You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong>g<br />
tfrys cd;sl fldñiu<br />
› ,<strong>xldfõ</strong><br />
<strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
<strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong> <strong>ms</strong>
ia;=;<strong>sh</strong> ia;=;<strong>sh</strong><br />
ia;=;<strong>sh</strong><br />
ksrdhqO lghq;= <strong>ms</strong>
fmrjok mrjok<br />
<strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong>g tfrys cd;sl fldñiu (NCAPISA) <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iy ieye,ä wdhqO<br />
wdY% s; .eg¿ i|yd ixúOdkd;aul <strong>ms</strong>
mgq mgqk mgq<br />
ia;=;<strong>sh</strong><br />
flá fhÿï<br />
idrdxYh idrdxYh<br />
1<br />
ks¾foaY ks¾foaY<br />
14<br />
1 1 ye¢kaùu ye¢kaùu<br />
1'1 ióCIKfha ikao¾Nh 23<br />
1'2 ióCIKfha wruqK 24<br />
1'3 ióCIKfha mrdih<br />
2 rcfha rcfha md,kh hgf;a we;s .sks <strong>wú</strong> iy f;d. l,ukdlrKh 26<br />
26<br />
2'1 ikakoaO fiajdj, f;d. l,ukdlrKh iy wdrCIdj 26<br />
2'1'1 yuqodfõ <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iy WKav .ek jd¾;d ;eîu iy wëCIKh 29<br />
2'2 fmd,sia <strong>wú</strong> f;d. l,ukdlrKh iy wdrCIdj 29<br />
2'2'1 fmd,sia ks,Odrskag ksl=;a l< .sks <strong>wú</strong> md,kh 31<br />
2'3 .%dudrCIl fiAjfha$isú,a wdrCIl fomd¾;fïka;+fõ <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iy WKav md,kh 31<br />
2'4 nkaOkd.drfha <strong>wú</strong> f;d. l,ukdlrKh iy wdrCIdj 33<br />
2'5 jk ixrCIK fomd¾;fïka;=fõ f;d. md,kh iy l,ukdlrKh 34<br />
2'6 jdKsscuh<br />
lghq;= ioyd <strong>ms</strong><strong>ms</strong>reï o%jH" .sks <strong>wú</strong> iy WKaX<br />
ñ
3'7 n,m;% b,aÆï m;a m%;sfCIm lsÍu 56<br />
3'8 n,m;% w¿;a lsÍu 57<br />
3'9 n,m;% l%uh .ek jd¾;d ;nd .e<strong>kS</strong>u 58<br />
3'10 n,m;% wdmiq .e<strong>kS</strong>u 59<br />
3'11 n,m;% l%uh .ek uyck woyia 60<br />
3'11'1 ±kqj;a Ndjh j¾Okh lsÍfï wjYH;djh 61<br />
3'12 <strong>kS</strong>;Hdkql=, ;=jlal= fj
5'6'1' .,algia iy fnfy;a fldgk ;=jlal= 125<br />
5'6'2 m%ydrl rhs*,a iy ñ,sgß udÈ,sfha <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> 125<br />
5'6'3' n¢k ;=jlal= 126<br />
5'6'4' w;a fndaïn 130<br />
5'7 <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> wmyrKfha wd¾Ól n,mEu 131<br />
5'7'1 wmrdO <strong>ms</strong>ßjeh 131<br />
5'7'2 wdfhdackh iy jHdmdr úYajdih 132<br />
5'7'3 fi!LH fiajdfõ <strong>ms</strong>ßjeh 133<br />
5'7'4 <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> l%<strong>sh</strong>djg kexùfï <strong>ms</strong>ßjeh 134<br />
5'7'5 <strong>kS</strong>;s úfrdaOS wd¾Ól lghq;=j,g bv ,nd §u 134<br />
5'8 <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;h iy iudch 137<br />
5'8'1 <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;h iy NdIKfha ksoyi 138<br />
6 <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> l%<br />
l% <strong>sh</strong>djg <strong>sh</strong>djg keÕSu keÕSu iy iy uyck uyck wdrCIdj wdrCIdj<br />
140<br />
140<br />
6'1 wmrdO iy wkdrCIs; Ndjh .ek uyck woyia 140<br />
6'2 wdrCIdj iemhSug rcfha we;s yel<strong>sh</strong>dj .ek uyck woyia 143<br />
6'2'1 wdrCIdj imhk wxYj, yel<strong>sh</strong>dj .ek woyia 144<br />
6'3 fmd,Si<strong>sh</strong> 145<br />
6'3'1' fmd,Si<strong>sh</strong> <strong>ms</strong>
7'4'2' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ysñlr .e<strong>kS</strong>fï wruqKq 176<br />
7'4'3' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> CIudj .ek woyia 177<br />
7'4'4' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> CIudj iy /ia lsßu id¾:l f,i l%<strong>sh</strong>d;aul lsÍu isÿ l< yels iSudj 179<br />
7'5' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> úkdY lsßu 181<br />
7'6' foaY iSud md,kh iy fydr ryfia f.k tau je,elaùu 183<br />
7'6'1' f¾.=fõ yel<strong>sh</strong>dj 183<br />
7'7' wka;¾ wdh;k iyfhda.h iy ks'iq'w'jHd't'cd'fld' (NCAPISA) 183<br />
7'7'1' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> jHma;<strong>sh</strong> md,kh lsÍfï yel<strong>sh</strong>dj 185<br />
