Program nauczania chemii w gimnazjum - Nowa Era

4 Program nauczanianp. miedzi z tlenku miedzi(II). Na tym etapie nauki ucznio -wie zapisujà słownie przebieg zachodzàcych reakcjichemicz nych. Nale˝y zwróciç uwag´, by sprawnie i bezpieczniewykonywali doÊwiadczenia. Wdra˝amy uczniówdo samo dzielnego zapisywania obserwacji i formułowaniawniosków.DZIAŁ II. Wewn´trzna budowa materii(26 godzin lekcyjnych)Hasła programowe:• Ziarnista budowa materii i historyczny rozwój poj´ciaatomu• Masa i rozmiary atomów• Budowa atomu• Izotopy• Układ okresowy pierwiastków chemicznych• Zale˝noÊç mi´dzy budowà atomu pierwiastka a jegopoło˝eniem w układzie okresowym; charakter chemicznypierwiastków grup głównych• Rodzaje wiàzaƒ chemicznych• Znaczenie wartoÊciowoÊci przy ustalaniu wzorów zwiàzkówchemicznych• Prawo stałoÊci składu zwiàzku chemicznego• Równania reakcji chemicznych• Prawo zachowania masy• Obliczenia stechiometryczneProcedury osiàgania celów:Wprowadzamy wiadomoÊci na temat budowy materii.Zwracamy uwag´, ˝e atomom mo˝na przypisaç okreÊlonàmas´ i obj´toÊç oraz ˝e atomy ró˝nych pierwiastkówchemicznych ró˝nià si´ masà i rozmiarami. Zapoznajemyuczniów z jednostkà masy atomowej i wyjaÊniamy jej przydatnoÊçdo okreÊlania masy pojedynczych atomówi czàsteczek. åwiczymy obliczanie masy czàsteczkowejzwiàzków chemicznych. Omawiamy budow´ atomu – jàdroi elektrony. WyjaÊniamy, co to jest liczba atomowa i liczbamasowa. Zapoznajemy uczniów w sposób przyst´pnyi odpowiedni do ich mo˝liwoÊci intelektualnych z obecnymstanem wiedzy na temat budowy atomu. Rysujemy uprosz -czone modele atomów. WyjaÊniamy, co to sà izotopy i jakiemajà zastosowania praktyczne. Dodatkowo mo˝na wprowa -dziç histori´ rozwoju wiedzy na temat budowy atomu, rodza -jów promieni i ich właÊciwoÊci oraz omówiç histori´ badaƒnad promieniotwórczoÊcià, zjawisko promieniotwórczoÊcii jego ró˝norodne konsekwencje, a tak˝e wyjaÊniç, jak obliczyçÊrednià mas´ atomowà pierwiastków chemicznych na podstawieich składu izotopowego. Mo˝na te˝ opisaç właÊciwoÊcici´˝kiej wody, promieniowania rentgenowskiego oraz wprowadziçpoj´cie okresu półtrwania. „Tworzymy” układokresowy pierwiastków chemicznych wg zwi´kszajàcej si´liczby atomowej oraz wyjaÊ niamy, jak powstał układ okresowyi dlaczego jest on jednym z najwi´kszych osiàgni´ç z dziedzinychemii. Ponadto mo˝na zapoznaç uczniów z historià porzàdkowaniapierwiastków chemicznych. Wykazujemy zale˝noÊçmi´dzy budowà atomu a poło˝eniem pierwiastkachemicznego w układzie okresowym. Omawiamy, jak si´zmienia charakter chemiczny i aktywnoÊç pierwiastkówgrup głównych w miar´ zwi´kszania si´ numeru grupy i numeruokresu. WyjaÊniamy na przykładach, w jaki sposób atomyłàczà si´ ze sobà, tworzàc czàsteczki pierwiastków lubzwiàzków chemicznych. Wykazujemy, ˝e w zale˝noÊci odsposobu łàczenia si´ atomów powstajà ró˝ne rodzaje wiàzaƒchemicznych (kowalencyjne i jonowe). Dodatkowo mo˝na za -poznaç uczniów z wiàzaniami metalicznymi i koordynacyj -nymi oraz wyjaÊniç wpływ odległoÊci powłoki walencyjnejod jàdra atomowego na aktywnoÊç chemicznà pierwiastkówchemicznych. Wprowadzajàc poj´cie wartoÊciowoÊci pierwiastkachemicznego, zwracamy uwag´ na to, ˝e wartoÊciowoÊçjest zwiàzana z liczbà elektronów walencyjnychw atomie oraz ˝e o wartoÊciowoÊci mo˝na mówiç wówczas,gdy atom łàczy si´ z innym atomem, a wi´c, gdy powstajeczàsteczka. WyjaÊniamy, ˝e wzory zwiàzków chemicznychustala si´ na podstawie wartoÊciowoÊci tworzàcych je pierwiastkówchemicznych. åwiczymy zapisywanie wzorówsumarycznych i strukturalnych prostych zwiàzkówchemicz nych oraz przeprowadzamy çwiczenia modelowe,które poma gajà uczniom zrozumieç budow´ czàsteczek.Na podstawie wzorów zwiàzków chemicznych wyjaÊniamyprawo stałoÊci składu zwiàzku chemicznego i formułujemyjego treÊç. Przeprowadzamy obliczenia z zastosowaniemprawa stałoÊci składu zwiàzku chemicznego. Zapisujemyrównania reakcji chemicznych za pomocà symboli chemicz -nych pierwiastków i wzorów zwiàzków chemicznych orazobliczamy współczynniki stechiometryczne. åwiczymy zapisywaniei uzgadnianie równaƒ reakcji chemicznych. Odczytujemyzapisane i uzgod nione równania reakcjichemicznych. WyjaÊniamy prawo zacho wania masyi przeprowadzamy obliczenia z jego zastosowaniem.Dokonujemy obliczeƒ, korzystajàc z równaƒ reakcjichemicznych (obliczenia stechiometryczne). Wprowadzeniew tym dziale elementów historii chemii pełni funkcj´wychowawczà i pobudza zainteresowanie przedmiotem,zwłaszcza humanistów.DZIAŁ III. Woda i roztwory wodne(14 godzin lekcyjnych)Hasła programowe:• Woda – właÊciwoÊci i rola w przyrodzie• Zanieczyszczenia wód• Woda jako rozpuszczalnik• SzybkoÊç rozpuszczania si´ substancji• RozpuszczalnoÊç substancji w wodzie• Rodzaje roztworów• St´˝enie procentowe roztworu• Zwi´kszanie i zmniejszanie st´˝enia roztworówProcedury osiàgania celów:Przypominamy znane uczniom wiadomoÊci o wyst´powaniuwody na Ziemi, jej krà˝eniu w przyrodzie, stanach skupie -nia i roli, jakà odgrywa w przyrodzie. Dodatkowo omawiamyproblem zanieczyszczeƒ wód naturalnych i sposobyuzdatniania wody. Mo˝na te˝ wyjaÊniç wpływ ciÊnieniaatmos ferycznego na wartoÊç temperatury wrzenia wodyi wyjaÊniç termin woda destylowana. Opisujemy budow´czàsteczki wody i przypominamy wiadomoÊci na temat wiàzaƒ