13.07.2015 Views

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo - ISS SSI

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo - ISS SSI

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo - ISS SSI

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

avSvze <strong>zrunvis</strong><strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong><strong>saxelmZRvanelo</strong>Crossing borders in service andsupport of children and families


avSvze <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>saerTaSoriso organizacia“es-o-es bavSvTa sofeli”saerTaSoriso organizacia „es-o-es bavSvTasofeli“ warmoadgens qolga organizacias,romelSic msoflios masStabiT „es-o-es bavSvTasoflis“ 130-ze meti erovnuli asociaciaagaerTianebuli. „es-o-es bavSvTa sofeli“ <strong>bavSvze</strong>orientirebuli arasamTavrobo da arareligiuriorganizaciaa, romelic mitovebis riskis winaSemyof da mSobelTa mzrunvelobas moklebulbavSvebs sxvadasxva momsaxurebiT uzrunvelyofsda aqtiurad moRvaweobs bavSvTa <strong>zrunvis</strong>,ganaTlebisa da jandacvis mimarTulebiT.bavSvebisaTvis adekvaturi <strong>zrunvis</strong> uzrunvelsayofad,organizacia xels uwyobs bavSvTaaRmzrdelebis, ojaxebisa da Temis profesiulganviTarebas.„es-o-es bavSvTa sofeli“ xels uwyobs mitovebisriskis winaSe myof da mSobelTa mzrunvelobasmoklebuli bavSvebis uflebebis dacvas.organizacia daarsda 1949 wels. igi gaeros bavSvisuflebaTa konvenciis principebis Tanaxmadmoqmedebs.www.sos-childrensvillages.orgsaerTaSoriso socialurisamsaxuri (<strong>ISS</strong>)saerTaSoriso socialuri samsaxuri (sos)daxmarebas uwevs migraciisa da iZulebiTgadaadgilebis Sedegad socialuri problemebiswinaSe myof pirebs, bavSvebsa da ojaxebs.saerTaSoriso socialuri samsaxuri saerTaSorisoaramomgebiani organizaciaa. igi 1924 wels daarsdada mas mere, mTeli msoflios masStabiTdaaxloebiT 140 qveyanaSi funqcionirebs da 50 000-ze met adamians emsaxureba.saerTaSoriso socialurma samsaxurma gaSvilebissxvadasxva mimarTulebiT gansakuTrebuligamocdileba SeiZina. ufro zogadad, esgamocdileba da kompetencia ukavSirdeba bavSvTamitovebis, instituciur dawesebulebebSimoTavsebis prevenciis, bilogogiuri ojaxisganviTarebis, SvilobilobaSi myofi bavSvebisdaxmarebisa da instituciur dawesebulebebSimyofi bavSvebis <strong>zrunvis</strong> sakiTxebs.www.iss-ssi.org


3Sinaarsi45winasityvaobaSesavali<strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>6610I. mizaniII. zogadi principebi da perspeqtivebibavSvi da ojaxi<strong>alternatiuli</strong> zrunva<strong>saxelmZRvanelo</strong>s gamoyenebis xelSemwyobi RonisZiebebiIII. <strong>saxelmZRvanelo</strong>s masStabebi11 IV. <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> saWiroebis prevencia- mSobelTa mzrunvelobis xelSewyoba- bavSvis ojaxisgan daSorebis prevencia- ojaxis reintegraciis xelSewyoba1516V. <strong>zrunvis</strong> uzrunvelyofis sqemaVI. <strong>zrunvis</strong> yvelaze marTebuli formis gansazRvra18 VII. <strong>alternatiuli</strong> zrunvapolitika- araformaluri zrunva- formaluri <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> RonisZiebebis zogadi wesebi- samarTlebrivi pasuxismgebloba <strong>bavSvze</strong>- formalur mzrunvelobaze pasuxismgebeli uwyebebi da dawesebulebebi- Svilobilobainstituciuri dawesebulebaSemowmeba da monitoringi<strong>zrunvis</strong> sistemidan gasuli bavSvebis Semdgomi mxardaWera26 VIII. zrunva samSoblodan imigrirebul bavSvebze<strong>zrunvis</strong> misaRebad bavSvis sazRvargareT gadayvanasazRvargareT myof <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> uzrunvelyofa28 X. zrunva sagangebo mdgomareobis dros<strong>saxelmZRvanelo</strong>s principebis gamoyenebabavSvis ojaxisgan daSorebis prevenciamzrunvelobis formebiojaxis mokvleva da reintegracia31sasargeblo bmulebi


4<strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>winasityvaobamsoflioSi milionobiT mitovebis riskis winaSe myofi da mSobelTa mzrunvelobas moklebuli bavSvia.maTi yofa savsea iseTi problemebiT, romelTa Sedegebic zrdasrul asakSic daRs asmevs maT cxovrebas.gaeros bavSvis uflebaTa konvenciis ganxorcielebis monitoringis dros, gaeros bavSvis uflebaTakomitetma gaacnobiera, rom is problemebi, romlis winaSe es bavSvebi da ojaxebi yoveldRiurad dganan araris saTanadod gaazrebuli da gaTvaliswinebuli sxvadasxva politikis dagegmvisa da maTi praqtikuliganxorcielebisas.bavSvTa uflebebsa da realur cxovrebaSi am uflebis aRsrulebas Soris arsebuli SeusabamobisgaTvaliswinebiT da arsebuli xarvezebis aRmofxvris mizniT, 2005 wels gaeros bavSvis uflebaTakomitetma moawyo diskusia mSobelTa mzrunvelobas moklebuli bavSvebis Temaze. diskusiebis Sedegad,komitetma SeimuSava da gamosca rekomendaciebi, romliTac igi mouwodebda saerTaSoriso sazogadoebas,qveynebs, gaerTianebuli erebis saagentoebs, arasamTavrobo organizaciebs, dargis specialistebs,saganmanaTleblo dawesebulebebs da profesiul organizaciebs SeemuSavebinaT saerTaSorisostandartebi, romliTac ixelmZRvanelebdnen saxelmwifoebi da Sesabamisi pasuxismgebeli pirebi gaerosbavSvis uflebaTa konvenciis ganxorcielebisas.Sesabamisad, komiteti miesalmeba 2009 wlis 20 noembers, gaeros bavSvis uflebaTa konvenciis meocewlisTavze gaeros generaluri asambleis mier <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> formis <strong>saxelmZRvanelo</strong>saRiarebis faqts. es <strong>saxelmZRvanelo</strong> warmoadgens 2005 wels komitetis mier gakeTebuli mowodebis,molaparakebebisa da konsultaciebis gziT 5 wliani intensiuri muSaobis Sedegs.msurs madloba gadavuxado braziliis mTavrobas jgufis Sekrebis organizebisa da <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong><strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>s aRiarebisaTvis gaweuli Tavdauzogavi SromisaTvis. aqve undaaRiniSnos arasamTavrobo organizaciebisa da sxva mniSvnelovani partniorebis, gansakuTrebiT JenevaSidafuZnebuli mzrunvelobas moklebul bavSvTa sakiTxebze momuSave arasamTavrobo organizaciebissamuSao jgufis Rvawlic, vinaidan maTi mxardaWeris gareSe sruliad SeuZlebeli iqneboda am samuSaosSesruleba.gaeros bavSvis uflebaTa komitetis saxeliT imeds gamovTqvam, rom <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong><strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>Si miTiTebuli rCevebi udides rols Seasrulebs gaeros bavSvis uflebaTakonvenciis Sesrulebis saqmeSi. am <strong>saxelmZRvanelo</strong>s gamocema pirveli nabijia <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong><strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> Sesaxeb informaciis gasavrceleblad.profesori iang ligaeros bavSvis uflebaTa komitetis Tavmjdomareseuli, korea2009 wlis 20 noemberi


5Sesavali2009 wlis 20 noembers gaeros bavSvis uflebaTa konvenciis me-20 wlisTavis aRsaniSnavad, gaerosgeneralurma asambleam aRiara <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>. Cven,saerTaSoriso organizacia “es-o-es bavSvTa sofeli” da saerTaSoriso socialuri samsaxuri mivesalmebiTam axal saerTaSoriso sqemas, romelic uTuod xels Seuwyobs bavSvTa uflebebis dacvas mTels msoflioSida milionobiT bavSvs, ojaxsa da Tems cxovrebas gauumjobesebs. <strong>saxelmZRvanelo</strong>Si aRniSnulirekomendaciebis gasavrceleblad da gansaxorcieleblad, winamdebare publikaciaSi <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong><strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>s oficialuri teqsti (generaluri asamblea A/HRC/11/L.13) da<strong>saxelmZRvanelo</strong>Si miTiTebul ZiriTad sakiTxebze arsebuli kiTxvebia warmodgenili.safuZveli<strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>s SemuSaveba ganapiroba bavSvTa uflebebsa darealur cxovrebaSi am uflebebis aRsrulebas Soris arsebuli Seusabamobis aRiarebam. swored aRniSnulixarvezis aRmofxvris mizniT, saerTaSoriso sazogadoeba gaerTianda da SeimuSava <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong><strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>. es <strong>saxelmZRvanelo</strong> gaeros bavSvis uflebaTa komitetis,mTavrobebis (braziliis mTavrobis xelmZRvanelobiT), gaeros bavSvTa fondis, eqspertebisa da mecnierebis,arasamTavrobo organizaciebisa da rac mTavaria, <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> sferoSi gamocdili axalgazrdebisxuTwliani diskusiisa da molaparakebis Sedegia.ZiriTadi principebi<strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>Si Camoyalibebulia saTanado politikisa dapraqtikis aucilebloba or ZiriTad principTan mimarTebaSi. es principebia: aucilebloba da Sesabamisoba.aucileblobis safuZvelia survili, davexmaroT bavSvebs darCnen sakuTar ojaxebSi mSobelTamzrunvelobis qveS. bavSvis ojaxisgan daSoreba ukidures SemTxvevaSi unda moxdes, mxolod mas Semdeg, racSemTxvevis detaluri Sefaseba moxdeba. rac Seexeba Sesabamisobas, <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong><strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> yvelaze misaReb formebs warmogvidgens. TiToeulbavSvs, romelsac <strong>alternatiuli</strong> zrunva esaWiroeba, individualuri saWiroebebi aqvs, magaliTad, mokle angrZelvadian mzrunvelobasTan an da-Zmis erTad cxovrebasTan dakavSirebiT. SerCeuli <strong>zrunvis</strong> formaindividualur saWiroebebze unda iyos morgebuli. <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> formis Sesabamisobaregularulad unda gadaixedos da Sefasdes - ramdenad saWiroa <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> uzrunvelyofa anbavSvis biologiur ojaxSi dabruneba.rogor gamoviyenoT publikacia<strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>s TiToeul nawilSi mocemulia <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong>erovnul politikasTan dakavSirebuli kiTxvebi. kiTxvebi amomwuravi araa da arc oficialuri teqstisnawilia. ubralod maTi mizania xeli Seuwyos <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> ZiriTadiprincipebis ganxorcielebaze garkveuli diskusiis warmoSobas da analizs. <strong>saxelmZRvanelo</strong>Si aRniSnulimiTiTebebi bavSvebze, maT ojaxebsa da Temebze dadebiT gavlenas iqoniebs, Tu dawerili principebicxovrebaSi ganxorcieldeba. Cveni mizanic esaa: sityva saqmed vaqcioT!rixard pixleri, generaluri mdivani,saerTaSoriso organizacia es-o-esbavSvTa sofelijin aioubi, generaluri mdivani,saerTaSoriso socialuri samsaxuri


6<strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong><strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong><strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong><strong>saxelmZRvanelo</strong>I. mizani1 winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>s mizania xeliSeuwyos gaeros bavSvis uflebaTa konvenciisa dasxva saerTaSoriso SeTanxmebebis ganxorcielebas,romlebic mitovebis riskis qveS myof da mSobelTamzrunvelobas moklebuli bavSvebis dacvas dakeTildReobas ukavSirdeba.2 aRniSnuli saerTaSoriso instrumentebis, iserogorc am sferoSi dagrovili codnisa dagamocdilebis gaTvaliswinebiT, <strong>saxelmZRvanelo</strong>Siasaxulia politikisa da praqtikis yvelaze misaRebimimarTulebebi. <strong>saxelmZRvanelo</strong> <strong>alternatiuli</strong><strong>zrunvis</strong> sakiTxebTan pirdapir an iribaddakavSirebuli yvela seqtorisaTvis arisgankuTvnili. kerZod, <strong>saxelmZRvanelo</strong>s daniSnulebaa:(a)(b)(g)(d)xeli Seuwyos bavSvis ojaxSi cxovrebas an misbiologiur ojaxSi dabrunebas; Tu es arxerxdeba, gamoiyenos sxva Sesabamisi daproblemis mogvarebis grZelvadiani saSualebebi,maT Soris gaSvileba da kafala, islamurikanonmdeblobis Sesabamisad;problemis mogvarebis grZelvadiani gzebisZiebis periodSi da im SemTxvevaSi, rocazemoaRniSnuli gamosavali miuRwevelia an arSeesabameba bavSvis saukeTeso interesebs,aucilebelia uzrunvelyofil iqnes <strong>bavSvze</strong><strong>zrunvis</strong> iseTi <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong>identificireba da uzrunvelyofa, romliTacbavSvs eqneba sakuTari Tavis sruli daharmoniuli ganviTarebis saSualeba;daexmaros da stimuli misces mTavrobebs,konkretul saxelmwifoSi arsebuli socialuri,ekonomikuri da kulturuli mdgomareobisgaTvaliswinebiT, <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> mimar-TulebiT aRebuli pasuxismgeblobebisa davaldebulebebis gansaxorcieleblad;mimarTuleba misces socialur dacvaze dabavSvTa keTildReobaze momuSave saxelmwifoda kerZo struqturebis, ise rogorcsamoqalaqo sazogadoebis gadawyvetilebebs,politikasa da RonisZiebebs.II.zogadi principebida perspeqtivebia. bavSvi da ojaxi3 ramdenadac ojaxi sazogadoebis fundamenturjgufs, bavSvis ganviTarebis da keTildReobisyvelaze bunebriv garemos warmoadgens, mTeliZalisxmeva, upirveles yovlisa, iqiTken unda iyosmimarTuli, rom bavSvs saSualeba mieces TavismSoblebTan an, saWiroebis SemTxvevaSi, ojaxis sxvawevrebTan icxovros an dabrundes sacxovreblad.<strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> dros, ojaxi saxelmwifosgansxvadasxva formis daxmarebiT unda iyosuzrunvelyofili da am daxmarebaze xelimiuwvdebodes.4 TiToeulma bavSvma da axalgazrdam undaicxovros mzrunvel da dacul garemoSi, sadac massruli ganviTarebis SesaZlebloba eqneba. saTanadomzrunvelobas an zogadad zrunvas moklebulbavSvebs aseT garemoSi aRzrdis naklebi Sansi aqvT.5 rodesac bavSvis ojaxs saTanado mxardaWerispirobebSic ar SeuZlia <strong>bavSvze</strong> saTanado zrunva,da im SemTxvevaSic, roca ojaxi bavSvs tovebs anuars ambobs masze, saxelmwifo valdebulia daicvasbavSvis uflebebi da uzrunvelyos <strong>alternatiuli</strong><strong>zrunvis</strong> Sesabamisi forma adgilobrivorganoebTan da uflebamosil samoqalaqoorganizaciebTan erTad (an maTi saSualebiT).saxelmwifo aseve valdebulia, uflebamosiliorganoebis saSualebiT meTvalyureoba gauwios<strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> qveS myofi bavSviskeTildReobas, usafrTxoebasa da ganviTarebas damudmivad gadaxedos ukve arsebuli <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong>formis marTebulobas.


