Kodi i etikës dhe sjelljes profesionale për prokurorët - Këshilli ...

Kodi i Etikës dhe Sjelljes Profesionale për ProkurorëtDuke u bazuar në Urdhëresën Administrative të UNMIK-ut Nr. 2006/8;Duke pasur parasysh standartet e njohura ndërkombëtare mbi të drejtat e njeriut dhe liritëthemelore, të cilat specifikisht i garantojnë secilit individ barazinë parimore para ligjit,prezumimin e pafajësisë dhe të drejtën për dëgjim të drejtë dhe publik brenda një kohe tëarsyeshme nga një gjykatë e paanshme dhe e pavarur e krijuar me ligj;Duke u bazuar në Parimet Themelore të Kombeve të Bashkuara për Pavarësinë e PushtetitGjyqësor, të aprovuara nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara në nëntor 1985si dhe në udhëzimet mbi rolin e prokurorëve të adoptuar nga Kongresi i Tetë i Kombeve tëBashkuara mbi Parandalimin e Krimit dhe Trajtimin e të Pandehurve;Duke u bazuar në Rekomandimin Nr. R (19) 00 të Komitetit të Ministrave të Këshillit të Europësdrejtuar shteteve anëtare mbi rolin e prokurorit publik në sistemin penal të drejtësisë;Duke pranuar që prokurori publik luan një rol themelor dhe mban përgjegjësi të rëndësishme nëadministrimin e drejtësisë. Në emër të shoqërisë dhe interesit publik, ata janë në veçantipërgjegjës për të siguruar zbatimin e ligjit në rastet kur shkelja e ligjit sjell për pasojë sanksionepenale, duke pasur parasysh në çdo rast të drejtat e individëve dhe efikasitetin e nevojshëm tësistemit penal të drejtësisë;Të vetëdijshëm për nevojën, veçanërisht në kontekstin e gjendjes së tranzicionit në Kosovë, përtë adoptuar dispozita që synojnë të mbështesin efikasitetin, paanshmërinë dhe drejtësinë eprokurorëve publikë;Ky Kod përkufizon standartet vijuese të etikës dhe sjelljes profesionale që duhet të zbatohen ngaprokurorët. Shkelja e këtij Kodi krijon baza për sanksione siç është parashikuar për dhe nëpërputhje me dispozitën e Nenit 7.5 të Rregullores Nr. 2005/52 Mbi Themelimin e KëshillitGjyqësor të Kosovës dhe Urdhëresës Administrative Nr. 2006/8. Si konkluzion i nevojshëmduhen marrë masa efektive për të garantuar që prokurorët publikë janë në gjendje të përmbushindetyrat dhe pergjegjësitë e tyre profesionale nën kushte të përshtatshme ligjore dhe organizativedhe në veçanti të sigurojnë që marrja në punë, ngritja në përgjegjësi dhe transferimi iprokurorëve publikë të bëhet mbi bazën e procedurave të drejta dhe të paanshme që përfshijnëKodi i etikës dhe sjelljes profesionale për prokurorëMiratuar më 25 prill 2006Faqja 1 nga 7Sekretariati i KGJKsë-, Ndërtesa e Gjykatës SupremeDhoma 215, Prishtinë, KosovëTelefon: 038.504.604.lokal 5178KJPCSekretarijat SsK, Zgrada Vrhovnog sudaSoba br. 215, Priština, KosovoTelefon: 038.504.604.lokal 5178KJC Secretariat,, Supreme CourtBuilding, Room 215, Pristina, KosovoTelephone: 038.504.604, ext. 5178