7'7'2' <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> isoaê ksÍCIKh lsÍfï yd l%<strong>sh</strong>doduhg Ndckh lsÍfï yel<strong>sh</strong>dj 186<br />
7'8' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> .eg¿ .ek uyck wjfndaOh 186<br />
7'9' isú,a iudcfha yel<strong>sh</strong>dj iy ld¾h Ndrh 188<br />
7'10' ck udOHfha ld¾h Ndrh 189<br />
weuqKqu weuqKqu w w - l%ufõoh 191<br />
191<br />
weuqKqu weuqKqu ’wd ’wd - <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iy ieye,ä wdhqO yïnkaf;dg yïnkaf;dg<br />
196<br />
196<br />
k<strong>sh</strong>uq k<strong>sh</strong>uq k<strong>sh</strong>uq ióCIKh ióCIKh ^idrdxYh& ^idrdxYh&<br />
^idrdxYh&<br />
7
flá flá flá fhÿï fhÿï<br />
fhÿï<br />
m%'uQ'i' (CBO ) m%cd uQ, ixúOdkh<br />
jd'<strong>ms</strong>'.s'ñ'ta (CEFAP) jdKscuh <strong>ms</strong>mqreï øjH iy .sks <strong>wú</strong> ñ,§ .e<strong>kS</strong>fï tallh<br />
;d'<strong>ms</strong>'W' ( IED ) ;djld,sl <strong>ms</strong>mqreï WmlrK<br />
w'w'mq' ( IDP ) wNHka;ßlj wj;eka jQ mqoa.,hd<br />
w'ffj'ks' ( JMO ) wêlrK ffjoH ks,Odß<br />
t,a'à'à'B' ( LTTE) fou, B,dï úuqla;s fldá<br />
cd'u'<strong>kS</strong>'id'w' (MODPSLO) cd;sl wdrCIl" uyck wdrCIdj" <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> iy<br />
iduh <strong>ms</strong>
idrdxYh<br />
idrdxYh<br />
<strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong> iy wmyrKh • ,xldj flfrys ksfYaO<strong>kS</strong>h f,i n,md ;sfí' tu<br />
n,mEu ksid <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> iy iduh" iudodkh" yd m%cd;dka;%sl md,kh yuqfõ úYd, wNsfhda. u;= lrhs'<br />
tA wkqj rfá <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> yd ne÷Kq m%pKaX;ajfha udkj <strong>ms</strong>ßjeh by< h'<br />
• ,xldj ;=, <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>ms</strong>,sn|j cd;sl ióCIKhla isÿ lsÍu i|yd ’ <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
<strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong>g tfrys cd;sl fldñiu ^ <strong>kS</strong>'iq'jHd'cd'fld'& (NCAPISA) úiska fia*¾j¾,aâ wdh;khg<br />
n,h mjrk ,È' rg ;=, <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>jHdma</strong>; ùfï iy Ndú;d ùfï iajNdjh iy<br />
mßudKh úYaf,aIKh lsÍu o" fuu wNsfhda.hkag uqyqK §u i|yd fhda.H m%;sl% <strong>sh</strong>d ±laúï<br />
ks¾udKh lsÍu o i|yd • ,xld rchg iydh §u" fuu ióCIKfha o" tys m%;sM, f,i ieliqKq<br />
jd¾;dfõ o wruqK h'<br />
m¾fhaIKh wÈhr folla ;=, isÿ lrk ,È' 2006 uehs iy cQks w;r§ yïnkaf;dg Èia;% slalh<br />
;=, k<strong>sh</strong>uq ióCIKhla 1 isÿ lrk ,ÿj" bka wk;=rej 2006 fkdjeïn¾ iy 2007 wfm% a,a w;r<br />
ld,h ;=, § cd;sl ióCIKh isÿ lrk ,È' • ,<strong>xldfõ</strong> ;;ajh <strong>ms</strong>
tla uOHu o;a; nexl=jla fhdod .ksñka tu f;d. wëCIKhg" ú.Kkhg iy ksÍCIKhg ,la<br />
fldg jd¾;d ;nd .kakd uOHu wdh;khla j¾;udkfha fkdue;' tneúka fuh ksjerÈ l< hq;= h'<br />
fiajfhka m
úiska bÈßm;a lrk ,o b,ä ï m;a .ek lsisÿ f;dr;=rla ,nd .e<strong>kS</strong>ug ke;' Èia;%sla f,alïjrekao<br />
ysñlrejka úiska fyda wêlrKh úiska Tjqkag wdmiq Ndr fok ,o uDÿ l|la iys; .sks <strong>wú</strong> ;uka<br />
ika;lfha ;nd .ks;s'<br />
ffk;sl ffk;sl ffk;sl isú,a isú,a ysñldß;ajh ysñldß;ajh iy iy iy n,m;% n,m;% l%uh<br />
l%uh<br />
fNda. /l .e<strong>kS</strong>u iy wd;audrCIdj hk wxY hgf;a isú,a ysñldß;ajh ;=, n,m;% iys; .sks <strong>wú</strong><br />
30"500 la mj;sk njg weia;fïka;= lr ;sfí' cd;sl jYfhka fuh ck .yKfha mqoa.,hka<br />
oyilg n,m;% iys; .sks <strong>wú</strong> 1'5 la n÷ m%udKhls'<br />
.sks <strong>wú</strong> n,m;% ysñ mq'wd'i'( P S C ) ,<strong>sh</strong>dmÈxÑ mqoa.,sl wdrCIl iud.ï 62 la mj;sk w;r fuh<br />
tn÷ iud.ïj,ska i<strong>sh</strong>hg 16 l m%;sY;hls' jHdmdßl wdh;k úiska ;u jHdmdr wdrCId lr<br />
.e<strong>kS</strong>ug mqoa.,sl wdrCIl iud.ï fhdod .e<strong>kS</strong>u j¾Okh fjñka mj;sk w;r th tn÷ iud.ï<br />
ixLHdj j¾Okh lsÍug;a tajdfha .sks <strong>wú</strong> Ndú;h j¾Okh lsÍug;a u. mdod we;s w;r th ;=,ska<br />
.sks <strong>wú</strong> mqoa.,slj ysñ lr f.k ;sîu meyeÈ,sj fmfka' ixLHd;aul iuia:h jYfhka .;fyd;a •<br />
