TUZAK

106 EKİM 2016 PERŞEMBE Gündem haber@yenibirlikgazetesi.com
MUSUL OPERASYONLARI-1 IRAK PARLEMENTO KARARI
ÜZERİNDEN “İRAN - TÜRKİYE GERİLİMİ”
Ekim ayı içerisinde Musul
operasyonunun başlayacağı
konuşuluyordu.
Bunun Rakka operasyonu ile
“Eş Zamanlı” yapılıp yapılamayacağı
bir başka odak
noktası idi.
Musul ya da Rakka ya da
her ikisi de birden... Her ne
olursa olsun DAİŞ (IŞİD-İLTÖ-Irak
Levant Terör Örgütü)’ün
her iki ülkede de ürettiği etkinin
(-düşmanlı ve kırılmaların) öyle
kolay kolay ortadan kalkmayacağı
temel bir gerçek. Hatta
ürettiği düşmanlıklarla asrımıza
damgasını vuracağı, tetiklediği rekabet,
düşmanlık ve araya giren kanlarla birlikte DAİŞ
(IŞİD-İLTÖ) sorununun çok başka boyutlarda,
farklı alanlarda, çok daha sert ve çok daha
büyük boyutlarda yaşanabileceği de sorunun
asıl boyutu.
Musul’la gündemimize oturan radikal DAİŞ
(IŞİD-İLTÖ) gerçeği büyük bir vakum etkisi
üreterek günümüzü etkilerken, ürettiği diğer
kırılma ve savaşlarla birlikte bütün coğrafyayı
ve dünyayı içine çekebilecek başka başka anaforların
oluşmasına neden oluyor.
Tam bu noktada Irak Temsilciler Meclisinin,
Erdoğan’ın yaptığı açıklamaları, Başika’daki
Türk askeri varlığını ve TBMM’de kabul edilen
Irak ve Suriye tezkerelerini merkeze oturtarak
ve hedef alarak, diplomatik temayülleri fazlasıyla
zorlayan açıklaması, bu konularla ilgili pek
çok gerçeğin konuşulmasını zorunlu kılıyor.
ITM, Başika’daki Türk askeri varlığını
“İşgalci Güçler” olarak tanımlaması, gerekirse
karadan ve havadan müdahale edileceğine
dair bir vurgu yapması ise bir başka çok önemli
boyut.
Olası böyle bir hamle, bütün coğrafyanın
kırılması demek.
Peki Türkiye’ye yönelik bu hasmane (!)
tutum, Irak Temsilciler Meclisine ait özgür bir
irade mi?
Yoksa bir yönlendirme var mı?
Bu sorunun yanıtı IŞİD (DAİŞ-İLTÖ) sonrası
Irak’ta oluşan-oluşturulan siyasi-askeri ve
paramiliter yapılarda gizli.
Irak’ta Haziran 2014’de Musul’da kendini
gösteren ve Irak’ın yaklaşık % 40’ı ele geçirmesiyle
zirve noktasına ulaşan IŞİD travması
sırasında oluşturulan Irak kabinesini doğrudan
doğruya İran-İngiltere ve ABD etkisi ve güdümü
altında.
İran ürettiği mezhebi etkiyle, Irak’a
Abdullah AĞAR
+ ARTI
STRATEJİ
abdullahagar@gmail.com
tamamıyla girmiş durumda.
Elde ettiği siyasi erk ve yurtdışı
operasyonlarını yapan Kudüs
Tugayları ve angajmanındaki
Bedir Örgütü-Hadi el Amiri
başta olmak üzere yüzü aşan
Şii Haşdi Şabi milis örgütü
üzerinden Irak’ın ve coğrafyanın
geleceğine doğrudan ve etkili bir
şekilde müdahale ediyor.
Sahadaki kaynaklar; “İran’ın
Irak’ta her istediğini yaptıramasa
bile, istemediği hiç bir şeyin
yapılamadığını...” ifade ediyor.
Öte tarafıyla, Irak kabinesindeki
en az 10 bakanın İngiliz pasaportu
taşıdığı, Cumhurbaşkanı Fuat Masum
pasaportunu iade etmiş olsa bile İngiliz kimliğini
taşımaya devam ettiği biliniyor.