masa mbrojtëse kundër çdo lloj qasjeje që favorizon interesat e grupeve të veçanta dhe qëpërjashtojnë diskriminimin mbi çdo lloj baze;Format specifike të sjelljes së pahijshme të përshkruara në këtë Kod nuk janë gjithëpërfshirëse.Çdo veprim i ndërmarrë nga prokurori, edhe nëse nuk parashihet shprehimisht nga dispozitat ekëtushme, por që ka efekt të ngjashëm konsiderohet shkelje e këtij Kodi dhe për rrjedhojësanksionohet;Ky Kod aplikohet ndaj të gjithë personave që ushtrojnë funksione prokuroriale në Kosovë, në tëgjitha nivelet e procedurave.I. PARIMET E PERGJITHSHME1. Gjatë të gjithë kohës prokurori duhet të veprojë në atë mënyrë që të nxisë besimin epublikut në dinjitetin, integritetin, efektivitetin dhe paanshmërinë e prokurorëve. Prokurori:a) Respekton standarde të larta të sjelljes profesionale dhe personale,b) Respekton dhe i përmbahet ligjit,c) Kryen detyrat me paanshmëri dhe kujdes, dhed) Shmang çdo sjellje apo situatë që mund të vërë në pikëpyetje integritetin apopaanshmërinë e prokurorit,e) Kryen detyrat e tij/saj konform standardeve të njohura ndërkombëtarisht të të drejtave tënjeriut.Kjo vlen jo vetëm për jetën profesionale të prokurorit, por edhe për jetën e tij/saj private, kurveprimet e prokurorit mund të dëmtojnë imazhin e prokurorit në sytë e publikut, duke ndikuarkështu në të gjithë institutionin e shërbimit prokurorial.2. Prokurori nuk përfshihet në asnjë veprimtari, përfshirë veprimtari politike, që është epapajtueshme me funskionet e tij/saj.3. Prokurori ka funksion në, apo të jetë anëtar, i asnjë partie politike.4. Puna e prokurorit është të kërkojë të vërtetën që përfshin marrjen parasysh të të gjithaprovave, qofshin ato në favor apo jo të të pandehurit. Të gjithë prokurorët duhet t’i kryejnëdetyrat dhe përgjegjësitë e tyre me mirëbesim dhe të duhet të nderojnë prezumimin e pafajësisënë çdo kohë.Kodi i etikës dhe sjelljes profesionale për prokurorëMiratuar më 25 prill 2006Faqja 2 nga 7Sekretariati i KGJKsë-, Ndërtesa e Gjykatës SupremeDhoma 215, Prishtinë, KosovëTelefon: 038.504.604.lokal 5178KJPCSekretarijat SsK, Zgrada Vrhovnog sudaSoba br. 215, Priština, KosovoTelefon: 038.504.604.lokal 5178KJC Secretariat,, Supreme CourtBuilding, Room 215, Pristina, KosovoTelephone: 038.504.604, ext. 5178

II. RREGULLAT SPECIFIKE TE ETIKESA. Veprimtaritë prokuroriale1. Prokurori ruan dhe përmirëson standardet më të larta të profesionalizmit dhe ekspertizësligjore dhe për këtë qëllim, angazhohet në arsimimin dhe trajnime të vazhdueshme ligjore kurështë e mundshme.2. Në veçanti, prokurori respekton dhe zbaton:a) parimet dhe detyrat etike të detyrës sikurse përcaktohen në këtë Kod të sjelljes;b) mbrojtjen ligjore të të dyshuarve, viktimave dhe dëshmitarëve;c) të drejtat dhe liritë e njeriut sikurse përcaktohen nga instrumentat ndërkombëtare;d) parimet dhe praktikat e organizimit të punës, menaxhimit dhe burimeve njerëzore nëkontekst gjyqësor.3. Kjo, inter alia, do të thotë se prokurori duhet të ketë dijeni për:a) mekanizmat dhe materialet që kontribuojnë në vijimësinë e veprimtarive të tyre; dheb) llojet dhe zhvillimet e kriminalitetit, si dhe kërkesat dhe modalitetet e bashkëpunimitndërkombëtar për çështje penale.4. Prokurori ka në veçanti