76 yvela gadawyvetileba, iniciativa da midgoma,romelic winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>s farglebSiaasaxuli, individualurad unda iqnes ganxilulicalkeuli SemTxvevis dros (bavSvis usafrTxoebisgaTvaliswinebiT da bavSvis interesebisa dauflebebis dacviT). daculi unda iyos<strong>saxelmZRvanelo</strong>s Sesabamisoba diskriminaciisa dagenderul sakiTxebTan mimarTebaSi. yvelagadawyvetileba, iniciativa da midgoma undaemyarebodes bavSvis uflebebis pativiscemas -gamoTqvas sakuTari azri da es azri misiganviTarebis donis Sesabamisad gaiTvaliswinon.bavSvs xeli unda miuwvdebodes yvela saWiroinformaciaze. yoveli Rone unda vixmaroTimisaTvis, rom bavSvebs sakuTari azris gamoxatvissaSualeba mieceT da sasurveli informaciamaTTvis sasurvel enaze miewodoT.7 winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>s gamoyenebis drosunda ganisazRvros bavSvTa interesebi, raTamSobelTa mzrunvelobas moklebuli bavSvebis anmitovebis riskis qveS myofi bavSvebisaTvis, maTisaWroebebis Sesabamisi da uflebaTa damcvelisamoqmedo gegma dadgindes. gegma undaiTvaliswinebdes am bavSvebis uflebebis dacvas daindividualur ganviTarebas ojaxSi, socialur dakulturul garemoSi., aseve, maT statuss rogorcgegmis gansazRvris periodSi, ise grZelvadianperspeqtivaSi. gegmis gansazRvris procesSimxedvelobaSi unda iqnes miRebuli bavSvisuflebebi da gaTvaliswinebul unda iyos misimosazrebebi bavSvis asakisa da ganviTarebisSesabamisad.8 saxelmwifoebma unda SeimuSaon da ganaxorcielonbavSvTa keTildReobisa da dacvis politika maTisaerTo socialuri da sazogadeobriviganviTarebis politikis farglebSi. yuradRebaunda mieqces arsebuli <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong>formis gaumjobesebas winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>Siwarmodgenili principebis gaTvaliswinebiT.9 bavSvebis ojaxTan daSorebis Tavidanasacileblad, saxelmwifoebma unda ganaxorcielonsaTanado da kulturuli gansxvavebulobisSesabamisi RonisZiebebi:(a)(b)iseTi ojaxebis daxmareba mzrunveli garemosSeqmnaSi, romelTa SesaZleblobebicSezRudulia Semdegi faqtorebiT: SezRuduliSesaZleblobebi, narkotikze da alkoholzedamokidebuleba; warmomavlobis an umciresobismikuTvnebulobis gamo arsebuli diskrminacia,konfliqtis regionSi an okupirebul zonaSicxovreba.saTanado <strong>zrunvis</strong> uzrunvelyofa mowyvladibavSvebisaTvis, rogorebic arian Zaladobisa daeqspluataciis msxverpli bavSvebi, mitovebulibavSvebi, quCaSi mcxovrebi da momuSave bavSvebi,ukanonod Sobili bavSvebi, mitovebulibavSvebi, emigranti muSebis Svilebi,TavSesafris maZiebeli pirebis Svilebi daSidsiT an sxva seriozuli daavadebiTdaavadebuli bavSvebi.10 gansakuTrebuli Zalisxmevaa saWiro imisaTvis,rom gadaiWras bavSvis an misi mSoblebis raimestatusis gamo diskriminaciis sakiTxi. aseTistatusi SeiZleba iyos siRaribe, eTnikuriwarmomavloba, religia, sqesi, gonebrivi dafizikuri SezRuduloba, Sidsi an sxva raimeseriozuli daavadeba, qorwinebis gareSe SobilibavSvis statusi, social-ekonomikuri stigma ansxva statusi Tu garemoeba, romelmac SeiZleba<strong>bavSvze</strong> uaris Tqma, bavSvis mitoveba da/an bavSvismSoblisagan moSoreba gamoiwvios.b. <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> forma1 1 a l t e r n a t i u l i z r u n v i s f o r m a s T a ndakavSirebuli yvela gadawyvetilebis miRebisassasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyosTavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildesojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia. aseve,imisaTvis, rom rac SeiZleba naklebi ziani miadgesmis ganaTlebas, kulturul da socialur yofas.12 <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> formaSi, maT Soris,araformaluri zrunvaSi myof bavSvTandakavSirebuli gadawyvetilebebi unda iTvaliswinebdesbavSvisaTvis stabiluri ojaxuri garemosuzrunvelyofisa da misi ZiriTadi saWiroebebisdakmayofilebis mniSvnelobas. aseve, gasaTvaliswinebeliabavSvis kavSiri aRmzrdelebTan. yoveliamis permanentuloba ki erT-erTi ZiriTad miznadunda iqnes miCneuli.13 bavSvebs yovelTvis da nebismier SemTxvevaSiRirsebiTa da pativiscemiT unda movepyraT dadavicvaT aRmzrdelis, Tanatolis Tu mesame mxarisZaladobis, ugulebelyofisa da yvela saxiseqspluataciisgan.14 bavSvis ojaxisgan moSoreba ukidures zomadunda iqnes ganxiluli. es RonisZieba, ramdenadacSesaZlebelia, droebiTi da xanmokle unda iyos.bavSvis ojaxidan mocilebis gadawyvetilebisgadasinjva mudmivad unda xdebodes. am sakiTxismogvarebis an misi mizezebis aRmofxvrisTanaveunda moxdes bavSvis mSobelTa mzrunvelobaSidabruneba bavSvis interesebis dacviT. gaTvaliswinebuliunda iyos qvemoT, 48-e punqtSi miTiTebuliSefaseba.


8<strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>aucileblobis principierovnuli politikisaTvis, mocemul principscalsaxad prevenciuli daniSnuleba gaaCnia. igiwarmoaCens saTanado socialuri momsaxurebisuzrunvelsayofad resursebis gamoyofisaucileblobas, romelic Tavis mxriv bavSvebisojaxisgan mocilebis risks gvacilebs.erovnuli politika..... aris Tu ara erovnul politikaSi mkafiodgansazRvruli, rom bavSvis ojaxisgan moSorebaukiduresi zoma unda iyos da mxolodgardauvali aucileblobis SemTxvevaSiganxorcieldes?.. gansazRvravs Tu ara erovnuli politika imas,rom mxolod siRaribe ar SeiZleba CaiTvalosbavSvis ojaxidan moSorebis da <strong>zrunvis</strong>alternatiul formaSi gadayvanis mizezad?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikaojaxis resursebis Sefasebas sxvadasxvakriteriumis gamoyenebiT, roca dgindeba, rombavSvs ojaxSi safrTxe emuqreba?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikaojaxis daxmarebas da saTanado momsaxurebasbavSvis mitovebis prevenciis mizniT, ise rom<strong>bavSvze</strong> zrunva ojaxis farglebSive ganxorcieldes?.. garantirebulia Tu ara erovnuli politikisfarglebSi is, rom mSoblebi da bavSvebi sruladmiiReben monawileobas gadawyvetilebis miRebisprocesSi, miiReben srul informacias TavianTuflebebze, gansakuTrebiT, ojaxisgan bavSvismocilebis gadawyvetilebis gaprotestebisTaobaze?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikamSoblebisaTvis bavSvis aRzrdasTan dakav-Sirebul swavlebas da sxva saxis daxmarebas?...erovnuli politika garantias iZleva, rommudmivad moxdeba bavSvis <strong>alternatiuli</strong><strong>zrunvis</strong> formaSi yofnis saWiroebis gadasinjvada misi ojaxSi dabrunebis SesaZleblobisSefaseba?15 finansuri da materialuri gaWirveba, an amgaWirvebasTan dakavSirebuli pirobebi, bavSvismSoblebisgan mocilebis, misi <strong>alternatiuli</strong><strong>zrunvis</strong> formaSi gadayvanis, reintegraciisdabrkolebis gamarTleba ar unda iyos. aseTimdgomareoba ojaxisaTvis saTanado daxmarebissaWiroebas warmoaCens.16 yuradReba unda mivaqcioT yvela sxva uflebisdacvas, gansakuTrebiT im uflebebisa, romelicmSobelTa mzrunvelobas moklebul bavSvTamdgomareobas ukavSirdeba. aseTi uflebebiaganaTlebis, samedicino da sxva ZiriTadimomsaxurebis miRebis ufleba, identurobis,religiis an rwmenis Tavisuflebis, enis dasakuTrebis dacvis ufleba, aseve, memkvidreobismiRebis ufleba.17 <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> formaSi gadayvanisas,da-Zma erTmaneTs ar unda davaSoroT, Tu ararsebobs maTze Zaladobis riski an sxva raimegamamarTlebeli mizezi, romelic bavSvissaukeTeso interesebs ewinaaRmdegeba. nebismierSemTxvevaSi, Zalisxmeva unda gamoviCinoT da-ZmebiserTmaneTTan kontaqtis SesanarCuneblad (Tu esmaT survilsa da interess ar ewinaaRmdegeba).18 bevr qveyanaSi mzrunvelobas moklebulibavSvebis umetesoba araformaluri <strong>zrunvis</strong> qveSimyofeba. maT naTesavebi da sxva axloblebi uvlian.aRiareben ra am faqts, saxelmwifoebma, mocemuli<strong>saxelmZRvanelo</strong>s mixedviT, Sesabamisi gzebi undagamonaxon, raTa uzrunvelyon bavSvebis keTildReobada dacva araformaluri <strong>zrunvis</strong>pirobebSi. saTanado yuradReba unda miaqcionkulturul, ekonomikur, genderul da religiurgansxvavebulobas da uzrunvelyon iseTipolitikis gatareba, romelic bavSvis uflebebsada interesebs ar ewinaaRmdegeba.19 arcerTi bavSvi ar unda cxovrobdes kanonierimeurvis an sxva pasuxismgebeli ufrosisa Tuuflebamosili saxelmwifo organos daxmarebisa dadacvis gareSe.20 <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> uzrunvelyofa ar undaganxorcieldes provaiderebis politikuri,religiuri an ekonomikuri miznebis ganxorcielebismizniT.21 instituciur saaRmzrdelo dawesebulebaSibavSvis ganTavseba unda moxdes mxolod gamonaklisSemTxvevebSi, rodesac aseTi RonisZieba yvelazemarTebulia, aucilebelia da gamomdinareobs amaTu im bavSvis individualuri saWiroebebidan.22 eqspertTa mosazrebis Tanaxmad, mcirewlovani,gansakuTrebiT sam wels qvemoT asakis bavSvebisaTvis,<strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> uzrunvelyofaunda moxdes ojaxur garemoSi. am principidan


9gamonaklisi SeiZleba moxdes da-Zmebis daSorebisTavidan acilebis mizniT da im SemTxvevaSi, TubavSvis instituciaSi gadayvanas sagangebomdgomareoba moiTxovs. am SemTxvevaSic ki, winaswarunda iyos gansazRvruli bavSvis instituciaSiganTavseba SezRuduli drois ganmavlobaSi dadaigegmos misi ojaxSi reintegracia an amisixangrZlivi <strong>zrunvis</strong> uzrunvelyofa ojaxurgaremoSi.23 vinaidan instituciuri saaRmzrdelodawesebulebebi da ojaxur garemoSi ganxorciel e b u l i z r u n v a b a v S v i s s a W i r o e b e b i sdakmayofilebis TvalsazrisiT erTmaneTs avseben,roca instituciuri dawesebulebebi mainc rCeba,aucilebelia alternativebis SemuSaveba saerTodeinstitucionalizaciis strategiis konteqstSi,raTa saboloo jamSi SesaZlebeli gaxdesinstituciis, rogorc <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong>formis gauqmeba. am mizniT, saxelmwifoebma undaSeimuSavon bavSvis ganviTarebis Sesabamisistandartebi, raTa uzrunvelyon bavSvisganviTarebisaTvis aucilebeli pirobebis Seqmna,rogoricaa individualuri da mcire saojaxo tipiszrunva. swored am standartebTan mimarTebaSiunda moxdes arsebuli momsaxurebis SesabamisobisSefaseba. axali instituciuri saaRmzrdelodawesebulebebis daarsebis an daarsebis nebarTvisSesaxeb gadawyvetilebebis miRebisas, srulad undaiqnas gaTvaliswinebuli deinstitucionalizaciismizani da strategia, miuxedavd imisa, saxelmwifodawesebulebas iqneba es Tu - kerZo.s a x e l m Z R v a n e l o s g a m o y e n e b i sxelSemwyobi RonisZiebebi24 imisaTvis, rom saxelmwifoebma drouladuzrunvelyon winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>SiaRniSnuli miTiTebebis drouli da efeqturiganxorcieleba, maT maqsimalurad unda gamoiyenonyvela arsebuli adamianuri Tu finansuri resursida saWiroebis SemTxvevaSi uzrunvelyonTanamSromloba. gansakuTrebiT mniSvnelovaniasaxelmwifos mxridan Sesabamis organoebs SorisTanamSromlobis xelSewyoba da bavSvebisa da maTiojaxebis keTildReobis sakiTxebis gaTvaliswinebayvela im saministros strategiaSi, romelicpirdapir Tu iribad CarTulia aRniSnulisakiTxebis mogvarebaSi.25 winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>Si miTiTebuliRonisZiebebis gansaxorcieleblad, saxelmwifoebmaunda daadginon saWiroebebi da moiTxovonSesabamisi saerTaSoriso mxardaWera. aseTmoTxovnas saTanado yuradReba unda mieqces da TuSesaZlebeli da marTebulia, saxelmwifoebma maTzedadebiTi reagireba unda miiRon. mocemul<strong>saxelmZRvanelo</strong>Si aRniSnuli miTiTebebimaqsimalurad unda iqnes asaxuli TanamSromlobisSesabamisobis principiTu <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> formis gamoyenebagardauvalia da bavSvis saukeTeso interesebs arewinaaRmdegeba, mocemuli <strong>saxelmZRvanelo</strong>iTvaliswinebs <strong>zrunvis</strong> formisa da xangrZlivobisSesaferis da swor SerCevas calkeuliSemTxvevis specifikis gaTvaliswinebiT. aseve,stabilurobisa da permanentulobis xelSewyobas.erovnuli politika..... uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika<strong>zrunvis</strong> sxvadasxva alternatiul formebs,romlebic Seesabameba im bavSvis individualursaWiroebebs, romelsac zrunva da dacva sWirdeba?..aris Tu ara erovnul politikaSi mkafiodCamoyalibebuli deinstitucionalizaciis daojaxur garemoze dafuZnebuli an sxva Sesabamisi<strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> ganviTarebis erovnuligegma?.. momavali mzrunvelebis saTanado SerCevismizniT, avaldebulebs Tu ara erovnuli politikazrunvaze pasuxismgebel organoebs potenciurimzrunveli pirebis winaswar Semowmebas?.. iTvaliswinebs Tu ara erovnuli politika imas,rom Sesabamisobis dadgenisas erT-erT ZiriTadkriteriumad <strong>zrunvis</strong> alternatiul formaSi da-Zmebis erTad ganTavseba unda iyos miCneuli?.. avaldebulebs Tu ara erovnuli politikazrunvaze pasuxismgebel organoebs da mzrunvelpirebs imas, rom bavSvma da ojaxma monawileobamiiRon <strong>zrunvis</strong> alternatiul formaSi bavSvisganTavsebasTan dakavSirebuli gadawyvetilebebismiRebis procesSi, ise rogorc maT dagegmvasa daganxilvaSi?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikauflebebze damyarebul iseT sqemas, romelicbavSvis uflebebis dacvis erTian midgomazeadafuZnebuli, sadac <strong>zrunvis</strong>a da dacvis garda -ganaTlebis, jandacvis, identobis, rwmenis anpiradi cxovrebis xelSeuxeblobis sakiTxebic arisgaTvaliswinebuli?


