينوقبايلې سيمو خلك چې د پاكستان د سرحد سره ژوند كوي څخه پرته نور ټول بايد په اردو،‏ پوليسو يا پټو ‏(مخفي)‏ پوليسو كې چوپړ ترسره كړي.‏ په 1970 لسيزه كې د چوپړ عمر 22 كلن او د چوپړ دوره 2 كاله وه.‏د 1979 كال د دسمبر په مياشت كې د شوروي لخوا د افغانستان اشغال،‏ او هغه جګړې چې د هغه راوروسته د دولت د ځواكونو او دمجاهدينو او مقاومت د ډلو ترمينځ پيښې شوې له چوپړ څخه د تيښتې د كچې د لوړيدو لامل شوې.‏ د دغه امر په پايله كې د چوپړ عمر 18كلن او د چوپړ دوره په 1981 كې درۍ كاله او 1984 كې څلور كاله شوه.‏ دغه مسئله چې د خلكو نه خوښېده د دې لامل شوه چې ډيرئځوانان د چوپړ څخه د تيښتې په موخه پاكستان ته ولاړ شي يا د مجاهدينو سره يوځاي شي.‏ دغه سياست په 1987 كې لغو شو او د چوپړ105دوره هم دوه كاله شوه.‏د دغه څيړنې اړوند مركو كې د تېرو نسلونو ټولو منصبدارانو د اجباري چوپړ د بيا پلي كولو څخه پلوي وكړ.‏ د منصبدارانو څو كسو ددولت جوړونې په موخه د ټوليزې زده كړې او د چوپړ د دورې پاي ته رسول چې د چوپړ كوونكي د ولايت څخه پرته په بل ولايت كې تر سرهكيږي د ښيګڼو په اړه خبرې وكړي.‏ دغو منصبدارانو ادعا وكړه چې اجباري چوپړ يواځينۍ لاره ده چې د پوليسو اعتبار او ګټورتيا د هغهلارې زياته كړو.‏ د پوليسو د يوه رئيس په وينا:‏ټول بايد اجباري چوپړ تر سره كړي.‏ دغه امر كولاي شي د پوليسو اعتبار او اغيزمنتيا زياته كړي.‏ هغه وخت چې خلك 22 كلنۍ تهرسيدل د اجباري چوپړ په تر سره كولو مجبور وو.‏ هيڅوك حاضر نه وو خپلې لورګانې هغه چاته وركړي چې زامن يې پوځي يا پوليسي106چوپړ ته نه وو ليږلي،‏ ځكه چې دغه خلك د خلكو لپاره د باور وړ نه وو.‏اجباري چوپړ كولاي شي د نويو پوليسو د كردار څرنګوالي ښه كړي او په خپل وار د ملي پوليسو د اعتبار او اغيزمنتيا د زياتوالي لپارهيوه مرسته ده.‏ دغه د ځواكونو تربيې او د ظرفيت د رشد لپاره يو فرصت دي او د بوختيا په پيداكولو او د بېكارۍ د كچې په كمولو كې هممرسته كولاي شي.‏ بر سېره پردې اجباري چوپړ كولاي شي د اردو او پوليسو د يوه ښه ځواك د ثبات او پايښت لپاره چې بايد د نويوځواكونو د جذب او ساتنې لپاره زيات او مناسب معاش وركړل شي يوه د حل لاره وي.‏روښانه ده چې د مسلكي اردو او پوليسو درلودل د ) دنده چوپړ ( د سياست پر بنسټ ولاړ اردو او پوليس ځواك په پرتله ډېرې ښېګڼېلري.‏ برسېره پر دې د دنده چوپړ د سياست بيا پلي كول د 1980 په لسيزه كې د دغه سياست څخه د ډېرو بدو يادونو په شتون سره د دولتمحبوبيت د سياست له نظره په ډېره كچه كمولاي شي.‏ د دغو ټولو سره سره بايد ددغه سياست د پلي كولو شونتيا بايد د پوليسو د لوړ پوړهمنصبدارانو د سپارښتنې د كچې او د اجباري چوپړ د ښېګڼو او د كمزورتيا د ټكيو په نظر كې نيولو سره وڅېړل شي .چارو وزارت بايد نوي غړي و ارزوي،‏ مګر د ډيرو په اند دغه پروسهچې كمه تعقيب شوېده او د يونيفورم اغوستونكو غړو لپاره د تعيين107شويو ځانګړتياوو څخه هيڅ يوه يې هم نه ده پلي شوې.‏ په عمل كېزياتره نوي غړي د سيمه ايزو مقاماتو او ګوندي قوماندانانو لخوامعرفي كيږي.‏ په دغه امر كې سياسي،‏ سيمه ايزو او ګوندي مقاماتو تهوفاداري د پوليسو په نوي ځواك كې د ګمارلو او د هغه شرايطوڅخه دبرخمنتيا په پرتله ډېر رول لري.‏آلمان او متحده ايالات دغه ټكي ته د كمې پاملرنې سره سره چې څوكګمارل كيږي،‏ هيڅ يو هم پر فارغينو د روزنيزو پروګرامونو د اغيزې105د افغانستان د دولست د پاليسيو په هكله او په ځانګړۍ توګه د عسكرى خدماتو په هكله تفصيل له دغه سرچينې څخه اخستل شوى دى.‏ www.wri-irg.org/co/rtba/ ،1998CONCODOC. afghanistan.htmد ولايتى د پوليسو قومندان سره د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ د 2006 كال د نومبر ‎26‎مه.‏د رسمي ارزونې په اړوند د لنډې شرحې لپاره مراجعه وكړئ:‏ ‏”عمومي څيړونكي،‏ ‏"د سازمان مينځي ارزونه“،‏ ‎21-20‎مخونه10610732

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېڅخه خبر نه دي.‏ د ملګرو ملتونو يو كاركوونكي چې د اوسنۍ څېړنېسره مركې ته حاضر شو،‏ وويل:‏ ‏«د كندهار په ولايت كې،‏ 1،900 پوليسپه خدمت بوخت دي چې د هغو له ډلې څخه يوازې200كسو زده كړهكړېده.‏ دا په داسې حال كې ده چې سيمه ايز روزنيز مركز د سهيل دساحې لپاره6،000108دي؟كسه تربيه كړيدي،‏ دغه ټول كسان چېرته تلليد امنيت د څانګې د سمون په اړوند د افغانستان د څيړنې او ارزونې دادارى د 2004 كال په خبرپاڼه كې څرګنده شوېده چې:‏ټول پوليس وروسته ددې چې زده كړه وكړي له هغو ځواكونو سرهيو ځاي كېږي چې لمړئ هلته وو او هلته د دوي په اړوند هيڅ ډولڅارنه،‏ لارښوونه او يا هم روزنه نه تر سره كيږي؛ او كه پوځيسمون په داسې سادګۍ د نيمه پوځيانو روزنه او تجهيز او دهغوي ليږل اوسنيو ګوندي قوماندانانو ته وي او نوم يې كيښودلشي د افغانستان نوې ملي اردو نو وضعه به هماغه ډول وي چې109تمه كيږي.‏البته د دغه ټكي نه پوهېدل چې څوك زده كړه كوي او زده كړه پر هغويڅه اغيزه لري،‏ د پوليسو پر زده كړه يې د هغو زماني او پولي لويوپانګو اچونو داغيزې ارزول ډېر ستونزمن كړي دي.‏دغه ټكي ته نه پاملرنه چې څوك زده كوي او پر هغوي څه اغيزه كوييوه ستونزه منعكسوي چې د افغانستان په ډيرئ سمونيز ‏(اصلاحي)‏چارو كې تر ستر ګو كيږي او هغه د هغو سازمانو د سمون لپاره چې ډيرسياسي فعاليتونه لري تر اندازې زيات د تكنوكراتي تګلارو څخه ګټهاخيستنه ده.‏ پوليس د افغانستان د قدرت د سياست په پلي كولو كېډېره لويه ونډه لري.‏ ډيرئ افغانانو په مركو كې دغه ټكي ته اشاره كړېچې د پوليسو د زده كړې لپاره اوسنۍ تكنوكراتي تګلارو په ځينوبرخو كې ناوړه پايلې درلودلې دي او ددې پر ځاي چې دولت ته دوفادار او ګټور پوليس ځواك د جوړېدو سبب شي،‏ د دولت مخالفځواكونو د لا ځواكمنتيا لامل ګرځېدلي دي.‏ د كورنيو چارو وزارت ديوه پخواني لوړپوړي مقام په وينا:‏هر قوماندان خپل نيمه پوځيان زده كړې ته ليږي.‏ دغه خلك دروزنيزې دورې د پاي ته رسولو سره د يوه يونيفورم سره د دويقوماندان ته ليږل كيږي.‏ د مونږ لاسته راوړنه داده چې نيمهپوځيان ‏(شبه نظاميان)‏ دي چې دوي ته يونيفورم وركړل شوي،‏ښه تربيه شوي او د ښو تجهيزاتو څخه برخمن شويدي.او اوس همهمغه نيمه پوځي قوماندان ته رپوټ وركوي.‏ . . . مونږ بايد د نيمهپوځيانو غړي په روزنيزو پروګرامونو كې شامل كړو او دوي پهمختلفو سيمو كې په چوپړ بوخت كړو اوسنئ روښ نه شي كولايد نيمه پوځيانو د فرمان او سلطې تشكيلات له مينځه يوسي.‏ اووروستۍ پايله به يې داوي چې مونږ به د نيمه پوځيانو د ډلو د110ځواكمن كېدو لپاره روزنه وركوو.‏لارښوونههمغه ډول چې د افغان ملي پوليسو د كدر غړي د پوليسي زده كړېلمړنۍ او پرمختللې دورې پاي ته رسوي،‏ د چوپړ پر مهال د زده كړې لهلارې د دغه زده كړې د بيا پلي كولو اړتيا او د لارښوونو پروګرامونو تهډېره پاملرنه كېږي.‏ مركزي روزنيز مركز او سيمه ايز روزنيزو مركزونودافغان تجربه لرونكو منصبدارانو لپاره د پنځه اوونيزو كورسونو پهلاره اچول د ‏«سيمه ايزې زده كړې منصبدار»‏ (FTO) تر نامه لاندې پيلكړي دي،‏ ترڅو دغه افراد خپله وكولاي شي په خپلو اړونده پوليسيميشت ځايونو كې تكميلي زده كړې تر سره كړي..‏ د نړيوالو پوليسو د111لارښوونو د پروګرامونو پراختيا ته هم ډېره پاملرنه كيږي او دغهمسئله د ‏«د پوليسو د څانګې د سمون لپاره د آلمان د ځانګړياستازي»‏ په وينا په افغانستان كې د راتلونكي مرحلې اصلي ركن د112پوليسو د څانګې سمون دي.‏د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارې مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎23‎مه نيټه.‏‏"تر ټولو كوچنۍ پانګې اچونې،‏ ټيټې پايلې ، د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى توضيح پاڼه،‏ كابل،‏ د 2004 كال د جون مياشت.‏ ‎17‎م مخ.‏د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎16‎مه نيټه.‏‏(عمومى څيړونكي ، " د سازمان مينځي ارزونه ")، 19-20 مخونهدسفير هلموت فريك سره د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎25‎مه نيټه.‏10810911011111233

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍد امريكې د متحده ايالاتو د بهرنيو چارو وزارت د نشه اې توكو او دقانون د پلي كولو نړيوالې كميټې په افغانستان كې د پوليسو دلارښوونې د تر ټولو لوي پروګرام د پلي كولو په موخه د امريكېمتحده ايالاتو د ډاينكرابلاسليك كړ.‏ د ډاينكراپ تړون دد شخصي امنيتي كمپنۍ سره تړون2007 كال د مي د مياشتې څخه د 500مربيانو د چمتو كولو او د پوليسو د لارښوونې په موخه لاسليك شو.‏بر سېره پر دې چې لارښونه د متحده ايالاتو د لارښوونې د پروګرامدنده ده،‏ د 20 په شاوخوا كې د ملكي پوليسو د دندو له ډلې څخه دهچې د اروپايي ولايتي بيا رغونې په ټيمونو كې په ټول هېواد كې ګمارل شويدي.‏ د لارښوونې د پروګرامونو سره د اروپا مرسته ښايي د ‏«پهافغانستان كې د اروپايي ټولنې د پوليسو پلاوي»‏ په جوړېدو د پاموړ زياتوالي ومومي.‏ دغه پلاوي په نظر كې لري چېكسه 160كارپوهان او پوليس منصبداران ځاي پر ځاي كړي.‏ حتي د هغولارښوونكو شمېر چې د دغه پراخ پروګرام له لارې چمتو كيږي،‏ د اړتياوړشمېر څخه ډېر كم دي.‏ د ناټو د دفاع وزير په هغه غونډه كې چې په2007كال كې يې په كيوبك(Quebec)كې درلوده دنورو 2،000پوليس مربيانو د ليږلو غوښتونكي شو.‏ كه څه هم د دغه كار سرتهرسول پانګې او په افغانستان كې د كار كړلو د شرايطو واجد مربيانو د113پيداكولو ستونزې ته په پاملرنه ډير ناشونى برېښي .د پوليسو د لارښوونې پروګرام د كورنيو چارو په وزارت كې د ننه،‏ دملي پوليسو په پنځو سيمه ايزو قوماندانيو او څو د ولايتي بيا رغونېټيمونو كې ځينې لارښوونكې پر ګوته كړي دي.‏ متحده ايالات او پهافغانستان كې د اروپايي ټولنې د پوليسو پلاوي ،(EUPOL) دواړه پهنظر كې لري ترڅو لازيات څارونكي په ولايتي او سيمه ايزو كچو او پههغه صورت كې چې د څارونكو شمېر په لوړه كچه زياتوالي ومومي،‏په سيمه ايزه كچه د پوليس مقاماتو د څارنې په موخه ميشت كړي.‏د څارنې يو اغيزمن پروګرام كولاي شي د پوليسو د هر اړخيز سمون دتګلارې په يوه ارزښتناكه عنصر بدل شي.‏ مګر د څارنيز پروګرام د پليكولو په مخ كې ډېر زيات شمېر خطرونه او ننګونې شته دي.‏ يو د ترټولو لويو ننګونو څخه،‏ د ماهرانو او نړيوالو پوليس منصبدارانو دكافي شمېر پيداكول دي چې په لېرې او ځينو ناامنه سيمو كې دلارښود په توګه د كار غوښتونكي وي.‏ امنيتي رژيمونه هغه بل خطردي چې څو تنو مركه شويو هغه ته ګوته نېولې ده؛ دغه رژيمونه چې پهسيمه كې د لارښوونكو د ساتنې لپاره ځاي په ځاي كيږي،‏ په عين حالكې چې د دوي شتون د هېواد په ځينو سيمو كې اړين دي،‏ كولاي شيد لارښوونكو اوتر لارښوونې لاندې پوليسو تر منځ د خنډ په پيدا كولوسره د لارښوونې د اغيزمنتيا كچه راكمه كړي..‏ 114 د ولايتي بيا رغونېټيمونو او په سيمه ايزو روزنيزو مركزونو كې د لارښوونكو ميشتكېدل كولاي شي د دغه اند د لا ځواكمن كېدو لامل شي چې دافغانستان ملي پوليس يو پوځي يا نيمه پوځي ځواك دي نه يو ملكيپوليسي ځواك.‏د لارښوونكو د كار د هدايت په موخه دسياسي وضعيت سره سمېتګلارې نشتوالي ښايي د پوليسو د لارښوونې په برخه كې دپروګرامونولپاره د غټو پانګو د بيځايه لګښت لامل شي.‏ د لارښوونېپروګرامونه پر دغه فرضيه ولاړ دي چې نړيوال لارښوونكي هغه باخبرهعاملين دي چې د دوي كار په افغانستان كې د لوړپوړو شريكانو سره دپوهې او تخصص ويش دي مګر په حقيقت كې دغه امر په ډېرو مواردوكې د حل لاره نه ده.‏ښايي دغه نړيوال لارښوونكي په لويديځ كې دپوليسو د فني چارو په اړه زيات وپوهيږي،‏ اما په افغانستان كې دپوليسو د سياست او كلتور سره د افغانانو په اندازه بلد نه دي.‏ هغهفرد چې د افغانستان د سياست په اړه يې يوه اوږد مهالې څيړنه تر سرهكړې،‏ دغه ټكي ته يې ګوتنيونه وكړه چې ډيرئ افغان كاركوونكي دنړيوالو كاركوونكو سره د كار پر مهال داسې فكر كوي چې دوي دټيټې كچې شريكان دي مګر په ډېره ماهرانه توګه كارونه پخپله ګټهسرته رسوي.‏ 115 د لارښوونې ټيم ددې لپاره چې اغيزمنه لارښوونه ترسره كړي بايد د سياسي او مسلكي تخصص د تركيب څخه برخمن وياو په عين حال كې چې د دوي افغاني ملګري د پوليسو په فني چاروكې لارښوونه كوي پريږدي چې دغه افغانان دوي ته د افغانستان دكلتور او سياست په اړوند لارښوونه وكړي.‏‏(تام شانكر،‏ " د ناټو او د هغه د تړونوالو د دفاع رئيسان د افغانستان د ځواكونو لپاره د لازياتو مربيانو د ګمارلو په اړوند فشار راوړي"،‏ ،New York Times د 2007 كال د اپريل ‎13‎مه نيټه.‏د اروپايي مقام د څرګندونو سره سم،‏ ‏"د يوه خطر سره مخ يو؛د دغه پر ځاي چې د افغانستان د ستونزو د حل لارې چارې ولټوو ذهن مو د كار په سيمه كې د بهرنيانو د ځان د ساتنې د څرنګوالي په هكلهبوخت وي"‏ د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر لومړۍ نيټه.‏د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د ډيسمبر لومړى نيټه.‏11311411534

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېعكس:‏ د كورنيو چارو وزارتښايي د لارښوونو د پروګرامونوتر ټولو لوي خطرونه په ټيټه كچه خپلهپروګرامونو ته زيان ورسوي.‏ ښايي د پوليسو انفرادي لارښوونه پهداسې شرايطو كې چې د دولتي لوړو مقاماتو له لوري د پوليسو دسمون په اړوند هيڅ ډول ژمنتوب نشته او د كورنيو چارو وزارت دسازماني سمون په اړه هيڅ د يادولو وړ پرمختګ نه تر سترګو كيږي دافغانستان دپوليسو پر اغيزمنتيا د يوه سازمان په توګه ښه اغيزه ونهشي كولاي.‏ هغه ژمنې چې تر اوسه د دولت د لوړ پوړو مقاماتو او دكورنيو چارو وزارت لخوا د كورنيو چارو وزارت د سازماني سمون‏(اصلاح)‏ په موخه د فشار راوړلو په اړوند شوې دي،‏ د يوه ځوابوركوونكي په وينا په هر حال كې بى رنګه وى.‏ . 116د نړيوالو لارښوونكو د معاش كچه ډېره لوړه ده.‏ د امريكې متحدهايالاتو د DynCorp د شخصي امنيتي كمپنۍ د پوليسو د يوه مربيكلني معاش100،000ډالره دي چې د ملي پوليسو دمعاش سره برابره شمېره ده چې په هره مياشت كې12070ساتنمنانو دډالره معاش117اخلي،‏ دغه شمېره د پوليسو د نړيوال مربي يا لارښوونكو د نوروپانګو سره لكه غير توليدي سازماني پانګې،‏ امنيتي پانګه،‏ بيمه،‏خوراك او ځاي،‏ كم تر كمه دوه يا درۍ ځله زياتوالي مومي.‏ دغه په دېمانا دي چې د امريكې متحده ايالاتو د DynCorp د شخصي امنيتيكمپنۍ د 500 مربيانو او لارښوونكو د ساتنې كلنۍ پانګه د افغانستاند ملي پوليسو62،000منصبدارانو لپاره په2006كال دتصويب شويمعاش د پانګې څخه تجاوز كوي دغه لويې پانګې ته په پاملرنه بايد دارزونې داسې سيستمونه جوړ كړل شي چې د هغه په وسيله او د يوهثابت معيار په بنسټ تشخيص كړل شي چېآيا د لارښوونېپروګرامونو دومره اغيزه درلودلې ده چې دغه لويې پانګې پر هغهولګول شي.‏د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د ډيسمبر لومړى نيټه.‏د آخري رپوټونو پر بنسټ د امريكې متحده ايالاتو د DynCorp د شخصي امنيتي كمپنۍ د پوليسو د لارښوونې د لمړنيو پوستونو معاش 100،324 ډالره دي.‏ د CorpWatch په اړوند يو څيړنيزرپوټ فريبا نوا Afghanistan Inc ته مراجعه وكړئ ‏،اوكلند،‏ CorpWatch, ،CA: 2006 كال،‏ ‎18‎م مخ.‏11611735

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍ118تجهيزات او بيخبناوىګډه قومندانې وړاندوينه كړېده چې دغه شمېره به ‏(د نقليه وسايلوڅخه2 .4د پوليسو نه بسيا كوونكي تجهيزات او بېخبناوې يو بل لامل دي چېد افغانستان د پوليسو په نه ګټورتيا او د زياتو ځاني او مالي زيانونوپه رامنځ ته كېدو كې اغيزه لري.‏ د آلمان د دولت په اټكل كې چې په2002 كال كې تر سره شو ويل شويدي چې د افغان پوليسو تر 10 په سلوكې كم ځواكونه د بسيا كوونكو تجهيزاتو څخه برخمن دي،‏ او دپوليسو80فيصده په شاوخوا كې بېخبناوې د مينځه تللې دي.‏ دمتحده ايالاتو د دفاع وزارت اټكل كړي چې تر800مورده زيات دپوليسو تاسيسات د ولايتونو او ولسواليو په كچه او همدارنګه د119افغانستان سرحدات بيارغونې ته اړتيا لري.‏ د پوليسو د روزنېپروګرامونه هم د تجهېزاتو د كمښت سره مخ دي.‏ د بېلګې په ډول دمركزي روزنيز مركز او سيمه ايزو روزنيزو مركزونو پروګرامونو و نشوكولاي چې د2005كال د مارچ تر مياشتې د ګرمو سلاوو د ګټېاخيستنې په اړه روزنه وركړي،‏ لدې كبله چې تر دې مهاله هيڅ يوهمرستندويه هېواد هم جنګي مهمات او سامانونه د افغانستان په واك120كې نه وو وركړي.‏د تېرو څو كلونو په اوږدو كې د مرستندويه هېوادونو د مرستو لويېاو زياتېدونكي پانګې او اهدايي تجهيزات د پوليسو د زېرمو پر بيارغاونه لكه نقليه وسايط،‏ جنګي تجهيزات،‏ مهمات،‏ ارتباطي وسايلاو يونيفوم لګېدلي دي.‏ متحده ايالاتو د 2005 او 2007 كلونو تر مينځپه يوازې ځان د1مليارد ډالرو په شاو خواكې د افغانستان او دنړيوالې ټولنې د نورو غړو د آسانتيايي ‏(تسهيلاتي)‏ پانګې اچونې پهموخه او د 2002 كال څخه يې 92,5 ميليون ډالره د افغانستان د پوليسود زېرمو د تامين لپاره مرسته كړېده.‏ 121 ددې سره سره د 2006 كال د جونتر مياشتې د افغانستان د ملي پوليسو واحدونه يوازې د 20 فيصدهتصويب شوې كچې تجهيزاتو څخه برخمن شوي وو.‏ د امنيت د اوښتپرته)‏ د 2007 كال تر پايه پورې سل په سلو كې زياتوالي ومومي،‏ 122 چېد پوليسو د څانګې سره د2008 او 2007مالى كالونو د مرستو دزياتوالي په پايله كې چې له هغې ډلې 1 مليارد ډالره د نوي جوړونې او700 ميليون ډالره د تجهيزاتو د تامين په موخه ‏(د 12،000 عرادې نقليه123وسايطو په شمول)‏ به په لويه كچه زياتوالي ومومي .د افغانستان د امنيت د اوښت ګډه قومندانې د تجهېزاتو د تامينبرسېره د افغانستان د ملي پوليسو لپاره د يوه چمتوييز ‏(تداركاتي)‏سيستم د جوړولو په حال كې ده ترڅو تجهيزات د افغانستان د ملياردو د سيستم پر بنسټ او په كابل كې د يوه مركزي دفتر له لارې چې دپنځه سيمه ايزو قوماندانيو د چمتوييز دفترونو ملاتړ كوي،‏ توزيعكړي.‏ دغه دفترونه به په خپل وار په ولاياتو كې د تجهيزاتو د مركز پهتوګه پاتې كيږي او د ولاياتو،‏ ولسواليو او سرحداتو د پوليسځواكونو لپاره جنګي تجهيزات،‏ لګښت او ارتباطي وسايل چمتوكوي.‏ دغه قومندانې تر هغه وخته د ولايتي او سرحديپوليسوځواكونوته د تجهيزاتو او سلاګانو د توزيع پروسه پر مخبيايي چې دغه چمتوييز سيستم هم د كار كړلو په حال كې وساتل شي.‏البته دغه ځواكونه دنده لري چې د دغه امكاناتو د تر لاسه كولو څخه124وروسته دوي بيا توزيع كړي..‏د افغانستان د ملي پوليسو د تجهيز تر ټولو لويه ننګونه،‏ د كورنيكنترول او ځواب وركونې د سيستم نشتوالي دي.‏ زياتره هغه افراد چېد دغه مطالعې په اړه ورسره مركه شوېده،‏ د پوليسو د اهداييتجهيزاتو څخه د بې شمېره غلاوو او ناوړه ګټې اخيستنو څرګندونهكوي.‏ د پوليسو د تجهيزاتو څخه يوه تر ټولو ښكاره ناوړه ګټه هغه دهچې ټول خلك د هغه شاهدان دي؛ د آلمان له خوا بې شمېره اهداييد مديريتي تجهيزاتو او مسايلو د چمتو كولو په اړوند د زياتې تشريح لپاره په ځانګړي ډول د متحده ايالاتو په چوكاټ كې،‏ مراجعه وكړئ:‏‏(عمومى څيړونكي ، ‏"د سازمان مينځي ارزونه")،‏ 33-34 مخونهپه لنډ مهالي جزايي قانون كې ذكر شوي ‏"د افغانستان امنيت"،‏ ‎23‎م مخهمغه.‏CSTC-A, “Afghanistan Cross Walk”, pp. 13-14.عمومى څيړونكي ، ‏"د سازمان مينځي ارزونه"،‏ ‎45‎م مخGeneral McCaffrey, “After Action Report”, p. 3.همغه.‏ عمومى څيړونكي ، ‏"د سازمان مينځي ارزونه ‎46‎م مخ11811912012112212312436

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېنقليه وسايل د اوونۍ په پاي كې د كابل په شاوخوا كې125تفريحي ځايونو ته د كورنيو د حمل او نقل لپاره كارول كېږي.‏ټوليزوواحد د جوړولو په موخه يوه نوې پروژه پيل كړي.‏ د دغه واحد موخه دكورنيو چارو،‏ ځواب وركولو او فساد په اړه د مسئلو سپړل دي.‏مګر د افغانستان د ملي پوليسو د تجهيزاتو پر وړاندې جدي ننګونهچې شته ده،‏ هغه د پوليسو د تجهيزاتو څخه پراخه غلا ده.‏ د سيمهايزې بيا رغونې د ټيم د يو مقام په وينا،‏ د غلا د مسئلې شدت دومرهزيات دي چې د سيمه ايزې بيا رغونې ټيم د هغو شيانو د وركولوسياست پيل كړي چې د ليږد وړ نه وي او د تعميرونو نوې جوړونې ته126يې ډېره پاملرنه رااړولې ده.‏ د پوليسو د رئيس يو مرستيال رپوټوركوي كله چې متحده ايالاتو د900جنګي سلاوو د چمتوواليوړانديز د ولايتي پوليسو پخواني رئيس ته وركړ،‏ هغه د خپلې قبيلېبزګرو او دكاندارانو ته يونيفورم ورواغوست او هغوي هم د پوليسو پهميشت ځاي كې د سلا د اخيستلو لپاره ودرېدل د پوليسو د رئيس دمرستيال په وينا نن ورځ د 900 سلاګانو څخه يوازې 200 يې د پوليسوپه واك كې پاتې دي.‏ 127 يو بل مورد چې رپوټ وركړ شوي دي،‏ وړاندېكوونكوته د تړونونو په وركړه كې د پراخه فساد شتون دي.‏ د پوليسود رئيس يوه مرستيال شكايت وكړ چې هغه بوټونه چې د يوه چيناييبوټ جوړوونكي په وسيله جوړ شوي،‏ يوازې يوه مياشت يې دوام وكړ128او څيرې شول.‏د دغه ستونزې پراخوالي ته په پاملرنه د افغانستان ملي پوليسو او دكورنيو چارو په وزارت كې د كورني كنټرول او ځواب وركونې د چاروځواكمنتيا ته كمه پاملرنه شوېده.‏ د ټوليز څيړونكي د رپوټ پر بنسټ دمسلكي معيارونو يا كورنيو چارو په اړوند يوازې يو كورس په 2005كال كې په لاره واچول شو.‏ د دغه كورس څخه يوازې 28 افغان مليپوليس فارغ شول.‏ د دغو زده كوونكو ډيرو ته يې د كورنيو چارووزارت نه بغير دندې وسپارل شوې او تر هغه وروسته د كورنيو چارووزارت د تكميلي كورسونو د جوړولو غوښتنه ونكړه.‏ 129 متحده ايالاتبه په 2007 كال كې د كورنيو چارو په وزارت كې د جنايي معلوماتو ديوه بله جدي ستونزه د ټولو تجهيزاتو او اهدايي زيرمو د ادارې اوساتنې لپاره د مرستې اخيستل دي.‏ هغه شكايت چې د دغه څيړنې پهاوږدو كې تل اورېدل كيده دا ؤ چې د پوليسو د څانګې ډېر كم شمېريې د زرګونو اهدا شويو نقليه وسايطو د سوخت د توكو لپاره د پانګېڅخه برخمن دي.‏برسېره پر دغه ستونزې بايد ووايو چې95په سلو كې اهدا شويتجهيزات غير معياري دي 130 د بېلګې په توګه امريكايانو،‏ جرمنيانواو جاپانيانو ټولو د خپل هېواد توليد نقليه وسايط افغانستان ته اهدااو روسانو پرې پلورلي دي چې اوس مهال چارواكي د هغه د پرزو پهپيدا كولو او ساتنه كې د لويو ستونزو سره مخ دي.‏ د تجهيزاتو د نهمعياري والي پر ستونزه برسېره ځينې اهدا شوي تجهيزات او وسايلتر معيار ټيټ دي.‏ د مركو په اوږدو كې څو كسو د اهدا شويو تجهيزاتود كيفيت څخه لكه ناډاډمن جنګي كلاشينكوفونه چې ظاهراً‏ په چكهيواد كې جوړ شوي شكايت وكړ.‏.3 ،4بيا جوړونه او سمون ‏(اصلاح)‏تر 2005 كال پورې د دغه مسئلې په اړه مخ پر زياتېدونكي درك موجودؤ چې يوازې روزنه او د تجهيزاتو وړاندې كول هغو اشخاصو ته چېنوي د افغانستان د ملي پوليسو په نه اصلاح شوي سازماني چاپېريالاو كورنيو چارو وزارت كې په كار بوخت كيږي ډېره كمه اغيزه لري.‏ پهعين حال كې په سهيل كې د طالبانو تر مشرۍ لاندې د بلواو پيل دګټور او ښه پوليسي ځواك د جوړېدو اړتيا دوه چنده كړېده.‏ دغه دوهلاملونه سبب شوي دي چې د 2005 كال راپديخوا د دريو تېرو كلونو پهپرتله چې په هغه كې د پوليسو د څانګې د سمون لپاره هڅې شوې ديله ټاماس روتيګ سره شخصى اړيكه،‏ په ملګرو ملتونو،‏ د اروپايې ټولنې او د المان په سفارت كې پخوانى چارواكى.‏ كابل،‏ د 2007 كال د مى ‎14‎مه نيټه.‏د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ د 2006 زيږديز كال د نومبر ‎27‎مه نيټه.‏د افغانستان د څيړنې او ارزونې ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎15‎مه نيټهد افغانستان د څيړنې او ارزونې ادارى مركه،‏ لوګر،‏ د 2006 كال د نومبر د مياشتې ‎22‎مه نيټه.‏عمومى څيړونكي ، ‏"د سازمان مينځي ارزونه"،‏ ‎33‎م مخعمومى څيړونكي ، ‏"د سازمان مينځي ارزونه"،‏ ‎44‎م مخ12512612712812913037

