Beledci Son_22.08.14

məni bu xidmətinlə minnətdar edirsən.” (M.Ordubadi) “V,-m,-v”b) müəllifin sözlərindən sonra nöqtə və tire qoyulur:-Bəli, qibleyi-aləm! - deyə Ballı qarı ah çəkdi.-Mən anayam. (İ.Əfəndiyev) -V! - m.-V4. Üçüncü bənddəki misaldan fərqli olaraq, vasitəsiz nitq müəllifin sözlərininarasında işlənir və bu zaman vasitəsiz nitqdən əvvəl qoşa nöqtə və tire, vasitəsiznitqdən sonra onun intonasiyasına uyğun olaraq vergül, nida və ya sual işarəsivə tire qoyulur. Məsələn:Qarı: -Mən anayam,-dedi və bir qab su alıb taxt-rəvanın qarşısında yerə çökdü.(İ.Əfəndiyev) M:- V,-m.Bu cür hallarda vasitəsiz nitq dırnaqda verildikdə bütün işarələr olduğu kimisaxlanmaqla yalnız vasitəsiz nitqdən əvvəl tire qoyulmur. Məsələn: Atabəyinmarağı daha da artdı və qəlbində: “Belə bir qızı əldə etmək zəngin bir məmləkətəldə etməkdən daha qiymətlidir,”-dedi. (M.Ordubadi) M: “V”,-m.5.Vasitəsiz nitq ilə müəllifin sözləri bir-birini ardıcıl şəkildə əvəz edə bilir. Buzaman dialoq nitqində yuxarıda qeyd edilən durğu işarəsi qaydalarından istifadəedilir. Məsələn: 1. Taygöz Yusif bir daha yerə qədər təzim edib: -Qibleyi-aləm, -dedi,- mən aciz Yusif sənin sadiq qulunam.(İ.Əfəndiyev) M:- V,-m,-v. 2. Əmironun əlindən tutub: -Kömək et! - dedi.-Hadisələr, fitnələr mənim ətrafımı alıb.(Ordubadi) M:-V!-m.-V.Müəllif nitqi ilə vasitəsiz nitqin bu cür düzülüşü “deyə”,“soruşduqda”, “dedikdə”tipli feli bağlamaların köməyi ilə iki müxtəlif müəllifin də dediklərini əlaqələndirəbilir. Məsələn: Fəxrəddin Nizaminin qulağına pıçıldayıb: -Hərgah məsciddəbizdən bi’ət almaq istəyərlərsə, təklifimiz nədir? - deyə soruşduqda, Nizami: -Baxıb görək fərmanda nə yazılır, o zaman təklifimiz aydınlaşar,-dedi. (Ordubadi)M:-V?-m, M: -V,- m.Yaxud: Əmir təəccüblə: -İnana bilmirəm,-dedikdə, vəzir öz fikrini bir daha açıqdedi: -Sizə gətirilən məktubun Fəxrəddin tərəfindən yazıldığı şübhəsizdir.(Ordubadi) M:-V,-m,m:-V.Vasitəsiz nitq yalnız özgəsinin sözlərindən deyil, müəllifin öz nitqindən, özdüşüncəsindən də ibarət olur. Bəzən müəllif özünün keçmişdə söyləmiş olduğufikri yada salır. Məsələn: “İnsan qanadsız quşdur,-deyə mən düşünürdüm, -srağagün bu vaxt biz,-mən, körpüsalanlar, bir də Adil Zoğallı meşəsindəydik.Qərib də yaralanmamışdı...” “Qərib də yaralanmamışdı...” deyə mən öz-özümətəkrar etdim. (İ.Əfəndiyev)41