Chương 3

75nó. Nhờ vậy mà cơ thể lớn lên và các tế bào trong cơ thể thường xuyênđược đổi mới. Quy luật phân bào này được minh họa đơn giản như sau:1→ 2 → 4 → 8 → 16 → 32 → 64 → 128 → 256 → 512 →...1. Chu kỳ tế bào (cell cycle)Quá trình nguyên phân lặp lại theo chu kỳ như vậy được gọi là chu kỳnguyên phân hay chu kỳ tế bào (cell cycle). Nguyên phân là một phần củatoàn bộ chu kỳ tế bào đối với các tế bào trải qua nguyên phân (như hợp tử,các tế bào phôi, các tế bào thuộc các mô sinh trưởng hay mô phân chia;hình 3.7a). Nói chung, một chu kỳ tế bào bao gồm hai giai đoạn chính lànguyên phân (ký hiệu: M), là một phần tương đối nhỏ của toàn bộ chu kỳ(a) (b)Tế bàongừngphân chiaHình 3.7 (a) Sự phân chia của các tế bào chóp rễ hành tây (Allium cepa).(b) Sơ đồ tổng quát của một chu kỳ tế bào.tế bào, và phần còn lại của chu kỳ tế bào gọi là kỳ trung gian (interphase).Gọi là kỳ trung gian bởi vì nó nằm giữa hai lần phân chia liên tiếp. Đây làgiai đoạn tế bào diễn ra các hoạt động chuyển hóa cao độ, tổng hợp và táibản vật chất di truyền - DNA, chuẩn bị tích cực cho tế bào bước vàonguyên phân. Nó được chia thành ba phần, gọi là G 1 , S và G 2 . Như vậy,theo nguyên tắc, một chu kỳ tế bào bao gồm bốn giai đoạn theo thứ tự sauđây (hình 3.7b): (1) G 1 (first gap) = giai đọan khởi đầu trong đó tế bào sinhtrưởng, chuyển hóa và chuẩn bị cho sự tái bản bộ gene; (2) S (DNAsynthesis) = tổng hợp DNA (về chi tiết, xem chương 5); (3) G 2 (secondgap) = chuẩn bị cho quá trình nguyên phân; và (4) M = nguyên phân(mitosis). Thời gian của các giai đoạn khác nhau trong chu kỳ tế bào khácnhau một cách đáng kể, tùy thuộc vào từng loài, từng kiểu tế bào, nhiệt độvà các nhân tố khác. Chẳng hạn, thời lượng tương ứng với bốn giai đoạnG 1 , S, G 2 và M đối với các tế bào máu trắng của người đang phân chia là11, 7, 4 và 2 giờ (thời gian toàn bộ là 24 giờ).Khi một hợp tử vừa được hình thành hay một cơ thể đang sinh trưởng,