Tekst - Bar

SADRŽAJ TEKSTUALNOG DIJELAOPŠTA DOKUMENTACIJAPotvrde o registracijiOdluka i programski zadatakUVODPravni i planski osnovOsvrt na sprovedenu javnu raspravu o nacrtu urbanističkog projektaPovod i cilj izrade planaObuhvat i granice planaIPOSTOJEĆE STANJE1. Prirodni uslovi i potencijaliPoložaj i geomorfološke karakteristike terenaOrografske karakteristike i hidrografijaGeološka gradja terena i tektonikaPedološke karakteristike i bonitet tlaPodobnost terena za urbanizacijuKlimatske karakteristikeVegetacijske karakteristike2. Analiza i ocjena postojeće relevantne dokumentacije2.1. Izvod iz dokumenta „Generalni urbanistički plan Bara 2020“3. Stvoreni uslovi i potencijali3.1. Analiza uticaja kontaktnih zona na ovaj prostor i obrnuto3.2. Postojeće stanje uređenja prostora3.3. Inicijative aktera4. Sintezna ocjena prirodnih i stvorenih uslova i potencijala prostoraIIPLAN1. PLANSKO RJEŠENJE1.1. Obrazloženje odabranog prostornog rješenja – generalni koncept1.2. Metodologija izrade plana1.3. Koncept na nivou UP Dubovica2. USLOVI ZA IZGRADNJU I UREĐENJE PROSTORA2.1. Urbanističko – tehnički uslovi za izgradnju objekata i uređenje prostora2.1.1. Uslovi u pogledu planiranih namjena2.1.2. Uslovi za parcelaciju, regulaciju i nivelacijuURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 2

2.1.3. Opšti uslovi uređenja i građenja prostora2.1.4. Pravila za uređenje prostora i građenje objekata2.1.4.1. Pravila za građenje objekata turističkog naselja i uređenje parcele2.2. Mjere zaštite kulturne baštine2.3. Mjere zaštite životne sredine2.4. Mjere zaštite od elementarnih i drugih nepogoda2.5. Mjere odbrane zemlje na predmetnom području2.6. Uslovi za kretanje lica sa posebnim potrebama2.7. Smjernice za racionalnu potrošnju energije2.8. Smjernice za etapnu realizaciju planskog dokumenta2.9. Uslovi za korišćenje prostora do privođenja namjeni3. SAOBRAĆAJNA I TEHNIČKA INFRASTRUKTURA3.1. Saobraćaj3.2. Hidrotehnički sistemi3.3. Elektroenergetska infrastruktura3.4. Telekomunikaciona infrastruktura3.5. Plan ozelenjavanja4. DEMOGRAFSKO- EKONOMSKA ANALIZA SA TRŽIŠNOM PROJEKCIJOM5. ANALITIČKI PODACI6. PREPORUKE ZA MATERIJALIZACIJU OBJEKATA I URBANI MOBILIJAR7 . POPIS LITERATUREURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 3

SADRŽAJ GRAFIČKIH PRILOGABroj i naziv grafičkog prilogaRazmjera01 OVJERENA TOPOGRAFSKO KATASTARSKA PODLOGA 1:100002 TOPOGRAFSKO KATASTARSKA PODLOGA 1:100003a IZVOD IZ PLANSKOG DOKUMENTA GUP BAR-A DO 2020 - PROSTORNA 1:10000ORGANIZACIJA 2020: OSNOVNA NAMJENA POVRŠINA I PLAN SAOBRAĆAJA03b SINHRON PLAN INFRASTRUKTURE (GUP BAR-A DO 2020) 1:1000004 POSTOJEĆE KORIŠĆENJE PROSTORA 1:100005 KONTAKTNE ZONE 1:500006 PLAN NAMJENE POVRŠINA 1:100007 PLAN PARCELACIJE, NIVELACIJE I REGULACIJE 1:100008 PLAN MJERA ZA SPROVOĐENJE 1:100009 PLAN SAOBRAĆAJA 1:100010 ELEKTROENERGETSKA INFRASTRUKTURA 1:250011 HIDROTEHNIČKA INFRASTRUKTURA 1:250012 TELEKOMUNIKACIONA INFRASTRUKTURA 1:250013 PLAN OZELENJAVANJA 1:250014a SITUACIONO RJEŠENJE – karakteristične etaže 1:100014b15SITUACIONO RJEŠENJE3D MOLED1:1000URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 4

OPŠTADOKUMENTACIJA

POTVRDA O REGISTRACIJI I LICENCE

ODLUKA I PROGRAMSKI ZADATAK

UVODURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 6

UVODPRAVNI I PLANSKI OSNOVPravni osnov za izradu planskog dokumneta UP Dubovica su:Odluka o izradi (br.031-625,Bar,05.mart 2008.) iZakon o planiranju i uređenju prostora (Sl.list RCG 28/05).Planski osnov su GUP Bara 2020 i programski zadatak za izradu UP Dubovica.OSVRT NA SPROVEDENU JAVNU RASPRAVU O NACRTU URBANISTIČKOG PROJEKTAInformacija o održavanju javne rasprave o Nacrtu urbanističkog projekta objavljena je u javnim medijima i naweb stranici Opštine Bar.Javna rasprava je trajala 15 dana, počev od 09.11.2009 godine.Nacrt plana je bio izložen u prostorijama Sekretarijata za uređenje prostora, komunalno stambene poslove izaštitu životne sredine Opštine Bar i mogao se pogledati svakog radnog dana od 12 do 15 časova.Javna prezentacija Nacrta UP Dubovica održana je dana 17.11.2009 godine u skupštinskoj sali Opštine Bar .Javnoj raspravi su prisustvovali obrađivači plana, predstavnici sekretarijata i predstavnici mjesne zajedniceSpič. Obzirom da nije bilo pitanja od strane prisutnih, niti zainteresovanih građana, nije održana prezentacijaplana.U toku javne rasprave nije bilo primjedbi na nacrt plana.Nakon javne raprave usvojen je Pravilnik o sadržaju i formi planskog dokumenta od strane nadležnogMinistarstva a što je uslovilo izmjene u odnosu na prezentovani Nacrt plana.U periodu od 2010 do 2012 za predmetnu lokaciju interesuje se investitor koji je danas u postupku zakupazemljišta Dubovice i na osnovu čijih planskih rješenja, a sve u skladu sa smjernicama planova višeg reda,dolazi do korekcije rješenja u dijelu smanjenja kapaciteta.Uzimajući gore navedeno u obzir a uz smjernice Opštine Bar Obrađivač plana priprema Nacrt plana zaponovljenu Javnu raspravu.POVOD I CILJ IZRADE PLANAPlanskim dokumentom GUP Bara 2020 prostor u zahvatu Plana namijenjen je za uređenje neizgrađenoggrađevinskog zemljišta, kroz namjenu turistički kompleks i turističko stanovanje sa ciljem kvalitetnijevalorizacije ukupnog građevinskog zemljišta u zahvatu.Ovim lokalnim planskim dokumentom odrediće se odgovarajuća organizacija, korišćenje i namjena prostora,kao i mjere i smjernice za uredjenje, zaštitu i unapredjenje prostora.OBUHVAT I GRANICE PLANALokalni planski dokument zahvata dio područja naselja Mišići, potez Dubovica i zaledje Kraljičine plaže, i trebada se u planskom periodu izgradi u skladu sa planiranim značajem naselja kao lokalnog centra opštine.Plan se prostire na dijelu katastarske parcele br. 1278/7 KO Mišići.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 7

Granica plana je utvrđena digitalno i data na grafičkom prilogu Topografsko katastarska podloga sa granicomzahvata i preko koordinata.Planski dokument zahvata površinu od 18.87 ha ili preciznije 188 779,28 m2.Sljedećim koordinatama tačaka je definisana granica UP „Dubovica“.1 6582486.35 4669140.262 6582494.57 4669149.813 6582503.29 4669153.064 6582513.80 4669158.345 6582529.28 4669166.836 6582534.24 4669170.047 6582541.44 4669181.458 6582559.62 4669193.579 6582567.46 4669219.3410 6582565.32 4669247.5711 6582562.90 4669258.6412 6582563.19 4669284.4713 6582561.17 4669290.9014 6582563.49 4669314.0515 6582563.25 4669341.8516 6582563.36 4669357.7517 6582558.84 4669387.6518 6582594.01 4669417.2919 6582598.31 4669424.8420 6582598.91 4669430.3621 6582588.73 4669479.6122 6582583.63 4669491.0623 6582575.09 4669515.2024 6582565.73 4669545.5525 6582541.91 4669593.1026 6582536.70 4669602.4227 6582524.54 4669629.6128 6582502.10 4669675.3329 6582470.05 4669723.8430 6582438.38 4669770.5931 6582434.52 4669779.8432 6582407.31 4669808.2533 6582365.79 4669856.1534 6582350.63 4669807.1435 6582266.61 4669686.2036 6582139.36 4669503.4437 6582081.75 4669420.0438 6582151.69 4669413.87URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 8

I POSTOJEĆE STANJEURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 9

1. PRIRODNI USLOVI I POTENCIJALIPoložaj i geomorfološke karakteristike terenaSvojim geografskim položajem područje Bara i barske opštine pripada jugoistočnom dijelu jadranskog primorjai obuhvata uzani prostor između Skadarskog jezera i Jadranskog mora. Ovakav geografski položaj jeneposredno uticao na niz prirodnih činilaca. Predmetna lokacija Dubovica nalazi se na sjeverozapadnom krajubarske opštine uz naselje Mišići u nastavku plaže Čanj.Predmetno se područje prostire podnožjem visokih planinskih masiva . Zbog planinskog vijenca koji se strmospušta prema obali, širina primorja varira. Raznovrsnost i složenost geologije i građe terena uslovilo jestvaranje vrlo dinamičnog reljefa naglih visinskih razlika na relativno malom prostoru. Izgled obale određen jesastavom stijena, pa su u mekšim glinovitim sedimentima stvoreni zalivi, zatoni i uvale (Perčin, Čanj), a utvrdim krečnjačkim stijenama klifovi, potkapine i pećine. Duž obale se proteže pribrežna terasa, koja se širi nadjelovima sastavljenim od mekših stijena.Orografske karakteristike i hidrografijaHipsometrija terenaAnaliza topografije terena na području Opštine Bar pokazala je da je teren u cjelini nagnut od kopna ka moru,a razlike nadmorskih visina kreću se u rasponu od 0 do 497 mnv (uzvišenje Velji grad između Čanja iSpičanskog polja kod Sutomora).Najmarkantnije geomorfološke cjeline nalaze se na različitim nadmorskim visinama: Čanjska (od 0 do 10 mnv)i Sutomorska uvala sa Spičanskim poljem (od 0 do 40 mnv) i Barsko polje (od 0 do 40 mnv), brda Velji grad(497 mnv) i Volujica (256 mnv) iznad barske Luke.Na lokaciji Dubovica se visinska razlika terena kreće od 50 -135 mnv.Nagib terenaPredmetna lokacija nalazi se u izrazito nagnutom terenu. Nagibi su oko 27° na jugozapadnim padinama premaplaži Čanj i oko 30° na zapadnim padinama prema Kraljevoj plaži. U GUPu Bara 2020god. takve lokacije sedefinišu kao strmi nagibi padina (preko 20°, a često i preko 30°) karakteristični za krečnjačke stijene inajizrazitiji su duž morske obale (klifovi su često skoro vertikalnog nagiba) i navlačnog kontakta sa fliševima(tamo gdje fliš nije pokriven deluvijalnom drobinom). Na kontaktu padina i ravnije doline drobina senagomilava, čime se još više smanjuje nagnutost terena. U flišnim zonama nagib je promjenljiv i zbogpokrenutosti terena, pa su ove zone valovite i ispresjecane brojnim jarugama.Eksponiranost terenaTeren na predmetnoj lokaciji je izrazito povoljno eksponiran, orijentisan najvećim dijelom na jugoistok, jug ijugozapad sa odličnim direktnim vizurama prema moru, plaži Čanj i Kraljičinoj plaži. Manji dio terena u zaledjueksponiran je sjeveroistočno.Hidrogeološke karaktersitikeNa području Mišića se nalaze flišni sedimenti predsatvljeni laporcima,pješcarima i glincima.Vulkanske stijenesu predstavljene andezitima,dacitima i spilitima na kaertiranom terenu.Mehanizam hidrogeološkog izolatora i kolektora i pluviometrijski režim uslovljavaju koncentraciju slobodnihpodzemnih voda.Na predmetnom području nijesu registrovani vodotoci.Geološka gradja terena i tektonikaPo geološkom sastavu teren izgrađuju sedimenti i vulkaniti trijasa te sedimenti jure, krede, paleogena ikvartara. Sedimentne stijene predstavljaju krečnjaci, dolomiti, fliševi i flišoidne stijene, konglomerati, breče tenevezani kvartarni sedimenti, a vulkanske – andeziti, daciti i spiliti.U tektonskom pogledu zona Opštine Bar, kojoj pripada lokacija, zahvata dijelove tri tektonske jedinice:Parahton (karbonatne stijene i fliš jugoistočno od Raca). Karbonatne stijene izgrađuju antiklinalu Volujice, kojakod Kunja prelazi u siklinalu.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 10

Cukali zona (poznata i kao Barska zona) je sa sjeveroistočne strane navučena na parahton. Grade je trijaskisedimenti i anizični i eocenski fliš i dr., unutrašnja građa joj je jako složena, navlaka se sastoji iz kraljušti, aispresjecana je i deformisana neotektonskim rasedima. U ćelu navlake)koju možemo ponegdje pratiti napovršini od Ratca preko Šušanja, Zubca, Sustaša do Starog Bara) najčešće su se formirala klizišta velikihstijenskih masa.Visoki krš je navučen na Cukali zonu. Sastavljen je karbonatnih sedimenata srednjeg i gornjeg trijasa i jure.Navlaka se može pratiti u pravcu Zaljevo – Dobra voda – Pečurice i pretežno je pokrivena deluvijalnimnevezanim sedimentima.Čitavo područje Opštine je jako ispresjecano neotektonskim rasjedima sa dominantnim pravcem SZ–JI (NW–SE), pored kojih se javljaju i rasjedi sa smjerom JZ–SI (SW–NE) i S–J (N–S). Kao rezultat vertikalnih kretanjauz neotektonske rasjede su nastale potoline kod Bara, Sutomora i Čanja.Tektonske procese i promjene koje su se odvijali u geološkoj istoriji karakterisala je intenzivna tektonskaaktivnost koja je obuhvatala tektonske pokrete, nabiranja, kraljuštanja, rasjedanja terena, stvaranje sinklinala iantiklinala, a tektonska zbivanja nijesu završena, što dokazuje i jaka zemljotresna aktivnost ovog područja.Neki sistemi neotektonskih raseda su i danas aktivni a savremene inženjersko–geološke pojave često suposljedica seizmičke aktivnosti.Seizmičke karakeristikeStatistička obrada zemljotresa ukazuje na vrlo izraženu seizmičku aktivnost istraživanog prostora koja jegenetski vezana za evoluciju različitih struktura te za fizička svojstva geološke sredine, odnosno položajedubokih razloma. Podaci ukazuju na postojanje više seizmogenih zona.Na osnovu Karte seizmičke regionalizacije (1982), Crnogorsko primorje se nalazi u granicama IX osnovnogstepena seizmičnosti (MCS skale), u uslovima srednjeg tla. Istraživani je prostor velikim dijelom izgrađen odflišnih, pretežno klastičnih sedimenata i kvartarnih tvorevina što predstavlja veliki seizmički rizik, što jeposebmo značajno za urbana područja formiranim uglavnom na aluvijalnom tlu u vodozasićenom stanju ili spodzemnom vodom na nivou manjem od 5 m. Imajući u vidu moguće pojave likvifakcije (tečenje tla), takva tlapredstavljaju izrazito seizmički nepovoljnu sredinu.Takve su se pojave manifestovale i kod zemljotresa 1979. godine koji je iskazao maksimalnu vrijednostubrzanja oscilovanja tla na potezu Ulcinj - Petrovac, u granicama od 0,49 g do 0,21 g. Mjerenje seizmičkihparametara neposredno poslije tog zemljotresa u Baru dala su sljedeće podatke: maksimalna akceleracijaiznosila je 370 cm/s², maksimalna brzina 43 bm/s, a maksimalno pomjeranje 11 cm. Ti su podaci od izuzetnevažnosti za potrebe projektiranja i izgradnje objekataTereni sa najvećim opasnostima o pojave jačih (oko 9º MCS skale) zemljotresa nalaze se u zoni grada Bara –između Rumije, Lisinja i Sutormana, s jedne strane, i obale mora sa druge strane. Najveće opasnost od većihzemljotresa i obodnih padina pomenutih planina, odnosno na prostoru koji je, istovremeno, po velikom brojudrugih kriterijuma, najpogodniji za život stanovništva i razvoja većeg urbanog naselja.U okviru istraživanja za izradu GUP-a Bara 2020.god. izvršena je mikrorejonizacija urbanog područja ipredložene preporuke za urbanističko planiranje i projektovanje. Mikroseizmičkim istraživanjima utvrđeno je ina karti seizmičke mikrorejonizacije izdvojeno više seizmičkih zona i podzona u okviru VIII–og i IX–og stepenaseizmičkog intenziteta MKS skale sa koeficijentima seizmičnosti k s =0,04 do k s =0,14.Iz GUPa Bara do 2020.god je preuzeta karta mikroseizmičke rejonizacije gdje se vidi da je predmetni prostornestabilno tlo:Zona 8a (ks= 0,04) obuhvata terene izgrađene od karbonatnih kristalastih i kriptokristalastih stijena –manje‐više ispucalih dolomita, dolomitičnih krečnjaka, terene izgrađene od kompleksa raspucalih karbonatnih isilikatnih stijena – krečnjaka sa rožnacima i čistih rožnaca, terene od kompleksa silicijskih masivnih stijenavulkanogenog porekla – porfirita sa kompaktnom stijenom na površini terena i terene izgrađene odkonglomerata.Na osnovu Karte seizmičke mikrorejonizacije, predmetna zona za gradnju se nalazi u zonama u kojima sumoguće pojave nestabilnosti u seizmičkim uslovima. Kod projektovanja gradnji na ovom terenu potrebno jeprethodno izvršiti odgovarajuća geotehnička istraživanja, za određivanje stabilnosti terena i eventualnihsanacionih mjera.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 11

Sl.1: Karta mikroseizmičke rejonizacije (izvor GUP Bara 2020)Pedološke karakteristike i bonitet tlaPredmetni prostor UP Dubovice je lociran na brdu Dubovica, što znači da ga karakteriše izrazito strmnagib terena na svim padinama. Nadmorske visine na lokaciji kreću se od 50mnv do 130mdv, i teren je unagibu od 25 - 30º, 27 º na jugoistočnim padinama i 30 º na jugozapadnim padinama.Treba napomenuti da za predmetnu lokaciju nema detaljnih podataka o pedološkim karakteristikama ibonitetu zemljišta ali da se na teritoriji Opštine Bar, zavisno od matičnih stijena na kojima su se razvili, nalaziviše tipova zemljišta od kojih za predmetnu lokaciju mogu biti od značaja sljedeći tipovi zemljišta koji imajuspecifične bonitetne karakteristike, zavisno od hidrogeoloških, hidroloških, morfoloških i drugih uslova tla.Smeđe zemljišteZastupljeno je na blagoj i umjereno strmoj obali, na flišu i miješanim silikatno-karbonatnim stijenama, te rijetkoeruptivnim stijenama i krečnjacima. Strmiji teren pod flišom obično je jače erodiran i obrastao rijetkimrastinjem, dok su blaže padine terasirane i pretvorene u obradivo zemljište. Dubina ovog tla je različita i ovisi onagibu, eroziji, geološkoj podlozi i sl. Na flišnoj podlozi je glinovitije nego na rožnacima i eruptivima, te gakarakterizira veće prisustvo skeleta koji je osobito jako zastupljen na terenima s jako izraženom erozijom(ogoljeli flišni bregovi, grebeni i strmine od krečnjaka, rožnaca i drugih silikatnih sastojaka). Smeđe zemljišteterasa odlikuje se skeletoidnošću koja ga jednolično prožima, dok se kod neterasiranog zemljišta skeletpovećava s dubinom. S aspekta proizvodnje, ova su zemljišta različite kvalitete. Bonitet tala u terasama sekreće u rasponu od IV do VI, a izvan terasa od VI do VIII klase.Crvenice pokrivaju krečnjačke terene svih brda duž mora. U zonama gdje je priobalni pojas uzan (kodSutomora), crvenica je skeletna jer je proces rubifikacije u početnom stadijumu. Tipična crvenica je na Volujici iduž obale od Bara ka jugu. Na ostalim dijelovima crvenice pokrivaju podnožja, depresije i slično. Crvenice suURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 12

lago glinovita zemljišta (60–80 % čestica gline) sa neznatnom količinom krušnog kvarcnog pijeska. Ovazemljišta imaju visok sadržaj higroskopne vlage (preko 6%) jer se u njima nalazi 40–65% koloidne gline.Crvenice na jedrim krečnjacima su raznovrsne strukture (poliedrične, rogljaste, sitnozrnaste i dr.), različitogstepena porozosti i umjerene vodopropustljivosti (u vlažnom stanju bubri, te se stvaraju kapilarne porezasićene vlagom). U primorskoj zoni crvenice su plitke, obrasle šikarom ili travnatim formacijama rijetkogsklopa, a često prelaze u čist kamenjar. Crvenice koje se koriste u poljoprivrednoj proizvodnji su antropogenogporjekla (terase) i na njima uspjevaju maslina, smokva, vinova loza, badem, duvan, agrumi i dr.Proizvodna vrijednost crvenica zavisi u najvećoj meri od dubine i mehaničkog sastava i sadržaja skeleta, ali injihove erodiranosti, fizičko – mehaničkih osobina, mikrobioloških i drugih svojstava. Vrlo plitke crveniceobrasle su šikarama ili kraškim pašnjacima i vrlo ih je teško, skoro nemoguće koristiti u poljopriredne svrhe. Sobzirom na to da su veoma podložne eroziji, ovaj biljni pokrivač se ne smije uklanjati. Potencijalne proizvodnesnage ovih zemljišta su, zbog povoljnih fizičkih osobina, velikog sadržaja gline i dr., velike, ali je u njimaevidentan nedostatak azota i fosfora, kao i izrazit nedostatak vlage, što se može rešiti navodnjavanjem. Ovazemljišta, ako su na nagibima do 20% mogu se koristiti za poljoprivrednu proizvodnju, izuzev jako stjenovitih iplitkih crvenica. Na većim nagibima, one se terasiraju, mada je onda izražena usitnjenost površina, abezvodnost je potrebno dodatno riješiti navodnjavanjem. Na njima u Planskom području uspjevaju masline,smokva, nar, duvan, badem, rogač, vinova loza i dr.. Na većim nagibima na kršu, jako erodovane i plitkecrvenice se optimalno koriste ako su obrasle makijom i niskim šumama. Ova zemljišta, zavisno od sastava istepena erodiranosti, su srednjih bonitetnih klasa (četvrta) ako su antropogena, lošija (peta), ako suerodovana, i van klase ako su skeletna i plitka.Nastaje na čistim ili jedrim krečnjacima u uvjetima tople mediteranske klime. Na terasastom terenu raspon ukvaliteti zemljišta je veći (III – VI klase), dok je strmiji i krševiti teren najlošijeg boniteta (VII i VIII klase). Takvihosobina, dubine i boniteta je crvenica kod Čanja.Smeđa zemljište na flišu su mlađa, nerazvijena zemljišta nastala fizičko – mehaničkim raspadanjem fliša.Velike površine duž barskog primorja pokrivene su ovim zemljištima, mahom su obrasla makijom i šikarom, anajbolje se koriste ako trajno ostanu pod šumskom vegetacijom. Značajne su za podizanje maslinjaka, kao igajenje agruma i nekih poljoprivrednih kultura.U klimatskim uslovima u kojima su česte obilne i plahovite padavine, ukoliko ova zemljišta nijesu pokrivenavegetacijom, spiraju se i stvaraju deluvijalne nanose u podnožjima i depresijama. Zbog stalne erozije i razlika usastavu matičnog supstrata (glinci, peščari, laporci), nagiba i ekspozicije, ova zemljišta se veoma razlikuju čaki na manjim površinama. Ako su neerodirana, imaju izrazitu slojevitost i žutu do tamno smeđu boju. Ovailovasta zemljišta sadrže, malo ili nimalo karbonata i neutralne su reakcije. Humusni A horizont je debljine 2–8cm i sadrži 2–3% humusa i dovoljno pristupačnog kalijuma. Aluvijalni B horizont je dobro razvijen i postižedebljinu 20–50 cm a mestimično i do 80 cm.Sadrži uglavnom karbonatnu ilovaču svjetlosive boje. U C horizontu nalazi se rastresiti matični supstrat (flišnegline, pešćari i škriljci). Kroz ovakvu podlogu korjenje drveća duboko prodire i podstiče njeno dalje raspadanje.U poljoprivredne svrhe se već koristi Spičansko polje, mada su mnoga od ovih zemljišta pretvorena u terasena kojima je razvijena intenzivna poljoprivredna proizvodnja. Pokrivaju i nagnute terene Šušanja i Ahmetovogbrijega. Ova zemljišta su zone najbujnije vegetacije, najrazvijenije poljoprivrede i naselja. Na njima se nalazemaslinjaci, agrumi, voćnjaci i bašte. Pokrivaju pretežno srednje i donje strane padine na manjim nagibima.Pokrivaju deluvijalne nanose, a na nagibima su podložna erodovanju, zbog čega ih prvenstveno treba koristitiza šume na svim nagibima iznad 20%. Ako su antropogena (terase) onda je otežana primjena mehanizacije,zbog male površine terasa, ali su lošijih bonitenih klasa (peta, šesta i sedma) tamo gdje se koriste zapoljoprivredu, nego gdje su trajno pokrivena šumom.Problem erozijeErozija je jako izražena na svim nagnutim terenima, izuzev površina koje se nalaze u poljima i koje se većinomzasipaju erodovanim materijalom. Na cijelom barskom području morfološki, geološki, hidrološki i klimatskiuslovi pogoduju odnošenju plodnog sloja. Vodotokovi su kratki, bujični, nagib terena je izrazit, poodmakli suprocesi karstifikacije, padavine su obilne i pljuskovite, naročito u vrijeme mirovanja vegetacije, ljeti vladajuvelike žege i suše, a vegetacija je često narušena. Ovakva situacija je izražena na čitavom primorskom dijelubarske opštine, kao i na planinskim terenima i terenima Crmnice, što dodatno zahtjeva široku akciju planiranjai sprovođenja antierozionih radova na cijelom prostoru opštine.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 13

Podobnost terena za urbanizacijuTeren u zahvatu plana je sa aspekta pogodnosti za urbanizaciju u zoni terena mogućih za urbanizacijuuz znatna ograničenja, svrstani u III kategoriju ( IIIc ).Sl.2: Karta podobnosti terena za urbanizaciju (izvor GUP Bara 2020)Tereni svrstani u treću kategoriju obuhvataju terene na kojima je urbanizacija moguća ali uz znatnaograničenja i veće intervencije u tlu i na terenu. Zadovoljavaju sledeće osnovne kriterijume: nagib terena 10–30°, uslovno stabilni tereni sa češćim manjim i rjeđim većim pojavama nestabilnosti (nestabilni tereni), nosivost70–120 kPa i koeficijenat seizmičnosti je 0,14. Ova kategorija obuhvata terene izgrađene iz nevezanih (uravnini), poluvezanih (u ravnini i na padinama) i vezanih (na padinama) stijena i razgraničena je upodkategoriju IIIa, IIIb i IIIc od kojih je najprimjerenija za urbanizaciju podkategorija IIIa. Ograničavajući faktori,u odnosu na podkategoriju IIa, su visok nivo podzemne vode, visoka seizmičnost, niska nosivost (za ravnine),naklon padina, stabilnost, erodibilnost i visoka kategorija iskopa (na padinama).Tereni podkategorije IIIb, u odnosu na IIIa, imaju dodatna ograničenja za urbanizaciju zbog opasnostinejednakih sleganja (u ravnini) i većeg nagiba padina (obično 15–20°), a tereni podkategorije IIIc, u odnosu naIIIb, neugodniji su zbog još strmijih padina i erodibilnosti na nekim mjestima.NAJMANJE POGODNI (3C). Tereni III kategorije najnepogodniji za urbanizaciju. Nalaze se samo napadinama. Izgrađuju ih vezane, poluvezane (breče i zemljane drobine) i nevezane (drobine) stijene. Glavniotežavajući faktori za urbanizaciju su naklonski ugao padina, stabilnost, erodibilnost (česte inženjersko–geološke pojave), kategorija iskopa (karbonatne stene) i visok stepen seizmičkog intenziteta.Klimatske karakteristikeKlima Planskog i šireg područja (opštine Bar) definisana je geografskim položajem u zoni umjerenogklimatskog pojasa, položajem neposredno pored Jadranskog mora i Skadarskog jezera i postojanjem ismjerom pružanja planinskog vijenca čija se visina kreće od 800 mnv do 1595 mnv (Rumija). Teritorija barskeopštine zahvata prostor između 41°51"48" i 42°18'36" sjeverne geografske širine sa otvorenošću za maritmneuticaje sa zapada i kontinentalne sa istoka i sjeveroistoka. Ovakav položaj uslovljava klimatske uticaje koji dajuumjerenu, odnosno sredozemnu klimu.Maksimalne temperature vazduha ima srednje mjesečne maksimalne vrijednosti u najtoplijim mjesecima(jul,avgust) oko 30°C, dok u najhladnijim (januar,februar) iznosi od 11°C - 13°C. Oscilacije srednje vrijednostisu slabo izražene, što je posljedica stabilnih vrijednosti maksimalnih dnevnih temperatura. Nešto su izraženijeoscilacije u zimskom periodu. Koncentracija najviših dnevnih temperatura (29,3°C do 32,8°C) je tokomavgusta.Minimalna temperatura vazduha u zimskim mjesecima ima prosječnu vrijednost oko 5°C, dok u ljetnjimmjesecima ta vrijednost iznosi oko 20°C.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 14