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍ•••••د افغانستان د ملي پوليسو د بيا جوړونې او سازماني سمون ته ډېرهپاملرنه وشي او لا زېاتې زېرمې دغې چارې ته ځانګړې شي.‏د پوليسو د بيا جوړونې لپاره لويې هڅې چې د دغه رپوټ په دويمهبرخه كې د افغانستان پر پوليسود ځغلنده كتنې په ترڅ كې يادې شوېدي عبارت دي له:‏د افغانستان د ملي پوليسو د تشكيلاتې بېلګې سره سم د پنځوسيمه ايزو قوماندانيو جوړولد مراتبو په سلسله كې د سيمه ايزو مراتبو د لړۍ د شمول په موخهد تعديلاتو راوستل،‏ او د واليانو د واك راكمولد پوليسو په ځواك كې د بيا بيا انډول رامينځ ته كول او دافغانستان سهيل ته د اورپكو ضد عملياتو سره د مرستې پهموخه د ډېرو ځواكونو ليږل.‏د ځينو پوليسي ځواكونو منحل كول ‏(لكه د لويو لارو پوليس او دتيار سئ پوليس)‏ او د نويو ځواكونو جوړول ‏(لكه دافغانستانمرستندوي ملي پوليس او د افغانستان د ټولنيز نظم مليپوليس)؛اود تشكيلاتو سمون او د پوليس ځواكونو د شمېر زياتوالي له62،00082،000 كسو ته.‏كسو څخه چې په پريكړه ليك كې تصويب شوي وود كورنيو چارو وزارت د سمون په موخه د يوې ټوليزې تګلارې په مخته بېولو كې پاتې والي د پوليسو د څانګې د سمون په برخه كې د 2002كال راپدېخوا يود ترټولو لويو نيمګړتياوو ځينې دي كه څه هم چېآلمان او د امريكې متحده ايالات دواړه د كورنيو چارو وزارت دلوړپوړو مقاماتو د لارښود په رول كې د دغه وزارت د سمونيزو چاروڅخه ملاتړ كړيدي.‏ مګر د دوي مرستې ددې پر ځاي چې په هراړخيزهتوګه په دغه برخه كې وړاندې شي،‏ نسبتاً‏ په تدريجي ډول وې او داړتيا په وخت كې وړاندې شوې دي په 2006 كال كې متحده ايالاتو ددوي د سمونيزو فعاليتونو لمن په دغه وزارت كې د مديره هيئت لهلارې پراخه كړه.‏ د دغو هڅو د پاملرنې وړ ټكي د كورنيو چارو پهوزارت كې د مشرتابه د روزنيز پروګرام جوړول او په لاره اچول دي چېد يوې سيستماتيكې تګلارې پر بنسټ د اجرائاتو د ښه والي لپاره دنيوكې وړ 15 سيمو كې د ملي پوليسو مقاماتو ته د زده كړې له لاري ترسره شي.‏ 131 كه څه هم ډېر ليرې برېښي چې ددغه نوښت د اغيزې په اړهقضاوت وكړو،‏ همدارنګه څو تنو مركه كوونكو د دغه ټكي په اړهانديښنه څرګنده كړې چې اوس هم د كورنيو چارو په وزارت كې دپوليسو څانګې ته ډېره كمه پاملرنه كيږي او د كورنيو چارو د وزارتدهر اړخيز سمون د اړتيا په اړوند هم پاملرنه ډېره كمه ده.‏د دغه سند وروستۍ برخه د كورنيو چارو د وزارت د بشپړ سمون دموضوع سره تړلې ده.‏ او په ورپسې برخه كې د سازماني سمون د دوونوښتونو لنډه څرګندونه شوېده چې عبارت دي له:‏ د معاشونو د كچېسمون او د معاشونو او رتبو سمون – چې د څو تېرو كلونو په اوږدو كېد هغه په پلي كولو كې د ياد وړ پرمختګ شوي دي.‏د تنخاوو سمون2002 په••كال كې د پوليسو د سمون د پيل راهيسې د پوليسو دمعاشونو د كچو د سمون په سيستم كې چې په زياته كچه فاسد او دباور وړ نه دي،‏ د يادولو وړ پرمختګ پكې راغلي دي.‏ د معاشونو دكچې د سيستم له لارې د پوليسو د معاشونو د وركولو بيا پيل چېكابو د جګړې د دورې په اوږدو كې له مينځه تللي ؤ،‏ پراخه فساد ته يېچې شديداً‏ د زياتوالي په حال كې ؤ د پاي ټكي كېښود.‏ د معاشونو دكچې د سيستم ځينو ستونزو ته په لاندې ډول ګوتنيونه شويده:‏د بانكي سرچينو كمزوري يا نشتوالي؛د معاشونو په وركړه كې ځنډ چې ډيرئ وخت د هغه موده د تر مياشتو پورې وي.‏‏"د نيوكې وړ سيستم"‏ چې د CSTC-A په وسيله پيژندل شوي او بايد چې ځواكمن كړل شي عبارت دي له:ستراتيژيك پلان؛عملياتي پلان؛عملياتونه او د ځواكونو چمتووالي ؛كورنۍ چارې؛استخبارات،‏ د چمتووالي مديريت؛ د تاسيس او انتصاب مديريت؛د چمتو والي او د زده كړې مديريت؛ عامه چارې؛ معلومات او اړيكې . Walk” ،CSTC-A, “Afghanistan Cross ‎7‎‏م مخ13138

م‎6‎د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېد تصويب شوو څوكيو ‏(تشكيل)‏ او معاشونو ته د ځانګړې شوېبودجې ترمنځ يو بل ته كم نږدېوالي يا د هغه نه شتوند يو زيات شمېر ‏(نا رښتينو پوليسو)‏ شتون چې يوازې نوم يې دكاغذ پر مخ ثبت شوي او معاش يې د پوليسو يا نيمه پوځي ‏(شبهنظامي)‏ قوماندانانو كڅوړې ته لويږي.‏ ا ود پيسو د ليږد د چارواكواو هغه پوليس قوماندانانو چې ددوي ترامر لاندې افرادو د معاش څخه فيصدي اخلي،‏ په وسيله دمعاشونو د يوې برخې كڅوړې ته اچول .وړاندوينه شوې وه د2006كال تر پايه به د دايكنديو،‏ نيمروز اونورستان ولايتونه د ‏«د فردي معاشونو وركړه»‏ او يا ‏«د نوم لړ سره سمد معاشونو وركړه»‏ د سيستم څخه برخمن شي.‏ د 2006 كال د اكتوبر پهمياشت كې د ‏«د پيسو برښناييز ليږد»‏ سيستم په كابل كې او د پوليسمنصبدارانو اړوند تر 14،000 زياتو بانكي حسابونو كې و آزمايل شو.‏وروستنۍ موخه داده چې كه د ‏«د پيسو برښناييز ليږد»‏ سيستم مثبتځواب وركړ نو دغه سيستم د پوليس منصبدارانو د معاش د وركړېلپاره خصوصي بانكي حسابونو ته د ګټې وړ ګرځي.‏ مګر د افغانستانډېر وروسته پاتې بانكي سيستم دغه ټكئ ښيي چې د دغه موخې پليكول په نږدې وختونو كې ناشوني دي.‏•••د معاش د وركړې د سيستم د سمون لپاره هڅې د كورنيو چارو پهوزارت كې د امنيت د اوښت د قومندانۍ مالي ډلې لخوا لارښوونهكيږي.‏ د دغه ډلې غړو د معاش د وركړې پر سيستم د باور د زياتواليپه اړوند يوه درۍ مرحله يي پروسه معرفي كړېده:‏132••لمړۍ مرحله:‏ د فردي معاشونو وركړه.‏ په دغه مرحله كې د ماليېوزارت كاركوونكي د معاش اخيستونكو منصبدارانو د نوم لړ درښتينولۍ او پوليس منصبدارانو د معاش د وركړې په اړوند دڅيړنې په موخه ولايتونو ته سفر كويدوهمه مرحله:‏ د نوم لړ سره سم د معاش وركړه:‏ په دغه مرحله كې دماليې وزارت د معاشونو نوم لړ په ولاياتو كې د افغانستان بانكڅانګو ته ورليږي او د دغو څانګو صرافان د پوليس منصبدارانود هويت كارت د كتلو او تائيد څخه وروسته د دوي معاشوركوي.‏د دغه څيړنې په اړوند د كومو پوليس منصبدارانو سره چې مركهشوي،‏ زياتره كسانو يې دا څرګنده كړېده چې د معاشونو په وختوركړې په موخه بايد سمون راوستل شي او ويلي يې دي چې بايد ددغهټكي څخه ډاډ تر لاسه شي چې د پوليس منصبدارانو معاش په نېغهتوګه بې د كومې واسطې كولاي شي د پوليس منصبدارانو د معاشونوپه وركړه كې د فساد او ناوړه تملك كچه راټيټه كړي.‏ په كندز كې د يوهمنصبدار پوليس په وينا:‏مونږ خپل معاش د بانك څخه تر لاسه كوو.‏ مونږ يوازې يو دهويت كارت لرو چې صراف ته يې ښيو او معاش اخلو.‏ دغه ډېر ښهسيستم دي،‏ نړيواله ټولنه او د افغانستان دولت بايد هغو كسانوته چې د بانكي سيستم سياست يې جوړ كړي مكافات وركړي.‏ داوس څخه مخكې د پوليسو زياتره رئيسانو يا د څانګو چارواكود خپلو كاركوونكو معاشونه اخيستل.‏ هغوي په خپلو تشكيلاتوكې چم كولو او ويل به يې چې مونږ 60 پوليس لرو په داسې حال133كې چې د پوليسو شمېر به يې 40 كسه ؤ.‏دريمه مرحله:‏ فردي بانكي حسابونو ته د معاش استول:‏ په دغهمرحله كې د پوليس منصبدارانو فردي بانكي حسابونو ته د پيسوبرښناييز ليږد شامل دي.‏د فردي معاش د وركړې سيستم په داسې شرايطو كې چې لا تر اوسه همپه افغانستان كې نارښتيني پوليس شته دي د رښتيني پوليسو د شمېر•Walk”. ،CSTC-A, “Afghanistan Cross مخ132د افغانستان د څيړنې او ارزونې ادارې مركه،‏ كندوز،‏ د 2006 كال د نومبر د مياشت ‎27‎مه نيټه13339

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍپنځم جدول:‏ د رتبو او دتنخاوو د سومن څخه مخكى او وروستهد سمون څخه وروستهد سمون څخه وروستهد رتبو سموند پوليسو رتبېمنبع:‏ په افغانستان كې د امركې د امنيت ګډه قومندانې 2007 كالد سمون څخهمخكېپه اړوند څرګند معلومات راكوي.‏ د بېلګې په توګه د كورنيو چارووزارت يوه پخواني لوړپوړې چارواكي رپوټ راكړ چې:‏ ‏«كله چېوزارت ته ولاړم73000پوليسو معاش اخيست مګر كله چې مونږ دفردي معاش د وركړې سيستم پلي كړ نو دغه شمېره52000راټيټه شوه او دغه مسئله ددې څرګندويه ده چې كم تر كمه134نارښتيني پوليس شته دي.»‏د معاشونو او رتبو سمونكسو ته21000•••د سازماني سمون يو تر ټولو لوي نوښت چې تر اوسه د پوليسو پهڅانګه كې تر سره شوي،‏ د معاشونو او رتبو سمون دي.‏ د دغه پلان لويهبرخه په 2005 كال كې تر سره شوه چې د 2005 كال د وروستيو او د 2007135كال ترمينځ پلي شو.‏ د معاشونو د سمون اصلي موخې دادي:‏د پوليسو د ټيټو پوړو د مشرتابه نوي كول د مافوق پستونو دكمښت له لارېد منصبدارانو د آزمايښت او ټاكنې لپاره د يوې دقيقې پروسې پهلاره اچول داسې پروسه چې د وړتيا او استحقاق په بنسټ وي نه دشخصي او حزبي اړيكو او رشوت په بنسټ،‏ اود معاشونو زياتوالي د غړيو د پيدا كولو،‏ د ځواكونو د ساتلو اود فساد د كمښت په موخه.‏پنځم جدول،‏ د معاشونو او رتبو د سمون څخه مخكې او وروسته دهرې رتبې د پوليسو د منصبدارانو دشمېر او د هغوي د معاش داندازې څرګندوي دي ‏(د62،000كسيزه ځواكونو پر بنسټ چې دافغانستان په پريكړه ليك كې تصويب شويدي).‏ د رتبو سمون ‏(د10،443كسو څخه2،522كسو ته)‏ د منصبدارانو په شمېر كې دسترپاسوال په رتبه كې د كابو 76 په سلو كې كمښت سبب شويدي او د30 فيصده په شاوخوا كې د ساتونكو په رتبه كې او ‏(له 45،982 كسوڅخه59،478+ 340117 ستر پاسوال301 سمونوال 2،450467 سمونمل 1،824580 سمونيار 2،0651،057 څارمن 3،7621،518 لومړى څارن 1،7052،756 دوهم څارن 1،8340 دريم څارن 1،0439،324 ساتنمن 4،80045،880 ساتونكي 36،60062،000 ټول شمېر 56،425د معاشونو سموند پوليسو رتبېد سمون څخهمخكې750 ډالره لوى پاسوال 107 ډالره650 ډالره پاسوال 103 ډالره550 ډالره مل پاسوال 95 ډالره400 ډالره سمونوال 92 ډالره350 ډالره سمونمل 88 ډالره300 ډالره سمونيار 83 ډالره250 ډالره څارمن 78 ډالره200 ډالره لومړى څارن 69 ډالره180 ډالره دوهم څارن 66 ډالره160/140/115 ډالره ساتنمن 62 ډالره80/70 ډالره ساتونكي 70 ډالرهكسو ته)‏ د ساتنمنانو او بريدمنانو په رتبه كې دزياتوالي لامل شوي دي.‏ د معاشونو د سمون موخه د ملي اردو د معاشد مخكيني زياتوالي سره سم د پوليسو د معاشونو وركړه.‏ د معاشونو دد افغانستان د څيړنې او ارزونې مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر د مياشتې ‎16‎مه نيټهد عمومي څيړنو دفتر،‏ ‏"د سازمان مينځي ارزونه"،‏ 27 مخ13413540

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅې1364 چوكاټ:‏ د رتبو د سمون د پروسې پنځه مرحلېلمړۍ مرحله:‏ د افغانستان د ملي پوليسو د تر ټولو لوړو څوكيو لپاره 31 تنه ستر پاسوالانو و ټاكل شول.‏دوهمه مرحله:‏ د نورو ‏(جنرالانو)‏ ‏(پاسوال او مل پاسوال)،‏ ټاكنه د ولايتي پوليسو د رئيس په ګډون تر سره شوه.‏دريمه مرحله.‏ په سيمه ايزه رتبه كې د منصبدارانو ټاكل (235 سمونوال،‏ 301 لوى پاسوال او 474 سمونيار)،‏ د ارجحيت پر بنسټ په 1 او 2رتبه كې لمړيتوب وركړل شو:‏لمړۍ رتبه.‏ په دغه رتبه كې د 112 سمونوالانو،‏ 235 سمونمل او 235 سمونيارو د منصبدارانو په مهمو څوكيو كې په سيمه ايزه رتبهكې د ولسوالۍ د پوليسو د رئيسانو د ټولو څوكيو په ګډون،‏ لومړيتوب لري-‏ پاي ته ورسېد.‏دوهمه رتبه.‏ په دغه رتبه كې د لمړۍ رتبې او د 2007 كال په تشكيل كې د نويو جوړو شويو پوستونو څخه بغير نور ټول پوستونه شاملدي-‏ دغو پوستونو ته د افرادو ټاكل د 2007 كال تر مارچه پورې پاي ته رسيږي.‏څلورمه م رحله.‏ د ) څارمن،‏ لومړى څارن او دوهم څارن)‏ رتبو لپاره د منصبدارانو ټاكل د 2007 كال د مي تر مياشتې پورې پاي ته رسيږي.‏لمړۍ رتبه.‏ د 6 سهيلي ولايتونو څوكۍ د زيات لومړيتوب څخه برخمن دي.‏دوهمه رتبه.‏ ټول نور پوستونه.‏پنځمه مرحله.‏ د ساتنمن او ساتونكي د پوستونو لپاره د ټولو ثبتو شويو افرادو ټاكل د 2007 كال د مي په مياشت كې پيليږي.‏مقياسونو كمښت د تر ټولو لږ مياشتني معاش په تر ټولو زياتدنسبت له لارې،‏ د 5,1:1 مقياس (70 ډالره:‏ 107 ډالرو ته)‏ او د 1:10 مقياسته (70 ډالره 750 ډالرو ته)‏ دى.‏ 137 هغه زياتوالي چې د 2006 كال په منيكې د افغانستان د ملي اردو په معاش كې راغي يو ځل بيا دافغانستان د ملي اردو او ملي پوليسو د معاشونو ترمنځ د توپير لاملشو.‏ هغه فشار چې د افغانستان ملي پوليسو د معاش د زياتوالي پهموخهچې د افغانستان د ملي اردو د معاشونو سره انډول شي،‏ دهمغږۍ او څارنې ګډ دفتر په غونډه كې چې د 2007 كال په اپريل كېجوړه شوې وه د يوې پريكړې د نيونې لامل شو چې د افغانستان د مليپوليسو معاش به د افغانستان د ملي اردو د معاش سره انډول يا هغه138ته ډېر نږدې وي.‏ د دغه پريكړې پر بنسټ د تر ټولو ټيت پوړېساتنمن پوليس منصبدار معاش به په هره مياشت كې د100 څخه 70ډالرو ته زيات شي.‏ د معاشونو د كچې لوړوالي او د ځواكونو زياتواليد معاشونو د سمون د نوښت د مالي ثبات په اړه زياتې پوښتنېراپارولې دي ‏(په راتلونكو برخو كې به د هغه په اړه څرګندونې وشي)..‏د معاشونو او رتبو د سمون د نوښت تر ټولو ارزښتناكه برخه په زياتشمېر كمو شويو بستونو كې د دندې لپاره د وړتيا پر بنسټدمنصبدارانو د ټاكلو د يوه پلاوي جوړول وو چې د كورنيو چارو دوزارت د لوړپوړو مقاماتو څخه جوړ شوي او مشرتابه يې د پوليسو ديو ه سترجنرال لخوا مخ ته بېول كېږي او د امنيت د اوښت د ګډىقومندانۍ او د آلمان د پوليسو د پروژې دفتر لخوا مشوره وركولكيږي.‏ دغه پلاوي د پنځو مرحلو يوه ټاكنيزه پروسه پر لاره واچوله:‏يو ليكلي غوښتنليك،‏فايل بياكتنه،‏(1(42) يوه ليكلې ازموينه،‏ 3) د غوښتنې مربوطد ملګرو ملتونو مرستندى هيات ‏(يوناما)‏ او دمتحده ايالاتو د بهرنيو چارو وزارت لخوا د بشر د حقوقو ازموينه او،‏د كورنيو چارو وزارت ، ‏"د كورنيو چارو وزارت د سمون د پرمختګونو رپوټ"،د JCMB څلورمه غونډه،‏ برلين،‏ د 2007 كال د جنورى 30-31، ‎29‎م مخ .،John Schultz دامنيتي همكاريو دفتر-‏ افغانستان،‏ ‏«د افغانستان د ملي پوليسو د معاشونو او رتبو سمون»،په PowerPoint كې ښودنه د نظم او قانون وجهې صندوق دغونډې د تګلارې دمشرتابه كميټې لپاره،‏ د 2006 كال د جنورى د مياشتې ‎25‎مه نيټه،‏ ‏م مخ.‏د نړيوالو مقاماتو سره شخصي اړيكه،‏ كابل دمي د مياشتې نيټه 2007.13613713841

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍ55 په5) د افغانو او نړيوالو غړو لخوا د هيئت د ټاكلو څخه مخكې د يوېمركې ترسره كول،‏ د رتبه بندۍ په موخه يو شمېر كانديدانو څخه ګټهواخيستل شوه.‏ په هغه صورت كې چې منصبداران د هغوي اوسنۍرتبې ته نه ټاكل كېدل هغوي ته د ټيټو بستونو د نېولو چانس وركولكېده او د انګېزې د راپيدا كولو په موخه دغو څوكيو ته د لوړو څوكيوپه پرتله ډېر زيات معاش وركول كېده.‏ دغه پروسې د افرادو د ټاكلكېدو يا د هغوي پخوانيو څوكيو ته د بيا ټاكل كېدو او يا هم تر هغهوخته پورې يې دوام درلود چې د افرادو سن دومره كچې ته رسيده چېد هغوي كاري وړتيا را كموله.‏ ‏(سترجنرال په 65 كلنۍ كې؛ سمونوالكلنۍ كې؛ سمونمل په52كلنۍ كې؛ سمونيار پهكلنۍ 50كې).‏ هغه منصبداران چې نه به ټاكل كېدل هغوي ته د معاش د لوړو139مقياسو نو پر بنسټ يو كلنئ معاش وركول كېده.‏د دغه څېړنې اړوند مركو كې د نړيوالو غړو د ليوالتيا د كمښت سرهسره زياتره افغان لوړپوړي چارواكې هم په دې انديښنه كې وو چې دلوړو رتبو د معاش كمښت به يوه ناوړه پايله ولري او ددې لامل به شيچې يو شمېر ځيرك او تر ټولو تجربه لرونكي منصبداران به د پوليسود ځواك پريښودو ته اړ شي.‏ يوه افغان مركه كوونكي وويل:‏د معاشونو او رتبو د سمون پروسه چې په هغه كې مسلكي افراد دسيستم څخه بهر اصلاح كيږې،‏ د پوليسو تر منځ د مسلكي كېدولامل كيږي.‏ دغه پروسه بايد د پوليسو د اكاډمۍ فارغينو ته پهپوليسو كې ځاي پيدا كړي....‏ مونږ بايد د سترپاسوالانو د كمښتپه موخه د ترفيعاتو كچه ثابته وساتو او همدارنګه پريږدو چېځينې په ټيټو څوكيو كې بغير ددې چې ددوي رتبه راټيټه شي پهكار بوخت وي.‏ مګر بايد د مسلكي افرادو رتبې راټيټې نه كړلشي.‏ د سمونيزو هڅو پايله د تر ټولو ښو غړو د لاسه وركول دي اوپه پاي كې د پوليس ځواك د كمښت لامل ګرځي نه د هغوي د140ظرفيت د لوړېدو.‏86 كېڅلوم چوكاټ د رتبو د سمون د پنځو مرحلو ليكې راښيي.‏ لمړۍ مرحلهپه برياليتوب سره د پوليسو د 31 لوړ رتبه ‏(جنرالانو)‏ په ټاكلو سره د317 غوښتونكو له مينځه وټاكل شول،‏ تر سره شوه.‏ په دوهمه مرحلهپاسوال ‏(جنرال)‏ او مل پاسوال په مهمو پوستونو لكه د 34ولايتي پوليسو د رئيس په پوستونو كې وټاكل شول.‏ په دغه مرحله كېوروسته له دې چې د آزمايښت او ټاكلو د پروسې د پلي كولو او دپوليسو د بې صلاحيته منصبدارانو د ليرې كولو لپاره د يادولو وړهڅې وشوې،‏ يوه لويه ستونزه رامنځ ته شوه؛ ولسمشر حامد كرزي دټاكلو د كميټې سلا مشورو ته چې د پوليسو د سمون په هڅو كېبوخت نړيوالو عاملينو لخوا جداُ‏ د هغه پلوي كېدله،‏ ارزښت ورنكړ اود هغه پر ځاي يې د 2006 كال د جون په مياشت كې د 86 ‏(جنرالانو)‏ دانتصاب حكم چې په هغه كې 14 تنه د پوليسو رئيسان چې په آزموينهكې پاتې شوي وو هم ګډون لري صادر كړ.‏ د بشر د حقوقو د څارونكوډلې څخه په اقتباس په دغه انتصاب كې لاندې افراد ګډون لري:‏ څلورتنه چې د غير قانوني وسله والو ډلو سره د اړيكو په تور د پارلمانيټاكنو څخه بې برخې كړل شوي وو،‏ نور هغه افراد چې د بشر د حقوقو دپايمالوونكو،‏ جنګ سالارانو او د نشه اې توكو د قاچاقچيانو په نامهپيژندل شوي وو او همدارنګه څو تنه چې د قتل،‏ شكنجې،‏ تهديد،‏رشوت،‏ دولتي فساد او په پوليسي څېړنه كې د مداخلې په جرمونوڅارمن وو.‏ د بشر د حقوقو څارونكې ډله د كرزي د انتصاب په هكله دنيوكې په ډول يوه رسمي خبرپاڼه خپره كړه.‏ په دغه خبرتيا كې د آسيارئيس څرګنده كړې وه چې ددغو كسانو د جرمونو په اړه بايد د بشر دحقوقو د نه مراعات كولو په ګډون څيړنه وشي او دغه كسان بايد د141پوليسو د رئيسانو په توګه ونه ټاكل شي.‏ولسمشر حامد كرزي د پوليسو د څانګې سمون ته د زيان په رسولوسره نه يوازې خپل شهرت د نړيوالې ټولنې په وړاندې كمزورئ كړ،‏بلكه د هغه وروسته يې دولتي مقاماتو او د افغانستان ټولنې ته دسمونيزو هڅو پر ضد يو ناهيله كوونكئ پيغام وروليږه.‏ د پوليسو ديوه نهيله مقام په وينا:‏د عمومي څيړنو دفتر،‏ ‏"د سازمان مينځي ارزونه"،‏ 69 مخد افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎16‎مه نيټه.‏Human Rights Watch press release, “Afghanistan: Reject Known Abusers as Police Chiefs: Time for President Karzai to Show He is a Genuine 49.Reformer”, New York, 4 May 2006.13914014142