10 <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>programebSi, romlebic TavianTi mxriv ganviTarebiskenaris mimarTuli. saxelmwifosTvisdaxmarebis gawevisas, ucxourma iuridiulmapirebma Tavi unda Seikavon nebismieri iseTiiniciativisagan, romelic winamdebare saxelm-ZRvaneloSi warmodgenil debulebebs ewinaaRmdegeba.26 winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>Si aRniSnuliarcerTi debuleba ar unda axdendes imaze ufrodabali standartebis Seqmnis waxalisebas, vidre esama Tu im saxelmwifoSi aris dadgenili, maT SoriskanondeblobiT gaTvaliswinebuli standartebic.amavdroulad, unda moxdes waxaliseba, raTauflebamosilma organoebma, profesiulmaorganizaciebma da sxva dainteresebulma mxareebmaSeimuSaon winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>zedafuZnebuli erovnuli an profesiulimiTiTebebi.III. <strong>saxelmZRvanelo</strong>s masStabebi27 winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong> exeba 18 welsqvemoT asakis bavSvebze formaluri <strong>alternatiuli</strong><strong>zrunvis</strong> formis saTanado gamoyenebasa da pirobebs.mxolod saTanado miTiTebis SemTxvevaSi,winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong> araformaluri<strong>zrunvis</strong> formebsac moicavs, iTvaliswinebs ragafarToebuli ojaxisa da Temis mniSvnelovanrols, ise rogorc saxelmwifos valdebulebebsyvela im bavSvis ganviTarebisaTvis, romelicgaeros bavSvis uflebaTa konvenciis Sesabamisad,mSobelTa an kanonieri meurvis mzrunvelobasmoklebuli bavSvebis mimarT unda iqnesuzrunvelyofili.28 winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>Si Camoyalibebuliprincipebi exeba aseve <strong>zrunvis</strong> alternatiulformaSi ukve gadayvanil axalgazrdebs da imaTac,visac gardamaval periodSi Semdgomi zrunva andaxmareba esaWiroeba - Sesabamisi kanoniTgansazRvruli srulwlovanebis asakis miRwevisSemdeg.29 winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>Si aRniSnulimiznebisaTvis da qvemoaRniSnul 30-e punqtSimiTiTebuli gamonaklisis gaTvaliswinebiT,Semdegi gansazRvrebebi unda iqnes gamoyenebuli:(a)(I)mSobelTa mzrunvelobas moklebuli bavSvebi:yvela bavSvi, romelic nebismieri mizezis angaremoebis gamo RamiT erT-erTi mSoblismzrunvelobas mainc aris moklebuli. mSobelTamzrunvelobas moklebul bavSvebs, romlebicTavianT samSobloSi ar cxovroben an sagangebomdgomareobis msxverplni arian, SeiZlebavuwodoT:„mitovebuli“, Tu maTze ar zrunavs sxva(II)(b)(I)naTesavi an zrdasruli adamiani, romelsackanonis mixedviT maTze mzrunvelobisa dameurveobis pasuxismgeb-loba ekisreba;„mzrunvel pirs moSorebuli“ - Tu bavSvimoSorebulia wina kanonier an ZiriTadmzrunvel pirs, magram masze sxva naTesavizrunavs.<strong>alternatiuli</strong> zrunva SeiZleba Semdegi formiTarsebobdes:<strong>zrunvis</strong> araformaluri forma: ojaxur garemoSiuzrunvelyofili nebismieri saxis zrunva,rodesac bavSvs droebiT an mudmivmzrunvelobas uweven naTesavebi an megobrebi(araformaluri naTesauri mzrunveloba)sakuTari individualuri resursebisfarglebSi, bavSvis, misi mSoblebis an sxva pirisiniciativiT, magram, ara administraciuli,samarTlebrivi organos an Sesabamisiakreditebuli organos dakveTiT;(II) formaluri <strong>zrunvis</strong> forma: ojaxur garemoSiuzrunvelyofili nebismieri saxis zrunva,r o m e l i c d a u k v e T a u f l e b a m o s i l m aadministraciulma an samarTlebrivma organom;a s e v e , y v e l a n a i r i z r u n v a , r o m e l i cxorcieldeba instituciur garemoSi, maT Soris,kerZo dawesebulebaSi, imis miuxedavad, zrunvaadministraciuli/samarTlebrivi CarevisSedegad xdeba Tu ara.(g)(I)(II)imis mixedviT, Tu ra tipis garemoSixorcieldeba zrunva, SeiZleba gamovyoT<strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> Semdegi formebi:naTesauri mzrunveloba: ojaxur garemozedafuZnebuli <strong>zrunvis</strong> forma, romelicxorcieldeba gafarToebuli ojaxis farglebSian ojaxis axlo megobrebis wreSi, romlebsacbavSvi kargad icnobs. aseTi saxis zrunvaSeiZleba iyos formaluri da araformaluritipis;Svilobiloba: roca <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong>mizniT, uflebamosili organo bavSvs iseTojaxur garemoSi (magram ara biologiuriojaxSi) moaTavsebs, romelic saTanado SerCevis,Sefasebisa da damtkicebis Sedegad bavSvisaTvisSesaferis ojaxad miiCneva;(III) ojaxis Camnacvlebeli an ojaxuri tipismomsaxurebis sxva formebi;(IV) zrunva instituciur garemoSi: mzrunveloba,romelic uzrunvelyofilia ara ojaxuri tipisgaremoSi. magaliTad, usafrTxoebis centrebi,sagangebo situaciis dros Seqmnili droebiTicentrebi da sxva droebiTi an grZelvadianididi zomis saaRmzrdelo dawesebulebebi, maT


11Soris, jgufebze gankuTvnili saxlebi;(V) bavSvTa damoukidebeli tipis sacxovrebeli,romlis zedamxedveloba xdeba.(d) alternatiul zrunvaze pasuxismgebelorganoebTan mimarTebaSi:(I)saagento gulisxmobs saxelmwifo an kerZoorganos da samsaxurs, romelic bavSvebisaTvis<strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> uzrunvelyofazemuSaobs;mSobelTa mzrunvelobisxelSewyobaaRiarebs ra socialuri samuSaos prevenciulrols, winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong> warmoaCenssocialurad daucveli ojaxebis daxmarebisa dagaZlierebis saWiroebas, raTa ojaxebma TviTonSeZlon TavianT bavSvebze zrunva.(II) dawesebuleba gulisxmobs individualursaxelmwifo an kerZo dawesebulebas, romelicbavSvebisaTvis didi zomis instituciursaaRmzrdelo dawesebulebaSi bavSvis zrunvasuzrunvelyofs.30 winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>Si aRniSnuli<strong>alternatiuli</strong> zrunva ar vrceldeba SemdegSemTxvevebze:(a) arasrulwlovanTa Sesaxeb gaeros standartuliminimaluri wesebisa da TavisuflebaaRkveTiliarasrulwlovanebis dacvis Sesaxeb gaeros wesisTanaxmad, 18 wels qvemoT asakis im pirTamdgomareobas, romlebsac sasamarTlo anadministraciuli organoebis gadawyvetilebiTaRkveTili aqvT Tavisufleba, braldebuliarian kanonis darRvevaSi an damnaSaved ariancnobilni;(b)(g)mSvilebeli ojaxis mier gaweuli mzrunvelobabavSvis oficialuri gaSvilebis momentidan,vinaidan aRniSnul SemTxvevaSi iTvleba, rombavSvi ukve mSobelTa mzrunvelobis qveSimyofeba.Tumca, <strong>saxelmZRvanelo</strong> moicavs gaSvilebis winaperiods an bavSvis momaval mSvilebel ojaxSigadayvanis sacdel periods. <strong>saxelmZRvanelo</strong>SiaRniSnuli miTiTebebi TanxvedraSia immoTxovnebTan, romlebic aseTi SemTxvevebisaTvissxva saerTaSoriso kanonmdeblobaSiaCamoyalibebuli;araformaluri RonisZiebebi, roca bavSvinebayoflobiT rCeba naTesavebTan anmegobrebTan gajansaRebis an sxva mizeziT,romelic ganpirobebuli ar aris mSoblebis miermasze <strong>zrunvis</strong> zogadi uunarobiT an survilis arqoniT.31 winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>s gamoyenebarekomendirebulia uflebamosili organoebis dasxva pirebis mier bavSvTa saxlebSi, saavadmyofoebSi,gonebrivi da fizikuri SezRuduliSesaZleblobebis an sxva gansakuTrebulisaWiroebebis mqone bavSvebisaTvis gankuTvnilcentrebSi, banakebSi, samuSao da sxva adgilebSi,sadac bavSvebze zrunva SeiZleba xorcieldebodes.erovnuli politika.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikaojaxis mowyvladobis gamomwvevi faqtorebisTaobaze Sesabamisi monacemebis mogrovebas?gvawvdis Tu ara Segrovebuli masala ojaxisdasaxmareblad aucilebeli momsaxurebisuzrunvelyofaze informacias?.. iTvaliswinebs Tu ara erovnuli politikakonkretul Carevebs ojaxebis dasaxmarebladda gasaZliereblad, raTa Tavidan aviciloTbavSvis ojaxisgan mowyveta da uzrunvelvyoTaseTi CarevebisTvis saWiro resursebisSemdgomi gaZliereba da ganxorcieleba?.. qmnis Tu ara erovnuli politika garantias,rom dainergeba da ganxorcieldeba ojaxisganviTarebaze orientirebuli politika, raTaojaxuri garemo gaZlierdes dabadebis adgilis,siRaribis an eTnikuri kuTvnilebis miuxedavad?.. aRiarebs da mxars uWers Tu ara erovnulip o l i t i k a d e d i s a d a m a m i s s a e r T opasuxismgeblobas bavSvisaTvis mzrunveligaremos uzrunvelsayofad? xels uwyobs Tu ara,rom orive mSobels Tanabari midgomebi,saTanado unar-Cvevebi da resursebi gaaCndeTbavSvis aRsazrdelad?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikakoordinirebul momsaxurebas da momsaxurebaTafarTo speqtrs aRniSnuli problemebis mqoneojaxebebisaTvis?


avSvze <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>saTanadod daicvan bavSvebi, izrunon maTze daxeli Seuwyon maT ganviTarebas. aRniSnuli miznismisaRwevad, gamoyenebul unda iqnes rogorcsaxelmwifos, ise samoqalaqo sazogadoebisdamatebiTi resursebi, maT Soris arasamTavrobo dasazogadoebrivi organizaciebis, religiuriorganizaciebis da mediis resursebi.socialuri dacvis RonisZiebebi unda moicavdes:(a)ojaxis gaZlierebisken mimarTul qmedebebs,rogoricaa bavSvis aRzrdis kursebi daswavlebebi, bavSvsa da mSoblebs Sorisd a d e b i T i u r T i e r T o b i s x e l S e w y o b a ,konfliqtis mogvarebis unar-Cvevebi,dasaqmebis SesaZleblobebi, Semosavlisgazrdis wyaroebis Seqmna da saWiroebisSemTxvevaSi, socialuri daxmareba;IV. <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong>saWiroebis prevenciaa. mSobelTa <strong>zrunvis</strong> xelSewyoba32 saxelmwifoebma unda gaataron iseTi politika,romelic ojaxebs bavSvebis mimarT sakuTaripasuxismgeblobis SesrulebaSi daexmareba dadaicavs maT uflebas - orive mSobelTan hqondeTurTierToba. politika unda ganixilavdes bavSvismitovebis da misi ojaxisgan daSorebis ZiriTadmizezebs. aseve, unda uzrunvelyofdes bavSvisuflebebis aRsrulebas dabadebis registraciis,saTanado sacxovreblisa da samedicinomomsaxurebis, ganaTlebis miRebisa da socialuriuzrunvelyofis momsaxurebiT sargeblobiskuTxiT. garda amisa, politika xels unda uwyobdessiRaribis, diskriminaciis, marginalizaciis,stigmatizaciis, Zaladobis, bavSvisadmi arasworimopyrobisa da masze seqsualuri Zaladobis, aseve,narkotikis moxmarebis winaaRmdeg brZolasa daSesabamisi zomebis miRebas.33 saxelmwifoebma unda SeimuSaon da ganaxorcielonTanmimdevruli da erTiani ojaxisganmamtkicebeli da ojaxis ganviTarebazeorientirebuli politika - politika, romelicxels uwyobs da met SesaZleblobas aZlevsmSoblebs, izrunon TavianT Svilebze.34 saxelmwifoebma efeqturi zomebi unda miiRonbavSvis mitovebis, masze uaris Tqmis da misiojaxisgan moSorebis Tavidan asacileblad.socialuri politika da programebi undauzrunvelyofdes ojaxebis aRWurvas SesabamisimidgomebiT, unar-CvevebiT, resursebiTa daSesaZleblobebiT, raTa maT saSualeba hqondeT(b)(g)damxmare socialuri momsaxureba, rogoric arisd R i s c e n t r i , S u a m d g o m l o b i s a d aurTierTobebis mogvarebis samsaxurebi,narkotikze damokide-bulebis mkurnaloba,finansuri daxmareba da SezRuduliSesaZleblobebis mqone mSoblebisa dabavSvebis daxmareba. aseTi erTiani momsaxurebaxelmisawvdomi unda iyos adgilobriv donezeda masSi partniorebis saxiT aqtiurad undamonawileobdnen ojaxebi, romlebmac TavianTiresursebi sazogadoebisa da mzrunvelipirebis resursebTan unda gaaerTianon.axalgazrdebis mimarT arsebuli politikismizani unda iyos axalgazrdebis daxmareba,raTa maT pozitiurad Sexedon yoveldRiuricxovrebis problemebs, maSinac ki, rocamSoblebis saxls toveben. politika, aseve,gamiznuli unda iyos momavali mSoblebismosamzadeblad, raTa sqesobriv dareproduqciul janmrTelobasTan dakavSirebiTgadawyvetilebis miRebisas, isinisaTanadod iyvnen informirebuli da SeeZloTsakuTari pasuxismgeblobis Sesruleba.35 ojaxis dasaxmareblad sxvadasxva damatebiTimeTodis gamoyenebaa saWiro, magaliTad: saxlSivizitebi, sxva ojaxebTan jgufuri Sexvedrebi,konkretul SemTxvevasTan dakavSirebiT gamarTuliSexvedrebi da Sesabamisi ojaxis miervaldebulebebis Sesruleba. es meTodebi ojaxebsSoris urTierTobebis ganmtkicebas da SesabamisadTemis gaZlierebas unda emsaxurebodes.36 gansakuTrebuli yuradReba unda iqnesgamaxvilebuli martoxela da arasrulwlovanimSoblebis daxmarebaze, maTze da maT Svilebzezrunvaze, imisda miuxedavad, kanonierad arian esbavSvebi Sobili Tu ara. daxmarebis uzrunvelyofisasgaTvaliswinebuli unda iyos adgilobrivikanonmdebloba. saxelmwifoebi arasrulwlovanmSoblebs unda daexmaron TavianT statusTan


13(mSoblebi da bavSvebi) dakavSirebuli uflebebisSenarCunebaSi. arasrulwlovan mSoblebs xeli undamiuwvdebodeT maTi ganviTarebisaTvis aucilebelmomsaxurebaze da im Semweobebze, romelicmSoblebze gaicema. daculi unda iyos maTimemkvidreobiTi uflebac. saWiroa Sesabimisizomebis miReba imisaTvis, rom uzrunvelyofiliiyos arasrulwlovan orsulTa dacva da garantia,rom isini swavlis gagrZelebas SeZleben.aucilebelia Sesabamisi RonisZiebebis gatarebaimisaTvis, rom Semcirdes martoxela daarasrulwlovani mSoblebis stigmatizacia.37 daxmareba da momsaxureba xelmisawvdomi undaiyos mSobelTa mzrunvelobas moklebuli da-ZmebisaTvis. aseve im da-ZmebisTvis, romelTacmzrunveli piri ar hyavT da erT ojaxSi darCenaurCevniaT, im SemTxvevaSi Tu maT Soris ufrossojaxis ufrosoba SeuZlia da amis survilic aqvs.saxelmwifoebma sxvadasxva saSualebebiT, maTSoris, kanonieri meurvis, pasuxismgebeli piris anmeurvis saxiT moqmedebis uflebis mqonesaxelmwifo organos daniSvnis (rogorc es me-18punqtSi iyo miTiTebuli) gziT, msgavsi tipisojaxebi nebismieri saxis eqspluataciisa daZaladobisgan unda daicvas. aseve, uzrunvelyosmaTi daxmareba da meTvalyureoba adgilobrivisazogadoebisa da uflebamosili samsaxurebis,magaliTad, socialuri muSakebis mxridan.gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces bavSvebisuflebas hqondeT sacxovrebeli, miiRonsamedicino daxmareba, ganaTleba da memkvidreoba.bavSvma, romelic ojaxis ufrosis statuss iRebs,araviTar SemTxvevaSi ar unda dakargos bavSvisstatusi. ojaxis ufrosis uflebebis garda, masganaTlebis miRebisa da dasvenebis uflebac undagaaCndes.38 saxelmwifoebma unda uzrunvelyon <strong>bavSvze</strong>zrunva dRis ganmavlobaSi, maT Soris,gaxangrZlivebuli saskolo ganaTleba, romelicmSoblebs saSualebas aZlevs ukeTesad gaumklavdnensaerTo saojaxo pasuxismgeblobas, maT SorisgansakuTrebuli saWiroebis mqone bavSvebzezrunvasTan dakavSirebul damatebiT saWiroebebs.bavSvis ojaxisgan daSorebis prevencia39 profesiul principebze dayrdnobiT daTanmimdevrulad unda iqnes gamoyenebuli saTanadokriteriumebi bavSvisa da ojaxis (maT Soris<strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> TvalsazrisiT ojaxis realuri dapotenciuri SesaZleblobis) Sesafaseblad, TuSesabamis organoebs da saagentoebs gaaCniaTsafuZvliani eWvi, rom bavSvis keTildReobassafrTxe emuqreba.40 bavSvis mSoblebisgan moSorebis an reintegraciisgadawyvetileba aRniSnul Sefasebas undaemyarebodes. aseTi gadawyvetileba uflebamosilibavSvis ojaxisgandaSorebis prevenciaauciloblobis principis Sesabamisad, ojaxisgandaSorebis prevencia iTvaliswinebs gadawyvetilebismiRebis saTanado da mkacri procesisuzrunvelyofas.erovnuli politika..... uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikaSefasebis procesebis ganxorcielebas sxvadasxvakuTxiT, magaliTad, ganaTlebis, janmrTelobisada sxva problemuri sakiTxebis Sesaxeb miRebuliinformaciis safuZvelze?.. moiTxovs Tu ara erovnuli politika, romSefasebis procesSi saTanado yuradReba daeTmosojaxisaTvis saWiro daxmarebis dadgenas daojaxTan daSorebis alternativis saxiT, amsakiTxis referirebas saTanado samsaxurebisaTvis?.. erovnuli politika uzrunvelyofs Tu ara,rom Sefasebis procesebis saSualebiTdadgindeba is Zireuli mizezebi, romelicbavSvebis ojaxisgan daSorebas ganapirobebs,magaliTad, diskriminacia, siRaribe anSezRuduli SesaZleblobebi?.. uwyobs Tu ara erovnuli politika xelsprofesiuli jgufebis, magaliTad, maswavleblebisada eqimebis swavlebas safrTxeSi myofibavSvebis gamovlenis kuTxiT da avaldebulebsTu ara maT aseTi SemTxvevis referirebassaTanado da pasusixmgebel organoebTan?.. imisaTvis, rom Tavidan iqnes acilebuli bavSvismitovebis SemTxvevebi, uzrunvelyofs Tu araerovnuli politika konsultacias, dafinansebasan sxva saxis materialur daxmarebasmSoblebisaTvis, romlebic uaris Tqmas apireben<strong>bavSvze</strong>?.. iTvaliswinebs Tu ara erovnuli politikaprocedurebs, romelic mitovebul bavSvebssakuTari warmomavlobis Sesaxeb informaciismiRebaSi daexmareba?