Ekstremne mjesečne temperature vazduha za maksimum tokom zimskog perioda su oko 17°C, a zaminimum oko 0°C, dok je u ljetnom periodu maksimum oko 33-34°C, a minimum 15-17°C. Apsolutnimaksimum javlja se u mjesecu mjesecu julu za stanicu Bar (37,7°C). Apsolutni minimum se javlja u mjesecufebruaru za stanicu Bar (- 5,3°C).Relativna vlažnost vazduha pokazuje stabilan godišnji hod. Maksimum srednjih mjesečnih vrijednosti javlja setokom prelaznih mjeseci (april-maj i jul-avgust), a minimum tokom ljetnjeg perioda, te u nekim slučajevima itokom zime (januar-februar). Vrijednosti srednje dnevne relativne vlažnosti pokazuju oscilacije koje susmanjenog intenziteta u ljetnjem periodu (oko 10 %-20 %), a znatno izraženije tokom zime (oko 20 %-30 %).Srednja godišnja relativna vlažnost je 69,6 % (min 65,3 % u februaru, max 71,4 % u septembru).Osunčanje predstavlja trajanje sijanja sunca izraženo u satima, a godišnji prosjek za Primorje iznosi oko 2455sati, od kojih je 931 sat (40%) tokom ljeta (jun, jul, avgust). Zimi je osunčanje znatno smanjeno, pa tokomjanuara ima svega oko 125 sati, odnosno 5% godišnje vrijednosti. Srednja mjesečna vrijednost osunčanjaiznosi 212,20 (max 347,0 u julu). Tokom čitave godine ima prosječno oko 7 sati osunčanja dnevno, s dnevnimoscilacijama od +/- 3,5 časova.Oblačnost izražava pokrivenost neba oblacima. Na crnogorskom primorju je tokom godine u prosjeku 4,2desetine (42%) neba pokriveno oblacima. Oblačnost je u ljetnom periodu manja u odnosu na prosječnugodišnju za oko 40 %. Srednja godišnja oblačnost iznosi za Bar 4,27 (min 1,9 u julu, max 5,6 u decembru).Opšti režim padavina obilježava maksimumom tokom zimskog i minimumom tokom ljetnog perioda. Najvećidoprinos ukupnoj godišnjoj količini padavina imaju mjeseci oktobar, novembar i decembar s oko 30-40%, anajmanji jun, jul i avgust s oko 10%. Od mora prema zaleđu uočava se povećanja padavina. Tokom zimskogperioda dnevni prosjek padavina iznosi prosječno 5-8 l/ m 2 , mada najveće dnevne količine mogu dostićivrijednosti preko 40 l/m 2 . U ljetnjem periodu, dnevni prosjek padavina iznosi svega oko 1 l/ m 2 . Srednjagodišnja količina padavina iznosi za Bar 1230,8 l/ m 2 . Ekstremne 24 h padavine za period od 100 godina(prema modelu GUMBELA) iznosi za Bar 213,27 l/ m 2 .VjetroviPrimorski djelovi Opštine Bar izloženi su u većoj mjeri vetrovima sa juga i sa Jadranskog mora. Međutim, usvim dijelovima Opštine zapažaju se vazdušna strujanja iz svih pravaca – izmjenjena po pravcu i jačinipostojećim prirodnim ograničenjima (planinski vijenac Rumije). Uticaj prirodnih prepreka naročito dolazi doizražaja u najnižim dijelovima reljefa (u priobaiju Jadranskog mora i Skadarskog jezera). Na ovim prostorima,posebno u podnožju strmih padina Rumije i primorskom dijelu opštine, jačina i čestina vjetrova je pod velikimuticajem planinskog zaleđa. Na skadarskoj strani opštine Bar, najizrazitiji su (po učestalosti i jačini) vjetrovi sasevera i severoistoka. U ovom dijelu opštine, jugo je slabiji nego na primorju, a javlja se i vjetar "murlen" izpravca Skadra.U primorskom dijelu Opštine najveću jačinu i čestinu javljanja ima levant, vjetar iz sjeveroistočnog pravca.Znatno manju čestinu imaju vjetrovi iz ostalih pravaca: pulenat iz pravca zapada, maestral iz pravcasjeverozapada, jugo iz pravca juga i jugoistoka i tramontana (bura) iz pravca sjevera. Grad Bar se odlikujenajvećom čestinom javljanja vjetra iz pravca sjeveroistoka i istok – sjeveroistoka (oko39%), tišina – bez vjetra(5,2%), zapadnog i zapad–jugozapadnog vjetra (oko 15%) i sjevernog i sjever–sjeveroistočnog vjetra (14%),dok su najrjeđi vjetrovi iz pravca sjeverozapad i sjever–sjeverozapad (1,3%).Najjači vjetrovi su levant (sjeveroistočni)–v maks aps 24,14 m/s, a zatim tramontana (bura–sjever) –v maksaps 22,07 m/s i jugo (jug i jugoistok) –v maks aps 21,92 m/s, a ostali vjetrovi postižu nešto manje apsolutnemaksimalne brzine: maestral (sjeverozapad) – v maks aps 19,21 m/s i pulent (zapad) – v maks aps 18,07 m/s.Uticaj ovih vjetrova na pojavu talasa i njihovu visinu. Najveći talasi na južnomVjetar (za period 1981-1995) pokazuje različite vrijednosti rasporeda učestalosti pravaca i brzine, kao i pojavetišina. Dominantni vjetrovi za Bar su iz pravca sjeveroistoka(20%)) istok-sjeveroistok (18,9%), sjeversjeveroistok(8,1%), zapad (7,8%) i zapad-jugozapad (7,2%), tišine 5,2%.Prema GUP-u grada Bara podaci o brzinama vjetra dani su u slijedećoj tabeli:smjer N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Cv max 15,8 13,7 18,0 15,8 10,2 12,7 12,0 11,0 12,5 12,0 13,3 12,5 13,3 11,0 11,7 6,7v sr 5,0 2,7 3,2 2,4 1,9 2,5 3,7 3,3 3,9 2,5 2,8 2,9 3,6 3,3 2,5 1,6čestina 5,9 8,1 20,0 18,9 3,6 3,5 3,3 2,6 3,1 3,1 3,5 7,2 7,8 2,9 0,7 0,6 5,2URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 15

Sl.3 : ruža vjetrova (izvor GUP Bara 2020)Maksimalne brzine imaju vjetrovi iz sjevernog i južnog kvadranta s prosječnim brzinama koje ne prelaze 5m/s. Za Bar, najveću srednju brzinu ima pravac sjever (5 m/s, s učestalošću od 5,9%), a najveću maksimalnubrzinu sjeveroistok (18 m/s).Ekstremni udari vjetra (prema Teoriji ekstrema) čije djelovanje može poprimiti karakter elementarnenepogode imaju brzinu 20m/s za Bar.Ekstremni udari vjetra koji se javljaju jednom u sto godina iznose 51m/s.Meteorološke karakteristike moraSrednje godišnja temperature mora za Bar iznosi 17,7ºC. Srednje mjesečne vrijednostisa temperaturom višomod 20,1ºC su u period jun-septembar, pri čemu se najviša srednja vrijednost javlja u avgustu 23,8ºC. Korelacijaizmeđu temperature mora I vazduha utvrđuje se empirijski.Smjer kretanja talasa na Crnogorskom primorju definisan je na osnovu registrovane učestalosti na pojedinimstanicama, uz izdvajanje pojava kada je more bez talasa. Na stanicama Bar i Ulcinj ovakve situacije nepostoje. Izraženu učestalost kretanja talasa na stanici Bar ima zapadni smjer (69,3%) I sjeveroistočni (14,9%).Stanje površine mora opisano je koristeći međunarodnu gradaciju od 0 do 9, gdje je 0-glatko, mirno more, a 9-izvanredno jako uzburkano. Gradacija mirno glatko more (0) se u Baru praktično ne javlja. Najzastupljenija jegradacija (2) – mirno talasići- 53,8%. Površinski slojevi vode dostižu temperature od 25ºC ljeti, doktemperature najdubljih slojeva vode iznosi 11ºC.Vegetacijske karakteristikeIako je od ukupne površine Opštine Bar skoro polovina pod šumom, uglavnom mješovitom (cer i grab), neštomanje čistim sastojinama bukve, cera, hrasta i kestena, rekognosciranjem na terenu i uvidom u katastarskepodatke ustanovljeno da je najraširenija šikara i makija, što se mahom odnosi i na premetnu lokaciju.Šikare se satoje od submediteranskih vrsta: smreke, graba, jasena, cera, hrasta, smrdljike, klena, grabića i dr.i čine značajnu ekološku komponentu područja; pod antropogenim uticajem nastali su degradacioni stadijumimakije, gariga, šume crnike i kamenjari. Šikare između Volujice i uvale Meret u zoni Dobre vode, Šušnja iSustaša, sa već pomenutim karakteristikama i sastavomMakija je zajednica grmolikoh biljaka sa kožastim listovima što im daje monotonu smeđe‐ zelenu boju, makijaobiluje vrstama od kojih su neke ljekovite i medonosne. U makiji se sreće krupnije i sitnije grmlje isprepletanobrojnim penjačicama, što ove površine čini neprohodnim. Makija najviše ima kod Velji grada, Čanja i Ćafe.Makije, pored privrednog, imaju i veliki ekološki značaj s obzirom da djeluju na smirivanje erozionih procesa.2. ANALIZA I OCJENA POSTOJEĆE RELEVANTNE DOKUMENTACIJE2.1. IZVOD IZ DOKUMENTA „GENERALNI URBANISTIČKI PLAN BARA 2020 “Generalni urbanistički plan Bara 2020 usvojen je 2007.godine.Područje lokalnog planskog dokumenta pripadaprostornoj zoni Mišići ,koje treba da se u planskom periodu izgradi u skladu sa planiranim značajem lokalnogcentra Opštine.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 16

Opšta opredjeljenja i ciljevi u turizmuOpšta opredjeljenja i ciljevi u turizmu su iskazani na sledeći način:- Uvođenje principa održivog razvoja u turizmu, uz ekonomsku i ekološku revitalizaciju prostora, racionalizacijukorišćenja prirodnih resursa (posebno neobnovljivih), očuvanje, zaštitu i unapređenje prirode i životnesredine.- Afirmacija turizma kao glavnog ravojnog agensa svih onih prostora koji sadrže izrazitije motive za domaću iinostranu turističku tražnju, odnosno u kojima su turističke aktivnosti produktivnije ili prilagodljivije od drugihmogućih aktivnosti.- Državno stimulisanje socijalnih funkcija turizma, posebno u oblastima zdravstva, sportske rekreacije, sporta iedukacije dece i omladine, kao i zapošljavanja lokalnog stanovništva u turizmu. Uslovljenost razvoja turizmadržavnom i lokalnom regulativom razvoja, državnim ulaganjima u izgradnju infrastrukture i nekomercijalnihsadržaja društvenog standarda, kao i stimulacijom (državnom i lokalnom) komercijalnih investitora upočetnim koracima razvoja, kroz fiskalne, kreditne i druge olakšice, kroz odgovarajuće mere zemljišnepolitike (posebno u pogledu građevinskog zemljišta) .Projekcija razvoja turizmaU okviru Barske rivijere za područje Čanja predviđen je sledeći program turističkih aktivnosti i sadržajaturističke regije:1. Vidovi turizma:- stacionarni sportsko-rekreativni turizam na vodi i kopnu- kapacitet oko 10.000 turističkih kreveta (hoteli i turistička naselja 3.000, kampovi 500, pansioni iindividualni apartmani, privatni smeštaj u vikend kućama i ostalo 6.500);2. Struktura ležaja: hoteli i turistička naselja 30%, pansioni i individualni apartmani/kuće 15%, privatnismeštaj u vikend kućama 30%, privatni smeštaj u stanovima 15%, kampovi 5%, ostalo(odmarališta, klubovi i dr.) 5%. Turistički smještaj planiran je u turističkim kompleksima(dominantna turistička namena) i u zonama turističkog stanovanja (pretežna turistička namena).3. Dnevni izletnici, pretežno iz Podgorice (1-satna izohrona), iz bližih crnogorskih gradova (do 2,5-satne izohrone) i stacionirani sa Skadarskog jezera, kao i tranziteri - ukupno do 10.000 na nivoubarske rivijere.4. Zaposleni u direktnoj funkciji smeštaja, izletnika i tranzita - (30% stalno i 70% sezonski).5. Javni sadržaji saobraćaja, ugostiteljstva, trgovine, zanatskih servisa, zdravstva, kulture, edukacije,zabave, administracije i dr. srazmerno obimu i standardu smeštaja, izletnika i tranzitera.6. Javni sportsko-rekreativni sadržaji - uređene i opremljene javne plaže, bazeni, zatvoreni sportskiobjekti i otvoreni sportski tereni, javni sadržaji nautike i sportova na vodi (marine, terminali/poligoniza sportsko plivanje i vaterpolo, veslanje, jedrenje, skijanje na vodi, motonautiku i dr.) za turiste idomaće stanovništvo, kao i interni sportsko-rekreativni sadržaji u sastavu hotela i turističkih naselja(bazeni, tereni za male sportove, fitnes i dr), u skladu sa standardima.Podcjelina ČanjČanj je izrazito turistička podcjelina Barske rivijere, kao turističko mesto A kategorije po rješenju Ministarstva turizmaiz 2004. godine. Pretežno je monofunkcionalnog (turističkog) karaktera, te se oslanja na javne službe naselja Mišići.Podcjelina je motivisana kvalitetnom istoimenom plažom i njenim pitomim zaleđem. Šljunčana plaža će biti proširenauređenjem nekih stjenovitih dijelova, u skladu sa režimima zaštite Morskog dobra. S obzirom na fizičku izdvojenost irelativno manju opterećenost gradnjom i posjetom, kao i na pretežno plansku izgradnju, ova potcjelina nemaposebno izražene probleme u organizaciji, uređenju i opremanju prostora. Prostori za turističku izgradnju,neposredno uz uvalu, definisani su detaljnim urbanističkim planovima Čanj I i Čanj II sa dopunama. U sklopu plažeČanj biće uređen mali pristan za taksi čamce i izletničke brodice, a na pogodnom mjestu punktovi škola plivanja iURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 17

entiranja plovila bez motora. U okviru potcjeline biće izgrađen manji sportski centar Čanj/Mišići. Kraljičina plažaseverozapadno od Čanja biće sačuvana u izvornom obliku (uz izgradnju naturalnog pješačkog pristupa sa kopna).Duž neposrednog zaleđa plaža u Čanju predviđeno je uređenje šetališnog keja, koji se prema Sutomoru i graniciopštine Budva nastavlja na pješačku stazu, a paralelno sa kejom i pješačkom stazom predviđena je biciklističkastaza.Posebni uslovi za pojedine namjeneTuristički kompleksi i turističko stanovanjeUrbanistički parametri turističkih kompleksa i turističkog stanovanja se utvrđuju prema pravilima i pokazateljimaza stambenu izgradnju na području male, srednje ili velike gustine stanovanja, a u zavisnosti od kategorijeusluga koje treba da se u tim objektima obezbijede (broj ležaja/površina urbanog zelenila).Turistički kompleks podrazumijeva objekte hotela i turističkog naselja i utvrđeni su po pravilu na neizgrađenomili djelimično izgrađenom građevinskom zemljištu sa ciljem visoko kvalitetne valorizacije građevinskog zemljištau zahvatu.Turističko stanovanje podrazumjeva objekte namjenski građene za pružanje turističkih usluga ishrane ismještaja (moteli, pansioni, vile i sl.) ili objekte koji se povremeno koriste za ove namjene (odmarališta, hosteli,kuće za odmor i slično). Turističko stanovanje po pravilu obuhvata izgrađeno građevinsko zemljište.Za blokove, odnosno zone turističkog stanovanja preporučuje se planiranje mogućnosti urbanističkekomasacije (ukrupnjavanje lokacija od više vlasničkih parcela) u cilju postizanja kvalitetnijih parametara zaurbanu rekonstrukciju sa značajno višim komercijalnim efektima.Mješovita namjenaMješovita namjena zelenila i turističkog stanovanja, kao i zelenila i stanovanja malih gustina, podrazumjevauravnotežen odnos ukupne brutograđevinske površine fizičkih struktura turističkog stanovanja, odnosnostanovanja malih gustina i urbanog zelenila, kao uređenih zelenih površina.PoslovanjeProstori za poslovne djelatnosti gradiće se i uređivati u gradskim centrima, na pravcima sekundarnih itercijarnih drumskih saobraćajnica, kao i u radnim zonama i područjima stanovanja. U gradskim centrimaposlovanje će se razvijati prema selektivnim kriterijumima za izbor djelatnosti, prema pravilima regulacije kojase utvrđuju u ovoj namjeni. Razvoj različitih djelatnosti u zonama stanovanja moguć je uz poštovanje ekološkihi sanitarnih kriterijuma.Javne površineSaobraćajni i drugi infrastrukturni koridori, uslovi (širine, nagibi i dr.) utvrđuju se, zavisno od značajasaobraćajnice, u skladu sa normativima i planskim rješenjima. Poseban značaj imaju ulice u zaštićenimzonama grada, sve ulice na kojima se razvijaju i opštegradski i specijalizovani centri, kao i novi saobraćajnipravci koje treba graditi, ili izgradnjom duž njih oblikovati. Postojeće trgove u skladu sa njihovom namjenom(manifestacioni, porte, saobraćajni i dr.) uređivati na osnovu konkursa.Formiranje novih trgova obezbijediće sekroz elemente urbanističkog projekta. Značajne raskrsnice, karakteristični prostori na saobraćajnicama(ljevkasta proširenja, nekarakteristični profili) koji doprinose izgledu i oblikovanju prostora, razrađuju se krozelemente urbanističkog projekta, a za značajne objekte (prema položaju, sadržaju, volumenu) obavezno jeraspisivanje konkursa.Benzinske pumpe se mogu planirati u koridorima saobraćajnicama u kojima se ne mijenja regulacija ili naprostorima preduzeća u cilju obavljanja djelatnosti, uz poštovanje saobraćajnih propisa koji regulišubezbijednost njihovog korišćenja i sprječavanje ugrožavanja okruženja.Javni parkinzi se obrazuju ili u profilu saobraćajnica ili na posebnim površinama koje iziskuj specifičnouređivanje, ozelenjavanje, obradu, kontrolu i dimenzionišu se prvenstveno za korisnike javnih sadržaja, premanormativima za određene vrste objekata.Lokalnim planskim dokumentom se utvrđuje razmještaj javnih garaža,čija je realizacija obavezna zbog funkcionisanja pojedinih djelova grada. Parkiranje i garažiranje putničkihvozila i vozila za obavljanje djelatnosti obezbjeđuje se , po pravilu, na parceli, odnosno lokaciji izvan javnihpovršina i realizuje istovremeno sa osnovnim sadržajima na parceli, odnosno lokaciji. Broja mjesta zaparkiranje koji treba ostvariti na parceli jednak je broju stambenih i poslovnih jedinica.Potrebe za parkiranjem utvrđene su za centralne gradske aktivnosti, dok su za ostale korišćenja prostorapredložene normativne vrijednosti.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 18

veliki izbor aktivnosti. Novoizgrađeni hoteli za odmor ove kategorije, po pravilu moraju imati po jednom krevetunajmanje 60 m 2 površine parkova koji se koriste za objekte za rekreaciju, sport, zabavu i druženje.Sl. 4 : GUP Bara 2020 sa granicama planskih dokumenata za detaljnu razradu i granicom DSL Sektor51, Čanj3. STVORENI USLOVI I POTENCIJALI3.1. ANALIZA UTICAJA KONTAKTNIH ZONA NA OVAJ PROSTOR I OBRNUTODubovica predstavlja kraj Barske rivijere na zapadnoj strani kao i nastavak Čanja (K.O.Mišići), izrazitoturističke podcjeline Barske rivijere, turističkog mesta A kategorije po rješenju Ministarstva turizma iz 2004.godine. Na zapadnoj strani lokacije počinje Opština Budva, K.O. Buljarica.Dubovica je monofunkcionalnog, isključivo turističkog karaktera, i oslanja se na javne službe K.O.Mišići. Sabrda Dubovice pružaju se kvalitetne vizure na Jadransko more, čanjsku plažu sa jugo- istočne strane,Kraljičinu plažu sa jugo- zapadne strane i pitomo zaleđe sa sjeverne strane. Područje Dubovice tretiraće triplanka dokumenta LSL „Dubovica I“ (Opština Budva), LSL „Dubovica II“ (Opština Budva) i UP „Dubovica“(predmetni plan).Novim GUPom Bara 2020 god prostor Čanja je obuhvaćen sa tri lokalna planska dokumenta: DUP Čanj II(izrada Predloga plana), UP Dubovica (predmetni plan) i LSL Pješčine (usvojen Plan).Programskim zadatkom koji je dat za kontaktni plan LSL „Dubovica I“ (Opština Budva) jasno se definišeusmjerenje i funkcionalna veza sa UP „Dubovica“ (Opština Bar) dok zeleni tampon (predviđen PPO Budva) kaLSL „Dubovica II“ ( opština Budva ) naglašava funkcionalnu nezavisnost te dvije lokacije.Granica Morskog dobra je razgraničenje lokalnih planskih dokumenata sa Državnom studijom lokacije Čanj,Sektor 51 (usvojen Plan) kojom se detaljno razrađuje PPPNMD.U zahvatu studije lokacije su plaže Čanj i Kraljičina plaža, kao osnovni i najveći turistički resurs cijele zone nakoje se oslanja i prostor predmetnog plana. Sa sjeverne strane plan UP Dubovica se graniči sa područjimakoja nijesu urbanizovana, prvenstveno zbog konfiguracije terana (brdo Kufin, Kotrobrnja), te sa tih strana nepostoje stečene urbanističke obaveze koje su od uticaja na plansko rješenje. Sa zapadne strane predmetnalokacija se graniči sa lokacijom koju definiše LSL „Dubovica I“, koja je u Budvanskoj opšini. Namjena u zoniLSL „Dubovica“, propisana PUP-om Budva, je turistički kompleks.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 20

Tabela 1: numerički pokazatelji za plansku dokumentaciju u kontaktnim zonama / Oština Budva(radna verzija / podaci za LSL Dubovica I, nacrt plana)POVRŠINA( ha)BROJ LEŽAJEVA Max BGP namjenaBROJZAPOSLENIHLOKALNA STUDIJALOKACIJE Dubovica I23,5 605 60 454,27 turističko naselje 181ukupno_ cca 23,5 600 cca 60 500 cca 180Tabela 2: numerički pokazatelji za plansku dokumentaciju u kontaktnim zonama / Oština Bar(radna verzija / podaci za DSL sektor 51 usvojen plan, za DUP Čanj II predlog plana, za SL Pješčineusvojen plan)STUDIJA LOKACIJEČANJ- SEKTOR 51POVRŠINA( ha)BROJBROJ LEŽAJEVA Max BGP namjenaZAPOSLENIHnovi hoteli ,rekonstukcijapostojećih hotela 69365.05 1 105 95 820sezonske djelatnostiukupno_ cca 65 1 800 cca 95 820 cca 700LOKALNA STUDIJALOKACIJE - PJEŠČINE7.92968 142 840hotel, turističkonaselje sa vilama iapartmanima 8032 4 860 kondo hotelukupno_ cca 8 1 000 cca 147 700 80interpolacija postojeće1 300izgradjene strukture;stanovanje i turizamDETALJNIhotel, hotelsko2 679280 214818URBANISTIČKI PLAN 82.21poslovni centar, apart„ČANJ II“hotelturističko naselje,1300turističko stanovanje,apartmanski objektiukupno_ cca 82 cca 5000 cca 290 000 cca 850UKUPNO_ 174 7 800 540 000 1 650URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 21

Veza sa Tabelom 1 i 2 - planska dokumentacija u kontaktnim zonama / opština Bar i Budva3.2. POSTOJEĆE STANJE UREDJENJA PROSTORALokalni planski dokument je prva detaljna urbanistička razrada područja u zahvatu. Područje je neizgradjeno.Zbog većeg investicionog interesa neophodna je izrada Plana u skladu sa novim Generalnim urbanističkimplanom Bara u cilju kvalitetne valorizacije gradjevinskog zemljišta prema parametrima usvojenim Generalnimurbanističkim planom Bara.3.3. INICIJATIVE AKTERABez obzira, što se zbog nadležnosti državnih i lokalnih organa vlasti, prostor na potezu Dubovice formalnotretira na dva nivoa planskih dokumenata, potrebno ga je riješavati na integralan način. Kroz postupak izradeplanskog rješenja obaviti analizu zahtjeva postojećih i potencijalnih korisnika prostora odnosno vlasnikazemljišta u zahvatu UP "Dubovica ".U postupku izrade UP „Dubovica“ sproveden je planerski pristup sagledavanja mogućnosti realizacijeinvesticionih ideja u odnosu na opredjeljenja planova višeg reda i potencijala i ograničenja konkretnelokacije.Tokom izrade predmetnog plana obrađivaču je od strane resornog ministarstva dostavljeno rješenjepotencijalnog investitora ( rješenje broj 1). Priloženo rješenje integralno tretira prostor Dubovice u budvanskoj iDubovice u barskoj opštini. Predviđeni ukupni BGP u ovom rješenju je oko 101 000 m2 a kategorija turističkihobjekata je 5*.U postupku analize iniciative aktera uzeta su u razmatranje i tri rješenja koje je Opština Bar u organizacijiSekretarijata za uređenje prostora, komunalno stambene poslove i zaštitu životne sredine dostavila obrađivačua koja se odnose na lokaciju UP „Dubovica“. Program priloženih rješenja je iskazan kroz predviđeni ukupniBGP koji je oko 140 000m2 i kategoriju objekata koja treba da bude od 3*- 5*.U nastavku su prikazana dostavljena rješenja.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 22

idejno rješenje br.1.idejno rješenje br.2.idejno rješenje br.3.idejno rješenje br.4.U daljem radu na planu odbačena su predhodna rješenja i prihvaćeno je rješenje koje integralnosagledava prostor Dubovice i koje na prostoru koji je definisan UP Dubovicom-opština Bar i LSLDubovicom- opština Budva ima ukupni BGP=115 500 m2 sa brojem od 1150 kreveta.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 23

4. SINTEZNA OCJENA PRIRODNIH I STVORENIH USLOVA I POTENCIJALA PROSTORAProstor UP Dubovica je zahvaljujući svojim prirodnim uslovima (prvenstveno povoljna klima, plažni resursi,prostorni kapaciteti) prepoznat kao vrlo pogodan za razvoj visokokvalitetnog turizma. Pozicijom u širemsistemu saobraćajnih veza (blizina aerodrioma, centara Bar, Podgorica, Budva, morska veza) predstavlja lakodostupnu destinaciju, dok je morfologijom terena dovoljno udaljen od magistralnog puta te može predstavljatisklonjeno i mirno turističko mjesto na padinama brda Dubovica sa odličnim vizurama prema obližnjim plažama(Kraljičina plaža), što daje visok nivo atraktivnosti ovoj lokaciji. Pored toga, izuzetno povoljna orijentacijalokacije (jugoistok, jug, jugozapad), kao i nagnutost terena daju odličnu insolaciju kao dodatni kvalitet.Predmetna lokacija je, trenutno, potpuno neizgradjena i bez infrastrukturnih konekcija sa kontaktnim zonama.Infrastrukturna mreža se nadovezuje na planiranu infrastrukturu u okviru Opštine Budva kao i opštine Bar(DUPa Čanj II).Teren u zahvatu plana je sa aspekta pogodnosti za urbanizaciju u zoni terena mogućih za urbanizaciju uzznatna ograničenja. Nagnutost terena od 25° do 30° uzrokuje specifičnu tipologiju gradnje na terenima unagibu kako u postavljanju infrastrukture (saobraćajne i ostale infrastrukturne mreže) tako i u gradnjipojedinačnih objekata, što podrazumijeva veće troškove u investicionom smislu.zaključak:Potencijali lokacijeGeografski i saobraćajni položajPoložaj lokacije u opštini i regionu Primorja je izuzetno povoljan i determinisan kao značajna turističkadestinacija na ovom dijelu Jadrana. U tom smislu najznačajnija je uloga saobraćajnih pravaca i veza, koji sudobro razvijeni, ali ih treba unaprijediti. Ova potreba za unapređenjem je toliko izražena da se već možegovoriti o ograničenju.Morfološki atraktivan terenRazvijenost terena se pretežno ocjenjuje kao ograničavajaću faktor. Međutim, morfološke odlike reljefa lokacijesu veoma atraktivne, posebno u funkciji proširenja turističke ponude.Klimatske karakteristikeMediteranska klima, blago izmijenjena uticajima planinske i umjereno kontinentalne klime, predstavljapotencijal za produženje trajanja turističke sezone na najmanje 9 mjeseci. U ljetnjim mjesecima, strujanja izplaninskog zaleđa čine ljetnje noći prijatnijim, dok veliki broj sunčanih dana, mali broj oblačnih i dana sa jačimvjetrom čine prostor opštine turistički atraktivnim i van ljetnjih mjeseci.Ograničenja lokacijeSeizmika tlaNajveće ograničenje ovog prostora je izražena seizmička aktivnost.Nedostatak vodeKarstni prostori su tradicionalno bezvodni, jer iako se izlučuju relativno visoke količine vodenog taloga, on brzoponire kroz porozno tlo, pa je stoga teško zahvatati potrebne količine vode. Sa druge strane, razvijen reljefuzrokuje formiranje bujičnih tokova koji predstavljaju opasnost za objekte infra- i suprastrukture, te odrone tla ipojavu klizišta.Nagib terenaURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 24

II PLANURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 25

1. PLANSKO RJEŠENJE1.1. OBRAZLOŽENJE ODABRANOG PROSTORNOG RJEŠENJA – GENERALNI KONCEPTOsnovni ciljevi planiranja prostora iskazani su kroz :- radikalnu zaštitu i unapređenje temeljnih prirodnih resursa turizma - prvenstveno morskog dobra i obale od svihvidova degradacije - neplanskom izgradnjom i izgradnjom preko kapaciteta prostora, degradacijom predionog likaobale i zaleđa, ispuštanjem otpadnih voda i opasnih materija u more, neodržavanjem i komunalnomneopremljenošću plaža, sječom maslina i šume i dr. ;- uvođenje novih vidova turizma: odmorišno- rekreativnog, zdravstvenog turizma sa značajnim produženjem turističkesezone;- namjensko rezervisanje prostora novih potencijala turističke ponude odgovarajućom planskim konceptom.Radikalna promjena dosadašnjeg pretežno spontanog turističkog razvoja u novi koncept komercijalnih aktivnosti isadržaja kompleksnije turističke ponude; koncipiranje atraktivnijih programa/ proizvoda planirane turističke ponude zaprivlačenje domaćeg i inostranog kapitala. Obezbeđivanje obima i standarda servisa i javnih službi (posebnotrgovine, zanatskih servisa, zdravstva, kulture, administracije i dr.) u skladu sa istovremenim potrebama stalnihstanovnika i turista;- plansko tehničko- tehnološko uređenje, organizaciono i funkcionalno integrisanje ponude. Kompletno logitudinalnosaobraćajno povezivanje turističkih resursa i sadržaja (kao i zeleni koridor sa šetalištima, pješačkim i biciklističkimstazama), uz zaštitu Morskog dobra i ostvarivanje javne prohodnosti čitave obale, transverzalno saobraćajnopovezivanje;- kompletiranje tehničke infrastrukturne opreme u funkciji turizma (saobraćaj, vodosnabdevanje, kanalizacija,energetske i telekomunikacione instalacije, komunalni sadržaji eliminacije otpada, uvođenje zelenih koridora ipovršina).- povećanje nivoa ukupnog urbaniteta prostora kroz potenciranje javnog korišćenja prostora (formiranje trgova,pjaceta, parkova, pješačkih koridora, obalnog šetališta) i gradacijom od privatnog preko zajedničkog do javnogkorišćenja. Urbanitet kao mjera ostvarene urbanizacije je ustvari mjera ekonomskog rasta i akumulacijekapitala.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 26