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېد مونږ د اوسني مشرانو د تدابيرو څخه يو نهيله كوونكي مورد دستر پاسوالانو ‏(جنرالانو)‏ د رتبې د سمون لپاره هڅه وه؛ دپوليسو 14 رئيسان چې په ازموينه كې پاتې شوي وو،‏ د څوكۍخاوندان شول.‏ ټول ملت د دغه قضيې شاهد دي.‏ كرزي د دريو بېتجربې كسانو د نظر سره سم چې ده ته وايي چې څوك بايدوګماري پرېكړه كوي.‏ هغه د مسلكي افرادو د نه ګمارلو پهراتلونكي فكر نه كوي.‏ ولې په آزموينه كې يو پاتې كس هغهپوست ته ټاكل شوي142اوسيدونكو د امنيت دنده لري؟چې هغه د كابل دميليون 4 تر 3د حامد كرزي انتصاب ته د پوليسو د لويې برخې د نړيوالو عاملينو دشديد غبرګون وروسته نوموړى د دغه 14 تنو لپاره د څلورو مياشتوآزمايښتي دورې او د هريوه په اړه د پريكړه نيونې په موخه د يوهتعليقي پلاوي د جوړېدو سره موافقه وكړه.‏ دغه پلاوي د شپږو سترپاسوالانو،‏ آلمان،‏ متحده ايالات،‏ يوناما او اروپايي ټولنه ‏(چې پهغونډو كې يې د څارونكو په توګه نه د رايه وركوونكي په توګه ګډونكاوه)‏ څخه جوړ شوي ؤ.‏د تعليقي پلاوي په لمړيو غونډو كې چې د2006 كال په اګست كې جوړه شوې وه د 14 تنو له ډلې څخه يې د دريو دليرې كولو وړانديز وشو.‏ يو د دغو دريو كسانو څخه د خپلې څوكۍڅخه چې د پوليسو ولايتي رئيس ؤ ليرې كړل شو او د تالقانو د ښاروالپه توګه وټاكل شو،‏ مګر دوه تنه نوريې په خپلو څوكيو پاتې شول.‏ دتعليقي پلاوي د دوهمې غونډې په اوږدو كې د 2006 كال د سپټمبر پهمياشت كې وړانديز وشو چې د 14 كسو له ډلې څخه درۍ نور كسه يېهم بايد د څوكيو څخه ليرې كړل شي.‏ مګر دغه وړانديزونه يوځل بيانااوريدلي پاتې شول.‏ د نومبر په وروستيو كې،‏ تعليقي پلاوي د رايوپه اتفاق سره د 14 تنو له ډلې څخه د 11 تنو د ليرې كولو وړانديز وكړ اومتحده ايالاتو،‏ آلمان،‏ يوناما او اروپايي ټولنې د دغه افرادو د لېرېكولو څخه په رسمي توګه خپل ملاتړ اعلان كړ هم بايد د كسو له ډلېڅخه.‏ مګر داځل د كورنيو چارو وزارت د تعليقي پلاوي د وړانديز پربنسټ د 2007 كال د جنوري د مياشتې تر مينځنيو ورځو پورې دغه 11كسان له دندې ګوښه كړل.‏كه له يوې خوا د ښاغلي كرزي مداخلې د پاسوالانو ‏(جنرالانو)‏ او ملپاسوالانو ‏(جنرالانو)‏ انتصاب تر شپږو مياشتو پورې وځنډاوه خو لهبلې خوا د نړيوالې ټولنې زيات او يوځايي فشار يوه ډېره ښه او په زړهپورې پايله درلوده.‏ مګر د مرستندويانو او د كورنيو چارو د وزارتچې د پوليسو د څانګې سمون ته ژمن دي يوه لويه انديښنه داده چې پهراتلونكي كې د ترفيع او د وړتيا پر بنسټ د انتصابونو څخه د دغه ډولغاړه غړونې د مخنيوي لپاره هيڅ ډول سرويږي نشته.‏ 143 د 2006 كال پهسپټمبر كې حامد كرزي د افغانستان د پرېكړه ليك پر معيارونو دعمل په موخه چې ‏(د ملي انتصاباتو لپاره د يو روښانه او روڼ مكانيزمجوړول...‏ د ټولو لوړپوړو انتصاباتو لپاره)‏ اړين بولي،‏ د لوړپوړوانتصاباتو لپاره يې د يوه مشورتي پلاوي د جوړولو حكم لاسليك كړ.‏د دغه پلاوې دندې په ولايتي كچه د پوليسو د انتصاب ‏(غوره كولو)‏څېړل دي.‏ مګر د دغه پلاوي د جوړيدو وروسته دولت د هغه څخه دګټې اخيستنې لپاره ډېرې كمې هڅې كړې دي.‏د افغانستان د ډېرو كمزورو ارګانونو په چاپېريالونو كې د هغه د ننهافرادو منفي يا مثبته اغېزه په بنسټيز شويو چاپېريالونو كې د دوي داغېزې په پرتله زياته ده.‏ د لوړ پوړولپاره په غوره كولو كې د دولتكمزوري شاليد او همدارنګه په دولت كې د ننه د پاڅون كوونكوساتلو ته د حامد كرزي ليوالتيا ته په پام 144نړيواله ټولنه بايد چې پردولت باندې د وړتيا پر بنسټ د غوره كولو او د غوره كولو د هيئت دفعالولو په موخه فشار راوړي.‏د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،د 2006 كال د نومبر ‎15‎مه نيټه.‏د اصولي نګاه نه،‏ دمعاشونو او رتبو د سمون پروسه هغه وخت پوره سرته رسيږي چې د افغانستان د ملي پوليسو ټول راتلونكي كدري منصبداراند كابل د پوليسو د اكاډمۍ د فارغينو له ډلې وټاكلشي . د عمومي څيړنو دفتر،‏ ‏"د سازمان مينځي ارزونه"،‏ 70 مخورسېدل.‏د بېلګې په توګه د ولايتي پوليسو زياتره رئيسان چې د تعليقي پلاوي لخوا له دندو لېرې كړل شول ، بانفوذه څوكيو ته لكه د تالقانو ښاروال ، د پروان د والي مرستيال او حتي د ولسمشر مشاور وزير14214314442

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍ5. اساسى مسايل او وړانديزونه.1.2.3.4.5د 2005 كال راپدېخوا په نړيواله ټولنه كې د افغانستان د يوه ګټورپوليسي ځواك د جوړېدو د ارزښت كچه لوړه شوېده.‏ د دغه مسئلېنسبتاً‏ په ځنډ سره درك د پوليسو په برخه كې د سمون په موخه د هڅولپاره د زياتو مالي او ځاني مرستو د ځانګړي كولو لامل شويدي.‏ چېپه پايله كې يې د پوليسو د برخې د سمون پروګرامونه په لويه پيمانهپراخه كړي دي.‏ لوي عاملين – په ځانګړي ډول د افغانستان دولت،‏متحده ايالات او په افغانستان كې د اروپايي ټولنې د پوليسو پلاوئ– د دغو سرچينو د بې ځايه نه لګښت او د افغانستان د ملي پوليسو دبريالي سمون په موخه بايد لاندې ټكي په نظر كې ولري:‏د افغانستان د ملي پوليسو د ونډې لپاره د يوه ګډ لرليد او ددغه لرليد د پلي كولو لپاره د يوې ګډې تګلارې پراختيا.‏د قانون د حاكميت يوه پراخه او منسجمه ستراتيژي پراخه اوپلې كړي؛ په دغه ستراتيژۍ كې بايد دغه ټكئ په نظر كې ونيولشي چې د پوليسو سمون د قضايي برخې د سمون څخه بغيرشونئ نه دي.‏د مرستندويانو مرستې لومړيتوب بندي كړئ او هغوي ته دكورنيو چارو د وزارت هر اړخيز سمون د يو شرط په بڼه وړاندېكړئ چې د هغه څخه بغير د پوليسو د برخې سمون د ماتې سرهمخ كېداي شي.‏د پوليسو دكړنو څرنګوالي ته د ځواكونو پر شمېر لومړيتوبوركړئ او د افغانستان د ملي پوليسو د ځواكونو د شمېر دزياتوالي لپاره د لنډمهالو حل لارو د وړانديز څخه ډډه وكړئ.‏د امنيت د څانګې مالي ثبات ته لومړيتوب وركړئ.‏1. 5، يو ګډ لرليد او ستراتېژيتر ټولو بنسټيزه مسئله چې په افغانستان كې د پوليسو د برخې دبرياليتوب لپاره اړينه ده،‏ د افغانستان د ملي پوليسو د ونډې لپاره يوګډ لرليد او ددغه لرليد د پلي كولو لپاره د يوې ستراتيژۍ شتون دي.‏په ځانګړي ډول اړينه ده چې ‏”د پوليسو لپاره د جرمني لرليد“‏ چې دپوليسو څخه د ټولنيز نظم د ساتونكي ځواك په توګه كار واخيستلشي،‏ او ‏”د پوليسو لپاره د متحده ايالاتو لرليد“‏ چې د پوليسو څخهدې د امنيتي ځواك په توګه كار واخيستل شي چې د هغه لويه دنده دبلواوو سره مبارزه ده،‏ د[شرايطو]‏ سره سم كړل شي.‏ د افغانستان د مليپوليسو لپاره په نظر كې نېول شوې ونډې د ګمارلو،‏ زده كړې،‏ تجهيزاو د پوليسو د نويو غړو د ساتنې همدارنګه د پوليس ځواكونو دتركيب او شمېر په اړوند ځينې استلزامات در لودلي دي.‏ په داسې حالكې چې د پوليسو دبرخې د سمون د پيل څخه پنځه كاله تېريږي د يوهګډ لرليد او ستراتيژۍ نشتوالي سمونيزې ‏(اصلاحي)‏ هڅې په جديتوګه كمزورې كړي دي او د څانګو د عاملينو تر منځ همغږي ستونزمنهاو پيچلې كوي.‏دسمونيزې پروسې ډېر سندونه شته چې د پوليسي ستراتيژۍ دشاخصونو څخه جوړ شوي وي لكه:‏ د پوليسو قانون،‏ د معاشونو اورتبو د سمون پروسه،‏ د تشكيلاتو سمون،‏ او د ملي امنيت ستراتيژي.‏مګر دغه موارد حتي په شريك ډول د پوليسو په برخه كې ديوې هراړخيزې ستراتيژۍ په توګه نه دي.‏ په هغه څېړنه كې چې د متحدهايالاتو د دولت د ځواب وركونې د دفتر لخواد2005كال د جون پهمياشت كې د افغانستان ملي پوليسو او ملي اردو ته د متحده ايالاتود مرستو په اړه شوې،‏ دغه ټكي ته يې ګوت نيونه كړي چې:‏ ‏”د متحدهايالاتو او د جرمني د بهرنيو چارو وزارتونه هيڅ يو هم دپوليسو د145برخې د بيا جوړونې د پوره كولو لپاره كوم پلان نه لري.‏ د دوبۍ پهدوهم كنفرانس كې چې د 2006 كال په اكتوبر كې داير شو د پوليسومربيانو د پوليسو په برخه كې اوسني نامنظمې تګلارې او يوې واحدېتګلارې د شتون د اړتيا ستونزه بيان كړېده:‏تر اوسه په بيا رغونه او د قانون په پلي كولو كې بوخت خپلواكملتونه ا وسازمانونه د خپلو ملي كړنلارو سره سم پر مخ تلل.‏ ددغه ټكي جوتېدل مونږ ته دا روښانه كوي چې مالي او ځانيسرچينې په قصدي ډول او د فعاليتونو د تداخل او تر يوه ځايه دSecurity” ،GAO, “Afghanistan 19 مخ14544

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېكړنلارې د ناهمغږۍ له كبله بيځايه لګېږي.‏ په افغانستان كې دملي پوليسو د خپلواك ځواك د رامينځ ته كېدو په موخه ټولې146هڅې بايد په يوه واحده كړنلاره متمركزې شي.‏امريكې د متحده ايالاتو توپير لرونكي لرليدونه او د دولت د لرليدنشتوالي،‏ هغه ټكي دي چې د افغانستان د پوليسو د برخې سمونيزېهڅې په شدت سره كمزورې كوي.‏ټول په دې اند يو چې د پوليسو په برخه كې د يوې هر اړخيزېستراتېژۍ نشتوالى يوه ستونزه ده.‏ څو كسه سياست ايښودونكې چېد دغه څېړنې په اړوند د هغوي سره مركه شوې د ستراتيژۍ په دارزښت په اړه شك درلود او د دغه ټكي په اړوند يې اندېښنه وښودهچې مونږ د يوې ستراتژۍ په چوكاټ كې په بندي كولو سره وخت لهلاسه وركوو...‏ مونږ بايد يو ملكي پوليس ځواك ولرو او ددغه كارلپاره كومې پراخې ستراتيژۍ ته اړتيا نلرو.‏ 147 لكه څرنګه چې پهارزښتناكو اسنادو كې د خپرو شويو لويو ستراتيژيګانو(‏ چې زياترهوخت د څوكيو د ډكولو په موخه چمتو كيږي)‏ په پراختيا وخت لګيږيد دغه شك شتون ښايي د درك وړ وي.‏ مګر د پوليسو لپاره د يوېګډې ستراتيژۍ شتون ددغه ټكي له نظره د ارزښت وړ دي چې دپوليسو د برخې لوي عاملين د متفاوتو او توپير لرونكو ستراتيژيګانو په پلي كولو بوخت نه وي مګر د هغه په ځاي به په ټوليز ډول ديوې ګډې موخې د تر لاسه كولو لپاره كار كوي.‏هغه پروسه چې توپير لرونكي لرليدونه په رسميت وپيژني او دافغانستان دپوليسو د سمون په برخه كې د بوختو عاملينو تر مينځ ديوه ګډ لرليد د پراختيا لامل وګرځي كولاي شي په خپل وار دستراتيژۍ دسند په پرتله ارزښتناك وي.‏ آيا د پوليسو دسمون لپاره دهڅو ټوليزه موخه،‏ لكه څرنګه چې جرمني د هغه څخه دفاع كوي بايد ديوه ملكي پوليس ځواك د جوړولو لپاره وي،‏ چې د قانون د حاكميتپه موخه پوليس د ملكي چارو په تر سره كولو پيل وكړي؟ يا آيا لويهموخه لكه څرنګه چې د امريكې متحده ايالات د هغه څخه دفاع كوي،‏بايد د بلواوو پر ضد د مبارزې سره د مرستې لپاره د يوه پوځي ډوله‏(شبه نظامي)‏ ځواك جوړول وي؟ آيا د افغانستان ملي پوليس بايد پهدواړو برخو ‏(د ملكي پوليسي چارو تر سره كول)‏ او ‏(د بلواوو پر ضدمبارزه)‏ كې ونډه واخلي؟ د پوليسو د ځواك لپاره د جرمني او دد جرمني لرليدجرمني د 2002 كال راپدېخوا د پوليسو د برخې سمون مخ ته بېولي دياو هغه لرليد چې د افغانستان د پوليسو لپاره يې په نظر كې نيوليدي،‏ پوليس د ټولنيز نظم او قانون د پلي كولو يوځواك دي-‏ نه يوامنيتي ځواك.‏ په كابل كې د جرمني مقامات د افغانستان د مليپوليسو او ملي اردو د ونډې د نه روڼوالي په اړوند اندېښمن دي او دبېلګې په توګه د امريكې د متحده ايالاتو لخوا د ‏”د افغانستان د مليامنيت ځواكونه“‏ ويوكي كارولو ته ګوته نيسي،‏ ‏"چې د افغانستان دملي اردو او ملي پوليسو په اړه په بحث كې د پوليسو او اردو ترمينځهر ډول توپير له مينځ وړي"‏ . 148 جرمني خپله انديښنه په هغه سند كېچې د 2006 كال د نومبر په مياشت كې خپره شوه په څرګنده بيان كړه:‏جرمني د يوه بل پوليس ځواك ‏(د افغانستان مرستندوي پوليس (د جوړېدو اړتيا او په زيان منونكو ولايتونو كې د هغه ميشتكېدل د لنډ مهال لپاره تاييدوي.‏ مونږ پرېكړه كړې چې په مينځمهال او اوږد مهال كې نه پرېږدو د افغانستان د ملي اردو او دافغانستان د ملي پوليسو د ملكي دندو(‏ د افغانستاندمرستندويو پوليسو په ګډون)‏ تر مينځ ليكه له مينځه لاړه شي.‏پوليس بايد پوليسي چارې مخ ته بوزي او نه ښايي چې يوه نيمه149پوځي ‏(شبه نظامي)‏ ځواك باندې بدل شي.‏دغه نظر چې د افغانستان ملي پوليس بايد د ټولنيز نظم او قانون د پليكولو يو ځواك وي نه يو امنيتي ځواك،‏ ښايي د ‎2007‎كال په دوبي كېپه افغانستان كې د اروپايي ټولنې د پوليسو د پلاوي په جوړېدو سرهغښتلي شي او د پوليسو د برخې سرچينې هم په لويه كچه زياتواليومومي.‏د دوبۍ د دوهم كنفرانس رپوټ،‏ 1 مخد افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎29‎مه نيټه.‏همغه،د نومبر 30 مه 2006.د پوليسو سمون-‏ دجرمني مرسته،‏ د جرمني سفارت ، كابل،د 2006 كال د نومبر مياشت14614714814945

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍد متحده ايالاتو لرليدد متحده ايالاتو پوځي ځواكونه چې اوس مهال د پوليسو د برخې دسمون لوي مرستندويان او پلي كوونكي دي،‏ د افغانستان د مليپوليسو لپاره د هغه لرليد په وسيله چې پوليس يو امنيتي ځواك ديچې د هغه دنده د بلواوو سره مبارزه ده،‏ لارښوونه كيږي.‏ دغه نظر دنړيوالو امنيتي چارو د وزير د مرستيال په هغه ياددښت كې چېدمتحده ايالاتو د بهرنيو چارو او دفاع د وزارتونو د متحده ايالاتو دپوليسو د پروګرام په اړه د عمومي څېړنو د دفترونو د څيړنې په ځوابكې وړاندې شوي ؤ څرګند شو.‏نوموړي څرګنده كړه چې ددغه ياددښت له لارې د افغانستان دملي پوليسو لپاره د پلان شويو عملياتو تنوع په رسميت پيژني.‏ دافغانستان د ملي پوليسو لومړي عمليات،‏ د يوه نړيوال معيارسره سم د دموكراتيكو او ملكي پوليسي چارو تر سره كول وو.‏اوس مهال د افغانستان ملي پوليس د بلواوو پر ضد د عملياتوپه ټولو مرحلو كې ديوه كليدي عامل په توګه شمېرل كيږي.‏ ننورځ د افغانستان د ملي پوليسو رول توپير پيدا كړي ‏/پراخهشوي او كولاي شي د ډول ډول زده كړو،‏ تخصصاتو او تجهيزاتوواجبوونكي وي.‏150د عمومي څيړنو د دفترونو په رپوټ كې د پوليسو پر دندو د بلواووسره د مبارزې د دندې زياتوالي هم ذكر شوي دي:‏د پوليسو د پروګرام نوښتونه چې د سياست ايښودنې په ډګر كېد سفير لارښوونو ته اړ دي،‏ د معاشونو او رتبو د سمون،‏ دپوليسو پر دندو د بلواوو سره د مبارزې د دندې زياتوالي،‏ د نيمهپوځي اړينې زده كړې تر سره كول او د بلواوو ضد عملياتو لپاره د151سلاح چمتو كول پكې شامل دي.‏متحده ايالات د افغانستان د ملي پوليسو په دننه كې د نيمه پوځيوړتياوو د لوړولو د ملاتړ لپاره يوازې نه دي.‏ د حيرانتيا ځاي نه ديچې د آيساف د ځواكونو سره چې د افغانستان په سهيل كې په پوځيچارو بوخت دي د مرستندويو هېوادونو لخوا ډېر زيات ملاتړ تر سرهكيږي.‏ په سهيلي سيمه كې د افغانستان د نورو سيمو په پرتله د بلواووضد عملياتو لپاره د لا زياتو امنيتي ځواكونو اړتيا ډېره احساسكيږي.‏ د ځينو هېوادونو استازو څرګنده كړې كه چېرې د ناټو د نوروغړو هېوادونو لخوا په سهيل كې ډېر ځواكونه ځاي په ځاي شوي واي،‏د بلواوو ضد عملياتو كې د افغانستان پر ملي پوليسو د تكيې اړتيا بهډېره كمه واي.‏ځينو مركه شويو په دې اړه بحث وكړ چې لكه څرنګه چې د افغانستانملي پوليس د افغانستان د ملي اردو،‏ د ائتلاف او ناټو د څو مليتيزوځواكونو په پرتله د طالبانو لخوا ډېر زيان او ضرر ويني،‏ د نيمه پوځيزده كړې اصلي موخه داده چې تر څو هغوي وكولاي شي له دې لارې لهځانه ښه دفاع وكړي.‏ 152 لكه څرنګه چې په پنځم شكل كې وينئ په تېروپنځو كلونو كې د عملياتو د وژل شويو او ټپي شويو ځواكونو كچه پهځانګړې توګه په 2005 كال كې د طالبانو د بيا پيدايښت راهيسې پهڅرګند ډول زياتوالي پيدا كړي دي.‏ په كندهار كې د يوه كاناډاييپوليس مربي په وينا،‏ ‏”تر هغه ځايه چې مونږ او تاسو پوهيږو پهافغانستان كې ملكي پوليسي چارې نه تر سره كيږي او دغه مسئلهځينې ګواښونه هم لري.‏ دلته دغه پوليس منصبداران زياتره وخت د153جګړې په لومړۍ ليكه كې دريږي،‏ هغوي يو نيمه پوځي ځواك دي.‏ “دغه مسئله د دې پوښتنې د رامنځ ته كېدو لامل كيږي چې آيا پوليس154ځواكونه د طالبانو سره په جګړه كې د توپ خوراك كيږي،‏ او آيا دبلواوو په ضد د پوليسو د ونډې په اړه بايد تجديد نظر وشي.‏ ‏(پنځمچوكات وګورئ)‏د عمومي څيړنو دفترونه،‏ ‏"د سازمان مينځي ارزونه"،‏ 93 مخهمغه،‏ 41 مخد افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎29‎مه نيټه.‏Murray Brewster, “Kandahar cops making progress in street-survival skills, says RCMP”, Canadian Press, 3 February 2007.د توپ خوراك"،يوه غير رسمي اصطلاح ده چې د پوځي غړو په اړه ترې كاراخيستل كيږي . چې د دښمن په وړاندې قرباني كېدونكو ځواكونو په توګه ترې كار اخيستل كيږي.‏ دغه اصطلاح په ټوليزهتوګه په هغه حالاتو كې كارول كيږي چې په هغه كې سرتيري اړ ايستل كيږي چې د ستونزمنو او ناهيله كوونكو شرايطو سره سره ، جګړه وكړي.‏ مراجعه وكړئ:‏ http://en.wikipedia.org/wiki/Cannon_fodder.15015115215315446

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېANP Officers KIA and WIA120010008006004002000پنځم شكل:‏ په عملياتونو كې د ملى پوليسو مرګ زوبلهKIA93992109062862741213818375 751381 1381 (2002-03) 1382 1382 (2003-04) 1383 1383 (2004-05) 1384 1384 (2005-06) 1385 1385 (2006-07)Fiscal Year مالى كالزخمېمړينه WIAسرچينه:‏ د -2005 2002 شميرې د نظم او قانون د وجهې صندوق له دفتر څخه او د 2006-07 شميرې په افغانستان كې د امريكې د امنيت د اوښت له ګډېقومندانې څخه تر لاسه شوى دىپه عملياتونو كې د ملى پوليسو مرګ ژوبلهد ارزښت وړ ده دغه ټكي ته ګوته ونيسو چې د دولت ځينې ارګانونو دبلواوو سره په مبارزه كې پوليسو ته د لويې ونډې د وركولو په اړه دامريكې د متحده ايالاتو د پرېكړې سره ټينګ مخالفت وښود.‏ هغهڅېړنه چې د افغانستان د پوليسو په سمون كې د امريكې د متحدهايالاتو د ونډې په اړه تر سره شوه،‏ دغه ټكئ څرګند كړ چې دافغانستان د ملي پوليسو د ونډې او كړنلارې په اړوند د امريكې دمتحده ايالاتو د دولتې ارګانونو نظرونه له يوه اوبله ډېر توپير لري:‏اوس مهال هغه شي ته زمينه برابره شوې چې د متحده ايالاتو ديوه چارواكي په وينا،‏ ‏"تر ټولو ناهيله كوونكي،‏ بوروكراتيك اوزيان اړوونكي د سازماني مينځي مبارزه ده چې د هغه سره مخشوي يم " . هغه بحث چې ترنن ورځې دوام لري د سازمانيايډيولوژيو او كلتورونو د بدې پيچلتيا لامل ګرځيدلي.‏ د نشهاې توكو او دقانون د پلي كولو د چارو نړيواله كميټه پردې ټكيټينګار كوي چې هغه مرستې چې د پوليسو دبرخې سره كيږيبايد دملكي چارو په تر سره كولو كې په كار واچول شي او دپنټاګون ‏(د امريكې د متحده ايالاتو د دفاع وزارت)‏ ونډه په دغومرستو كې دا څرګندوي چې دغه پروګرام ددې پرځاي چې د افغانملي پوليسو د ځواك چې د قانون حاكميت او د بشر د حقوقودرناوي وكړي ښايي يوه پوځي څېره به ځان ته غوره كړي.‏ دغهمسئله مونږ ته ګواښنه كوي چې د متحده ايالاتو پوځيان د افغانملي پوليسو د منصبدارانو څخه د بلواوو ضد عملياتو د مرستېپه موخه كار اخلي.‏ پوځي ځواكونه - او د افغانستان مشرتابه – دغې مسئلې ته په غبرګونې كې وايي،‏ كه وغواړئ او كه نهافغانستان داسې يو هېواد دي چې تل په جګړو اخته وي.‏ دښمن ددغه ټكي په نظر كې نه نيولو چې آيا د كابل يا واشنګټن مقاماتملي پوليس يو جنګيدونكي ځواك بولي او كه نه،‏ هغوي خپل155دښمن بولي .د دولت د لرليد نه شتونهمغه ډول چې په افغانستان كې شاهد يو،‏ دولت د افغانستان د مليپوليسو د رول په اړه د يوه روڼ لرليد څخه برخمن نه دي.‏ د كورنيو چارودوزارت د ملي امنيت د يوې ستراتيژۍ سره سم چې ظاهراً‏ د امريكې دمتحده ايالاتو د وكيلانو لخوا جوړه شوېده،‏ ‏”د كورني امنيت د‏”ولې افغانستان پوليس نلري “ ويكلى استاندارد،‏ وانس سروچوك،‏ د 2006 كال د جولاى ‎17‎مه نيټه.‏15547

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍپنځم چوكاټ:‏ آيا پوليس ځواكونه د"‏ توپ"خوراك كېږي؟د څلوركلنې دورې په اوږد و كې په عملياتو كې د وژل شويو پوليسو شمېر له 9 څخه 627 كسو ته زيات شوي دي.‏ د 2007 كال د جون په لمړيوكې د كورنيو چارو وزارت يوه وياند اعلان وكړ چې د مارچ له وروستيو راهيسې له 200 څخه زيات پوليس منصبداران وژل شويدي . 156 د دغهكچې سره سم په (2007-2008) 1386 كال په عملياتو كې د پوليسو د وژل شويو شمېر تر 1،000 تنو اوړي.‏ پوليسو ته لوي زيانونه،‏ په كمو هغوولايتونو كې چې هلته بلواوې رامنځ ته كيږي اوښتي دي چې د دغو زيانونو كچه حتي په يوه لويه ستونزه بدلوي.‏ دورځو په اوږدو كې يوازې په كندهار كې 41 تنه د ملي پوليسو منصبداران وژل شوي دي . 1572006-2007د ژمي د52په بلواوو كې د پوليسو د وژل شويو د شمېر زياتوالي د دغه مسئلې چې د ملي پوليسو ځواكونه د طالبانو سره په جګړه كې د”توپ“‏ خوراكګرځي په اړه د اندېښنې د زياتوالي لامل شويدي.‏ د كاناډايي پوليسو يو منصبدار چې په كندهار كې د پوليسو دزده كړې يو پروګرام مخ تهوړي وويل:‏د پوليسو ځواكونه يوازې د يوې لس ورځنې روزنيزې دورې په پاي ته رسولو او د تجهيزاتو د تر ټولو كمې كچې په درلودلو سره دپوځي ځواك په توګه كارول كيږي؛ چې يو بېځايه كار دي . 158د يوه بل تن مركه كوونكي په وينا،‏ هغه پوليس چې لږ زده كړه يې كړېده او د كمو تجهيزاتو څخه برخمن دي،‏ د”توپ د خوراك“‏ په توګه كارولكيږي.‏ نوموړي همدارنګه زياته كړه چې د پوليسو د شمېر د زياتوالي لپاره فشار تر يوه ځايه د دغه واقعيت له كبله دي چې د افغانستان د مليپوليسو د معاش كچه د افغانستان د ملي اردو په پرتله كمه ده .- " كولاي شئ د ملي اردو د يوه منصبدار په معاش د افغانستان د ملي پوليسو1594 تر 5 تنو منصبدارانو ته معاش وركړئ".‏پوليس د هغه عملياتو د ترسره كولو لپاره چې د افغانستان د ملي اردو سرتيري هغه ته ښه چمتو والي او تجهيزات لري،‏ داسې اټكل شويدي چې د طالبانو سره په اوسنيو جګړو كې،‏ د ملي اردو د هر سرتيري د وژلو سره د افغانستان د ملي پوليسو 24 منصبداران وژل كيږي.‏ . 160زياتره مركه شويو پوښتنه كوله چې ولې په سهيل كې د ملي اردو د ځواكونو زياته فيصدي نه دي ميشت شوي.‏ د دغو كسانو په اند ددغه امردليل ددغه ځواك په ښكاره آزمايښت كې سياسي ځند ؤ چې په واقعيت كې د افغانستان د ملي اردو د باور د خرابېدو او د ملي اردو څخه دتيښتې د كچې د لوړتيا د مخنيوي په موخه تر سره شو . 161پوليسو ته داوښتو زيانونو په كچه كې د پام وړ زياتوالي،‏ په ځپل شويو سيمو كې د پوليسو د ونډې په اړه د يوې فورې څېړنې اړتيا ښيي.‏پوليسي تجهيزاتو،‏ سرچينو او زده كړې ته اړتيا بايد و ارزول شي،‏ او د كم روزل شويو او د كمو تجهيزاتو لرونكو پوليسو ‏(په ځانګړي ډول دافغانستان مرستندوي ملي پوليس)‏ څخه د بلواوو د ځپونكي ځواك په توګه د ګټې اخيستنې د لارو چارو په هكله بايد په بنسټيزه توګه بيافكر وكړل شي.‏ هر چېرې چې شونې دي د افغانستان د ملي اردو روزل شوي او ډېر مجهز سرتيرې بايد د افغانستان د نسبتاً‏ امنو سيمو څخهوويستل شي او د افغانستان د ملي پوليسو او د افغانستان د مرستندويو پوليسو د كارولو د اړتيا د كمښت په موخه په ځپل شويو سيمو كېميشت شي.‏Jason Motlagh, “Taliban strikes kill police at record rate”, The Washington Times, 8 June 2007, www.washtimes.com/world/20070607-105400-5808r.htm, accessed 12 June 2007.Murray Brewster, “Kandahar cops making progress in street-survival skills, says RCMP”, Canadian Press, 3 February 2007.Tom Blackwell, “Canadian Forces accused of leaving Afghan police in lurch”, National Post (Canada), June 2007, www.canada.com/nationalpost/news/story.html?id=a76ebf3a-e4f9-4606-8e5d-8722ef84d8d8&k=9357, accessed 12 June 2007.د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎30‎مه نيټه.‏Stephanie Levitz, “Afghan police still weak link in effort to secure Afghanistan”, Canadian Press, 10 June 2007, www.cbc.ca/cp/world/070610/ .13w061011A.html, accessed 12 June 2007.د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارې مركه،‏ كابل،‏ 21 او 23.15615715815916016148