përgjegjësinë të shmangë çdo konflikt të mundshëm interesi tëbazuar mbi marrëdhëniet shoqërore apo familjare si dhe mbi marrëdhëniet financiare apoprofesionale.5. Për çdo rast, nëse prokurori vihet në dijeni të ndonjë konflikti interesi tjetër apo se karrethana që mund të ngrenë dyshime lidhur me paanshmërinë e tij/saj, ai/ajo duhet t’i ndërpresëtë gjitha veprimet në atë rast dhe këto rrethana t’ia reportojë Kryeprokurorit Publik apoprokurorisë, nëse ligji nuk e parasheh ndryshe.6. Në marrëdhënie me autoritetet që kanë për detyrë mbikëqyrjen e punës së tyre, prokurori:a) në rastet kur ligji i zbatueshëm i kërkon prokurorit të udhëheqë procedurën penaleparaprake apo i lejon t’i kërkojë policisë gjyqësore të ndërmarrë veprime specifike, tëjapë udhëzime të qarta lidhur me mënyrën e zbatimit të veprimeve specifike hetimore, nëveçanti lidhur me kërkesat procedurale që duhen respektuar. Si minimum, prokurorivendos për drejtimin dhe fushëveprimin e veprimeve hetimore. Në raste domethënëseKodi i etikës dhe sjelljes profesionale për prokurorëMiratuar më 25 prill 2006Faqja 3 nga 7Sekretariati i KGJKsë-, Ndërtesa e Gjykatës SupremeDhoma 215, Prishtinë, KosovëTelefon: 038.504.604.lokal 5178KJPCSekretarijat SsK, Zgrada Vrhovnog sudaSoba br. 215, Priština, KosovoTelefon: 038.504.604.lokal 5178KJC Secretariat,, Supreme CourtBuilding, Room 215, Pristina, KosovoTelephone: 038.504.604, ext. 5178

dhe/ose të ndërlikuara nga ana faktike, prokurori vetë ndërmerr veprime hetimore sivendshikimi dhe marrja në pyetje e të dyshuarit dhye dëshmitarëve të rëndësishëm që ngafillimi. Ata gjithnjë do të përmbahen nga përdorimi i forcës dhe ia bartin policisëgjyqësore zbatimin e veprimeve hetimore që mund të kërkojnë përdorimin e forcës.Qëllimi i ndërveprimit të prokurorëve me policinë gjyqësore është të sigurohet seekziston shkëmbimi i aftësive dhe përvojës në një marrëdhënie të bazuar në besim dhesinqeritet. Prokurorët duhet të pranojnë dhe përdorin përvojën praktike penale të policisë.Ata duhet të kontribuojnë duke ofruar dijenitë e tyre ligjore dhe përvojën procedurale përtë zhvilluar prova relevante dhe të pranueshme dhe që në fillim të hetimit, të shmanginhetimin e panevojshëm të çështjeve jorelevante. Prokurorët përpiqen që vendimet e tyretë jenë transparente për policinë dhe përgatiten t’i shpjegojnë ato nëse del nevoja. Nëveçanti në raste të ndjeshme prokurorët bashkëpunojnë ngushtë me policinë gjyqësore.Sidoqoftë, proklurorët nuk lejojnë që marrëdhënia e tyre personale me policë individualëtë ndikojë në vendimet e tyre dhe duhet të jenë në gjendje të ushtrojnë funksionetmbikëqyrëse pa parapëlqime.b) kryejnë detyrat dhe përgjegjësitë e tyre pa ndërhyrje të pajustifikueshme apo ekspozim tëpajustifikueshëm ndaj përgjegjësisë civile, penale apo tjetër;c) respektojnë udhëzimet ligjore që janë dhënë nga autoritete hierarkike ndaj të cilave atajanë vartës;d) gëzojnë të drejtën të kërkojnë që udhëzimet të cilat iu drejtohen të jenë me shkrim;e) japin llogari periodikisht dhe publikisht