1.2. METODOLOGIJA IZARDE PLANA (ulazni podaci)Planerski pristup u postupku izrade UP-a sastojao se iz sljedećih analiza, sagledavanja ulaznih podataka:1. plan višeg reda(sagledavanje ulaznih podataka iz GUP-a Bara)Generalnim urbanističkim planom Bara područje lokalnog planskog dokumenta je namijenjeno za uređenjeneizgrađenog građevinskog zemljišta za turistički kompleks i turističko stanovanje.(sagledavanje ulaznih podataka _ kontaktni plan višeg reda PUP Budva)„Na lokaciji Dubovica I planirani su sadržaji za ekskluzivni turizam- hotelski kompleksi sa pratećim sadržajima(vile, poslovanjei sl.) u neposrednoj saradnji sa Opštinom Bar. Sve prateće sadržaje usmjeriti na korišćenjeplaže Perčin. Kapacitet 1600 ležajeva.“2. pravilnik o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina,elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima100 m od obalne linije nije dozvoljena gradnjamax indeks zauzetosti 0.240% svake parcele je prirodno ili uređeno zelenilomax 120 kreveta /haT1- hotel (min 70% BGP u glavom objektu i max 30% u vilama)T2- turističko naselje (min 30 % hotel i max 70 % vile)3. planske smjernice kontaktnog planaBez obzira, što se zbog nadležnosti državnih i lokalnih organa vlasti, prostor na potezu Dubovice formalnotretira na dva nivoa planskih dokumenata, potrebno ga je riješavati na integralan način.UP Duboica 18,88 haLSL Dubovica 23,5 haukupno 42.38 hamax indeks izgrađenosti, propisan u programskom zadatku za LSL „Dubovica I“, iznosi 0.34. sagledavanje mogućnosti realizacije investicionih rješenja_analiza projekta PKF ”Kraljičina plaža”turistička destinacija za prostor Dubovice u opštinama Bar i Budva (materijal dostavljen od straneresornog Ministastva)Osnovi podaci iz projekta:→ hotel ( sa pratećim sadržajima)→ vile i apartmani + palata→ pomoćni objekti ( infrastrukturni objekti, smještajposluge...)ukupno BGP _115 500 m2 od čega32% hotel68% depadansi hotela / vile i apartmanibroj krevetahotel 100 soba= 200 kretevta30 vila ( 2-3 sobe= 4-6 kreteva)55 vila (3-5 soba=6-10 kreveta)85 vila (2-4 spavace sobe= 4-8 kreveta)50 apartmana ( 1-3 spavace sobe= 2-6 kreveta)30 apartmana (1-2 spavace sobe=2-4 kreveta)broj kreveta na lokaciji=1 150 (prosjecno 87,8 m2po krevetu)5. Prednosti, slabosti, mogućnosti i ograničenja lokacije:prednosti lokacije− Prirodna skrovitost zahvaljujući planinskoj topografiji.− Direktan i nesmetani pogled na more za sve komponente kompleksa.− Atraktivan prirodni pejzaž, uključujući zaklonjeni zaliv i direktan pristup pješčanoj plaži – „Kraljičinaplaža“− Turistički centri (Budva, Sveti Stefan) nalaze se na 20 minuta vožnje. Rezervat prirode Skadarskojezero (pješačenje, biciklizam, itd) je relativno blizu.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 27

− Blizina generatorima tražnje – tri međunarodna aerodroma se nalaze na 1 do 2 sata vožnje odlokacije/ najveća morska luka zemlje nalazi se u Baru/ primorska magistrala povezuje predmetnulokaciju sa gradovima duž obaleslabosti lokacije− Lokacija je „slobodna“ ali nije infrastrukturno opremljena.− Ne postoji saobraćajna veza lokacije sa magistralom Bar- Budva.− Planinska topografija zahtijeva opsežno nivelisanje lokacije i značajna geološka istraživanja.mogućnosti− Lokacija je pogodna za izgradnju izolovanog ljetovališta− Nema direktne konkurencije po pitanju smještaja i ekskluzivne gradnje u radijusu od 10 kilometaraograničenja− Tri subjekta Opština Bar, Budva i Morsko dobro uključene su u vlasništvo nad zemljom u široj zoniDubovice− Susjedno turističko mjesto Čanj sa kapacitetima kao „Biserna obala“ i izrađenom neplankom gradnjomturističkih objekata kategorizacije od 2 ili 3 zvjezdice može biti prebukirano u sezoni, što bi imalonegativan uticaj na skrovitost predmetne lokacije.1.3. KONCEPT NA NIVOU URBANISTIČKOG PROJEKTA DUBOVICAPredmetnu lokaciju treba osmisliti kao „Integrisani izolovani turistički kompleks”.Obalno područje Crne Gore jedno je od najznačajnijih, ali i najugroženijih dijelova zemlje. Naime, to je prostorna kojem se odvija vrlo zahtjevan proces između očuvanja prirodnih obilježja i vrijednosti obalnog područja sjedne, te njegovo korištenje u privredne svrhe, s druge strane. U smislu navedenoga, osnovni zadatakplaniranja turističkih područja jeste uspostavljanje ravnoteže svih elemenata značajnih za razvoj turizma,zaštita prirodnih i kulturnih obilježja na kojima se ovaj temelji, dok su instrumenti sprovođenja jedino planovi.Za turističku ponudu važna je prepoznatljivost odredišta.Koncept plana temelji se na razvoju nove turističke destinacije koja treba da naglasi svoju jedinstvenu ponudu(kao „autentični“ turistički kompleks niske gradnje i male naseljenosti) za najluskuzniji dio tržišta. Diferencijacijai jedinstvenost se mogu postići kroz razvoj atrakcije i aktivnosti na lokaciji, uključujući ključne komponentepoput Spa destinacije, kao i brendiranje i određivanje tematskog sadržaja u cijelom kompleksu. Ekonomskaanaliza rađena za više eventualnih korisnika prostora preporučuje uključivanje svjetski poznatog operatorahotela koji upravlja hotelom. Osim samog hotela i pratećim sadržajima, kao što su spa centar, spa vile izdravstveni centar (Health klub), trebalo bi da upravlja renomirani brend (Benchmark upoređivanje je pokazaloda Hotel/Spa vile mogu postići značajno veće prosječne cijene sobe od standardnih hotelskih soba).Dodavanje Spa ponude bi ublažilo sezonski uticaj, odnosno produžilo sezonu.analiza građene strukturePlaniranje sadržaja na terenu u izrazitom nagibu (od 25° do 30°) ima svoje specifičnosti i limitiranosti. Usvojenamorfologija objekata proizašla je analizom mogućih tipologija morfologije objekata na terenima u nagibu. Analiza jeprodukovala tri tipa mogućnosti razvoja objekata po terenu u nagibu:- terasasto- kaskadno prostiranje objekata po terenu - TIP I;- upravno postavljeni objekti - upravni na izohipse – TIP II;- linearno postavljeni objekti - paralelni sa izohipsama – TIP III.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 28

Istraživanje struktura na terenu u nagibu: rad na konceptu UP Dubovica – usvojen TIP IIITip ITip IIAnalizom volumetrije i odnosa objekata i terena kroz modele pokazalo se da za ovaj koncept najbolje odgovara TIPIII, odnosno, linearno postavljeni objekti paralelni izohipsama koji formiraju veće zelene površine izmedju sebe. Svisadržaji smještajnog karaktera su orijentisani „spolja“ – jednostrana orijentacija, tako da se ka ukopanoj strani nalazesamo komunikacije, servisi i tehničke prostorije. TIP I i TIP II su odbačeni iz razloga veće degradacije prostora, što jenaročito vidljivo na velikim površinama u nagibu kao što je to ovdje slučaj.Dio lokacije UP Dubovica koji je opredijeljen za gradnju objekta turističkog kompleksa (UP 3 i i UP 4) zauzimaartaktivnu lokaciju sa koje se pružaju najkvalitetnije vizure ka moru i okolnim plažama i pejzažu opšte.Postavljanje struktura na ovoj poziciji je koncipirano idejom o poštovanju značajnih vizura i pružanja pješačkihkomunikacija ka značajnim sadržajima u kontaktnim zonama. U tom smislu, postavljanje dominantne vertikale navrhu brda nije prihvatljivo, već se preporučuju linearne forme koje prate definisane pravce artikulacije, i prije svega,pravac prostiranja grebena brda.analiza gradjene strukture na parceli UP 4Zona ulaska u osnovni objekat turističkog naselja (na koti 100mnv) koncipirana je kao otvoren plato – trg. Ekonomskiulazi, kao i ulazi u garaže formiraju se tri etaže niže (75 mnv i 80 mnv) u odnosu na glavni ulazni plato i pristupa im sesa jedne od trasiranih saobraćajnica. Osnovni objekat turističkog naselja čine dvije prostorne i funkcionalne cjeline,prva je na višoj koti ( prizemlje 100 mnv) i u njoj su smješteni recepcija, prijemni prostori, restotan/ bar i ostvarenatopla veza sa smještajnim jedinicama i garažom dok je druga planirana na iznad plaže (prizemlje 50 mnv) saplaniranim dopunskim sadržajima restorani, spa centar i sl.Sve tehničke i servisne prostorije, garažni prostor kao i neki od dodatnih sadržaja su polu- ukopani ili ukopani ipristupa im se sa trasirane saobraćajnice.Smještajne jedinice karakterišu jednostrano orjentisane sobe / smještajne apartmane sa obavezno ostvarenomvizurom ka moru. Preporučeni tip gradnje za depadanse turističkog naselja je galerija.analiza gradjene strukture na parceli UP 3Na predmetnoj parceli preporučena je gradnja depadansa turističkog naselja. Zona je podijeljena na petgrupacija objekata koji su koncipirani na način da se za svaki od njih planira zajednička garaža kojoj sepristupa sa planirane saobraćajnice a na višim etažma se organizuje smještaj turista. U okviru svake od grupa( a, b, c, d i e) maksimalno dozvomljena bruto površina gabarita je 1500 m2 koji su raspodijeljeni u tri etaže.Tip IIIURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 29

analiza zelenih površina i zajedničkih otvorenih prostoraU razvoju i konačnom definisanju koncepta vodjeno je računa o maksimalnom zadržavanju postojećih, njihovompoboljšanju kao i formiranju novih zelenih površina. U tom smislu insistiralo se na zadržavanju zelenih zona, naročitona onim potezima koji imaju najviše uticaja na formiranje karakterističnog pejzaža ove oblasti, što se najviše odnosina padine prema moru. U tom smislu insistiralo se na zadržavanju zelene zone na južnoj strani, na padinamagrebena prema moru, prema Kotrobanji. Takodje se formiraju monofunkcionalne zelene zone i linearno zelenilo kaoprateći elementi saobraćajnih trasa. Morfologija novoizgradjenih struktura je tako zamišljena da se nadovezuje,prepliće i nadopunjuje sa zelenim zonama. Teren u nagibu diktira linearno formiranje kako objekata tako i zelenila(odabrani TIP III ), kao i terasasto formiranje zelenila izmedju objekata. Linije kretanja i pješačke komunikacije seostvaruju kroz stepeništa i rampe kako bi se savladali nagibi terena, i predstavljaju sastavni dio novoformiranepejzažne strukture. Osim toga, ravni krovovi objekata se tretiraju kao „zeleni krovovi“ što predstavlja dopunuzelenilu na terenu. Formiranje otvorenih prostora oblikuje se takodje kroz savladavanje terena u nagibu, terasama ikaskadama, stepeništima, pjacetama.Sportsko-rekreativni sadržaji su mogući prateći sadržaji hotela, ali ne mogu biti obavezujući obzirom na nagibeterena.analiza saobraćajnica, parkiranja i garažiranja vozilaUsvojeni koncept podrazumijeva minimalne potrebne površine za saobraćajnu infrastrukturu. Saobraćajnice sutrasirane tako da zauzmu što je moguće manje prostora a da pri tome omoguće pristup najvećem broju sadržaja.Takodje je procijenjeno da odredjeni sadržaji ili njihovi pojedini djelovi ne moraju da budu u direktnoj vezi sasaobraćajnom infrastrukturom kako bi bili više uklopljeni u pejzaž. Teren u nagibu uslovio je odredjene pozicijesobraćajnica kako bi se savladale visinske razlike, kao i pozicioniranje parkiranja i garažiranja vozila. Naime, na cijelojlokaciji princip parkiranje se zasniva na parkiranju ili garažiranju u terenu „iznad“ saobraćajnice, odnosno u gornjojzoni u odnosu na saobraćanicu, ili kao sastavni dio objekta ili nezavisno, djelimično ili potpuno ukopan u teren. Kaodopuna stacioniranog vida saobraćaja predvidjena je i zajednička garaža (povezana sa osnovnim objektomturističkog naselja) u ulaznoj zoni u lokaciju.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 30

2. USLOVI ZA IZGRADNJU I UREĐENJE PROSTORA2.1. URBANISTIČKO-TEHNIČKI USLOVI ZA IZGRADNJU OBJEKATA I UREĐENJE PROSTORA2.1.1. Uslovi u pogledu planiranih namjenaSve pojedinačne parcele definisane su za određene namjene tako da je cjelokupan prostor podjeljen pofunkcijama koje se na njemu odvijaju. Pojedinačne namjene urbanističkih parcela, unutar obuhvata, date sukroz posebne urbanističko- tehničke uslove za uređenje prostora sa numeričkim pokazateljima i u grafičkomprilogu Plan namjene površina.Osnovne namjene površina na prostoru ove Studije su:Površine za turizam• (T2) turističko naseljeZelene površine• (Z) zelene površine/ parkPovršine za saobraćaj i ostalu infrastrukturuizvod iz plana: Plan namjene površinaURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 31

2.1.2. Uslovi za parcelaciju, regulaciju i nivelacijuInstrumenti za definisanje ovog sistema su:Regulaciona linija koja je kotirana u odnosu na osovinu saobraćajnica, čije su koordinate prikazane ugrafičkom prilogu Plan parcelacije,regulacije,nivelacije. Regulaciona linija je granica između javnog i privatnogzemljišta u smislu korišćenja.Građevinska linija utvrđuje se ovim planom u odnosu na regulacionu liniju ili preko koordinata njenih tačaka,a predstavlja liniju do koje je dozvoljeno graditi objekat. Na ovaj način je umjesto linije na koju se smještajuobjekti svojim uličnim fasadama, definisana zona gradnje u kojoj je dozvoljeno smještanje planiranih objekata.Visinska regulacija definisana je označenom maksimalnom ukupnom visinom objekata na svim urbanističkimparcelama. Urbanističko-tehničkim uslovima za svaku namjenu određen je maksimalan broj nadzemnihodnosno podzemnih etaža u skladu sa datom ukupnom visinom. Dozvoljava se i manji broj etaža. Jedna etažase računa sa prosječnom visinom od 3m.Nadzemne etaže mogu biti prizemlje, spratovi i potkrovlje, a podzemne suteren i podrum.Prizemlje je prva etaža sa visinom poda jednakom ili višom od okolnog uređenog terena.Sprat je svaka etaža između prizemlja i potkrovlja/krova.Potkrovlje je završna etaža objekta ispod krova. Visina nadzidka je max 1.2 m.Suteren je etaža sa visinom poda ispod visine okolnog terena na dijelu vanjskog obima i ukopan je sa 50%svoga volumena. Uređeni teren iza objekta mora se u potpunosti naslanjati na objekat i ne može biti od objektaodvojen potpornim zidom (škarpom).Objekat može imati samo jedan suteren.Podrum je u potpunosti ukopani dio objekta čiji prostor se nalazi ispod poda prizemlja, odnosno suterena.Objekat može imati više podrumskih etaža.Parcelacija. U okviru zahvata plana date su urbanističke parcele koje su geodetski definisane koordinatamatačaka u grafičkom prilogu Plan parcelacije, regulacije i nivelacije. Urbanistički pokazatelji su dati za svakuparcelu u poglavlju Analitički podaci.Susjedne urbanističke parcele sa istom namjenom i indeksima se mogu spajati u jednu urbanističku parcelu.Prilikom spajanja urbanističkih parcela nije moguće mijenjati, ovim planom definisane, urbanističke parametrekao ni namjene koje nosi svaka parcela pojedinačno.Ukoliko na postojećim granicama katastarskih parcela dođe do neslaganja između katastra i plana mjerodavanje zvanični katastar.2.1.3. Opšti uslovi izgradnje i uređenja prostoraDa bi se omogućila izgradnja novih objekata i uređenje terena potrebno je, prije realizacije namjena definisanihovim planom, izvršiti nivelaciju terena i kompletno komunalno opremanje zemljišta u skladu s ovim uslovima.Prije izgradnje novih objekata potrebno je na osnovu geomehaničkih istražnih radova izvršiti odgovarajućesaniranje terena ako se za to pojavi potreba. Konstrukciju novih objekata oblikovati na savremen način bezmiješanja sistema nošenja po spratovima, sa jednostavnim osnovama i sa jasnom seizmičkom koncepcijom.Izbor fundiranja novih objekata potrebno je prilagoditi zahtjevima sigurnosti, ekonomičnosti i funkcionalnostiobjekta. Posebnu pažnju posvetiti mjerama antikorozivne zaštite.Izračunavanje osnovnih urbanističkih parametaraPri izračunavanju urbanističkih parametara na urbanističkim parcelama u ovom planu sutereni i potkrovlja se ucjelini uračunavaju u BGP. Ukoliko je namjena podruma garažiranje, tehničke prostorije i pomoćne prostorijeostavenjegova površina ne ulazi u BGP. Za sve ostale namjene (welnes centar, diskoteka i sl.) površinapodruma se uračunava u BGP.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 32

Otvoreni (nenatkriveni bazen) ulazi u obračun BGP sa 20% pripadajuće površine prilikom obračunapropisanog indeksa izgrađenosti, ali i propisanog indeksa zauzetosti. Svi drugi pomoćni, ekonomski objekti inatkrivene terase vezane za bazen, prema posebnom propisu, uračunavaju se u planom definisane indekse.Obračun ukupne bruto građevinske površine objekata (BGP), obračun u skladu sa indeksom zauzetosti iindeksom izgrađenosti usklađeni su sa zakonom propisanim načinom obračuna. U poglavlju Analitički podacisu dati maksimalni urbanisički parametri i kapaciteti za svaku parcelu. Moguće je graditi i manje ukoliko sutakve potrebe investitora. Maksimalno i minimalno date vrijednosti urbanističkih parametara omogućavajufleksibilnost pri projektovanju objekata. Primjera radi, ukoliko se zadovolji maksimalni indeks zauzetosti to neznači da je moguće ostvariti maksimalni indeks izgrađenosti i maksimalnu spratnost. Maksimalno dati turističkikapaciteti– max broj kreveta takođe ne smiju biti prekoračeni.Tabela za obračun prostornih kapaciteta na osnovu osnovnih urbanističkih parametaraNAČIN KORIŠĆENJA I UREĐENJA PROSTORAOznakanamjeneNAMJENAPLANIRANOMaksimalniindekszauzetostiMaksimalniindeksizgrađenostiMax ukupnavisina objekta(m) / maxspratnostobjektaMin potreban broj PM /GMosnovniobjekat15 mtri etažeT20,30 0,83 sobe/ 6 krevata_1 PGMTURISTIČKO NASELJEvila15 mtri etažeUkupna visina objekataKotu prizemlja objekta prilagoditi namjeni i konfiguraciji terena i u skladu sa tim planirati pristup licimasmanjene pokretljivosti. Kako geodetska podloga ne daje dovoljno podataka za određivanje nivelacijeurbanističke parcele i objekta, prije projektovanja investitor se obavezuje da obezbjedi geodetski snimakurbanističke parcele, uključujući i pripadajući dio pristupne saobraćajnice i na osnovu dobijenih podatakaodredi sve potrebne nivelete.Ukupna visina objekta označava visinu objekta izmjerenu od konačno zaravnjenog i uređenog terena nanjegovom najnižem dijelu uz pročelje građevine do najviše tačke krova (sljemena).Ukupna visina objekata je definisana sa namjerom da se izbjegnu moguća fleksibilna tumačenja spratnosti i dase parametar spratnosti ne bi koristio kao množilac broja indeksa zauzetosti za dobijanje indeksa izgrađenostitj. Ni jedna data vrijednost koja predstavlja dozvoljeni maksimum se ne smije povećavati (visina,indeksizgrađenosti i zauzetosti) kao što se ni propisana minimalna vrijednost parametra ne smije smanjivati (brojPGM).URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 33

Građevinska linija i udaljenost od susjedaZona za gradnju je definisana građevinskim linijama. Erkeri, krovne terase, natkrivene terase na terenu,balkoni i drugi istureni djelovi objekata ne mogu prelaziti građevinsku liniju, kao ni minimalna definisanaodstojanja od bočnih i zadnjih ivica urbanističke parcele.Površina pod podzemnim etažama može biti veća od površine prizemlja, ali ne može biti veća zauzetostparcele od 50% njene površine i mora biti u granicama zone za gradnju.Konstrukcija objektaKonstrukciju objekata oblikovati na savremen način bez miješanja sistema nošenja po spratovima, sajednostavnim osnovama i sa jasnom seizmičkom koncepcijom.Izbor fundiranja novih objekata prilagoditi zahtjevima sigurnosti, ekonomičnosti i funkcionalnosti objekta.Posebnu pažnju posvetiti mjerama antikorozivne zaštite.Uređenje parceleNa urbanističkoj parceli obavezno zasaditi drvoredna stabla u pravcu regulacione linije na međusobnomrazmaku cca 6m i na 1m od regulacione linije. Drvored formirati zasadima vrste predložene u odjeljku tekstaPredlog biljnih vrsta za ozelenjavanje sa sadnicom visine 3-5m i propisanog obima stabla.Sastavni dio tehničke dokumentacije je i projekat pejzažne arhitekture na pripadajućoj lokaciji.Nije dozvoljeno ograđivanje parcele. Efekat ograđivanja na pojedinim djelovima postići kombinacijomprirodnog i uređenog zelenila radi formiranja zaštićenih ambijenata.Nije dozvoljeno postavljanje žičanih, zidanih, kamenih i drugih ograda i potpornih zidova kojima bi sesprječavao slobodan prolaz uz more i bujice, te koji bi smanjili propusnu moć bujica ili na drugi način ugrozilipomorsko i vodno dobro.Nadstrešnice, natkrivene terase na terenu, stepeništa, erkeri, balkoni, kao ni bilo koji drugi arhitektonskielementi, ne smiju izlaziti iz zone za gradnju (zona omeđena GL). Teren oko građevine, potporne zidove,terase i sl. treba izvesti na način da se ne narušava izgled naselja, te da se ne promijeni prirodno oticanje vodena štetu susjednog zemljišta, odnosno susjednih građevina.Najveća visina potpornog zida ne može biti veća od 2,0m. U slučaju da je potrebno izgraditi potporni zid većevisine, tada je isti potrebno izvesti u terasama, s horizontalnom udaljenošću zidova od minimum 1,5 m, a terensvake terase ozeleniti. Zid obložiti prirodnim, autohtonim kamenom.Organizovano sakupljanje i odvoženje čvrstog komunalnog otpada iz prostora na način da se posude zaodlaganje komunalnog otpada smještaju u okviru parcele u boksu ili niši ogragrađenoj zidom ili živomogradom.Arhitektonsko oblikovanje objekataImajući u vidu atraktivne prostore koje tretira predmetni plan potrebno je posebnu pažnju posvetitiarhitektonskom oblikovanju planiranih sadržaja.Arhitektonsko oblikovanje objekata uskladiti sa pejzažom i duhom mediteranskog mjesta. Primjenutradicionalnih elemenata ne treba svesti na kopiranje istih već njihovim pažljivim transponovanjem, uz primjenusavremenih materijala, doprinijeti formiranju kvalitetnih ambijenata.Radi uspostavljenih kriterijuma preventivne zaštite ambijentalnih vrijednosti sredine, određuju se sledeći,suštinski principi arhitekture ovog podneblja, kao obavezne mjere i postupci oblikovanja objekata i njihovihdetalja:- jednostavnost proporcije i forme tj. puna tektonska struktura jasnih brodova i punih zatvorenih površina- transponovanje tradicionalnih detalja i njihovo logično i skladno prilagođavanje– dimnjaka, oluka, zidnihistaka, konzolica, malih balkona, ograda, kamenih okvira itd.- drveni brisoleji, grilje, škure kao vanjski zastori na prozorima i balkonskim vratima i obavezna upotrebadrveta za sjenila na terasama- za sve objekte je obavezno korišćenje autohtonog, prirodnog kamena ( blok ili rezane ploce ) na minimum30% povrsine fasade- preporučena boja fasade je bijelaURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 34

- terase, ogradni zidovi terasa, lodje u ravni pročelja, bez korišćenja ogradnih «baroknih» stubića (npr.«balustrada» ) na novim građevinama- formu objekata prilagoditi topografiji terena- objekte prilagoditi klimatskim uslovima- koristiti autohtone materijale i vegetacijuKrov objektaKrovovi trebaju biti jednovodni, dvovodni, složenih nagiba do 25° (preporuka je 23°). Kosi krov mora bitipokriven crijepom: kanalica ili „mediteran crijep“.Moguće je raditi ravan krov. Za ravne krovove preporučuju se neprohodne terase pokrivene odgovarajućimpokrivačem-od kamenih ploča ili zatravljene, koje se koriste kao krovne bašte.Saobraćaj i parkiranjeU slučaju kada se urbanistička parcela nalazi uz spoj ulica različitog značaja, prilaz s nje na javnu saobraćajnupovršinu obavezno se ostvaruje preko ulice nižeg značaja.Broj parkirališnih/ garažnih mjesta (u nastavku: PGM) za potrebe korišćenja građevine obvezno je smjestiti napripadajućoj urbanističkoj parceli. Najmanji dozvoljeni broj PGM-a (min. PM) na urbanističkoj parceli utvrđujese primjenom normativa određenih posebnim uslovima, kako je dato u odjeljku o saobraćaju. Ukoliko nijedrugačije rečeno, pod PGM-om se podrazumijeva parkirališno mjesto za lični automobil /2.5x5m/.Prilikom izdavanja urbanističko- tehničkih uslova jednaki kriterijumi za utvrđivanje BGP su potreban brojparking mjesta, indeks zauzetosti i indeks izgrađenosti. Ukoliko nije moguće obezbijediti potreban broj parkingmjesta treba smanjiti BGP.Infrastrukturno opremanje i osnovni standardiGrađevine u higijenskom i tehničkom smislu moraju zadovoljiti važeće standarde vezano za površinu, vrste iveličine prostorija.Propisuje se obavezno priključivanje urbanističkih parcela na planiranu infrastrukturnu mrežu. Priključivanjegrađevina na saobraćajne, elektroenergetske i komunalne infrastrukturne mreže (telekomunikacije,elektrodistribucija, vodovod, odvodnja otpadnih i atmosferskih voda) obavlja se na način i uz uslove propisaneod strane nadležnih pravnih osoba s javnim propisima, odnosno propisanih posebnim propisima.Način obrade sanitarno fekalnih otpadnih voda i potencijalno onečišćenih atmosferskih voda prije ispuštanja uprijemnik biće propisan resornim aktima, zavisno od sastava i kvaliteta sanitarno fekalnih i potencijalnoonečišćenih atmosferskih voda.Preporučuje se izvođenje cistijerni radi sakupljanja atmosferskih voda koje će biti u funkciji kvalitetnijeturističke ponude – dodatnih turističkih sadržaja. Za bazene hotela i vila uslijed nedostatka dovoljnih količinapitke vode potrebno je nadomjestiti morskom vodom koja se reciklira.Obaveza je da 20% potreba za električnom energijom (na nivou parcele) bude obezbijeđeno iz obnovljivihizvora ili nadoknađeno upotrebom adekvatnih materijala.2.1.4. Pravila za uređenje prostora i građenje objekataSve planirane namjene i uslovi za gradnju prikazani su u grafičkom dijelu plana, grafički prilozi Plan namjenepovršina, Plan parcelacije, nivelacije i regulacije i Plan mjera za sprovođenje. Zatim u tekstualnom dijelu plana,u poglavlju Opšti uslovi izgradnje i uredjenja prostora, dati su opšti uslovi za sve namjene. Ovim planomdefinisani su još i posebni uslovi za pojedine namjene.2.1.4.1. Pravila za uređenje prostora i građenje objekata turističkog naselja (T2)U turističkom naselju (T2) udio smještajnih kapaciteta mora biti najmanje 30% u osnovnom objektu, a najviše70% u vilama ili depadansima hotela. Ukupna površina prostora planirana za osnovne objekte hotela jenajmanje 50% a ukupna površina planirana za depadanse ili vile je najviše 50%.Namjena i lokacijaPretežna namjena (90% ukupne BGP) je turistički objekat visoke kategorije, dok ostalih 10% predstavljajudjelatnosti kompatibilne hotelskim (ekskluzivna trgovina, uslužne djelatnosti i sl.). Preporučuje se da jedan diosadržaja bude dostupan spoljnim korisnicima.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 35