,xldj ;=, we;s mq'wd'i'( P S C ) 571 la <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> mßyrKh lsÍu i|yd n,m;% ,nd isá;s' mq'wd'i'<br />
(P S C) i;= .sks <strong>wú</strong> <strong>ms</strong>
lsÍfï iy mßmd,kfha mj;sk ÿn,;d ksid" iEu jirl§u o, jYfhka .sks <strong>wú</strong> 6"000 l n,m;%<br />
k<strong>sh</strong>ñ; ld,fha§ w¿;a fkdflfrhs'<br />
n,m;% l%uh <strong>ms</strong>
mqoa.,hka fyda ±kg fiagfha k<strong>sh</strong>q;= mqoa.,hka úiska ryis.;j /f.k tau u.ska njgo úYajdi<br />
flfrhs' rcfha <strong>wú</strong> f;d. j,ska ke;s jQ ixLHdj b;d l=vd nj ^1996 mgka yuqodfõ <strong>wú</strong> f;d.<br />
j,ska wia:dk.; jQ njg jd¾;d ù we;af;a à 56 .sks <strong>wú</strong> 37la fyda Bg iudk <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> m%udKhls'&<br />
rcfha uQ,dY% úiska fmkakqï lrk kuq;a" ñ,sgß udÈ,sfha <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> fõ.fhka iq,N ùu<br />
iy tajd wmrdO j,§ fhdod .e<strong>kS</strong>u" f;dr;=re iemhQ m%Odk mqoa.,hka iy uyckhd úiskA wdrCIl<br />
yuqod j,ska m,d hk mqoa.,hkag iïnkaO lr fmkaj;s' yuqodjka úiska mdúÉÑ lrk wdldrfha <strong>iq¿</strong><br />
<strong>wú</strong> lsysmhl m%Njh .ek muKla lreKq ,nd f.k we;s kuq;a" tajd imhk ,oafoa t,a'à'à'B' fha<br />
f;d.j,skao ke;fyd;a rcfha f;d.j,ska o hkak iy tajd ryis.;j f.k tkq ,enqfõ ljr<br />
wdldrfhkao hkak wmeyeÈ,s h' fjk;a nvq fyda jdyk fldgia iu. fuu wdhqO ryis.;j /f.k<br />
tafï l%uhla ;sìh yels nj i|yka úh'<br />
foaYmd,k{hka" Tjqkaf.a wdOdrlrejka iy jHdmdßlhkao" <strong>kS</strong>;ss<br />
<strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> m%Njhka f,i<br />
y÷kd f.k ;sfí' m%;spdr ±la jQ mqoa.,hka w;ßka i<strong>sh</strong>hg 40 lg wdikak <strong>ms</strong>ßila mejiQ wdldrhg<br />
Tjqka mÈxÑ m%foaYj, <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>wú</strong> cdjdru mej;=Ks' ikakoaO fiajdj, Ndú;d jk .sks <strong>wú</strong><br />
md;d, wmrdO lKavdhï i|yd <strong>kS</strong>;s úfrdaê wdldrhg l=,<strong>sh</strong>g fok nj f;dr;=re iemhQ m%Odk<br />
mqoa.,hka iy b,lal.; lKavdhï idlÉPdj,§ m%ldY úh'<br />
n¢k ;=jlal= <strong>kS</strong>;s úfrdaêS f,i ksIamdokh lsÍu Y% S ,<strong>xldfõ</strong> .%dóh m%foaYj, olakg we;s fmdÿ<br />
Ndú;djls' tu <strong>wú</strong> u.ska isÿjk ydk<strong>sh</strong> <strong>ms</strong>
ióCIKh i|yd m%;spdr ±lajQ fndfyda fokdf.a woyi jQfõ <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>" wkdrCIS; Ndjfha fya;=jla<br />
nj h' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iïnkaO wmrdO m%udKh j¾Okh fjñka mj;sk njg úYd, ck <strong>ms</strong>ßila ^ 44 ] &<br />
úYajdi ld;k i|yd ;e;a lsÍï 1"596 3 la i|yd <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> fhdod f.k ;sfí' tu ld,h<br />
;=,§u" meyer .e<strong>kS</strong>ï 805 la" nrm;, f,i ;=jd, isÿ lsÍï 518 la" ia;%S ¥IK 382 la iy<br />
fidrlï 10"774 la <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;d lrñka isÿ fldg ;sfí' fï wdldrhg 1999-2005 w;r ld,h<br />
;=, isÿ jQ nrm;, wmrdO iuia:h w;ßka iEfyk fldgila isÿ lsÍu i|yd <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;d fldg<br />
;sfí' ukqIH >d;kj,§ iy ukqIH >d;k i|yd ;e;a lsÍïj,§ <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> b;d by, uÜgñka<br />
Ndú;d jkq ±l .; yel' ukqIH >d;k isÿ lsÍu i|yd iajhxlS%h wdhqOj, isg m%dfoaYSh jYfhka<br />
2 ukqIH >d;kh hk fhÿu Ndú;d lrkafka ’nrm;, wmrdO ±lafjk fmd,sia mßmd,k jd¾;d ixLHd f,aLkj,g wkql+,jh'<br />
tfyhska oKav <strong>kS</strong>;s ix.%yh hgf;a my; i|yka jerÈ yd iïnkaO lrñka ukqIH >d;kh jgyd .; yels h'<br />
idjoH ukqIH >d;kh ^2001 wxl 19 orK& ^oKav <strong>kS</strong>;s ix.%yfha 293 jk j.ka;sfha ±lafjk mßÈ& ’urKh isÿ lsÍfï woyiska<br />
fyda urKh isÿ úh yels wkaofï YdÍßl mdvqjla isÿ lsÍfï woyiska fyda ;ud lrk hï l% <strong>sh</strong>djlska urKh ùug bv we;s nj oksñka<br />
u hï l%<strong>sh</strong>djla lsÍfuka urKh isÿ lrk ;eke;af;la idjoH ukqIH >d;kh lsÍfï jro isÿ lrhs'<br />
ñ<strong>kS</strong> uereu ^294 j.ka;<strong>sh</strong>& ’ fuys §" ñka u;= neyer lrkq ,enQ wjia:dj,§ yer my; ±lsfjk mßÈ jqjfyd;a idjoH ukqIH<br />