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېټينګښت ملي ځواكونه به په راتلونكو څو كلونو كې خپل ځواك دبلواوو په ضد پر عملياتو ولګوي“‏ 156 سره لدې چې د پوليسو دنده پهرسمي توګه اعلان شوېده،‏ مګر د كورنيو چارو وزارت په د ننه كې دپوليسو د سمون او د هغه وزارت د پراخ سمون لپاره هغه ټينګار چېكيږي ددې ټكي څرګندوي دي چې زياتره مقامات غواړي د يوېناټاكلې ستراتيژۍ په مخته بېولو سره اوسنۍ وضع وساتي.‏ زياترهسياسي مشران او د دولت لوړپوړي مقامات،‏ مركزي دولت ته دافغانستان د ملي پوليسو د وفادار پاتې كېدو په پرتله ګوندي مشرانوته د هغوي د وفادار پاتې كېدو څخه ډېره ګټه پورته كوي.‏ د اوسنۍوضعي ساتل د هغو كسانو لپاره چې غواړي د افغانستان ملي پوليسد نشه اې توكو د اقتصاد پلوي وكړي او هغه ته پراختيا وركړي،‏ د يوهځانګړي ارزښت څخه برخمن دي.‏سپارښتنه:‏ د افغانستان د ملي پوليسو په اړه يو ګډ لرليداو ستراتيژۍ ته پراختيا وركړئ.‏شپږم چوكات:‏ د سمونيزو هڅو د بريا د چانس په اړوند د يوې بدبينانهارزونې پر بنسټ پوليسو ته يوه كوچنۍ ونډه وركوي.‏ كه چېرې پهنيك نظر ارزونه وكړو،‏ د پوليسو د برخې د سمون لپاره ځانګړو شويوسرچينو او په دې ورستيو كې د نړيوالو پوليسو د همغږۍ د پلاويلخوا جوړ شوي همغږي او پراخه تشكيل ته په پام كولاي شو پوليسوته يو پراخه رول په نظر كې ونيسو او ورسته په هغه بريالي شو.‏ د دغهامر د پلي كولو لپاره لازمه ده چې لوي مرستندويان په پيل كې اوږدمهالې ژمنې وكړي او په يوه ګډ لرليد او ستراتيژۍ موافقه وكړي.‏ دغهمسئله له مونږ سره د دغه ټكې څخه د ډاډ په اړه مرسته كوي چې هيڅواټن نه دي پاتي،‏ سمونيزۍ هڅې په سهي توګه لومړيتوب بنديشوېدي او د يوې ګډې موخې د لاسته راوړلو لپاره كار كوي.‏ داسېستراتيژي مونږ ته دا وړتيا راكوي چې د سمونيزو هڅو د ترسره كولولپاره د ډول ډول پوليسي پروګرامونو د ستراتيژي ګانو او فعاليتونو دمعلوماتو د شريك كولو له لارې د يوې ګډې ستراتيژۍ دپلي كولو دبنسټيزو مسائلو د ستراتيژيكې همغږۍ په لور ګامونه واخلو.‏ ديوېګډې او پراخه ستراتيژۍ په لرلو سره د سمونيزو هڅو په پيل كېكولاي شو د هغه ستونزو چې تر اوسه د دغه هڅو پر وړاندې مخ تهراغلي مخنيوئ وكړو:‏ د پوليسو پر پرمختللې زده كړې تمركز نه پهلومړنيو زده كړو،‏ يا په يوه كم وخت كې ډېرو پوليس منصبدارانو تهروزل مګر د سازماني چاپېريال نه سمون چې دغه افراد د هغه په دننهكې عمل كوي،‏ پوليسو ته د زښت زياتو تجهيزاتو وركول په داسې حالكې چې د داخلي كنټرول يا ځواب وركونې سيستمونه د دغه تجهيزاتود كنترول لپاره نه دي جوړ شوي.‏په اوسني حال كې متحده ايالات د افغانستان په سهيل كې د طالبانو دبلواوو د ځپلو په مهمه او فوري موخه متمركز شويدي.‏ او د دغه موخېد تر لاسه كولو لپاره د پوليسو د يوه ځواك جوړول يې د خپل كار پهلومړي سر كې ځاي په ځاي كړي دي.‏ جرمني د افغانستان په آرامو اوناځپل شويو سيمو كې په فعاليت بوخت دي او ملكي پوليسو ته دافغانستان د اوږد مهالي اړتيا وې د خپل كار په لومړيتوبونو كې ځايپه ځاي كړې.‏ دغه لرليد بايد د شرايطو سره سم كړل شي او د يوه ګډلرليد چې په ټول افغانستان كې د لنډ مهالو او اوږد مهالو پوليسياړتياوو ته ځواب ووايي،‏ لپاره هم بايد نظر وغوښتل شي .ښايي دغه مسأله په لنډ مهال كې د ‏”د ټولو لپاره يوه مناسبه كچه“‏ يوهګړنلاره اړينه وبولي او د دغه ټكي د څرګندتيا لامل شي چې دافغانستان د امنيت او پوليسو د برخې اړتياوې د يوه پراخه لرليد څخهبرخمن كېدل اړين دي.‏ چې پوليسو ته په ډول ډول ځايونو كې د ډولډول دندو د ترسره كولو زمينه برابره كړي.‏ د بېلګې په توګه،‏ هغهپوليس ځواك چې په شمال او جنوب ‏(سهيل)‏ كې ميشت دي او دجنګياليو په توګه د اورپكو موخه ګرځي،‏ د افغانستان په نورو سيموكې د لا ډېرې نيمه پوځي زده كړې د تر لاسه كولو اړتيا لري.‏ مګر لنډمهالو متفاوتو كړنلارو ته اړتيا نه ښايي په مينځ مهال او اوږد مهالكې د ملكي پوليسو د ځواك د جوړېدو د لرليد د له مينځه تللو لاملوګرځي.‏ يو ډېر لوي ګواښ شته چې د پوليسو د برخې سره د متحدهايالاتو لويې مرستې به د امريكې د متحده ايالاتو د لرليد د پلي كېدولامل شي چې شديداً‏ د بلواوو سره د مبارزې د فوري اړتياوو تراغيزېلاندې دي او اوږدمهالى لرليد له مينځه وړي.‏ دغه ګواښ د هغهمسئلې د رامنځ ته كېدو څخه وروسته مينځ ته راغى چې متحدهايالاتو د پوليسو ځواكونو د زياتوالي په اړوند له 62،000 څخه 82،000كسو د دوي د خپلې فرضيې پر بنسټ چې د بلواوو پر ضد د عملياتود كورنيو چارو وزارت،‏ ‏"د كورني ملي امنيت ستراتيژي"،‏ د 2006 كال د سپټمبر مياشت 23 مخ16349

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍلپاره زياتو امنيتي ځواكونو ته اړتيا درلوده،‏ يو اړخيزه پرېكړه وكړه.‏افغانستان مخكې تر دې هم د نويو ملكي پوليسو د لاسه وركول تجربهكړي دي؛ لكه څرنګه چې دغه ځواك په 1980 لسيزه كې پوځي حالتځان ته غوره كړ او د بلواوو سره د مبارزې په موخه يې د نيمه پوځيځواك شكل ځان ته غوره كړ.‏ لكه څرنګه چې د طالبانو د بلواوو دكمېدو كومه نښه نه ليدل كېږي بايد د بلواوو د عملياتو سره د مرستېپه موخه د نيمه پوځي ځواك جوړېدو ته جدي پاملرنه وشي.‏ ترڅو لدېلارې پوليسو ته د دې وړتيا وركړو چې تر شونې كچې پورې ملكيپوليسي دندې تر سره كړي.‏ ځينو مركه شويو سپارښتنه وكړه چې بايديوه امنيه اداره او يا داسې پوځي پوليس ځواك جوړ كړل شي چې ښهتجهيزات ولري او غړو يې په ښه توګه زده كړه كړې وي او د افغانستاند ملي اردو سره د افغانستان د ملي پوليسو په پرتله ډېره اړيكه ولري.‏دغه امر د پوليسو د پوځي كولو د اړتيا د كمښت لپاره ګټوره ده اوكولاي شي د ګټور ملكي پوليسي ځواك د جوړېدو چې وكولاي شي ديوې اصلاح شوې قضايي څانګې په مرسته د قانون حاكميت پراخكړي،‏ د اوږد مهالې موخې ملاتړ كوي.‏شپږم چوكات ‏:پوليسو ته د تر ټولو كوچنۍ ونډې د وركولو دليلد افغانستان د ملي پوليسو تاريخي رول په ځانګړي ډول په كليوالي سيمو كې ډېر كم دي،‏ د پوليسو اصلي دنده د هر هغه شي څخه ساتنه اوملاتړ دي چې كولاي شو د دولت محدوده يې وبولو.‏ په دغه دنده كې د تعميرونو،‏ دولتي مقامات په ولسواليو او ولاياتو كې او په واټونو اوسرحدي سيمو كې د تلاشۍ د پوستو اداره ګډون لري.‏ د پوليسو رول د خلكو د ملكيت په اړه ډېر كم دي او افغانان تر هغه ځايه چې شوني ويپوليسو ته مراجعه نه كوي . 163 ځيني ملكي او جنايي دعوي ګانې لكه د ځمګو دعواوې او يا جنايي دعواي ګانې،‏ د خلكو د محدودې څخه ددولت محدودې ته ارجاع كېدلې چې د غه امر د پوليسو لپاره په محكمو كې رول پيدا كړ.‏ كه څه هم زياتره ملكي قضيې او جنايي پيښېپوليسو يا محكمو ته چې د خلكو په نظر فاسد او زيات لګښت يې درلود او د دعواي پروسه يې ډېره ورو مخته بېوله،‏ نه راجع كېدې،‏ مګر د164عرفي قانون له مخې حل او فصل كېدې.‏نن ورځ دغه اخيستنه چې د شونتيا تر مهاله پوليسو ته په دې دليل چې فاسد او د نا امنۍ سرچينې دي د مراجعې څخه ډډه وشي،‏ ښايي تروړاندې زياته غښتلې وي.‏ په افغانستان كې اوسنيو سياسي واقعيتونو ته په پام په دولت جوړونه او سازمانې سمون كې د نړيوالې ټولنېكمزورې سابقه او سمون ته د كرزي د دولت د كمې ليوالتيا په سبب كولاي شو د افغانستان ملي پوليسو ته د ډېر كوچني رول د وركولو په اړهاستدلال وكړو.‏ په دغه برخه كې اړين دي چې په ډېره زياته خوشبينۍ فرض كړو چې د پوليسو د سمون لپاره هڅې،‏ د ډېر زيات فساد په اړه،‏ دافغانستان د ملي ګوندي او تالاكوونكو پوليسو چې د نشه اې توكو په قاچاق كې يو ډېر لوي رول لوبوي،‏ د داسې يوه ځواك د جوړېدو چې دبشر حقوقو ته احترام وكړي او د قانون حاكميت پراخه كړي،‏ په برياليتوب سره مخته تللې دي.‏ پردې برسېره د قضايي ځانګې په ځواكمن كولوكې د نړيوالې ټولنې ناكامۍ ته په پام ښايي قضايي سيستم د وړاندوينې وړ راتلونكي كې ونه شي كولاي د قانون د حاكميت د پراخېدو پهموخه د افغانستان ملي پوليسو سره اغېزمنه مرسته وكړي.‏د پوليسو د اصلاح كوونكو د هڅو او لوړو موخو سره سره يو قوي امكان شته چې د افغانستان ملي پوليس د ناامنۍ د يوې لويې سرچينې پهتوګه پاتې شي نه د امنيت د ټينګښت د سرچينې په توګه.‏ لدې امله،‏ كولاي شو د دغه مسئلې استدلال وكړو چې يو كوچنى او د كمو دندولرونكى ځواك د يو لوي ځواك چې پراخه دندې ولري په پرتله ډېر اغېزمن او مناسب دي.‏د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د ډيسمبر لومړۍ نيټه.‏د عرفي قوانينو او رسمي قضايي ارګانو د اړيكو په اړوند د دقيقو معلوماتو د تر لاسه كولو لپاره مراجعه وكړئ:‏ ‏”د افغانستان عرفي قانون او د رسمي قضايي ارګانونو سره د هغه اړيكه “ توماسبارفيلد،‏ واشنګټن ډي،‏ سي،‏ د متحده ايالاتو د سولې انستيتيوت ، 2003.16316450

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅې2. 5، د پوليسو د څانګې سمون د قضايي څانګې په سمونپورې تړلي ديپه افغانستان كې د ملكي پوليسو د ځواك د جوړېدو لويه نيمګړتيا دافغانستان د دولت او د نړيوالې ټولنې چې د ايټاليا لخوا يې مشرتوبكېده د قضايي سيستم د غښتلي توب او سمون لپاره ډېره پاتې راتلنهده.‏ يو ملكي پوليسي ځواك توپير نه لري چې په كومه كچه يې زده كړهكړې او يا مجهز دي د يوه فعال قضايي سيستم په نه شتون كې،‏ دقانون د حاكميت د پراختيا او ساتنې لپاره د كمې وړتيا څخه برخمنوي.‏ د بېلګې په توګه حتي كه پوليس په بريالي ډول هم جرمونه وپيژنياو مجرمان ونيسي،‏ اوسنئ قضايي سيستم د څېړنې،‏ دفاع او تعقيب،‏او د محكومانو د زنداني كولو لپاره د كم ظرفيت څخه برخمن دي.‏د دې سره سره چې قضايي څانګه د امنيت د ټينګښت،‏ د قانوندحاكميت،‏ اقتصادي وده او د دولت مشروعيتپه پراختيا كېارزښتناكه ونډه لري،‏ د دغه برخې د سمون په اړه ډېرې كمې هڅې ترسره شوې دي.‏ شپږم شكل څرګندوي چې د 1382-83 (2003-04،2004-05) مالى كلونو په اوږدو كې د امنيت د څانګې ‏(د نشه اې توكوسره د مبارزې د لګښتونو څخه پرته)‏ د پانګې يوازې 3 په سلو كې پرقضايي څانګه لګول شوي دي.‏ په بل لوري كې د دغو پانګو 82 په سلوكې د افغانستان پر ملي پوليسو او 60 په سلو كې د افغانستان پر ملياردو لګول شوي دي.‏ سره لدې چې په اوس مهال د دوو كلونو مخكينۍد باور وړ شمېرې په واك كې نشته،‏ ښايي د پوليسو په برخه كې دلګښتونو زياتوالي ته په پاملرنه،‏ د قضايي برخې اړونده فيصدي د‏[ذكر شوي]‏ شمېر سره انډول يا كم شمېر دي.‏كشمكشونو او ناكراريو په وسيله مينځ ته راغلې ده.‏ د افغانستان دتاريخ په اوږدو كې د جرمونو كشف او د هغه په اړه څېړنه د پوليسودنده وه خو د 2004 كال د اساسي قانون د ‎134‎مې مادې په بنسټ دجنايي څېړنې اصلي واك لوي څارنوالۍ ته سپارل شوي دي.‏ دا پهداسې حال كې ده چې دغه دفتر د څيړنې او كره كتنې ظرفيت نه لري.‏ دايټاليا دولت لخواد دغه سيستم ‏(د ايټاليا د قانوني تعقيب د ځواكمنسيستم سره سم دي)‏ جوړول يو مثبت كار ؤ مګر په افغانستان كې ددغه سيستم پلي كول يو افراطي عمل دي.‏ 165د قانون د حاكميت د يوې پراخه ستراتيژۍ نشتوالي د داسې وضعيتد رامنځ ته كېدو لامل شوي چې په هغه كې د مختلفو هېوادونوكارپوهان د خپلو نظرونو او تجربو پر بنسټ نه د افغانستان دواقعيتونو او اړتياوو په بنسټ،‏ قوانين او پروګرامونه پراخه كړي.‏دغه عمل په قضايي څانګه كې د ځينو نويو قوانينو ترمنځ د تضادونوشپږم شكل – د امنيت د څانګې لګښتونه 1382-1383ملى پوليس 60٪دى دى ار 3٪عدليه 3٪ماين پاكې 6٪ملى اردو 28٪د پوليسو او څارنوالانو تر مينځ اړيكهد پوليسو او قضايي څانګو د متقابلو اړيكو په څېړنه كې نيمګړتيا دستونزو د راپيدا كېدو لامل شوي دي.‏ دغه مسئله د جنايي څېړنې ددندې د تغير په اړه د نويو تصويبونو په پايله كې د پيدا شويو166سرچينه : د بودجې اسناد او مالي رپوټونه او د ماليې د وزارت د كاركوونكو اټكلد لنډ مهالو جزايي محكمو د اصولو په جوړولو كې د ايټاليا رول،‏ چې په جنايي څېړنو كې يې د پوليسو پرځاي د لوي څارنوالۍ رول غښتلي كړ او د كورنيو چارو وزارت د جنايي څېړنو د برخې رئيسيې دې ته و هڅاوه چې د دغه تصويب وروسته په يوه سيمينار كې ووايي:‏ ‏”مونږ د ايټاليا د مرستندوي هېواد د پرځاي پرېكړې څخه مننه كوو.‏ د مونږ ايټالوي همكاران د دغه شونيتا سره چې دغه قانونبه پرمختګ او ښه والي مينځ ته راوړي،‏ په روڼ ډول د هغه د تصويب او پلي كولو لپاره هڅې كړېدي ... د لنډ مهالو جزايي محكمو اصول په آيډيالي ډول د ايټاليا د شرايطو سره سم دي ... مګر د مونږ پههېواد كې اوسني شرايط په څرګند ډول د ايټاليا له شرايطو سره توپير لري".‏ جنرال يارمند،“،‏ د Rol د ارګانونو تر مينځ همكاري او همغږيتوب،‏ د Powerpoint په وسيله وړاندې شوي دجرمني-‏ايټاليا په سيمينار كې د افغانستان د ملي پوليسو او لوي څارنوالۍ تر منځ د ښې همكارۍ او همغږيتوب په اړه“،‏ كابل،‏ د 2006 كال د اګست 12 او 13 نيټه.‏دغه شمېرې د نړيوال بانك په وسيله وړاندې شوي:”‏ ټوك:‏ د افغانستان په امنيتي سكټور كې د مالي ادارې د وضعيت سمون “ د بېوزلۍ د كمولو واحد او د اقتصاد مديريت،‏ په پراختيا كې د ماليچارو اداره.‏ واشنګټن ډي،‏ سي،‏ نړيوال بانك ، د 2005 كال د ډسمبر د مياشتې 22 مه ‎50‎مخ16516651

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍاو د خړ پړتيا او زوږ د منځ ته راتللو لامل شوي دغه مسئله د) 13842005) كال د پوليسو د قانون او د (2004) 1383 كال د لنډ مهالوجزايي محكمو پر اصولو پورې مربوطه ده چې په ډېرو ځايونو كې د يوبل سره توپير لري او داسې څرګندونې پكې شته چې د افغانستان دشرايطو سره سمې نه دي.‏ د بېلګې په توګه د 1978 كال د څېړنې او د‏[جرمونو]‏ د كشف د قانون په بنسټ پوليسو ته د څيړنو په موخه لسورځې وخت وركول كيږي چې د 2007 كال د جزايي محكمو په اصولوكې دغه وخت 24 ساعتونو ته را كم شوي دي.‏ وروسته بيا د 2005 كال دپوليسو په قانون كې دغه وخت 72 ساعتونو ته زيات شو.‏ 167 زياتره هغوكسانوچې په دې اړه ورسره مركه شوې،‏ د افغانستان اوسنيوواقعيتونو په نظر كې نيولو سره لېرې پرتې او د لاسرسۍ څخه ليرېسيمې،‏ كمې ارتباطي آسانتياې،‏ او د جرمونو د څېړنې په موخه دانسانې او مسلكي ظرفيت كموالي ته په پام وويل چېساعته د 72جنايي څېړنې لپاره ډېر كم وخت دي.‏ د دولت د يوه پخواني لوړپوړيمقام په وينا د جنايي څېړنو په اړوندو قوانينو كې تغيرات راوستلولاندې اغيزې درلودلې دي:‏پوليس وايي : ‏”اوس مهال،‏ پوليس وخت او واك نه لري چې يوهښه جنايي څېړنه تر سره كړي“،‏ وروسته دوسيه څارنوال ته ليږېچې په ځيرسره د څېړنې د تر سره كولو لپاره د اړين ظرفيت څخهندي برخمن او هغه هم دوسيه قاضي ته ورليږي.‏ قاضى هم د جرمپه اړه د كمزورې څېړنې په دليل نه شي كولاي يوې پرېكړې ته168ورسيږي.‏سپارښتنه ‏:د امنيت د برخې د سمون اركان د قانون دحاكميت د يوې پراخه او منسجمې ستراتيژۍ سره ځاي پهځاي كړئد پوليسو او د قضا د برخې د سمون لپاره د يوې كړنلارې په نېولو كېپاتې راتلل د يوې اوږدمهالې ستونزې سره اړيكه لري – چې د ناكامسياست د بيا راګرځېدنې منل د امنيت د څانګې د سمون د اركانو جلاكول دي چې د ‏”لارښود مرستندويانو“‏ يا ‏”اصلي شريكانو“‏ لخوا ادارهكيږي.‏ دغه تفكيك،‏ د يادو شوو اركانو د هر يوه په چوكاټ كې دبرياوو د لاسته راوړلو لامل شوي او دغه برياوې هم د پلان كولو،‏بودجې په تامين او د پلي كولو په برخه كې د ظرفيتونو د شتون لهخاطره دي.‏ د قانون د حاكميت پراخه او منسجمه ستراتيژي چې كولاييې شواي د څانګو د ستراتيژي ګانو د پراختيا او پلي كولو لپاره يوچوكاټ جوړ كړي،‏ پر وړاندې ځينې خنډونه رامينځ ته شول.‏د امنيت د څانګې د سمون د پاليسى پاتې راتلل تر يوه ځايه د ‏”لارښودمرستندوي“‏ د ويوكي د ناڅرګندتيا په سبب وو.‏ د بېلګې په توګه نورولويو مرستندويانو لدې امله چې جرمني د پوليسو د برخې لارښودمرستندوي ؤ په لومړي سر كې د پوليسو د برخې څخه زيات ملاتړونكړ.‏ جرمني لدې كبله چې د پوليسو د ټولو برخو د سمون لپاره د پورهسرچينو څخه برخمن نه ؤ،‏ په لومړيو كې د خپلو پروګرامونو د مخ تهوړلو لپاره د ستراتيژۍ په جوړولو بوخت شو.‏ د جرمني څخه وروستهمتحده ايالات د پوليسو د سمون په برخه كې د اړينو سرچينو څخه دبرخمنتيا سره په كار بوخت شو.‏ مګر د هغه اوږدمهالې ستراتيژي دسملاسي اړتياوو تر اغېزې لاندې راغلې ده لكه په لومړۍ مرحله كې دولسمشرۍ د ټاكنو لپاره د پوليسو چټك روزل او په دې وروستيوكې د طالبانو د بلواوو د ځپلو لپاره.‏په 2005 كال كې د بهرنيو چارو د وزارت څخه د دفاع د وزارت تر نظرلاندې د امنيت د اوښت ګډى قومندانۍ ته د افغانستان د پوليسو دبرخې د سمونيزو هڅو د لمړنيو دندو سپارل ډېر ګټور وو.‏ او د هغوګټه داوه چې د پوليسو برخې ته زياتې ځاني او مالي سرچينې ځانګړېكړل شوې.‏ د افغانستان د ملي اردو او ملي پوليسو په روزنه كې دامنيت د اوښت د ګډۍ قومندانۍ رول په دې مانا دي چې د پوليسو اواردو تر مينځ د سمونيزو هڅو همغږيتوب او يووالي د امنيت د برخې دسمون دنورو اركانو په پرتله ډېر ټينګ دي.‏ 169 په عين حال كې چې دافغانستان د ملي اردو او ملي پوليسو همغږيتوب يو ارزښتناك امرد پوليسو او څارنوالۍ تر مينځ همغږي:‏ قانوني كاري چوكاټ“‏ د پاور پاينټ د پروګرام په وسيله وړاندې شوي د”د افغانستان د ملي پوليسو او څارنوالۍ تر مينځ د ښۍ همكارۍ په موخه د ايټاليا اوآلمان ګډ سيمينار “ ، كابل.‏ د 2006 كال د اګسټ د مياشتې 12-13. ميخايل هارتمن،د افغانستان د لوي څارنوالۍ سلاكارد افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎16‎مه نيټه.‏د پوليسو او اردو تر مينځ د همغږيتوب او سرته رسونو د غښتلتيا اړوند بېلګې دادي:‏ د پوليسو د سيمه ايزو قوماندانيو جوړول چې د ملي اردو د سيمه ايزو قوماندانيو په شان دي ، د يوهسمبالوونكي تشكيل مينځ ته راوړل جې د افغانستان د ملي اردو د سمبالوونكي تشكيل په شان دي او د افغانستان د ملي اردو د ګمارلو دسيستم سره د افغانستان د ملي پوليسو د ګمارلو د سيستمنږدې كول.‏16716816952

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېد حاكميت ستراتيژى د رامنځته كولو په هڅوكې دولت ډېر كمزورئكړئ دي او دلويو مرستندويانو لخوا د يوې پراخه او واحدې كړنلارېد مخته بېولو ستونزه لا زياتوي.‏ په افغانستان كې د قانون د حاكميت دبحران په اړه د ټولو پاتې راتلل د امنيتي وضعې د كړكيچن كېدو لاملشوي دي او د دولت او د هغه د نړيوالو ملاتړ كوونكو اعتبار يې ترپوښتنې لاندې راوستئ.‏ اوس چې د سمون د هڅو د پيل څخه پنځهكاله تيرېږي د دې وخت رارسېدلئ چې د امنيت د څانګې د سمون دجلا اركانو لپاره ناكام سياست ودروو او د هغه پر ځاي د قانون دحاكميت د غښتلتيا په موخه يوه پراخه او واحده كړنلاره په كارواچوو.‏3. 5، د كورنيو چارو د وزارت سمونهغه مسئله چې تل هغه ته په مركو كې ګوته نيول كيږي داده چې دكورنيو چارو د وزارت د هر اړخيز سمون څخه پرته د پوليسو سمونعكس:‏ انډريو وايلډردي د دوو سازمانونو پوليسو او د قضايي څانګې تر مينځ د اړيكو پهپرتله د اړيكو بنسټيز كول هم يوه اساسي مسئله ده.‏ د افغانستان د ملياردو او ملي پوليسو ډېر زيات يو والي د دغو دوو سازمانونو دڅرګندو رولونو د كم رنګوالي په وړاندى د ګواښ د زياتوالي لامل170كيداي شي.‏په عين حال كې چې ښايي د امريكې متحده ايالات د افغانستان د ملياردو او ملي پوليسو د يووالي لپاره فشار راوړي،‏ جدي مسئله دادهچې د امنيت د برخې په سمون كې بوخت اروپايي ‏”اصلي شريكان“‏ او دامريكې متحده ايالاتو د پوليسو او قضا د برخو د غښتلي كولو لپارهد يوې همغږې او يو پارچه كړنلارې د پراختيا په اړه كم څه كړي دي.‏ پهدې وروستيو كې اروپايي كميسيون پرېكړه وكړه چې د امنيت د برخېد جلا سمون پروګرام ته ډېره مرسته ځانګړې كړي،‏ دغه ډېر غوره وختؤ چې د پوليسو او قضا د برخو تر مينځ شته اختلافونه له مينځهيوسو،‏ مګر په خواشينۍ سره له لاسه ووت.‏ د دولت كمزورې مشرتابهاو د سمون پروګرام ته سست ژمنتوب،‏ د دولت د ولكى لاندى د قانونلپاره هڅې د ماتې سره مخ كېداي شي او هغه پيسې چې په دغه لار كېلګېږي بيځايه ځي.‏ دغه اند په لاندې نقل قولونو كې څرګند شوي دي:‏ډېرې زياتې پيسې اهدا كېږي،‏ مګر د مالي او تجهيزاتي مرستود ښې ادارې لپاره د يوه ښه مشرتابه او سرپرستۍ د نشتوالي لهامله هيڅ كومې مثبتې پايلې ته نه رسېږو.‏ مونږ يوازې په هغه حالكې بريالي كيداي شو چې سمون د وزارت د مقام څخه پيل او ترټيټو پوړو حتي ساتونكو پورې يې تر سره كړو.‏ مونږ د خلكو پهوړاندې خپل اعتبار له لاسه وركړئ او لدې امله يوه ګټورهمشرتابه ته سملاسي اړتيا لرو.‏د پوليسو د ولايتي رئيس مرستيالد سمون هره پروسه د پيسو د لاسته راوړلو لپاره ښه موقع ده.‏ دكورنيو چارو په وزارت كې د فساد كلتور د سمون هڅې كمزورېكوي ... د كورنيو چارو وزارت زياتره څوكۍ خپله بيه لري.‏د كورنيو چارو وزارت يو مقام،‏ كابلد كورنيو چارو په وزارت كې د دقيقو تشكيلاتو رامينځ ته كول،‏ځينو مركه شويو په دغه برخه كې هم اندېښنه څرګنده كړه چې د CSTC-A په شان يو پوځي سازمان كولاي شي د افغانستان د ملي اردو اړتياوو ته د افغانستان د ملي پوليسو پر اړتياوو لومړيتوبوركړي . لكه څرنګه چې د پوليسو د سمون په پروسه كې يو اخته پوځي منصبدار څرګنده كړه " مونږ تل د دغه پوځي ذهنيت په لرلو سره چې د پوليسو ارزښت د اردو په پرتله كم دي جګړه كوو ". د نمونېپه ډول هغوي تل اندېښمن دي چې د افغانستان ملي پوليس د افغانستان د ملي اردو غړي تښتوي".‏ د افغانستان د څيړنيې او ارزونې اداره مركه،‏ كابل،‏ 29 مه 2006.17053