për veprimtaritë e tyre në tërësi dhe në veçantimbi mënyrën se si i kanë kryer përparësitë e tyre.7. Në marrëdhënie me gjyqtarët, prokurorët:a) respektojnë në mënyrë strikte pavarësinë dhe paanshmërinë e gjyqtarëve; në veçanti ataas nuk hedhin dyshim mbi vendimet gjyqësore as nuk pegnojnë ekzekutimin e tyre, mepërjashtim të rasteve kur ushtrojnë të drejtat e tyre për ankesë ose thirren në ndonjë tjetërprocedurë në përputhje me ligjin;b) janë objektivë dhe të drejtë gjatë procedurës gjyqësore;c) nuk kritikojnë gjyqtarët publikisht në mënyrë të papërshtatshme.8. Në marrëdhënie me policinë, prokurorët:a) në rastet kur ligji i zbatueshëm kërkon që prokurori të udhëheqë procedurën penaleparaprake apo lejon që t’iu kërkojë agjencive që zbatojnë ligjin të ndërmarrin veprimespecifike, i japin policisë udhëzime të qarta sipas nevojës me qëllim që të arrihetpërndjekje penal efikase;Kodi i etikës dhe sjelljes profesionale për prokurorëMiratuar më 25 prill 2006Faqja 4 nga 7Sekretariati i KGJKsë-, Ndërtesa e Gjykatës SupremeDhoma 215, Prishtinë, KosovëTelefon: 038.504.604.lokal 5178KJPCSekretarijat SsK, Zgrada Vrhovnog sudaSoba br. 215, Priština, KosovoTelefon: 038.504.604.lokal 5178KJC Secretariat,, Supreme CourtBuilding, Room 215, Pristina, KosovoTelephone: 038.504.604, ext. 5178

) sanksionojnë apo nxisin sanksionimin, sipas nevojës për veprimtaritë penale; dhec) në çdo rast nxisin bashkëpunimin e duhur dhe funksional me policinë dhe agjenci tëndryshme të zbatimit të ligjit.9. Gjatë kryerjes së detyrave të tyre ndaj individëve, prokurorët:a) zbatojnë funksionet e tyre me drejtësi, paanshmëri dhe objektivitet;b) respektojnë dhe kërkojnë mbrojtjen e të drejtave të njeriut;c) kërkojnë të sigurohet që sistemi i drejtësisë penale vepron me sa më efikasitet dheshpejtësi që është e mundur. Kjo nënkupton që prokurorët nuk angazhohen në asnjëformë abstenimi, mosefikasiteti dhe mospërfilljeje në punë dhe sigurohen që arrihetbashkërendimi i duhur me agjencitë e zbatimit të ligjit (si dhe udhëheqjen e punës së tyre)kur parashihet nga ligji i zbatueshëm;d) shmangen nga diskriminimi mbi çfarëdo baze duke shmangur çdo sjellje diskriminuesendaj çdonjërit person apo persona mbi çfarëdo baze, përfshirë gjininë, moshën, gjendjenmartesore, gjuhën, paaftësinë mendore apo fizike, orientimin seksual, përkatësinë apobindjen politike, origjinën etnike, kombësinë, fenë apo besimin, racën, origjinënshoqërore, statusin pronësor, të lindjes apo çdo status tjetër.e). sigurojnë cilësinë para ligjit, duke marrë parasysh të gjitha rrethanat relevante përfshirëato që ndikojnë tek i dyshuari, pavarësisht nëse janë në favor apo disfavor të të dyshuarit.10. Prokurori:a) nuk fillon apo vazhdon përndjekjen kur është i detyruar të mos veprojë ashtu sipas ligjitapo kur ligji nuk jep baza për të vepruar ashtu;b) nuk paraqet prova të pavlefshme që mund të ndikojnë në vlefshmërinë e vetë procedurës;c) kërkon të ruajë parimin e barazisë së palëve, në veçanti duke iu treguar palëve të tjera, mepërjashtim