Zbog konfiguracije i pejzažnih vrijednosti terena osnovni objekat turističkog naselja, planiran ne kao jedandominantan gabarit već kao grupaciju funkcionalnih i prostornih cjelina, mimikrijski uklopiti u okruženje.Usluge smještaja pružaju se u smještajnim jedinicama koje mogu biti: sobe ili hotelski apartmani u osnovnomobjektu i hotelske vile ili grupacije apartmana u depadansima hotela.Treba obezbijediti dopunske sadržaje u rangu hotela od četiri ili više zvjezdica (npr. wellness i spa centar,sportski tereni, tereni za rekreaciju, mini golf, bazeni, zabavni sadržaji i sl.).Neophodno je obezbijediti 100 m2 slobodnih površina po ležaju u okviru parcele.Parcelaclja, regulacija, nivelacijaU grafičkom prilogu Plan parcelacije, regulacije i nivelacije definisane su granice urbanističkih parcela prekokoordinata tačaka. Na istom grafičkom prilogu definisan je položaj građevinske i regulacione linije.Regulaciona linija se poklapa sa granicom urbanističke parcele.U okvirima postavljenih građevinskih linija dozvoljeno je slobodno postavljanje i formiranje gabarita objekta, a uskladu sa specifičnim zahtjevima ove namjene. Na grafičkom prilogu Situaciono rješenje prikazani oblici nijesuobavezujući.Osnovni urbanistički parametriindeks zauzetosti max 0.30indeks izgrađenosti max 0.80maximalna spratnostmax tri etažeslobodne površine na nivou parcelemin 100 m2/ ležajuSpratnost i površina objekata mogu biti manji od planom iskazanih maksimalnih vrijednosti. Dozvoljenepovršine objekata za svaku pojedinačnu parcelu date su u tabeli (poglavlje Analitički podaci).Otvorene zelene površine i sportsko rekreativne trebale bi biti prilagođene okruženju i potrebama turističkognaselja visoke kategorije. U zoni turističkog kompleksa razmotriti mogućnost izgradnje heliodroma.Izgradnja i arhitektonsko oblikovanje objekata i uređenje parteraIzgradnja je uslovljena komunalnom opremljenošću parcele. Arhitektonsko oblikovanje objekta treba uskladitisa stvarnim potencijalima lokacije. Preporučuje se transponovanje tradicionalnih mediteranskih elemenata ioblika kroz upotrebu savremenih materijala i prostornih koncepata. Preporučena je bijela boja kao osnovnaboja fasade. Preporučuju se ravni krovovi ili jednovodni krovovi.U cilju racionalnog korišćenja energije treba iskoristiti sve mogućnosti smanjenja korišćenja energije uobjektima. Pri izgradnji objekata koristiti savremene termoizolacione materijale, kako bi se smanjila potrošnjaenergije. Predvidjeti mogućnost korišćenja solarne energije.Teren oko građevine, potporne zidove, terase i slično, treba izvesti na način da se ne narušava izgled naselja,te da se ne promijeni prirodno oticanje vode na štetu susjednog zemljišta, odnosno susjednih građevina. Poduređenjem zelenih površina (minimalno 50% slobodnih zelenih površina) podrazumijeva se da se zadržipostojeća kvalitetna vegetacija i parcela ozeleni autohtonim vrstama.ParkiranjeObaveza je da se potreban broj parking mjesta (parkiranje za potrebe gostiju i zaposlenih) obezbijedi u okviruparcele, u vidu parkinga na otvorenom ili u garažama unutar objekta. Nije dozvoljena izgradnja garaža kaonezavisnih objekata na parceli.Potreban broj PGM (parking-garažnih mjesta) utvrđuje se zavisno od strukture BGP.2.2. MJERE ZAŠTITE KULTURNE BAŠTINEZbog slabe arheološke istraženosti područja, prilikom izvođenja građevinskih ili zemljanih radova bilo kojevrste potrebno je osigurati arheološki nadzor, a ukoliko se prilikom izvođenja radova na području zahvatanaiđe na nalazište ili nalaze arheološkog značenja, prema članu 69. Zakona o zaštiti spomenika kulture (Sl. listRCG, br. 47/91, 27/94), pravno ili fizičko lice koje neposredno izvodi radove, dužno je prekinuti radove i onalazu bez odgađanja obavijestiti nadležno tijelo radi utvrđivanja daljeg postupka.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 36

kulturna baština, prirodne i pejzažne vrijednosti _kontaktna zona Morskog dobraNa prirodne, pejzažne vrijednosti i kuturnu baštinu kontaktne zone Morskog dobra u velikoj mjeri se „oslanja“predmetni plan i iz tog razloga neophodno je ukazati na njih:Uvala Perčin – amforišteU podmorju nedaleko od rta Stolac evidentirano je arheološko nalazište amfora (slika 1.). Zbog opštedevastacije podmorskih arheoloških lokaliteta duž cijele crnogorske obale, potrebna je pravna zaštita koja biovo područje očuvala za plansko, organizovano i kontrolisano turističko ronjenje.Sl. 1. Položaj amforištaPrirodne i pejzažne vrijednostiU kontaktnom području ovog plana utvrđeno je postojanje objekata koji su registrovani i zaštićeni u skladu sodredbama Zakona o zaštiti prirode (Sl. list RCG, br. 36/77, 39/77, 2/89, 29/89, 39/89, 48/91, 17/92, 27/94,51/08):Plaže Perčin i ČanjPlaže Perčin i Čanj (slike 2. i 3.) zaštićene su kao rezervati prirodnog predjela Rješenjem Republičkog zavodaza zaštitu prirode br. 01959 (Sl. list RCG, br. 30/68) na osnovu Zakona o zaštiti prirode.Sl. 2. Plaža ČanjRt između Kraljeve plaže (uvala Perčin) i Čanja sa ostacima turske fortifikacijePodručje nadvišene markantne pozicije predstavlja vrijednu pejzažnu vizuru za predmetni plan.2.3. MJERE ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINEZa sve objekte koji su predmet ovog Plana, a koji mogu da dovedu do zagađivanja životne sredine, obaveznaje izrada Procjene uticaja na životnu sredinu, shodno odredbama Zakona o procjeni uticaja na životnu sredinu(Sl. list RCG br. 80/05). Postojeća kulturna i prirodna vegetacija (maslinici, kao i autohtona vegetacija) ne smijuse uništavati.Ciljevi koje treba ostvariti:- preduprijediti svaku mogućnost zagađenja pijaće vode i obezbijediti optimalnu količinu pijaće vode za svekorisnike;- postići i održati propisani kvalitet morske vode;- spriječiti svaku mogućnost zagađenja vazduha koja utiče na zdravlje ljudi;URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 37

- naći racionalnu mjeru u korišćenju zemljišta kako bi se očuvali prirodni i stvoreni resursi za dugoročanodrživi razvoj;- organizovati sakupljanje komunalnog otpada iz svih naselja;- minimizirati izloženost buci prostora za rad i boravak ljudi;- oplemeniti sve prostore koji su značajni za identitet mjesta i oplemeniti prostore od javnog interesa.2.4. MJERE ZAŠTITE OD ELEMENTARNIH I DRUGIH NEPOGODAUslovi i mjere zaštite od elementarnih i drugih većih nepogoda utvrđeni su i GUP-om opštine Bar, te u skladusa Zakonom o zaštiti i spašavanju (Sl. list CG br. 13/2007).U cilju zaštite od elementarnih nepogoda postupiti u skladu sa Zakonom o zaštiti od elementarnih nepogoda(SI. list RCG br. 57/1992) i Pravilnikom o mjerama zaštite od elementarnih nepogoda (SI. list RCG br. 8/1993).Osnovna mjera civilne zaštite je izgradnja skloništa u skladu sa Pravilnikom o tehničkim normativima zaizgradnju skloništa (SI. list SFRJ br. 55/83). Takođe, postupiti po svim mjerama zaštite na radu.Pored mjera zaštite koje su postignute samim urbanističkim rješenjem, ovim uslovima se nalažu obavezeprilikom izrade tehničke dokumentacije, kako bi se ostvarile sve potrebne preventivne mjere zaštite odkatastrofa i razaranja.Radi zaštite od elementarnih i drugih većih nepogoda, zbog konstatovanih nepovoljnosti inženjersko-geoloških,hidroloških i seizmičkih uslova tla, sva rješenja za buduću izgradnju i uređenje prostora moraju se zasnivati nanalazima i preporukama iz GUP-a Bara_ Plan seizmičke makrojenizacije.Neophodno je sprovesti naknadna geotehnička istraživanja u pogledu hidroloških svojstava tla, kao ikonstatovanje drugih relevantnih elemenata za temeljenje objekata, postavljanje saobraćajnica i objekatakomunalne infrastrukture.Zbog visokog stepena seizmičke opasnosti, sve proračune seizmičke stabilnosti izgradnje zasnivati naposebno izrađenim podacima mikroseizmičke rejonizacije, a objekte od opšteg interesa sračunati na 1 stepenseizmičke skale veći od opšte seizmičnosti kompleksa.Radi smanjenja opasnosti od poremećaja postojeće ravnoteže stanja stabilnosti tla, kao i aktiviranjapotencijalnih klizišta, terene ocijenjene kao nestabilne i uslovno stabilne ne treba koristiti za izgradnju objekatabez prethodnih sanacionih zahvata.Za komunalne instalacije, naročito vodovod i elektromrežu, potrebno je obezbjediti snabdijevanje iz najmanjedva izvora.Komunalna infrastruktura planirana je tako da su svi vodovi dostupni i prije rušenja objekata, o čemu trebavoditi računa pri rekonstrukcijama ili postavljanju novih u kasnijem periodu.Pri planiranju saobraćajne mreže ili objekata koji u većoj mjeri zahtijevaju intervencije u tlu (dubina veća od 2,0metra), potrebno je izvesti odgovarajuće sanacione radove, a posebno treba obratiti pažnju da se predvidemjere za biološko konsolidovanje tla ozelenjavanjem.Urbanističko rješenje dispozicijama objekata, saobraćajnica i uređenjem slobodnih površina obezbjeđujeefikasnu intervenciju svih komunalnih vozila, o čemu treba posebno voditi računa pri izradi tehničkedokumentacije.U pogledu građevinskih mera zaštite svi objekti supra- i infrastukture treba da budu projektovani i građeni uskladu sa važećim tehničkim normativima i standardima za odgovarajući sadržaj.Svi drugi elementi u vezi sa zaštitom materijalnih dobara i stanovnika treba da budu u skladu sa važećimpropisima o zaštiti od elementarnih nepogoda i požara, tako da je za svaku gradnju potrebno pribaviti uslove isaglasnost od nadležnog organa u opštini, odnosno državi, na tehničku dokumentaciju i izvedeni objekat.Seizmički hazard i seizmički rizikU izrazito seizmički aktivan prostor Crne Gore svakako treba apostrofirati dio Primorskog regiona.Zbirno, u cijeloj Crnoj Gori, pa tako i na području Dubovice, ljudi i njihova imovina, kao i sva društvena dobra,stalno su izloženi dejstvu manjih i srednje jakih zemljotresa, a povremeno i dejstvu razornih zemljotresa velikemagnitude. Stoga je kod definisanja očekivane povredljivosti i prihvatljivog seizmičkog rizika nužno analiziratiuticaj očekivanog seizmičkog hazarda na povredljivost objekata, određene urbane sadržaje i infrastrukturnesisteme.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 38

Zaštita od seizmičkog hazardaIntenzitet seizmičkog hazarda za priobalni pojas Crne Gore je 9° MCS (sa ubrzanjem za povratni period od100 godina od 0.20-0.28, a za povratni period od 200 godina od 0.32-0.40).Smjernice za aseizmičko projektovanjePolazeći od osobina seizmičnosti područja, predloženih urbanističkih rješenja i odredaba postojećih propisa,date su preporuke za arhitektonsko projektovanje koje treba primijeniti kao dio neophodnih mjera zaštite odposljedica zemljotresa, a u sklopu ukupnih mjera treba da doprinesu što cjelokupnijoj zaštiti prostora.Preporuke za planiranje i projektovanje aseizmičkih objekata predstavljaju dalju razradu preporuka zaurbanističko planiranje i projektovanje i njihovu konkretizaciju, povezujući se sa njima u procesu projektovanja:− zaštita ljudskih života kao minimalni stepen sigurnosti kod aseizmičkog projektovanja,− zaštita od djelimičnog ili kompletnog rušenja konstrukcija za vrlo jaka seizmička dejstva i minimalnaoštećenja za slabija i umjereno jaka seizmička dejstva.Iskustvo sa zemljotresima u svijetu pokazuje da objekti koji posjeduju dovoljnu čvrstoću, žilavost i krutost imajudobro ponašanje i veliku otpornost na zemljotrese. Pored toga, objekti sa jednostavnim i prostim gabaritom isimetričnim rasporedom krutosti i masa u osnovi, pokazuju isto tako, dobro ponašanje kod seizmičkog dejstva.Od posebnog značaja je i ravnomjerna distribucija krutosti i mase konstrukcije objekta po visini. Naglapromjena osnove objekta po visini dovodi do neujednačene promjene krutosti i težine, što obično prouzrokujeteška oštećenja i rušenja elemenata konstrukcije.Izbor materijala, kvalitet materijala kao i način izvođenja objekta, od bitnog su značaja za sigurnost i ponašanjeobjekta, izloženih seizmičkom dejstvu.Armirano-betonske i čelične konstrukcije, dobro projektovane, raspolažu dovoljnom čvrstoćom, žilavošću ikrutošću, tako da i za jače zemljotrese ove konstrukcije posjeduju visoku seizmičku otpornost. Naprotiv, zidanekonstrukcije izvedene od obične zidarije, kamena ili tečnih blokova ne posjeduju žilavost i s obzirom na njihovutežinu prilično je teško da se konstruišu kao aseizmičke konstrukcije.Od posebnog značaja za stabilnost konstrukcija je kvalitet realizacije i izvođenja uopšte. Postoje mnogislučajevi rušenja konstrukcija kao rezultat nekvalitetnog izvođenja građevinskih radova.Kod projektovanja konstrukcija temelja prednost imaju one konstrukcije koje sprječavaju klizanje u kontaktu satlom i pojavu neravnomjernih slijeganja.Proračun aseizmičkih konstrukcija vrši se u saglasnosti sa propisima za građenje u seizmičkim područjima.Određuju se ekvivalentne horizontalne proračunske seizmičke sile, sa kojima se proračunavaju idimenzioniraju elementi konstrukcije. U slučajevima kada je potrebna bolje definisana sigurnost konstrukcijeobjekta vrši se direktna dinamička analiza konstrukcije za stvarna seizmička dejstva. Kod ovog proračunaoptimizuje se krutost, čvrstoća i žilavost konstrukcije, čime se može definisati kriterijum sigurnosti u zavisnostiod uslova fundiranja, seizmičnosti terena i karakteristika upotrijebljenog materijala i tipa konstrukcije.Na osnovu opštih principa projektovanja aseizmičkih konstrukcija preporučuje se sljedeće:− Na predmetnom području moguća je gradnja objekata različite spratnosti uz primjenu svih standardnihgrađevinskih materijala za konstrukcije i oblikovanje objekata.− Mogu biti zastupljeni najrazličitiji konstruktivni sistemi.− Kod zidnih konstrukcija preporučuje se primjena zidarije, ojačane sa horizontalnim serklažima iarmirane zidarije različitog tipa.− Pored ramovskih armirano-betonskih konstrukcija, može biti primijenjena izgradnja objekta ramovskihkonstruktivnih sistema ojačanih sa armirano-betonskim dijafragmama (jezgrima), kao i konstrukcija saarmirano-betonskim platnima.− Kod primjene prefabrikovanih armirano- betonskih konstrukcija preporučuje se primjena monolitnihveza između elemenata konstrukcije.− Preporučuje se primjena dovoljno krutih međuspratnih konstrukcija u oba ortogonalna pravca, kojetreba da obezbijede distribuciju seizmičkih sila u elementima konstrukcije prema njihovimdeformacionim karakteristikama.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 39

−Moguća je primjena najrazličitijih materijala i elemenata za ispunu. Prednost imaju lake prefabrikovaneispune, koje bitno ne utiču na ponašanje osnovnog konstruktivnog sistema. Ukoliko se primjenjujekruta i masivna ispuna (opeka ili blokovi najrazličitijeg tipa) treba uzeti u obzir uticaj ispune na osnovnikonstruktivni sistem.Projektovanje temelja konstrukcije objekta za dejstvo osnovnih opterećenja treba zasnovati na sljedećimnačelima:− Temelje konstrukcije treba projektovati tako da se za dejstvo osnovnog opterećenja izbjegnudiferencijalna slijeganja;− Temelje objekta treba izvoditi na dobrom tlu;−Temeljenja djelova konstrukcije ne izvode se na tlu koje se po karakteristikama razlikuje značajno odtla na kome je izvršeno temeljenje ostalog dijela konstrukcije.Ako to nije moguće, objekat treba razdvojiti na konstruktivne jedinice prema uslovima tla.− Primjenu dva ili više načina temeljenja na istom objektu izbjegavati, osim ako se svaki način temeljenjaprimjenjuje pojedinačno po konstruktivnim jedinicama.− Opterećenje koje se prenosi preko temeljne konstrukcije na tlo mora da bude homogeno raspoređenopo cijeloj konstruktivnoj površini.− Treba obezbijediti dovoljnu krutost temeljne konstrukcije, a posebno na spojevima temeljnih greda sastubovima konstrukcije.− Prije početka projektovanja neophodno je uraditi geomehaničko ispitivanje tla.2.5. MJERE ODBRANE ZEMLJE NA PREDMETNOM PODRUČJUOpšti uslovi odbrane dati PUP-om Bara su opšte uređenje teritorije za potrebe odbrane i zaštite od raznovrsnihizazova i prijetnji, obezbjeđenje prostornih uslova za funkcionisanje kompleksa u kojima se nalaze objekti odposebnog značaja za odbranu i zaštitu, uređenje posebnih prostora za te potrebe, kao i prilagođavanjeinfrastrukture potrebama odbrane i zaštite.Brza revitalizacija sadržaja nužna za život i rad, odbranu i zaštitu, naročito se postiže kroz:- Rješavanje infrastrukture na način da ulogu jednog oštećenog sadržaja može prihvatiti drugi, s akcentom nanačin rješavanja, vodosnabdijevanja, energije, promjena namjene saobraćajnica.- Zadovoljavanje prostornih potreba snaga bezbjednosti i civilne zaštite, sistema funkcionisanja osmatranja iobavještavanja sistema veza, obezbjeđenje lokacija za rad istih i sl. Obezbjeđenje zahtjeva za realizacijumjera civilne zaštite sa naglaskom na preventivni karakter.2.6. USLOVI ZA KRETANJE LICA SA POSEBNIM POTREBAMAU skladu sa Zakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata (Sl.list CG, br.51/08) neophodno je obezbijeditiprilaze i upotrebu svih objekata i površina javnog korišćenja licima sa posebnim potrebama.2.7. SMJERNICE ZA RACIONALNU POTROŠNJU ENERGIJERadi racionalnog korišćenja neobnovljivih, kao i obnovljivih prirodnih resursa, potrebno je početi koristitiobnovljive izvore energije, recklirati vodu i kruti otpad, graditi objekte dobre termičke izolacije.Poboljšanje energetske efikasnosti posebno se odnosi na ugradnju ili primjenu: niskoenergetskih zgrada,unaprjeđenje uređaja za klimatizaciju i pripremu tople vode, unaprjeđenje rasvjete, koncepta inteligentnihzgrada (upravljanje potrošnjom energije glavnih potrošaca s jednog centralnog mjesta). Sve nabrojanemogućnosti se u određenoj mjeri mogu koristiti pri izgradnji objekata na području Plana.Kada su u pitanju obnovljivi izvori energije, posebno treba naglasiti potencijalnu primjenu energije direktnogsunčevog zračenja.Sunčeva energija se kao neiscrpan izvor energije u zgradama koristi na tri načina:1. pasivno - za grijanje i osvjetljenje prostora,2. aktivno - sistem kolektora za pripremu tople vode,URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 40

3. fotonaponske sunčane ćelije za proizvodnju električne energije.Na ovom području postoje mogućnosti za sva tri načina korišćenja sunčeve energije – za grijanje iosvjetljavanje prostora, grijanje vode (klasični solarni kolektori) i za proizvodnju električne energije(fotonaponske ćelije).U ukupnom energetskom bilansu kuća važnu ulogu igraju toplotni efekti sunca. U savremenoj arhitekturi punopažnje posvećuje se prihvatu sunca i zaštiti od pretjeranog osunčanja, jer se i pasivni dobici toplote morajuregulisati i optimiziovati u zadovoljavajuću cjelinu. Pretjerano zagrijavanje ljeti treba spriječiti sredstvima zazaštitu od sunca, usmjeravanjem dnevnog svjetla, zelenilom, prirodnim provjetravanjem i sl.Savremeni tzv. “daylight” sistemi koriste optička sredstva da bi podstakli refleksiju, lomljenje svjetlosnih zraka,ili za aktivni ili pasivni prihvat svjetla. Savremene pasivne kuće danas se definišu kao građevine bez aktivnogsistema za zagrijavanje konvencionalnim izvorima energije.Za izvođenje objekata uz navedene energetske mjere potrebno je primjenjivati (uz prethodnu pripremu stručnui zakonodavnu) Direktivu 2002/91/EC Evropskog parlamenta (Directive 2002/91/EC of The EuropeanParliament and of The Council of 16 December 2002 on the energy performance of buildings (Official Journal L001,04/01/2003)/ o energetskim svojstvima zgrada, što podrazumijeva obavezu izdavanja certifikata oenergetskim svojstvima zgrade, kome rok važenja nije duži od 10 godina.Obaveza je da 20% potreba za električnom energijom (na nivou parcele) bude obezbijeđeno iz obnovljivihizvora ili nadoknađeno upotrebom adekvatnih materijala.Korišćenje solarnih kolektora preporučuje se kao mogućnost određene uštede u potrošnji električne energije.Za proizvodnju električne energije pomoću fotonaponskih elemenata potrebno je uraditi prethodnusveobuhvatnu analizu tehničkih, ekonomskih i ekoloških parametara.Kod uličnog osvjetljenja obezbjediti mjerenje utrošene električne energije. Komandovanje uključenjem iisključenjem javnog osvjetljenja obezbijediti preko uklopnog sata ili foto ćelije.2.8.SMJERNICE ZA ETAPNU REALIZACIJU PLANSKOG DOKUMENTAI FAZAU okviru prve faze planira se izgradnja osnovnog objekta turističkog naselja- hotela sa potrebnominfrastrukturom (min 30% ukupnog BGP-a planirano u osnovnom objektu).II FAZADruga faza je izgradnja depadansa/ vila sa potrebnom infrastrukturom ( max 70% ukupnog BGP-a).2.9. USLOVI ZA KORIŠĆENJE PROSTORA DO PRIVOĐENJA NAMJENINa neizgrađenom prostoru, planom predviđenom za određene sadržaje, nije dozvoljena gradnja objekata doprivođenja ubanističkih parcela namjeni.Predmetni prostor je moguće urediti i koristiti isključivo kao zelene površine do privođenja ubanističkih parcelanamjeni.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 41

3. SAOBRAĆAJNA I TEHNIČKA INFRASTRUKTURA3.1. Saobraćaj3.1.1. Postojeće stanjeIznad naselja Čanj, na brdu Dubovica se nalazi područje koje pripada zahvatu Urbanistički projekat„Dubovica“. Površina zahvata je 18,9ha. Na područje Urbanistički projekat „Dubovica“ nema izgrađenihobjekata. Padina je dosta strma sa nagibom oko 25˚, dok je vrh brda zaravnjen. U podnožju brda sajedne strane je naselje Čanj II, a sa druge strane je Kraljeva plaža. Čitavo brdo je prekriveno šumom.U zahvatu plana nema izgrađenih pjesackih staza. Pješačke kretanja prema plaži u široj zoni se odvijajuu zoni kontaktnog naselja ČanjII.Na posmatranom području ne postoje organizovana parkirališta. U široj zoni u naselju Čanj II stacionarnisaobraćaj se uglavnom svodi na površinsko parkiranje vozila uz plažu i na ostalim slobodnim površinamau toku sezone.Sve linije lokalnog i međugradskog autobuskog saobraćaja, koje prolaze Jadranskom magistralom,omogućavaju povezivanje ove zone preko naselja Čanj sa ostalim djelovima i naseljima urbanog područjaopštine Bar kao i susjednim opštinskim centrima.3.1.2. Planirano stanjePlanirana mreža saobraćajnica u zahvatu Urbanistički projekat „Dubovica“ je bazirana na:-poštovanju planiranih saobraćajnica iz GUP-a,-poštovanje trasa i profila saobraćajnica iz susjednih zona-razdvajanje saobraćajnih tokova na primarne i sekundarnePlanom saobraćaja UP „Dubovica“ i LSL „Dubovica“ razrješavan je jedinstveno saobraćaj u obje zone,dok su trasa i mjesto priključka zone Up „Dubovica“ preko ulice „A“ na planirani put Kufin-Ćanj odnosnozone LSL „Dubovica“ preko ulice „B“ na Jadransku magistralu dati orjentaciono,. To će biti bitirazrješavano projektima tih djelova puta. Realizacijom planiranog puta Kufin-Ćanj i ulice „A“ kao isaobraćajnice ulica „B“ ove zone bi se povezale na kvalitetan način. Priključak planiranog puta Kufin-Ćanj na Jadransku magistralu kao i riključak ulice „B“ su van granice ovog plana. Planirani put Kufin-Ćanjje preuzet iz idejnog projekta koji je izradio Putinžinjering iz Podgorice.Jadranska magistrala predstavlja okosnicu putne mreže čitavog primorja, mada ona poprima sve višekarakter gradske saobraćajnice jer se njom sem tranzitnog saobraćaja odvijaju i sva kretanja gradskog iprigradskog saobraćaja. Za zone LSL „Dubovica“ i UP „Dubovica“ Jadranska magistralaje značajna jer usadašnjem stanju omogućava povezivanje zone preko zone Čanja II. U narednom periodu omogućiće sepovezivanje ovih zona preko planirane saobraćajnice (ulica „B“) Kufin Dubovica i Kufin-Ćanj II preko ulice„A“.Planom UP „Dubovica“ je predviđeno uvođenje saobraćajnica radnog naziva ulica „A“, ulica „D“ i ulica „F“,Ulica „A“ čiji se jedan dio nalazi van plana odnosno u zahvatu LSL dubovica se nadovezuje na planiraniput Kufin-Čanj čiji je priključak na Jadransku magistralu takođe van granice ovog plana. Na ulicu „A“ senadovezuju ulica „F“ i ulica „D“ koje prolaze kroz zonu UP „Dubovica“ i nastavljaju se kroz zonuLSL“Dubovica“ i nadovezuju se na planirane ulice u okviru LSL „Dubovica“. Time je omogućeno da suove dvije kontaktne zone kao jedna cjelina, a ujedno je omogućeno i da funkcionišu i samostalno. Profilovih ulica se sastoji od kolovoza širine od 6.0m i trotoara širine 1,5m. One omogućavaju kolski pristup dosvih urbanističkih parcela.Trasa svih saobraćajnicea u situacionom i nivelacionom planu su prilagođene terenu, uz obaveznopostizanje podužnih i poprečnih potrebnih nagiba radi odvođenje atmosferskih voda (min. podužni nagibi0,5%,a max poprečni 7%).. Iako je niveleta prilagođena terenu, na pojedinim djelovima se može javitipotreba za izgradnjom potpornih zidova koje treba raditi kao gravitacione od kamena u betonu saobaveznim korišćenjem kamena iz lokalnih kamenoloma. Sve kosine usjeka i nasipa je potrebno ozelenitiautothonim zelenilom kako bi se što manje narušio prirodni ambijent na mjestu izgradnje saobraćajniceKoordinate presjeka osovina saobraćajnica, koordinate tjemena definisane su u apsolutnomkoordinatnom sistemu XOYZ, a orjentaciono su date visinske kote raskrsnica.Na grafičkim prilozima dati su analitičko-geodetski elementi za obilježavanje kao što su koordinateukrsnih tačaka osovina raskrsnica, koordinate tjemena krivina, elementi za iskolčavanje krivina, radijusina raskrsnicama i karakteristični poprečni profili.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 42

Saobraćajnice treba da bude opremljene rasvjetom i odgovarajućom saobraćajnom signalizacijom. Prijeizvođenja novoplaniranih saobraćajnica izvesti sve potrebne ulične instalacije koje su predviđene planom,a nalaze se u poprečnom profilu. Na svim djelovima puta gdje razlozi bezbjednosti zahtijevaju potrebnoje postaviti odbojne grede.Odvodnjavanje rješavati u skladu sa mogućim tehničkim rješenjem, slobodnim padom površinskih voda usistem kišne kanalizacije ili razlivanjem u okolni teren. Šahtovske instalacije, osim fekalne, treba locirativan površine kolovoza za motorni saobraćaj. U zoni raskrsnice nije dozvoljeno podizanje ograda, zidova izasada koji smanjuju vidno polje vozača i time ugrožavaju sigurnost u saobraćaju.Kolovoznu konstrukciju za sve saobraćajnice sračunati na osnovu ranga saobraćajnice, odnosnopretpostavljenog saobraćajnog opterećenja za period od 20 godina, strukturi vozila koja će se po njojkretati i geološko-geomehaničkog elaborata iz kojeg se vidi nosivost posteljice prirodnog terena, a premametodi JUS.U.C.012. Na djelovima saobraćajnica sa većim nagibom gornji habajući sloj treba raditi odmikroasfalta ili od agregata eruptivnih svojstava kako bi se izbjeglo klizanje i proklizavanje pneumatikavozila pri nepovoljnim vremenskim uslovima ili pri neprilagođenoj brzini. Na ulicama se predviđafleksibilna kolovozna konstrukcija od asfalt betona, a na kolsko-pješačkim kolovoz može biti i betonski.Oivičenje kolovoza se može raditi od betonskih ivičnjaka, a na mjestima prilaza urbanističkim parcelamaoborene ivičnjake. Na dijelu pješačkih prelaza na raskrsnicama predvidjeti oborene i prelazne ivičnjake, arampe za invalide izvesti prema standardima.Sabirne ulice projektovati za računsku brzinu Vr= 40km/h(odgovarajući minimalni radijus horizontalnekrivine je Rhmin=50m), a pristupne ulice za računsku brzinu Vr ≤ 30km/h(odgovarajući minimalni radijushorizontalne krivine je Rhmin=25m), a ako tehnički elementi dozvoljavaju i za veće brzine. U krivinama saRh=25-200m proširenje kolovoza biće izvedeno u skladu sa propisima, a u krivinama većeg radijusanema potrebe za proširenjem kolovoza. Na pojedinim dionicama može biti upotrijebljen radijus Rh