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍپه دغه وزارت كې د فساد مسئلې ته پاملرنه او د دغه وزارت دكدرونو مسلكي كول د پوليسو د سمون د پروسې د بريالي تر سرهكېدو لپاره تر ټولو اړين ګامونه دي چې بايد پورته كړل شي.‏په كابل كې د امريكې د متحده ايالاتو د سفارت يو مقامد پوليسو د بريالي سمون په برخه كې د دغه وزارت د سمون ارزښتهغه بحث دي چې د ډېرو كلونو راپدېخوا روان دي.‏ د افغانستان ددولت د 2004 كال د ستراتيژۍ په سند كې راغلي دي چې:‏ ‏«تر هغه وختهچې د كورنيو چارو وزارت د تغيراتو د راوړلو لپاره له ځانه سياسياراده ونه ښيي،‏ سمونيزې هڅې هم په هره كچه او په هر شكل چې ترسره شي،‏ ډېره كمه اغېزه در لودلاي شي.‏ 171 هغه لويې ماتې چېسمونيزې هڅې د 2002 كال راهيسې ورسره مخ دي د كورنيو چارو پهوزارت كې د فساد،‏ ګوند بازۍ او د كړكيچونو د رامينځ ته كيدو دمسئلو د مخنيوي په موخه د عيني اقداماتو لپاره د يوې سياسيارادې نه شتون دي.‏ حامد كرزي اود نوموړي دولت د كورنيو چارو دوزارت د سمون په موخه د ستونزمنو مګر ډېرو ارزښتناكو پرېكړو پهنيولو كې كمه اراده او پرېكنده توب ښودلي او په پاي كې نړيوالېټولنې هم د پرېكړو د نيولو لپاره پر دولت د فشار د راوړلو لپاره كم كم172وخت اراده كړېده.‏نشه اې توكو د سوداګرۍ تر ټولو پراخ فساد دي.‏ دغه لوي فساد پهډېره لويه كچه د دولت جوړونې د پروسې هڅو ته زيان رسوي؛ ځكه چېپه دغه سوداګرۍ كې ځينې دولتي تجهيزات هم تښتول كيږي.‏ 175 ډېرېزياتې پيښې شته چې په هغه كې مقاماتو ستراتيژيكو او ګټوروڅوكيو ته د افرادو د انتصاب په مقابل كې لوي لوي رشوتونه اخيستيدي.‏ دغه افراد په ډېرو مواردو كې په ولسواليو يا ولاياتو كې دپوليسو د رئيس په توګه غوره كيږي او هلته د نشه اې توكو په توليد ياقاچاق بوخت كيږي.‏ يو څيړنيز رپوټ چې د ‏(كريسشن ساينس دورځپاڼې)‏ د مدير ليكنه ده په افغانستان كې د نشه اې توكو دسوداګرۍ په اړه د شمالي ولايتونو د يوه لوړ پوړي چارواكي سره مركهوشوه؛ نوموړي په خپله مركه كې د ‏”شغل د خرڅېدو“‏ مسئله ومنله:‏په تخار كې نږدې ټولو قوماندانانو خپلو څوكيو ته د غوره كېدوپه مقابل كې د كورنيو چارو وزارت چارواكو ته رشوت وركړئدي او نن هم بايد د خپلو دندو د ساتلو لپاره ډېرې زياتې پيسېوركړي.‏ په هرو دريو مياشتو كې پر قوماندانانو فشار راوړلكيږي يا دا چې هغوي ته ويل كيږې چې د هغوي پر ځاي بل څوكغوره كيږي وروسته قوماندانان د 10،000 ډالرو سره په بېړه وزارتته ځي...‏173د كورنيو چارو په وزارت كې فساد او نشه اې توكېد كورنيو چارو وزارت د كابل د فاسدو وزارتونو له ډلې څخه دي.‏ يومركه كېدونكي د كورنيو چارو وزارت د”د شغل پلورنې هټۍ“‏ په نامهياد كړ.‏ 174 د كورنيو چارو د وزارت په دننه كې د فساد د شتون او دپوليسو لخوا د خلكو څخه د رشوت اخيستلو په اړه پراخ رپوټونه پهلاس كې دي.‏ د كورنيو چارو په وزارت كې د فساد تر ټولو لوي مثال،‏ دمقاله په دغه رپوټ سره اوږده شوه:‏د افغانستان لوړپوړو چارواكو په پټه توګه ومنله چې ښايي دافغانستان د قانون د پلي كولو د ارګان ‏(د كورنيو چارو وزارت)‏80 په سلو كې د سيمه ايزو پوليس رئيسانو څخه نيولې تر لوړوپوړو كاركوونكو پورې د نشه اې توكو له سوداګرۍ څخه ګټه‏”ملي پوليسو او د قانون حاكميت “ د”‏ افغانستان د راتلونكي سند تخنيكي ضميمه : لاسته راوړنې او په راتلونكي كې ستراتېژيك تګلوري “، مارك سيدرا،‏ د 2004 كال د جنوري مياشت ،13 مخهغه مورد چې د كورنيو چارو د وزارت د سمون په موخه پر دولت د فشار د راوستلو لپاره د امريكې د متحده ايالاتو د نه ليوالتيا په اړه د يادولو وړ دي دادي چې د امريكې د دفاع د وزير د مرستيال پهيوه اداري ليك كې چې د DoD او DoS د دفترونو د عمومي څېړنې د رپوټ په غبرګون كې ليږل شوي څرګنده ده چي:‏ » دغه رپوټ بايد د USG د هڅو اوسني محدوديتونه مناسب اعلان كړي او لدې لارېد كورنيو چارو وزارت او د افغانستان ملي پوليس تر فشار لاندې راولي.‏ د افغانستان دولت د پوليسو د برخې د هڅو مشري كوي ». ‏(د عمومي څېړنې دفترونه،‏ د افغانستان د پوليسو د زده كړې اوچمتو والي په اړه سازمان مينځي څېړنه"،‏ 93 مخ).‏څو كسو په دغه ټكي ټينګار كاوه چې د فساد اړوند بحثونه بايد پر افغانانو پورې محدود نه كړل شي.‏ په دغه اړه ځينې اوازې او تورونه شته دي چې نړيوالو تړون كوونكو سره تړونونه د فساد سره شويدي مګر نه په ځانګړې توګه د پوليسو په برخه كي.‏ حتي دغه ټول تورونه نه دي ثابت شوي يا دا چې دروغ وو،‏ د افغانانو پراخه انګېرنه داده چې د نړيوالو تړون كوونكو لوي اجرائات او دوي ته د هغوپروژو چې زياتره وخت يې كمه اغېزه در لودلې ده د پلي كولو لپاره د لويو تړونونو وركول،‏ د رشوت او فساد سره كوم توپير نه لري.‏ مراجعه وكړئ د Inc.”, ‎29‎م Nawa, “Afghanistan, مخ ته.‏د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كندور،‏ د 2006 كال د نومبر ‎26‎مه نيټه.‏د نړيوال بانك د مالي مديريت رپوټ په ټيټه كچه د فساد او په لوړه كچه د فساد تر مينځ توپير كوي : ټوك:‏ د افغانستان په امنيتي سكټور كې د مالي ادارې د وضعيت سمون “ د بېوزلۍ د كمولو واحداو د اقتصاد مديريت،‏ په پراختيا كې د مالي چارو اداره.‏ واشنګټن ډي،‏ سي،‏ نړيوال بانك ، د 2005 كال د ډسمبر د مياشتې 22 مه ‎50‎مخ17117217317417554

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېلاسته راوړي.‏ د دغه امر په پايله كې،‏ دولت يا وړتيا او يا همليوالتيا نلري چې د داسې سوداګرۍ مخه ونيسي كومه چې پهچټكۍ سره د افغانستان د قانون حاكميت او رهبرۍ ته د دوي176وفاداري كمزورې كوي.‏د ‎2006‎زيږديز كال په نومبر كې نړيوال بانك او د ملګرو ملتونو دپرمختيايې دفتر،‏ داسې يو رپوټ خپوركړ چې په هغه كې د كورنيوچارو د وزارت د نشه اې توكو په سوداګرۍ كې د ونډې په لرلو څارمنشوي دي.‏ په دغه رپوټ كې بحث شوي چې ‏[د كورنيو چارو وزارت دقانون او اخلاقو خلاف سرچينو د لوړولو په موخه پوليس رئيسانغوره كوي]‏ دا هم څرګنده ده چې د سياسي نړۍ د ملاتړ څخه پرته دافغانستان د ورانكارو ډلو فعاليت ناشوني دى.‏ د دغه امر پايله دارباب او منشي د مراتبو د لړۍ رامينځ ته كېدل دي چې د قاچاق دوران كارانه فعاليتونو په برخه كې په اغيزمنه توګه له دولت ملاتړ ترلاسه كوي.‏ د مطالعاتو پربنسټ:‏د وران كارۍ دبازارونو څخه د ملاتړ په هكله د كورنيو چارو دوزارت زياتېدونكي رول منجمله د ولايتونو او ولسواليو په كچهد پوليسو د تشكليلاتو لوړو څوكيو ته د غوره كولو له لارې دمخالفينو د قانوني او پوليسي فعاليتونو شونتيا آسانه كوي.‏ دولايتونو او ولسواليو په كچه د پوليسو د تشكيلاتو كنټرول ترهر څه زيات د ناوړه چلندونو او جرمونو په كنترول كې ډېر اړيندي.‏ 177په ملي كچه د فساد مسئلې په اړه د فساد سره د مبارزې د يوه ارګان اود لوي څارنوالۍ په دفتر كې د نشه اې توكو پر وړاندې د مبارزې د يوهلوي ستاد د فساد په تور د دولت د ځينو مقاماتو د نيونې په موخه دجوړولو او د ‏”د فساد سره د مبارزې د لارونقشه“‏ په ګډون ځينېاقدامات شوي دي.‏ 178 بيا هم د نشه اې توكو په قاچاق كې د كورنيوچارو د وزارت د مقاماتو دونډې په پوهېدو سره سره د كورنيو چارووزارت او د افغانستان د ملي پوليسو په دننه كې د فساد د مسئلې دڅېړلو په اړه ډېر كم اقدامات تر سره شوي دي.‏ د معاشونو او رتبو دسمون د پروسې په پيل كې ډېره هيله مندتيا وه چې د افغانستان د مليپوليسو د معاش زياتوالي د فساد د مسئلې د څېړلو سره مرسته كوي.‏مګر ډېر كم اسناد شته چې وښيي دغه امر تر سره شوي دي.‏ بايد دكورنيو چارو په وزارت او د افغانستان په ملي پوليسو كې د فساد دمسئلې د څېړلو په موخه چې په جدي ډول يې د دغو ارګانونو اوهمدارنګه د مركزي دولت اعتبار او مشروعيت كمزورى كړي دي همسمبوليك او هم عيني اقدامات تر سره شي.‏د كورنيو چارو په وزارت كې واسطه بازي او قوميناانډولتيازياتره مركه كوونكو په ځانګړي ډول د كورنيو چارو د وزارتكاركوونكو د وزارت په دننه كې د واسطه بازۍ او د ګوندي او قوميسياستونو د شتون څخه شكايت كاوه.‏ د كورنيو چارو د وزارت د يوهلوړ پوړي چارواكي په وينا:‏فساد يوازې په رشوت اخيستنې پورې تړلي نه دي-‏ دا چې افراديوازې د خپل قوم ، قبيلې او كورنۍ لپاره كار كوي يو ډول فساددي .. ‏.تر كومه وخته چې افراد د شخصي اړيكو پر بنسټ غوره‏(انتصاب)‏ كيږي د پرمختګو رامينځ ته كول يو ستونزمن كار دي.‏مونږ په دې هڅه كې يو چې مسلكي پوليس د وړتيا پر بنسټ پركار وګمارو مګر په دغه كار نه يو توانېدلي.‏ لوړ پوړي چارواكيد دوي د خپلوانو او دوستانو د ګمارلو په موخه پر مونږ فشار179راوړي.‏پدې اړه شكايت دادي چې په ټوليز ډول تاجكان د لوړو څوكيو په لرلوسره په ځانګړي ډول د پروان د ولايت څخه د نورو قومو په پرتله د ډېر‏”د افغانستان د مخدره توكو د سوداګرۍ تر مينځ “ اسكات بالدوف،‏ كريسشين ساينس مانيتور،‏ د 2006 كال د جون د مياشتې 13 مه.‏‏”په افغانستان كې د طالبانو د دورې راوروسته د مخدره توكو قاچاق او د سازمان شوو جرمونو پراختيا“‏ مارك شا.‏ او په افغانستان كې د مخدره توكو صنعت:‏ جوړښت ، كاركړنه ، خوځښت او د مخدرهتوكو پر كړنلارې د هغه اغېزه.‏ د مخدره توكو سره د مبارزې لپاره د ملګرو ملتونو دفتر او نړيوال بانك.‏ 199-200 2006. مخونهتر اوسه ډېر وختي دي چې د كورنيو چارو په وزارت كې د ننه د متحده ايالاتو لخوا د جنايي معلوماتو د يوه واحد د جوړېدو د نوښت اغيزې و ارزوو.‏ دغه ډله د كورنيو چارو او ځواب وركونې دميكانيزمونو د ځواكمن كېدو له لارې د فساد د كمښت په موخه جوړه شوېدهد افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎19‎مه نيټه.‏17617717817955

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍنفوذ خاوندان دي.‏ 180 لكه څرنګه چې يوه پخواني پوليس رئيس شكايتوكړي چې:‏ټول كليدي بستونه د افغانستان د يوه ولايت په وسيله ادارهكيږي او دا د افغانستان نورو قومي ډلو ته د منلو وړ نه ده.‏ يو181وزارت بايد په پوره توګه د يوه ولايت لخوا كنټرول نه شي.‏كه څه هم د افغانستان تړون ليك د قومي نظره د انډول ملي پوليسو اوسرحدي پوليسو ځواك د جوړېدو غوښتونكي دي سره لدې هم دپوليسو د غړو او مربيانو د قومي سابقې په اړه هيڅ ډول رسمي سندنشته.‏ له هغه ځايه چې د افغانستان د ملي پوليسو كابو ټول پوليسمنصبداران په سيمه ايزه كچه ګمارل او په چوپړ بوخت كېږي،‏ په ټيټوپوړو كې د قومي انډول ساتنه كومه ارزښتناكه مسئله نه ده.‏ په حقيقتكې د ژبنيو توپيرو شتون او د قومي ډلو په مينځ كې د ډاډ نشتوالي تهپه پام،‏ د څو قومي پوليسي ځواك شته والي په ځانګړي ډول په هغوسيمو كې چې د قومي لحاظه سره يو شي نه دي د افغانستان د مليپوليسو او د كورنيو چارو وزارت د اغيزمنتيا كچه كمزورې كوي.‏ داپه داسې حال كې ده چې د افغانستان د ملي پوليسو او د كورنيو چاروپه وزارت كې د قومي انډول ساتنه د سازماني مشروعيت په اړه ډېراړين رول لري.‏ دغه امر د قومي ونډې ويشلو په مانا نه دي كوم چېكولاي شي د وړتيا پر بنسټ د غوره كولو ‏(انتصاب)‏ د سيستم د182جوړولو لپاره هڅې كمزورې كړي.‏ بلكه د يوه مركه كوونكي په وينا،‏د قومي انډول ساتنه پدې مانا ده چې ‏”مونږ بايد څوك د قوميت پر183بنسټ غوره او يا و نه ګمارو او بايد د قوميت څخه انكار هم ونكړو“‏سپارښتنه:‏ د مرستندويانو مرستې د كورنيو چارو دوزارت په هراړخيز سمون مشروطې كړئد كورنيو چارو د وزارت سمون ته څو كلونه مخكې اړتيا احساسېده.‏ دكورنيو چارو په وزارت كې زياتې ارزونې تر سره شوې او مسلكيمشاورين په كار ګمارل شوي.‏ له 2005 كال راهيسې دغه ټكي ته پامشوي دي چې د افغانستان د ملي پوليسو روزل او تجهيز كمه اغېزهلري او د هغه په څنګ كې د پوليسو عملياتي تشكيل يعني د كورنيوچارو وزارت هم ناسم شوي پاتې دي.‏ كه څه هم د 2005 كال راهيسې دمعاش او رتبې وركولو او د كورنيو چارو د وزارت د سمون په اړه ډېرنوښتونه تر سره شوي،‏ مګردغه هڅې په لومړي قدم كې د كورنيو چارووزارت د پوليسو پر برخې پورې محدودې شوې دي.‏له 2002 كال كې راهيسې چې د سمون پروسه پيل شوېده هڅه كېږي ترڅو د پوليسو د سمون پروسه يوې مسلكي مسئلې په توګه څرګنده كړلشي كومه چې مسلكي لارو چارو ته اړتيا لري.‏ مګر د كورنيو چارو دوزارت سمون په لومړي قدم كې يو سياسي عمل دي چې د دولت دلوړپوړو چارواكو او د نړيوالي ټولني په همكارۍ د يوې ګډېستراتيژۍ مينځ ته راوړل غواړي.‏ د كورنيو چارو د وزارت د هر اړخيزسمون لپاره ‏(نه يوازې د پوليسو په برخه كې)‏ د يوې پراخې تګلارېشتون د سمون د هڅو د دوام او اغېزمنتيا لپاره يو اړين امر دي.‏ لكهڅرنګه چې سفير هيلمت فريك د جرمني د سمون د هڅو سرپرست،‏اشاره كوي:‏د اوسنۍ سمونيزې پروسې لويه نيمګړتيا د كورنيو چارو دپوليسو له څانګې څخه پرته تړاو لرونكي دي.‏ په پيل كې مونږفكركاوه چې د پوليسو يوه ښه څانګه كولاي شي د وزارت نوروبرخو ته هم پراختيا ومومي او پر هغوي باندې ښه اغېزه وكړي.‏ خواوس مهال د دغه وړاندوينې برعكس پېښيږي – پوليس د184كورنيو چارو د وزارت د ملكي برخې تر اغيزې لاندې دي .د كورنيو چارو وزارت چې د پوليسو د بريالي سمون،‏ د نشه اې توكود بښنې د نړيوال سازمان د 2003 كال رپوټ ته پام تر د پوليسو د اكاډمۍ تر 90 په سلو كې زيات زده كوونكي د كابل په شمال كې د تاجيك ميشتو ولايتونو څخه دي . دبښنې نړيوال سازمان،‏ افغانستان:‏د پوليسو بيا جوړول د بشر د حقوقو د ملاتړ لپاره اړين ګام"،د 2003 مارچ ، 21 مخ.‏ په دې وروستيو كې يوه نړيوال مقام چې د معاشونو او رتبو د سمون په پروسه كې په كار بوخت دي اټكل كړي چې 75په سلو كې د پوليسو ولايتي رئيسان تاجيك او زياتره يې د پروان د ولايت څخه دي . د افغانستان د څيړنې او ارزونې اداره مركه ، د نومبر 18 مه 2006.د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ كابل،‏ د 2006 كال د نومبر ‎21‎مه نيټه.‏د پوليسو يوه ولايتي رئيس وويل : ‏«زه د قومي انډول اصل نه منم.‏ قومي انډول پدې مانا دي چې مونږ بايد د بېسواده خلكو څخه ټولنې جوړې كړو . مونږ بايد بې صلاحيته خلك و نه ګمارو،‏ توپير نلريچي د كوم قوم څخه دي».‏ د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارې مركه،‏ د 2006 كال د نومبر د مياشتې ‎27‎مه نيټه.‏د افغانستان د څيړنې او ارونې ادارې مركه،‏ 2006 كال د نومبر د مياشت ‎23‎مه نيټه.‏همغه،‏ د 2006 كال د نومبر د مياشتې ‎25‎مه نيټه.‏18018118218318456

م‎5‎د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېپر وړاندې د مبارزې د پوليسو د هڅو بريا او د ولايتونو او ولسواليو دټينګې ادارې په برخه كې ارزښتناك رول لري،‏ د حيرانتيا خبره دادهچې نړيوال مرستندويان تر اوسه ندي توانېدلي يا يې ليوالتيا نه دهدرلودلې چې خپلې مالي مرستې په دغه ارزښتناك او حياتي برخهكې د سمون او پرمختګ په راوستلو پورې مشروطې كړي.‏ يوه د باوروړ انګېرنه چې په اووم چوكاټ كې پرې بحث شوي داده چې حامدكرزي او ځينې مرستندويان د دغه مسئلې څخه په وېره كې دي چې دكورنيو چارو د وزارت هر اړخيز سمون ښايي د بې ثباتۍ لامل وګرځي.‏د نړيوال بانك د 2005 كال په رپوټ كې د ‏”د امنيت په څانګه كې دټوليز مالي مديريت د ښه والي“‏ په اړه لاندې انګېرنه شوې ده:‏د سازماني سمون لپاره د بهرني فشار نشتوالي كولاي شي دوهعامله څرګند كړي:‏ 1) هغه عاملين چې تر ټولو زيات د امنيت پهڅانګه كې بوخت دي ‏(د څو مواردو څخه پرته)‏ د وزارتونو او دمديريتي او څارنيزو ارګانونو سمون ته ډېره كمه پاملرنه كوي.‏ او2) هغه پراختيايي مرستندويان چې د وزارتونو او د څارونكوارګانونو د سمون لپاره مرستې كوي،‏ دوي په تېر وخت كې د185امنيت په څانګه كې ډېره كمه ونډه اخيستې ده.‏كولو)‏ په اړه د بحث په موخه جوړه شوې وه]‏ په پاي كې يو كس187راته په غوږ كې وويل:‏ ‏”ولې مونږ ته پيسې راكول نه بس كوئ؟“‏د افغانستان پرېكړه ليك او په هغه كې څرګند شوي معيارونه دكورنيو چارو د وزارت د سمون په ګډون د سمون د هڅو د ملاتړ پهموخه د يوې مشروطې كړنلارې د خپلولو لپاره يو چوكاټ وړاندېكوي.‏ د بېلګې په توګه د 2006 زيږديز كال د نومبر په مياشت كې دهمغږى او څارنې ګډ هيأت د شپږ مياشتنۍ غونډې د دغه هيأت ترراتلونكې غونډې پورې د يوه مناسب اقدام له لارې د يوې مشروطېكړنلارې د پراختيا لپاره حتي يوازې د پرمختګ يو رپوټ د چمتوكولو له لارې موقع برابره كړ.‏د كورنيو چارو د وزارت سمون بايد د يوه لومړيتوب په توګه ترڅېړنې لاندې ونيول شي او د همغږۍ او څارنې ګډ هيأت ترراتلونكې غونډې پورې بايد د پرمختګ يو رپوټ هم چمتو شيدغه مسئله د دولت لخوا د يوې ملكي ادارې د جوړولو،‏ لوړپوړوغوره كولو او د د فساد پر وړاندې د ستونزمنو پرېكړو كولغواړي همدارنګه د مالي ادارې د ټينګښت لپاره د نړيوالې ټولنې188لازيات ملاتړ ته هم اړتيا شته.‏لكه څرنګه چې په يوه نوې څېړنه كې د افغانستان د مرستو دمشروطيت په اړه يادونه شوېده:،‏ ‏”د مرستو د مناسب مشروطوالي دافغانستان په دولت اوپه افغاني ټولنه كې پراخ پلويان لري“‏ . 186 د دغهمسئلې د پلويانو له مينځه په ځانګړې ډول د دولت سمون غوښتونكيمقامات د يادولو وړ دي چې د سمون په موخه په فشار راوړلو كې دنړيوالې ټولنې وروسته له كبله د كمزورۍ احساس كوي.‏ يو مركهكوونكي دغه ټكئ څرګند كړ چې:‏بايد د افغانستان د پرېكړه ليك په چوكاټ كې يوې سياسيستراتيژۍ ته پراختيا وركړل شي تر څو د كورنيو چارو وزارت د سمونلپاره د فشار كچه وساتي،‏ د پرمختګونو لپاره امتياز او د پرمختګ دنشتوالي لپاره جزا وټاكل شي.‏ د كورنيو چارو د وزارت سمون ته پهلومړيتوب وركولو كې وروسته والي د دې لامل ګرځي د پوليسو دبرخې زياتېدونكي لګښتونه ډېره كمه ګټورتيا ولري.‏د افغانستان اصلاح غوښتونكي له مونږ څخه غواړي چېراپاڅېږو او جدي عمل وكړو خو مونږ دا كار نه كوو.‏ ديوېغونډې ‏[چې د پوليسو د لوړ پوړو مقاماتو د انتصاب ‏(غوره4. 5، د پوليسو د كړنو څرنګوالي د پوليسو د شمېرې پروړاندېلس كسه ښه پوليس تر 100 كسو ناوړه پوليسو څخه ښه دي او‎10‎”ټوك:‏ د افغانستان په امنيتي سكټور كې د مالي ادارې د وضعيت سمون “ د بېوزلۍ د كمولو واحد او د اقتصاد مديريت،‏ په پراختيا كې د مالي چارو اداره.‏ واشنګټن ډي،‏ سي،‏ نړيوال بانك ‏،د2005 كال د ډسمبر د مياشتې 22 مه‏”د سولې لپاره هڅه ؟ په افغانستان كې مرسته او بيارغونه“‏ جاناتن ګودهند او مارك سيدرا.‏ د هالنډ د نړيوالو اړيكو انستيتيوت ‏(كلينګيندال)،‏ دد نړيوالو مقاماتو سره د افغانستان د خيړنې او ارزونې ادارې مركه،‏ د 2006 كال د نومبر د مياشتې ‎18‎مه نيټه.‏افغان دولت او يوناما:‏ ‏”د افغانستان د پرېكړه ليك پلي كول “ د همغږۍ او څارنې د ګډ پلاوي شپږ مياشتنې رپوټ ، د 2006 كال د نومبر مياشت مخ2006 كال د اګسټ مياشت 5 مخ18518618718857

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍناوړه پوليس كولاي شي د يوه تندلاري طالب په پرتله د مونږ189برياوو ته زيات زيان رسولاي شي.‏ډګرجنرال كارل ايكنبيرىداسې ښكاري چې د پوليسو د برخې سياستونه چې د ائتلاف دځواكونو د پخواني لوړ پوړي قوماندان د پورتنې وينا په خلاف غالباً‏ دپوليسو شمېرې ته د دوي د كړنو پر څرنګوالي لومړيتوب وركوي.‏ د2006 په وروستيو كې متحده ايالاتو پرېكړه وكړه چې دكسو 62،000څخه چې د افغانستان په پرېكړه ليك كې تصويب شوي دي82،000كسو ته د پوليس ځواكونو د زياتوالي په موخه فشار زيات كړي.‏ د دغهشمېر د زياتوالي پرېكړه وروسته د 2007 كال په اپريل كې د همغږۍ اوڅارنې ګډ دفتر لخوا و منل شوه.‏ شمېر ته د كړنو پر څرنګوالي دلومړيتوب وركولو تر ټولو څرګند مورد د 2006 كال په وروستيو كې پهسهيل كې د بلواوو د رامنځ ته كېدو په اړه د يوه لنډ مهالي غبرګون پهتوګه دافغانستان د مرستندويو پوليسو ډېر چټك جوړول دي.‏ د ملپاسوال ګيرى اوبرين،‏ د امنيت د اوښت د ګډي قومندانې د قوماندان داووم چوكاټ:‏ څه شي ثبات ته ډېر زيان رسوي – سمون او كه نه سمون؟د كورنيو چارو د وزارت د سمون د پروسې د سستوالي په اړه يو دليل چې ياد شوي دا دي چې دغه چاره كولاي شي په بالقوه توګه د بې ثباتۍلامل وګرځي.‏ دغه دليل د كرزي د ټينګې عقيدې سره سم دي.‏ نوموړى دولت او زياتره ځواكمنو او د نفوذ لرونكو څوكيو ته د سياسي اورښتينو رقيبانو د راوستلو پر كړنلارې ‏(پراخه چت)‏ باندې ډېر زيات باور لري.‏ دغه سياست په لومړيو كې د متحده ايالاتو تر مشرۍ لاندې دائتلاف د ځواكونو لخوا خپل شوي ؤ،‏ لكه څرنګه چې متحده ايالاتو نه غوښتل چې د افغان جنګسالارانو او سياسي ګوندونو تر منځ جګړه ددې لامل شي چې دوي د خپلې موخې څخه ‏(چې د تروريزم پر وړاندې جګړه)‏ اوپه افغانستان كې د طالبانو ماتې څخه وه،‏ منحرف شي.‏ مګر دوخت په تېرېدو سره متحده ايالاتو او نړيوالې ټولنې د امنيت په ټينګښت او د قانون په حاكميت او همدارنګه دولت ته د مشروعيت وركولوپه برخو كې د فعالو دولتي ارګانونو په ارزښت وپوهېدل.‏ولسمشر كرزي تر اوسه پدې باور دي چې په دولت كې رقيبانو ته ځاي وركول له هغې ډلې د بشر د حقوقو تر پښو لاندې كوونكي او ګونديمشران او په دولت كې د دغه بلواګرو ساتل د هېواد د امنيت او ثبات سره مرسته كوي.‏ ځينې نيوكه كوونكي په دې باور دي چې دغه مسئله د‏”جلايې كړه او حكومت پرې وكړه“‏ يا ‏”اوبه خړې كړه او كبان ونيسه“‏ دناوړه سياستونو له كبله دي،‏ يا په ساده ډول په جدي پرېكړو كې د كرزيد ناتوانۍ له كبله دي.‏ نيوكه كوونكي په دې اړه بحث كوي چې دغه دښمنان د دولت د سمون د هڅو مخالفين دي او د كرزي د دولت دنااغيزمنتوب او نه محبوبيت اصلي لاملين دي نو لدې كبله د امنيت د وضعې په خرابوالي كې لويه ونډه لري.‏د افغانستان په شمال كې د امنيتي وضعې كړكيچن والي،‏ د نشه اې توكو په توليد او قاچاق كې ښكاره زياتوالي او د كرزي د دولت دمحبوبيت چټك كموالى بايد ولسمشر او مشاورينو ته داپوښتنه پيدا كړي چې آيا د ‏"پراخه چت"‏ كړنلاره د امنيت د ټينګېدو سره مرستهكوي او كه د ناامنۍ د ډېريدو سره.‏نړيوال پاليسى جوړوونكې هم بايد دغه كړنلاره تر پوښتنې لاندې راولي او له ځانه وپوښتي چې څه شى د بې ثباتۍ لامل ګرځي – سمون او كهنه سمون؟ كه د كورنيو چارو وزارت هر اړخيز سمون ډېر بې ثباته كوونكي تر سترګو كيږي،‏ يا كه د كرزي دولت د ملاتړ لپاره همداسېسياسي اراده و نه ښيي،‏ مرستندوي هېوادونه هم بايد پدې برخه كې تجديد نظر وكړي چې آيا د لويو مالې مرستو چې د پوليسو د سمون پهڅير نوښتونو د پلي كولو په موخه تر سره كيږي كوم تضمين شته.‏ د روزل شويو او مجهزو پوليسو فعاليت په يوه نا سم شوي او دقومي اوګوندي سياستونو څخه ډك وزارت كې چې د نشه اې توكو په قاچاق كې هم لاس لري،‏ كولاي شي يوه ناوړه اغېزه ولري او پوليس په داسېيوه ځواكمن ارګان بدل كړي چې د امنيت د ټينګېدو په ځاي د افغانستان امن ته د يوه ګواښ په توګه عمل وكړي.‏‏”افغانستان:‏ نيم پاي ته رسېدلي كار“‏ د بي بي سي د خبرونو له ټولګې څخه،‏ ليس دوسيت،‏ د 2006 كال د ډسمبر د مياشتې 4 مه/‏http://news.bbc.co.uk/go/pr/fr/-/2/hisouth_asia/6205220.stm.18958

