A-4-10-3A-4-10-3-1Proverka na propratni dokumentiOp{ti napomeniBrojot i prirodata na dokumentite koi se potrebni za utvrduvawe nacarinskata vrednost }e variraat vo soglasnost so metodata za vrednuvawe koja sekoristi. Ne e vozmo`no da se opfatat site mo`ni situacii, no generalno, potrebnise slednite propratni dokumenti, zavisno od metodata koja se primenuva:(a) Metoda 1 (metoda na transakciska vrednost)1) faktura od prodava~ot so navedena cena, koli~ina i opis na sekojapozicija;2) dokazi za tro{ocite za transport i osiguruvawe;3) dokazi vo vrska so ostanatite zgolemuvawa i/ili namaluvawa.(b) Metoda 2 (metoda na transakciska vrednost na identi~na stoka)1) faktura ili drug dokaz koj jasno ja prika`uva koli~inata i opisot nauvezenata stoka;2) dokumentaren dokaz za deklaracija so koja e ocarineta identi~na stokavrednuvana spored Metodata na transakciska vrednost;3) dokaz za tro{oci za transport i osiguruvawe (dokolku e potrebno);4) dokazi vo vrska so ostanatite zgolemuvawa i/ili namaluvawa;5) dokazi za vr{ewe na korekcija za razlikite vo koli~ina ikomercijalno nivo.(v) Metoda 3 (metoda na transakciska vrednost na sli~na stoka)Kako {to e navedeno kaj Metodata 2 pogore, zemaj}i vo predviddeklaracija so koja e ocarineta sli~na stoka.(g) Metoda 4 (metoda na deduktivna vrednost)1) tabela koja poka`uva kako e presmetana vrednosta;2) faktura ili drug dokaz koj gi prika`uva koli~inite i opisot nauvezenata stoka;3) proda`na faktura ili drug dokaz koj poka`uva deka uvezenata stokaili identi~na ili sli~na uvezena stoka bila prodadena vo RepublikaMakedonija, i presmetka bazirana na edine~nata cena na proda`bitevo Republika Makedonija vo najgolema vkupna koli~ina;4) izjava ili drug dokaz vo koj se navedeni namaluvawa od edine~natacena, izjava deka namaluvawata na iznosite na provizii ili naprofitot i op{tite tro{oci se vo soglasnost so industrijata na kojase odnesuvaat.(d) Metoda 5 (metoda na presmetkovna vrednost)1) tabela koja poka`uva kako bila presmetana vrednosta, pridru`ena sodetalni tro{oci na proizvodstvo, dodatoci za profit i op{tiitro{oci, i izjava deka ovie iznosi se vo soglasnost so onie koipreovladuvaat vo taa industrija, vo taa mera kolku {to znae uvoznikot;2) dokaz za tro{ocite za transport i osiguruvawe, ako e potrebno;3) dokaz vo vrska so ostanatite zgolemuvawa i/ili namaluvawa.(|) Metoda 6 (metoda na raspolo`ivi podatoci)1) faktura ili drug dokaz koj gi prika`uva koli~inite i opisot nauvezenata stoka;2) soodvetni informacii za potkrepa na metodata koja e koristena zapresmetka na carinskata vrednost.A-4-10-3-2FakturaFakturata e komercijalen dokument koj go izdava prodava~ot na kupuva~ot, zastokata ili uslugata koja e predmet na kupoproda`ba.Fakturata se izdava posle isporakata na stokata od strana na prodava~ot inejzinoto izdavawe zna~i obvrska za pla}awe na kupuva~ot kon prodava~ot ili kontreto lice po nalog na prodava~ot.65