Uslov za izgradnju objekta je obezbjeđivanje potrebnog broja parking mjesta. Tačan broj potrebnihparking mjesta za svaki objekat(urbanističku parcelu) biće određen nakon dostavljanja projektnedokumentacije, a uz poštovanje normativa GUP-a. Planirane kapacitete za parkiranje projektovati nabazi sledećih normativa:FunkcijaHOTELI I TURISTIČKA NASELJA (u kompleksima)POSLOVNI OBJEKATUGOSTITELJSKI OBJEKTITRGOVISNKI SADRŽAJIBroj vozila1 PM za na 6 ležajeva tj.na 3 sobe1 PM na 100 m 2 bruto površine1 PM na 4 stolice1 PM na 50 m 2 bruto površine*krtiterijumi za određivanje potrebnog broja PM preuzeti su iz kontaktnog plana LSL Dubovica, oština Budva, iz razloga jerpredmetni planovi čine funkcionalnu cjelinuKod formiranja otvorenih parking prostora koristiti sistem upravnog (izuzetno kosog) parkiranja, tako daveličina jednog parking mjesta bude 2.50(2.30)X5.0m Obrada otvorenih parkinga treba da je takva daomogući maksimalno ozeljenjavanje. Koristiti po mogućnosti zastor od prefabrikovanih elemenata (betontrava),a ako ima mogućnosti poželjno je u sklopu parkinga obezbijediti prostor za visoko zelenilo,kontejnere i osvetljenje.Ukoliko se u nekom objektu ili na lokaciji planira garaža obavezno iskoristiti nagibe i denivelaciju terenakao povoljnost. Garaže raditi u suterenskoj i/ili podrumskoj etaži i mogu biti jednoetažne ili višeetažne(podzemne). Garaže se mogu izvesti kao klasične ili mehaničke. Ukoliko postoji mogućnost i potreba zaprojektovanjem klasičnih podzemnih garaža poštovati sledeće elemente:rampa za ulaz u garažu mora početi od definisane građevinske linije-širina prave rampe min. 3,75m za jednosmjerne, a 6,50m za dvosmjerne prave rampe;-širina kružne rampe min. 4,70m za jednosmjerne, a 8,10m za dvosmjerne kružne rampe;-širina prolaza min 5.5m, a dimenzije parking mesta min. 2,5 x 5.0 m;.- slobodna visina garaže min. 2,3 m;- podužni nagib rampi u zavisnosti od veličine garaže:1)kružne rampe bez obzira na veličinu garaže maks. 12% za otkrivene i 15% za pokrivene,2)prave rampe za garaže do 1500m² mogu imati nagib 18% za pokrivene i 15% za otkrivene3)za veće garaže od 1500m² prave rampe maks. 12% za otkrivene i 15% za pokrivene;Prilikom projektovanja i izgradnje garaže pridržavati se pravilnika o tehničkim zahtjevima za zaštitugaraža za putničke automobile od požara i eksplozija.Biciklistički saobraćajU širem okruženju važećom planskom dokumentacijom nisu predviđene posebne staze za bicikliste.Biciklistički saobraćaj se može dozvoliti na saobraćajnicama sekundarne mreže, trotoarima i stazama uskladu sa pravilima ZOBS-a. Uz sve objekte koji su predmet interesovanja biciklista (ugostiteljskisadržaji, turistički sadržaji, sportski tereni i dr.) mogu se obezbijediti odgovarajući otvoreni prostor zaostavljanje i čuvanje bicikla.Pješački saobraćajZa bezbjedno kretanje pješaka je predviđena izgradnja sistema pješačkih komunikacija koja se sastojeod:1) pješačkih staza duž ulica–trotoari, planirani su uz sve saobraćajnice širine 1,5m2) samostalnih pješačkih staza - bez konflikta sa motornim saobraćajem. Pješačke staze unutar zonezahvata će biti definisane Glavnim projektom u fazi uređenje terena za sve urbanističke parcele. Potrebnoih je planirati na pravcima glavnih pješačkih tokova kao staze i stepeništa, kroz komplekse, prema moru iplaži širine od1.5- 3.0m.Položaj trotoara dimenzije i prateća oprema treba da omogući punu fizičku zaštitu pješaka odmehanizovanog saobraćaja. Pješačke staze unutar zona kompleksa će biti obrađene Glavnim projektomu fazi uređenje terena. Pješačke staze i trotoari omogućavaju prilaz do svih objekata i sadržaja u zonizahvata. Na svim djelovima trotoara i staza gdje može doći do padanja pješaka niz veće padine potrebnoje postaviti zaštitne ograde.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 44

Za siguran prelaz pješaka preko saobraćajnica moguća je izgradnja manjih pješačkih pasarela gdje touslovi terena dozvoljavaju i na pravcima glavnih pješačkih tokova.Planirana mreža pješačkih komunikacija (staza, trotoara, stepeništa, pasarela i sl) garantuje zadovoljenjepotreba turista i stanovnika za ovim vidom kretanja i čini jedan od osnovnih faktora integracije obale iprostora u zaleđu.Odvodnjavanje sa pješačkih površina-trotoara ostvariti prirodnim padom poprečnim nagibom trotoaraip=2% prema kolovozu.Trotoare se mogu raditi od montažnih betonskih elemenata(behaton ploča) ili od betona liveni na licumjesta.Ukupna površina pod trotoarom je 2865.20m².Javni masovni prevoz putnikaJavni gradski prevoz je planiran Jadranskom magistralom na relaciji Bar- Petrovac sa stajalištima ususjednim zonama. Linije lokalnog i međugradskog autobuskog saobraćaja koje prolaze Jadranskommagistralom, omogućavaju povezivanje ove zone sa ostalim djelovima i naseljima urbanog područjaopštine Bar kao i susjednim opštinskim centrima.Stajališta javnog prevoza su postavljena u zasebnoj niši min. širine 3,0 m, a blizu jakih zona interesovanjakorisnika javnog prevoza, poštujući određeni ritam ponavljanja stajališta. Kolovoz stajališta obilježitihorizontalnom signalizacijom po JUS-u. Na staničnim frontovima postaviti prateću opremu u viduuniformnih oznaka stajališta i nadsteršnice.Uslovi za kretanje invalidnih licaPri projektovanju i građenju saobraćajnih površina potrebno se pridržavati Pravilnika o bližim uslovima inačinu prilagođavanja objekata za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti, Sl.list CG br.10/09. kao isvih drugih standarda i propisa koji karakterišu ovu oblast.Osnovni elementi poprečnih profila saobraćajnica dati su u odgovarajućem grafičkom prilogu (Plansaobraćaja).3.2. Hidrotehnički sistemi3.2.1. UvodHidrotehnička infrastruktura UP „Dubovica“, se radi u zahvatu koji obuhvata , dio područja naselja Mišići ,potez Dubovica i zaledje Kraljeve plaže.Sa istočne strane se oslanja na prostorni zahvat DUP-a „Čanj2“.Površina planskog zahvata iznosi: 17,94 ha.Urbanistički pokazatelji upotrebe prostora UP „ Dubovica „ :-------------------------------------------------------------------------------------------------------broj smještajnih jedinica 276------------------------------------------------------------------------------------------------------UP3 turističko naselje 148UP4 turističko naselje 127------------------------------------------------------------------------------------------------------broj korisnika 551broj zaposlenih 165------------------------------------------------------------------------------------------------------Ukupan broj korisnika: 7163.2.1. Postojeće stanjeVodovodU planskom zahvatu nema izgradjenih objekata , te na ovom prostoru ne postoji gradska vodovodnamreža.S obzirom da se prostor oslanja na prostor „Čanj2“ , planska infrastruktura vodovoda će sesnabdijevati vodom preko podsistema Čanja a sve u okviru vodovodnog sistema Bara.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 45

Apsulutne visinske kote planskog prostora se kreću od 50,0 mnm do 125,0 mnm , te shodno zoniranju po„Generalnom riješenju razvoja distributivnog vodovodnog sistema Bara do 2029 godine “ , područjepripada drugoj i trćoj visinskoj zoni vodosnabdijevanja.Pri izradi plana , treba primijeniti :- zoniranje planskog prostora- optimalni tip vodovodne mreže ( prstenasta , granata),- potreban broj nadzemnih protivpožarnih hidranata,- savremene materijale , ovisno od profila cijevi.Fekalna kanalizacijaU planskom prostoru ne postoji javna fekalna kanalizaciona mreža.Planska kanalizaciona mreža ćepredstavljati sastavni dio kanalizacione mreže , odnosno kanalizacionog sistema Čanja, gdje će sekoristiti postojeći i planirani objekti fekalne infrastrukture „Čanja 1“ i „Čanja 2“.Kod planiranja treba primijeniti :separatni sistem odvodjenja otpadnih voda ,planirane saobraćajnice i pješačke staze koristiti za trase odvodnih kanala,savremene materijale .- PPOVAtmosferska kanalizacijaU planskom prostoru ne postoji javna atmosferska kanalizaciona mreža.Planska kanalizaciona mreža ćedijelom predstavljati sastavni dio kanalizacione mreže „Čanja 2“, a dijelom koristiti prostor Kraljeve plažemorakao recipijenta.Kod planiranja treba primijeniti:-separatni sistem odvodjenja otpadnih voda ,-planirane saobraćajnice i pješačke staze koristiti za trase odvodnih kanala.-dimenzionisanje profila u skladu sa tehničkim propisima.-adekvatne uredjaje za prečišćavanje površinskih voda ( masnoće , ulja )Prirodni vodotociU planskom prostoru gravitira prirodni otvoreni povremeni vodotoci sa recipijentom Kraljeva plaža.Dio površinskih voda se planira odvoditi preko kanala do postojećeg potoka na prostoru Čanja 2.3.2.1. Planirano stanjevodovodKod planiranja vodovodne mreže , neophodno je tehničko riješenje uskladiti sa usvojenim planskimdokumentom“Generalno riješenje razvoja distributivnog vodovodnog sistema Bara do 2029 godine“ .Planirana vodovodna mreža će predstavljati sastavni dio vodovodne mreže – posistema Čanja.U zimskom periodu raspoložive količine voda sa postojećih izvorišta( „Vrelo“, bunar B-1 , B-2)zadovoljavaju potrebe za vodom planiranih objekata u planskom zahvatu.U ljetnjem periodu , osim količina voda iz postojećih izvorišta naselja Čanja , neophodno je za planiraneobjekte obezbijediti dodatne količine voda iz Regionalnog vodovoda.Priključenje na Regionalni vodovod se obezbjedjuje iz PK.Djurmani , preko planiranih rezervoara drugevisinske zone „Tunel 1“ i „Mišići 2“ sa dopremom vode u postojeći rezervoar „Čanj“.Postojeći čelični cjevovod , na većem dijelu trase treba zamijeniti novim cjevovodom sa trasom uzplaniranu saobraćajnicu za naselje Čanj.Postojeći glavni odvod iz rezervoara „Čanj“ , neophodno je rekonstruisati sa planiranim cjevovodom DN300mm , zbog napajanja vodom planskog prostora „Čanj1“ , „ Čanj2“ i „Dubovica“.Planski prostor , odnosno planirana vodovodna mreža će se napajati preko planiranog rezervoara „Čanj2“ sa Kd= 118,0 mnm i Kp = 121,0 mnm.Planski prostor se nalazi na visinskim kotama od 50,0 mnm do 125,0 mnm i predstavlja drugu i trećuvisinsku zonu vodosnabdijevanja.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 46

S obzirom da imamo treću visinsku zonu vodosnabdijevanja ( hoteli 5* ) , neophodno je predvidjetipumpno postrojenje sa odredjenim rezervoarskim prostorom , cca V= 75,0 m3, odredejenog kapaciteta ,na visinskoj koti , cca 90,0 mnm.Planiranim saobraćajnicama-pješačkim stazama su predvidjeni cjevovodi profila DN 100 mm , DN 150mm , od materijala PEHD i Duktila zavisno od profila ( < DN 100 mm , PEHD ; > DN 100mm , Duktil).U planiranoj vodovodnoj mreži , predvidjeni su nadzemni protivpožarni hidranti , na propisanimrastojanjima.Trase projektovanih cjevovoda su planirane saobraćajnice-pješačke staze.Osnovni parametri kod dimenzionisanja profila priključnih cjevovoda na gradsku vodovodnu mrežu su brojkorisnika sa usvojenom specifičnom potrošnjom i potrebe za protivpožarne hidrante.Podaci i proračun potrošnje:Br. urb.parceleUP3Površina(m²)NamjenaTurističkostanovanjeBrojzaposlenihBrojkorisnikaSpec.potrošnja(l/s/dan)Ukupno(m³/dan)296 250,0 74,00UP4Turističkostanovanje127 250,0 31,75zeleniloUkupno22309,02179.400,5165100,0 10,651,0 l/m2 22,39138,79Maksimalna dnevna potrošnja:Qmax,dn = 138,79 m3/dan = 1,60 l/sMaksimalna časovna potrošnja:Qmax,čas=Qmax,dn x Kč = 1,60 x 1,50 = 2,40 l/sFekalna kanalizacijaRačun rashoda upotrebljenih vodaPrema Master planu razvoja kanalizacionog sistema Crnogorskog primorja , date su norme oticajaotpadnih voda po kategorijama korisnika.Za stanovanje srednjih gustina i turističko stanovanje , po korisniku ---------- 200 l/st/danUz pridržavanje stavova o potrošnji vode, što je iznijeto kod odredjivanja potreba u vodi, za jediničnerashode otpadne vode možemo usvojiti sljedeće količine i parametre (računajući sa 20% infiltracije ukanalizacionu mrežu i 80% upotrebljene vode)* Maksimalni dnevni oticaj Q max,dn = 1,60 l/sMaksimalni časovni oticaj Q max,čas = 1,60 x 1,5 = 2,40 l/sTehničko riješenje planiranog stanja odvodjenja upotrebljenih voda , je uslovljeno , topografijom terenaplanskog prostora , planiranim saobraćajnicama i pješačkim stazama.Planira fekalna kanalizaciona mreža se direktno oslanja na kanalizacionu mrežu „Čanj 2“ i predstavljanjen sastavni dio.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 47

Dio planirane fekalne kanalizacione mreže , može gravitaciono odvoditi upotrebljene vode prekokanalizacione mreže „Čanj2“, koja predstavlja sastavni dio kanalizacionog sistema cjelokupnog prostoraČanja.Za dio planskog prostora , zbog topografije terena ,je neophodno predvidjeti prepumpnu fekalnu stanicuodredjenog kapaciteta.Crpno postrojenje treba predvidjeti za potis upotrebljenih voda ( 488,0x 200,0 =97,60 : 86,4 = 1,13 l/s ) sa kotom cca 30,0 mnm na koti cca 100,0 mnm.Trase odvodnih kolektora predvidjene su planiranim saobraćajnicama i pješačkim stazama.Minimalni profili planiranih odvodnih kolektora su DN 250 mm.Izvode iz objekata , u daljoj razradiplanskog dokumenta , planirati , DN 150 mm u urbanističkim parcelama DN 200mm.Na trasi planiranih odvodnih kanala predvidjena su tipska reviziona okna, koja će se u daljoj razradidokumenta adekvatno odrediti.Hidraulički elementi:-minimalna brzina vode je Vmin = 0,8 m/s ,-maximalna brzina vode je Vmax = 3,0 m/s ,-minimalni profil je DN = 250 mm ,-minimalni i maximalni nagib je u funkciji brzine tečenja i samoispiranja u kanalu ,- izbor cijevnog materijala , prema uslovima J.P.Vodovod.Atmosferska kanalizacijaZa prihvat atmosferskih-površinskih voda sa objekata , uredjenih i slobodnih površina planskog prostoraplanirana je mreža atmosferske kanalizacije.S obzirom da postojeći prostor nema atmosfersku kanalizaciju , planirana je potpuno nova mrežaatmosferske kanalizacije , jednim dijelom , sa recipijentom u regulisani vodotok-Potok , preko atmosferskemreže „Čanj 2“ , drugim dijelom preko planirane kanalizacione mreže u recipijent - more .Planirani kolektori atmosferske kanalizacije su : urbanističkim parcelama min. DN 250 mm , usaobraćajnicama min. DN 300 mm.Atmosferski kanali planirani su u profilima postojećih i planiranih saobraćajnica i pješačkih staza satipskim revizionim kanalizacionim oknima.Površinske vode se u odvodne kanale sakupljaju , sistemomuličnih četvrtastih i linijskih slivnika.Neposredno prije ispuštanja površinskih voda u prirodne vodotoke , neophodno je na završetcimakolektora planirati adekvatne uredjaje za otklanjanje ulja i raznih masnoća.Sve površinske vode planskog prostora se preko kanalizacione mreže i regulisanih vodotoka odvode umore kao recipijenta.Za sve proračune mreže atmosferske kanalizacije u Baru , koriste se I-T-P krive za HS Bar , premapodacima HMZ Crne Gore.Na osnovu odabranih podataka , trajanja ( t = 60 min ) , povratnog perioda (T=10 god.) , inteziteta ( q = 148,06 l/s/ha ) , dimenzinišu se odvodni kanali atmosferskih voda.Ukupna količina površinskih voda sa planskog prostora je :Q = F x i x φgdje je :Q - specifično oticanje sa lokacijeF - površina oticanja -i - intezitet kiše –φ - koeficijent oticanja -Naveden je postupak proračuna , detaljne analize i dimenzioniranje odvodnih kanala provest će se unarednoj fazi projektovanja.Prirodni vodotociOtvoreni povremeni vodotok treba regulisati u skladu sa tehničkim propisima za ovu vrstu djelatnosti , sobzirom da prolazi kroz zonu „B“ sa recipijentom Kraljeva plaža-more.Povremeni vodotok ima uticaja naformiranje postojeće plaže, zato treba posebno obraditi tehničkom dokumentacijom , gdje bi seispoštovali svi hidrološki, hidraulički i statički parametri.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 48

3.3. Elektroenergetska infrastrukturaPostojeće stanje i postavke planova višeg redaTS 35/10 kV i 35 kV mrežaPodručje zahvata plana nalazi se na razmedju dvije opštine, Bar i Budva.Shodno tome se i tretirapostojeće i planirano stanje, uzimajući u obzir podatke od dvije lokalne samouprave i dvije nadležne ED.Na osnovu podataka dobijenih od EPCG , FC ED CG tj. Elektrodistribucija Bar o postojećem stanju napodručju zahvata UP Dubovica, na predmetnom zahvatu ne postoje izgradjeni kapaciteti koji se vode kaoosnovno sredstvo ED Bar.Podaci ED BarPodručje ED Bar se napaja preko TS 110/35 kV Bar, snage 2x40 MVA, dalekovodom 110 kV Podgorica2 – Bar, a postoji 110 kV veza Budva – Bar. Iz TS 110/35 kV Bar se preko voda Bar – Ulcinj iznosi snagaza potrebe konzumnog područja ED Ulcinj.Preko nadzemne 35 kV mreže, iz TS Bar se napajaju TS 35/10 KV: Čanj, Sutomore, Stari Bar i VelikiPijesak, a preko kablovske mreže gradske TS 35/10 kV: "Rade Končar", Topolica i Luka Bar.Na zahvatu UP-a Dubovica, ne postoje i ne planiraju se ( shodno podacima iz GUP Bara) 35 kVkapaciteti.U kontaktnom zahvatu je prostor DUP-a Čanj 2, na kome trenutno postoji jedna TS 35/10 kV sagradjena1984 god., koja je u redovnom pogonu, sa dva transformatora 4 i 1,6 MVA, i maksimalnimjednovremenim opterećenjem 3,5 MW. Ova TS je po GUP-u Bara predvidjena za proširenje do kapaciteta2x8 MVA. Sa ovog mjesta je i GUP-om predviđeno rješavanje elektroenergetskog napajanja zahvata UPDubovica koji pripada Opštini Bar, pa se kao jedan od pravaca napajanja može koristiti ovaj objekatelektroenergetske infrastrukture.TS 10/0,4 kV i 10 kV mrežaNa osnovu podataka dobijenih od EPCG – Elektrodistribucija Bar o postojećem stanju na područjuzahvata UP Dubovica, na predmetnom zahvatu ne postoje izgradjeni 10kV kapaciteti.Program razvoja elektroenergetske infrastruktureUrbanistički podaciPodaci o postojećim i planiranim objektima mjerodavnim za procjenu vršne snage odnosno razmatranjamogućnosti korišćenja postojeće elektroenrgetske infrastrukture za napajanje električnom energijomplaniranih objekata dati su u tabeli namjene objekata sa prikazom bruto gradjevinskih površina.Procjena potrebe za električnom snagomUz poštovanje zahtjeva Programskog zadatka izvršena je procjena vršne snage budućih objekata u zonizahvata, a zatim razmotren koncept buduće mreže, s obzirom na nepostojanje elektroenergetskeinfrastrukture na zahvatu.Planirani objektiKako je planom predvidjeno formiranje tri urbanističke zone na zahvatu, sa definisanom namjenom iopredijeljenom maksimalnom BGP, to ce se konacni proracun jednovremenog opterecenja rukovoditikrajnjim zbirnim podacima BGP za ukupno integrisano područje.Na području plana planirano je maksimalno 55104.41 m2 BGP-a u objektima turističkog naselja.Za procjenu vršne snage planiranih objekata korišćene su vrijednosti specifičnog opterećenjazasnovane na iskustvu i podacima iz literature, koji se kreću u granicama :(30-70)W/m2, hoteli sa klima uređajimaObjekti sa namjenom : turističko stanovanje - ekskluzivne vileUsvojena je prosječna vrijednost specifičnog opterećenja : 40 W/m2, pri čemu je računatosa bruto površinom.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 49

UP3 i UP4 Turističko naseljeUsvojena je prosječna vrijednost specifičnog opterećenja za turističko naselje- vile ovakve kategorija (saklima uređajima na principu toplotnih pumpi i uz korišćenje energetski efikasnih materijala u izgradnji, tekorišćenjem sunčeve energije za dogrijavanje tople vode, iznosi : pvrTN = 40 W/m2, pri čemu je računatosa procijenjenom bruto površinom.PvrUP3,4 = S x pvrTN = 55 104,41 m2 x 40 W/m2 = 2.20 MWOvi objekti su definisani kao apartmanski kompleks sa pripadajucim pratecim sadrzajima (spa destinacija& health klub) i njihova maksimalna bruto gradjevinska površina iznosi 68.880,5 m2, a izračunato vršnoopterećenje je 2.20 MW.Saobraćajnice i pješačke stazeProcjena vršne snage osvjetljenja saobraćajnica i pješačkih staza (lungo mare i pješački saobraćaj) uzoni, izvršena je na bazi procjene broja svjetiljki.Procjena je izvršena na osnovu sledećih parametara:Pvrs – Vršna snaga rasvjete saobraćajnica za procijenjeni broj svjetiljki snage 250W (svjetiljke sasijalicom natrijum visokog pritiska (HPS) )Pvps - Vršna snaga osvjeteljenja pješačkih staza za procijenjeni broj svjetiljki snage 100WUkupno, zahvat Detaljnog urbanističkog plana:Saobraćajnice 50 0,25 12,5pješačke staze 80 0,1 8SUMA (kW) 20,5vršna snaga (kW) 20,5Pvrsp = 20.500 WUkupna vršna snaga neophodna na zahvatu UP-a je ( cos φ=0.95):PvrUP = (PvrUP3,4 +Pvrsp ) / cosφ = 2,22 MWIzračunata snaga nas opredjeljuje na izgradnju tri NDTS 1x1000 kVA za objekte vila i pratecih sadržajana mjestima predloženim u grafičkom prilogu. Konačna lokacija TS zavisiće od same strukture izgradjenihobjekata, njihove pozicije , razuđenosti sadržaja, ali se prilkom planiranja mora voditi računa da jesaobraćajno lako dostupna i odabrana prema važećim tehničkim preporukama.Kod definisanja potrebnih instalisanih snaga trafostanica računato je sa gubicima od 10% i rezervom usnazi od 10%.Za elektrenergetske potrebe na zahvatu UP-a Dubovica neophodno je izgraditi planiranu 10 kV mrežu ipotreban broj transformatorskih stanica koje je moguće povezati iz dva pravca : iz pravca Budve( LSLDubovica ) sa izvoda iz TS 35/10 kV Buljarica, predvidjene za krajnji kapacit 2x8MVA i iz pravca Bara (UP Dubovica ) sa izvoda iz postojeće TS 35/10 kV Čanj, koja se nalazi u zahvatu DUP-a Čanj2 , a zakoju je potrebno ,kako je i predvidjeno GUP-om Bar, zamijeniti postojece transformatore 4MVA i 2,5 MVA,transformatorima 8MVA, tj preci na kapacitet 2x8 MVA.Izračunato jednovremeno opterećenje odnosi se na krajnji mogući kapacitet, uvažavajući maksimalnugrađevinsku zauzetost urbanističkih parcela.Intenzitet izgradnje planiranih objekata, uzimajući u obzir činjenicu da se planirani objekti grade fazno,uslovljava postepeno dostizanje jednovremenog opterećenja.Definisanje broja trafostanicaNa osnovu procijenjene snage zahvata detaljnog plana, urbanističkog rješenja, postojećeg stanja iplanirane gradnje objekata, a obzirom da cijelo područje ne može biti obuhvaćeno jednim trafo reonom,vodeći računa o sigurnosti i fleksibilnosti rada elektroenergetskog sistema, za potrebe snadbijevanjaelektričnom energijom planiranih objekata je predviđena izgradnja novih trafostanica 10/0.4 kV.Kod definisanja potrebnih instalisanih snaga trafostanica računato je sa gubicima od 10% i rezervom usnazi od 10%.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 50

Napominje se da su snage planiranih TS10/0,4kV date na osnovu procijenjenih vršnih snaga, adefinitivne snage će se odrediti nakon izrade glavnih projekta. Imena novim trafostanicama su datauslovno, samo za potrebe ove studije.Prikaz planirane elektrodistibutivne mrežeKoncept rješenja napajanja električnom energijom planiranih objekata u predmetnoj zoni zahvata DUP-aje baziran na planiranoj infrastrukturi 10 kV mreže .Elektroenergetski objekti naponskog nivoa 10kVPolazeći od izvršenog proračuna potreba u snazi, i rasporeda novih potrošača po traforeonima, ovomstudijom se predviđa izgradnja sledećih 10kV elektrenergetskih objekata :Trafostanice 10/0,4kV :NDTS10/0.4kV 1x1000 kVA 3 komPlanirane TS10/0,4kV su uključene u postojeći sistem napajanja – koncept otvorenih prstenova uznjihovo kablovsko izvođenje sa napajanjem iz čvorišta: postojeće TS 35/10 kV "Čanj“ ili ( i ) TS 35/10 kV"Buljarica“ uz njihovo proširenje na planirani kapacitet od 2x8 MVA.Izgradnjom planiranih objekata u zoni zahvata moguće je povećanje vrijednosti kapacitivne strujezemljospoja. Kako je Pravlnikom o tehničkim normativima za pogon i održavanje elektroenergetskihpostrojenja (Sl.list SRJ 41/93), propisano da je maksimalno dozvoljena kapacitivna struja zemljospoja umreži 10 kV 20 A, u trafostanici Čanj treba provjeriti potrebu mijenjanja režima rada mreže 10 kV,odnosno izvršiti uzemljenje neutralne tačke 10 kV ugradnjom otpornika za ograničenje struje zemljospoja.Sve planirane trafostanice treba da budu u skladu sa važećom preporukom Tp1b EPCG- FC Distribucija.Tip trafostanica je NDTS, N=3 i DTS N=2 ( N broj vodnih ćelija), u zavisnosti od pozicije TS u 10 kVraspletu mreže, čime je omogućen fleksibilniji pogon.10 kV kablovska mrežaNa zahvatu LSL-a potrebno je položiti dovoljan broj novih kablovskih izvoda iz p os t o jeće TS 35/10kV . Ove izvode treba izvesti jednožilnim kablovima sa izolacijom od umreženog polietilena tipaXHE 49 A 1x 240/25 mm2 , 10 kV ( prenosne moći preko 7 MVA). Mreža je koncipirana u radijalnompogonskom stanju sa mogucnoscu ostvarivanja poprečnih veza. Preporučuje se da se veze izmeđutrafostanica izvedu kablom istog presjeka (zbog unifikacije), mada je moguće odabrati i presjek 150mm2. To će biti definisano uslovima ED Bar.Na posebnom prilogu urbanističkog plana prikazane su lokacije planiranih TS10/0,4kV kao i planiranetrase 10kV kablovske mreže. Ovdje se napominje da je moguće vršiti prilagođenja mikro lokacijatrafostanica projektovanim objektima, što se neće smatrati izmjenom plana. Za TS čija je izgradnjapredviđena van planiranih objekata, preporučuje sa, a u skladu sa LSL, definisanje posebnih urbanističkihparcela, na kojima će biti moguća nesmetana izgradnja istih, a sve prema gabaritima koji su definisanitehničkom preporukom Tp1b FC ED CG, dok se njihov arhitektonski oblik može nesmetano prilagodjavatizahtjevima arhitekture.Ovakvim rješenjem obezbijeđeno je pouzdano napajanje trafo stanica u zoni zahvata tako što jeprimijenjen koncept otvorenih prstenova.Na sledećem crtežu je dat približan raspored navedenih trafostanica, kao i šeme njihovog povezivanja uplaniranom rješenju.Niskonaponska mrežaKompletna niskonaponska mreža mora biti kablovska (podzemna) do lokacija priključnih ormarića ilidirektno u objektu do glavnih razvodnih tabli.Mrežu izvesti niskonaponskim kablovima tipa PP00-A ,XP00-A i PP00 ili XP00 0.6/1kV, presjeka premanaznačenim snagama pojedinih prostora objekata.NN kablove po mogućnosti polagati u zajedničkom rovu na propisanom odstojanju i uz ispunjenje uslovadozvoljenenog strujnog opterećenja po pojedinim izvodima.Broj niskonaponskih izvoda će se definisati glavnim projektima objekata i trafostanica.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 51

