DIGESTCzasopisma IARURodzynki wybrane z czasopism zagranicznychCiekawe układy radioweZ zagranicznych czasopism docierających do redakcji wybraliśmy opisy kilku interesujących rozwiązańradiowych stosowanych między innymi w amatorskich układach nadawczo-odbiorczych, któremogą zainteresować szersze grono konstruktorów. Na początek sensacyjna informacja o współczesnejweryfikacji odkryć Maxwella.Przekazywanie i odbiórwzdłużnie spolaryzowanych falMomentum („QEX” 7–8/<strong>2011</strong>)Rys. 1. Szkic anteny nadawczej na <strong>12</strong>96 MHzRys. 2. Schemat blokowy zestawu odbiorczegona <strong>12</strong>96 MHzRobert Zimmerman NP4B/VE-3RKZ, po pięciu latach badańw McMaster University, zamieściłw „QEX” 7–8/<strong>2011</strong> artykuł „Transmissionand Reception of longitudinally– Polarized MomentumWaves” (Przekazywanie i odbiórwzdłużnie spolaryzowanych falMomentum). Słynne równania JamesaClerka Maxwella dotyczącepromieniowania elektromagnetycznegoprzewidywały równieżinne formy promieniowania.Zimmerman był zaangażowanyw badania innej formy radiacji(potencjał wektorowy) przepowiedzianejprzez Maxwella, którazostała zarzucona przez jego kolegówi następców naukowców, bonie można było jej udowodnić.Oto wspólne cechy tej radiacjiVP (Vector Potential) ze znanąi używaną TEM (TransverseElectromagnetic):– obie przepowiedziane przezMaxwella– obie przenoszą się z szybkościąświatła– obie są emitowane przez drutprzewodzący prąd– amplituda obu zanika z odległością.Jednak na tym kończą się podobieństwa:1. VP są falami z długościową, polaryzacjączęści promieniowaniaelektromagnetycznego2. VP nie niosą energii (absolutneQRP) i raczej są przenoszoneprzez „wirtualne” fotony niżprawdziwe fotony TEM3. fale VP niosą tylko liniowe „momentum”,tak jak Maxwell jenazwał „elektrokinetyczne momentum”4. fale VP nie mogą być odbieraneprzez metaliczne anteny i dlategopozostawały „tajemnicze” odczasu, gdy Maxwell je opisał5. jeśli VP fale nie mogą być odbieraneprzez metaliczne anteny,pozostawają ukryte w naturze.Przewiduje się, że VP komunikacjaznajdzie wkrótce zastosowaniamilitarne, a radioamatorzymogą odegrać poważną rolę (jakdotąd z TEM falami) w badaniuwłaściwości radiacji VP.Artykuł jest praktycznym opisem,z rysunkami i fotografiami „nadajnika”i pierwszego „detektora”którym jest lampa fluorescencyjnastosowana w latarniach campingowychi służy tutaj jako „plazmowydetektor”. Kiedy fala z długościąpolaryzacyjną wchodzi do falowoduutworzonego przez lampęi obudowę rurową, sprzęga sprzęgasię z falą bieżącą w rurze dziękiefektowi Aharonov-Bohm. Tu należydodać, ze elektrony w miedzii innych metalach nie mogą sięporuszać z szybkościami większyminiż 3 mm/s. To jest absolutnie zawolno, aby móc się sprząc do VPradiacji. Dla kontrastu, wolne elektronyw plazmie, łatwo osiągająszybkości dziesiątek km/s i to czyniplazmę jako pierwszą antenę doodbioru VP. Aktualnie trwają pracenad nowym medium (nie plazma),które zwiększy czułość detektora,zmniejszy znacznie szumy i otworzydrogę do wielkich zasięgówłączności. Dla wielu ludzi radia jestto bardzo „porywające” odkrycie,rzucające nowe światło na teoriepropagacji fal elektromagnetycznych,jednak czas