14 <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>organos saxeliT an mis mier miniWebuliuflebamosilebis safuZvelze unda miiRosSesabamisi kvalifikaciis mqone profesionalma,romelsac saTanado swavlebac aqvs gavlili.gadawyvetilebis miRebisas, man konsultacia undagaiaros bavSvis momavlis dagegmvasTan dakavSirebulsakiTxebze da gaiTvaliswinos bavSvissaWiroebebi.41 rekomendirebulia, rom saxelmwifoebmaSesabamisi zomebi miiRon orsulobis, mSobiarobisda laqtaciis periodSi bavSvisa da misi uflebebissruli dacvis uzrunvelsayofad, radgan Rirsebisada uflebebis Tanabari dacva aucilebeliaorsulobis saTanadod ganviTarebisa da <strong>bavSvze</strong><strong>zrunvis</strong>aTvis. Sesabamisad, saWiroa daxmarebisprogramebis amoqmedeba momavali dedebisa damamebisaTvis, gansakuTrebiT, arasrulwlovanimSoblebisTvis, romlebsac Zalian uWirT mSoblispasuxismgeblobis Sesruleba. aseTi programebimiznad unda isaxavdes dedebisa da mamebisTvismSoblis movaleobis Sesrulebis swavlebas.programis farglebSi mSoblebma isic undagaiTavison, rom arasodes ayvnen cdunebas damiatovon bavSvi sakuTari sisustisa dadaucvelobis gamo.42 bavSvis mitovebis an masze uaris TqmisSemTxvevaSi, saxelmwifom unda uzrunvelyosprocesis konfidencialurad da bavSvisaTvisusafrTxod Catareba. daculi unda iyos bavSvisufleba - miiRos informacia Tavisi warmoSobisSesaxeb, Tu es saxelmwifos kanonmdeblobiTdaSvebulia.43 saxelmwifom unda Camoayalibos mkafiopolitika, sadac gaTvaliswinebuli iqneba bavSvisanonimurad mitovebis SemTxvevebi. iqve undaaRiniSnos, Tu rogor unda moiZebnos bavSvis ojaxida rogor unda moxdes misi ojaxSi dabruneba angadayvana gafarToebuli ojaxis farglebSi.politika aseve saSualebas unda iZleodes,droulad iqnes miRebuli gadawyvetileba bavSvisojaxur garemoSi mudmivad ganTavsebaze an aseTiRonisZiebis saTanadod uzrunvelyofaze.44 roca saxelmwifo an kerZo dawesebulebasukavSirdeba mSobeli an meurve, romelsac <strong>bavSvze</strong>samudamod uaris Tqma surs, saxelmwifom es ojaxi,dauyovnebliv konsultaciiTa da socialuridaxmarebiT unda uzrunvelyos, misces <strong>bavSvze</strong><strong>zrunvis</strong> stimuli da SesaZleblobebi. Tumcdelobam ar gaamarTla, socialuri samuSao anS e s a b a m i s i p r o f e s i u l i S e f a s e b a u n d aganxorcieldes imis dasadgenad, arian Tu araojaxSi sxva wevrebi, romelTac <strong>bavSvze</strong> samudamopasuxismgeblobis aReba surT da Sedis Tu ara esbavSvis interesebSi. Tu es ukanaskneliSesaZleblobac gamoiricxeba an arsebobs, magrambavSvis interesebSi ar Sedis, maSin, iseTi ojaxurigaremo unda moviZioT, sadac bavSvi garkveuliperiodis ganmavlobaSi icxovrebs.45 rodesac saxelmwifo an kerZo dawesebulebasmimarTavs mSobeli an meurve bavSvis mokle vadiT anganusazRvreli periodiT <strong>zrunvis</strong> alternatiulformaSi ganTavsebis TxovniT, saxelmwifom igikonsultaciiTa da socialuri daxmarebiT undauzrunvelyos, raTa stimuli misces da <strong>bavSvze</strong>zrunis pirobebi Seuqmnas. bavSvis <strong>alternatiuli</strong><strong>zrunvis</strong> formaSi gadayvana dasaSvebia mxolod masSemdeg, rac zemoaRniSnuli yvela mcdeloba iqnebagamoyenebuli da bavSvis <strong>alternatiuli</strong>mzrunvelobis formaSi gadayvanis aucileblobaiqneba dasabuTebuli.46 specialuri swavleba unda CautardeTmaswavleblebs da bavSvebTan momuSave sxva pirebs,raTa maT SeZlon Zaladobis, ugulebelyofis,eqspluataciis an mitovebis safrTxis dadgena daaseTi SemTxvevebis referireba SesabamisorganoebSi moaxdinon.47 mSoblebis nebis sawinaaRmdegod bavSvismSoblebTan daSorebis Sesaxeb gadawyvetileba undamiiRon uflebamosilma organoebma, saTanadokanonis da procedurebis Sesabamisad. aseTiSemTxveva sasamarTlo wesiT ganxilvas eqvemde-


15bareba. mSoblebs unda hqondeT gasaCivrebisufleba da xeli miuwvdebodeT Sesabamis iuridiulwarmomadgenlobaze.48 rodesac dakavebis an ganaCenis gamotanisSedegad bavSvis erTaderT an ZiriTad mzrunvelpirs Tavisuflebis aRkveTa emuqreba, ramdenadacSesaZlebelia, iseTi zomebi unda iqnes miRebuli,romelic bavSvis saukeTeso interesebsiTvaliswinebs. saxelmwifom bavSvis interesebiunda gaiTvaliswinos, roca gadawyvetilebas iRebscixeSi dabadebuli bavSvis da cixeSi mSobelTanerTad mcxovrebi bavSvis Taobaze. aseTi bavSvebismSoblebisgan moSorebis sakiTxi igivenairad undaganvixiloT, rogorc bavSvis mSobelTan daSorebissxva SemTxvevebi. maqsimaluri Zalisxmeva unda iqnesmimarTuli imisaTvis, rom mSoblebTan erTadcixeSi mcxovrebi bavSvebi saTanado zrunviTa dadacviT iyvnen uzrunvelyofili. amavdroulad,garantirebuli unda iyos maTi, rogorcTavisufali adamianebis statusis dacva da maTTvissazogadoebriv aqtivobebze xelmisawvdomoba.bavSvis ojaxSi reintegraciisxelSewyobayvela wesis Tanaxmad, <strong>zrunvis</strong> alternatiulformaSi myof bavSvTan mimarTebaSi, misi ojaxTanreintegraciis SesaZleblobis ganxilva, <strong>zrunvis</strong>formis gadasinjvis procesis ZiriTad nawilsunda Seadgendes.b. ojaxis reintegraciis xelSewyoba49 reintegraciis dagegmvisas, bavSvisa da ojaxismosamzadeblad, maTi Sefaseba saTanadoddaniSnulma pirma an jgufma unda moaxdinos. amukanasknels saSualeba unda hqondes saqmeSiCarTul sxvadasxva pirTan (bavSvi, ojaxi,<strong>alternatiuli</strong> mzrunveli) gaiaros mravlamxrivikonsultacia. am gziT gadawydeba, SesaZlebelia Tuara bavSvis ojaxSi reintegracia da Sedis Tu araes bavSvis saukeTeso interesebSi. ra etapebisgavlaa saWiro da visi zedamxedvelobis qveS undaganxorcieldes aRniSnuli procesi?50 am TvalsazrisiT, reintegraciis, aseve, ojaxisada <strong>alternatiuli</strong> mzrunvelis ZiriTadi amocanebiwerilobiT unda iyos Camoyalibebuli daSeTanxmebuli yvela im adamianTan, visac es exeba.51 reintegraciis mizniT, bavSvsa da mis ojaxsSoris regularuli da saTanado kontaqti undadamyardes. am process mxari unda dauWeros dakontroli gauwios uflebamosilma organom.52 rodesac gadawydeba bavSvis ojaxTanreintegracia, procesi etapobrivad da garkveulizedamxedvelobiT unda ganxorcieldes. paralelurad,unda gatardes Semdgomi damatebiTiRonisZiebebi, romlebic bavSvis asaks, saWiroebebsda ganviTarebis SesaZleblobebs, aseve, ojaxisganmisi daSorebis mizezebs gaiTvaliswinebs.erovnuli politika..... uwyobs Tu ara erovnuli politika xelsbavSvebsa da ojaxebs gamoiyenon TavianTiuflebebi, raTa SeZlon bavSvebze <strong>zrunvis</strong>alternatiul formaSi gadayvanis TaobazemiRebuli gadawyvetilebis gasaCivreba dareintegraciis moTxovna?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikabavSvebze <strong>zrunvis</strong> iseT alternatiul formaSigadayvanas, romelic axlos iqneba bavSvisojaxTan da TemTan, raTa minimumamde Semcirdeskontaqtis gawyvetis SesaZlebloba da bavSvssaSualeba hqondes mudmivad daukavSirdesojaxs SesaZlo reintegraciis xelSesawyobad?..aris Tu ara erovnul politikaSi xazgasmuliimis aucilebloba, rom bavSvis ojaxSidabruneba <strong>zrunvis</strong> formaSi misi gadayvanisZiriTad alternativad iqnes ganxiluli?..iZleva Tu ara erovnuli politika imisgarantias, rom bavSvebi da ojaxebi aqtiurmonawileobas miiReben bavSvis ojaxSidabrunebis SesaZleblobisa da dagegmvisTaobaze gadawyvetilebis miRebis procesSi?..uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikaiseT garemoebas, roca bavSvis biologiurojaxSi dabrunebis Sesaxeb gadawyvetilebasdagegmili da etapobrivi procesi mohyveba,xolo am procesis ganmavlobaSi ojaxs saTanadodaxmareba gaeweva?


16<strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>Sesabamisobis dadgenaaucileblobis SemTxvevaSi, Semdegi etapia imisSefaseba, Tu romeli <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong>formaa yvelaze Sesabamisi!V. <strong>zrunvis</strong> uzrunvelyofissqema53 mSobelTa mzrunvelobas moklebuli yovelibavSvis individualuri fsiqo-emocionaluri,socialuri da sxva saWiroebebis dasakmayofileblad,saxelmwifom Zalisxmeva ar undadaiSuros da Sesabamisad uzrunvelyos samarTlebrivida finansuri pirobebi. xelmisawvdomi undaiyos <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> Sesaferisi formebi.prioriteti unda mieniWos ojaxze da TemzedafuZnebul formebs.54 saxelmwifom unda uzrunvelyos winamdebare<strong>saxelmZRvanelo</strong>s principebTan TanxvedraSi myofi<strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>formebis</strong> arsebobasagangebo mdgomareobaSi <strong>zrunvis</strong>, aseve,moklevadiani da grZelvadiani <strong>zrunvis</strong> SemTxvevaSi.erovnuli politika.... avaldebulebs Tu ara erovnuli politikazrunvaze pasuxismgebel pirebs gadawyvetilebismiRebisas uzrunvelyon Tanmimdevruli,mravalmxrivi midgomis gamoyeneba, romelicTavis mxriv gulisxmobs, informaciis miRebissafuZvelze, gadawyvetilebis miRebaSi bavSvebisada ojaxebis monawileobas?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikaSesabamis maregulirebel CarCos zrunvazepasuxismgebeli pirebis uflebamosilebis,registraciis, monitoringisa da angariSvaldebulebisaTvis?.. avaldebulebs Tu ara erovnuli politikazrunvaze pasuxismgebel pirebs amomwuraviCanawerebi awarmoon dasawyisidanve, raTaSeiqmnas <strong>zrunvis</strong> Semdgomi dagegmvisa daregularuli gadaxedvis Sesaxeb gadawyvetilebismyari safuZveli?.. aris Tu ara erovnul politikaSi aRniSnuli,rom bavSvis alternatiul <strong>zrunvis</strong> formaSigadayvanis perioduli gadaxedvisas, saTanadoyuradReba unda mieqces <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> zogadpirobebs, bavSvis <strong>zrunvis</strong> alternatiul formaSidarCenis saWiroebas da Tavad bavSvismosazrebebs?.. avaldebulebs Tu ara erovnuli politikazrunvaze pasuxismgebel pirebs, uzrunvelyonzrunvasTan dakavSirebuli sakiTxebis individualizebuligadaWra, rac xels uwyobs <strong>zrunvis</strong>dagegmvis stabilurobasa da permanentulobasbavSvis ojaxSi dabrunebis an <strong>alternatiuli</strong><strong>zrunvis</strong> mudmivi uzrunvelyofis dros?55 saxelmwifom unda Seqmnas garantia, rom bavSvTa<strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> uzrunvelyofaSi CarTuliyvela piri saTanadod iyos uflebamosiliSesabamisi organosgan da winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>SiaRniSnuli miTiTebebis gaTvaliswinebiT, amorganos ganxorcielebul, regularul monitoringsdaeqvemdebaros. am TvalsazrisiT, uflebamosilmaorganoebma saTanado kriteriumebi undaSeimuSaon aRmzrdelebis profesiuli da eTikuriSesabamisobis Sesafaseblad, aseve, maTi akreditaciis,monitoringisa da kontrolis mizniT56 araformaluri mzrunvelobis formebTanmimarTebaSi, imisda miuxedavad, <strong>bavSvze</strong> zrunvagafarToebuli ojaxis pirobebSi xdeba Tu amasmegobrebi an sxva pirebi akeTeben, saxelmwifommzrunveli pirebis motivaciis amaRlebis mizniT,kompetentur organoebs unda Seatyobinos, rombavSvma SeiZleba saWiro finansuri da sxva saxisdaxmareba miiRos. es xels Seuwyobs bavSviskeTildReobasa da dacvas. Tu SesaZlebelia,saxelmwifom, bavSvisa da mSoblebis TanxmobiT,araformalur aRmzrdelebs saSualeba unda misces,mzrunvelobis forma formaluri gaxadongarkveuli periodis Semdeg. amasTan erTad,gaTvaliswinebuli unda iqnes bavSvis interesebimocemuli momentisaTvis da samomavlod.VI. <strong>zrunvis</strong> yvelaze marTebuliformis gansazRvra57 bavSvis interesebidan gamomdinare <strong>alternatiuli</strong><strong>zrunvis</strong> Sesaxeb gadawyvetileba sasamarTlo,administraciuli an sxva Sesabamisi daaRiarebuli proceduris gziT unda iqnesmiRebuli. am procesSi Cadebuli unda iyosusafrTxoebis kanonieri meqanizmebi, maT Soris,