Osvjetljenje otvorenih prostora i saobraćajnicaPošto je javno osvjetljenje sastavni dio urbanističke cjeline, treba ga tako izgraditi da se zadovolje iurbanistički i saobraćajno - tehnički zahtjevi, istovremeno težeći da instalacija osvjetljenja postaneintegralni element urbane sredine. Mora se voditi računa da osvjetljenje saobraćajnica i ostalih površinaosigurava minimalne zahtjeve koji će obezbijediti kretanje uz što veću sigurnost i komfor svih učesnika unoćnom saobraćaju, kao i o tome da instalacija osvjetljenja ima i svoju dekorativnu funkciju. Zato se prirešavanju uličnog osvjetljenja mora voditi računa o sva četiri osnovna mjerila kvaliteta osvjetljenja:- nivo sjajnosti kolovoza,- podužna i opšta ravnomjernost sjajnosti,- ograničenje zaslepljivanja (smanjenje psihološkog blještanja) i- vizuelno vođenje saobraćaja.Po mješoviti saobraćaj su svrstane u pet svjetlotehničkih klasa, M1 do M5, a u zavisnosti od kategorijeputa i gustine i složenosti saobraćaja, kao i od postojanja sredstava za kontrolu saobraćaja (semafora,saobraćajnih znakova) i sredstava za odvajanje pojedinih učesnika u saobraćaju.Svim saobraćajnicama na području plana treba odrediti odgovarajuću svjetlotehničku klasu Naraskrsnicama svih ovih saobraćajnica postići svjetlotehničku klasu za jedan stepen veću od samih ulicakoje se ukrštaju.Posebnu pažnju treba posvetiti osvjetljenju unutar blokovskih saobraćajnica i parkinga, prilaza objektima islično. To osvjetljenje treba rešavati posmatranjem zone kao cjeline, a ne samo kao uređenje terena okojednog objekta. Rješenjima instalacije osvjetljenja unutar zone omogućiti komforan prilaz pješaka doulaza svakog objekta i iz svih pravaca.Uslovi za izgradnju elektroenergetskih objekataIzgradnja 10kV kablovske mrežeKablove polagati slobodno u kablovskom rovu, dimenzija 0,4 x 0,8 m. Na mjestima prolaza kabla ispodkolovoza saobraćajnica, kao i na svim onim mjestima gdje se može očekivati povećano mehaničkoopterećenje kabla (ili kabl treba izolovati od sredine kroz koju prolazi), kablove postaviti kroz kablovskukanalizaciju, smještenu u rovu dubine 1,0 m.Ukoliko to zahtjevaju tehnički uslovi stručne službe ED Bar, zajedno sa kablom (na oko 40 cm dubine) urov položiti i traku za uzemljenje, FeZn 25x4 mm.Duž trasa kablova ugraditi standardne oznake koje označavaju kabl u rovu, promjenu pravca trase,mjesta kablovskih spojnica, početak i kraj kablovske kanalizacije, ukrštanja, približavanja ili paralelnavođenja kabla sa drugim kablovima i ostalim podzemnim instalacijama.Pri izvođenju radova preduzeti sve potrebne mjere zaštite radnika, građana i vozila, a zaštitnim mjeramaomogućiti odvijanje pješačkog i motornog saobraćaja.Trafostanice 10/0.4kV na području planaNove trafostanice moraju biti u skladu sa važećom tehničkom preporukom Tp 1b, donesenom od straneFC Distribucija, predviđene kao slobodnostojeći, tipski objekti.Umjesto slobodnostojećih, moguća je izvedba trafostanica u objektu, što se, prema važećimpreporukama, odobrava samo u izuzetnim slučajevima.Prednosti slobodnostojećih trafostanica u odnosu na trafostanice u objektu su:− manja zavisnost od dinamike gradnje (zgrada u kojoj je predviđena trafostanica mora bitiizgrađena prva da bi se obezbijedilo napajanje drugih zgrada priključenih na tu trafostanicu);− manje dimenzije (kada se trafostanica smješta u objekat, upravljanje mora biti iznutra, što nijeslučaj kod DTS u slobodnostojećem objektu);− s obzirom na vrlo stroge propise u pogledu sigurnosti, prostorija za smještaj opreme u objektu semora namjenski projektovati (uljna jama ako je u pitanju transformator; kroz prostoriju trafostanicenije dozvoljeno postavljanje vodovodnih, kanalizacionih, toplovodnih, gasovodnih,elektroenergetskih i TK instalacija i td).−posebno je bitno pri projektovanju objekta pridržavati se protivpožarnih propisa (požarni sektori isl.);− izabrana lokacija mora da omogući lak pristup mehanizacije i vozila za vrijeme montaže iodržavanja opreme, a posebno u slučaju zamjene energetskog transformatora, što je uslučajevima trafostanice u objektu teže postići;URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 52

−−radi smanjenja opasnosti od požara u objekti se preporučuje se ugradnja znatno skupljih suvihtransformatora;manja izloženost buci i vibracijama.Kada je u pitanju smještanje unutar objekata, ne treba predviđati smještaj u podrum, suteren i slično, bezposebne saglasnosti Elektrodistribucije - Bar.Kada se trafostanica izvodi kao slobodnostojeći objekat, zahvaljujući savremenom kompaktnom dizajnu,spoljni izgled objekta može biti u potpunosti prilagođen zahtjevima urbanista, tako da zadovoljavaurbanističke i estetske uslove, odnosno da se potpuno uklapa u okolni prostor.S obzirom na to da se u ovom slučaju radi o atraktivnom turističkom naselju, obavezno je da seprojektantskim rješenjima eksterijera trafo stanica izvrši njihovo adekvatno uklapanje u okolni prostor. Pritome se moraju poštovati maksimalne vanjske dimenzije osnove trafostanica (do 8 m2 za DTS1x630(1000) kVA ; do 20m2 za NDTS 2x630 kVA). Takođe treba voditi računa o visini objekta, koja zasnage 1x630 kVA treba da bude najviše 1.8 m.Svim trafo stanicama, projektima uređenja okolnog terena, obezbjediti kamionski pristup, širine najmanje3 m.Izgradnja niskonaponske mrežeNove niskonaponske mreže i vodove izvesti kao kablovske (podzemne), uz korišćenje kablova tipa PP00(ili XP00, zavisno od mjesta i načina polaganja), ukoliko stručna služba ED Bar ne uslovi drugi tipa kabla.Mreže predvidjeti kao trofazne, radijalnog tipa.Što se tiče izvođenja niskonaponskih mreža i vodova, primjenjuju se uslovi već navedeni pri izgradnjikablovske 10 kV mreže.Tehnički uslovi i mjere koje treba da se primijene pri projektovanju i izgradnji priključka objekata naniskonaponski mrežu definisani su Tehničkom preporukom TP-2 Elektroprivrede Crne Gore.Pri polaganju kablova voditi računa da sva eventualna ukrštanja, približavanja ili paralelna vođenjakablova sa drugim podzemnim instalacijama budu izvedena u skladu sa važećim propisima ipreporukama.− Međusobni razmak energetskih kablova niskog napona ne smije biti manji od 7 cm, priparalelnom vođenju, odnosno 20 cm pri međusobnom ukrštanju.− Kod paralelnog polaganja 10 kV kablova sa niskonaponskim kablovima, isti moraju biti odvojeniopekama, a minimalni međusobni razmak mora iznositi 10 cm.− Pri ukrštanju energetskih kablova istog ili različitog naponskog nivoa razmak između energetskihkablova treba da iznosi najmanje 20 cm.− Nije dozvoljeno paralelno vođenje kabla ispod ili iznad vodovodne ili kanalizacione cijevi (osim priukrštanju). Horizontalni razmak između kabla i vodovodne ili kanalizacione cijevi treba da iznosinajmanje 0, 40 m.− Pri ukrštanju kablovi mogu biti položeni ispod ili iznad vodovodne ili kanalizacione cijevi, uzrastojanje od 0, 3 m.− Ukoliko ovi razmaci ne mogu biti postignuti, tada energetski kabl treba položiti kroz zaštitnu cijev.− Pri paralelnom vođenju kablovskog sa telekomunikacionim kablom najmanji dozvoljeni−horizontalni razmak iznosi 0, 5 m.Ukrštanje energetskog i telekomunikacionog kabla izvesti uz međusobni razmak od 0, 50 m, stim što se energetski kabal polaže ispod telekomunikacionog kabla. Ugao ukrštanja treba dabude bliži 90 °, ali ne manje od 45 °.− Energetske kablove pored zidova i temelja zgrada treba polagati na rastojanju od najmanje 30cm. Ako pored zgrade postoji trotoar onda kabal mora da bude van trotoara.Izgradnja spoljnog osvjetljenjaIzgradnjom novog javnog osvjetljenja otvorenog prostora i saobraćajnica oko kompleksa obezbjeditifotometrijske parametre date međunarodnim preporukama (preporuke CIE).Kao nosače svetiljki koristiti metalne dvosegmentne i trosegmentne stubove, predviđene za montažu napripremljenim betonskim temeljima, tako da se po potrebi mogu demontirati, a napajanje javnogosvjetljenja izvoditi kablovski (podzemno), uz primjenu standardnih kablova (PP 00 4x25mm2; 0,6/1 kVza ulično osvjetljenje i PP 00 3(4)x16mm2; 0,6/1 kV za osvjetljenje u sklopu uređenja terena). PriURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 53

projektovanju instalacija osvjetljenja u sklopu uređenja terena oko planiranih objekata poseban značajdati i estetskom izgledu instalacije osvjetljenja.Sistem osvjetljenja treba da bude cjelonoćni. Pri izboru svetiljki voditi računa o tipizaciji u ciljujednostavnijeg održavanja.Maksimalno dozvoljeni pad napona u instalaciji osvjetljenja, pri radnom režimu, može biti 5%. Kodizvedene instalacije moraju biti u potpunosti primjenjene mjere zaštite od električnog udara (zaštita oddirektnog i indirektnog napona). U tom cilju, mora se izvesti polaganje zajedničkog uzemljivača svihstubova instalacije osvjetljenja, polaganjem trake Fe-Zn 25x4 mm i njenim povezivanjem sa stubovima iuzemljenjem napojnih trafostanica. Obezbjediti selektivnu zaštitu kompletnog napojnog voda i pojedinihsvetiljki.Obezbjediti mjerenje utrošene električne energije. Komandovanje uključenjem i isključenjem javnogosvjetljenja obezbjediti preko uklopnog sata ili foto ćelije.Za polaganje napojnih vodova važe isti uslovi kao i kod polaganja ostalih niskonaponskih vodova.Mjere energetske efikasnostiPoboljšanje energetske efikasnosti posebno se odnosi na ugradnju ili primjenu : niskoenergetskih zgrada,unaprijeđenje uređaja za klimatizaciju i pripremu tople vode koriscenjem solarnih panela ya zagrijavanje,unaprijeđenje rasvjete upotrebom izvora svjetla sa malom instalisanom snagom(LED, stedne sijalice iliHPS za spoljasnje osvjetljenje), koncepta inteligentnih zgrada (upravljanje potrošnjom energije glavnihpotrošaca s jednog centralnog mjesta). Sve nabrojane mogućnosti se u određenoj mjeri mogu koristiti priizgradnji objekata na području Urbanističkog projekta.Kada su u pitanju obnovljivi izvori energije, posebno treba naglasiti potencijalnu primjenu energijedirektnog sunčevog zračenja.Kako trenutno na teritoriji Crne Gore nema dovoljno kvalitetnih podataka o prostornoj i sezonskojraspodjeli sunčevog zračenja, može se samo izvršiti procjena na osnovu podatka za područje Bara oprosječno 270 sunčanih dana godišnje.Izraženo u u jedinicama trajanja sijanja sunca u satima,srednjamjesečna vrijednost osunčanja iznosi za stanicu Bar 212,20 (max 347,0 u julu). Tokom čitave godine imaprosječno oko 7 sati osunčanja dnevno, s dnevnim oscilacijama od +/- 3,5 časova.Stoga se može zaključiti da ovo područje spada u red područja sa vrlo povoljnim osnovnim parametrimaza značajnije korišćenje energije neposrednog sunčevog zračenja.Sunčeva energija se kao neiscrpan izvor energije u zgradama koristi na tri načina:1. pasivno-za grijanje i osvjetljenje prostora2. aktivno- sistem kolektora za pripremu tople vode3. fotonaponske sunčane ćelije za proizvodnju električne energijeNa ovom području postoje mogućnosti za sva tri načina korišćenja sunčeve energije – za grijanje iosvjetljavanje prostora, grijanje vode (klasični solarni kolektori) i za proizvodnju električne energije(fotonaponske ćelije).U ukupnom energetskom bilansu kuća važnu ulogu igraju toplotni efekti sunca. U savremenoj arhitekturipuno pažnje posvećuje se prihvatu sunca i zaštiti od pretjeranog osunčanja, jer se i pasivni dobici toplotemoraju regulisati i optimizovati u zadovoljavajuću cjelinu. Ako postoji mogućnost orijentacije kuće premajugu, staklene površine treba koncentrisati na južnoj fasadi, dok prozore na sjevernoj fasadi trebamaksimalno smanjiti da se ograniče toplotni gubici. Pretjerano zagrijavanje ljeti treba spriječiti sredstvimaza zaštitu od sunca, pokretnim suncanim zastorima od materijala koji sprecavaju prodor UV zraka kojipodižu temeperaturu, usmjeravanjem dnevnog svjetla, zelenilom, prirodnim provjetravanjem i sl.Savremeni tzv. “daylight” sistemi koriste optička sredstva da bi podstakli refleksiju, lomljenje svjetlosnihzraka, ili za aktivni ili pasivni prihvat svjetla. Savremene pasivne kuće danas se definišu kao građevinebez aktivnog sistema za zagrijavanje konvencionalnim izvorima energije.Za izvedbu objekata uz navedene energetske mjere potrebno je primjenjivati (uz prethodnu pripremustručnu i zakonodavnu) Direktivu 2002/91/EC Evropskog parlamenta (Directive 2002/91/EC of theEuropean Parliament and of the Council of 16 December 2002 on the energy performance of buildings(Official Journal L 001,04/01/2003)/ o energetskim svojstvima zgrada, što podrazumijeva obavezuizdavanja certifikata o energetskim svojstvima zgrade, kome rok valjanosti nije duži od 10 god.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 54

Korišćenje solarnih kolektora se preporučuje kao mogućnost određene uštede u potrošnji električneenergije, pri čemu se mora povesti računa da ne budu u koliziji sa karakterističnom tradicionalnomarhitekturom.Za proizvodnju električne energije pomoću fotonaponskih elemenata, potrebno je uraditi prethodnusveobuhvatnu analizu tehničkih, ekonomskih i ekoloških parametara.3.4. Telekomunikaciona infrastruktura3.4.1. Postojeće stanjeIz dostavljenog katastra telekomunikacionih instalacija od strane Crnogorskog Telekoma može seprimijetiti da na području obuhvaćenom ovom Studijom lokacije ne postoji izgrađena telekomunikacionainfrastruktura. U susjedstvu, kao najbliži planirani telekomunikacioni objekti, može se navesti kablovskakanalizacija obuhvaćena susjednom DUP Dubovica na teritoriji Opštine Budva.U telekomunikacionom pogledu ova urbanistička lokacija je bez izgrađene infrastrukture, pa je ovu fazupotrebno uskladiti sa planskom dokumentacijom susjednih lokacija. U tom smislu je priključak na budućuTK infrastrukturu predviđen u oknima br. 20 i br. 18 (DUP Dubivica) i dalje u pravcu budućesaobraćajnice koja vodi prema psotojećem magistralnom putu i mogućoj konekciji na optičku mrežuCrnogorskog Telekoma i KDS operatera.U dijelu mobilne telefonije, u zoni DUP Dubovica prisutan je signal sva tri operatera, T-Mobile, Promonte iM-tel.Od drugih kablovskih operatera (KDS) osim T-Coma sa TV servisom, prisutan je Kabling iz Budve saoptičkim kablom u sklopu trase Regionalnog vodovoda kao i BBM sa bežičnom tehnologijom prenosa TVsignala.3.4.2. Planirano stanjeU skladu sa opisom iz Postojećeg stanja, a vodeći računa o Generalnom planu razvojatelekomunikacionih kapaciteta na teritoriji Opštine Budva, u sklopu planske dokumentacije za DUPDubovica predložena je izgradnja nove kablovske kanalizacije sa 3 (tri) PVC cijevi.Projektovani kapacitet kablovske kanalizacije obezbjeđuje jednostavnu izgradnju i održavanje savremenihpristupnih telekomunikacionih mreža kablovskih operatera (KDS), pri čemu se vodilo računa oliberalizaciji telekomunikacionog tržišta i strogim zakonskim propisima iz Zakona o elektronskimkomunikacijama. Osim toga, predloženi kapacitet telekomunikacione kanalizacije omogućava i proširenjagrađevinskih površina i eventualna povećanja stambenih kapaciteta.Projektovan je kapacitet kablovske kanalizacije od 3xPVC cijevi Ø 110mm, kako ja dato u Prilogu nasituacionoj karti, kao maksimalno fleksibilno rješenje koje može odgovoriti na zahtjeve Investitora upogledu telekomunikacija. Ukupna dužina planirane telekomunikacione kanalizacije sa 3xPVC u ovoj faziiznosi cca 930 metara, sa 13 telekomunikacionih okana.Kablovska kanalizacija u zahvatu DUP-a Dubovica planirana je uz glavne saobraćajnice u pravcupriključnog mjesta sa budućom TK infrastrukturom, u zavisnosti od planiranih sadržaja a u cilju efikasnogrješavanja telekomunikacionih priključaka svih vrsta za sve korisnike. U skladu sa navedenim je ipreciziran broj i lokacija kablovskih okana.Trasu planirane telekomunikacione kanalizacije potrebno je uklopiti u trase trotoara ili zelenih površina,jer bi se u slučaju da se telekomunikaciona okna rade u trasi saobraćajnice ili parking prostora, moraliugraditi teški poklopci sa ramom i u skladu sa tim i ojačana okna , što bi bilo neekonomično.Projektovano rješenje za telekomunikacionu kanalizaciju u okviru predmetne zone, urađeno je u svemu uskladu sa važećimm propisima i preporukama ZJ PTT iz ove oblasti, važećim zakonskim propisima uRCG i planovima viseg reda.Obaveza investitora svih planiranih objekata u posmatranoj zoni Dubovica jeste da, u skladu sarješenjima iz ovog DUP i Tehničkim uslovima koje će izdati odgovarajući telekomunikacioni operateri, odplaniranih telekomunikacionih okana, projektima za pojedinačne objekte u zoni obuhvata, definišu plan inačin priključenja svakog pojedinačnog objekta .Telekomunikacionu kanalizaciju pojedinačnim projektima treba predvidjeti do samih objekataKućnu telekomunikacionu instalaciju u svim prostorijama izvoditi kablovima tipa FTP cat 6 ili drugimkablovima sličnih karakteristika za telefoniju i prenos podataka i provlačiti kroz PVC cijevi, a za CATVURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 55

koaksijalne kablove RG6 sa ugradnjom odgovarajućeg broja razvodnih kutija, s tim da u svakom poslovnomprostoru treba predvidjeti minimalno po 4 instalacije, a u stambenom prostoru po 2 instalacije .U slučaju da se trasa telekomunikacione kanalizacije poklapa sa trasom vodovodne kanalizacije i trasomelektro instalacija, treba poštovati propisana rastojanja, a dinamiku izgradnje vremenski uskladiti .3.4.3. Pristupna mrežaSavremene telekomunikacije koje obuhvataju ditribuciju sva tri servisa, telefonije-fiksne i mobilne, prenospodataka i TV signala, omogućavaju više načina povezivanja sa telekomunikacionim operaterima.Imajući u vidu turistički značaj objekta i samu lokaciju, opredjelili smo se za savremenotelekomunikaciono rješenje sa optičkim mrežama u tehnologiji FTTH (Fiber To The Home), sa optičkimvlaknom do svakog objekta, odnosno korisnika. Ovo rješenje je u skladu sa namjerama CrnogorskogTelekoma, kao dominantnog telekomunikacionog operatera, i dugoročnim rješenjima sa optičkimpristupnim mrežama.Projektom je predviđeno da se pristupna optička telekomunikaciona mreža do svih objekata (Tehničkihprostorija TP) gradi isključivo podzemnim optičkim kablovima koji su uvučeni u kablovsku kanalizaciju saPVC i PE cijevima.Projektom je predviđeno da se u Distributivnom Centru (DC) generišu sva tri telekomunikaciona signala(voice, data, CATV), od kojeg će se do Tehničkih prostorija (TP) i dalje do krajnjih korisnika distribucijavršiti isključivo kroz optičku mrežu, odnosno sa optičkim vlaknom do krajnjeg korisnika. Na taj način seobezbjeđuje maksimalno pouzdan i skalabilan sistem sa praktično neograničenim propusnim opsegom.Obaveza Investitora je da u zavisnosti od telekomunikacionih uslova za priključenje obezbijediodgovarajuće prostor za Dispečerski centar i Tehničke prostorije za smiještanje opreme.3.5. Plan ozelenjavanja3.5.1. Postojeće stanjeProstor zahvata UP-a Dubovica je na padinama koje su u najvećem dijelu obrasle makijom i šumskomvegetacijom. Naime, na strmim i skeletnim terenima dolazi do sporog formiranja biljnog pokrivača.Ukupna površina zahvata plana 18.8 ha.predmetna lokacijaURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 56

Iako su zemljišta ovog područja uglavnom pogodna zа rast šumske vegetacije (Quercetum ilicis, Orno–Cocciferetum,Castanetum sativae, Quercetum robori – petraeae, Carpinetum orientalis, Quercetumfrainetto – cerris, Queco – ostryetum carpinofoliae, Seslerio – Fagetum moesiace), mnogobrojninepovoljni uslovi podloge (nerazvijen pedološki pokrivač, plitkа i skeletna zemljišta, često ogoljenikamenjar krasa), obilne padavine u vrijeme mirovanja vegetacije kada је spiranje pedološkog slojanajintezivnije u lisnatim šumama, izrazit nedostatak padavina u ljetnjem periodu, veoma strmi nagibi,slabo razvijena hidrografska mreža, uz nepovoljne antropogene uticaje, utiču nа teško održavanješumske vegetacije i podizanje njenog kvaliteta. Usled ovakvih uslova najčešće se srijeću hamefite iterofite, а dominiraju zimzelene tvrdolisne šume i njihovi degradirani oblici. Vrste koje se srijeću ušikarama i niskim šumama uglavnom i jesu potencijalna i sadašnja vegetacija ovog područja.3.5.1. Planirano stanjePrema programskom zadatku pri planiranju ozelenjavanja prostora treba voditi računa o korišćenju vrstakoje će odgovarati uslovima koje pruža ovaj prostor i okruženje. Koncept zelenila treba da doprineseukupnom ambijentalnom izgledu prostora.Smjernice za uređenje zelenih površinaPrema zakonu o zaštiti prirode prostorno planskom i projektnom dokumentacijom definiše se očuvanjeznačajnih i karakterističnih osobina predjela, kao i održavanje bioloških, geoloških i kulturnih vrijednostikoje određuju njegov karakter i estetski doživljaj.Koncept ozelenjavanja usklađen je sa odredbama GUP-a, planiranim urbanističko arhitektonskimrješenjima i utvrđenim normativima zelenih površina ( stepen i nivo ozelenjenosti).Koncepcija ozelenjavanja planskog područja usmjerena je na povećanje kvaliteta zelenih površina,rekonstrukciju postojećih i povezivanje svih zelenih površina u sistem, preko linijskog zelenila i na druginačin.GUP nalaže za zelene i slobodne površine u okviru turističkih kompleksa mnogo veće normative koji suuslovljeni kategorijom i rangom planiranog hotelskog kompleksa.Sve postojeće zelene površine zadržavaju se kao sastavni i neodvojivi djelovi ambijenta.Planska opredjeljenja koja se odnose na dio faze pejzažne arhitekture su sledeća:• maksimalno sačuvati i uklopiti zdravo i funkcionalno zelenilo, posebno stara, reprezentativnastabla• na mestima gde nije moguće njihovo uklapanje i zadržavanje planirati njihovo presađivanje štovaži za vrste koje podnose presađivanje;• Obezbijediti što više zelenih površina u skladu sa traženim normativima zadatih GUP-om iProstornim planom Morskog dobra u skaldu sa kategorijom i rangom planiranog turističkogkompleksa.• Uzeti u obzir da se radi o veoma nagnutom terenu pa će se i uređenje slobodnih površinarešavati u najvećem dijelu u vidu terasa.• Zbog povoljne orjentacije terena sa južne i jugozapadne strane, a radi što većeg iskorišćenjaprirodnih izvora energije (u ovom slučaju sunčeve) nadkrivanje parking mjesta, i eventualno nekihslobodnih površina poželjno je izvesti korištenjem kolektora za prikupljanje sunčeve energije.Prilikom korišćenja slobodnih površina za pokrivanje ovakvim kolektorima voditi računa da seizbjegne efekat odbljeska na neke vizure u neposrdenoj okolini.Predviđene su sledeće kategorije zelenila:I Zelene površine javnog korišćenjaLinearno zelenilo i zelenilo uz saobraćajniceII Zelene površine ograničenog korišćenjaZelenilo turističkih naseljaIII Zaštitno zeleniloURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 57

Zaštitna šumaNamjena površina Površine ponamjenama(m 2 )*Minimalni procenatozelenjenostiZelenepovršine(m 2 )Zelenilouz 251.00 100% 251.00saobracajnice-skverZelenilo turističkih 68880.51 50% 34440.25naseljaZaštitna šuma 110520.00 100% 110520.00UKUPNO ZELENIH POVRŠINA 145211.25Normativ za slobodne i zelene površine je 80-100m2 („parkova koji se koriste za rekreaciju, sport, zabavui druženje”) po korisniku za hotele sa 4*,odnosno 5*.Odnos zelenih i slobodnih površina na nivou urbanističke parcele namijenjene za turizam , za eksluzivniambijet, treba da bude okvirno 2:1 u korist zelenih površina, tako da je minimalni procenat ozelenjenosti50 % od ukupne površine parcele.Ukupna površina planiranih zelenih površina iznosi 145211.25 m 2 .Obezbijeđen nivo ozelenjenosti na nivou zahvata Plana je 77 % sa stepenom ozelenjenosti od 203m 2 /korisniku.Planirane i postojeće zelene površine treba da doprinesu poboljšanju sanitarno-higijenskih uslova, boljimuslovima za odmor i rekreaciju svih starosnih grupa, estetskom oplemenjivanju sredine i vizuelnomindetitetu naselja. Zbog toga i metodologija urbanog planiranja treba da polazi od temeljnih načela da jecilj organizacije prostora unapredjenje uslova života i kvaliteta životne sredine, naročito, kada su izloženinagloj urbanizaciji kao što je to slučaj u mnogim na Crnogorskom primorju.Funkcija zelenih površina je veoma značajna i složena, ono unosi prirodni duh među oštre arhitektonskelinije i vještačke materijale (asfalt, beton, cigla, metal, staklo), povezuje razuđeni prostor, ističe pojedineobjekte u gradskoj strukturi, oplemenjuje čovjeka i sredinu u kojoj se nazi. Napominjemo da poreddekorativno-estetske uloge, zelene površine obavljaju niz značajnih funkcija kao što su: higijenskosanitarne,inžejersko-tehničke, kulturno-prosvjetne i psihološke. Treba takodje istaći pozitivni uticajzelenila na poboljšanje mikroklimata naselja, ublažavanje klimatskih ekstrema, smanjenje buke,aerozagađenja, pozitivnih strujanja vazduha, kao i fitoncidnih i baktericidnih svojstava pojedinih biljnihvrsta, koja su od vitalnog značaja za razvoj populacije.IZelene površine javnog korišćenjaLinearno zelenilo i zelenilo uz saobraćajniceOva kategorija zelenila odnosi se na zelenilo u okviru objekata saobraćaja-duž saobraćajnica, parkingakao i po obodu urbanističkih parcela.Ozelenjevanje saobraćajnica, pješačkih staza sprovodi se linearnom sadnjom i utiče na poboljšanjehigijensko-sanitarnih uslova, mikroklimatskih karakteristika i estetskih vrijednosti. Da nizovi drvoreda ne bibili monotoni potrebno je planirati promjenu sadnog materijala, smjenjivanjem sadanica različitih habitusa.Formiranjem drvoreda postiže se zasjena mjesta duž pravca kretanja.Ulično zelenilo formira se uz saobraćajnice čiji profile dozvoljavaju linearno formiranje zelenila, sа primarnimciljem zaštite od zagađenja, ali I povezivanja zelenila svih kategorija u jedinstven sistem. Kod primarnihsaobraćajnica obavezni su dvostrani drvoredi, a gdje je to moguće oni bi trebali biti drvoredi sa pratećimzelenilom (travnjaci, nisko rastinje). Sekundarne saobraćajnice gdje postoje za to mogućnosti sadržaćeobostrane drvorede. Pored toga pri izboru vrsta za ulično zelenilo treba voditi računa da budu prilagođeneuslovima rasta u uličnim profilima (otpornost na zbijenost tla, vodni kapacitet zemljišta, insolaciju, salinitet...).URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 58

Smjernice za formiranje drvoreda• Sadnice koje se koriste moraju da imaju pravilno formiran habitus. Treba voditi računa o visiniokolnih objekata, kod niskih objekata koristiti vrste sa rijetkom krunom.• rastojanje između sadnica u drvoredu je 5-10m• minimalna visina sadnog materijala kada je u pitanju drveće je 2.5-3m i obim stabla na visini 1mmin. 10-15m.• koristiti vrste guste krošnje, otporne na uslove sredine i izduvne gasove• Krune susjednih stabala u drvoredima mogu da se dodiruju (što nije baš najpovoljnije), ali nesmiju da se preklapaju.• Dovoljno velikim razmakom među stablima obezbjeđuje se, sem dobrih vizuelnih osobina, i dobroprovjetravanje ulice u vertikalnom smislu.• Najbolji način sadnje drvoreda je u okviru uzanih zelenih pojaseva duž saobraćajnica koji suširine 1.5m i više.• U dijelu gdje zeleni pojas nije planiran sadnja se moze obaviti i u rupama duz trotoara, naravnoobratiti pažnju na podzemne instalacije.• Sadnja linearnog zelenila moguće je predvidjeti i obodom urbanističkih parcela.• U užim ulicama se formira drvored samo na sunčanoj strani, ili obostrano ali sa niskimdrvorednim sadnicama.• Prilikom formiranja drvoreda na parkinzima trebalo bi osigurati na dva parking mjesta po jednodrvo a kod podužnog parkiranja na jedno parking mjesto po jedno drvo, naime, ovo rastojanjezavisi i od vrste drveća, odnosno optimalne širine krošnje;• Zbog povoljne orjentacije terena sa južne i jugozapadne strane, a radi što većeg iskorišćenjaprirodnih izvora energije (u ovom slučaju sunčeve) nadkrivanje parking mjesta moguće je izvestikorištenjem kolektora za prikupljanje sunčeve energije.• Ukoliko se drveće sadi u okviru trotoara treba isključiti vrste drveća sa razvijenim površinskimkorijenom, kako bi se izbjeglo deformisanje trotoara. Razvoju korijena u dubinu doprinosi iredovno okopavanje zemlje oko stabla.• U zavisnosti od položaja građevinske linije u odnosu na regulacionu birati vrste drveća kojeformiraju veću ili manju širinu krošnje.• Prilikom projektovanja zelenih površina u okviru kružnih tokova , razdjelnih ostrva, kao i nakrivinama saobraćajnica, voditi računa o preglednosti saobraćaja. U ovom slučaju koristiti niževrste drveća, ukrasno žbunje i perene.Ovoj kategoriji pripada i zelenilo skvera koji predstavlja najmanju zelenu površinu, a njegova osnovnafunkcija je uglavnom regulisanje saobraćaja. I u ovom slučaju treba odabrati biljke otporne na uslovesredine i pojacanog protoka saobracaja. Pošto se radi o maloj površini uglavnom se koriste razne vrstežbunja.II Zelene površine ograničenog korišćenjaZelenilo turističkih naseljaPretežna namjena (90% ukupne BGP) je turistički objekat visoke kategorije, dok ostalih 10% predstavljajudjelatnosti kompatibilne hotelskim (ekskluzivna trgovina, uslužne djelatnosti i sl.). Preporučuje se dajedan dio sadržaja bude dostupan spoljnim korisnicima.Zbog konfiguracije i pejzažnih vrijednosti terena osnovni objekat turističkog naselja, planiran je ne kaojedan dominantan gabarit već kao grupacija funkcionalnih i prostornih cjelina, mimikrijski uklopiti uokruženje.Usluge smještaja pružaju se u smještajnim jedinicama koje mogu biti: sobe ili hotelski apartmani uosnovnom objektu i hotelske vile ili grupacije apartmana u depadansima hotela.Treba obezbijediti dopunske sadržaje u rangu hotela od četiri ili više zvjezdica (npr. wellness i spa centar,sportski tereni, tereni za rekreaciju, mini golf, bazeni, zabavni sadržaji i sl.).URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 59