pokaże czy będzieto rewolucja w komunikacji.Ostatnie wyniki prac nad nowymmedium (grafit) nie dały pozytywnychrezultatów, podobnie zakończyłysię eksperymenty z włóknamiwęglowymi o mikronowejśrednicy. Teraz wiąże się duże nadziejez węglowymi „nanotubes”,ale kontynuuje się badania nadpolepszeniem właściwości detekcjiplazmowej.Eksperymentalny nadajnik VLF(„RadCom” 10)Roger G3XBM (jeden z pierwszychkrótkofalowców brytyjskich,któremu OFCOM wydał zezwoleniana nadawanie w zakresie8,7–9,1 kHz), opisuje w „RadCom”10 właściwości zakresu fal 9 kHzi zamieszcza schemat swojego nadajnika,na którym przeprowadzapróby łączności. Na razie przepisymiędzynarodowe nie przewidują54Świat <strong>Radio</strong> Grudzień <strong>2011</strong>
FORUM CZYTELNIKÓW Trzypasmowy odbiornikUS5MSQPorady techniczneJak wiadomo początkującyradioamatorzy zaczynająuprawianie hobby zazwyczajod prostej konstrukcji odbiornika. Jazbudowałem odbiornik na pasmo 80 m zbezpośrednią przemianą częstotliwości,który był kilka lat temu opisywanyw ŚR. Przy próbie modernizacji układu,na wyższych zakresach napotkałemproblemy ze stabilnością częstotliwościVFO.Jestem trochę zawiedziony wynikamikonkursu PUK <strong>2011</strong>, ponieważ, jakczytałem w ŚR oraz w Internecie, niktnie zgłosił żadnego odbiornika oraztransceivera dla początkujących radioamatorów.Nagrodzony układ odbiornikaSP6IFN jest dobry, ale jak wiem, jestna pasmo 80 m i wciąż brakuje prostychrozwiązań na wyższe zakresy HF.Czy w naszym miesięczniku możeciezamieścić prosty układ RX-a, któryumożliwi odbiór w wyższych zakresachnp. 40, 20, 15 m.Myślę, że znajdzie się wielu chętnychdo zbudowania takiego odbiornika, którybędzie miał zadawalającą czułość,selektywność i oczywiście stabilnośćgeneratora.Andrzej TerkowskiLepszą stabilność częstotliwości zawszezapewnia układ LC z solidnącewką i kondensatorem zmiennym,pracujący na niższej częstotliwości.Nic dziwnego, że łatwiej zbudowaćstabilny generator na pasmo80 m niż na wyższe pasma HF. Znanesą jednak konstrukcje, w którychna wyższych zakresach wykorzystujesię harmoniczne sygnałuRys. 1. Schemat ideowy trzypasmowego odbiornika US5MSQRys. 2. Szkic płytki drukowanej i rozmieszczenie elementów odbiornikageneratora. VFO ma jedną cewkęna wszystkich zakresach, a zmianieulegają jedynie obwody wejścioweLC w filtrze wejsciowym.Taki układ opublikował znanyukraiński krótkofalowiec US5MSQ(konstruktor transceivera z bezpośredniąprzemianą częstotliwości,którego opis został zamieszczonyw ŚR 10/<strong>2011</strong>).Schemat trzypasmowego odbiornikaUS5MSQ o bezpośredniej przemianieczęstotliwości został przedstawionyna rysunku 1. Podstawoweparametry urządzenia:– zakresy częstotliwości: 7, 14,21 MHz– pasmo przenoszenia m.cz. (6 dB):300–2600 Hz– czułość wejścia antenowego (S/N10 dB): 0,7uV– zakres dynamiki (DD2): 75 dB– selektywność: 70 dB– zasilanie: 9 V/10 mASygnał z gniazda antenowego jestdostarczany na wejście za pomocąpodwójnego potencjometru R1pełniącego funkcję tłumika. W porównaniuz jednym potencjometremtakie rozwiązanie zapewniawiększy zakres tłumienia (powyżej60 dB) w całym paśmie HF i dzięki58Świat <strong>Radio</strong> Grudzień <strong>2011</strong>