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېپخواني مرستيال په وينا د افغانستان مرستندوي پوليس ځواك د‏”ځواكونو د شمېرې زياتوالي ته د سملاسې اړتيا“‏ د پوره كولو پهموخه رامينځ ته كړل شو.‏ 190 يوه نړيوال لوړپوړي مقام د افغانستان دمرستندويو پوليسو په رامنځ ته كولو كې بېړه د داسې يوې ستراتيژۍ191په نامه ياده كړه چې د ناهيلۍ او مايوسۍ له مخې خپله شوېده.‏ اويوه بل مقام په دې اړه وويل:‏ دغه عمل د اوږد مهالو ستونزو لپاره د لنډمهالو حل لارو څخه يوه ده.‏ دغه ستونزې اوږد مهال فكر كول غواړي نه192لنډمهالې حل لارې.‏د افغانستان دمرستندويو پوليسو د بيړني جوړولو بلې خواته دافغانستان د ټولنيز نظم د ملي پوليسو د رامنځ ته كولو دقيق او په ځيرپلان كول دي.‏ دغه 5،000 كسيزه ځواك په كليوالي سيمو كې د بلواوواو ناآراميو په وړاندې د غبرګون او ليرې پرتو او ډېرو خطرناكو سيموته د پوليسي خدماتو د رسولو په موخه جوړ شوي دي.‏ د دغه ځواكغړي د افغانستان د ملي اردو او ملي پوليسو د ځواكونو د غړو پهپرتله زيات روزل شوي او مجهز دي او د لارښود د تربيې په برخه كې دلازياتو روزنيزو پروګرامونوڅخه برخمن كيږي.‏ 193 كه څه هم لاتراوسهډېر وختي دي چې د دغه نوي ځواك د اغيزو ارزونه وكړو،‏ مګر ګټورهبه وي چې په راتلونكي كې د افغانستان ملي مرستندوي پوليس چېاوس اوس يې د اړتيا وړ شمېرې زياتوالي د خپل كار په لومړيتوبونوكې نيولي او د افغانستان د ټولنيز نظم ملي پوليس چې يو څه وختمخكې مګر د كړنو په څرنګوالي د تمركز له لارې پراختيا مومي،‏ لهيوبل سره پرتله كړو.‏په عين حال كې چې ملي پوليس كولاي شي په ډېره كمه كچه په ځينوسيمو كې جدي ستونزه وي د پوليسو زيات شمېر په هغه صورت كېچې ګټور وي،‏ يوازې د دغه ستونزې د حل كولو سره مرسته كولايشي.‏ مركه كوونكي د پوليسو او كورنيو چارو د وزرات د زياتومقاماتو په ګډون په جدي توګه د افغانستان د ملي پوليسو څخه سروټكاوه.‏ د يوه ولايتي پوليس په وينا:‏د مونږ د پوليسو منصبداران په ډېرو جرمونو،‏ رشوت اخيستنېاو قاچاق كې لاس لري.‏ وروسته له دې چې د مرستندويانو ټولېپيسې د پوليسو پر سمون ولګېدې،‏ يواځيني كار چې مونږ يې194كړو هغه غلو ته د يونيفورم ور اغوستل دي.‏لكه څرنګه چې لاندې ګورئ د افغانستان او نړيوالو مطبوعاتو ټولو پهخپلو رپوټونو كې د يوه نيوكه كيدونكي ليد سره د پوليسو په څېړنهپيل كړي دي:‏ ‏”د هلمند په ځينو سيمو كې تر ټولو بد دښمن پوليسدي“‏ ‏(هرالد،‏ د 2007 كال د جنورى ‎10‎مه نيټه)،‏ ‏”فاسد پوليس دافغانستان د سمون پروسه له خنډ سره مخ كوي“‏ ‏(ايدمانتون سن،‏ د2007 كال د مارچ د مياشتى ‎3‎مه نيټه)،‏ او ‏”هغوي چې په طالب واليڅارمن دي ښايي همدغه ګمارل شوي افغان غړي وي“‏ ‏(اسوشيټدپرس،‏ د 2006 كال د نومبر د مياشتى ‎25‎مه نيټه).‏سپارښتنه:‏ د پوليسو د كړنو څرنګوالي ته د ځواكونو پرشمېر لومړيتوب وركړئځيني مقاماتو د پوليسو د كړنو د څرنګوالي او شمېر په اړوند بحثكې وويل:‏ ‏”يو شي تر هيڅ شي ښه دي،‏ يوه نيمګړتيا باالآخره د يوه شيپه وسيله ليرې كيږي“.‏ 195 د افغانستان په ډېرو سيمو كې ستونزه دپوليسو او سيمه ايز حكومت نشتوالي نه دي بلكه د دغو ارګانونو دفساد او داړه مارۍ ستونزه ده چې زياتره وخت يې د ښو كړنو كچه دبدوكړنو او زيانونو په پرتله ډيره ټيټه وي.‏ د پوليسو او ځايي دولتبدنامۍ په جدي توګه د كرزي د دولت مشروعيت كمزورى كوي او پهننني افغانستان كې د بې ثباتۍ يو لامل شمېرل كيږي.‏ دغه مسئله نهيوازې په سهيل كې د طالبانو په ګټه ده بلكه په ټول هېواد كې د كرزىد دولت د محبوبيت د كمښت لامل ګرځي.‏له جنرال ګارى ابرين سره د افغانستان د څيړنې او ارزونې د ادارى مركه،‏ د 2006 كال د نومبر ‎29‎مه نيټه.‏همان،‏ كابل،‏ د 2006 كال د اكټوبر ‎9‎مه نيټه.‏همغه،‏ د 2006 كال د نومبر ‎30‎مه نيټه.‏د افغانستان د ټولنيز نظم د پوليسو په اړه معلومات د كول جَك Stankiewicz لخوا او د يوې شخصي اړيكې له لارې د 2007 كال د مي د مياشتې په دريمه نيټه وړاندې شوي دي.‏د ولايتي پوليسو د رئيس سره د دغه ادارى مركه،‏ د 2006 كال د نومبر د مياشتى ‎27‎مه نيټه.‏د دغه ادارى مركه،‏ د 2006 كال د نومبر د مياشتى ‎29‎مه نيټه.‏19019119219319419559

م‎5‎م‎5‎د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍكه چېرې د پوليسو د كړنو او اغيزمنتوب په هكله د پام وړ پرمختګونه شي،‏ ښايي يوازې د پوليسو د شمېر زياتوالي و نشي كولاي يوه ښهاو د پام وړ اغېزه ولري.‏ د كورنيو چارو د وزارت د سمون،‏ په ځيرګمارلو او څارنې،‏ ښې روزنې،‏ د كورني كنټرول د ځواكمنوسيستمونو دجوړولو او د اصلاح شوې قضايي څانګې سره د ټينګواړيكو د رامنځ ته كولو له لارې د پوليسو د كړنو په څرنګوالي كې ښهوالي راتلاي شي.‏ تر هغه وخته چې د پوليسو د شمېر زياتوالي د امنيتد برخې د يوې ستونزې په توګه وشمېرل شي،‏ ښايي د كم روزل شويوپوليسو په شمېره كې زياتوالى،‏ د افغانستان پر امنيت يوه ناوړه اغېزهولري.‏5. 5، د امنيت د څانګې مالي ثباتد پوليسو د كړنو څرنګوالي ته د هغوى پر شمېر د لومړيتوب وركولواصلي دليل دادي چې په وړاندوينه وړ راتلونكي كې ښايي افغانستاند دې وړتيا ونلري چې په خپلواكه توګه د امنيت د برخې د ارګانونوپراخه شمېره 196 چې اوس مهال د پراختيا په حال كې دي وساتي.‏ 197 دامنيت په برخه كې د امنيت د اړتياوو د پوره كولو لپاره د سازمانونوجوړولو ته ډېره ليوالتيا شته او په اوږد مهال كې د هغوي د ساتني اومخ ته بېولو لپاره د افغانستان وړتيا ته ډېره كمه پاملرنه كيږي.‏ په عينحال كې چې د امنيت د څانګې دارګانونو پياوړتيا بايد د لومړيتوبونوپه سر كې وي،‏ د مالي ثبات اړوندو مسائلو ته نه پاملرنه لامل ګرځيچې دغه ارګانونه خپله د بې امنۍ په سرچينه بدل شي.‏ د بېلګې په ډولښايي د افغانستان ملي پوليس او ملي اردو د وسله والو او روزلشويو سرتېرو او پوليسو د معاش د وركړې لپاره د بسيا كوونكېبودجې د نه شتون په صورت كې په يوه امنيتي ستونزه بدل شي.‏ د هغوزياتو پانګه اچونو سره چې د امنيت د برخې د پياوړتيا په موخه تر سرهشوې دي،‏ د افغانستان ملي پوليس او ملي اردو دوه داسې ارګانونهدي چې په ټوليزه كچه د نورو ارګانونو په پرتله د زياتې بودجې او ښوتجهيزاتو څخه برخمن دي.‏ لكه څرنګه چې په نورو ځايونو كې ليدلشوي دي د امنيت يو نا انډول ځواكمن ارګان كولاي شي له سياسينظره د بې ثباتۍ يو لامل وي.‏د امنيت د برخې مالي ثبات ته په لومړيتوب وركولو كې وروسته واليداسې يوه مسئله ده چې په جدي توګه د افغانستان د ټوليزو اوخصوصي برخو د ډېرو ارزښتمنو عناصرو د پراختيا پر وړاندې ګواښدي.‏ مالي ثبات ته نه پاملرنه په ځانګړي ډول په داسې شرايطو كې يوهجدي ستونزه ده چې بهرنۍ مرستې كموالى ومومي كومې چې اوسمهال د امنيت د څانګې لګښتونه پوره كوي.‏ نړيوال بانك د 2005 كالپه خپل رپوټ كې ‏"د امنيت په څانګه كې د ټوليز مالي مديريت د ښهوالي په توګه د مالي ثبات مسئلو ته سملاسي اړتيا لا روښانه كړه.‏ پهدغه رپوټ كې اټكل شوي چې د امنيت د څانګې لګښتونه،‏ له هغېډلې د نشه اې توكو سره د مبارزې لګښت د افغانستان د ټوليزو عامهلګښتونو د 45 تر 50 په سلو كې سره سم دي.‏ په دغه رپوټ كې څرګندهشوېده چې جدي ګواښ شته چې د امنيت د څانګې لګښتونه ښاييدومره زيات وي چې اقتصادي ودې او د فقر كمښت د ملاتړ لپارهځانګړې شوي بودجې د هغه د پوره كولو لپاره بسنه ونه كړي.‏ په دغهرپوټ كې همدارنګه راغلي دي:‏د امنيت په څانګه كې د مالي ثبات د مسئلو كنټرول،‏ يوهسملاسي اړتيا ده،‏ لكه څرنګه چې داسې ګواښ شته چې پهراتلونكي كې افغانستان ښايي د ځواكونو د شمېر،‏ معاشونو اود معاش نه پرته لګښتونو،‏ سمبالتياوو،‏ بيار غونې او نورو پهاړه د پرېكړو د مالي ثبات لپاره د بسيا كوونكې وړتيا څخه198برخمن نه وي .دغه كواښ د ماليې وزارت د ننه څخه پرته په ټوليزه توګه د نه پاملرنېوړ وګرځېد.‏ د نړيوال بانك د 2005 كال د رپوټ د خپرېدو څخهراوروسته د افغانستان د ملي اردو او ملي پوليسو د مالي ثباتد افغانستان ملي پوليس هم د قانون دحاكميت ارګان او هم د امنيت د برخې يو ارګان دي . مګر د مالي ثبات په اړوند د لاندې بحث د موخې پر بنا د افغانستان ملي پوليس د امنيت دڅانګې د يوه ارګانپه توګه انګېرل كېږي ؛ لكه څرنګه چې د هغو ډېرې پرېكړې لكه د افغانستان دملي پوليسو د شمېر زياتوالي چې لويې مالي اړتياوې لري ، د امنيت د ټينګوونكي يا د بلواوو سره د مبارزې د ځواك پهتوګه د افغانستان د ملي پوليسو د ارزښت له كبله كيږي.‏دغه امر په ټاكلي ډول د پوليسو په برخه كې صدق كوي او تر يوه ځايه لدې امله دي چې د افغانستان د ملي اردو لګښتونه د دولت په بېرته راګرځېدونكې اصلي بوديجه كې شامل دي . اصلي بوديجه دپوليسو د عملياتي لګښتونو د پوره كولو په موخه د ډېر زيات كمښت سره مخ ده .مديريت،‏ په پراختيا كې د مالي چارو اداره،‏ د رپوټ شمېره ،AF-34582 د 2005 كال د ډسمبر د مياشتې 22 مه 41 مخټوك:‏ د افغانستان په امنيتي سكټور كې د مالي ادارې د وضعيت سمون “ د بېوزلۍ د كمولو واحد او د اقتصادټوك:‏ د افغانستان په امنيتي سكټور كې د مالي ادارې د وضعيت سمون “ د بېوزلۍ د كمولو واحد او د اقتصاد مديريت،‏ په پراختيا كې د مالي چارو اداره،‏ د رپوټ شمېره ،AF-34582 د 2005 كالد ډسمبر د مياشتې 22 مه 14 مخ.‏19619719860

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېUS$ millions250200150100500‎7‎مه بڼه.‏ د افغانستان د ملي پوليسو د لاسمزدپه لايحه كې چټك زياتواليFigure 7: The Rapidly Rising ANP Wage Bill1941691429661 69 69 681382138313841385138613871388(2003-04) (2004-05) (2005-06) (2006-07) (2007-08) (2008-09) (2009-10)مالى كال Fiscal Yearد ميليونو امريكايې ډالو په كچهسرچينه:‏ 1382-85 شميرى د قانون او نظم وجهې صندوق د اصلى شميرى په اساس دى.‏ د 1386-88 انځور شوى شميرى د انسجام د مديريت د ګډ هيات دكارى قوى پر اساس د افغانستان د ملى اردو د موخه ييز قوت پر اساس دى.‏ انځور شوى شميرو كې تقاعد ګډ ندى.‏مسئلو ته پاملرنې ډېر زيات ارزښت موندلي.‏ د ځواكونو د شمېر او دمعاشونو د زياتوالي په اړوند د پرېكړې په كولو سره د افغانستان دملي پوليسو كلنې لګښت ‏(د مكافاتو او مرستو د لګښتونو سره)‏ په(2003-04) 1382 كې د 61 ميليون ډالرو څخه په (2009-10) 1388 كېښايي د وړاندوينې سره سم 194 ميليون ډالرو ته ورسيږي.‏ 199 دغهزياتوالي په اووم شكل كې ښودل شوي دي.‏د افغانستان د ملي اردو او ملي پوليسو دشمېر او معاشونو دزياتوالي په اړه پرېكړې د امريكې د متحده ايالاتو لخوا د كورنيوچارو او د دفاع وزارتونه په مشوره د ماليې وزارت ته د كمې ونډې ياهم د ونډې په نه وركولو سره د دولت د معاشونو او رتبو وركولوستراتيژۍ ته د مراجعې په نه كولو سره ونيولې شوې.‏ 200 د افغانستان دملي اردو د معاشونو په اړه د متحده ايالاتو د نسبتاً‏ يو اړخيزو پرېكړوپه نيولو سره چې انډول كچه د افغانستان د ملي پوليسو د معاش دزياتوالي لامل ګرځېدلي.‏ د امنيت په څانګه كې لوړ معاشونه په خپلوار د نورو ټوليزو برخو د معاشونو د كچې د لوړوالي لپاره فشارراوړي او د دولت لپاره د لاسمزد د يوې لايحې د مينځ ته راتللو يوګواښ دي چې په غير ثابت ډول لوړ دي.‏ د معاشونو په كچه كې څرګندزياتوالي همدارنګه د تقاعد د حق د كچې د لوړوالي لامل ګرځېدلي.‏ دبېلګې په توګه نړيوال بانك اټكل كړي چې د سترې محكمې د صادرشوي حكم په پلي كولو سره كوم چې څرګندوي چې د دفاع د وزارت دكاركوونكو د تقاعد حق بايد په د راګرځېدو وړ ډول د معاش دنويوكچو سره برابر كړل شي ښايي د لګښتونو اندازه هم خپلې پخوانۍكچې (45 ميليون ډالرو)‏ ته ورسيږي او د پوځي تقاعد كلني لګښتونه201هم ښايي 15 ميليون ډالرو ته زيات شي.‏سرچينه:‏ د1382څخه تر 1385 كلونو پورې شمېرې د افغانستان دقانون او نظم وجهى صندوق د كلنيو لګښتونو پر بنسټ او د همغږىد معاشونو دسمون د پروسې پايله د تېرو مقياسونو سره سم پوليسو ته د معاش رسېدل دي.‏ دغه مقياسونه له 16 څخه تر 115 ډالر و څخه له 70 څخه تر 750 ډالر په مياشت كې زياتوالي مومي . ښايي دافغانستان د ملي پوليسو معاش په 2006 كال كې د معاشونو د زياتوالې د پرېكړې راوروسته 100 ډالرو ته زياتوالي ومومي.‏ نړيوال بانك،‏ ‏"د ټوليز مالي مديريت ښه والى"،‏ 44 مخنړيوال بانك،‏ د عامه مالياتو د مديريت ښه كول،‏ ‎44‎مخ.‏نړيوال بانك،‏ د عامه مالياتو د مديريت ښه كول،‏ ‎44‎مخ.‏19920020161

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍاو څارنى ګډ دفتر د كاري ډلې د لګښتونو څخه راوتلې شمېرې د1386 څخه تر 1388 كلونو لپاره په 2007 كال كې د افغانستان د مليپوليسو د ځواكمن كېدو لپاره دي.‏ په اټكل شويو شمېروكې د تقاعدلګښتونه نه دي شامل.‏كېد همغږى او څارنې د ګډ دفتر كاري ډله چې د افغانستان د مليپوليسو د مناسب شمېر د زياتوالي د سپارښتنو د تعميل لپاره جوړهكړل شوې وه،‏ د يوه لوي ځواك د معاش د وركړې د وړتيا په وړاندې دخطرونو د څېړنې لپاره د هڅو لامل وګرځېده.‏ كاري ډلې په خپل رپوټ94،000كسو ته د افغانستان د ملي پوليسو د ځواك زياتوالياعلان كړ او ديوې څېړنې او ‏”د يوې شدېدې ناوړه مالي اغېزې“‏ له كبلهچې دغه ډول زياتوالي يې د ځان سره لرلاي شي،‏ د دغه امر د مخنيويغوښتونكي شو.‏ په دغه رپوټ كې څرګند شوي دي چې 82،000 كسو تهد افغانستان د ملي پوليسو د ځواك زياتوالي او د ملي اردو د معاشسره د برابرولو په موخه د 70 څخه تر 100 ډالرو پورې د معاش د وركولوسره ښايي د دغه امر لامل شي چې د افغانستان د ملي پوليسو د معاشوركړه په(2011-12) 1390كال كې د دولت 6,8 فيصده بودجه او په(2013-14) 1392 كال 9,11 فيصده بودجه ځانګړې كړي.‏ په دغه رپوټكې ګواښ شوي چې ‏”د امنيت برخې ته د داسې يوې لويې فيصدۍوركول د نورو پروګرامونو د بودجې د كمولو په مانا دي.‏ ښايي دغهپروګرامونه عبارت وي له:‏ ښوونه او روزنه،‏ روغتيا او د ټولنيزوخدمتونو د وړاندې كولو نور پروګرامونه د دغه ګواښ سره سره،“‏ 202 دهمغږى او څارنې ګډ دفتر د پوليسو د غړو او د معاشونو د كچې دزياتوالي پرېكړه د 2007 كال د اپريل په مياشت تصويب كړه.‏تر 1388كال پورې د افغانستان د ملي پوليسو د وركړې وړ كلنيلګښت د 200 ميليون ډالرو په شاوخوا كې زياتوالي د مالي ثبات په اړهيواځينۍ مسئله ده چې د پوليسو برخه دهغه سره مخ ده . له بل لوريهغه لويې پانګې چې په تېرو څو كلونو كې د پوليسو د تجهيزاتواوبيخبناوو د تامين په اړه اچول شوې دي،‏ ډېر لوي مالي استلزاماتلري.‏ بايد ووايو چې دغه ټكي ته كمه پاملرنه شوېده چې د پوليسو دنويو تاسيساتو د ساتنې او ادارې او همدارنګه پوليسو ته د اهداشويو نقليه وسايلو،‏ ارتباطي وسايلو او جنګي وسلو د ساتنې اوادارې لپاره اړينه بودجه له كومه كيږي.‏2006 پهكال كې د افغانستان دامنيت د اوښت ګډه قومندانۍوړاندوينه كړې چې د پوليسو د بيخبنا،‏ روزنې او تجهيز په برخو كې دڅو ډالريزو پانګو اچونو وروسته د دغو پانګو د ساتلو كلنۍ لګښتښايي په راتلونكو څو كلونو كېښايي اوس مهال له600څخه 62،00082،000پوليسو د شمېرې د زياتوالي سره او په203ميليونو ډالرو ته ورسيږي.‏كسو ته د افغانستان د ملي2007كال كې د پوليسو دبيخبنا او تجهيز لپاره د امريكې د متحده ايالاتو د مرستو په كچه كېله ډېر والي سره دغه شمېره هم د پام وړ زياتوالي موندلاي وي.‏د افغانستان د ملي پوليسو د كلني لاسمزد د 200 ميليونه ډالري لايحېد مالي استلزاماتو او د دوي د ساتنې د كلني لګښت چې 600 ميليونهډالره دي د پوهېدو په موخه ګټور دي چې هغوي د افغانستان دكورني ټوليز عايد سره پرتله كړو.‏ د دولت عايد پهكال كې له 129 ميليون ډالرو څخه په(2002-03) 1381(2005-06) 1384 كې 400 ميليونډالرو ته زياتوالي وموند او وړاندوينه كيږي چي په (2008-09) 1387كال كې تر900204ميليون ډالرو پورې زياتوالي ومومي.‏اوس مهالښايي د افغانستان ټول كورنى عايد د پوليسو د ساتنې او څارنې دلګښت د پوره كولو لپاره بسنه ونه كړي.‏سپارښتنه:‏وركړئد امنيت د برخې ماليثبات ته لومړيتوبد امنيت د برخې د فعالو ارګانونو پراختيا بايد همدارنګه دلومړيتوبونو په سركې وي؛ داسې چې په پاي كې دغه ارګانونه دنړيوالو امنيتي ځواكونو د وتلو د ستراتيژۍ په توګه كار وكړي.‏ مګردغه ارګانونه يواځيني لومړۍ درجه لومړيتوبونه نه دي،‏ لدې كبله بايداجازه ورنكړل شي د امنيت د برخې اړتياوې پر نورو لومړيتوبونومخته شي.‏ برسېره پر دې د افغانستان ملي پوليس او ملي اردو دبهرنيو مرستو د كمښت په صورت كې د نړيوالو امنيتي ځواكونو دوتلو لپاره يو ه اغيزمنه ستراتيژي نه شي وړاندې كولاي.‏ لدې كبله” ‏”د همغږۍ او څارنې د ګډ پلاوي كاري ډله د افغانستان د ملي پوليسو د پياوړتيا لپاره “ كابل.‏ د 2007 كال د اپريل مياشت مخد عمومي څېړنې دفترونه،‏ " د سازمان مينځي ارزونه"،‏ - مخونهد افغانستان د بيا رغونې د وجهي صندوق رپوټ ، د 1385 د مالي كال دوهمه ربعه،‏ د 2006 كال د جون د 22 څخه د سپټمبر تر 22 پورې.“‏ نړيوال بانك ، كابل،‏ د 2006 كال د سپټمبر د مياشتې 22 مه.‏ 4 مخhttp://siteresources.worldbank.org/INTAFGHANISTAN/Resources/ARTFSept21.pdf, accessed 5 June 2007.20220320462

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېعكس:‏ انډريو وايلډراړينه ده چې په سملاسي توګه د امنيت د سملاسي اړتياوو د پورهكوونكو ارګانونو او د هغو ارګانونو جوړولو تر مينځ چې مالي ثباتيې افغانستان ته شونى وي يو انډول رامينځ ته شي.‏ د امنيت او دهغهڅخه بغير نورو برخو تر مينځ د انډول د نشتوالي مسئله هم بايد حلشي.‏نړيوال مرستندويان په ځانګړي ډول متحده ايالات چې تر ټولو لويمرستندوي دي بايد د دغه ټكي څخه د ډاډ د ترلاسه كولو لپاره ډېرههڅه وكړي چې د اوږد مهالو مالي استلزاماتو په برخه كې ارزښتناكېپرېكړي د څانګو په محدود ليد سره نه تر سره كيږي بلكه د يوه مليليد له لوري چې د مختلفو څانګو د لومړيتوبونو او غوښتنو تر مينځانډول رامينځ ته كوي،‏ پرېكړې كيږي.‏ په ځانګړي ډول بايد د معاش ياد ځواكونو د شمېر په څېر مسئلو په اړوند د پرېكړې لپاره يوازې دهغو وزارتونو سره چې په خپلو سرچينو پسې روان دي او د ځواكونو اومعاشونو د زياتوالي سره مخالفت نه كوي،‏ خبرې و نه شي.‏ زياتره بېپرې ارګانونه،‏ په ځانګړي ډول د ماليې وزارت بايد په فعاله توګه ددغه ټكي څخه د ډاډ د ترلاسه كولو لپاره كار وكړي چې د سياستاېښودنې د ټاكلو مالي استلزامات په پوره ډول د يوه ملي ليد لوري لهنظره كتل كيږي او د پرېكړو كولو څخه مخكې څېړل كېږي.‏د همغږۍ او څانې ګد دفتر په غونډه كې چې د 2007 كال د اپريل پهمياشت كې جوړه شوې وه پرېكړه وشوه چې د افغانستان د مليپوليسو شمېر له 62،000 كسو څخه 82،000 كسو ته لوړ كړل شي،‏ د غهپرېكړه ښيي چې دغه زياتوالي په لنډ مهاله توګه تر سره شو او بايد پههرو شپږو مياشتو كې يو ځل تر څېړنې لاندي ونيول شي.‏ د همغږى اوڅارنې ګډ دفتر په كلني رپوټ كې راغلي دي چې:‏د پوليسو د شمېر د زياتوالي آخري شمېر د افغانستان د دولت پهوسيله او د يوې پوليسي طرحې پر بنسټ چې د مالي نظرهبادوامه وي،‏ د معاش او ګمارلو په پروسو كې د شته ستونزو او دټاكنو د مالي عواقبو د څېړلو څخه وروسته چې د همغږۍ او205څارنې ګډ دفتر لخوا تر سره كيږې،‏ تعيينيږي.‏دغه ګډ دفتر د افغانستان د پوليسو د مالي ثبات،‏ څرنګوالي اوشمېرې د څېړلو او همدارنګه د همغږى او څارنې ‎7‎م ګډ دفتر ته دملموسو او عيني سپارښتنوسره د رپوټ د چمتو كولو په موخه يوهكاري ډله رامينځ ته كړه.‏د همغږۍ او څارنې د ګډ دفتر دغو پرېكړو د كورنيو چارو د وزارت د‏”د همغږۍ او څارنې د ګډ پلاوي كلنى رپوټ “ افغان دولت او يوناما ، كابل،د 2007 كال د مي د مياشتې لمړۍ نېټه ‎13‎م مخ20563