Vo me|unarodnata trgovija taa ima posebna uloga, bidej}i e osnoven izvor napodatoci pri uvozot ili izvozot na stokata. Imaj}i go predvid goreka`anoto, vome|unarodnata trgovija izdava~ na fakturata e izvoznikot na stokata, a prima~ nafakturata e uvoznikot, koj so dobivaweto na fakturata steknuva obvrska za nejzinopla}awe. Toa voobi~aeno e dokumentot po koj e potrebno da se izvr{i pla}aweto zastokata.Vo carinskata postapka edinstveno prifatliva e kone~nata faktura, dodekaprifa}aweto na pro-forma fakturata e mo`no samo vo slu~ai na carinewe soprivremeni podatoci vo pogled na vrednosta na stokata. Toa e slu~aj koga se carinistoka ~ija cena zavisi od dnevno berzanski fluktuacii i taa ne e poznata vomomentot na carineweto. Me|utoa i vo vakvite slu~ai potrebno e pokraj profakturatadopolnitelno da se dostavi kone~na faktura vo rok od 14 dena od denot napriemot na nepotpolnata carinska deklaracija (~len 88 stav (1) pod a) od CZ).Fakturite mo`e da se pojavat vo sekakov vid i razli~en format. Tie mo`e dabidat mnogu sofisticirani i profesionalno izraboteni i otpe~ateni, ili mo`at dabidat prosti, ednostavni i ra~no napi{ani. Predviduvaj}i deka gi davaat siteneophodni elementi za tro{ocite potrebni za utvrduvawe na carinskata vrednost,sekoja forma mo`e da bide prifatliva. Ponekoga{, ra~no pi{uvanite fakturimo`e da sugeriraat deka dobavuva~ot vsu{nost e mala kompanija ili mo`ebi imamalo iskustvo so izvoznite dokumenti. Vo tie slu~ai potreben e potemelen pregledna dokumentite.Generalno, ne postoi zadol`itelno propi{an obrazec na faktura vome|unarodnata trgovija, no so ogled na nejzinoto golemo zna£ewe i nejzinatafunkcija, od strana na Evropskata ekonomska komisija (ECE) usvoena e preporaka zamostra na obrazecot faktura za me|unarodna trgovija.Podatocite koi treba da gi sodr`i komercijalnata faktura vome|unarodnata trgovija se slednite:- oznaka "faktura" so broj, datum i povikuvawe na drugi dokumentipovrzani so konkretnata faktura (na primer, broj na dogovor, broj na profaktura,broj na ispratnica i sli£no).- naziv na prodava£ot vo stranstvo so site negovi generalii (adresa,telefon, e- mail i sl.)- naziv na kupuva£ot, koj istovremeno e i prima£ na stokataVo slu£aj koga kupuva£ot na stokata ne e i prima£, odnosno prima£ot ikupuva£ot se razli£ni subjekti, za vodewe na carinskata postapka potrebno e dapostoi faktura koja kupuva£ot mu ja ispostavuva na prima£ot na stokata. Ova eslu£aj koga stranski prodava£ mu ja prodava stokata na stranski kupuva£, a prima£ nastokata e doma{en subjekt vo Republika Makedonija, pri {to za vodewe nacarinskata postapka potrebno e stranskiot kupuva£ da izdade faktura na prima£otna stokata (doma{niot uvoznik). Vsu{nost, vo postapkata na uvozno carinewe nastokata, fakturata koja }e bide prilo`ena za carinewe treba da glasi na sujektotkoj se deklarira kako uvoznik na stokata vo Republika Makedonija.- podatoci za identifikacija na stokata i toa trgovski naziv, {ifra naartikl, edinica merka, koli£ina, edine£na cena, iznos vo stranska valuta;- valuta vo koja se izrazeni vrednosnite podatoci vo fakturata;- podatoci za broj i vid na koleti;- bruto i neto masa;- podatoci za pakuvaweto na stokata;- zemja na poteklo na stokata;- podatoci za prevozot na stokata (vid i broj za identifikacija naprevoznoto sredstvo);- klauzula za paritet;- podatoci za uslovite za pla}awe (na£inot na pla}awe i rokot);- specifikacija na ostanati tro{oci koi se vklu£eni vo fakturata(dokolku ima takvi). Na primer, dokolku spored klauzulata za paritettransportnite tro{oci ne se vklu£eni vo cenata na stokata, a prevozot go66