17mizanSewonilobis SemTxvevaSi, nebismier iuridiulprocesSi bavSvis kanonieri warmomadgenloba. esgadawyvetileba arsebuli struqturebisa dameqanizmebis safuZvelze detalur Sefasebas,dagegmarebasa da ganxilvas unda efuZnebodes dayvela SemTxveva, SesaZleblobis farglebSi,Sesabamisi kvalifikaciis mqone, multidisciplinaruligundis mier cal-calke unda iyosganxiluli. yvela etapze es procesi bavSvTan (misiSesaZleblobis farglebSi) da mis mSoblebTan ankanonier meurvesTan sruli konsultaciispirobebSi unda mimdinareobdes. am mxriv, yvelaCarTul mxares azris CamoyalibebisaTvis saWiroinformacia unda miewodos. saxelmwifoebmamaqsimalurad unda izrunon <strong>zrunvis</strong> saukeTesoformis ganmsazRvreli specialistebisaTvisSesabamisi resursebis miwodebisa da maTigadamzadebisa da aRiarebisaTvis, raTa amdebulebebis Sesrulebas Seuwyon xeli.58 Sefaseba swrafad, guldasmiT da frTxilad undaganxorcieldes. gaTvaliswinebuli unda iyos iseTifaqtorebi, rogoricaa: bavSvis usafrTxoeba dakeTildReoba, grZelvadiani zrunva da ganviTareba,aseve bavSvis individualuri Taviseburebebi daganviTarebis done, eTnikuri, kulturuli,enobrivi da religiuri warmomavloba, ojaxuri dasocialuri garemo, janmrTelobis istoria danebismieri sxva specifikuri saWiroeba.59 uflebamosili organoebis mier maTi miRebisSemdeg Sefasebis Sedegad Seqmnili Tavdapirvelida Semdgomi angariSebi gadawyvetilebis miRebisprocesSi mniSvnelovan resursad unda iqces, raTa,umizezo wyveta da sapirispiro gadawyvetilebebiaviciloT Tavidan;60 <strong>zrunvis</strong> <strong>formebis</strong> xSiri cvalebadoba bavSvisganviTarebisa da damokidebulebis CamoyalibebisaTvissazianoa da Tavidan unda aviciloT.bavSvis moklevadiani ganTavseba SesabamisigrZelvadiani gadawyvetis gamonaxvas undaisaxavdes miznad. es grZelvadiani gadawyvetaumizezo gadavadebis gareSe bavSvis ojaxSi, an, Tues SeuZlebelia, alternatiul ojaxuri tipisgaremoSi an, 21-e paragrafis pirobebisdakmayofilebis SemTxvevaSi, stabilur da Sesabamisinstituciur garemoSi reintegraciis gziT undaganxorcieldes..61 <strong>zrunvis</strong> formis da mdgradobis dagegmvaadreuli periodidanve unda daiwyos - idealurSemTxvevaSi, <strong>zrunvis</strong> saWiroebis warmoSobisTanave.TiToeuli alternativis mokle da grZelvadianiupiratesobebi da naklovanebebi unda Sefasdes damokle da grZelvadiani winadadebebi undaSemuSavdes.62 <strong>zrunvis</strong> formis da mdgradobis dagegmva,upirveles yovlisa, iseT faqtorebs undaefuZnebodes, rogoricaa: sakuTar ojaxze bavSvisdamokidebulebis specifika da xarisxi; ojaxisSesaZlebloba, xeli Seuwyos bavSvis keTildReobasada harmoniul ganviTarebas; bavSvis survili,ojaxis nawilad igrZnos Tavi; sakuTar TemSi daqveyanaSi bavSvis darCenis survili; bavSviskulturuli, enobrivi da religiuri warmomavlobada bavSvis urTierToba da-ZmasTan, raTa TavidanaviciloT maTi gancalkeveba.63 gegmaSi mkafiod unda iyos CamoyalibebuliganTavsebis miznebi da maTi miRwevis gzebi.64 bavSvs da mis mSoblebs an kanonier meurveebs<strong>zrunvis</strong> arsebuli alternativebis, TiToeulialternativis Sedegebis da am alternativisfarglebSi sakuTari uflebebisa da movaleobebisSesaxeb srulad informacia unda miewodos.65 bavSvis dacvis RonisZiebis momzadeba,ganxorcieleba da Sefaseba maqsimalurad misimSoblebis an kanonieri meurveebis, potenciurimSvileblebis da mzrunvelebis monawileobiTunda ganxorcieldes da bavSvis specifikurisaWiroebebi da survilebi gaiTvaliswinos. bavSvis,mSoblebis an kanonieri meurveebis moTxovnissafuZvelze, uflebamosili organos gadawyvetilebiT,gadawyvetilebis miRebis procesSikonsultaciaSi SeiZleba bavSvis cxovrebaSiarsebuli sxva mniSvnelovani pirebic CaerTon.


18 <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>66 saxelmwifoebma unda uzrunvelyon, romSesabamisad Camoyalibebuli sasamarTlos,tribunalis an administraciuli Tu sxvauflebamosili organos gadawyvetilebiT<strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> qveS myof bavSvs da asevemis mSoblebs an mSoblebis movaleobisSemsrulebel nebismier sxva pirebs ganTavsebisgadawyvetilebasTan dakavSirebiT sasamarTloSiwardgenis SesaZlebloba hqondeT da icodnensasamarTlos winaSe wardgenis uflebis Sesaxeb daam uflebis ganxorcielebisas daxmarebas iRebdnen.67 saxelmwifoebma unda uzrunvelyon droebiTi<strong>zrunvis</strong> qveS myofi bavSvis ufleba, regularuladda guldasmiT - sasurvelia, sam TveSi erTxel mainc- gadaisinjos masze <strong>zrunvis</strong> mizanSewoniloba da amprocesSi gaTvaliswinebuli iyos iseTifaqtorebi,rogoricaa: bavSvis individualuri ganviTareba danebismieri saWiroeba, cvlilebebi ojaxurgaremoSi da am pirobebSi bavSvis arsebuliganTavsebis adekvaturoba da aucilebloba.gadasinjva kvalificiuri da uflebamosilipirebis mier unda ganxorcieldes da am procesSibavSvi da misi cxovrebis yvela mniSvnelovani pirisrulad unda iyos CarTuli.68 dagegmarebisa da gadasinjvis procesis Sedegad<strong>zrunvis</strong> formis nebismieri cvlilebisadmi bavSvisaTanadod unda iyos momzadebuli.VII. <strong>alternatiuli</strong> zrunvaa. politika69 saxelmwifo an xelisuflebis Sesabamisi uwyebebivaldebulni arian, mSobelTa mzrunvelobasmoklebul yvela bavSvTan mimarTebaSi formalurida araformaluri <strong>zrunvis</strong> koordinirebulipolitikis SemuSaveba da ganxorcielebauzrunvelyon. msgavsi politika sando informaciasda statistikur monacemebs unda eyrdnobodes.politikam unda gansazRvros <strong>bavSvze</strong> pasuxismgebelipiri iseTi faqtorebis gaTvaliswinebiT,rogoricaa: bavSvis dacvis, masze <strong>zrunvis</strong>a da misiganviTarebis procesSi mSoblebis an mTavarimzrunvelebis roli. upirvelesi pasuxismgebloba,sawinaaRmdegos damtkicebamde, bavSvis mSoblebs anmTavar mzrunvelebs ekisreba.70 mSobelTa mzrunvelobas moklebuli bavSvebisdaxmarebasa an referirebis procesSi CarTulmanebismierma saxelmwifo uwyebam, samoqalaqosazogadoebasTan TamanSromlobiT, unda SeimuSavosiseTi politika da procedurebi, romelic ambavSvebze <strong>zrunvis</strong>, <strong>zrunvis</strong> Semdgomi procesisa dadacvis uzrunvelyofis mizniT informaciisgaziarebas da uwyebebsa da calkeul pirebs SorisTanamSromlobas uwyobs xels. alternatiulzrunvaze pasuxismgebeli uwyebis mdebareoba da/anstruqtura am uwyebis momsaxurebiT mosargebleebisTvismaqsimaluri xelmisawvdomobis uzrunvelyofisgaTvaliswinebiT unda ganisazRvros.71 gansakuTrebuli yuradReba <strong>alternatiuli</strong><strong>zrunvis</strong> xarisxs unda mieqces, iqneba es instituciaTu ojaxze dafuZnebuli zrunva, gansakuTrebiT -mzrunvelTa profesionalur unarebs, SerCevas,momzadebasa da zedamxedvelobas. bavSvismSoblebsa an kanonier meurveebTan mimarTebaSimaTi roli da funqciebi mkafiod undaganisazRvros.72 TiTeulma saxelmwifom winamdebare<strong>saxelmZRvanelo</strong>s principebTan SesabamisobaSi<strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> qveS myofi bavSvebisuflebebis ganmsazRvreli dokumenti undaSeimuSavos. <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> qveS myofbavSvebs srulad unda esmodeT <strong>zrunvis</strong> formiswesebi, regulaciebi da miznebi da am formidangamomdinare maTi uflebebi da movaleobebi.73 <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> yvela forma werilobiTdafiqsirebul miznebsa da amocanebs da bavSvisadmi<strong>zrunvis</strong> gamxorcieleblis pasuxismgeblobis arssunda efuZnebodes. es werilobiTi dokumentibavSvis uflebebis konvenciis, winamdebare<strong>saxelmZRvanelo</strong>s principebisa da Sesabamisikanonmdeblobis mier gansazRvrul standartebsunda asaxavdes. <strong>zrunvis</strong> yvela ganmxorcielebelsunda gaaCndes Sesabamisi kvalifikacia andamtkicebuli unda iyos <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong>ganxorcielebisaTvis wayenebuli kanonierimoTxovnebi.74 <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> qveS bavSvis miRebis anreferirebis standartuli procesis dawesebismizniT maregulirebeli CarCo unda Seiqmnas.75 <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> ganxorcielebasTandakavSirebuli kulturuli da religiuripraqtika, maT Soris, genderuli perspeqtiva,gaTvaliswinebuli da gamoyenebuli unda iyosimdenad, ramdenadac es bavSvis uflebebsSeesabameba da bavSvis interesebidan gamomdinareobs.aseTi praqtikis gamoyenebis gansazRvrasTandakavSirebuli procesi maqsimalurad inkluziuriunda iyos: masSi kulturuli da religiuriliderebi, profesionalebi da mSobelTa zrunvasmoklebuli bavSvebis mzrunvelebi, mSoblebi dasxva dainteresebuli pirebi, aseve Tavad bavSvebiunda iyvnen CarTulni.1. araformaluri zrunva76 ojaxebisa Tu calkeuli pirebis mieraraformaluri <strong>zrunvis</strong> pirobebSi Sesabamisipirobebis uzrunvelyofis mizniT, saxelmwifoebma


19msgavsi <strong>zrunvis</strong> roli unda aRiaron da misioptimaluri ganxorcielebis mxardaWeris mizniTadekvaturi zomebi gaataron, romelic daeyrdnobaimis Sefasebas, Tu romel konkretul formasSeiZleba dasWirdes specialuri daxmareba anzedamxedveloba saxelmwifos mxridan.77 sadac mizanSewonilia, kompetenturmaorganoebma araformaluri mzrunvelebis mier<strong>zrunvis</strong> organoebisaTvis Setyobineba undawaaxalison da uzrunvelyon yvela im momsaxurebisada SeRavaTebis xelmisawvdomoba, rac mzrunvelebs<strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong>a da misi dacvis movaleobisSesrulebaSi daexmareba.zogadi pirobebi (I)winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>s principebiformalur da araformalur zrunvas mkveTradganasxvavebs erTmaneTisgan da maTTvis gansxvavebulstandartebs awesebs. araformalurmzrunvelebs movuwodebT, sakuTari Taviwarmoadginon, raTa arsebul socialur mxarda-Weraze xeli miuwvdebodeT, xolo formalurmamzrunvelebma garkveuli zogadi pirobebi undadaakmayo-filon.78 saxelmwifom <strong>bavSvze</strong> araformaluri mzunvelebisde faqto pasuxismgebloba unda aRiaros.79 saxelmwifoebma sagangebo da SesabamisiRonisZiebebi unda SeimuSavon, romelicaraformaluri <strong>zrunvis</strong> qveS myof bavSvebsZaladobisgan, uyuradRebobisgan, bavSvTa Sromisada eqspluataciis yvela sxva formisgan daicavs.gansakuTrebuli yuradReba ara-naTesavis, anbavSvisaTvis manamade ucnobi naTesavis an bavSvisCveuli sacxovrebeli adgilidan moSorebiTmcxovrebi naTesavis mier gaweul araformalurzrunvas unda mieqces.2. formaluri <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong>RonisZiebebis zogadi wesebi80 <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> qveS bavSvis gadayvanaZalian yuradRebiT da bavSvisaTvis naklebadmtkivneuli gziT unda ganxorcieldes da amprocesSi sagangebod momzadebuli da, racmniSvnelovania, saTanado personali undamonawileobdes.81 <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> qveS moxvedrisas,bavSvis kontaqti ojaxTan, aseve masTandaaxloebul sxva pirebTan, rogoricaa megobrebi,mezoblebi an wina mzrunvelebi, waxalisebuli undaiyos da xeli unda Seewyos – bavSvis dacvis dainteresebis gaTvaliswinebiT. ojaxTan kavSirisuqonlobis SemTxvevaSi, bavSvs ojaxis wevrebismdgomareobis Sesaxeb informaciaze xeli undamiuwvdebodes.82 saxelmwifoebma gansakuTrebuli yuradReba<strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> qveS myofi bavSvebismSoblebis patimrobis an grZelvadianihospitalizaciis SemTxvevaSi maTTan kontaqtisSenarCunebis SesaZleblobis uzrunvelyofas undamiaqcion da am mimarTulebiT bavSvebs yvela saWirofsiqologiuri daxmareba da mxardaWeraaRmouCinon.erovnuli politika:.. awesebs Tu ara erovnuli politika Sesabamisstandarts dawesebulebebisaTvis da zedamxedvelobsmas, raTa janmrTelobis dacvisa dausafrTxoebis regulaciebTan fizikuri garemosSesabamisoba uzrunvelyos, romelic piradsivrceze bavSvis uflebis gaTvaliswinebiTadekvatur sanitarul da higienur pirobebsakmayofilebs?.. avaldebulebs Tu ara erovnuli politikaformaluri <strong>zrunvis</strong> ganmxorcieleblebs, yavdeTprofesionali, kvalificiuri da SesabamisiganaTlebis mqone (magaliTad, bavSvis uflebebisada bavSvis ganviTarebis sakiTxebis mcodne)mzrunvelebi?.. icavs Tu ara erovnuli politika praqtikas,romelic <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> qveS myofibavSvis mis mSoblebTan, ojaxis sxva wevrebTan,megobrebsa da TemTan regularul kavSirsuzrunvelyofs?.. iTvaliswinebs Tu ara erovnuli politikaalternatiul zrunvagamovlili bavSvebismimarT socialuri midgomebisa da stigmatizaciisaRmofxvris da diskriminaciis (magali-Tad, ganaTlebis, jandacvis da dasaqmebisxelmisawvdomobasTan dakavSirebuli) akrZalvissaWiroebas?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika<strong>zrunvis</strong> ganmxorcieleblisa da dawesebulebebismier <strong>bavSvze</strong> zrunvasa da dacvas da bavSvisSesaZleblobebis avtonomiur ganviTarebasSoris balansis dacvas?