Zelenilo u okviru ove namjene je važan element turističke ponude, koja ukazuje na reprezentativnost ikvalitet usluga i ponude, pored ekoloških funkcija i obezbjeđivanja prijatnog prirodnog okruženja zaturiste. Istovremeno je veoma važno sa aspekta formiranja cjelokupne slike pejzaža na nivou zahvataPlana ali i šire posmatrano.Efekat ograđivanja na pojedinim djelovima postići kombinacijom prirodnog i uređenog zelenila radiformiranja zaštićenih ambijenata.Za planiranje turističkih kompleksa, pored smještajnih kapaciteta uzimaju se u obzir i prateći rekreativnisadržaji, zelenilo i interne komunikacije. Planom se predviđa zaštita i sanacija postojećih i degradiranihšumskih površina i pošumljavanje svih terena na nagibima iznad 20%, klizišta i plitkih, erodiranih idegradiranih zemljišta.Za dobijanje kategorija turistički objekti, moraju da se ispune uslovi koji podrazumjevaju površinu ikvalitet zelenih površina.Ova kategorija ozelenjavanja ima veliki znacaj za ukupan izgled prostora jer pokriva znatnu povrsinuplana.Kvalitet ovog prostora posebno ističe neposredna blizina obale, uticaj morskog vazduha, najatraktivnijasmjena pejzaža, što sve mora doći do izražaja u pejzažnom uređenju ovog prostora.Uređenje ovih površina predviđa:− u toku izrade projektne dokumenacije izvršiti potpunu inventarizaciju postojećeg biljnog fonda ikompozicionih ansambala;− izvršiti taksaciju biljnog materijala, vrednovanje vitalnosti i dekorativnosti, sa predloženimmjerama njege,− sačuvati i uklopiti svako zdravo i funkcionalno zelenilo,− voditi računa da se strme padine ne ogole zbog moguće erozije zemljišta.Smjernice za projektovanje zelenih površina i izdavanje UTU uslova:• Normativ za zelene površine je 80-100m2 („parkova koji se koriste za rekreaciju, sport, zabavu idruženje”) po korisniku za hotele sa 4*,odnosno 5*.• eksluzivni ambijet i treba da sadrže min. 70% zelenih površina, u odnosu na slobodnupovršinu i 30% pješačke i prilazne puteve , staze, trgove i td.,• ove zelene površine treba da budu oragnizovane tako da gostima omoguće pasivan odmor,šetnju i mogućnost lake rekreacije.• obzirom na pretežno estetsku funkciju ove kategorije zelenih površina, koriste se biljke saizuzetno dekorativnim svojstvima, sa interesantnom bojom i oblikom lišća, karakterom i izgledomcvjetova. To znači da se osim autohtonih biljaka koriste i strane vrste kojima odgovara karakterpodručja ,ukoliko imaju interesantan i lijep oblik. Upotrebljavaju se i hortikulturne forme kojeopstaju uz intezivnu njegu.• kod turističko-ugostiteljskih i poslovnih objekata trebalo bi da optimalna visina i obim zaprojektovanje sadnog materijala bude veći od planiranih karakteristika za druge kategorijezelenila, pa stoga sadnice treba da budu minimalne visine od 3-4 m, a obim stabla na visini od1m minimalno 15-20cm. Biljni materijal mora biti zdrav i rasadnički njegovan,• obodom, granicom parcele naročito prema saobraćajnicama preporučuje se tampon zelenilo idrvoredi (preuzeti uslove iz kategorije Linearno zelenilo i zelenilo u regulaciji saobraćaja)• površine oko objekta hotela mogu biti uređene i strožijim , geometrijskim stilom• ulaze u objekte riješiti partenom sadnjom korišćenjem cvijetnica, perena,sukulenti, palmi i td.• voditi računa o vizurama prema moru,• obodom, granicom parcele naročito prema saobraćajnicama preporučuje se tampon zelenilo idrvoredi (preuzeti uslove iz kategorije Linearno zelenilo i zelenilo u regulaciji saobraćaja)• postojeće masline maksimalno sačuvati (kultivare i samonikle-Zakon o maslinarstvu), alina mjestima gdje nije moguće njihovo uklapanje i zadržavanje planira se njihovopresađivanje.• planiranje vodenih površina takođe je poželjno za ovu kategoriju zelenila.• oko infrastrukturnih objekata (trafostanice, crpne stanice I td.), formirati biološki zid koji će prijesvega imati dekorativnu ali i zaštitnu uloguURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 60

• posebnu pažnju je potrebno posvetiti osmišljavanju ljetnih terasa i staza, vodenih sistema(fontane, česme, i sl.), urbanog mobilijara (klupe, oglasni panoi, kante za otpatke, osvjetljenje).• osvetljenju je potrebno dati multifunkcionalan karakter i ostvariti igru svjetlosti sa krošnjamadrveća kao i osvjetljenje terasa koje ce se uklopiti u prirodan karakter ovog prostora.• na pojedinim objektima ako je planirano krovno ozelenjavanje posebnu pažnju treba posvetitipripremi same podloge koja će se ozelenjavati ( debljini i rasporedu slojeva), a a zatim i vrstamakoje će u takvim uslovima moći biti korišćene.• planirati vertikalno zelenilo radi povećanja nivoa ozelenjenosti i što potpunijeg estetskogdoživljaja prostora. Prednost vertikalnog zelenila je u tome što razni oblici i vrste puzavih biljakastvaraju razgranatu vegetacionu površinu koja djeluje svojim mikroklimatskim i sanitarnohigijenskim pokazateljima. Ovaj vid ozelenjavanja posebno je koristan za ozelenjavanje velikogbroja podzida koje su zbog nagiba terena neizbježne na ovoj lokaciji.• posebnu pažnju posvetiti formiranu travnjaka• predvidjeti hidransku mrežu radi zalivanja novoplaniranih zelenih površina• ove zelene površine tretirati kao zelenilo najviše kategorije održavanja i njege tj. zelenilo sanajvećim stepenom održavanja,Uređenje ovih površina kako u smislu ozelenjavanja, tako i u smislu planiranja ostalih sadržaja (staze,platoi, osvetljenje, mobilijar), uključuje obaveznost izrade projekta uređenja terena kao i studijebioekološke osnove.III Zaštitno zeleniloZaštitne šumeU posebnu kategoriju zelenila izdvojene su zone prirodnog pejzaža i predstavljaju značajan pejzažni iekološki elemenat koji se ne bi smio uništavati. Ovo zelenilo ima važnu ulogu za zaštitu zemljišta oderozije I bujica, stabilizaciju slabih zemljišta, kao i za održanje mikroklimatskih uslova.Prirodni biljni pokrivač djeluje prvenstveno kao faktor prirodne ravnoteže, zaštite zemljišta od erozije ibujica. Kao mjera zaštite postojeće vegetacije i obnavljanja degradiranih površina predlažu serekultivacija i regeneracija šumskih površina, odnosno pošumljavanje svih terena na nagibima iznad 20%,klizišta, plitkih erodiranih i degradiranih zemljišta.Rekultivacija postojećih i proširenje šumskih površina smatra se veoma značajnim. Neizmjenjeni, prirodnipejzaž zaleđa ima veliku estetsku i pejzažnu vrijednost.Iz ovog razloga na ovim površinama preporučuje se:− Sprovođenje sanitarno-higijenskih uzgojnih mjera ( sanitarna sječa, proreda, orezivanje,podkresivanje, krčenje i td.)− Konverzija postojećih šuma tj. prevođenje u viši sastojinski oblik− pošumljavanje autohtonom florom i introdukcija drugih flornih elemenata− Koristiti standardne sadnice sa busenom, rasadnički dobro odnjegovane i viske vitalnosti,minimalana starost sadnog materijala 5 godina.− rekultivaciju devastiranih površina vršiti primjenom tehničkih, agrotehničkih i bioloških mjera.− izbjegavati nastajanje monokulturaSmjernice za uređenje i revitalizaciju postojećih šumaPostojeći biljni fond zelenila potrebno je zadržati uz vrednovanje zelenog fonda sa pažljivim osvrtomna stabilizovanje ukupnog kvaliteta zelenila. Pojedina stabla koja su izgubila svoju vitalnost ili suoštećena uglavnom usled jakih vjetrova, potrebno je ukloniti sa ovih površina kako zbog estetskihrazloga tako i zbog sprečavanja napada sekundarnih štetočina (entomoloških i fitopatoloških).Istovremeno jako je bitno uredno održavati ove površine zbog realne mogućnosti njegovog aktivnogkorišćenja od strane stanovnika.Neophodna je revitalizacija ovih površina. Zamjenom zakržljalih i slomljenih sadnica, i sadnjom novihdobila bi se visoko kvalitetna zelena površina koja ne samo da bi estetski upotpunila sliku naselja,već i šire zone grada. Važnost ovakvih površina je tim veći što utiče i na poboljšanje mikroklimatskihuslova. Predlog sadnog materijala za revitalizaciju ovih površina ogledao bi se u podizanju mješovitihURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 61

lišćarsko-četinarskih zasada. U okviru predloga sadnica za ovu zonu izdvojile bi se vrste Pinus pinea,Pinus halepensis, Ostria carpinifolia, Quercus pubescens, Fraxinus ornus, Quercus ilex…Kroz ove površine osim predhodno navedenih smjernica poželjno je planirati:• neke nove sadržaje koji bi bili komplementarni namjeni cjelokupnog prostora, kao npr. šetnestaze i mjesta za pasivan odmor.• podržati postojeće pješačke staze i formiranje nove,• staze trasirati na način da najinteresantnije tačke u predjelu budu dostupne posetiocima ali i dabudu najkraći put između planskih zona,• na potezima sa najinteresantnijim vizurama planirati vidikovce, u zoni bujne vegetacije iinteresantnih reljefnih ili geomorfoloških karakteristika planirati platoe za odmor.• zastori za staze , platoe i vidikovce moraju biti od prirodnih materijala (prirodno lomljenikamen,zemlja, šljunak, I td.),• staze mora da prate konfiguraciju terena,• na ovim površinama moguće je postaviti urbanu opremu ( oglasne table, table upozorenja, flore ifaune, table upoznavanja predmetnog predjela, klupe, korpe za otpatke) i vrtno-arhitektonskuopremu( nastrešnice i pergole),• obezbjediti rasvjetu duž šetne staze, vidikovaca, trgovačko-ugostiteljskih objekta,• obezbjediti održavanje i zaštitu od požara.Opšti predlog sadnog materijalaNabrojani lišćarski i četinarski rodovi i vrste služe samo kao predlog za pojedinačni izbor prilikomdetaljnog planskog uređenja prostora – izrade glavnog projekta.Pored autohtonih biljnih vrsta, prilikom izbora biljnog materijala mogu se koristiti i introdukovanevrste,koje su pored svoje dekorativnosti na ovom području pokazale dobre rezultate.a/Autohtona vegetacijaQuercus ilex, Fraxinus ornus,Laurus nobilis, Ostrya carpinifolia, Olea eurpaea, Quercus pubescens,Paliurus aculeatus, Ceratonia siliqua, Carpinus orientalis, Acer campestre, Acer monspessulanum,Nerium oleander, Ulmus carpinifolia, Celtis australis, Tamarix africana, Arbutus unedo, Crategusmonogyna, Spartium junceum, Juniperus oxycedrus, Juniperus phoenicea, Petteria ramentacea, Coluteaarborescens, Mirtus communis, Rosa sempervirens, Rosa canina, i td.b/Alohtona vegetacijaPinus pinea, Pinus maritima, Cupressus sempervirens,Cedrus deodara, Magnolia sp., Cercis siliqastrum,Lagerstroemia indica, Melia azedarach, Feijoa selloviana, Ligustrum japonica, Aucubaarborescens,Cinnamomum camphora, Eucaliptus sp., Pistacis lentiscus, Chamaerops exelsa,Chamaerops humilis, Phoenix canariensis, Washingtonia filifera, Bougainvilea spectabilis, Camelia sp.,Hibiscus syriacus, Buxus sempervirens, Pittosporum tobira, Wisteria sinensis, Viburnum tinus,Tecomaradicans, Agava americana, Cycas revoluta,Cordylina sp., Yucca sp. Hydrangea hortensis i td.4. DEMOGRAFSKO- EKONOMSKA ANALIZA SA TRŽIŠNOM PROJEKCIJOM4.1. Svrha i razlozi izrade Ekonomsko-demografske analizeEkonomsko-demografska analiza projekta turističkog razvoja lokacije Dubovica, izrađena je na osnovuraspoložive dokumentacije Naručioca - investitora te izrađivača Urbanističkog projekta , Cau- centar zaarhitekturu I urbanizam d.o.o.,uzimajući u obzir i sve relevantne činjenice koje su vrijedile u vrijeme izradeove analize na području izgradnje građevinskih nekretnina turističke namjene.Predmetna lokacija je,uvrijeme izrade analize, potpuno neizgrađena i bez infrastrukturnih konekcija sa kontaktnim zonama.Ukupna vrijednost investicijskih ulaganja u izgradnju i opremanje lokacije, na kompleksu zemljišta188.779,28 m 2 procijenjena je na 193.633.732.93 € (nijesu uključeni troškovi kamata na kreditna sredstvaza finansiranje izgradnje).Na osnovu ekonomskih analiza rađenih za više eventualnih korisnika, došlo se do zaključka da je lokacijapogodna za izgradnju luksuznog izolovanog ljetovališta sa pogledom na more kojim bi upravljali svjetskiURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 62

poznati operatori. Kompleks bi osim hotela sa pratećim sadrzajima kao što su spa centar, wellness, imaoI spa vile, zdravstveni centar, rezidencijalne vile ,sportske terene, mini golf I druge zabavne sadrzaje.Benchmark upoređivanje je pokazalo da Hotel/Spa vile mogu postići značajno veće prosječne cijene sobeod standardnih hotelskih soba ). Dodavanje Spa ponude bi ublažilo sezonski uticaj odnosno produžilosezonu.Realizacijom planiranog rješenja Crna Gora i lokalna zajednica, prvenstveno, bili bi bogatiji za neštodrugačiji vid ekskluzivne turističke ponude.Ukoliko bi svjetski operatori upravljali kompleksom, lokalnostanovništvo koje bi radilo u kompleksu, dobija mogućnost edukacije po svjetskim standardima u turizmu Ihotelijerstvu.4.2. Demografska analizaBar je najrazvijeniji i najveći grad na Crnogorskom primorju, površine 598 km². Prema posljednjempopisu iz 2003. godine opstina Bar ima 40.037 stanovnika od čega 13.719 živi u administrativnomcentru.Opština Bar ima 83 naselja, broj domaćinstava je 12.447 i prosječan broj lica u domaćinstvu je3.2.Prema procjenama Monstata broj stanovnika sredinom godineu opštini Bar se kretao uzlaznom linijom:Godina Procijenjen br.stanov. Prirodni priraštaj2004 40,415 762005 40,780 752006 41,217 1312007 41,706 662008 42,213 171Prosječna starost crnogorske populacije je 35,7 godina starosti, što odgovara prosjeku barskepopulacije od 36,9 godina starosti.Starosna struktura pokazuje povoljno stanje gdje većina populacije radiili će raditi u bliskoj budućnosti. Opština Bar je karakteristična po izraženim migracijama, naročitodoseljavanje mlađe populacije iz unutrašnjosti.Prema vjeroispovijesti imamo sledeću strukturu: 59,5% stanovništva ili 223.855 su pravoslavnevjeroispovijesti , 11.036 stanovnika su Islamske vjeroispovijesti, 3.301- katolici , 140- drugevjeroispovijesti, 789- neizjašnjeni i 647- nepoznato..Prema nacionalnosti, po popisu 2003, imamosljedeću strukturu: 18.919-Crnogorci, 11.084- Srbi, 3.046- Albanci, 919- Bošnjaci, 2575- Muslimani, 56-Romi, 259- Hrvati, 163- Jugosloveni, 81- Makedonci,54- Mađari, 300-Ostali, 1584-Neizjašnjeni i 888-Nepoznato.Obrazovna struktura po popisu 2003. je zadovoljavajuća. Stanovništvo staro 15 i više godina – 32.204 odčega: Visoko obrazovanih je 2278, sa višom školskom spremom 2213, srednje obrazovanje ima 15.178,osnovno 7211, 4-7 razreda 2860, 1-3 razreda 397 i bez školske spreme 1204 stanovnika.Školske 2007/2008.u Baru su radile 22 osnovne škole sa 213 odjeljenja, 4996 učenika I 297 nastavnika.Srednje škole su 3 sa 68 odjeljenja, 1872 učenika I 129 profesora. Studenata je bilo 1316 koji suuglavnom na crnogorskom Univerzitetu i Univerzitetu Mediteran.U Baru su aktivni Fakultet za poslovniMenadžment, Biotehnički fakultet- studije primijenjene poljoprivrede, i Fakultet za turizam.Zdravstvene službe u Baru su koncentrisane u gradskom području.Bolnica se nalazi u Starom Baru,Domzdravlja se nalazi u centru, kao I veći broj apoteka.U Baru je 2007. Godine radilo 368 zdravstvenihradnika , od čega 85 ljekara, 17 stomatologa, 5 farmaceuta I 258 ostalih medicinskih radnika. 2008. Tajbroj se neznatno smanjio na 330 zdravstvenih radnika, 83 ljekara,4 farmaceuta I 239 ostalih medicinskihradnika.S obzirom na činjenicu da je Bar primorska opština I grad sa najvećim brojem sunčanih dana naMediteranu, može se zaključiti da predtavlja atraktivnu turističku destinaciju. Međutim, opština Bar nezavisi od turizma I turističke sezone jer su u Baru razvijeni drugi sektori .Ekonomiju Bara dugo vremenasu karakterisala velika preduzeća: Luka Bar, Primorka, Željeznica I sllično koja su zapošljavala veliki brojradnika. Od velikih sistema trenutno je ostala samo Luka Bar koja je u procesu privatizacije, dok ostatakekonomije čine mala I srednja preduzeća raznih djelatnosti. Prema podacima Monstat-a 2.825, odnosno24,72% od ukupno zaposlene populacije radi u sektoru saobraćaja, skladištenja I veza, zatim slijedetrgovina na veliko sa 16,9% ili 1936 zaposlenih, Hoteli I restorani 6.72% ..URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 63

Prosječan broj zaposlenih je u stalnom porastu, što najbolje ilustruju sljedeći podaci: u 2006 prosječanbroj zaposlenih je 11105, u 2007- 11125, u 2008- 11876 i u 2010 – 12283.Prosječna bruto zarada u2007-oj iznosi 445 €, u 2008 – 545 € a u 2010- 563 €.Turistička evidencija u opštini Bar:DolasciNoćenjaUkupno Strani Ukupno Strani2004 106.870 20.219 739.011 166.4652005 103.020 25.420 746.407 192.0392006 108.604 31.484 721.774 218.2222007 122.251 108.882 932.729 843.0382008 132.013 114.196 1.012.543 916.458Izvor: Statistički godišnjak 2009.godina, MONSTATU sledećoj tabeli predstavljena su poredjenja izmedju opština Bar I Budva u oblasti prihoda po glavistanovnika u toku 2007.godine.Tabela: Prihod po glavi stanovnikaTotalrevenue Number of inhabitants Revenue/per capitaBar 14.244.270 40.780 349,30Budva 31.109.120 16.280 1.910,88Montenegro 164.749.660 623.277 264,334.3. Procjena ekonomskih parametara planirane izgradnjeKoncepcija mogućeg projekta lokacije DubovicaPredmetna lokacija pripada opštini Bar i nalazi se između Bara I Budve. Od centra Budve je udaljena oko19 km. Lokacija ima atraktivan prirodni pejzaž, uključujući zaklonjen zaliv i direktan pristup pješčanoj plaži- „ Kraljičina plaža“ koja se smatra jednom od najljepših na Jadranskoj obali.Država je većinski vlasnik zemljišta ( 99%) .Lokacija nije opremljena infrastrukturno, što će znatnopovećati troškove izgradnje.Studijom je predloženo da predmetnu lokaciju treba osmisliti kao „Integrisani izolovani turističkikompleks” koji bi bio podijeljen po funkcijama koje se na njemu odvijaju.Osnovne namjene površina na prostoru ove Studije su:Površine za turizam• (T2) turističko naseljeZelene površine• (Z) zelene površine/ parkPovršine za saobraćaj i ostalu infrastrukturuPREDMJER I PREDRAČUN RADOVA ZA INFRASTRUKTURU:Saobraćajna infrastrukturaA.) saobraćajniceTroškovi izgradnje saobraćajne infrastrukture u zahvatu plana:m 2 cijena ukupno- Djelovi ulice „A“ ulice „D“ i ulice „F“ 6318.20 x 80€ = 505 456.00- trotoari (djelovi trotoara uz ulicu „A“, ulicu „D“ i ulicu „F“) 2865.20 x 30€ = 85 956.00ukupno troškovi izgradnje i rekonstrukcijeURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 64

saobraćajne infrastrukture: 591 412.00€U troškove izgradnje saobraćajne infrastrukture su računati samo djelovi ulica i trotoara koji pripadajuzahvatu plana. Takođe nije računata dio ulice“A“ koja prolazi kroz zonu zahvata LSL „Dubovica“ ipovezuje zonu zahvata UP „Dubovica“ sa planiranim putem Kufin –Čanj površine kolovoza 824.10m² ipovršine trotoara 412.10m² odnosno cijene koštanaja od 78 291.00€).Hidrotehnička infrastrukturaPRVA FAZA-------------------------I. VODOVOD1.1. Ručni i mašinski iskop kanalskog rova , u materijaluIV , V i VI kategorije , odvoz viška materijala, zasipanje pijeska oko cijevi u pripremljenkanalski rov , i zatrpavanje kanala sa materijalomiz iskopa i novim materijalom do potrebnezbijenosti.Obračun po m izvedenog kanalskog rova.m 500,0 x 35,00 = 17.500,001.2.Nabavka , transport i montaža vodovodnih cijevi ,od Duktila ili PEVG ( uslovi J.P.Vodovoda ) ,sa svim potrebnim armaturama i fazonskim komadima za radne pritiske PN 10 bara, ispiranje , dezinfekcija i ispitivanje na probni pritisak.Obračunpo m izvedenog i ispitanog cjevovoda.DN 90 mm ;mDN 100 mm ; m 500,0 x 30,00 = 15.000,00DN 150 mm ; m1.3.Izrada rezervoara pitke vode , zapremineV = 250,0 m3 .U cijenu uzeti svi potrebnizemljani , betonski , montažni i zanatski radovi.m3 250 x 400,00 = 100.000,001.4.Izrada crpnog postrojenja , potrebnog kapacitetasa svim potrebnim gradjevinskim , montažnim i zanatskim radovima.kom 1,0 x 20.000,00 = 20.000,00-----------------------------------------------------------------------------------------UKUPNO: 135.000,00II. FEKALNA KANALIZACIJA2.1.Ručni i mašinski iskop kanalskog rova , sa odvozomna deponiju , planiranje dna kanalskog rova,zasipanje pijeskom ( 0-4 ) ispod i iznad cijevi ,zatrpavanje sa materijalom iz iskopa i novim materijalomdo potrebne zbijenosti.U cijenu je uračunataizrada tipskih revizonih AB okana prema grafičkomdetalju.Obračun po m izvedene kanalske trase.m 500,0 x 70,00 = 35.000,002.2.Nabavka , transport i montaža kanalizacionih cijeviURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 65

od PVC , PE ili poliester materijala ( uslovi J.P.Vodovod ) u pripremljen kanalski rov , sa probnimispitivanjem.Obračun po m izvedenog i ispitanog cjevovoda.DN 150 mm ;mDN 200 mm ;mDN 250 mm ; m 500,0 x 25,00 = 12.500,002.3.Nabavka , transport i montaža biološkog uredjajaza prečišćavanje upotrebljenih voda , za 800 korisnika , horizontalnog tipa sa dvije posude ( mehaničkai biološka faza ). U cijenu uračunati svi pripremni ,gradjevinski i hidromašinski radovi .Obračun po komadu izvedenog uredjaja.kom2.4.Nabavka , transport i montaža tipske fekalne prepumpnestanice sa adekvatnim montažnim oknom i hidromašinskomi elekto opremom.Obračun po komadu izvedene stanice.kom------------------------------------------------------------- -------------------UKUPNO: 47.000,00III.ATMOSFERSKA KANALIZACIJA3.1.Ručni i mašinski iskop kanalskog rova u materijaluIV ,V i VI kategorije ,sa planiranjem , odvozom viška materijala na deponiju , zasipanjem ispod i iznadcijevi sa pijeskom ( 0-4 ) i zatrpavanjem kanala samaterijalom iz iskopa i novim materijalom do potrebne zbijenosti.U cijenu je uračunata izrada tipskihrevizionih okana od AB betona.Obraču po m izvedene kanalske trase.m 500,0 x 70,00 = 35.000,003.2.Nabavka , transport i montaža kanlizacionih cijeviod PE materijala ( uslovi J.P.Vodovod ) , sa pripadajućim fazonskiim komadima .U cijenu su uračunatii pripadajući slivnici sa taložnikom.Obračun po m izvedenog i ispitanog cjevovoda.DN 250 mm , mDN 300 mm ; m 500,0 x 40,00 = 20.000,003.3.Nabavka , transport i montaža tipskog uredjajaza prečišćavanje površinskih voda od krupnogmaterijala , ulja i raznih masnoća.kom------------------------------------------------------------------------------------UKUPNO: 55.000,00----------------------------------------------------------------------------------UKUPNO PRVA FAZA : 237.000,00DRUGA FAZAURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 66

-------------------------I. VODOVOD1.1. Ručni i mašinski iskop kanalskog rova , u materijaluIV , V i VI kategorije , odvoz viška materijala, zasipanje pijeska oko cijevi u pripremljenkanalski rov , i zatrpavanje kanala sa materijalomiz iskopa i novim materijalom do potrebnezbijenosti.Obračun po m izvedenog kanalskog rova.m 300,0 x 35,00 = 10.500,001.2.Nabavka , transport i montaža vodovodnih cijevi ,od Duktila ili PEVG ( uslovi J.P.Vodovoda ) ,sa svim potrebnim armaturama i fazonskim komadima za radne pritiske PN 10 bara, ispiranje , dezinfekcija i ispitivanje na probni pritisak.Obračunpo m izvedenog i ispitanog cjevovoda.DN 90 mm ; mDN 100 mm ; m 300,0 x 30,00 = 9.000,00DN 150 mm ; m1.3.Izrada rezervoara pitke vode , zapremineV = 250,0 m3 .U cijenu uzeti svi potrebnizemljani , betonski , montažni i zanatski radovi.m31.4.Izrada crpnog postrojenja , potrebnog kapacitetasa svim potrebnim gradjevinskim , montažnim i zanatskim radovima.kom----------------------------------------------------------------------------------UKUPNO: 19.500,00II.FEKALNA KANALIZACIJA2.1.Ručni i mašinski iskop kanalskog rova , sa odvozomna deponiju , planiranje dna kanalskog rova,zasipanje pijeskom ( 0-4 ) ispod i iznad cijevi ,zatrpavanje sa materijalom iz iskopa i novim materijalomdo potrebne zbijenosti.U cijenu je uračunataizrada tipskih revizonih AB okana prema grafičkomdetalju.Obračun po m izvedene kanalske trase.m 300,0 x 70,00 = 21.000,002.2.Nabavka , transport i montaža kanalizacionih cijeviod PVC , PE ili poliester materijala ( uslovi J.P.Vodovod ) u pripremljen kanalski rov , sa probnimispitivanjem.Obračun po m izvedenog i ispitanog cjevovoda.DN 150 mm ; mDN 200 mm ; mDN 250 mm ; m 300,0 x 25,00 = 7.500,002.3.Nabavka , transport i montaža biološkog uredjajaza prečišćavanje upotrebljenih voda , za 800 korisnika , horizontalnog tipa sa dvije posude ( mehaničkaURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 67

i biološka faza ). U cijenu uračunati svi pripremni ,gradjevinski i hidromašinski radovi .Obračun po komadu izvedenog uredjaja.kom2.4.Nabavka , transport i montaža tipske fekalne prepumpnestanice sa adekvatnim montažnim oknom i hidromašinskomi elekto opremom.Obračun po komadu izvedene stanice.kom 1,0 x 25.000,00 = 25.000,00------------------------------------------------------------- -------------------UKUPNO: 53.500,00III.ATMOSFERSKA KANALIZACIJA3.1.Ručni i mašinski iskop kanalskog rova u materijaluIV ,V i VI kategorije ,sa planiranjem , odvozom viška materijala na deponiju , zasipanjem ispod i iznadcijevi sa pijeskom ( 0-4 ) i zatrpavanjem kanala samaterijalom iz iskopa i novim materijalom do potrebne zbijenosti.U cijenu je uračunata izrada tipskihrevizionih okana od AB betona.Obraču po m izvedene kanalske trase.m 300,0 x 70,00 = 21.000,003.2.Nabavka , transport i montaža kanlizacionih cijeviod PE materijala ( uslovi J.P.Vodovod ) , sa pripadajućim fazonskiim komadima .U cijenu su uračunatii pripadajući slivnici sa taložnikom.Obračun po m izvedenog i ispitanog cjevovoda.DN 250 mm , mDN 300 mm ; m 300,0 x 40,00 = 12.000,003.3.Nabavka , transport i montaža tipskog uredjajaza prečišćavanje površinskih voda od krupnogmaterijala , ulja i raznih masnoća.kom 1,0 x 10.000,00 = 10.000,00---------------------------------------------------------------------------------UKUPNO: 43.000,00----------------------------------------------------------------------------------UKUPNO DRUGA FAZA : 116..000,00---------------------------------------------------------------------------------UKUPNO I i II FAZA: 353.000,00Elektrotehnicka infrastrukturaOvim predmjerom se obuhvataju, posebno iskazane, investicije u okviru i van zahvata studije.1.Ulaganja van zone zahvata1.1. Zamjena postojećih transformatora u izvorima ( TS 35/10 kV »Čanj« ili TS 35/10 kV»Buljarice«) sa opremanjem pripadajućih 10 kV ćelija:kom 2 a' 80.000 €/m = 160.000 €1.2. Polaganje novih vodova od čvornih ( krajnjih) planiranih trafostanica na zahvatu premaizvorima ( TS 35/10 kV »Čanj« i ( ili) TS 35/10 kV »Buljarice«)m 3000 a' 40,00 €/m = 120.000 €UKUPNO VAN ZONE ZAHVATA.................................................... 280.000 €2. Ulaganja u zoni zahvata2.1. Polaganje novih vodova između planiranih trafostanica :m 1000 a' 40,00 €/m = 40.000 €URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 68

