Program nauczania chemii w gimnazjum - Nowa Era

8 Program nauczaniaIVOpis zało˝onych osiàgni´ç uczniówi propozycje ich ocenianiaWymagania programowe sà to zamierzone osiàgni´ciauczniów. Oceny osiàgni´ç uczniów mo˝na dokonaç napodstawie hierarchii wymagaƒ (rys. 1.), tak by spełnieniewymagaƒ wy˝szych było uwarunkowane spełnieniemwymagaƒ ni˝szych. Hierarchizacji wymagaƒ naposzczególne stopnie mo˝na dokonaç wg nast´pujàcychkryteriów:• łatwoÊci nauczanych zagadnieƒ,• doniosłoÊci naukowej przekazywanych treÊci,• niezb´dnoÊci wewnàtrzprzedmiotowej w celu opanowaniakolejnych tematów z przedmiotu,• u˝ytecznoÊci w ˝yciu codziennym.KP R DRys. 1. Schemat hierarchizacji wymagaƒ, gdzie: K – wyma -gania konieczne, P – wymagania podstawowe, R – wy -ma gania rozszerzajàce, D – wymagania dopełniajàceWymagania konieczne (K) obejmujà wiadomoÊcii umiej´tnoÊci, których przyswojenie umo˝liwia uczniomkontynuowanie nauki na danym poziomie nauczania. Najcz´stszàkategorià celów dla tego rodzaju wymagaƒ jeststosowanie wiadomoÊci w sytuacjach typowych, zapami´taniewiadomoÊci, odtwarzanie działania i uczestniczeniew nim. Uczeƒ, który spełnia te wymagania, uzyskuje ocen´dopuszczajàcà.Wymagania podstawowe (P) obejmujà wiadomoÊcii umiej´tnoÊci, które sà stosunkowo łatwe do opanowania,pewne naukowo, u˝yteczne w ˝yciu codziennym i koniecznedo kontynuowania nauki. W kategorii celówkształcenia nawiàzuje to do rozumienia wiadomoÊci, odtwarzaniadziałania i podejmowania go. Uczeƒ, który spełniawymagania konieczne i podstawowe, uzyskuje ocen´dostatecznà.Wymagania rozszerzajàce (R) obejmujà wiadomo-Êci, które sà Êrednio trudne do opanowania, ich przyswojenienie jest niezb´dne do kontynuowania nauki, mogà,ale nie muszà byç u˝yteczne w ˝yciu codziennym. Sà pogł´bionei rozszerzone w stosunku do wymagaƒ podstawowych.Odpowiada to stosowaniu wiadomoÊci w sytuacjachtypowych, sprawnemu działaniu w stałych warunkachoraz nastawieniu na działanie. Uczeƒ, który spełnia wymaganiakonieczne, podstawowe i rozszerzajàce, uzyskujeocen´ dobrà.Wymagania dopełniajàce (D) obejmujà wiadomoÊcii umiej´tnoÊci, które sà trudne do opanowania, nie majàbezpoÊredniego zastosowania w ˝yciu codziennym, jednaknie muszà wykraczaç poza program nauczania. Odpowiadato stosowaniu wiadomoÊci w sytuacjach problemowych,sprawnoÊci działania w zmiennych warunkach i budowaniuwłasnego systemu działaƒ. Uczeƒ, który spełnia warunkikonieczne, podstawowe, rozszerzajàce i dopełniajàce,uzyskuje ocen´ bardzo dobrà.JeÊli wiadomoÊci i umiej´tnoÊci ucznia wykraczajà pozaobowiàzujàcy program nauczania, a spełnia on wszystkiewymagania ni˝sze, uzyskuje ocen´ celujàcà.System oceniania tworzà: ocenianie zewn´trzne i wewnàtrzszkolne.Ocenianie zewn´trzne organizujà okr´gowe komisjeegzaminacyjne. Odbywa si´ ono z zastosowaniem pow -szech nie znanych standardów edukacyjnych i kryteriówoceniania.Ocenianie wewnàtrzszkolne powinno byç tworzonena podstawie szczegółowych wymagaƒ wynikajàcych z programunauczania realizowanego przez nauczyciela. Nauczycielchemii, ustalajàc wewn´trzne wymagania edukacyjne,winien wi´c kierowaç si´ szczegółowym opisem wymagaƒoraz kryteriów i form oceniania zewn´trznego. Uczniowiepowinni zostaç zapoznani ze sposobami sprawdzania i kryteriamioceniania. Oceny powinny odzwierciedlaç post´pyuczniów, wspomagaç ich rozwój i wspieraç proces uczenia si´.Sprawdzanie post´pów uczniów i wystawianie ocen,a tak˝e informacja zwrotna o osiàgni´ciach uczniów towa˝ne elementy w pracy dydaktyczno-wychowawczej nauczyciela.Uczniowie oczekujà sprawiedliwej i obiektywnejoceny swojej pracy. Tylko wtedy uczniowie i nauczycielmajà zapewnione właÊciwe warunki uczenia si´ i nauczaniaoraz pełnà ÊwiadomoÊç, ˝e ewentualne niepowodzenianie oznaczajà przegranej, lecz sà przesłankà do refleksjii dalszego doskonalenia metod nauczania, uczenia si´, kontroli,oceny, samooceny i współpracy.Dobre ocenianie jest mo˝liwe, jeÊli jasno sformułowanokryteria, które sà znane uczniom i przez nich akceptowane.Dostarcza ono informacji zwrotnych o pracynauczyciela i jego osiàgni´ciach, a wi´c o tym, co mo˝e onzmieniç i udoskonaliç w sposobie nauczania.Ocenianie ciàgłe oznacza systematyczne poznawanieuczniów. Jest to ocenianie wewn´trzne towarzyszàce procesowidydaktyczno-wychowawczemu, majàce na celu Êledzenierozwoju ucznia.Ocenianie kształtujàce umo˝liwia nauczycielowiplanowanie pracy z uczniami oraz wybór właÊciwej strategiidziałania. Polega ono na zebraniu informacji przed rozpocz´ciemnauki (diagnoza wst´pna) lub podczas nau czania.Ocenianie zwykle koƒczy si´ wystawieniem stopnia,tzn. okreÊleniem wartoÊci, do której jest przyporzàdkowanadana informacja uzyskana w trakcie kontroli. Ocenaosiàgni´ç ucznia, podobnie jak ustalenie kryteriów dladanej oceny, sà trudne.Mo˝na przyjàç nast´pujàce kryteria oceniania:Ocen´ celujàcà otrzymuje uczeƒ, który:• ma wiadomoÊci i umiej´tnoÊci znacznie wykraczajàcepoza program nauczania,• stosuje wiadomoÊci w sytuacjach nietypowych (problemowych),