Peki o zaman ITM’nin bu tavrı, öfkesi,
cüreti ve hoyratlığı neden, nasıl ve kimden
etkilenerek ortaya çıkıyor?
n Öncelikle bu etkinin İran’dan kaynaklandığını
ifade etmek gerekiyor.
n Diğer bir boyutuyla da İngiltere ve
ABD’nin bu duruma pek fazla ses etmediği de
anlaşılıyor.
Böylece; kadim bir hastalığın (Mezhebi kırılganlığın)
tekrar hortladığı günümüz coğrafyasında
Türkiye ile İran arasındaki rekabet gün be
gün kendisini daha çok göstermeye başladığı
ve etki üretmesinin istendiği anlaşılıyor.
Neden Mezhebi Kırılganlık, Husumet ve
Olası Çatışma?
Konunun iyi anlaşılması için İran’ın yakın
zamanda aldığı pozisyonlara bakmak gerekiyor.
n 2003 işgali ve sonrasında özellikle Bedir
Tugayları üzerinden işgale verdiği dozajlı destek
ve neden olduğu mezhebi kırılma özel önem
taşıyor.
n Irak’ta 2006-2008 yıllarında yaşanan
mezhep kökenli iç savaşta aldığı İran’ın aldığı
Şii orijinli pozisyon ve etki çok bilinmiyor.
n 2015 Tikrit’in kurtarılması sonrasında
Yemen’de Suudi Arabistan ve İran arasında
yaşanan Vahhabi ve Şii savaşı gözümüzün
önünde, tam yorumlanamadan öylece duruyor.
n Suriye iç savaşına İran’ın Şiilik üzerinden
tüm gücüyle müdahil olduğunun bilinmesi
gerekiyor.
n 2014 Musul IŞİD kaosuna kadar Irak’ta
varlık ve etki üreten İran güdümündeki 30
kadar Şii paramiliter örgüte, yine İran güdümünde
onlarcası eklendi. Başbakan Abadi’nin
açıklamasına göre bu milis örgütlerinin sayısı şu
an 103!
‘Başika tartışma konusu yapılamaz’
Irak kabinesindeki
en az 10
bakanın İngiliz
pasaportu
taşıdığı, Cumhurbaşkanı
Fuat Masum
pasaportunu
iade etmiş olsa
bile İngiliz kimliğini
taşımaya
devam ettiği
biliniyor.
n Bu örgütler
mezhebi eksen
ve etki ile hareket
ediyor ve çatışma
alanlarında yaptıklarıyla
mezhebi ve
etnik kırılganlık ve
düşmanlığı büyüttükleri
görülüyor.
n Suriye iç
savaşına üzere - Şii
ve Nusayri kanat üzerinden- başta Hizbullah
olmak Zeynebiyyun-Fatimiyyun-Abu’l Fazl el
Abbas tugaylarının, Ashab-ül Ehlül Hakk’ın,
Nuceba Birliklerinin, Hawsilerin hatta Feyli
Kürtlerinin dahil olması İran ve Kudüs Tugayları
etkisinin bilinmesi gerekiyor. Sahadan gelen
bilgilere göre Suriye iç savaşında 40 kadar
üst düzey Kudüs komutanının ve 500’e yakın
pastar’ın hayatını kaybettiği ifade ediliyor.
Bütün bunlarla birlikte;
n Irak’taki Alevi-Bektaşi Türkmenlerin
Şiileştirilmesinde,
n Şii Türkmenlerin İran güdümüne girmesinde
ve Şiilik adına silahlı bir şekilde organize
edilmesinde,
n Irak’taki Sünni Türkmenlere İran’ın el
atmasında,
n Goran ve KYB üzerinde ve coğrafyasında
kırılganlık üzerinden etki üretmesinde,
n Ve PKK ile girdiği angajmanlar nedeniyle...
Türkiye ve İran arasında adı konmamış çok
büyük bir rekabet ve gerilim yaşanıyor. Ve bütün
bunlar, Musul’la yapacak harekat öncesinde
kendisini göstermeye başlıyor.
Sahada Başika’daki Türk askeri varlığı,
Musul operasyonuna sağlanacak ateş ve hava
gücü desteği, koalisyon uçaklarına sağlanacak
üs desteği (TSAA-Zaman hassasiyetli hava
akınları-Time Sensetive Air Attack), eğitim ve
lojistik imkan kabiliyetlerinin kullandırması, Musul
operasyonuna Türk etkisini ortaya koyuyor.