2.2. Izgradnja planiranih novih TS :- NDTS 10/0,4 kV, 1x1000 kVA :kom. 3 a' 60.000 € = 180.000 €2.3 Izgradnja instalacije osvjetljenja saobraćajnica u kompleksu (po st. mjestu)kom 120 a' 1500 € = 180.000 €UKUPNO U ZONI ZAHVATA............................................................400.000 €U K U P N O : = 680.000 €Telekomunikaciona infrastrukturaI/ GRAĐEVINSKI RADOVIA/ MATERIJAL Jedinica Količina Jedinična cijena Ukupna cijenaBr.(€)1 Isporuka PVC cijevi Φ110 mmkom 498 13.50 6,723.002 Isporuka lakog TT poklopca saramom kom 13 120.00 1,560.00Ukupno: 8,283.00B/ RADOVI Jedinica Količina Jedinična cijena Ukupna cijenaBr.(€)1 Izrada kablovske kanalizacijekapaciteta 3xPVC Φ110/3,2 mm:-iskop rova u zemljištu IVkategorije dim. 0,40x0,80 m,-nasipanje donjeg sloja pijeskad=10 cm,-polaganje 3xPVC,-nasipanje zaštitnog sloja pijeskad=10cm,-postavljanje pozor trake,-zatrpavanje rova u slojevima sanabijanjem,-uredenje trase sa utovarom iodvozom viška materijalam 930 12.00 11,160.00URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 69

2 Izrada A-B kablovskog TT oknaunutrašnjih dim.1,80x1,50x1,90m sa radovima:-iskop rupe u zemlj. IV/Vkategorije,-betoniranje donje ploče,-betoniranje zidova jednostranimšalovanjem debljine zida do15cm,-ugradnja lakog TT poklopca saramom,-odvoz viška materijala-uredenje terena sa utovarom iodvozom viška materijala kom 13 500.00 6,500.00Ukupno: 17,660.00I/ REKAPITULACIJA GRAĐEVINSKIH RADOVAA/ Materijal 8,283.00B/ Kablovska kanalizacija 17,660.00Ukupna cijena u eurima: 25,943.00Pejzažna arhitekturaAproksimativni predmjer i predracun za relizaciju plana ozelenjavanjaKategorija Povrsina Cijena/m 2 UkupnacijenaZelene površine javne Linearno zelenilodrvoredi644.00 m’ 20.00 €/m 2 1288.00 €namjene*Zelenilouzsaobracajnice-skver251.00 m 2 20.00 €/m 2 502.00 €Zelene površine od javnoginteresaZaštitne šume 110520.00m 2 1.00 €/m 2 110520.00 €* Obracunavaju se samo drvoredi koji su van urb. parcela namijenjenih za turizamZelene površine ograničene namjene ne obracunavaju se ovim predmjerom i predracunom.112310.00 €Procijenjena investiciona vrijednost projektaNa slijedećoj stranici iskazani su očekivani troškovi za planirane radove koje je potrebno izvesti radirealizacije ukupnog zahvata i izgradnje predmetne lokacije, po namjeni i sadržajnim cjelinama. Svitroškovi izgradnje su procijenjeni i mogu znatnije odstupati. Procjene su izvršene na bazi iskustava zaslične lokacije na području Crnogorskog primorja.Osnova ovih procjena je dobijanje referentnih početnih veličina na bazi kojih će se kasnije graditi modelfinansiranja buduće izgradnje, no uvijek na nivou prvih procjena koje je kroz adekvatnu tehničko-URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 70

tehnološku dokumentaciju potrebno verifikovati i korigovati. Ocjenjujemo moguća odstupanja do +/- 20% ,što je za studije ovog ranga prihvatljivo.Predložena cijena zemljišta ( po PKF analizi) ne bi trebalo da prelazi 20 € /m² (neizgrađenog zemljišta).Ukupna ulaganja u infrastrukturno opremanjelokacije Iznos ulaganjasaobraćajna 591.412,00hidrotehnič 353.000,00elektrotehn 680.000,00telekomuni 25.943,00pejzažna ar 112.310,00ukupno 1.762.665,00PDV 17% 299.653,05UKUPNO 2.062.318,05Napomena: S obzirom na specifičnost terena i nagib, preliminarne projekcije su podložne korekcijama.Predloženo rješenje lokacije, diktira cijene i troškove izradnje, opremanja i uređenja iste.Za izradu projektne dokumentacije, angažovanje nadzornih organa, marketing, koristili smo cijene kojesu važeće na našem tržištu.Naknada za komunalno opremanje građevinskog zemljišta je na nivou jedinice lokalne samouprave zaprvu zonu u iznosu 168,00 €/m².NAMJENAstrukturazauzetostBGPm² % m2 %CijenaEUR/m²Iznos uEUR1Turistickougostiteljskisadrzaji55104,41 165.313.230,00Osnovni sadrzaj 22041,76 40,00 3000,00 66.125.280,00T2Spa vile33062,65 60,00 3000,00 99.187.950,00UKUPNO:55104,41 100,00 165.313.230,002 Infrastrukturno opremanje 2.062.318,05Saobraćaj 691.952,04Hidrotehničke instalacije 413.010,00Elektroenergetika 795.600,00Telekomunikaciona infrastruktura 30.353,31Pejzažno uređenje 131.402,703 Ostali troškovi 14.216.937,78Projektno tehnicka dokument. 55.104,41 25,00 1.377.610,25ekoloski elaborati, saglasnosti i dr.Nadzor 55.104,41 2% 3.306.264,60Naknada za uređ.građev.zemljišta 9.257.540,88Marketing 55.104,41 5 275.522,054 Oprema hotela, turističkih vila, 55.104,41 150,00 8.265.661,50restorana5 Zemljište 188.779,28 20,00 3.775.585,60UKUPNO ( 1 do 5 ): 193.633.732,93URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 71

Procjena je izrađena pod pretpostavkama izgradnje cjelokupnog kompleksa (nije uključena kamata nakreditna sredstva za finansiranje izgradnje).Faznost realizacije projektaI FAZAU okviru prve faze planira se izgradnja osnovnog objekta turističkog naselja sa potrebnom infrastrukturom(min 30% ukupnog BGP-a planirano u osnovnom objektu).II FAZADruga faza je izgradnja depadansa/ vila sa potrebnom infrastrukturom (max 70% ukupnog BGP-a).Projektovani finansijski rezultati turističkog naseljaProjekcija prihoda i rashoda na bazi eksploatacije Hotelskih kapaciteta sa pratećim sadržajima (Spacentar, Health Club, restorani, caffe bar, ) zasniva se na predviđanjima broja noćenja u pojedinimperiodima kalendarske godine a na bazi planiranih kapaciteta hotela, aktuelnim cijenama izdavanja sobau hotelima po kategorijma, prihodima na bazi vanpansionske potrošnje kao i uobičajenim hotelskimstandardima u pogledu troškova.Očekuje se da će Spa Vile značajno dodati vrijednost ovom projektu obezbjeđivanjem prostrane,ekskluzivne opcije smještaja, što je novo na tržištu i stoga se očekuje da će privući klijente koji su se dosada opredjeljivali za alternativne destinacije u regionu. Tu se prije svega misli na: Arapske porodice kojevole maksimalni prostor i privatnost ; bogate pojedince i porodice sa tradicionalnih zapadnoevropskihemitivnih tržišta, kao i sa tržišta u nastajanju poput Rusije i bivše Jugoslavije; pojedince koji tražeprivatnost, pojedinci koji žele da se posvete holističkoj banji, wellness-u i odmoru i koji preferiraju većesobe, kao i gosti koji se oporavljaju od medicinskih liječenja, imućno lokalno stanovništvo zainteresovanoza dnevne propusnice za health klub, kao i tretmane, masaže, itd.Projekcija polazi od pretpostavke da će kompleks biti otvoren tokom čitave godine,da će istim upravljatipoznati hotelski svjetski operatori (Six Senses, Luxury Collection, Raffles, One & Only ), da će ostvaritiskoro 100%-nu popunjenost u glavnoj sezoni, 35-50% u predsezoni i podsezoni i u ostalom periodu uzdobar marketing zadovoljavajuću popunjenost..To nas dovodi do prosječne godišnje popunjenosti od52%.Kada su u pitanju cijene hotelskih soba, Spa vila, kao i svih pratećih sadržaja na kojima se zasnivafinansijski plan, pretpostavili smo da će cijene dostići nivo razvijenih destinacija do perioda otpočinjanjaeksploatacije planiranih kapaciteta.Model prodaje i povratnog zakupa biće uveden za Spa vile, što će investitorima pružiti fleksibilnost dakupe i ponude svoju jedinicu (kada se ne koristi) cjelokupnom kapacitetu kojim će upravljati i rukovoditirenomirani Spa i hotel operatori. Preporučena prodajna cijena bi se kretala od 3.600,00 – 6.200,00 €/m² uzavisnosti od veličine vile.Prihodi od eksploatacije smještajnih jedinicaTip smjestaja Broj kreveta % isk. Smj.jedinice Prosj.cijena Prihod I god. II godina III godina IV godina V godinaOsnovni 220 52 41.184 250 10.296.000,00 10.604.880,00 10.923.026,40 11.250.717,19 11.588.238,71sadrzaji 5*Spa Vile 5* 331 52 61.963 200 12.392.640,00 12.764.419,20 13.147.351,78 13.541.772,33 13.948.025,50UKUPNO 551 22.688.640,00 23.369.299,20 24.070.378,18 24.792.489,52 25.536.264,21Prihodi po osnovu rada restorana,kafeterija,plažnih barova i restorana,noćnih klubova i sl. izračunat je naosnovu iskustvenih parametara hotela u okruženju i planskih orjentacija.Očekuje se njihov dalji rast 3%na godišnjem nivou.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 72

Struktura Dnevni prihod Br.dana I Godina II godina III godina IV godina V godinaOsnovni sadrzaji 5*Vansezona 6.600,00 185 1.221.000,00 1.257.630,00 1.295.358,90 1.334.219,67 1.374.246,26Predsezona 11.000,00 30 330.000,00 339.900,00 350.097,00 360.599,91 371.417,91Sezona 15.400,00 120 1.848.000,00 1.903.440,00 1.960.543,20 2.019.359,50 2.079.940,28Podsezona 11.000,00 30 330.000,00 339.900,00 350.097,00 360.599,91 371.417,91Spa Vile 5*Vansezona 9.930,00 185 1.837.050,00 1.892.161,50 1.948.926,35 2.007.394,14 2.067.615,96Predsezona 16.550,00 30 496.500,00 511.395,00 526.736,85 542.538,96 558.815,12Sezona 26.480,00 120 3.177.600,00 3.272.928,00 3.371.115,84 3.472.249,32 3.576.416,79Podsezona 16.550,00 30 496.500,00 511.395,00 526.736,85 542.538,96 558.815,12UKUPNO 9.736.650 10.028.749,5 10.329.611,99 10.639.500,34 10.958.685,35Ukupno: vansezona 3.058.050,00 3.149.791,50 3.244.285,25 3.341.613,80 3.441.862,22Ukupno: predsezona 826.500,00 851.295,00 876.833,85 903.138,87 930.233,03Ukupno: sezona 5.025.600,00 5.176.368,00 5.331.659,04 5.491.608,81 5.656.357,08Ukupno: podsezona 826.500,00 851.295,00 876.833,85 903.138,87 930.233,03Direktni troskoviStruktura Uk.prihod % pića marza trosak pića % hrane marza trosak hrane Uk.tr. Tr.robe Ukupni tr.vansezona 3.058.050,00 70 1:3,20 668.948,44 30 1:2,50 366.966,00 1.035.914,44predsezona 826.500,00 65 1:3,20 167.882,81 35 1:2,50 115.710,00 283.592,81Sezona 5.025.600,00 55 1:3,20 863.775,00 45 1:2,50 904.608,00 1.768.383,00Podsezona 826.500,00 65 1:3,20 167.882,81 35 1:2,50 115.710,00 283.592,81I godina 9.736.650,00 1.868.489,06 1.502.994,00 3.371.483,06 1.208.000,00 4.579.483,06II godina 10.028.749,50 1.924.543,73 1.548.083,82 3.472.627,55 1.244.240,00 4.716.867,55III godina 10.329.611,99 1.982.280,05 1.594.526,33 3.576.806,38 1.281.567,20 4.858.373,58IV godina 10.639.500,34 2.041.748,45 1.642.362,12 3.684.110,57 1.320.014,22 5.004.124,79V godina 10.958.685,35 2.103.000,90 1.691.632,99 3.794.633,89 1.359.614,64 5.154.248,53Troškovi direktnog materijala ( hrana, piće i roba) proizilaze iz normativa utrošaka i nabavnih cijena iobračunati su na osnovu sledećih pretpostavki:- odnos hrane i pića u ukupnim prihodima restorana na godišnjem prosjeku je 35:65 , tako da sui troškovi uzeti u toj srazmjeri- na osnovu tržišnih ispitivanja u ugostiteljstvu dobijeni su sljedeći podaci o maržama:• Hrana - odnos 1: 2,50• Piće - odnos 1: 3,20Troškovi zaposlenih su računati po prosječnim bruto zaradama za stalno zaposlene i sezonske radnike.Troškovi održavanja soba su projektovani na cca 2,6% od ukupnih operativnih prihoda.Troškovi investicionog održavanja su projektovani na cca 12%.Amortizacija građevinskih objekata je projektovana na 2,5% i oprema 12%.Porez na dobit je utvrđen na nivou 9%.Ostali troškovi ( voda, struja,sitan inventar...) su projektovani na cca 7,3%.Prihodi od Spa centra i Health klubaSpa i Health klub tržište u Crnoj Gori je u inicijalnoj fazi.Naši hoteli imaju male Spa kapacitete i njihovapopunjenost je sezonskog tipa tako da su prihodi generisani uglavnom od hotelskih gostiju. Predloženorješenje teži smanjenju sezonalnosti preko većeg kapaciteta, ciljane klijentele koju privlače poznatioperatori koji bi upravljali kompleksom, specifične ponude medicinskih i nemedicinskih tretmana kojinemaju sezonski karakter, ponuda organske hrane i slično.Planirani godišnji prihodi procjenjuju se na 709.500,00 uz godišnje povećanje 3%.Planirani rezultati poslovanja ugostiteljskih sadrzajaURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 73

Struktura 2014 % 2015 2016. 2017. 2018.Ukupni poslovni PRIHODI 36.546.040,00 100 37.642.421,20 38.771.693,84 39.934.844,65 41.132.889,99Prihodi od smjestaja 22.688.640,00 62,08 23.369.299,20 24.070.378,18 24.792.489,52 25.536.264,21Prihodi od restorana I barova 9.736.650,00 26,64 10.028.749,50 10.329.611,99 10.639.500,34 10.958.685,35Prihodi Spa I Health centra 709.500,00 1,94 730.785,00 752.708,55 775.289,81 798.548,50Prihodi spotra I rekreacije 91.250,00 0,25 93.987,50 96.807,13 99.711,34 102.702,68Prihodi trgovine 420.000,00 1,15 432.600,00 445.578,00 458.945,34 472.713,70Ostali prihodi(takse, tel…) 2.900.000,00 7,94 2.987.000,00 3.076.610,00 3.168.908,30 3.263.975,55Ukupni TROŠKOVI 22.970.907,06 62,85 23.373.341,55 23.787.849,08 24.214.791,83 24.654.542,87Troskovi hrane I pića 4.579.483,06 12,53 4.716.867,55 4.858.373,58 5.004.124,79 5.154.248,53Troškovi zaposlenih 3.855.000,00 10,55 3.970.650,00 4.089.769,50 4.212.462,59 4.338.836,46Troškovi telefona 180.000,00 0,49 185.400,00 190.962,00 196.690,86 202.591,59Održavanje soba 950.000,00 2,60 978.500,00 1.007.855,00 1.038.090,65 1.069.233,37Amortizacija i inv.održav. 9.556.424,00 26,15 9.556.424,00 9.556.424,00 9.556.424,00 9.556.424,00Troškovi turističkim agen. 1.150.000,00 3,15 1.184.500,00 1.220.035,00 1.256.636,05 1.294.335,13Ostali rashodi 2.700.000,00 7,39 2.781.000,00 2.864.430,00 2.950.362,90 3.038.873,79BRUTO DOBIT 13.575.132,94 14.269.079,65 14.983.844,76 15.720.052,82 16.478.347,12Porez na dobit 1.221.761,96 1.284.217,17 1.348.546,03 1.414.804,75 1.483.051,24NETO DOBIT/GUBITAK 12.353.370,98 12.984.862,48 13.635.298,73 14.305.248,07 14.995.295,88Neto dob./Uk.prihodi 33,80 34,50 35,17 35,82 36,46Napomena: U planiranju rezultata poslovanja nijesu uključeni troškovi finansiranja putem kredita , koji biumanjili prihod za oko 10%.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 74

Planirani bilans uspjehaStruktura 2011. 2012. 2013. 2014 % 2015 2016. 2017. 2018. 2019. 2020. 2021. 2022. 2023.Ukupni poslovni PRIHODI 40,000,000.00 56,546,040.00 100 52,031,921.20 38,771,693.84 39,934,844.65 41,132,889.99 42,366,876.69 43,637,882.99 44,947,019.48 46,295,430.07 47,684,292.97Prihodi od smjestaja 22,688,640.00 40.12 23,369,299.20 24,070,378.18 24,792,489.52 25,536,264.21 26,302,352.13 27,091,422.70 27,904,165.38 28,741,290.34 29,603,529.05Prihodi od restorana I barova 9,736,650.00 17.22 10,028,749.50 10,329,611.99 10,639,500.34 10,958,685.35 11,287,445.92 11,626,069.29 11,974,851.37 12,334,096.91 12,704,119.82Prihodi Spa I Health centra 709,500.00 1.25 730,785.00 752,708.55 775,289.81 798,548.50 822,504.96 847,180.10 872,595.51 898,773.37 925,736.57Prihodi spotra I rekreacije 91,250.00 0.16 93,987.50 96,807.13 99,711.34 102,702.68 105,783.76 108,957.27 112,225.99 115,592.77 119,060.55Prihodi trgovine 420,000.00 0.74 432,600.00 445,578.00 458,945.34 472,713.70 486,895.11 501,501.96 516,547.02 532,043.43 548,004.74Ostali prihodi(takse, tel…) 2,900,000.00 5.13 2,987,000.00 3,076,610.00 3,168,908.30 3,263,975.55 3,361,894.82 3,462,751.66 3,566,634.21 3,673,633.24 3,783,842.23Prihodi od prodaje Vila 40,000,000.00 20,000,000.00 35.37 14,389,500.00Ukupni TROŠKOVI 84,602,609.28 139,080,360.79 193,633,732.69 176,604,639.75 143,431,941.30 115,187,869.18 100,630,967.17 85,350,665.39 69,325,261.83 52,532,403.44 34,949,066.59 26,549,489.80 27,059,281.77Troškovi izgradnje 84,602,609.28 54,477,751.51 54,553,371.90 (153,633,732.69)Troskovi hrane I pića 4,579,483.06 8.10 4,716,867.55 4,858,373.58 5,004,124.79 5,154,248.53 5,308,875.99 5,468,142.26 5,632,186.53 5,801,152.13 5,975,186.69Troškovi zaposlenih 3,855,000.00 6.82 3,970,650.00 4,089,769.50 4,212,462.59 4,338,836.46 4,469,001.56 4,603,071.60 4,741,163.75 4,883,398.66 5,029,900.62Troškovi telefona 180,000.00 0.32 185,400.00 190,962.00 196,690.86 202,591.59 208,669.33 214,929.41 221,377.30 228,018.61 234,859.17Održavanje soba 950,000.00 1.68 978,500.00 1,007,855.00 1,038,090.65 1,069,233.37 1,101,310.37 1,134,349.68 1,168,380.17 1,203,431.58 1,239,534.52Amortizacija i inv.održav. 9,556,424.00 16.90 9,556,424.00 9,556,424.00 9,556,424.00 9,556,424.00 9,556,424.00 9,556,424.00 9,556,424.00 9,556,424.00 9,556,424.00Troškovi turističkim agen. 1,150,000.00 2.03 1,184,500.00 1,220,035.00 1,256,636.05 1,294,335.13 1,333,165.19 1,373,160.14 1,414,354.95 1,456,785.59 1,500,489.16Ostali rashodi 2,700,000.00 4.77 2,781,000.00 2,864,430.00 2,950,362.90 3,038,873.79 3,130,040.00 3,223,941.20 3,320,659.44 3,420,279.22 3,522,887.60BRUTO DOBIT -153,633,732.69 (120,058,599.75) (91,400,020.10) (76,416,175.34) (60,696,122.52) (44,217,775.40) (26,958,385.14) (8,894,520.45) 9,997,952.89 19,745,940.27 20,625,011.20Porez na dobit 899,815.76 1,777,134.62 1,856,251.01NETO DOBIT/GUBITAK (120,058,599.75) (91,400,020.10) (76,416,175.34) (60,696,122.52) (44,217,775.40) (26,958,385.14) (8,894,520.45) 9,098,137.13 17,968,805.64 18,768,760.19Neto dob./Uk.prihodi % 20.24 38.81 39.36URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA

Direktni ( finansijski) prihodi DržaveDržavni direktni prihodi iz ovog projekta uključuju:• Jednokratni prihodi1. prihodi od poreza na promet nepokretnosti2. prihodi od naknada za građevinsko zemljište• Prihodi koji se ostvaruju svake godine1. prihodi od poreza na dodatu vrijednost2. prihodi od poreza na neto dobit3. prihodi od poreza na lična primanja4. prihodi od poreza na nepokretnostPrihodi od poreza na promet nepokretnosiPredloženo rješenje izgradnje Spa vila predviđa i mogućnost prodaje istih . Cijena luksuznih vila bi se kretala urasponu od 3.600,00 – 6.200,00 € . Očekivani prihod od poreza na promet nepokretnosti po stopi 3%,državabi trebala najvećim dijelom koristiti za kapitalne izdatke.U varijanti prodaje 50% izgrađenih Vila može seočekivati u iznosu od cca 2.231.685,00 €.Prihodi od naknada za građevinsko zemljišteUredjivanje gradjevinskog zemljišta vrši se prema srednjoročnim i godišnjim programima uredjivanja, kojedonosi jedinica lokalne samouprave.Prema odgovarajućem članu Odluke Opštine Budva, o naknadi za uređivanje građevinskog zemljišta, naknadase sastoji od:- naknade za pripremu građevinskog zemljišta- naknade za prethodna ulaganja- naknade za komunalno opremanje građevinskog zemljišta- naknade za pogodnosti koje zemljište pruža korisnikuImajući u vidu zoning opštine Budva, stepen postojeće infrastrukturne opremljenosti i planirana ulaganja u ovesadržaje a koje padaju na teret Investitora, obračunati su sa slijedećim troškovima:Red.br. Struktura Povrsina m² Komun.dopr. Ukupno (EUR)T2 Osnovni sadrzaj 22041,76 168,00 3.703.015,68Spa vile 33062,65 168,00 5.554.525,20UKUPNO 9.257.540,88Prihod od poreza na dodatu vrijednostPDV na sobe u prvoj godini projektovanog perioda ( stopa 7%) iznosi 1.484.290,83 €PDV na ostale sadržaje u prvoj godini projektovanog perioda ( stopa 17% ) iznosi 2.013.480.22 €.UKUPNO PDV (Igodina): 3.497.771,05 €Prihodi od poreza na neto dobitPrihod od poreza na neto dobit u prvoj godini: 13.575.132,94 x 9 % = 1.221.761,96Prihodi od poreza na lična primanjaZaposleni Broj zaposlenih Prosj.bruto zar. Bruto na god.nivo Porez na zarade 9%1Stalno zaposleni 165 950,00 1.881.000,00 169.290,002 Sezonci 235 700,00 1.974.000,00 177.660,00UKUPNO: 400 3.855.000,00 346.950,00Zakljična ocjenaAnalizom predloženog rješenja mišljenja smo da je projekat ekonomski prihvatljiv za realizaciju.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 76

U sagledavanju prihvatljivosti ove analize treba uzeti u obzir društveni aspekt investicije i opšte društvenekoristi opštine Bar kroz stvaranje novih radnih mjesta, podsticaja i mogućnosti aktiviranja lokalnogstanovništva na razvijanju cijelog niza pratećih uslužnih djelatnosti što je jedan od osnovnih motiva prihvatanjaplaniranog projekta. Realizacija ovog projekta zahtjeva upošljavanje oko 400 radnika.Najveći diograđevinskog materijala, kao i robe i usluga za rad hotela će se nabavljati iz lokalnih izvora.Osim toga, društveni doprinos investicije moguće je iskazati kroz koristi za državu, prvenstveno kroz poreze Itakse.Projektom se u potpunosti podržava Strategija razvoja turizma do 2020 i njena vizija kreiranja visokokvalitetnihdestinacija koje će biti aktivne tokom cijele godine.URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 77

1. ANALITIČKI PODACIKriterijumi za utvrđivanje broja smještajnih jedinica / turista / kreveta:Površine za turizamm2 BGP-a po korisnikum2 zelene površine pokorisnikuT2- turističko naselje 100 m2 - 1 krevet min 100m2NAPOMENA:1 smještajna jedinica = 2 kreveta1 krevet = 1 turistaUrb.parcelaKat.parcelaPLANNamjenaPovršina/m2/maksimalno dozvoljeniindeks zauzetostimaksimalno dozvoljenazauzetost parcele /m2/slobodne i zelenepovršine u okviru parcele/m2/1 1278/7 zelenilo 108490.922 1278/7 zelenilo 2029.083 1278/7turističkonaselje37010.48 0.3 11103.14 25907.34 0.8 29608.384 1278/7turističkonaselje31870.03 0.3 9561.009 22309.02 0.8 25496.02maksimalni dozvoljeniindeks izgrađenostimaksimalno dozvoljenaBGP /m2/maksimalno dozvoljenaspratnost / maksimalnaukupna visina objekta15 m trietaže15 m trietažebroj smještajnih jedinicazelene/zelene površine/m2/ u okviru parcele pokrevetu-korisniku uslugabroj kreveta (turista)broj zaposlenih148 88 296 89 385127 88 255 76 331UKUPNO 179,400.51 55104.41 276 551 165 716ukupan broj korisnikaURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA

Bilans površina na nivou plana:opšta strukturastruktura grupaha % ha %IZGRAĐENIPROSTORNEIZGRAĐENI PROSTORPovršinezaturizamSaobraćajOtvorenejavne izelenepovršineT2-turističkonaselje68880.5136.5 68880.51 36.5Kolskopješačkesaobraćajnice 9378.77 4.9Z - zelenilo110520.0058.6119898.77 65.5Ukupno 188 779,28 100.00 100.00Ukupna površina zahvata 18.88 haURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA

6. PREPORUKE ZA MATERIJALIZACIJU OBJEKATA I URBANI MOBILIJARsl1.: gradnja na terenu u nagibu_ postavljanje objekata paralelno izohipsamaURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 80

Sl.2.: gradnja na terenu u nagibu_upravno na izohipseURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 81

Sl.3.:Tip urbanog mobilijaraURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 82

Sl.4.: Gradnja paralelna izohipsamaURBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 83

7. POPIS LITERATUREPRAVNI PROPISI:1) Odluka i Programski zadatak2) Zakon o planiranju i uređenju prostora, (Sl. list RCG, br. 28/05.)3) Zakon o Strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu, (Sl. list RCG, br. 51/08.)4) Zakon o zaštiti prirode (Sl. list RCG, br. 36/77, 39/77, 2/89, 29/89, 39/89, 48/91, 17/92, 27/94,51/08)5) Zakon o putevima (Sl. list RCG, br. 42/04.)6) Pravilnik o klasifikaciji, minimalnim uslovima i kategorizaciji ugostiteljskih objekata, (Sl. list RCG,br. 33/07.)DOKUMENTACIJA / LITERATURA:7) PP Crne Gore (u digitalnoj formi – PDF format i štampana verzija)8) Nacionalna strategija održivog razvoja Crne Gore9) Strategija regionalnog razvoja Crne Gore10) Prirodne karakteristike prostora morskog dobra – bazna studija za PPPN za područje morskogdobra (1999.)11) GUP opštine Bar (08/2007)12) Kategorije namjena površina, elementi urbanističke regulacije i grafički simboli13) Odluka o komunalnom redu (Sl. list RCG, br. 43/06., - opštinski propisi)14) Ostala dokumentacija koja se odnosi na pojedine dijelove projekta, posebno infrastrukture.15) Badovinac,Petar:„Centralne urbane funkcije”,Beograd 199716) Uzelac,Ante Marinović:” Prostorno planiranje”, Zagreb 2001URBANISTIČKI PROJEKAT DUBOVICA 84