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍمالي ثبات اړوندو مسائلو ته د لومړيتوب وركولو او د وروستيوپرېكړو چې لوي مالي عواقب لري د څېړنې او بيا كتنې په موخه د يوهميكانيزم د جوړولو لپاره ښه موقع برابره كړه.‏ د پوليسو په برخه كې پهځانګړي ډؤل د ځواكونو زياتوالي په هرو شپږو مياشتو كې د يوېڅېړنې اړتيا داسې فرصت راكوي چې د لازياتو پوليسو د ګمارلو اوروزنې څخه مخكې د82،000كسيز ځواك د لګښتونو او دكمزورتياوو په اړه په ځير فكر وكړو.‏ لدې كبله بايد د 2007 كال په منيكې د دغه دفتر د ‎6‎مې غونډى تر جوړېدو مخكې پدې اړه بيا كتنهوشي.‏ لكه څرنګه چې يوه نړيوال مقام څرګنده كړه چې هماغه ډول چې دپوليسو د ځواكونو شمېر د وخت په تېرېدو سره ثابت كيږي،‏ دځواكونو د شمېر زياتوالي هم د هغه د وروسته كموالي په پرتله آسان206دي.‏كه داسې وي چې دغه ارګانونه په راتلونكو كلونو كې د بهرنيو ماليمرستو د كمښت څخه اغېزمن كيږي،‏ د افغانستان د ملي اردو او مليپوليسو د مالي ثبات مسئلې ته لومړيتوب وركول ارزښت لري.‏دغه امر،‏ د ځواكونو د مناسب شمېر او بيخبنايي اړتياوو تر مينځ دانډول د راوستلو په موخه د جدي او ستونزمنو پرېكړو د كولوسملاسي اړتيا او همدارنګه د مختلفو ټاكنو له هغې ډلې دا چې په كومځاي كې د څرنګوالي سمون كولاي شي د شمېرې كمښت جبران كړي،‏په اړه سملاسي څېړنه غواړي.‏ د مالي ثبات په اړه د اړوند مسئلو حلاو همدارنګه د نورو امنيتي كړنلارو او بېلګو،‏ يا نويو جوړو شويوارګانونو چې د هغوي لګښت د اوسنيو امنيت ځواكونو د لګښت پهكچه كم وي،‏ په اړه خلاقانه تفكر اړين بولي.‏ د بېلګې په توګه كولايشو د لګښتونو اود پوليسو او پوځي ځواكونو د اجباري چوپړ د بياپلي كولو لكه چې د پوليسو او ملي اردو ډېر لوړپوړي منصبداراندهغه څخه دفاع كوي او كولاي شي د دغسې لوي مسلكي ځواك داړتيا د كچې په كمولو كې مرسته كولاي شي،‏ د كمزورۍ د ټكو دارزونې په موخه يې يوه څيړنه تر سره كړو.‏په پاي كې بايد ووايو نړيوال مرستندويان بايد وپوهيږي چې حتي كهد لګښتونو بنسټيز اقدامات لنډمهالي هم اعلان شي،‏ بيا هم دافغانستان د ملي پوليسو دبېرته راګرځېدونكو لګښتونو د يوېلويې فيصدۍ د مالي ثبات په برخه كې د مينځ مهالو او اوږدمهالوژمنو كول اړين دي.‏ د امنيت د برخې مالي ثبات ته د لومړيتوب پهوركولو كې وروسته والي كولاي شي د نورو عامه او خصوصيارګانونو پر پراختيا ډېره ناوړه اغېزه وكړي او ښايي د بهرنيو مرستو دكموالي په صورت كې د امنيت د څانګې د ارګانونو د له مينځه تلولامل شي چې خپله د بې ثباتۍ يو لامل دي.‏د يوه نړيوال مالي سازمان د يوه مقام سره شخصي اړيكه،‏ د 2007 كال د جنورى ‎23‎مه نيټه.‏20664

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅې6. د سپارښتنو لنډيزدغه برخه د دغه رپوټ په اوږدو كې وړاندې شوي وړانديزونه په لنډهتوګه بيانوي.‏.1••د افغانستان د ملي پوليسو لپاره يو ګډ ليد اوستراتيژۍ ته پراختيا وركړئ.‏د افغانستان د ملي پوليسود دندې لپاره د يو ګډ ليد او د دغهليد د پلي كولو لپاره د يوې ستراتيژۍ شتون ته سملاسي اړتياشته.‏ د افغانستان د ملي پوليسو په اړوند د متفاوتو ليدونوشتون د همغږۍ خنډ دي او د ځواك د تشكيلاتو،‏ تركيب اوشمېر او همدارنګه د هغه د زده كړې او د دغه سازمان دتجهيزاتي او سرچينو ته د اړتياوو په اړوند د متضادو كړنلارو درامينځ ته كېدو لامل ګرځېدلي.‏ په ځانګړي ډول د افغانستان دملي پوليسو لپاره د ‏”جرمني ليد“‏ د ټولنيز نظم او قانون دټينګوونكي ځواك په توګه بايدد ‏”د امريكې د متحده ايالاتو دليد“‏ پوليس د امنيت د ټينګوونكي او د بلواوو سره په مبارزه كېد پراخه ونډې لرونكي ځواك په توګه،‏ له يو بل سره سم كړل شي.‏دغه توپير لرونكي ليدونه چې تر يوه ځايه د دغو عاملينو د نظروړ ټكو باندې د تمركز په دليل مينځ ته راغلي،‏ بايد د يو ګډ ليدد پلي كولو په موخه چې د ټول افغانستان پوليسي اړتياوې پورهكړاي شي له يوبل سره سم كړل شيپوليسو ته د اوښتو زيانونو په كچه كې خواشينوونكى زياتواليبايد سمدلاسه تر څېړنې لاندې ونيول شي او د دغه ټكي څخه ډاډتر لاسه كړل شي چې اوسني سياستونه د دې لامل نه دي چې مليپوليس او ملي اردو د اورپكو په ضد عملياتو كې ‏”د توپخوراك“‏ شي.‏ د پوليسو تجهيزات،‏ سرچينې او روزنه بايد ټول ترڅېړنې لاندې ونيول شي،‏ مګر په عمل كې د كم روزل شويو او دكمو تجهيزاتو څخه برخمنو پوليسو څخه د بلواوو سره د مبارزهكوونكي ځواك په توګه بايد په لا بنسټيزه توګه بيا فكر وشي.‏ لههغه ځايه چې د افغانستان ملي اردو د بلواوو ضد عملياتو دسرته رسولو لپاره د افغانستان د ملي پوليسو او د افغانستان دمرستندويو پوليسو په پرتله زياته زده كړه كړي او مجهز غړيلري،‏ بايد د افغانستان د ملي اردو يو ډېر شمېر سرتيري د نسبتاً‏امنو سيمو څخه وويستل شي او په سهيلي جنګ ځپلو سيمو كېد يوه نيمه پوځي ځواك په توګه د پوليسو څخه د ګټې اخيستنېد اړتيا د كمښت په موخه ميشت شي.‏بايد د يو جلا نيمه پوځي ځواك يا امنيه ادارې جوړيدو تهپاملرنه وشي.‏ دغه اداره بايد د افغانستان د ملي اردو سره تړلېوي نه د افغانستان د ملي پوليس سره.‏ دغه ډول ځواك كولاي شيد بلواوو پر ضد عملياتو كې د پوليسو د كارولو د اړتيا دكمښتلامل شي.‏ كه پوليس د بلواوو ضد عملياتو كې د يوه نيمه پوځيځواك په توګه ونډه واخلي،‏ وروسته كېداي شي په يوه مرستهكوونكي ملكي پوليسي ځواك بدل شي.‏ارزښتناكه ده د دې ټكي څخه ډاډ تر لاسه شي چې هغه لويې مالياو ځاني مرستې چې د امريكې د متحده ايالاتو لخوا پوليسو تهمرسته شوي،‏ د دې لامل نه كيږي چې د بلواوو پر ځپلو د متحدهايالاتو اصلي تمركز د قانون د حاكميت د يوه ملكي ځواك دجوړېدو لپاره اوږدمهال ليد له مينځه يوسي.‏د امنيت د برخې د سموناركان د قانون يو پراخه اوټوليز حاكميت د يوې ستراتېژۍ سره ځاي پر ځايكړئيو ملكي پوليسي ځواك توپير نه لري چې په كومه كچه يې زدهكړه كړې او يا مجهز دي د يوه فعال قضايي سيستم په نه شتونكې،‏ د قانون د حاكميت د پراختيا او ساتنې لپاره د كمې وړتياڅخه برخمن وي.‏ د امنيت د برخې د سمون د جلا اركانو پر بنسټماتې خوړلې ستراتيژي د قانون د ستراتيژۍ د يوه پراخه او واحدحاكميت د پلي كېدو په وړاندې خنډونه راپورته كړي دي چېبايد له مينځه يوړل شي.‏ اړينه ده چې د قانون د ستراتيژۍ د يوهبريالي حاكميت په چوكاټ كې يوه لاهمغږې او يوه ټوټه كړنلارهد پوليسو او قضا د برخې د غښتلتيا په موخه رامينځ ته شي.‏د پوليسو او عدلي په دواړو څانګو كې د اروپايي ملتونو دمشرۍ سره د اروپايي ټولنې د پوليسو نوي پلاوي ته مناسبه••.2••65

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍموقع په لاس ورغلې ترڅو په ټوليز ډول د قانون د حاكميت• د پراخه فساد د مسئلې ژر خپرېدلو په جدي توګه د كورنيو چاروستراتيژۍ او په ځانګړي ډول د پوليسو او عدلي برخو لپارهد وزارت،‏ د افغانستان د ملي پوليسو او د حامد كرزي د دولتيوټوټه كړنلاره رامينځ ته كړي.‏ په افغانستان كې د اروپايياعتبار او مشروعيت تر پوښتنې لاندې راوستئ.‏ د فساد د جديټولنې د پوليسو پلاوي بايد ډاډ تر لاسه كړي چې د پوليسو پرستونزې په ځانګړي ډول د نشه اې توكو د فساد د حل لپاره بايدروزنه او لارښوونه او په عدلي برخه كې د يوه جلا پروګرام پرسمبليك او عيني اقدامات او د نشه اې توكو په قاچاق كې ونډهملاتړ باندې تمركز نه لامل كيږي چې د زده كړې ماتې خوړلېلرونكو اشخاصو توقيف او قانوني تعقيب په ګډون،‏ ترسره شي.‏كړنلاره دوو برخو ته د جلا اركانو په توګه دوام ومومي.‏د مرستندويانو مرستې د كورنيو چارو د وزارت پههراړخيز سمون مشروطې كړئد كورنيو چارو وزارت او پوليسو سمون ته بايد په سادګۍ ديوې مسلكي مسئلې په توګه چې د كارپوهانو لخوا د مسلكيحل لارو وړاندې كولو ته اړ وي و نه كتل شي.‏ د دغو سازمانونو•.3د كورنيو چارو وزارت چاپېريال په څرګند ډول په ګوندپالنې،‏سمون تر ټولو له مخه يوه سياسي چاره ده چې د دولت د لوړپوړو•فساد او جرم اخته دي او يو د هغه لاملونو څخه دي چې دمقاماتو او د نړيوالې ټولنې لخوا ملاتړ كېدونكې سياسيافغانستان د نشه اې توكو پر ناقانونه اقتصاد زياتېدونكېستراتيژيګانې غواړي.‏اغيزه لري.‏ د كورنيو چارو د وزارت د هراړخيز سمون څخه بغير دپوليسو روزنه او تجهيز ښايي كمې اغيزې ولري او هغه لويېسرچينې چې د سمون پر هڅو لګېږي،‏ ښايي بيځايه و لګيږي.‏د پوليسو د كړنو څرنګوالي ته د ځواكونو پر شمېرلومړيتوب وركړئ.4ولسمشر حامد كرزي او لوي مرستندوي هېوادونه د كورنيو• د پوليسو د كړنو څرنګوالى بايد د پوليسو ځواكونو پر شمېرچارو د سمون د اړتيا د پوهېدو سره سره د ستونزو د حل لپاره دلومړيتوب ولري.‏ د سملاسي مسئلو حل ته ليوالتيالكه د -عيني او اغيزمنو اقداماتو د تر سره كولو لپاره سياسي اراده نهولسمشرۍ ټاكنې يا د بلواوو زياتوالئ چې د پوليسو د ځواك دده ښوولې.‏ د دې لپاره چې سمونيز فعاليتونه دوام لرونكي اوشمېر د زياتوالي لپاره د لنډ مهالو حل لارو د وړاندې كولو لاملاغيزمن وي سمدلاسه بايد د كورنيو چارو د وزارت د هراړخيزګرځي،‏ د باكيفيته پوليسي ځواك د جوړېدو لپاره اوږدمهالېسمون په موخه نه يوازې د پوليسو د برخې لپاره يوه ټوليزههڅې پورتنئ كړنلاره كمزورې كوي.‏‎207‎ د پوليسو د ځواك دستراتيژي پراخه او پلي كړل شي.‏شمېر زياتوالي يوازې هغه وخت اغيزمن دي چې د كورنيو چارووزارت د هراړخيز سمون،‏ د غړو په منلو او ازموينه كې زياتمرستندويان بايد خپلې مرستې د كورنيو چارو د وزارت پرځير،‏ د ښې زده كړې وړاندې كول،‏ د كورني كنترول د سيستم او د•هراړخيز او له لوړو څخه ټيټو پر سمون مشروطې كړي.‏ د دغهيو اصلاح شوې قضايي څانګې سره د اړيكو د ټينګښت له لارېصورت څخه بغير د پوليسو د سمون د پروسې د مخ ته بېولود پوليسو د كړنو په څرنګوالي كې ډېر پرمختګونه راشيلپاره د دوي مرستې بيځايه لګيږي.‏ يوه سياسي ستراتيژي بايد دافغانستان د تړون ليك او د هغو د معيارونو په چوكاټ كېلهد افغانستان د ملي پوليسو د ځواك د شمېر 62،000څخه•جوړه شي چې وكولاي شي د كورنيو چارو د وزارت د سمون لپاره82،000 كسو ته د زياتوالي په اړه د همغږۍ او څارنې د ګډ دفترد فشار كچه وساتي،‏ د پرمختګونو لپاره بخښښ او د نه‎5‎مې غونډى په اړه بايد يوځل بيا فكر وشي.‏ د دغه پرېكړې اړوندپرمختګو لپاره جزا وټاكل شي.‏د مالي ثبات د مسئلو سربېره تر څو چې د پوليسو د څرنګوالي اوپه دغه اړه بېلګه چې ويلي يې شو د افغانستان د مرستندويو پوليسو د 11271 كسېزه ځواك په اړه پرېكړه د چې د 2006 كال كې تر سره شوه . د دغه پوليسي ځواك غړي د يوې لس ورځنۍ زده كړه ايزېدورې د پاي ته رسولو وروسته د يونيفورم،‏ سلاح او معاش خاوندان شول.‏20766

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېاغېزمنتيا او د پوليسو كاري سازماني چاپېريال كې ښه والي نه• د لا ډېرو منصبدارانو د ګمارلو او زده كړې مخكې بايد دوي راغلي د افغانستان د ملي پوليسو د ځواك د شمېر چټكافغانستان د ملي پوليسو د ځواك شمېر له 62،000 څخه 82،000زياتوالئ ښايي كومه ښه اغېزه ونشي لرلاي.‏ تر هغه وخته چې ټولكسو ته د زياتوالي په اړه د همغږى او څارنى د ګډ دفتر د ‎5‎مېد افغانستان ملي پوليسو ته د امنيت دستونزې د يوې برخې پهغونډى د پرېكړې په اړه د2007كال په مني كي د دغه دفتر دسترګه ګوري،‏ ښايي په يوه فاسد سازماني چاپېريال كې د كارپهغونډې څخه مخكې تجديد نظر وكړل شي.‏ په هرو شپږو مياشتوموخه د كم روزل شويو پوليسو چټك زياتوالي د امنيت پهكې يوځل د افغانستان د ملي پوليسو د ځواك د شمېر په اړه دمسئلې باندې د ښو اغيزو پرځاي ناوړه اغيزې ولري.‏يوې ارزونې د تر سره په موخه د دغه دفتر پرېكړه د افغانستان د82،000د امنيت د برخې مالي ثبات ته لومړيتوب وركړئكسيزه پوليسي ځواك د مالي ثبات د اړتياوو په اړه دسملاسي څېړنې لپاره يوه موقع ده.‏.5• داسې وړاندوينه شوې ده چې په راتلونكي كې ښايي افغانستانبسيا كوونكې سرچېنې په واك كې ونلري ترڅو وكولاي شي د• بايد د امنيتي بېلګو او خلاقانه كړنلارو او همدارنګه د نويوامنيت د څانګې ارګانونه چې اوس د پراخېدو په حال كې دي پهجوړو شويو ارګانونو په اړوند چې لګښتونه يې د اوسنيوخپلواكه توګه وساتي او ملاتړ يې وكړي.‏‎208‎ د دغې مسئلې څخهځواكونو څخه كم وي څېړنه وشي.‏د خبرتيا سره سره د امنيت د څانګې د لګښتونو د چمتو كولولپاره د افغانستان د مالي وړتيا سره سم كم عيني اقدامات تر سره• نړيوال مرستندويان بايد دغه مسئله ومني چې حتې دلنډمهالوكېږي.‏ مالي ثبات ته د امنيت د څانګې دمخته كولو په چاره كېلګښتونو د اقداماتو د ټاكلو په صورت كې هم اړينه ده چې دوروسته والي كولاي شي د خصوصي او ټوليزو برخو د نوروافغانستان د ملي پوليسو د بېرته راګرځېدونكو لګښتونو د يوېارګانونو د پراختيا په پروسه باندې ډېره ناوړه اغېزه ولري.‏ دغهزياتې برخې د مالي ټينګښت د دوام په موخه مينځ مهاله اومسئله د بهرنيو مرستو په پرې كيدو كيداي شي د امنيت داوږدمهاله ژمنې تر سره شي.‏څانګې د ارګانونو د له مينځه تلو او وروسته د بې ثباتۍ درامينځ ته كېدو لامل وګرځي.‏ډېرې ښځينه پوليسې په كار وګمارئ او تربيه يېكړئ او د كورنيو ځواب وركونې ډېر واحدونه جوړ.6نړيوال مرستندويان بايد له دغه ټكې څخه ډاډ ترلاسه كړي چېكړئ.‏•هغه ارزښتناكې پرېكړې چې اوږدمهالې مالي اړتياوې لري دد63،000كسو څخه چې د2006كال په پسرلي كې يې معاش•ځانګړو مرستندويانو د كاري پروګرام په بنسټ نه نيول كيږي،‏اخيسته يواځيكسه يې ښځينه وې.‏د ښځينه پوليسو180بلكه د يوه ملي نظر پر بنسټ نيول كيږي چې د لومړيتوبونو او دنشتوالي په ټولو ولايتونو كې د كورنيو ځواب وركونې د ډلو دڅانګو د غوښتنو ترمينځ تعادل رامينځ ته كوي.‏ د معاش يا دجوړېدو اصلي خنډ دي.‏‎209‎ لدې كبله بايد د ښځينه پوليسو دځواكونو د شمېر په اړوندو پرېكړو كې بايد يوازې د هغوشمېر د زياتوالي هڅو ته لومړيتوب وركړل شي.‏ د دغو هڅو لهوزارتونو سره مذاكره ونه شي چې د خپلو سرچينو پسې دي بلكهډلې كولاي شو لاندې ټكو ته ګوته ونيسو:‏ داسې نوښتونه چې پهبايد د بې پرې ارګانو ‏(په ځانګړي ډول د ماليې وزارت)‏ هم بايد دښځينه زده كوونكو كې د كابل د پوليسو د اكاډمۍ سره د يوځايدې ټكي څخه چې مالي اړتياوې د يوه ملي نظر پر بنسټ څېړلكېدو انګېزې راوپاروي،‏ او د ښځينه پوليسي ډلو هڅې د ښځينهكيږې ډاډه وي.‏منصبدارانو د ګمارلو او د پوليسي موسساتو د ساتلو لپاره چېد افغانستان دملي پوليسو كلني ملاتړ كېدونكي لګښتونه د 600 ميليونو ډالرو په شاوخواكې اټكل شوي دي چې په اوسني حال كې د افغانستان د كورني عايد له كچې څخه اوړي.‏د كورنيو ځواب وركونې ډلې يواځينى مناسب چاپيريال مينځ ته راولي چې په هغه كې هغه ښځې چې تاوتريخوالى ورسره شوي كولاي شي د پوليسو مركز ته مراجعه وكړي او خپلې ستونزې ښځينهپوليس منصبدارانو ته ووايي او د كور او د اوسېدلو د ځاي په اړوندو دعواګانو كې د هغوي څخه مرسته واخلي او د اړتيا په وخت كې د خپل د ځان د ساتنې غوښتنه وكړي.‏20820967

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍد كلتوري ليدلوري څخه مناسب او جايز وي.‏ د دغو ټولو سره سرهشمېر يې د افغانستان د ملي پوليسو پر اغيزمنتيا او اعتبارپه پاي كې بايد ووايو چې دافغانستان د ملي پوليسو د نوم اوباندې يوه ناوړه اغېزه كوي.‏ لدې كبله د افغانستان د ملي پوليسواعتبار د لوړوالي لپاره هڅې كولاي شي د پوليسو د ځواك سره دد زده كړې برخه بايد نه يوازې په لومړنيو زده كړو كې بلكه دډېرو ښځو د يوځاي كېدو لامل شي.‏لويانو د سواد په روانو كورسونو كې هم په نظر كې ونيول شي.‏‎211‎د افغانستان د ملي پوليسو د غړي نيونې او څارنېپروسې لا نورې هم پياوړې كړئد لوړ معاش په شان انګېزې بايد په ملي پوليسو كې د باسوادهغړو د ساتنې او جذب په موخه راوپارول شي.‏ سره لدې چې•.7بايدد افغانستان د ملي پوليسو د غړي نيولو او څارنې د پروسوباسواده فارغان د څو اوونيو څخه زياتو زده كړو په پاي ته رسولو•پراختيا او پلي كولو ته لا زياته پاملرنه وشي.‏ په دغه برخه كېسره د زياتو پوليسي دندو د ترسره كولو وړتيا تر لاسه كړې،‏ پهبايد مسلكي او سياسي عوامل دواړه په نظر كې ونيول شي.‏ داوسني حال كې د سيمه ايز رونيز مركز په پروګرامونو كې دپوليسو د زده كړې د اوسنيو پروګرامونو يوه لويه ستونزه دغهباسواده او بې سواده فارغانو تر مينځ د معاش او رتبو په وركولوټكي ته نه پاملرنه ده چې څوك روزل كيږي.‏ داسې ښكاري چې زدهكې هيڅ ډول توپير نه شته.‏ كه داسې وي چې د افغانستان د مليكړه ايز سياست د سيمه ايز روزنيز مركز په كچه پدې ډول وي:‏اردو د معاشونو د كچې سره د سمون په موخه د افغانستان د ملي‏«مونږ غواړو هغه كسان و ګمارو چې مونږ يې روزو».‏ مګر د دغهپوليسو د معاشونو كچه د همغږۍ او څارنې د ګډ دفتر د پنځمېټكي ټاكل چې څوك بايد وګمارل شي د قوماندانۍ لخوا تر سرهغونډې د پرېكړې سره سم له ډالرو څخه ډالرو ته لوړه شي دكيږي چې قومي او ګوندي اړيكو ته د نويو غړو په وړتياوو،‏باسوادو پوليسو منصبدارانو د معاش د زياتوالي له لارې دتجربو او لياقت لومړيتوب وركوي.‏ د پوليسو په روزنه كې ترانګېزې د راپارولو فرصت بايد په نظر كې ونيول شي.‏حده زيات تكنوكراتې كړنلاري مخ ته بېول چې زياتره وخت د دغهټكي څخه سترګي پټوي چې څوك روزل كيږي،‏ په ځينو سيمو كېناوړه پايلې درلودلې دي او د مركزي دولت د مخالفو ځواكونو دپه منظمه توګه د پوليسو د لارښونې د پروګرامونواغيزې و اروزوئ.9غښتلتيا لامل ګرځېدلې دي.‏ 210• د افغانستان د ملي پوليسو پر روزنه او تجهيز د لومړني تمركزد پوليسو روزنيزو پروګرامونو ته د باسواده غړو دجذب په موخه انگيزې راوپاورئ.‏څخه وروسته اوس په افغانستان كې د پوليسو د سمونيزو هڅواصلي تمركز د پوليسو د لارښونې د پروګرامونو څخه تبديليږي.‏په افغانستان كې د اروپايي ټولنې پلاوى پر500مربيانو او.8د پوليسو په روزنه كې د سواد مسئله بايد تر ټولو لومړۍ وي.‏ دپوليسو لارښوونكو سربېره160تنه نور غړي په كار ګماري.‏ د•روزل كېدونكو د سواد د كچې ټيټوالي چې تر 30 په سلو كې كمنړيوالو لارښوونو د پروګرامونو لګښت ډېر زيات متحده ايالاتواټكل شوي،‏ تر ټولو لويه ستونزه ده چې د پوليسو د لومړنۍلخوا وركول كيږي د د افغانستان د پوليسو د 2006 كال د ټوليزروزنې پروګرامونه د هغه سره مخ دي،‏ د بېسواده غړو روزل دلاسمزد په لايحه كې د ټاكل شوې كچې څخه اوړي.‏ لدې كبلهباسواده غړو د روزلو په پرتله د كمې اغېزې درلودونكي دي،‏ اوارزښتناكه ده چې د دغو پروګرامونو د اغيزو د څېړنې په موخه دبېسواده فارغان د باسواده فارغانو په پرتله د پوليسي دندو دسيستمونو جوړولو ته پاملرنه وكړو او د هغوي څخه په ګټهترسره كولو د كمې وړتيا لرونكي دي.‏ د بيسواده پوليسو ډېراخيستنې و پوهيږو چې آيا د روزنيزو پروګرامونو ښه اغيزهدغه ټكي ته دكمې پاملرنې سربېره چې څوك روزل كيږي،په اوسني حال كې هيڅ ډول ميكانيزم نشته چې دغه ټكي تعقيب كړي چې د روزنيزو پروګرامونو فارغان،‏ له هغې ډلې د كابل د پوليسو داكاډمۍ روزنيز پروګرامونه په دغو كسانو څه اغيزه كوي . په دغه ټكي نه پوهېدل چې څوك روزل كيږې او روزنه په فارغينو څه اغېزه لري ، د پوليسو د لنډو پروګرامونو د اغېزې ټاكل او ورپسې د هغهسنجش ستونزمن كوي.‏د لومړنيو زده كړو ‎3‎م كورس،‏ پنځه اوونۍ د سواد زده كړه او همدارنګه اوونۍ د لومړنيو زده كړو دوره په لاره اچول كيږي.‏ دغه كورس يو لومړنى او ارزښتناك قدم بلل كېږي حتي سره لدې چې جوتهنه ده چې آيا پنځه اوونۍ زده كړه دبسيا كوونكو سوادي مهارتونو د رامينځ ته كولو لپاره د لمړنيو زده كړو په اول كورس كې د ګډون لپاره بسنه كوي او كه نه.‏21021168

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېدومره ده چې دومره لوي لګښت پرې وشي.‏• په 2006 كال كې د رتبو د سمون د ټاكل شوې كميټې سپارښتنو اووړانديزونو ته د كرزي نه پاملرنه،‏ او دپوليسو دولايتي 14د دې لپاره چې د لارښوونې پروګرامونه اغيزمن واقع شي،بايدرئيسانو انتصاب چې د رتبو د سمون په ازموينه كې پاتې وو،‏ د•ومنو چې د افغانستان د ملي پوليسو اصلاح په لومړي قدم كېدغه ټكي څخه د ډاډ لپاره د ځواكمنو سرويږو د پيدا كولو اړتيا لايو سياسي عمل دي نه مسلكي،او د لارښوونې ډلې بايد د خپلنوره هم روښانه كړه چې انتصابونه او ترفعيات د وړتيا پر بنسټكار په تر سره كولو كې د سياسي او مسلكي تخصص د تركيبتر سره كيږي.‏ د لوړ پوړو انتصاباتو ځانګړئ مشورتي پلاوى دڅخه ګټه واخلي.‏سربېره پردې هغه پراخه پروګرامونه چې دولسمشرۍ د فرمان سره سم د 2006 كال د سپټمبر په مياشت كې دپوليسو دانفرادي منصبدارانو لپاره جوړيږي ښايي و نشي كولايافغانستان د تړون ليك د معيارونو د پلي كولو په موخه رامينځد كورنيو چارو د وزارت د نه سمون او د پوليسو په برخه كې دته شو.‏ د افغانستان د تړون ليك معيارونه د انتصاباتو لپاره دسمون لپاره د دولت په لوړو پوړو كې د ژمنتوب نشتوالي پهيوه روڼ ميكانيزم جوړول اړين بولي،‏ خو دولت د دغه ارګان دصورت كې د افغانستان د ملي پوليسو اغيزمنتوب د يوه ارګانفعاله كولو لپاره كمه هڅه كړېده.‏ نړيواله ټولنه بايدد همغږۍ هڅوپه توګه ښه كړي.‏ته همدا ډول دوام وركړي او د وړتيا پر بنسټ د انتصاب دد كورني كنټرول سيستمونه غښتلي كړئ او د ادارېاو ساتنې مسائلو ته پام وكړئد پوليسو د تجهيز تر ټولو لويه ستونزه د كنترول او كورنۍځواب وركونې د سيستمونو څخه د افغانستان د ملي پوليسوميكانيزم دپلي كولو لپاره پر دولت فشار راوړي.‏ نړيواله ټولنههمدارنګه بايد د لوړو پوړو د انتصاب هيئت په كار واچوي.‏د كورنيو چارو د وزارت او د افغانستان د مليپوليسو په څوكيو كې قومي تعادل پراخه كړئ.12.10•اود كورنيو چارو وزارت نه برخمنتوب دي.‏ د پوليسو د تجهيزاتو• كه څه هم د افغانستان په پرېكړه ليك كې د افغانستان په مليد ناوړه كټې او غلا د كمښت په موخه بايد ددغه سيستمونوسرحدي پوليسو كې قومي تعادل څرګند شوي،‏ په اوسنۍ وضعهغښتلتيا ته ډېره پاملرنه وكړل شي.‏كې د پوليسو د غړو او مربيانو د قومي سابقې په اړه هيڅمعلومات نه شته.‏ د پوليسو په ټيټ پوړو رتبو كې قومي تعادلبايد د ادارې او ساتنې مسائلو ته پاملرنه وشي.‏ د مالي ثبات لهكومه لويه مسئله نه ده،‏ ځكه چې ډېرې ګرځندوي منصبداران په•ليد څخه،‏ لكه څرنګه چې دولت د ادارې او ساتنې د لګښتونو دسيمه ايزه كچه ګمارل كيږي او زياتره وخت په هغو سيمو كې پهپوره كولو لپاره د پوره بودجې څخه برخمن نه دي،‏ په تېرو څوكار بوخت وي چې د قومي نظره سره يوشان وي.‏ د دغو ټولو سرهكلونو كې د پوليسو د تجهيزاتو او سرچينو د ټينګښت لپارهسره د افغانستان د ملي پوليسو او د كورنيو چارو د وزارت پهلويې مرستې چې شوي،‏ د ستونزو زېږنده دي.‏ د بېلګې په توګه پهلوړو پوړو كې د يوه قومي انډول مينځ ته راوستل د دغوداسې حال كې چې پوليسو ته په زرګونو نقليه وسيلې اهدا شوېارګانونو په سازماني مشروعيت كې لويه ونډه لري.‏ په عين حالدي،‏ د پوليسو كمې برخې د سونګ د لګښت لپاره د بسنهكې چې د قومي ونډو په بنسټ ولاړ سيستم كولاي شي د وړتيا پركوونكو بودجو لرونكې دي.‏ پوليسو ته د تجهيزاتو په سلو كېبنسټ د انتصاباتو د اړتيا كچه راكمه كړي،‏ په لوړو پوړو كې دنه معياري توب د تجهيزاتو د ادارې او ساتنې ستونزه لاهم زياتهوړتيا پر بنسټ د انتصاباتو د سيستم غښتلتيا كولاي شي د دغهكړېده اوپه اوسني حال كې چارواكي د دغو وسايلو د پرزو او دټكي څخه د ډاډ په ترلاسه كولو كې مرسته وكړي چې قوميساتنې لخوا د لويو ستونزو سره مخ دي.‏ناانډولتيا د اړيكو پالنې يا د قوم پالنې پر بنسټ نه دي.‏11. دكورنيو چارو په وزارت او د افغانستان په مليپوليسو كې د وړتيا پر بنسټ انتصابات پراخه كړئ69