Bununla birlikte PKK konusunda düğümlenen
bu ve olası diğer destekler, IŞİD’le
mücadele konusunda Türkiye’nin sağlayacağı
KAVRAMSAL KATKI, her şeyin ötesinde çok
büyük bir anlam ve önem taşıyor.
Türkiye’nin Irak politikasının merkezinde
‘konuyla ilgili olan kısmıyla’ Irak’tan üreyen
PKK ve IŞİD tehdidi başta olmak üzere demografik
kırılmalara (mezhepsel olarak Sünni-Şii,
etnik olarak Türkmen-Kürt-Arap) kalıcı bir
çözüm üretilmesini istediği, bu coğrafyadan
kendisine tehdit üremesine ve üretilmesine
engel olmaya çalıştığı biliniyor.
IŞİD’le mücadele adı altında üreyen gerekçelerle
coğrafyanın dizayn edildiği bir süreçte,
Türkiye’de kendi bekası adına:
n Kendisini tehdit edecek oluşumlara
engellemek ve yok etmek,
n Tehditleri sınır ötesi alanlarda domine
etmek,
n Partnerlerini korumak ve kollamak,
n Tehditlerin kendisini ulaşmasına, yakıcı
ve kırıcı etki üretmesine engel olmak,
n Olası müzakere masasında kartlarını
güçlü tutmak adına...
bazı hamleler yapıyor.
Bunu yaparken de kendi jeopolitiğini, jeostratejisini
ve kendi hinterland’ını esas almaya
çalışıyor.
Öyle anlaşılıyor ki;
n Türkiye’nin son dönemde ortaya koyduğu
sahadaki etki (Fırat Kalkanı ve Başika)
n Bölgesel ve yerel partnerleriyle ilişkileri
ve ürettiği etki,
n Uluslararası ilişkilerindeki açılım (Rusya -
özellikle İsrail)
n Diplomatik hamleler: (Biden ve Barzani’nin
Türkiye ziyaretinde ve Erdoğan’ın son
ABD ziyaretinde konuşulan konular ve üreyecek
olası etki)
Başta İran ve diğer bazı ülkeleri(!) fazlasıyla
rahatsız etmiş ve tetiklemiş durumda.
Irak’tan üreyen ve etki üreten kadim
hastalığın hortladığı (Mezhebi Fitnenin) bu
süreçte Irak’ın en büyük önem ve anlam ürettiğini
unutmadan, kavramsal çözümün orada
(Irak’ta) olduğunu da bilerek, İran-Türkiye-Irak-Suriye
başta olmak üzere insanlığın lehine
üretilecek ortak akıl-ortak strateji ve ortak
eylem, eskisinden çok daha büyük bir önem
taşıyor.
Yoksa DAİŞ (IŞİD-İLTÖ)’nün ürettiğinden
çok daha büyük vakum, dibi bilinmez bir karadelik
bütün dünyayı içine çekecek.
Kaynayan cadı kazanı Musul’la birlikte artık
fokurdamaya başlamış durumda.
İstanbul’da gazetecilerin sorularını
yanıtlayan Başbakan Yardımcısı ve
Hükümet Sözcüsü Numan Kurtulmuş,
Irak’la yeniden tırmanan Başika
krizine değindi. Başbakan Yardımcısı
Kurtulmuş, “Başika meselesinde
biliyorsunuz başından itibaren Kuzey
Irak’taki yerel yönetimin, Barzani
yönetiminin de Türk birliklerinden
özellikle yerel güçlerin Musul’u
kurtarmak için eğitilmesi konusunda
destek istediği, yardım istediği de
açıktır. Bu konu herhangi bir tartışma
konusu değildir. Türkiye, Başika’nın
tartışma konusu yapılmasına müsaade
etmeyecektir” dedi.
Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş,
Yeşilay Danışmanlık Merkezi’nin
(YEDAM) Cerrahpaşa’daki hizmet
binasının açılışına katılan Kurtulmuş, gazetecilerin
sorularını yanıtladı.
Bir basın mensubunun, “Irak Meclisi
tartışılacak bir karar verdi. ‘Türk askerinin
varlığını Başika’da istemiyoruz’ dediler.