20 <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>83 mzrunvelebma unda uzrunvelyon, rom bavSvebmaadgilobrivi dieturi Cveulebebis da dieturistandartebis, aseve bavSvis religiuri rwmenisSesabamisi srulfasovani da noyieri sakvebisadekvatur ulufa miiRon. aucileblobisSemTxvevaSi, bavSvebs Sesabamisi kvebiTidanamatebic unda miewodos.84 mzrunvelebma bavSvis janmrTelobis dacvasunda Seuwyon xeli da uzrunvelyon samedicinomomsaxureba, fsiqologiuri daxmareba damxardaWera moTxovnis arsebobis SemTxvevaSi.85 maTi uflebebis Sesabamisad, bavSvebs formalur,araformalur da profesiul ganaTlebaze xeliunda miuwvdebodeT, Tu ki es SesaZlebelia maTsaveTemSi mdebare saganmanaTleblo dawesebulebebSi.86 mzrunvelebma unda uzrunvelyon, rom yvelabavSvis ufleba, maT Soris, SezRuduliSesaZleblobebis, aiv/SidsiT inficirebuli an sxvaspecialuri saWiroebis mqone bavSvis ufleba,ganviTardes TamaSis an gasarTobi RonisZiebebisgziT, daculia da <strong>zrunvis</strong> garemos farglebSi damis gareT msgavsi RonisZiebebis SesaZleblobebiarsebobs. adgilobriv TemSi sxva bavSvebTan dasxvebTan kontaqti waxalisebuli da mxardaWeriliunda iyos.87 <strong>zrunvis</strong> yvela forma CvilTa da mozardTaspecifikuri usafrTxoebis, janmrTelobis dacvis,kvebis, ganviTarebis da sxva, maT Soris, erTkonkretul mzrunvelze bavSvebis damokidebulebisganviTarebis xelSewyobis, saWiroebebsunda iTvaliswinebdes.88bavSvebs sakuTari religiuri da suliericxovrebis saWiroebebis dakmayofilebis saSualebaunda hqondeT, maT Soris, religiis warmomadgenlisstumrad miRebis SesaZlebloba; aseve, bavSvmaTavisuflad unda gadawyvitos, miiRos Tu aramonawileoba religiur msaxurebaSi, religiuriganaTleba an rCeva. bavSvis religiurwarmomavlobas pativi unda vceT da <strong>zrunvis</strong> qveSyofnisas arcerTi bavSvi ar unda wavaxalisoT andavarwmunoT, Seicvalos religia an rwmena.89 <strong>bavSvze</strong> pasuxismgebelma yvela zrdasrulmapirma pativi unda sces bavSvis uflebas piradsivrceze, maT Soris: higienuri da sanitarulisaWiroebebisaTvis Sesabamisi farTi genderuligansxvavebebis da urTierTobis gaTvaliswinebiTunda iyos gamoyofili; aseve unda gamoiyosadekvaturi, usafrTxo da xelmisawvdomi sivrcepiradi nivTebis Sesanaxad.90 mzrunvelebs bavSvebTan pozitiuri, usafrTxoda mzrunveli urTierTobis CamoyalibebisprocesSi sakuTari rolis mniSvneloba gacnobiereuliunda hqondeT da amis gakeTeba undaSeeZloT.91 <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> yvela garemoSisacxovrebeli pirobebi janmrTelobis dacvisa dausafrTxoebis moTxovnebs unda akmayofilebdes.92 uflebamosili uwyebebis meSveobiT saxelmwifoebmaunda uzrunvelyon, rom <strong>alternatiuli</strong><strong>zrunvis</strong> qveS myofi bavSvebisaTvis gamoyofilisacxovrebeli pirobebi da am adgilebSi maTizedamxedveloba bavSvebs Zaladobisgan efeqturadicavs. bavSvis sacxovrebeli pirobebis gansazRvrisasTiToeuli bavSvis asaks, mowifulobas damowyvladobis xarisxs gansakuTrebuli yuradReba


21unda mieqces. <strong>zrunvis</strong> qveS myofi bavSvebis dacvisRonisZiebebi kanons unda Seesabamebodes da TemSimcxovreb, imave asakis sxva bavSvebTan SedarebiTmaTi Tavisufleba da qcevebi umizezod ar undaSeizRudos.93 <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> nebismieri garemobavSvebs motacebisgan, trefikingisgan, gayidvisada eqspluataciis sxva <strong>formebis</strong>gan adekvaturadunda icavdes. bavSvebis Tavisuflebis da qcevebisnebismieri SezRudva msgavsi qmedebebisaganbavSvebis dacvisefeqturobis uzrunvelsayofad saWiro zomebs arunda aRematebodes.94 yvela mzrunvelma, misaRebi riskebisa da bavSvisasakis, aseve misi ganviTarebis SesaZleblobisgaTvaliswinebiT, unda waaxalisos bavSvebi daaxalgazrdebi, ganviTardnen da informirebuligadawyvetilebebi miiRon.95 saxelmwifoebma, uwyebebma da dawesebulebebma,skolebma da servisebis sxva mimwodeblebma undagaataron Sesabamisi zomebi, rom ar moxdes<strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> qveS myofi bavSvebisstigmatizacia maTi ganTavsebisas an ganTavsebisSemdeg. es aseve moicavs RonisZiebebs, romelicbavSvis <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> qveS yofnis faqtisidentifikaciis SesaZleblobas minimumamdedaiyvans.96 yvela disciplinaruli RonisZieba da qcevismenejmenti, romelic wamebas, sastik, araadamianuran damamcirebel mopyrobas warmoadgens, maT Sorismarto Caketva an fizikuri Tu fsiqologiuriZaladobis nebismieri sxva forma, romelsac bavSvisfizikur an sulier janmrTelobaze gavlenismoxdena SeuZlia, adamianis uflebebis dacvissaerTaSoriso samarTlis principebis Sesabamisadsastikad unda aikrZalos. msgavsi praqtikisaRsakveTad da kanonis ZaliT dasjisaTvissaxelmwifoebma yvela nabiji unda gadadgan. ojaxiswevrebTan an bavSvisaTvis gansakuTrebulimniSvnelobis mqone nebismier sxva adamianTankontaqtis SezRudva sanqciis saxiT arasdros arunda iyos gamoyenebuli.zogadi pirobebi (II)erovnuli politika:.. krZalavs da sjis Tu ara erovnuli politika<strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> pirobebSi <strong>bavSvze</strong>Zaladobis nebismier formas da avaldebulebsTu ara <strong>zrunvis</strong> ganmxorcieleblebs, uzrunvelyonmzrunvelebis Sesabamisi gadamzadeba dacnobierebis amaRleba?.. avaldebulebs Tu ara erovnuli politika<strong>zrunvis</strong> ganmxorcieleblebs, iqonion <strong>alternatiuli</strong><strong>zrunvis</strong> pirobebSi <strong>bavSvze</strong> Zaladobisincidentebis aRricxvisa da reagirebisprocedura da angariSvaldebulebis uzrunvelyofisprocedura?.. avaldebulebs Tu ara erovnuli politika<strong>zrunvis</strong> ganmxorcieleblebs, rom mzrunvelebmadeeskalaciis ara-Zaladobrivi meqanizmebis da,aucileblobis SemTxvevaSi, fizikuri ZalisSesabamisi gamoyenebis Sesaxeb treningi gaiaron?.. xazs usvams Tu ara erovnuli politikavaldebulebas, fizikuri SezRudvis yvelaincidenti aRiricxos da <strong>zrunvis</strong> ganmxorcieleblebisvaldebulebas, msgavs incidentebzereagireba da maTi monitoringi moaxdinon?.. awesebs Tu ara erovnuli politika CarCos,romelic msgavsi sistemis damoukidebelzedamxedvelobas da saCivrebis aRZvris Ria damiukerZoebel proceduras uzrunvelyofs?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikasaCivris aRmZvreli nebismieri bavSvisxelSewyobas <strong>zrunvis</strong> ganmxorcieleblebis mier,magaliTad, mTeli procesis ganmavlobaSi“ndobiT aRWurvili piris” daxmarebis gziT?97 Zalis an nebismieri sxva saxis SezRudvisgamoyeneba dauSvebelia, garda mxolod da mxolodim SemTxvebebisa, roca es bavSvis an sxvebisfizikuri an fsiqologiuri usafrTxoebisaTvisaris aucilebeli da mxolod kanonis Sesabamisad dabavSvis fundamenturi uflebebis gaTvaliswinebiT.SezRudva wamlebisa da medikamentebis meSveobiTmxolod Terapiuli saWiroebis SemTxvevaSiadaSvebuli da arasdros ar unda moxdesspecialistis mier Sefasebisa da daniSnulebisgamoweris gareSe.


22 <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>98 <strong>zrunvis</strong> qveS myof bavSvebs ndobiT aRWurvilpirze unda miuwvdebodeT xeli, visac srulikonfidencialurobis pirobebSi gaundobensaTqmels. msgavsi adamiani bavSvTan SeTanxmebiTkompetenturma organom unda SearCios. bavSvs undaecnobos, rom rig SemTxvevebSi, iuridiulma aneTikurma standartebma SeiZleba konfidencialurobisdarRveva ganapirobos.99 <strong>zrunvis</strong> qveS myof bavSvebs maTvis cnobil,efeqtur da miukerZoebel meqanizmze undamiuwvdebodeT xeli, sadac maT mopyrobasa TuganTavsebasTan dakavSirebuli saCivrebis aRZvraSeeZlebaT. es meqanizmi unda moicavdes:Tavdapirvel konsultacias, ukukavSirs, ganxorcielebasda Semdgom konsultacias. am procesSi -maTi azris mniSvnelobis gamo - <strong>zrunvis</strong>gamocdilebis mqone axalgazrdebi unda iyvnenCarTulni. procesi kompetenturma pirebma undawarmarTon, visac bavSvebTan da axalgazrdebTanmuSaobis treningebi aqvT gavlili.100 identurobis grZnobis ganviTarebis mizniT,TiToeuli bavSvis cxovrebis yvela nabijis SesaxebSesabamisi informaciis, suraTebis, piradinivTebisa da mogonebebis Semcveli “cxovrebiswigni” unda Seinaxos, romlis SeqmnaSi bavSvicmiiRebs monawileobas da romelic bavSvisaTvismTeli misi cxovrebis manZilze xelmisawvdomiiqneba.a. samarTlebrivi pasuxismgebloba<strong>bavSvze</strong>101 im SemTxvevaSi, Tu bavSvis mSoblebi ar arian anbavSvis interebisadan gamomdinare yoveldRiurigadawyvetilebebis miReba ar SeuZliaT, da bavSvis<strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> qveS moTavsebisgadawyvetileba kompetenturma administraciulmaorganom an sasamarTlom miiRo, mSoblebis nacvladmsgavsi gadawyvetilebebis miRebis iuridiuliufleba bavSvTan konsultaciis Sedegad SerCeulpirs an kompetentur organos unda mieniWos.saxelmwifoebma msgavsi piris an organos SerCevismeqanizmis arseboba unda uzrunvelyon.102 msgavsi samarTlebrivi pasuxismgeblobauflebamosilma organom unda mianiWos dazedamxedvelobac am organom an formaluradakreditirebulma uwyebebma, maT Soris arasamTavroboorganizaciebma unda ganaxorcielon. piris anorganos qmedebebze angariSvaldebuli swored esSemrCevi organo unda iyos.103 msgavsi samarTlebrivi pasuxismgeblobis mqonefizikuri pirebi pativcemuli adamianebi undaiyvnen, romlebic icnoben bavSvebis sakiTxebs,bavSvebTan pirdapir muSaoba SeuZliaT da maTTvismindobili bavSvis nebismieri specifikuri ankulturuli saWiroeba esmiT. am mxriv maTSesabamisi gadamzadeba da profesiuli daxmarebaunda miiRon. maT bavSvebis interesebidangamomdinare da TiToeuli bavSvis keTildReobisxelmSemwyobi damoukidebeli da miukerZoebeligadawyvetilebebis miRebis SesaZlebloba undahqondeT.104 SerCeuli piris an organos roli daspecifikuri pasuxismgeblobebi unda moicavdesSemdegs:a)b)g)d)e)v)z)bavSvis uflebebis dacvis uzrunvelyofas,kerZod: Sesabamisi zrunva, sacxovrebelipirobebi, jandacva, ganviTarebis SesaZlebloba,fsiqologiuri daxmareba, saganmanaTlebloda enobrivi daxmareba;saWiroebis SemTxvevaSi, bavSvisaTvis iuridiulida sxva warmomadgenlobis xelmisawvdomobisuzrunvelyofas; bavSvTan konsultacia, raTagadawyvetilebis mimRebma organoebma bavSvisazri gaiTvaliswinon da bavSvisaTvis misiuflebebis Sesaxeb rCevis micema dainformaciis miwodeba;bavSvis interesebidan gamomdinare mdgradigadawyvetis identifikacias;bavSvsa da misTvis momsaxurebis SesaZlomimwodebel organizaciebs Soris damakavSirebelisrolis Sesrulebas;bavSvis daxmarebas ojaxis Sesaxeb informaciismopovebis procesSi;repatriaciis an ojaxis gaerTianebis SemTxvevaSi,bavSvis interesebis dacvis uzrunvelyofas;sadac mizanSewonilia, ojaxTan kavSirisSenarCunebaSi bavSvis daxmarebas.1. formalur mzrunvelobazepasuxismgebeli uwyebebi dadawesebulebebi105 kanonmdeblobiT unda ganisazRvros, rom yvelauwyebam da dawesebulebebam socialurikeTildReobis samsaxurSi an sxva kompetenturorganoSi registracia da avtorizacia undagaiaros da rom am moTxovnis darRveva arisdanaSauli da isjeba kanoniT. avtorizaciastandartuli kriteriumebis mixedviT uflebamosilmaorganom unda mianiWos da regularuladSeamowmos am standartebis dacva. es kriteriumebiminimum Semdeg faqtorebs unda iTvaliswinebdes:organos an dawesebulebis miznebi, funqcionireba,


23TanamSromelTa ayvana da kvalifikacia, <strong>zrunvis</strong>pirobebi da finansuri resursebi da menejmenti.106 yvela uwyebas da dawesebulebas politikisa dapraqtikis werilobiTi ganacxadi unda gaaCndes,romelic winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>s principebTaniqneba SesabamiSobaSi da romelic mkafiodgansazRvravs uwyebis/dawesebulebis miznebs,politikas, meTodebs da am miznebis miRwevisuzrunvelyofis mizniT kvalificiuri daSesaferisi mzrunvelebis ayvanis, monitoringis,zedamxedvelobisa da Sefasebis standartebs.formalur zrunvazepasuxismgebeli uwyebebi dadawesebulebebiwinamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong> principebi gansazRvravsregulatorul CarCos, romelic <strong>zrunvis</strong>ganmxorcieleblebis, <strong>zrunvis</strong> dawesebulebebisda individualuri mzrunvelebis avtorizaciis,monitoringisa da angariSvaldebulebis proces-Si saxelmwifos pasuxismgeblobas usvams xazs.107 yvela uwyebam da dawesebulebam undaSeimuSavos qcevis kodeqsi, romelic winamdebare<strong>saxelmZRvanelo</strong>s principebTan iqneba SesabamisobaSi,da romelic TiToeuli profesionalisa da,gansakuTrebiT, mzrunvelis rols gansazRvravs dagundis nebismieri wevris mier savaraudo darRvevisSemTxvevaSi angariSgebis mkafio procedurebsmoicavs.108 <strong>zrunvis</strong> dafinansebis forma arasdros ar undaiyos imgvari, rom uwyebis an dawesebulebis mieraucilebobis gareSe bavSvis datoveba an <strong>zrunvis</strong>qveS misi xangrZlivi moTavseba waaxalisos.109 <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> ganxorcielebisadministrirebis Sesaxeb yovlismomcveli daganaxlebuli Canawerebi unda arsebobdes, maTSoris detaluri dokumentebi <strong>zrunvis</strong> qveS myofyvela <strong>bavSvze</strong>, dasaqmebul TanamSromlebsa dafinansur gadaricxvebze.110 <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> Canawerebi unda iyos sruli,ganaxlebuli, konfidencialuri, saidumlo daunda Seicavdes informacias TiToeuli bavSvismiRebisa da gaSvebis da <strong>zrunvis</strong> qveS maTimoTavsebis formis, Sinaarsisa da detalebisSesaxeb, aseve yvela Sesabamis saidentifikaciodocuments da sxva pirad informacias. bavSvisSesaxeb Canaweri unda moicavdes informacias misiojaxis Sesaxeb, aseve regularul SefasebazedafuZnebul angariSebs. es Canaweri bavSvs<strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> mTeli periodi ganmavlobaSiunda gayves da mas bavSvis zrunvaze pasuxismgebeliprofesionalebi unda gaecnon.111 zemoT naxsenebi Canawerebi SeiZlebabavSvisTvis, aseve mSoblebisa an meurveebisTvisiyos xelmisawvdomi, piradi informaciisa dakonfidencialurobis dacvaze bavSvis uflebisfarglebSi, roca es mizanSewonilia. CanawerTangacnobamde, gacnobisas da Semdeg Sesabamisifsiqologiuri daxmareba unda iyos xelmisawvdomi.112 <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> yvela ganmxorcielebelsTiToeuli bavSvis Sesaxeb informaciiskonfidencialurobis mkafio politika undagaaCndes, romelsac yvela mzrunveli icnobs daemorCileba.erovnuli politika:.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika<strong>zrunvis</strong> ganmxorcielebeli uwyebebisa dadawesebulebebis avtorizacias, maT SorismoTxovnas, warmodgenili iyos TanamSromlebisayvanis, maTi qcevisa da monitoringis, <strong>zrunvis</strong>standartebis da cudi mopyrobis dafiqsirebispolitika?.. avaldebulebs Tu ara erovnuli politika<strong>zrunvis</strong> ganmxorcieleblebs ganaxlebuliCanawerebis qonas, am Canawerebis konfidencialurobasda, saWiroebis SemTxvevaSi, am CanawerebzebavSvebis xelmisawvdomobis xelSewyobas?.. adgens Tu ara erovnuli politika dasaqmebisminimalur standartebs, raTa mzrunvelebisa dasxva TanamSromlebisaTvis Sesabamisi samuSaopirobebi, adekvaturi anazRaureba da, Sesabamisad,maTi motivacia da kadrebis SenarCunebauzrunvelyos?.. adgens Tu ara erovnuli politika kriteriumebs,romelic mzrunvelebis personaluriganviTarebisa da Sesabamis sakiTxebze (magaliTad,bavSvis dacvis kanonmdebloba, bavSvisuflebebi, SezRudvebis mizanSewonili gamoyeneba,bavSvis ganviTarebis sakiTxebi daspecialuri saWiroebebis mqone bavSvebi)treningebis meSveobiT <strong>zrunvis</strong> standartebisSenarCunebas uzrunvelyofs?