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍ7. پايلېدغه رپوټ د افغانستان د پوليسو او د 2002 څخه تر 2007 كال پورې ددغه څانګې د سمون د هڅو يوه ټوليزه څرګندونه وړاندې كوي.‏ دسمونيزو هڅو ټوليزه پايله د پام وړ لاسته راوړنو سره سره ناهيلهكوونكې وه.‏ دغه ناهيلي تر ټولو زيات د افغانستان د خلكو تر مينځچې تل پوليس پر فساد او نااغېزمنتيا محكوموي او د هغوي په اند دپوليسو رويه د يوه پوليس په پرتله د يوه غله رويې ته ډېره ورته ده،‏ډېره څرګنده ده.‏د تېرو پنځو كلونو د سمونيزو هڅو د څېړلو او ارزولو لپاره يو فوقالعاده ارزښتناك فرصت شته.‏ د امنيتي وضعې خرابتيا،‏ پوليسو ته داوښتو زيانونو د كچې خواشينوونكې زياتوالي او د افغانستان ددولت پر مشروعيت د افغانستان د ملي پوليسو د لږ باورۍ او بدنامۍاغېزه،‏ ټول د سمونيزو هڅو د ستراتيژيو او فعاليتونو د څېړنې اړتيالا روښانه كوي.‏ له بل لوري د پوليسو برخې ته د نړيوالو زېرمو اومرستو د پام وړ زياتوالي په ځانګړي ډول د امريكې متحده ايالات اواروپا د 2007 كال په منځنيو كې په افغانستان كې د اروپايي ټولنې دپوليسو د هيئت د ميشت كېدو وروسته،‏ د پوليسو په برخه كې دمنسجمې،‏ هر اړخيزې او ښې كړنلارې د پراختيا لپاره يو په فرد پورېتړلئ فرصت مينځ ته راوړي.‏لدې ټولو سره سره د يوه لوي ګواښ د پېښېدو امكان شته چې دپوليسو د سمونيزو پروګرامونو پراخول په دغه رپوټ كې يادو شويوارزښتناكو مسئلو ته د پاملرنې مخنيوئ وكړي.‏ كه داسې وي نوسمونيزې هڅې د ناكراريو سره مخ كېداي شي او هغه لويې سرچينېچې دغه برخې ته ځانګړې كيږي بيځايه لګېداي شي.‏ په دغه رپوټ كېد پنځو لويو يادو شويو مسئلو په اړه تر ټولو خواشينوونكئ ټكئدادي چې دغه مسائل ډېر ښكاره دي اوپه ټوليز ډول د څو كلنو ستونزوپه توګه انګېرل كيږي.‏ پاليسى جوړوونكو د 2002 كال راپدېخوا پدېپوهېدلي دي چې د سمونيزو هڅو،‏ د كورنيو چارو د وزارت او دقضايي څانګې د سمون د اغيزمنتوب اړتيا او د دغو هڅو د ثبات اوپايدارۍ اړتياد افغانستان د ملي پوليسو مالي وړتيا ده.‏ دغو مسئلوته د پام په كولو كې وروسته والي د دوي د اړتيا د پوهېدو سره سره پهارګان جوړونه او دولت جوړونه كې د نړيوالې ټولنې نېمګړتياوېڅرګندوي.‏ هغه پيچلې ستونزې چې ټوليزې او اوږد مهالې حل لارېغواړي،‏ تر اندازې زيات ساده انګېرل كيږي او د داسې پروګرامونو لهلارې د هغه په حل پيل كيږې چې په كم وخت كې د لويو موخو د لاستهراوړلو هڅه كيږي.‏ په خواشينۍ سره هغه لګښت چې دغه پروژې يېلري،‏ ډېر كم د اغيزمن سازماني سمون لامل ګرځي.‏ښايي په راتلونكي كې د پوليسو د برخې دسمون په موخه نړيوالېمرستي او سرچينې په اوسنۍ كچه يوځل بيا تر سره نشي.‏ په اوسنيحال كې د پوليسو د انفرادي سمون د پروژو د زياتوالئ څخه د يوېهمغږې،‏ پراخې او اوږد مهالې كړنلارې خواته چې د افغانستان د مليپوليسو د سمون دپيچلي او ستونزمن كار د ترسره كولو لپاره ډېرچانسونه په واك كې راكوي،‏ د تګ لپاره بى سارى فرصت شته.‏ د دېمهال دي چې دپوليسو د دندې لپاره د ناڅرګند لرليد د روڼوالي لپارهكار وشي بايد د پوليسو د ځواك د پراختيا لپاره د يوه ګډ لرليد اوستراتېژۍ په اړه د نظر يووالي موجود وي چې د پوليسو په توګه كاروكړي نه د غله په توګه.‏70

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېAmnesty International. 12 March 2003. Afghanistan: Police reconstruction essential for the protectionof human rights. http://web.amnesty.org/library/index/engasa110032003.Amnesty International. 30 May 2005. Afghanistan: Women still under attack – a systematic failure toprotect. http://web/amnesty.org/library/index/engasa110072005.Andres, R.B., et al. Winter 2005-2006. “Winning with Allies: The Strategic Value of the AfghanModel”. International Security. Vol. 30, No. 3.اخځونهBarfield, Thomas. 2003. Afghanistan Customary Law and its Relationship to Formal Judicial Institutions.Washington, D.C.: United States Institute for Peace.Bhatia, Michael, Kevin Lanigan and Philip Wilkinson. June 2004. Minimal Investments, Minimal Results.Kabul: Afghanistan Research and Evaluation Unit.Blanchard, Christopher M. January 2006. Afghanistan: Narcotics and US Policy. Washington, D.C.:Congressional Research Service.CSTC-A. 2006. “Subject: 82,000 ANP Force Structure Update”. Unclassified CSTC-A Info Paper. Kabul:CSTC-A.CSTC-A. 12 September 2006. “Auxiliary Police Programme” (Powerpoint presentation). Kabul: PoliceReform Directorate, CSTC-A.CSTC-A. 27 September 2006. “Afghanistan Cross Walk”. Powerpoint presentation. Kabul: CSTC-A.CSTC-A. 14 January 2007. “Police Reform Directorate”. Powerpoint presentation. Kabul: CSTC-A.CSTC-A. “Strategy proposal of the WG Follow Up Dubai II”. Powerpoint presentation. Kabul: CSTC-A.Embassy of Federal Republic of Germany. 2006. “Police Reform and Restructuring–Afghanistan: Progressand Challenges”. Kabul: German Embassy.Embassy of Federal Republic of Germany. November 2006. “Police Reform — The German Contribution”.Kabul: German Embassy.European Union Council Secretariat. October 2006. Report following the Joint EU Assessment Missionon the rule of law in Afghanistan between 10-21 September 2006. Brussels: Council of the EuropeanUnion.European Union Council Secretariat. May 2007. “Factsheet: EU Police Mission in Afghanistan (EUPOLAFGHANISTAN)”. Press Briefing. Brussels: Spokesperson for the Secretary General, High Representativefor CFSP.Evans, Anne, et. al. 2004. A Guide to Government in Afghanistan. Kabul: Afghanistan Research andEvaluation Unit and The World Bank.Federal Ministry of the Interior and Federal Foreign Office, Federal Republic of Germany. December2005. “Assistance for rebuilding the police force in Afghanistan,” 2 nd edition (brochure). Dusseldorf,Germany. www.auswaertiges-amt.de/diplo/en/Aussenpolitik/RegionaleSchwerpunkte/Afghanistan/Polizeiaufbau.html.71

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍFeinstein International Famine Center. June 2004. Human Security and Livelihoods of Rural Afghans,٢٠٠٢-2003. Medford, MA: Tufts University.Giustozzi, Antonio. 2003. Respectable Warlords? The Politics of State-Building in Post-Taleban Afghanistan.Working Paper 33. London: Crisis States Research Centre. www.crisisstates.com/Publications/wp/wp33.htm.Giustozzi, Antonio. 2007. “The privatizing of war and security in Afghanistan: future or dead-end?The Economics of Peace and Security Journal. ISSN 1749-852X, Vol. 2, No. 1.Goodhand, Jonathan, and Mark Sedra. August 2006. Bargains for Peace? Aid, Conditionalities andReconstruction in Afghanistan. The Hague: Netherlands Institute of International Relations(Clingendael). www.clingendael.nl/publications/2006/20060800_cru_goodhand_sedra.pdf.Government of Afghanistan and the International Community. 31 January – 1 February 2006. TheAfghanistan Compact. London: The London Conference on Afghanistan.Government of Afghanistan and UNAMA. November 2006. “Implementation of the Afghanistan Compact,Bi-Annual JCMB Report”. Kabul: Joint Coordination and Monitoring Board.Government of Afghanistan and UNAMA. 1 May 2007. Joint Coordination and Monitoring Board AnnualReport. Kabul: Joint Coordination and Monitoring Board.Hartmann, Michael E. 12-13 August 2006. “Prosecutor-Police Coordination: The Legal Framework”.Powerpoint presentation. Kabul: German-Italian Seminar on best practice cooperation between theAfghan National Police and the saranwal.Human Rights Watch. 4 May 2006. “Afghanistan: Reject Known Abusers as Police Chiefs: Time forPresident Karzai to Show He is a Genuine Reformer”. Press Release. New York: Human RightsWatch.International Civilian Police Conference. Meeting Minutes. 4-7 April 2006. Meeting Report. Dubai,UAE.International Civilian Police Conference. 1-5 October 2006. “Report of Dubai II”.International Development Law Organisation (IDLO). 15-16 May 2006. “Technical Workshop: Genderand Criminal Justice in Afghanistan, Recommendations and Summary of Discussion”. Kabul: IDLO.JCMB Task Force. April 2007. “JCMB Task Force on Afghan National Police Target Strength”. Kabul:JCMB.Katzman, Kenneth. 11 January 2007. Afghanistan: Post-War Governance, Security, and U.S. Policy.CRS Report for Congress. Washington, D.C.: Congressional Research Service.McCaffrey, General Barry R. (Ret.). 26 February 2007. “After Action Report, Visit Afghanistan andPakistan, 16-23 February 2007”. Memorandum. www.acus.org/docs/022607_AAR_Afghanistan_(USMA).pdfMiller, Laurel, and Robert Perito. March 2004. Establishing the Rule of Law in Afghanistan. Washington,D.C.: United States Institute of Peace (USIP). www.usip.org/pubs/specialreports/sr117.pdf.Ministry of Interior and UNDP. 2006. 1383 Annual Report, Support to Law & Order Trust Fund Project,Phase II. Kabul: UNDP.72

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېMinistry of Interior. 2006. “Order of Minister Regarding Article 4 of the Police Law”. Kabul: IslamicRepublic of Afghanistan.Ministry of Interior. January 2007. “Progress Report on Ministry of Interior (MoI) Reforms”. 4 th Meetingof the Joint Coordination and Monitoring Board, Berlin, Germany, 30-31 January 2007. Kabul: IslamicRepublic of Afghanistan.Ministry of Interior. September 2006. National Internal Security Strategy. Kabul: Islamic Republic ofAfghanistan.Ministry of Justice. 22 September 2005. Police Law. Kabul: Official Gazette No. 862.Nawa, Fariba. 2006. Afghanistan, Inc. A CorpWatch Investigative Report. Oakland, CA: CorpWatch.Schetter, Conrad, Rainer Glassner, and Masood Karokhail. May 2006. Understanding Local Violence:Security Arrangements in Kandahar, Kunduz and Paktia (Afghanistan). Amu Darya Series, Paper No.3. Bonn: University of Bonn, Center for Development Research (ZEF).Schultz, John. 25 January 2006. “ANP Pay and Rank Reform”. Powerpoint presentation for LOTFASteering Committee. Kabul: Office of Security Cooperation-Afghanistan.Sedra, Mark. September 2003. “Police Reform in Afghanistan: An Overview”. In Mark Sedra (ed.),Confronting Afghanistan’s Security Dilemma: Reforming the Security Sector. Brief 28, Bonn: BonnInternational Center for Conversion (BICC).Sedra, Mark. January 2004. “National Police and Law Enforcement” (Technical Annex). Securing Afghanistan’sFuture: Accomplishments and the Strategic Path Forward. Kabul: Transitional IslamicState of Afghanistan.Sedra, Mark. March 2006. “Security Sector Reform in Afghanistan: The Slide Towards Expediency”.International Peacekeeping. Vol. 13, No. 1:94-110.Sedra, Mark. September 2006. “European Approaches to Security Sector Reform: Examining Trendsthrough the Lens of Afghanistan”. European Security. Vol. 15, No. 3:323-338.Serchuk, Vance. 17 July 2006. “Cop Out: Why Afghanistan Has No Police”. The Weekly Standard. Volume011, Issue 41. www.weeklystandard.com/content/public/articles/000/000/012/415veqkw.asp.Shaw, Mark. 2006. “Drug Trafficking and the Development of Organized Crime in Post-Taliban Afghanistan”.Chapter 7 in Doris Buddenberg and William A. Byrd, eds., Afghanistan’s Drug Industry:Structure, Functioning, Dynamics, and Implications for Counter-Narcotics Policy. Kabul: UNODC andThe World Bank.Stone, Christopher, et.al. June 2005. Supporting Security, Justice, and Development: Lessons for aNew Era. New York: Vera Institute of Justice.Tribal Liaison Office. 2005. Improving Governance and Security through Local Structures – FeasibilityStudy on Integrating the Arbakee (Tribal Police) into Central Police Structures. Kabul: TLO.UNDP. 2006. “Law and Order Trust Fund for Afghanistan (LOTFA)”. Kabul: UNDP.UNDP. “Law and Order Trust Fund Project”. www.undp.org.af/about_us/overview_undp_afg/sbgs/prj_law_order.htm.73

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍUNDP. May 2006. 1384 Annual Report, Support to Law and Order Phase III, 1 April 2005 – 31 March2006. Kabul: UNDP.United Nations General Assembly. 3 March 2006. Report of the High Commissioner for Human Rightson the situation of human rights in Afghanistan and on the achievements of technical assistance inthe field of human rights. Report #E/CN.4/2006/108, Sixty-second session of Commission on HumanRights. http://daccessdds.un.org/doc/UNDOC/GEN/G07/117/31/PDF/G0711731.pdf?OpenElement.US Department of Defense and US Department of State, Offices of Inspector General. 2006. InteragencyAssessment of Afghanistan Police Training and Readiness. Washington, D.C.: US DoD and DoS.US Government Accountability Office (GAO). June 2005. Afghanistan Security: Efforts to EstablishArmy and Police Have Made Progress, but Future Plans Need to Be Better Defined. Report to theCommittee on International Relations, House of Representatives. Washington, D.C.: US GAO.Wareham, Rachel. 5 March 2003. Trapped by Tradition: Women & Girls in Detention in Kabul Welayat.Kabul: Medica Mondiale.The World Bank. 22 December 2005. “Volume V: Improving Public Financial Management in the SecuritySector”. In Afghanistan: Managing Public Finances for Development. Washington, D.C.: PovertyReduction and Economic Management Sector Unit, South Asia Region.The World Bank. 22 September 2006. Afghanistan Reconstruction Trust Fund Report to Donors, SecondQuarter of the Afghan Fiscal Year 1385, June 22, 2006 to September 22, 2006. Kabul: The WorldBank. http://siteresources.worldbank.org/INTAFGHANISTAN/Resources/ARTFSept21.pdf.Wright, Joanna. November 2006. “Police reform in Afghanistan”. Jane’s Intelligence Review. Vol. 18(11): 39-43.خبرى ارجاعى مقالېAbrashi, Fisnik. 25 November 2006. “Taliban, convicts may be Afghan recruits”. The WashingtonPost. www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/11/25/AR2006112500371.html.AFP. 10 February 2007. “EU to give green light to police mission in Afghanistan”.www.afghanistannewscenter.com/news/2007/february/feb102007.html#7.Baldauf, Scott. 13 June 2006. “Inside the Afghan drug trade”. Christian Science Monitor.www.csmonitor.com/2006/0613/p01s04-wosc.html.Barker, Kim. 3 June 2005. “Trading burqas for camouflage: Afghan women take up arms in war onnarcotics”. Chicago Tribune. www.chicagotribune.com/news/nationworld/chi-0506030166jun03,1,7688365.story.Blackwell, Tom. 9 June 2007. “Canadian Forces accused of leaving Afghan police in lurch”. NationalPost (Canada). www.canada.com/nationalpost/news/story.html?id=a76ebf3a-e4f9-4606-8e5d-8722ef84d8d8&k=9357.Brewster, Murray. 3 February 2007. “Kandahar cops making progress in street-survival skills, saysRCMP”. Canadian Press. www.afghanistannewscenter.com/news/2007/february/feb42007.html#17.Cotter, John. 4 March 2007. “Corrupt cops slow Afghan reform”. Edmonton Sun (Canada).www.afghanistannewscenter.com/news/2007/march/mar42007.html#8.74

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېDoucet, Lyse. 4 December 2006. “Afghanistan: A job half done”. BBC News. http://news.bbc.co.uk/go/pr/fr/-/2/hi/south_asia/6205220.stm.Glanz, James and David Rohde. December 4, 2006. “Report Faults Training of Afghan Police”. NewYork Times. www.nytimes.com/2006/12/04/world/asia/04police.html?ex=1322888400&en=a166c7b0c378d93e&ei=5088&partner=rssnyt&emc=rss.IRIN. 17 January 2006. “Afghanistan: National police to open first family response unit”. Kabul.www.irinnews.org/report.aspx?reportid=33656.John, Mark. 29 May 2007. “EU sees Afghan police trainers covering hotspots”. Brussels: Reuters.www.afghanistannewscenter.com/news/2007/may/may292007.html#5.Leask, David. 10 January 2007. “In some areas of Helmand, the police are your worst enemy”. TheHerald (UK). www.afghanistannewscenter.com/news/2007/january/jan112007.html#12.Levitz, Stephanie. 10 June 2007. “Afghan police still weak link in effort to secure Afghanistan”. CanadianPress. www.cbc.ca/cp/world/070610/w061011A.html.Motlagh, Jason. 8 June 2007. “Taliban strikes kill police at record rate”. The Washington Times.www.washtimes.com/world/20070607-105400-5808r.htm.Sand, Benjamin. 10 January 2007. “Afghan Government Recruiting Thousands of Auxiliary Police toBattle Insurgents”. Voice of America. www.voanews.com/english/archive/2007-01/2007-01-10-voa27.cfm?CFID=149709888&CFTOKEN=38600222.Sands, Chris. 28 May 2007. “Afghan truck drivers quiver from lawlessness, not Taliban”. San FranciscoChronicle. www.afghanistannewscenter.com/news/2007/may/may292007.html.Shanker, Thom. 13 April 2007. “Defense Chiefs of NATO and Other Allies to Press for More Trainersfor Afghan Forces”. New York Times. http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F10716FB385B0C708DDDAD0894DF404482&n=Top%2fReference%2fTimes%20Topics%2fOrganizations%2fT%2fTaliban%20.Smith, Graeme. 8November 2006. “Can new Afghan police resist temptation”. The Globe and Mail(Canada). www.theglobeandmail.com/servlet/story/LAC.20061108.AFGHAN08/TPStory/National.Walter, Natasha. 28 November 2006. “We are just watching things get worse”. The Guardian.www.guardian.co.uk/afghanistan/story/0,,1958707,00.html.75

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍضميمه:‏ د مركو لړليكجنرال ګل نبي احمدزي،‏ د كورنيو چارو د وزارت د ښوونې او روزنې د ډيپارټمنټ عمومي رئيسميخائل الكساندر،‏ د امنيت د څانګې سمون،‏ اروپايي كميسيونجنرال اتمر،‏ د كورنيو چارو د وزارت د پوليسو عمومي رئيسمحمد ايوب،‏ يونما،‏ كندوزسونيا بچمن،‏ تر ټولو ښه منصبدار،‏ يوناماعبدالباري،‏ د هيواد په كچه د مدير مرستيال،‏ د ملګرو ملتونو د پرمختګ پروګرامكول اريك بلچر،‏ په افغانستان كې د امريكې د متحده ايالاتو د امنيت ګډه قومندانۍريچارد بنت،‏ د بشر د حقوقو رئيس،‏ د ګډوالو لپاره د ملګرو ملتونو عالى كميشنرىروبرتو برنال،‏ د پوليسو لوړپوړى مشاور،‏ په افغانستان كې د ملګرو ملتونو مرستندوى هياتمارتين ون بيج لرت،‏ د اروپايي ټولنې د ځانګړې نمايندګۍ دفترسفير هلموت فريك،‏ د امنيت د برخې د سمون لپاره ځانګړې نمايندګيد سمون ‏(اصلاحاتو)‏ څانګه ‏،د جرمني د فدرال جمهوريت سفارتاميره حق،‏ د ځانګړې نمايندګۍ د عمومي رئيس مرستياله اميره حق،‏ معاون نمايندگي ويژه دبيركل،‏ يونمااستريد ايلپر،‏ د كميټې د رئيس مرستيال،‏ د جرمني د ولايتي بيا رغونې ټيم،‏ كندوزگابريلا ايريبانه،‏ په كندز كې د يوناما د دفتر رئيسديويد ايزاديفار،‏ د ملګرو ملتونو د مرستندى هيات يا ‏(يوناما)‏ د سياسي چار مسئولانجينر جاويد،‏ د افغان بزګرو سره د كمك د موسسې (HAFO) رئيسميراحمد جوينده،‏ د پارلمان غړئجنرال جنبش،‏ د پوليسو پخوانى رئيس،‏ كابلجنرال انګو كلاپماير،‏ د پوليسو د څانګې مشاور،‏ آيسافعبدالمجيد لطيف،‏ د پوليسو د رئيس مرستيال،‏ د لوگر ولايتمحمد امين منګل،‏ د پوليسو رئيس،‏ د لوګر د ولايت د محمد آغه ولسواليميخائيل منترينكو،‏ په كابل كې د متحده ايالاتو سفارتشاه محمد مياخل،‏ د ملګرو ملتونو مرستندوى هياتگل محمد،‏ د قوماندان مرستيال،‏ د پوليسو سيمه ايز روزنيز مركز،‏ كندوزايرينا كاي مولر،‏ په كابل كې د آلمان د فدرالي جمهوريت د سفارت د حقوقي چارو/‏ د پوليسو د سمون د برخې لومړى منشىجوانا ناتان،‏ كرايسيز ګروپ Group) (Crisisهميش نيكسون،‏ د حكومت په برخه كې څيړونكې،‏ د افغانستان د څېړنې او ارزونې ادارهناجي نورالدين،‏ په هرات كې د افغاني سرې مياشتې سيمه ايز رئيسډګرمن جان ناروالز،‏ د آيساف د ځواكونو د پوليسو د برخې مشاوربريد جنرال ګارى اوبرين،‏ په افغانستان كې د امريكې د امنيت د ګډى قومندانۍ د قوماندان مرستيال،‏ويكرام پارخ،‏ د يوناما د سياسي چارو مسئولحاجي عبدالقيس پتنګ،‏ د لوګر د ولايت د والي مرستيال76

د قانون حاكميت؟ د افغانستان د ملى پوليسو د سمون لپاره هڅېجنرال مجتبي پتنګ،‏ د تخار د ولايت د پوليسو رئيسوحيد پتن،‏ د لوګر د ولايت د محمد آغې د ولسوالۍ ولسوالعبدالسلام رحيمي،‏ د ماليې د وزير پخوانى مرستيالجنرال محمد رزاق،‏ د هلمند د پوليسو د رئيس مرستيالاليزابت ريچارد د نشه يې توكو پر ضد د مبارزى او د قانون د پلى كولو نړيواله چارى،‏ په كابل كې د متحده ايالاتو سفارتماري ريچاردز،‏ د نشه يې توكو پر ضد د مبارزى او د قانون د پلى كولو نړيواله چارى،‏ په كابل كې د متحده ايالاتو سفارتسيد احمد سامي،‏ د كندز د ولايت د پوليسو رئيسايچارت شويك ،Eckhart Schiewek د يوناما د سياسي چارو مسئولميخائيل سمپل،‏ د اروپايي ټولنې د ځانګړې نمايندګۍ دفترپدروس سرانو،‏ د اورپا د امنيت او د دفاه پاليسى،‏ اروپايې ټولنى هياتحسين شهريار،‏ يونما،‏ كندوزسيرګى سبستيانسكې،‏ د كندز په ولايت كې د يوناما د سياسي چارو مسئولآچيم اسپير،‏ د پوليسو مشاور،‏ د جرمنى هيواد د پوليسو د پروژى دفتر،‏ د كندوز ولايتباربارا استاپلتون،‏ د اروپايي ټولنې د ځانګړې نمايندګۍ دفترګيل تر سينيو،‏ د سيمه ايز قوماندان مرستيال د پوليسو د روزنې سيمه ايز مركز،‏ د كندوز ولايتترودى ټامسن،‏ د سياسي چارو مسئول،‏ د متحده ايالاتو د بهرنيو چارو وزارت ، د كندز د بيا رغونې ولايتي ټيمفرانسسكو وندرل،‏ د اروپايي ټولنې ځانګړې نمايندګيدوگ وانكل،‏ مدير،‏ د نشه اې توكو سره د مبارزې د ضربت ډله،د متحده ايالاتو سفارتجنرال يارمند،‏ د كورنيو چارو د وزارت د جنايي څېړنو عمومي مديرد تمركز ډله،‏ د پوليسو د روزنې د سيمه ايز مركزمربيان،‏ كندزد تمركز () ډله،‏ د پوليسو د روزنې د سيمه ايز مركزمربيان ، كندز77

د دغه ادارى د موضوعى مقالو د خپرونې لړۍد دغه ادارى تازه او پخوانۍ خپرونېد 2007 كال د جون مياشتد 2007 كال د جون مياشتد 2007 كال د مي مياشت:‏د 2007 كال د مي مياشت:‏د 2007 كال د اپريل مياشتد 2007 كال د اپريل مياشتد 2007 كال د اپريل مياشتد 2007 كال د فبروري مياشتد 2007 كال د جنورى مياشتد 2006 كال د نومبر مياشتد 2006 كال د نومبر مياشتد 2006 كال د سپټمبر مياشتد 2006 كال د آګست مياشتد 2006 كال د جولاى مياشتستنيدل كه پاتې كيدل:‏ په پاكستان كې د افغانانو د دوهم نسل لالهاندتيا،‏ مميكو سايتو او پاميلاهانتېد اوبو مديريت،‏ د مالدارۍ او ترياكو اقتصاد:‏ په بلخ كې د كوكنارو د كر زياتوالئ،‏ آدام پيند اوبو مديريت،‏ د مالدارۍ او ترياكو اقتصاد:‏ د دامي لاسته راوړنې ، آنتوني فيتزهربرتد اوبو مديريت،‏ د مالدارۍ او ترياكو اقتصاد:‏ د اوبو د ټولنيز مديريت برياليتوب،‏ جاناتن ال ليد افغانستان د څيړنو د خبر پاڼې ‎13‎مه ګڼهله 2001 كال څخه د افغانستان روغتيايي سيستم ، دشرايطو ښه والي،‏ خوشبينانه وړاندوينه،‏ رونوالدمن،‏ لزلي سترانگ،‏ عبدالوليدولت ته مرسته؟ په افغانستان كې نړيوالې مرستې او د دولت جوړونې توپيرونهد اوبو مديريت،‏ د مالدارۍ او ترياكو اقتصاد،‏ د ځمكو د ثبت لپاره خوښنې ‏(انتخاب)،‏ الك مكاون او شرنا نولاند افغانستان د څيړنو د خبر پاڼې 11 او ‎12‎مه ګڼهالف څخه تر يا؛ د افغانستان لپاره مرستندوى لارښود كتاب،‏ پنځمه ګڼهاس په ګاډۍ پسى تړل؟ په افغانستان كې اقتصادى سمون او خصوصى كول،‏ انا پيټرسنپرمختګ؟ په افغانستان كې د عامه ادارى سمون ارزونه،‏ سارا ليسټرپيند كوكنارو له ريښى ايستل:‏ كه څه له لاسه نه وركوو نو خطر به څنګه لوړ شى؟ ډيويډ منسفيلد او آدمد افغانستان د څيړنو خبر پاڼه،‏ ‎10‎مه ګڼهرفتن به باز؟ تجارت و تجارت پيشه ګان در شش سكتور خصوصى افغانستان،‏ انا پيټرپه افغانستان كې د ولايتې حكومت دارۍ جوړښتونه:‏ له ګډ وديا څخه د يو لرليد په لور؟ سارا ليستراو هيمش نيكسندر جستجو صلح:‏ معيشت هاى شهرى در كابل،‏ ستيفن شوتد افغانستان د څيړنو خبر پاڼه،‏ ‎9‎مه ګڼهاز آنسوى ديوارهاى مكتب:‏ تصميم ګيرى خانواده ها و ثبت نام اطفال در مكاتب،‏ نوشته پاميلا هنتىجون 2006مارچ 2006اپريل 2006د 2006 كال د اپريل مياشتمارچ 2006د دغه ادارى ټولې خپرونې له دغه پتې څخه راښكته كولاى شى www.areu.org.af او چاپ شوىكاپيانې د دغه ادارى له دفتر څخه تر لاسه كولاى شى.‏78

د افغانستان د څيړنې او ارزونې ادارهد ګل فروشى كوڅه ‏(د دوهم سړك څنډه)‏نوى ښاركابل،‏ افغانستانټلفون (0) 799 608 548 +93بريښنا بته:‏ areu@areu.org.afويب پاڼه:‏ www.areu.org.af