>d;kh ñ<strong>kS</strong> uereula fõ' tkï ( md;khla i|yd ;e;a lsÍu ^ 2001 wxl 19 orK& • ,xld oKav <strong>kS</strong>;s ix.%yfha 300 jeks j.ka;sfha ks¾jpkh<br />
lr we;af;a fufia h ( ’hï woyilska fyda ±kqulska yd hï wjia:d hgf;a hï l% <strong>sh</strong>djlska urKh isÿ lrk ,o kï hï ;eke;af;l=<br />
ñ<strong>kS</strong> uereug jroldrfhl= fjf;d;a tn÷ l% <strong>sh</strong>djla lrk ;eke;af;l=g wjqreÿ oyh olajd ld,hl" fowdldrfhka tla wdldrhl<br />
nkaOkd.dr.; lsÍulska oËqjï l< hq;= h' Tyq ovhlgo hg;a úh hq;= h' tn÷ l% <strong>sh</strong>djlska hï ;eke;af;l=g ;=jd, ù kï" jrolre<br />
wjqreÿ úiai olajd ld,hl fowdldrfhka tla wdldrhl nkaOkd.dr.; lSÍulska oËqjï l< hq;= h' Tyq ovhlgo hg;a úh hq;= h'<br />
6
ksIamdokh l< .,algia olajd úúO mrdihl wdhqO fhdod f.k ;sfí' ikakoaO fidrlïj,§ iy<br />
meyer .e<strong>kS</strong>ïj,§ <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> fhdod .ksñka ;¾ckh lsÍu fyda <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;d lsÍu nyq,j isÿfõ'<br />
tfy;a tys m%;sY;h iEfyk m%udKhlska fjkia h' iEu jirl§u isÿjk fidrlï ;=kla w;ßka<br />
tlla i|yd <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>" úfYaIfhkau" ’ iajhxl%<strong>sh</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iy w;a fndaïn fhdod .efkhs' ukqIH<br />
>d;k iy fjk;a m%pKav wmrdO i|yd <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> úYd, jYfhka Ndú;d ùu yd iei£fï§" Èú kid<br />
.e<strong>kS</strong>ï i|yd <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> b;d wvqfjka Ndú; ùu úYauh Wmojhs'<br />
.DydYs%; ióCIKhg iyNd.s jQ mqoa.,hkaf.a jegySug wkqj jvd;au nyq, jYfhka Ndú; jk<br />
kï" n¢k ;=jlal= ^32]&" m;frdï ;=jlal= ^26]&" m%dfoaYSh jYfhka ksIamdÈ; .,algia ^23]&"<br />
<strong>ms</strong>iaf;da, ^18]&" à 56 ^17]&" iy fnfy;a fldgk ;=jlal= fjhs' iïuqL idlÉPd i|yd iyNd.s jQ<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>ms</strong>ßila ueIska ;+jlal= iy ovhï ;=jlal= .ek o i|yka l
md,kh iy <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> yd iduh flfrys b;d wys;lr f,i n,mE yels h' uyck úfrdaOh iy <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong><br />
jvd;a ;Èka l%<strong>sh</strong>d;ul lsÍfï m,hla jYfhka uE; wjqreÿj,§ wvq ùula olakg we;o" ue;sjrK<br />
ld,h ;=,§ foaYmd,k m%pKav;ajh i|yd iy ìh .ekaùu i|yd <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> wjNdú;h nyq,<br />
jYfhka isÿ jQ nj ie,flhs'<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> u.ska isÿ jk wdrÓl n,mEu o ióCIKh ;=, jd¾;d .; flfrhs' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> isÿùul§<br />
fnfyda úg urKhg fyda ;=jd, ùug ,la jkafka mjqf,a wdodhï Wmojk mqoa.,hd jk neúka tys<br />
m,hla jYfhka mjqf,a wdrÓl ;sridrNdjhg ydks isÿ ù oßø;djh jvd;a j¾Okh fjhs' fuh iDcq<br />
f,iu m%dfoaYSh wdrÓlh flfrys o n,mE yel<strong>sh</strong>' fidrlulg fyda meyer .e<strong>kS</strong>ulg Ndckh jQ<br />
õkaÈ;hkaf.a iDcq wmrdO ñ, b;d úYd, úh yel<strong>sh</strong>' Bg fya;=j jkafka uqo,a yd NdKav úYd,<br />
m%udKhla wysñ ùfï bvlvla mej;Su h' tfiau <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> wmrdO ksid Rcq fkdjk <strong>ms</strong>ßjeho mek<br />
ke.<strong>sh</strong> yel<strong>sh</strong>' w,s we;=ka we;=¨ jk Ôùka flfrys úkdYldÍ m%;sm, Wod lr foñka jk ixrCIl<br />
iy jk Ôù fomd¾;fïka;=j, ldrh Ndrh bgq lsÍfï yel<strong>sh</strong>djg ndOd meñKùu ksoiqkla jYfhka<br />
±laúh yel<strong>sh</strong>' ;j;a Rcq fkdjk <strong>ms</strong>ßjehla jkafk a<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> u.ska <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> ±j cdjdru" <strong>kS</strong>;s<br />
<strong>úfrdaë</strong> ueKsla .eÍu" i;=ka ovhï lsÍu iy lxid j.dj^fuys uq,ska ±lajQ wxY fol u.ska<br />
mdßißl n,mEï o yg .<strong>kS</strong>'& jeks <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> wd¾Ól lghq;= i|yd iydh ,eîuhs' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ,nd<br />
.; yels ùu u.ska" lmamï .e<strong>kS</strong>u" meyerf.k hdu iy ¥Is; l% <strong>sh</strong>d wdrlaId lsÍu wd§ fjk;a<br />