24 <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong><strong>zrunvis</strong> <strong>formebis</strong>aWiroebisa da Sesabamisobis principisgaTvaliswinebas da TiToeuli SemTxvevis calcalkeganxilvis moTxovnas mivyavarT sxvadasxva<strong>zrunvis</strong> <strong>formebis</strong> arsebobis saWiroebamde, raTauzrunvelyofili iyos reagirebis moqniloba.113 rogorc kargi praqtikis magaliTi, yvelauwyebam da dawesebulebam unda uzrunvelyos, rombavSvebTan pirdapiri kontaqtis mqone mzrunvelebmada sxva TanamSromlebma samsaxurSi ayvanamdeSesabamisi da yovlismomcveli Sefaseba gaiaron,raTa dadgindes, Tu ramdenad Sesaferisebi arianisini bavSvebTan samuSaod.114 uwyebebsa da dawesebulebebSi dasaqmebulimzrunvelebis samuSao pirobebi, maT SorisanazRaureba, unda iyos imgvari, rom maqsimaluraduzrunvelyos motivacia, samsaxuriT kmayofilebada samsaxurSi darCenis survili da, Sesabamisad,mzrunvelebis ganwyoba, maqsimalurad Sesabamisadda efeqturad Seasrulon sakuTari roli.115 mSobelTa zrunvas moklebuli bavSvebisuflebebis da gansakuTrebiT rTul mdgomareobaSimyofi bavSvebis (gadaudebeli ganTavsebis an Cveulisacxovrebeli garemos gareT ganTavsebis qveSmyofi bavSvebi) specifikuri saWiroebebis Sesaxebtreningi yvela mzrunvelma unda gaiaros.uzrunvelyofili unda iyos mzrunvelTakulturuli, socialuri, genderuli da religiurigansxvavebuloba. saxelmwifoebma am debulebebisganxorcielebis xelSewyobis mizniT msgavsiprofesionalebi Sesabamisi resursebiT undauzrunvelyon da maT aRiarebas Seuwyon xeli.erovnuli politika:.. aris Tu ara erovnuli politika proaqtiuli,raTa ganaviTaros, waaxalisos da mxaridauWiros Svilobilobis da ojaxze dafuZnebuli<strong>zrunvis</strong> sxva <strong>formebis</strong> mzard xelmisawvdomobasada gamoyenebas?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikaTemis saWiroebebis Sesabamisad da Temze dafuZnebuliSvilobilobis sistemis ganviTarebas?.. iZleva Tu ara erovnuli politikamSvileblebsa da Svilobilobis uzrunvelmyoforganizaciebTan Sesabamisi da gulwrfelikonstultaciebis gavlis saSualebas, raTa maTSesabamis politikaze iqonion gavlena?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika,rom instituciuri zrunva sakmarisadindividualuri <strong>zrunvis</strong> saSualebas iZleva -patara jgufebSi, kvalificiuri da sakmarisiraodenobis TanamSromlebiT?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikadamcav meqanizmebs, raTa instituciuri zrunvamxolod Sesabamis pirobebSi iyos gamoyenebulida rom mzrunvelebis mier bavSvis miRebisaqtiuri mcdeloba, magaliTad, dafinansebisuzrunvelsayofad, aikrZalos?116 rTul qcevasTan gamklavebis, maT Soris,konfliqtis mogvarebis meTodebisa da dazianebisan TviT-dazianebis Tavidan acilebis RonisZiebebisSesaxeb treningi uwyebebisa da dawesebulebebisyvela mzrunvelma unda gaiaros.117 sadac mizanSewonilia, uwyebebma dadawesebulebebma unda uzrunvelyon mzrunvelebismzadyofna, reagireba moaxdinon bavSvisindividualur saWiroebebze, gansakuTrebiTaiv/SidsiT an sxva qronikuli fizikuri Tufsiqologiuri daavadebis SemTxvevaSi dafizikurad an gonebrivad unarSezRudulibavSvebis SemTxvevaSi.2. Svilobiloba118 uflebamosilma organom an uwyebam undagansazRvros sistema da Sesabamisad gadaamzadosTanamSromlebi, raTa maT bavSvis saWiroebebispotenciuri mSvileblebis SesaZleblobebsa daresursebTan Sesabameba da am procesisaTvis yvelamxaris momzadeba SeZlon.119 <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> yvela ganmxorcielebelsTiToeuli bavSvis Sesaxeb informaciiskonfidencialurobis mkafio politika undagaaCndes, romelsac yvela mzrunveli icnobs daemorCileba.120mSvileblebisaTvis specialuri momzadebis,


25mxardaWeris da fsiqologiuri daxmarebismomsaxureba unda SemuSavdes da regularuliintervalebiT unda miewodos ganTavsebamde,ganTavsebisas da ganTavsebis Semdeg.121 Svilobilobis uwyebebisa da mSobelTamzrunvelobas moklebul bavSvebTan urTierTobissxva institutebis farglebSi, mzrunvelebspolitikaze gavlenis moxdenis mizniT sakuTariazris dafiqsirebis SesaZlebloba unda hqondeT.122 mSvileblebis asociaciebis Seqmna undawaxalisdes, rac urTierTdaxmarebas da politikisada praqtikis ganviTarebas Seuwyobs xels.g. instituciuri dawesebulebebi123 instituciuri dawesebulebebi unda iyospatara, bavSvis uflebebsa da saWiroebebzemorgebuli da maqsimalurad miaxloebuli ojaxuran patara jgufis mdgomareobas. zogadad, maTimizani droebiTi <strong>zrunvis</strong> aRmoCena da bavSvisojaxSi reintegraciis aqtiuri mxardaWera undaiyos; an, Tu es SeuZlebelia, alternatiul ojaxurgaremoSi <strong>bavSvze</strong> stabiluri <strong>zrunvis</strong> uzrunvelyofa- Svilad ayvanis an islamuri samarTliskafalas saSualebiT, sadac es mizanSewonilia.124 aucileblobis SemTxvevaSi, unda gatardeszomebi, rom bavSvi, romelic mxolod dacvas daalternatiul zrunvas saWiroebs sisxlissamarTlebrivi sistemis qveS myofi bavSvebisagangancalkevebiT ganTavsdes.125 uflebamosilma erovnulma an adgilobrivmauwyebam instituciaSi bavSvis miRebis procedurismkacri Semowmeba unda daawesos, raTa uzrunvelyos,bavSvis miReba mxolod Sesabamis SemTxvevebSi.126 saxelmwifoebma instituciur dawesebulebaSimzrunvelebis sakmarisi raodenoba undauzrunvelyon, raTa bavSvebs sakmarisi individualuriyuradReba daeTmos da, sadacSesaZlebelia, bavSvs konkretul mzrunvelzedamokidebulebis ganviTarebis SesaZleblobahqondes. mzrunvelebi dawesebulebaSi imgvaradunda iyvnen warmodgenilni, rom dawesebulebismiznebi da amocanebi efeqturad ganaxorcielon dabavSvis dacva uzrunvelyon.127 kanonmdebloba, politika da regulaciebiuwyebebis, dawesebulebebisa da calkeuli pirebismier maTTan ganTavsebisaTvis bavSvebis mozidvasunda krZalavdes.d. Semowmeba da monitoringi128 <strong>zrunvis</strong> ganxorcielebaSi CarTuli uwyebebi,dawesebulebebi da profesionalebi konretulisajaro organos winaSe unda iyvnen angariSvaldebulebi,romelmac xSiri Semowmebebi undauzrunvelyos - rogorc ganrigis mixedviT, asevemoulodneli vizitebi, TanamSromlebTan dabavSvebTan diskusia da maTze dakvirveba.129 maqsimaluri SesaZleblobis da mizanSewonilobisfarglebSi, Semowmebis funqcia <strong>zrunvis</strong>g a n m x o r c i e l e b e l T a g a d a m z a d e b a s a d aSesaZleblobaTa ganviTarebis komponents undamoicavdes.130 saxelmwifoebs unda mieceT stimuli,uzrunvelyon monitoringis damoukidebelimeqanizmis arseboba, adamianis uflebebis damcvelierovnuli institutebis statusis principis(parizis principis) gaTvaliswinebiT. monitoringismeqanizmi bavSvebisTvis, mSoblebisa da mSobelTamzrunvelobas moklebul <strong>bavSvze</strong> pasuxismgebelipirebisaTvis advilad xelmisawvdomi unda iyos.monitoringis meqanizmis funqciebi unda moicavdesSemdegs:a)b)g)<strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> yvela formis qveS myofbavSvebTan pirispiri konsultacia, bavSvebze<strong>zrunvis</strong> pirobebis monaxuleba da am pirobebSibavSvebis uflebebis SesaZlo darRevisfaqtebis gamoZieba - saCivris safuZvelze ansakuTari iniciativiT;mSobelTa zrunvas moklebuli bavSvebismopyrobis gaumjobesebis mizniT SesabamisiorganoebisaTvis rekomendaciebis miwodebaimis uzrunvelsayofad, rom mopyroba bavSvisdacvis, janrTelobis dacvis, ganviTarebisa da<strong>zrunvis</strong> Sesaxeb Catarebuli kvlevebisSedegebs eyrdnoba;bavSvis uflebebis Sesaxeb konvenciisangariSgebis procesisasTvis damoukidebelimasalis miwodeba, maT Soris, winamdebare<strong>saxelmZRvanelo</strong>s principebis SesrulebisSesaxeb bavSvis uflebebis dacvis komitetiswinaSe warsadgeni saxelmwifo angariSebis-Tvisac.e. <strong>zrunvis</strong> sistemidan gasulibavSvebis Semdgomi mxardaWera131 uwyebebsa da dawesebulebebs unda gaaCndeTmkafio politika da unda ganaxorcielonSeTanxmebuli procedurebi, romelic bavSvebTanmaTi muSaobis gegmiur da aragegmiur dasasrulsexeba, raTa zrunvidan gasul bavSvebze Semdgomidakvirveba da maTTan kavSiri uzrunvelyon.<strong>zrunvis</strong> periodis ganmavlobaSi, isini sistematuradbavSvebisaTvis sakuTar Tavze damokidebulebisswavlebasa da maT TemSi srulintegracias unda isaxavdnen miznad - socialuri dacxovrebiseuli unarebis gamomuSavebis gziT,


26 <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong><strong>zrunvis</strong> sistemidangasasvlelad bavSvismomzadeba da SemdgomimxardaWera<strong>zrunvis</strong> sistemidan axalgazrdebis gasvlisaswarmoqmnili sirTuleebis gaTvaliswinebiT,winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong> principebi <strong>zrunvis</strong>sistemidan gasasvlelad bavSvis momzadebis daSemdgomi mxardaWeris CarCos gvTavazobs.romelic adgilobrivi Temis cxovrebaSimonawileobiT ganmtkicdeba.132 zrunvidan <strong>zrunvis</strong> Semdgom safexurzegadasvlis procesma bavSvis sqesi, asaki,mowifuloba da specifikuri pirobebi undagaiTvaliswinos da, eqspluataciis Tavidanacilebis mizniT, fsiqologiur daxmarebasa damxardaWeras unda moicavdes. zrunvidangamsvlelma bavSvebma <strong>zrunvis</strong> Semdgomi cxovrebisdagegmvaSi monawileoba unda miiRon. specialurisaWiroebis mqone bavSvebs, rogoricaa unarSezRudulibavSvebi, Sesabamisi mxardaWeris sistemiTsargebloba unda SeeZloT, maT Soris, arasaWiroinstitucionalizacia Tavidan unda iyosacilebuli. <strong>zrunvis</strong> sxvadasxva momsaxurebiTmosargeble bavSvebis, gansakuTrebiT, unarSezRudulibavSvebis, dasaqmebisaTvis sajaro da kerZoseqtorisaTvis garkveuli wamaxalisebeli meqaniz-+mebi da stimuli unda arsebobdes.133 sadac SesaZlebelia, sagangebo Zalisxmeva undadaeTmos TiToeuli bavSvisaTvis specialuriadamianis mimagrebas, vinc zrunvidan gasvlisasbavSvis damoukideblobas Seuwyobs xels.134 <strong>zrunvis</strong> Semdgomi pirobebi jer kidev <strong>zrunvis</strong>qveS yofnisas rac SeiZleba adre unda momzaddes dayvela SemTxvevaSi, bavSvis zrunvidan gasvlamdedidi xniT adre.erovnuli politika:.. iTvaliswinebs Tu ara erovnuli politikabavSvTan konsultaciiT zrunvidan gasvlisdroulad dagegmvis saWiroebas?.. avaldebulebs Tu ara erovnuli politika<strong>zrunvis</strong> ganmxorcieleblebs, uzrunvelyonzrunvidan gasasvleli bavSvebis xelmisawvdomobaformalur da profesiul ganaTlebaze,cxovrebiseuli unarebis treningze dadamoukidebeli momavlisaTvis aucilebel sxvaSesaZleblobebze?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikaspecifikuri resursebis gamoyofas, magaliTad,konkretuli piri, romelic zrunvidangasasvlelad momzadebis procesSi da SemdgombavSvs rCeviT daexmareba?.. mxars uWers Tu ara erovnuli politika, rom<strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> ganmxorcieleblebmazrunvidan gasuli bavSvebis mimarT e.w. “Riakaris” politika awarmoon, anu bavSvebs yofilmzrunvelebTan stumroba da kontaqtisSenarCuneba SeeZloT?135 mimdinare saganmanaTleblo da profesiuliganaTlebis SesaZlebloba zrunvidan gamsvleliaxalgazrdebisaTvis cxovrebiseuli unarebisSeZenis procesis nawili unda iyos, raTa maTfinansuri damoukideblobis mopovebasa dasakuTari Semosavlis gamomuSavebaSi daexmaros.136 zrunvidan gamsvleli da gasuli axalgazrdebisxelmisawvdomoba socialuri, iuridiuli dajandacvis momsaxureobaze, aseve Sesaferisifinansuri mxardaWera uzrunvelyo-fili undaiyos.VIII. zrunva samSoblodanimigrirebul bavSvebzea. <strong>zrunvis</strong> misaRebad bavSvissazRvargareT gadayvana137 winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>s principebi yvelasajaro da kerZo uwyebas da pirs exeba, vinc<strong>zrunvis</strong> misaRebad bavSvis sazRvargareTgadayvanaSi aris CarTuli, iqneba es samedicinomomsaxurebis misaRebad, droebiT, Tu nebismierisxva mizezis gamo.


27138 saxelmwifoebma unda uzrunvelyon, rommaspinZel qveynebSi dawesebul standartebTanmzrunvelebis SerCevis kriteriumebze, <strong>zrunvis</strong>xarisxsa da Semdgomi Semowmebis Sesabamisobaze,aseve msgavsi sqemebis moqmedebis zedamxedvelobasada monitoringze pasuxismgebloba konkretuluwyebas daakisron.139 Sesabamisi saerTaSoriso TanamSromlobisuzrunvelyofis da msgavs SemTxvevebSi bavSvisdacvis mizniT, saxelmwifoebs movuwodebT,SeuerTdnen an ratificireba gaukeTon 1996 wlis 19oqtombris haagis konvencias mSoblebis pasuxismgeblobisda bavSvis dacvis RonisZiebebis mizniTiurisdiqciis, Sesabamisi kanonmdeblobis,aRiarebis, aRsrulebisa da TanamSromlobisSesaxeb.sazRvargareT myofibavSvebiwinamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>s principebi xazsusvams, rom sazRvargareT myofi bavSvebi mimRebqveyanaSi <strong>zrunvis</strong>a da dacvis igive doniT undasargeblobdnen, rogorc am qveynis moqalaqe bavSvebi.b. sazRvargareT myof <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong>uzrunvelyofa140 winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>s principebi, iseve,rogorc sxva saerTaSoriso debulebebi, yvelasajaro da kerZo uwyebas da pirs exeba, vincnebismieri mizezis gamo <strong>zrunvis</strong> misaRebad bavSvissazRvargareT gadayvanaSi monawileobs.141 marto myofi an gancalkevebuli bavSvebi,romlebic ukve sazRvargareT arian, dacvisa da<strong>zrunvis</strong> arsebiTad iseTive doniT undasargeblobdnen, rogorc am qveynis moqalaqebavSvebi.142 <strong>zrunvis</strong> Sesabamisi formis gansazRvrisas,marto myofi an gancalkevebuli bavSvebismravalferovneba da gansxvavebuloba (eTnikuriwarmomavloba, warmoSobis qveyana, kulturuli anreligiur mravalferovneba) saTiTao SemTxvevisganxilvisas unda iyos gaTvaliswinebuli.143 marto myof an gancalkevebul bavSvebs, maTSoris maT, vinc qveyanaSi araregularuladCamodis, mxolod qveyanaSi Semosvlisa da darCeniswesebis darRvevisaTvis Tavisufleba ar undaaRekveToT.144 trefikingis msxverpli bavSvebi policiam arunda daakavos da iZulebis wesiT ukanonosaqmianobaSi maTi CarTulobis gamo ar undadaisajon.145 marto myofi bavSvis identifikaciisTanave,s a x e l m w i f o e b s m o v u w o d e b T , s t a t u s i sgansazRvrisa da gadawyvetilebis miRebis procesSibavSvs dauniSnon meurve, an, saWiroebisSemTxvevaSi, warmomadgenloba <strong>bavSvze</strong> zrunvasa damis keTildReobaze pasuxismgebel organizaciasdaekisros.erovnuli politika:.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikas a b a J o s a d a s a i m i g r a c i o s a m s a x u r e b i sTanamSromelTa Sesabamis gadamzadebas, raTa maTsazRvargareT myofi bavSvis saWiroebebzereagirebisas saWiro sensitiuroba gamoavlinon?.. avaldebulebs Tu ara erovnuli politikaSesabamis da monawile uwyebebsa da departamentebs,rogoricaa saimigracio samsaxuri, socialurisamsaxuri da policia, sistematuri kavSiri hqodenTerTmaneTTan?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikapasuxismgebeli piris an uwyebis daniSvnas, romeliczrunvasa da/an imigraciasTan dakavSirebuligadawyvetilebebis miRebis procesSi bavSviswarmomadgenlobas da mxardaWeras ganaxorcielebs?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika, romsazRvargareT myofi bavSvebisaTvis <strong>alternatiuli</strong><strong>zrunvis</strong> formebi bavSvis eTnikur, kulturul dareligiur wamomavlobas Seesabameba da iTvaliswinebs?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikadiplomatiuri an sxva sagamoZiebo arxebisgamoyenebis gziT, warmoSobis qveyanaSi bavSvisdabrunebamde an ojaxTan gaerTianebamde riskisSefasebas?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikasakmarisi damcavi meqanizmebis arsebobas, raTa sxvamdgradi RonisZiebebis gatarebamde, rogoricaagaSvileba, bavSvis mSoblebTan, ojaxTan da sxvaCveul mzrunvelebTan gaerTianebis yvela mcdelobaamoiwuros?