të rasteve kur ligji e parasheh ndryshe, çdo informacion që ata kanë që mundtë ndikojë në drejtësinë e procedurës.d) ruan informacionin e fshehtë të përftuar nga palët e treta, veçanërisht kur prezumimi ipafajësisë është në rrezik, nëse bërja e ditur e këtij informacioni është në interes tëdrejtësisë apo të ligjit;e) ka konisderatë për interesat e dëshmitarëve, në veçanti merr apo nxit masa që mbrojnëjetën, sigurinë dhe privatësinë e tyre, ose përkujdeset që këto masa të ndërmerren;f) ka konisderatë për pikëpamjet dhe shqetësimet e viktimave kur preken interesat e tyrepersonale;g) nuk lejon që ndikimet e papërshtatshme të pengojnë përndjekjen e zyrtarëve publikë përvepra të kryera nga ta, veçanërisht korrupsion, përdorim të paligjshëm të pushtetit,Kodi i etikës dhe sjelljes profesionale për prokurorëMiratuar më 25 prill 2006Faqja 5 nga 7Sekretariati i KGJKsë-, Ndërtesa e Gjykatës SupremeDhoma 215, Prishtinë, KosovëTelefon: 038.504.604.lokal 5178KJPCSekretarijat SsK, Zgrada Vrhovnog sudaSoba br. 215, Priština, KosovoTelefon: 038.504.604.lokal 5178KJC Secretariat,, Supreme CourtBuilding, Room 215, Pristina, KosovoTelephone: 038.504.604, ext. 5178

shkelje të rënda të të drejtave të njeriut dhe vepra të tjera penale të njohura nga e drejtandërkombëtare.h) ata dhe as familjarët e tyre, në asnjë rrethanë nuk do të pranojnë dhurata, favore,privilegje apo premtime për ndihmë materiale nga ndonjë person që ka interest ëdrejtpërdrejtë apo jo të drejtpërdrejtë në lëndën për të cilën ata janë përgjegjës.i) në varësi të dispozitës së nenit 5 c) më lart, është i lirë t’i dorëzojë gjykatës çdo argumentligjor që ata zgjedhin, edhe nëse kanë për detyrë t’i pasqyrojnë me shkrim udhëzimet epranuara.B. Veprimtaritë joprokuroriale:1. Përgjithësisht prokurori mund të kryejë lirisht veprimtari jashtë lëmisë së mandatitprokurorial, duke përfshirë ato veprimtari që janë mishërimi i të drejtave të tij/saj si qytetar apoqë përfaqësojnë interesat dhe pavarësinë e tij/saj profesionale. Kjo liri kufizohet vetëm për aq sakëto veprimtari të jashtme janë të papërputhshme me besimin profesional dhe publik tekprokurori, apo gadishmëria e tij/saj për t’i trajtuar me vëmendje dhe brenda një periudhe kohoretë arsyeshme me çështjet që i janë paraqitur. Në varësi të këtij Seksioni, prokurori mund tëangazhohet në veprimtaritë vijuese:a) flasë, shkruajë, japë leksione, mësim dhe të marrë pjesë në veprimtari të tjera që kanë tëbëjnë me ligjin, sistemin ligjor dhe administrimin e drejtësisë, përfshirë angazhimin nëkëto veprimtari përmes organizatave apo agjencive qeveritare që iu kushtohen atyre; dheb) angazhohet në arte, sporte dhe veprimtari të tjera shoqërore dhe çlodhëse si dhe merrpjesë në veprimtari qytetare dhe bamirëse.2. Në veçanti, prokurori nuk:a) angazhohet në asnjë veprimtari, përfshirë veprimtari politike, që është e papërputhshmeme funksionet e prokurorit;b) ka post apo është anëtar i ndonjë partie politike; osec) angazhohet në veprimtari joprokuroriale gjatë orarit të punës pa