ixúê; wmrdO lghq;= i|yd iydh ,efí' wkdrCIs; Ndjh <strong>ms</strong>d;k i|yd ;e;a lsÍï 1"596 la nrm;, ;=jd, isÿ lsÍï 518 la iy ia;%s ¥IK 392 la fmd,Si<strong>sh</strong><br />
úiska f,aLk.; fldg ;sfí' fuhg w;sf¾lj jd¾Islj <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iïnkaO wk;=re fya;=fjka úm;g<br />
m;a jk i<strong>sh</strong> .Kklg m%;sldr lsÍfï nr ±Íugo fi!LH moaO;<strong>sh</strong>g isÿfõ'<br />
<strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>j, ixialD;sl n,mEu .ek i
<strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> l%<strong>sh</strong>djg l%<strong>sh</strong>djg keÕSu keÕSu iy iy iy uyck uyck wdrCIdj<br />
wdrCIdj<br />
j;auka .egqïldÍ mßirh fya;=fjka <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> l%<strong>sh</strong>d;aul lsÍu iy <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> md,kh mrÿjg ;nd<br />
wdrCIdj iy ;%ia;jdohg tfrysj l% <strong>sh</strong>d lsÍu m%uqL;djh f,i fmrg f.keú;a we;s nj fuu<br />
ióCIKh ;=,ska u;= jQ tla jeo.;a lreKls' ;u m%foaYj, mj;sk wdrCIdj iy /ljrKh .ek<br />
fndfyda fofkla ;Dma;<strong>sh</strong>g m;aj isá;s' tfy;a isxy, iy j;=lrfha fou< ckhdf.a ;;ajh iu.<br />
ii|k l< ;u m%foaYj, ;;ajh wdrCIs; fkdjk nj fndfyda • ,dxlSh øúv iy uqia,sï<br />
ckhd mji;s'<br />
iEySulg m;a úh yels wdldrfhka meñKs,sj,g m%;spdr ±laùug fmd,Si<strong>sh</strong>g yels nj uyckhd<br />
úYajdi lr;s' m%;spdr ±lajQ mqoa.,hkaf.ka i<strong>sh</strong>hg 70 la m%ldY lf,a m%pKav l% <strong>sh</strong>d <strong>ms</strong>
cfha ri mÍCIl fomd¾;fïka;=j ;=, wjYH ;rï ld¾h uKav,hla fkdue;slu ksidomÍCIK<br />
iy kvq mejÍfï l% <strong>sh</strong>dj,<strong>sh</strong>g nrm;, ndOd meñK we;s nj o fidhd .kq ,eìK' fuu .eg¿<br />
úi£u i|yd m<strong>sh</strong>jr .ksñka mj;sk kuq;a rcfha ri mÍaaaaaaaaaCIl<br />
fomd¾;fïka;=j W!K iïm;a iys;<br />
wdh;khla njo ióCIKh u.ska fidhd .kakd ,È' 2006 wjidkh jk úg rcfha ri mÍCIl<br />
ld¾hd,h ;=, <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iy WKav <strong>ms</strong>
<strong>kS</strong>'iq'jHd'cd'fld'(NCAPISA) taldnoaOj ilia l< my; iúia;rd;aulj ±lafjk ks¾foaY fuu<br />
Wmdhsl m%fõYh ieliSu i|yd mokula f,i l% <strong>sh</strong>d lrkq we;'<br />
n,m;% ksl=;a lsÍu" rcfha wdrCIl fiajdjkaj, f;d. l
Widúj, f.dv .eiqkq tajd úh' fuu <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> /ia lsÍu iy fhda.H mßÈ úkdY lsÍu úëu;a l<<br />
hq;= h'<br />
miq .<strong>sh</strong> iud ld,hka iy <strong>kS</strong>;s úfrdaê <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> yd úêu;a md,khlska f;drj ksl=;a l< <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
/ia lr .e<strong>kS</strong>ug l< W;aidyhka m%Odk jYfhkau wid¾:l ù ;sfì' fuu wid¾:l ùï flfrys<br />
n,mE iuyr fya;= fuu ióCIKfhaa<br />
fidhd .e<strong>kS</strong>ï ;=, ±lafjk w;r id¾:l;ajh ,eîu i|yd<br />
wkd.; .sks <strong>wú</strong> /ia lsÍfï jev igyka bÈßm;a l, hq;af;a flfiao hkak .ek hï woyiaa<br />
o<br />
fuys ±lafú' wid¾aaaaaaa:l<br />
ùfï fya;= w;r my; i|yka tajdo wvx.= h' wmrdO NS;<strong>sh</strong>" <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
CIudj hgf;a m%ldYs; wdldrhg kvq mejÍug ,la fkdù isàug yels jkq we;s njg úYajdihla<br />
fkdue;slu iy fmd,Si<strong>sh</strong> flfrys úYajdihla fkdue;s neúka Tjqkag <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ndr §ug we;s<br />
wlue;a; wdÈh fjhs'<br />
fuhg fmr mej;s /ia lsÍï jev igyka <strong>ms</strong>
odhl;ajhka u.ska fmkakqï lrkafka <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> wrnhd l% <strong>sh</strong>d lrk <strong>kS</strong>'iq'jHd'cd'fld'(NCAPISA) wkd.;<br />
jev igykaj,§ isú,a ixúOdk i|yd je.;a fufyjrla mejßh hq;= nj h'<br />
ikakoaO m%pKav;ajh wvq lsÍfï Wmdh ud¾.hla ieliSfï§ iy YlH;dj ;lafiare lsÍfï§ isysfha<br />
;nd .; hq;= tla jeo.;a lreKla kï iemhSfï ud¾. • ,xldj ;=, mj;sk ;dla" <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> i|yd<br />
we;s b,ä u <strong>ms</strong>
ks¾foaY ks¾foaY<br />
ks¾foaY<br />
• ,xldj ;=, <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> md,kh lsrSfï iy ikakoaO m%pKav l% <strong>sh</strong>d wvq lsrSfï k<strong>sh</strong>qla; úúO mroq<br />