Türkiye’nin bu konudaki tavrı ne olacak, ne
gibi adımlar atılacak?” şeklindeki sorusu
üzerine Kurtulmuş, Türkiye’nin Başika’daki
varlığının, oradaki özellikle Musul’un DAEŞ
tarafından işgalinden sonra ortaya çıkan bir
zorunluluk dolayısıyla olduğunu söyledi.
Türkiye’nin, Başika’da ve Suriye topraklarındaki
operasyon dolayısıyla varlığının
işgalci bir amaçla olmadığına dikkati çeken
Kurtulmuş, şöyle konuştu:
“Orada terör örgütlerinin ortaya çıkarmış
olduğu siyasi belirsizliklerin ortadan kaldırılması
ve özellikle Musul halkının korunmasıyla
ilgili olarak Türkiye Başika’da yer
almaktadır. Oradaki yerel unsurlarla, oradaki
Peşmergelerle, Musul halkının oluşturmuş
olduğu birliklerle, birimlerle de son derece
yakın temas içinde Musul’un kurtarılması
meselesine Türkiye başından itibaren kafa
yormaktadır, bununla ilgili neler yapılabilir
bunları ortaya koymaktadır. Dolayısıyla
bu kararı anlamakta zorluk çektiğimizi, bu
kararı doğru bir karar olarak görmediğimizi,
Türkiye’nin hem Irak’ın toprak bütünlüğünün
sağlanması hem Suriye’nin toprak
bütünlüğünün korunması bakımından
üzerine düşen her türlü sorumluluğu yerine
getirdiğinin de açık olduğunu ifade etmek
istiyorum.”
“Türk ordusunun varlığına kimsenin karşı
çıkma hakkı yok” Irak ve Suriye topraklarının
paramparça hale geldiğine işaret eden
Kurtulmuş, şunları kaydetti:
“Irak merkezi hükümeti eğer bir konu
etrafında çalışacaksa, nasıl olur da Irak’ın
toprak bütünlüğü sağlanabilir, nasıl olur da
Irak’taki DAEŞ başta olmak üzere terör örgütlerinin
faaliyetlerine son verilebilir, buna
kafa yorması lazım, bu konunun üzerinde çalışması
lazım. Türkiye, Irak merkezi hükümetiyle
terör örgütlerinin Irak’tan temizlenmesi
için her türlü iş birliği yapmaya hazırdır.
Türkiye bu anlamda Irak’ın büyük şehirlerinden
birisi olan Musul’un da DAEŞ’in ve diğer
terör örgütlerinin tehdidi altında bulunmasına
karşı olduğunu başından beri ifade
etmektedir. Musul, Musul halkına aittir.
Rakka, Rakka halkına aittir. Irak Iraklılarındır,
Suriye Suriyelilerindir ama hiçbir terör
örgütünün oradaki etnik yapıyı değiştirmek,
oradaki demografik yapıyı değiştirmek gibi
bir eylemin içinde olmasına ne Türkiye
olarak bizim müsaade etmemiz mümkündür
ne de Irak’ın ya da başka bir ülkenin buna
müsaade etmesi lazım. Dolayısıyla burada
eğer beraber çalışılacaksa, nasıl Musul’u
DAEŞ’ten temizleyeceğiz, nasıl herhangi PYD
başta olmak üzere diğer terör örgütlerinin
Irak toprakları içinde faaliyette bulunmasına
mani olacağız... Biz bu konularda Irak
hükümetiyle iş birliğine hazırız ama kusura
bakmasınlar Irak bu kadar bölünüp parçalanmışken
durup orada bir istikrar unsuru
olarak bulunan Başika’daki Türk ordusunun
varlığına da oradaki üssümüzün, oradaki
yerel unsurlarla iş birliği halinde varlığına da
kimsenin karşı çıkma hakkı yok.”
Kurtulmuş, “Tabii yine Başika meselesinde
biliyorsunuz başından itibaren Kuzey
Irak’taki yerel yönetimin, Barzani yönetiminin
de Türkiye’deki Türk birliklerinden özellikle
yerel güçlerin Musul’u kurtarmak için
eğitilmesi konusunda destek istediği, yardım
istediği de açıktır, dolayısıyla bu konu herhangi
bir tartışma konusu değildir. Türkiye,
Başika’nın tartışma konusu yapılmasına
müsaade etmeyecektir.” diye konuştu.