miratimin e paraprak ngaKëshilli Gjyqësor i Kosovës dhe nuk pranon asnjë kompensim për çfarëdo veprimtarie tëjashtme ku është angazhuar gjatë orarit të punës pa miratimin e Këshillit Gjyqësor tëKosovës.Kodi i etikës dhe sjelljes profesionale për prokurorëMiratuar më 25 prill 2006Faqja 6 nga 7Sekretariati i KGJKsë-, Ndërtesa e Gjykatës SupremeDhoma 215, Prishtinë, KosovëTelefon: 038.504.604.lokal 5178KJPCSekretarijat SsK, Zgrada Vrhovnog sudaSoba br. 215, Priština, KosovoTelefon: 038.504.604.lokal 5178KJC Secretariat,, Supreme CourtBuilding, Room 215, Pristina, KosovoTelephone: 038.504.604, ext. 5178

3. Gjatë vendimmarrjes nëse prokurorit i lejohet të pranojë kompensim për angazhimin nëveprimtari joprokuroriale gjatë orarit të punës, Këshilli Gjyqësor i Kosovës zbaton kushtet emëposhtme njëjtë për të gjithë prokurorët:a) sasia e kompensimit nuk e tejkalon sasinë e arsyeshme, apo nuk tejkalon atë që njëperson i cili nuk është prokuror do të merrte për të njëjtën veprimtari;b) sasia e kompensimit nuk tejkalon 25 përqind të pagës së zakonshme të prokurorit; dhec) burimi i pagesës kompensuese nuk çon drejt shfaqjes së papërshtatshmërisë.4. Prokurorëve iu ndalohet të shfrytëzojnë pozitën e tyre lidhur me informacionet që Isigurojnë përmes pozitës së tyre, qoftë për përfitim personal, apo për përfitimin personal tëdikujt tjetër.5. Prokurori nuk kërkon personalisht fonde për ndonjë organizatë apo agjenci, nuk lejon qëemri i tij/i saj të përdoret për të kërkuar për fonde apo nuk lejon që prestigji i prokurorisë tëpërdoret për atë qëllim.6. Prokurorët nuk mund t’iu përkasim organizatave që mbështesin apo nxisin diskriminiminapo çdo lloj veprimtarie që nuk përputhet me funksionet e prokurorit.7. Prokurori i shmanget marrëdhënieve financiare dhe të biznesit që priten të pasqyrojnë nëmënyrë të pafavorshme paanshmërinë e tij/saj, ndërhyjnë në kryerjen e duhur të detyraveprokuroriale, shfrytëzimit të pozitës së tij/saj apo përfshirjes në transaksione me avokatë apopersona me të cilët ai/ajo ka gjasa të kontaktojë gjatë kryerjes së detyrave të tij/saj profesionale.8. Çdo vit prokurori duhet t’ia paraqesë Këshillit Gjyqësor të Kosovës interesat e tij/sajfinanciare dhe ato familjarëve të tij të ngushtë, në përputhje me ligjin. Për qëllime të kësajdispozite, interesi financiar përfshin pronën personale si llogari bankare, rezerva, obligacione,shtëpi dhe automjete. Me kërkesë të Këshillit Gjyqësor të Kosovës prokurori dorëzon deklaratabankare. Paraqitja e deklaratave për llogari bankare bëhet brenda katërmbëdhjetë (14) ditësh ngakërkesa e tillë.C. Përgjegjësitë administrativeKodi i etikës dhe sjelljes profesionale për prokurorëMiratuar më 25 prill 2006Faqja 7 nga 7Sekretariati i KGJKsë-, Ndërtesa e Gjykatës SupremeDhoma 215, Prishtinë, KosovëTelefon: 038.504.604.lokal 5178KJPCSekretarijat SsK, Zgrada Vrhovnog sudaSoba br. 215, Priština, KosovoTelefon: 038.504.604.lokal 5178KJC Secretariat,, Supreme CourtBuilding, Room 215, Pristina, KosovoTelephone: 038.504.604, ext. 5178