md¾aYjhkaf.a m%fhdackh i|yd" ióCIKh mokï lr f.k ilia l< ks¾foaY my; i|yka<br />
fõ'ukqIH wdrCIdj flfrys <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> n,mEu md,kh lsÍug ilik taldnoaO m%fõYhg fldgila<br />
jYfhka fuu ks¾foaY l% <strong>sh</strong>d;aul l< hq;= h' wLKavj isÿjk fmd,sia fiajdj iy wdrCIl wxYfha<br />
mq¿,a ixj¾Okh we;=¿ wfkl=;a wod, l% <strong>sh</strong>dldrlï iu. fuu ks¾foaY l% <strong>sh</strong>d;aul lsÍug wkq.ukh<br />
lrk lghq;= noaO úh hq;= w;ru tajd iu. ix.; úh hq;= h' cd;sl m%;sm;a;s iïmdokfha isg<br />
fufyhqï ie,iqï lsÍu f;la we;s i<strong>sh</strong>¿ uÜgïj,§ iy i<strong>sh</strong>¿ l% <strong>sh</strong>dldrslhka i|yd fuu taldnoaO<br />
m%fõYh jeo.;a fõ'<br />
<strong>kS</strong>'iq'jHd'cd'fld'<br />
<strong>kS</strong>'iq'jHd'cd'fld'(NCAPISA) <strong>kS</strong>'iq'jHd'cd'fld'<br />
<strong>kS</strong>;s <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>úfrdaë</strong> <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> <strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong>g <strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong>g tfrys tfrys cd;sl cd;sl fldñiu<br />
fldñiu<br />
− cd;sl <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> m%;sm;a;<strong>sh</strong>la iy cd;sl <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> l% <strong>sh</strong>dldÍ ie,eiaula ieliSug<br />
kdhl;ajh §u<br />
− md¾,sfïka;= mk;la hgf;a <strong>kS</strong>'iq'jHd'cd'fld'(NCAPISA) ia:d<strong>ms</strong>; lsÍu i|yd flgqïm;la<br />
ieliSu iy cd;sl <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> m%;sm;a;<strong>sh</strong> iy cd;sl <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> l% <strong>sh</strong>dldÍ ie,eiau<br />
iïnkaëlrKh lsÍu tu fldñiug mejÍu'<br />
− .sks <strong>wú</strong> iïnkaO i<strong>sh</strong>¿ isÿùï iudf,dapkh lsÍug wjYH iajdëk mÍCIK wëldßhl<br />
YlH;djh iy ixhq;<strong>sh</strong> mÍCId lsÍu yd .sks <strong>wú</strong> wdY% s; isÿùï wkd.;fha§ mek<br />
ke.Su je
− ixfYdaê; .sks <strong>wú</strong> <strong>kS</strong>;s md¾,sfïka;=j ;=,È ixjdohg ,la fldg n,d;aul lsÍu'<br />
− foaYmd,k{hkag iy b;d jeo.;a mqoa.,hkag .sks <strong>wú</strong> ksl=;a lsÍfï m%;sm;a;<strong>sh</strong><br />
iudf,dapkh fldg tn÷ .sks <strong>wú</strong> <strong>ms</strong>,sn| .eg¿j n,m;% ,nd §fï rgdj hg;g m;a<br />
lsÍu'<br />
cd;sl cd;sl wdrCIdj" wdrCIdj" uyck uyck wdrCIdj" wdrCIdj" k<strong>kS</strong>;<strong>sh</strong><br />
k S;<strong>sh</strong> iy iy iduh iduh <strong>ms</strong>
wdrCIl wdrCIl wxY<br />
wxY<br />
fmd,Si<strong>sh</strong><br />
fmd,Si<strong>sh</strong><br />
− fufyhqï m%foaYj, isg mqoa.,hka" wdhqO" WKav iy WmlrK fjk;a ;ekaj,g f.k<br />
hdu l
wkd.;fhaÈ ieliSfï§"tu .sks <strong>wú</strong>h n,m;% iys; tllao tfia fkdjk tllao hk<br />
lreK meyeÈ,sj ±laùu'<br />
− .sks <strong>wú</strong> wd{d mk;" fr.=,dis iy .sks <strong>wú</strong> mßyrKh" y÷kd .e<strong>kS</strong>uiy jd¾;d ;eîu<br />
hk lreKq <strong>ms</strong>,sn|j fmd,sia ks,OdÍkaf.a ±kqu w¿;a lsÍfï mqyqKq jev igyka<br />
ielisu'<br />
− fmd,sia ia:dk uÜgfï" .nvd lsÍfï miiqlï iy wdhqO l
− ffoksl moku hgf;a rdcldß i|yd .%dudrCIlhkag ksl=;a lrk .sks <strong>wú</strong> iy WKav<br />
<strong>ms</strong>
nkaOkd.dr<br />
nkaOkd.dr<br />
− nkaOkd.dr moaO;<strong>sh</strong> ;=, we;s w;sßla; iy h,a mek .<strong>sh</strong> i<strong>sh</strong>¿ wdhqO /ia fldg<br />
úkdY lsÍfï j.lSu ndr .e<strong>kS</strong>u'<br />
− nkaOkd.dr ;=, mj;sk" wdhqO .nvd lsÍfï myiqlï iudf,dapkh fldg fïjd<br />
cd;Hka;r ukd mßphka" iïu;hka iy m%ñ;Ska iu. .e,fmk f,i Yla;su;a lsÍu'<br />
− <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> .sks <strong>wú</strong> nkaOkd.dr mßY%hka ;=,g we;=,a fkdùu ;yjqre lrkq jia"<br />
nkaOkd.dr ;=,g NdKav /f.k tau <strong>ms</strong>
úfoaY úfoaY lghq;= lghq;= wud;HdxYh<br />
wud;HdxYh<br />
fi!LH fi!LH fiajd fiajd<br />
fiajd<br />
f¾.=j<br />
f¾.=j<br />
− tlai;a cd;Skaf.a l%<strong>sh</strong>dldÍ jev igyk iy <strong>wú</strong> fj
