julian kawalec: jeśli pisarz pochodzi ze wsi, to temat ... - Powiat Słupski

Podczas wizyty na Grabarce Cyryl I mówił; „...my w Rosji,w byłym ZSRR, mamy świadomość co to znaczy budowaćpaństwo i wspólnotę bez Boga. Mamy unikalne doświadczenie,co to znaczy budować przez ludzi państwo bez Boga iwiemy, że taka budowa obraca się później przeciwko samemuczłowiekowi”.Doniesienia o wizycie Cyryla I miały charakter informacyjny,bo uwagę mediów i społeczeństwa zajęło ogłoszeniewyroku w sprawie dziewczyn z Pussy Roit. Cyryl I domagałsię dla nich kary więzienia, przez co naraził na krytykę społecznąurząd Patriarchy i Cerkiew. Tak splatają się zdarzeniadecydujące o stosunku społeczeństwa rosyjskiego do Cerkwi.Tezy o jej powiązaniu z instytucjami państwowymi są przekonujące.Dwutorowość jej funkcjonowania przejawia się wupaństwowieniu prawosławia rosyjskiego i rozwoju ruchówreligijnych parainstytucjonalnych czy wręcz sekciarskich, coodpowiada symetrii innych podziałów: na sferę oficjalną inieoficjalną; społeczeństwo państwowe i obywatelskie. Rosyjskimfenomenem może okazać się istnienie upaństwowionegoKościoła i postępująca sekularyzacja społeczeństwa. Niebez znaczenia pozostają wpływy zewnętrzne. Aresztowaneczłonkinie grupy (Marija Alochina, Jekatierina Samucewicz iNadieżda Tołokonnikowa) zostały wpisane na światową listę„więźniów sumienia”. W ostatnim czasie Parlament Europejskiogłosił listę kandydatur do Nagrody Sacharowa, na którejznalazły się trzy wokalistki z zespołu Pussy Roit skazane 17sierpnia br. na dwa lata łagru.Książka Jamesa H. Billingtona powstała ze świadomością,że historia kultury interpretuje i wpływa na dzieje politycznei gospodarcze, mimo że jest niesiona ich nurtem i uwikłanaw bieżące zdarzenia. Nasza wiedza o procesach społecznychi kulturowych w Rosji najczęściej ma charakter potoczny imedialny, dlatego warto sięgać po pogłębione opracowaniapozwalające zrozumieć ich przyczyny i sens. Poza tym książkaautorstwa amerykańskiego historyka, który sporo czasuspędził w Rosji jako wykładowca na uczelniach Leningradu(1961) i Moskwy (1964) pozwala spojrzeć na historię kulturyRosji z perspektywy dalszej niż sąsiedzka.Czesława Długoszek, ObjazdaPS. Tytuł felietonu powstał z inspiracji bardzo ciekawą pracąMariana Brody „Zrozumieć Rosję? O rosyjskiej zagadce-tajemnicy”,Łódź 2011, dostępnej w internecie w formie pliku pdf.pewna historianieskończonejautobiografiiSmutna historia Bąkapotwierdza tylko hipotezę,że jego twórczadziałalność zostałaznacznie zahamowanaWspominany dzisiaj autor urodził się w Ostrowie Wielkopolskim,natomiast związany był głównie z poznańskimotoczeniem twórczym. Mimo to, Wojciech Bąk to w środowiskuliterackim mało znana postać. Dlaczego? Dlatego, żebył on przez długie lata tłumiony przez władzę radziecką.Właściwie przez piętnaście lat, czyli od momentu zakończeniawojny i rozkwitania realizmu socjalistycznego do chwiliswojej śmierci (rok 1961), pozostawał pod nieustanną kontroląśledzących go ludzi. Z życiem Bąka wiąże się więc parędziwnych sytuacji sprowokowanych przez władzę tamtegookresu. Po pierwsze, nigdy nie działał na szkodę władzy komunistycznej,a mimo to próbowano go zamknąć w więzieniubądź umieścić w zakładzie psychiatrycznym (por. pismodo prokuratury Wojewódzkiej Wydziału Spraw Cywilnych wPoznaniu z 20.10.1952 roku - Kopia w zbiorach Domu Literaturyw Poznaniu, ul Wroniecka 14). Przed oczyma świetnegotwórcy zarysowała się i została zrealizowana najgorsza z wersji,jakiej się spodziewał. Szpital psychiatryczny przyjął go zotwartymi rękami, jego reputacja została nadwyrężona a jakoautorytet twórczy przestał się właściwie liczyć. Bąk długonie mógł przeżyć dwukrotnej wizyty na oddziale. Nie mógłtakże znieść stanu literackiego zawieszenia. Tkwił właściwiew próżni, bo nawet list do Bieruta (fragmenty w: WojciechBąk, Miasto mego dzieciństwa, Ostrów Wielkopolski 2007,s. 88-89) z prośbą o udzielenie mu zgody na wyjazd z krajunie odniósł skutku. Wojciech Bąk, którego uważano za poetękatolickiego a tomiki wydawane były w wydawnictwie katolickim,popadł także w zatarg z kościołem, który skonfiskowałspadek po jego wuju, księdzu. A spadek prawnie należałsię Bąkowi. W świadomości Bąka mógł więc narastać corazwiększy niepokój, alienacjaod społeczeństwa. Nie ufałon nikomu, warstwom rządzącym,nawet kolegom pofachu, a potem zwątpił takżew „czystość” władzy kościelnej.Co więcej, przestałpokładać nadzieję równieżw sobie, przez co jego szybkoi sprawnie rozwijająca siędziałalność artystyczna corazbardziej zwalniała tempo. Wtworzeniu zbiorków poetyckichbył bardzo precyzyjny. Aw budowaniu opowiadań drobiazgowy.Nic w tym jednakdziwnego, nie chciał tym bardziejnarażać swoich własnych dzieł na szkalowanie, cenzuręi wiele innych rzeczy.Smutna historia Bąka potwierdza tylko hipotezę, że jegotwórcza działalność została znacznie zahamowana. Jakotworzący jeszcze w dwudziestoleciu międzywojennym autorlicznych tekstów, zbiorów lirycznych, opowiadań orazdramatów, nie dokończył on niektórych z nich. Mowa tugłównie o „Mieście mego dzieciństwa”, szkicu, który miałsię stać kompletną pracą autobiograficzną. Ale nigdy się niąnie stał. Moda na teksty autobiograficzne w międzywojniutrwała i trwa nieprzetrwanie. Do czołowych twórców w tymczasie należał Aleksander Wat z „Moim wiekiem”, Jan Lechońze swoim „Dziennikiem” czy Liebert ze swoimi później zebranymi„Listami do Agnieszki”. Szkice tego typu pisali teżprzecież Jarosław Iwaszkiewicz (niedawno co wydane trzytomu „Dzienników” z okresu 1914-1980), Witold Gombrowicz(„Dzienniki” oraz powieści z elementami autobiograficznymi)Przeczytanewieś tworząca dodatek literacki5