28 <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>146 marto myofi an gancalkevebuli bavSvis<strong>zrunvis</strong> qveS moTavsebisTanave, misi ojaxismosaZebnad da ojaxuri javSirebis aRsadgenadyvela RonisZieba unda gatardes, roca es bavSvisinteresebidan gamomdinareobs da am procesSiCarTulebs safrTxes ar uqmnis.147 bavSvis uflebebis maqimalurad dacvisprincipiT marto myofi an gancalkevebuli bavSvismomavlis dagegmvisas, Sesabamisi saxelmwifo dasocialuri samsaxuris organoebi yvelanairad undaecadon, moipovon informacia da dokumentaciawarmoSobis qveyanaSi bavSvis riskis da socialurida ojaxuri pirobebis Sesafaseblad.148 marto myofi an gancalkevebuli bavSvebi maTiwarmoSobis qveyanaSi ar unda dabrundnen:a)b)g)Tu, riskisa da usafrTxoebis Sefasebis SedegadgamoikveTa, rom bavSvis usafrTxoeba SieZlebasafrTxis qves dadges;manam, sanam warmoSobis qveyanaSi Sesabamisimzrunveli, rogoricaa mSobeli, sxva naTesavi,sxva mozrdili mzrunveli an saxelmwifo uwyebada avtorizirebuli uwyeba an dawesebuleba ardaTanxmdeba da ar SeeZleba <strong>bavSvze</strong> pasuxismgeblobisaReba da bavSvisTvis Sesabamisi<strong>zrunvis</strong>a da dacvis uzrunvelyofa;Tu, sxva mizezebis gamo, uflebamosili uwyebismier Catarebuli Sefasebis Sedegad dadgindeba,rom es bavSvis interesebidan ar gamomdinareobs.149 zemoxsenebuli miznebis gaTvaliswinebiT,s a x e l m w i f o e b s , r e g i o n e b s , a d g i l o b r i vxelisuflebebsa da samoqalaqo sazogadoebisasociaciebs Soris TanamSromlobas xeli undaSeewyos, gaZlierdes da ganmtkicdes.150 sakonsulo momsaxurebis, an, aseTisSeuZleblobis SemTxvevaSi, warmoSobis qveyniskanonieri warmomadgenlis efeqturi CarTulobagaTvaliswinebuli unda iyos, roca es bavSvisinteresebidan gamomdinareobs da bavSvs an misojaxs safrTxes ar Seuqmnis.151 marto myofi an gancalkevebuli bavSviskeTildReobaze pasuxismgebelma pirebma dauwyebebma bavSvsa da mis ojaxs Soris regularulkomunikacias unda Seuwyon xeli, garda imSemTxvevebisa, roca es bavSvis survilsewinaaRmdegeba an misi interesebidan argamomdinareobs.saxelmwifoebs movuwodebT, es alternativamxolod mas Semdeg ganixilon, rac bavSvismSoblebis, misi ojaxis an Cveuli mzrunvelebisadgilsamyofelis dadgenis RonisZiebebiamoiwureba.IX. zrunva sagangebomdgomareobis drosa. <strong>saxelmZRvanelo</strong>s principebisgamoyeneba153 winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>s principebibunebrivi da adamianis mier gamowveulikatastrofebis, maT Soris saerTaSoriso da SidaSeiaraRebuli konfliqtebis da sagareo okupaciisdrosac unda moqmedebdes. sagangebo mdgomareobisdros mSobelTa zrunvas moklebuli bavSvebissaxeliT momuSave organizaciebs movuwodebT,winamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong>s principebTanSesabamisad imuSavon.154 msgavs SemTxvevebSi, saxelmwifo an de faqtoxelisufleba, saerTaSoriso sazogadoeba da yvelaadgilobrivi, erovnuli, ucxouri da saerTaSorisosaagento, romelic bavSvebze orientirebulmomsaxurebas eweva an apirebs, msgavsi momsaxurebagaswios, gansakuTrebuli yuradRebiT unda iyos,raTa;a) uzrunvelyos, rom marto myof an gancalkevebulbavSvTan urTierTobis mqone yvela uwyeba da piriaris saTanadod gamocdili, momzadebuli,moxerxebuli da aRWurvili;b) SeimuSavos, rogorc saWiroa, droebiTi dagrZelvadiani ojaxze dafuZnebuli <strong>zrunvis</strong>formebi;g)d)e)gamoiyenos instituciuri mzrunveloba rogorcmxolod droebiTi RonisZieba manam, sanamojaxze dafuZnebuli zrunva ar SemuSavdeba;akrZalos axali instituciis dafuZneba,romelic bavSvebis did jgufze zrunavs -rogorc droebiT, aseve grZelvadianiperspeqtivaSi;aRkveTos bavSvebis sazRvrebs miRma gadaadgileba,garda 160-e paragrafSi aRweriliSemTxvevebisa;152 marto myofi an gancalkevebuli bavSvisgaSvileba an islamuri samarTlis kafala Sesaferispirvelad alternativad ar unda iyos ganxiluli.v)savaldebulo gaxados TanamSromloba ojaxismoZiebisa da ojaxTan reintegraciis mizniT.


29bavSvis ojaxisgan daSorebisprevencia155 organizaciebma da xelisuflebam yvela Roneunda ixmaron, raTa ojaxisgan an pirveladimzrunvelisgan bavSvis gancalkeveba ar moxdes, Tues bavSvis interesebidan ar gamomdinareobs; daunda uzrunvelyon, rom ojaxebis nacvlad mxolodbavSvebisaTvis momsaxurebisa da benefitebismiwodebis gamo maTi qmedebebi iribad ojaxisgancalkevebas ar uwyobdes xels.bavSvebi sagangebomdgomareobis droswinamdebare <strong>saxelmZRvanelo</strong> principebi yvela sagangebomdgomareobis dros unda iyos gamoyenebulida nebismieri sxva mudmivi alternativisgatarebamde mTavar mizans bavSvebis mokvleva damaTi maqsimalurad ojaxTan gaerTieneba undawarmoadgendes.156 bavSvis mSoblebis an sxva pirveladimzrunvelis mier inicirebuli gancalkevebaSemdegnairad unda aRikveTos:a) ZiriTad sakvebze da medikamentebze da sxvamomsaxurebaze, maT Soris, ganaTlebaze, xeli yvelaojaxs unda miuwvdebodes;b) instituciuri <strong>zrunvis</strong> ganviTareba undaSeizRudos da mxolod absoluturi saWiroebisSemTxvevaSi unda iyos gamoyenebuli.b. mzrunvelobis formebi157 adgilobriv konteqstSi <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong>a dadacvis sakiTxebis monitoringisa da reagirebisprocesSi Temebs ufro aqtiuri rolisSesasruleblad xeli unda Seewyos.158 bavSvis Temis SigniTve <strong>bavSvze</strong> zrunva, maTSoris, Svilobiloba, unda waxalisdes, radgan essocializaciisa da ganviTarebis gangrZobadobasuzrunvelyofs.159 vinaidan marto myofi an gancalkevebuli bavSviZaladobis da eqspluataciis ufro maRali riskisqveS imyofeba, maTi dacvis uzrunvelyofis mizniTgaTvaliswinebuli unda iyos mzrunvelebismonitoringi da mxardaWera.160 <strong>alternatiuli</strong> <strong>zrunvis</strong> mizniT sagangebomdgomareobis dros bavSvebi sxva qveyanaSi ar undagadaiyvanon, garda janmrTelobis, samedicino anusafrTxoebis mizezebiT gamowveuli droebiTiSemTxvevebisa. aseT SemTxvevaSi, es bavSvis saxlTanrac SeiZleba axlos unda iyos, maT Tan mSobeli anmaTTvis nacnobi mzrunveli unda axldes dadabrunebis mkafio gegma unda SemuSavdes.161 garkveuli periodis ganmavlobaSi ojaxTanreintegraciis SeuZleblobis SemTxvevaSi an Tu esbavSvis interesebis sawinaaRmdegod CaiTvleba,unda gamoiZebnos stabiluri da myari gadawyveta,rogoricaa gaSvileba an islamuri samarTliskafala; Tu es ver moxerxda, sxva grZelvadianialternativebi unda iyos ganxiluli, rogoricaaSvilobiloba an instituciuri <strong>zrunvis</strong> qveSmoTavseba, maT Soris - jgufuri saxlebi dazedamxedvelobis qveS arsebuli sxva sacxovrebelipirobebi.erovnuli politika:.. moiTxovs Tu ara erovnuli politikasagangebo SemTxvevebSi daxmarebis aRmomCeniadgilobrivi da saerTaSoriso uwyebebisgan,iqonion mkafio politika, romelic ojaxebisa daTemis erTianad mxardaWeras da bavSvebisdacvasa da maTze zrunvas iTvaliswinebs?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikasaxelmwifos mxridan gancalkevebuli bavSvebisregistraciis zedamxedvelobas, raTamopovebuli monacemebi iyos konfidencialuri,saidumlo da ojaxTan gaerTianebis mizniTgamoyenebuli?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikaTemze dafuZnebuli <strong>zrunvis</strong> sxvadasxva<strong>formebis</strong> ganviTarebas, romelic pasuxobs imbavSvebis gansxvavebul saWiroebebs, visiojaxTan gaerTianeba SeuZlebelia?.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politikasakmaris damcav meqanizmebs, raTa sxva mdgradgadawyvetilebaze, magaliTad, gaSvilebaze,yuradRebis SeCereba mxolod bavSvebis ojaxTangaerTianebis yvela Zalisxmevis amowurvisSemdeg moxdes?


30 <strong>bavSvze</strong> <strong>zrunvis</strong> <strong>alternatiuli</strong> <strong>formebis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong>g. ojaxis mokvleva da reintegracia162 nebismier sagangebo SemTxvevaSi marto myofi angancalkevebuli bavSvis identificireba,registracia da dokumentacia prioritetswarmoadgens da rac SeiZleba swrafad unda moxdes.163 registracia am sferoSi gamocdilebis mqone daam sferoze pasuxismgebeli saxelmwifo organoebisda amisTvis sagangebod gamoyofili uwyebebis mieran maTi pirdapiri zedamxedvelobis qveS undaxorcieldebodes.164 Segrovebuli informaciis konfidencialurobadaculi unda iyos da informaciis usafrTxodgadacemisa da Senaxvis sistemebi unda arsebobdes.informacia mxolod ojaxis mokvlevis, reintegraciisda <strong>zrunvis</strong> mizniT Sesabamisi mandatebismqone uwyebebs Soris unda gaziardes.165 ojaxis wevrebis an ZiriTadi kanonieri anCveuli mzrunvelebis mokvlevis procesSi CarTuliyvela piri da uwyeba koordinirebulad undamoqmedebdes, iyenebdes standartul formebs daurTierTSesabamis proceduras, sadac esSesaZlebelia. maT unda uzrunvelyon, rom maTimoqmedeba bavSvs da sxvebs safrTxes ar Seuqmnis.166 urTierTobebis validuroba da bavSvis daojaxis wevrebis survili, gaerTiandnen, yvelabavSvis SemTxvevaSi unda gadamowmdes. arcerTmaqmedebam, rogoricaa gaSvileba, saxelis Secvla anojaxis savaraudo adgilmdebareobidan moSorebuladgilas gadayvana, ojaxTan SesaZlo reintegraciassafrTxe ar unda Seuqmnas, manam, sanamojaxis mokvlevis yvela Rone ar amoiwureba.167 bavSvis ganTavsebis yvela Canaweri undagakeTdes da Seinaxos usafrTxo da saidumlopirobebSi, raTa momavalSi ojaxis gaerTianebisaTvisxelis Sewyoba SesaZlebeli iyos.


31sasargeblo bmulebigaeros bavSvis uflebaTa konvencia (UNCRC):konvenciis sruli teqsti:http://www2.ohchr.org/english/law/crc.htmsabavSvo versia: http://www.unicef.org/voy/media/rights_leaflet.pdfkonvencia Tqvens enaze: http://www.unicef.org/voy/explore/rights/explore_2781.htmlbavSvis uflebebisa da keTildReobis afrikuli qartia http://www.africa-union.org/child/home.htmevropis sabWos rekomendacia(2005)5 instituciur dawesebulebebSi mcxovrebi bavSvebis uflebebisSesaxebhttp://www.coe.int/familypolicy (airCieT 'children in residential institutions'; xelmisawvdomia inglisur, rusul,berZnul, polonur, estonur, litvur, islandiur, Cexur da serbul enebze)“xarisxi bavSvebisaTvis” standarti (Q4C) - http://www.quality4children.infoevropis sabWo da SOS bavSvTa soflebi - saerTaSoriso: “bavSvebi da mozrdilebi <strong>zrunvis</strong> qveSaRmoaCineSeni uflebebi” -http://www.coe.int/t/transversalprojects/children/News/enfants%20institution/text%20flyer_en.aspsaerTaSoriso organizacia SOS bavSvTa sofeli -http://www.sos-childrensvillages.orgsaerTaSoriso socialuri samsaxuri -http://www.iss-ssi.org/bavSvis uflebebis konvenciaze momuSave arasamTavrobo organizaciaTa jgufi -http://www.childrightsnet.org/bavSvis uflebebis sainformacio qseli(CRIN) - http://www.crin.orgukeTesi <strong>zrunvis</strong> qseli -http://crin.org/bcn/gaeros bavSTa fondi (UNICEF) - http://www.unicef.orgukeTesi <strong>zrunvis</strong> qseli da UNICEF: formaluri <strong>zrunvis</strong> qveS myofi bavSvebisaTvis indikatorebisgazomvis <strong>saxelmZRvanelo</strong>http://www.crin.org/BCN/details.asp?id=19618&themeID =1001&topicID =1011monacemebi gamocemis Sesaxebgamomcemeli:saerTaSoriso organizacia“es-o-es bavSvTa sofeli”programis ganviTarebaherman g. maineris q. #516020 insbruki, avstriatel: +43/1/310 23 98faqsi: +43/1/3 10 23 98 20 el. misamarTi:el. misamarTi: lao@sos-kd.orgwww.sos-childrensvillages.orgpasuxismgebeli pirebi:Sinaarsi - qristian poSigrafikuli dizaini:saerTaSoriso organizacia “es-o-es bavSvTasofeli”generaluri asambleis reproduqciis nebarTva(A/ RES/64/142) ufasod gaicema gaeros mier.komerciuli gamoyeneba nebadarTuli ar aris.gamocemis TariRi: 2010 wlis noemberi


WWW.SOS-CHILDRENSVILLAGES.ORG

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!