− f¾.=j iy <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> l% <strong>sh</strong>d;aul lrùfï wfkl=;a wdh;k w;r iyfhda.h iy f;dr;=re<br />
yqjudrej j¾Okh lsÍu'<br />
− wdhqO fydr ryfia f.k tau md,kh lsÍu i|yd m%Odk iemhqï$yqjudre isÿ lrk<br />
rgj,a iu. úfoaY lghq;= wud;HdxYh yjq,a lr .ksñka f¾.= iyfhda.s;d .súiqula<br />
i|yd tlÕ ùu'<br />
− kdúl yuqodj iy fjr
is isú,a is<br />
ú,a iudch<br />
iudch<br />
− m%pKav;ajh W;al¾Ihg kexùu iy ;=jlal= ixialD;<strong>sh</strong> m%j¾Okh lsÍu je
1' ' ' ye¢kaùu ye¢kaùu<br />
ye¢kaùu<br />
1'1 ióCIKfha ióCIKfha ikao¾Nh ikao¾Nh<br />
ikao¾Nh<br />
fuu ióCIKh isÿ lrk ,oafoa • ,<strong>xldfõ</strong> <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong>g tfrys cd;sl fldñiu<br />
(NCAPISA) úisks' ióCIKh iy tys m%;sM,hla jYfhka ìys jQ fuu jd¾;dj u.ska wfmaCId<br />
lrkafka rg ;=, <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>jHdma</strong>;sfha iy Ndú;dfõ iajNdjh yd mßudKh .ek<br />
úYaf,aIKh lsÍu iy fuu wNsfhda.hkag uqyqK §ug fhda.H m%;spdr l%u j¾Okh lsÍu i|yd •<br />
,xld rchg iydh ùu h'<br />
• ,xldj ;=, <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iïnkaOfhka isÿ l< mq¿,a cd;sl ióCIKhl m%;sM, fuu jd¾;dj ;=,<br />
wka;¾.; fõ' ol=Kq wdi<strong>sh</strong>dj ;=, fun÷ ióCIKhla isÿ l< m%:u wjia:djo fuh fjhs' ksrdhqO<br />
lghq;= <strong>ms</strong>
weiqreu weiqreu 1( 1( 1( <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> <strong>ms</strong>
fuu ióCIKh wÈhr folla hgf;a isÿ lrk ,§' 2006 uehs iy cQks w;r§ yïnkaf;dg w,,d<br />
k<strong>sh</strong>uq ióCIKhla 6 isÿ lrk ,o w;r 2006 fkdjeïn¾ iy wfm% a,a w;r ld,fha§ cd;sl<br />
ióCIKhla isÿ lrk ,§'<br />
ióCIK lKavdhug .egqï mj;sk m%foaY lrd hdug fkdyels jk f,i n, mE wdrCIl iSudjka<br />
fya;=fjka fuu cd;sl ióCIKfha m¾fhaIK nyq;rh isoq lrk ,oafoa rcfha md,kh hgf;a we;s<br />
• ,<strong>xldfõ</strong> m%foaY ;=,oS h' fuu.ska .Dy wdY% s; ióCIKh" b,lal.; lKavdhï idlÉPd iy<br />
m%Odk jYfhka f;dr;=re ,nd oqka mqoa.,hka iu. iïuqL idlÉPdj, mrdih iSud úh' fiiq<br />
f;dr;=re uQ,dY% uq¿ rgu wdjrKh jk f,i fhdod .kakd ,os' fuu jd¾;dj l<strong>sh</strong>ùfñ§ tu lreK<br />
isys ;nd .e<strong>kS</strong>u jeo.;a h'fuu ióCIKfha§ fhdod .;a f;dr;=re iy l%u fúohka jeä úia;r<br />
weuqKqu ’w hgf;a ±lafõ'<br />
6 tu<br />
25
2' 2' rcfha md md,kh md<br />
,kh hgf;a hgf;a we;s we;s .sks .sks <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> iy iy f;d.<br />
l,ukdlrKh<br />
l,ukdlrKh<br />
Y% s ,<strong>xldfõ</strong> rch úiska ;uka i;= <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> f;d. l
− fin¨kag iy ks,Odßkag ksl=;a l< wdhqO" tu wdhqO Ndú; lrkakdf.a ku iy<br />
wdhqOfha wxlh iys;j f,aLk.; lrkq ,efì'<br />
− fin¨ka $ ks,OdÍka rdcldßfhka neyerj isák úg wdhqO wdmiq <strong>wú</strong> .nvdjg Ndr<br />
Èh hq;= h'<br />
− iEu ikaOHdjl§u <strong>wú</strong> .nvd wêldß n, fkdue;s ks,Odßka úiska (N C O) wdhqO<br />
iy <strong>wú</strong> .nvdfú uqød mÍCId lr ne,<strong>sh</strong> hq;= h'<br />
− fufyhqï m%foaYj, fiajfha k<strong>sh</strong>q;= mqoa.,hka ksjdvq wkqu; lr .e<strong>kS</strong>ug kï" Tjqka<br />
fj;<br />
− ksl=;a lr ;snQ wdhqO iy WKav <strong>ms</strong>
úfYaIfhkau m,d hdu ksid yuqodjg ie,l<strong>sh</strong> hq;= fin, <strong>ms</strong>ßila wysñj f.dia we;s kuq;a th m%ldY<br />
lrk wkaoug tu.ska ke;s jQ wdhqO ixLHdj fkd;ld yeßh yels ;rï <strong>iq¿</strong> m%udKhls' 1996 g<br />
miqj yuqod w;a yer m,d .<strong>sh</strong> iuia: ixLHdj 69"000 ls' tfy;a tu ld,h ;=,§ wia:dk .; jQ<br />
nj l<strong>sh</strong>efjkafka m,d hkakka ksid fyda wia:dk .; ùu fya;======================fjka wysñ jQ à-56 fyda tn÷ <strong>wú</strong> 37<br />
la mukla jk w;r tA w;ßkao 21 la miqj fidhd .kakd ,§' 13<br />
weiqreu weiqreu 2 2 ( ( <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> w<strong>wú</strong><br />
w ú me;s me;s lvla lvla ( ( à à -56 56<br />
Type -56 ^à -56& 7'62 x 39 ñ'ó' m%ydrl rhs*,h" • ,xldj ;=, yuqod iy fmd,sia fiajd ;=,<br />
Ndú; flfrhs' th rei<strong>sh</strong>dkq AK-47 wkqj hñka Ökh ;=, ksIamdokh lrk ,o <strong>wú</strong>hls' lsf,da .%Eï<br />