BILDIRI KRIZI
Irak Parlamentosu, Türk askerinin
ülkedeki varlığını sonlandırmasını istediği
bir bildiri yayınlamıştı. Bildiriye gerekçe
olarak Ankara’nın Başika Kampı’yla ilgili son
dönemdeki açıklamaları ve Irak’a yönelik
tezkere kararının 1 Ekim’de TBMM’de uzatılması
gösterilmişti.
Parlamento ayrıca, Türkiye’nin Bağdat
Büyükelçisi’ne nota verilmesi, Türk güçlerinin
‘işgâlci güçler’ olarak nitelenmesi,
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın açıklamalarının
kınanması ve Türkiye ile ticari ve
ekonomik ilişkilerin gözden geçirilmesi gibi
Irak hükümetinden bir dizi talepte bulunmuştu.
BÜYÜKELÇI ÇAĞRILDI
Bunun üzerine Irak’ın Ankara Büyükelçisi
Hişam Ali Ekber İbrahim el-Alevi, Dışişleri
Bakanlığı’na çağrıldı ve kendisine bildiriden
duyulan rahatsızlık iletildi.
DIŞIŞLERI’NDEN TEPKI
Türk Dışişleri Bakanlığı, bildiriye sert tepki
göstermişti. Bakanlığın yazılı açıklamasında,
“Irak Temsilciler Meclisi’nin 4 Ekim 2016
tarihinde aldığı kararı kınıyoruz. Özellikle
sözkonusu kararın Sayın Cumhurbaşkanımıza
yönelik çirkin ithamlar içeren bölümünü
şiddetle protesto ediyor ve kabul edilemez
buluyoruz. Bu kararın, Türkiye’nin yıllardır
her konuda yanında durduğu ve elindeki
tüm imkânlarla destek olmaya çalıştığı Irak
halkının büyük bölümünün görüşlerini
yansıtmadığını düşünüyoruz” ifadeleri yer
almıştı.
ERDOĞAN NE DEMIŞTI?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 1 Ekim’de
TBMM’nin açılışında yaptığı konuşmada
şunları söylemişti: “Musul’a yapılacak bir
operasyonun Telaferi de etkileyeceğini hatırlatmak
isterim. Musul’un DAEŞ’ten kurtulabileceğine
inanıyoruz. Türkiye olarak masanın
dışında kalamayız. Diğerlerinin böyle bir
sınırı yok. Ama onlar orada sonuç belirlemek
istiyor, biz buna seyirci kalamayız. Bunun
kararını da burası verecek. Türkiye olarak
kendi sınırlarımız içerisinde huzur ve güven
içerisinde yaşamak istiyorsak, bu doğrultuda
ilerlemek zorundayız.”
Erdoğan, 28 Ağustos’ta Gaziantep’te
düzenlenen mitingde ise konuyla ilgili şu
ifadeleri kullanmıştı:
“DAEŞ’in Suriye ve Irak’tan temizlenmesi
için yürütülen çalışmalara her türlü
katkıyı vereceğiz. Cerablus’ta bunun için
varız, Başika’da bunun için varız. Gerekirse
diğer bölgelerde de aynı şekilde sorumluluk
üstlenmekten kaçınmayacağız.”
Cumhurbaşkanı, aralık ayında Al Jazeera’ye
verdiği mülâkatta da Başika’ya Irak’ın
talebiyle Türk askerinin gittiğini söylemişti:
“DAEŞ, Musul’a mâlum girmişti. Daha
sonra bir yayılma politikasıyla DAEŞ Kuzey
Irak’ta ağırlıklı olarak bir yayılma içerisine
girdi. Ve 2014’te sayın İbadi Türkiye ziyaretinde
bizimle bunları konuştuğunda, bizden
kendileri için eğitim amaçlı talepleri oldu.
Ve bu talepler sebebiyle de biz bu Başika
Kampı’nı kurduk. Bunların hepsinden bilgileri
var, haberleri var. Şimdi adama sormazlar
mı, ‘O Başika Kampı kurulduğunda siz
neredeydiniz?’ O günden bugüne hiç sesiniz
çıkmadı. Ve şimdi yeni, bölgedeki bazı gelişmeler
üzerine böyle bir adım atıyorsunuz. Ve
biz Başika Kampı’nı güçlendirmek üzere buradaki
eğitim ekiplerimizi daha da artırmış
olduk. Ve bunlar tamamıyla bir muharip güç
olarak orada değiller. Daha çok eğitici olarak
oradalar.”