4 l muK nrla iys; à-56 ^fuu nr ta ta udÈ,<strong>sh</strong>g wkqj fjkia fú'& úkdählg WKav jg 650<br />
l m%udKhla ^kHdhslj& <strong>ms</strong>g lsÍfñ úNjhla iys; óg¾ 710 l ÿrlg fjä ;eîug;a ïg¾ 400 la<br />
olajd id¾:lj m%ydr t,a, lsÍug;a yels .sks <strong>wú</strong>hls'<br />
m%uqL Ök <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ksIamdolfhl= jk W;=re Ök ld¾ñl ixia:dj (Norinco) wdh;kh úiska à - 56<br />
.sks <strong>wú</strong> udÈ,s lsysmhls ksmojd we;' tkï( 1956 § uyck úuqla;s yuqodjg y÷kajd fok ,o<br />
uQ,sl udÈ,<strong>sh</strong> fidaúhÜ AKM mokï lr .ksñka ksIamdokh l< hgg keúh yels f,day l| iys;<br />
à -56 - 1 1980 § wmkhkh i|yd muKla ksIamdokh l< mfilg keúh yels f,dayuh l|<br />
iys; à-56-11 iy fjk;a udÈ,s 14<br />
• ,xldj ;=, Ndú; jk ;j;a .sks <strong>wú</strong>hla jk à-81 wdhOh" à - 56 mokï lr .ksñka ksmojk<br />
,o m%ydrl rhs*,aa<br />
iy ieye,ä ueIska ;=jlal=(LMG) mjqf,a <strong>wú</strong>hls'fuys ;=jlal= ngh à -56 g<br />
jvd u|la È. jk w;r" nßkA u|la wvq kuq;a WKav <strong>ms</strong>g ùfï fú.h iy m%ydrl ÿr tl iudk<br />
h' 15<br />
yuqodfú fufyhqï wOHCIjrhd m%ldY l< wdldrhg ’<strong>wú</strong> .nvdj hkq mQc<strong>kS</strong>h ia:dkhla jYfhka<br />
yeu úgu ie,lSug yuqqod<br />
fin¿ka mqyqKq lr we;' tA wruqK iys;j w<strong>ms</strong> ks;ru frðfïka;= j¾K<br />
fyda tn÷ fjk;a .re lghq;= øjH <strong>wú</strong> .nvdj ;=, r|juq' <strong>wú</strong> .nvdjg hk ´kEu wfhla úêu;a<br />
f,i ks, we÷fuka ieriS isáh hq;= h' tu.ska w<strong>ms</strong> <strong>wú</strong> .nvdfjka <strong>wú</strong> fidrlï ùu je,elaùu<br />
i|yd udkisl ndOlhla ks¾udKh lruq' 16<br />
tfy;a fuu m%ldYkj,g m%;s úreoaO wdldrhg" m%Odk jYfhka f;dr;=re iemhQ mqoa.,hka"<br />
b,lal.; lKavdhï" iy .DydY% s; ióCIK we;=¿ úúO uQ,dY% u.ska ,efnk f;dr;=rej,ska<br />
mejfikafka <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iemhSfï m%Odk uQ,dY%hla jkafka yuqod ;=, ±kg fiajfha k<strong>sh</strong>q;=<br />
<strong>ms</strong>ßia iy yuqod fj;ska m,d hk mqoa.,hka nj h' fïjd Tjqkaf.au f;d.j,ska fyda .egqï mj;sk<br />
m%foaYj,§ hqo <strong>ms</strong>áfhka w,a,d .;a tAjd fjhs' yuqodfjkA m,d hk <strong>ms</strong>ßia ;uka fj;g ksl=;a lr ;snQ<br />
13 tu<br />
14 http://www.sinodefence.com/army/small_ar<strong>ms</strong>/type56rifle.asp.<br />
15 tu' tfiau n,kak ( http://www.norinco.com<br />
16 tu'<br />
28
.sks <strong>wú</strong> /f.k hk njg;a tajd wj Ndú;hg fhdod .kakd njg;a wNHka;r lghq;= wud;HxYfha<br />
fiajh fldg úY%du ,o f,alï jrfhl= l< m%ldYh fuhg ksoiqkla jYfhka ±laúh yels h' 17<br />
tu fcHIAG yuqod ks,Odßhd úiska mjik ,o wdldrhg yuqodfjka <strong>wú</strong> fidrd .e<strong>kS</strong>u w;sYhska<br />
ÿIalr h' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> fyda WKav wia:dk .; jqjfyd;a ta <strong>ms</strong>
m
iuyr ia:dkj," ksoiqkla jYfhka r;akmqr" <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> .nvd lr ;snqfKa wêlrKhg bÈßm;a l<<br />
hq;= idlaIs NdKav oud we;s ueÈßfha kvq NdKav wi, h' 27<br />
2'2'1 2'2'1 2'2'1 fmd,sia fmd,sia ks,Odrskag ks,Odrskag ksl=;a ksl=;a l< l< .sks .sks .sks w<strong>wú</strong><br />
w md,kh<br />
md,kh<br />
fmd,sia ks,OdÍkag ksl=;a l< <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> md,kh mj;ajd f.k hdu iïnkaO .eg¿ lsysmhla mj;sk<br />
nj fmfka' ióCIK lKavdhu úiska /ia lr .;a iuyr f;dr;=rej,ska m%ldY jkafka <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong><br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iy WKav iemhSfï tla uQ,dY%hla fmd,sia ks,OdÍka nj h' tla fmd,sia ks,Odßfhl= ;u<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>h re'5"000 lg wf,ú l< njg" b,lal.; lKavdhulg iyNd.s jQ tla mqoa.,fhl= úiska<br />
l< m%ldYh ksoiqkla f,i ±laúh yels h' 28 uqr lfmd¨j, isák ks,OdÍka fj;ska flá ld,hlg<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> l=,<strong>sh</strong>g .; yels njo" b,lal.; lKavdhul iyNd.s jQ ;j;a wfhla mejiS h' 29 mq¿,a<br />
uyck u;h u.skao tn÷ fpdaokd u;= jk nj fmfka' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iy WKav iemhSfï tla uQ,dY%hla<br />
jkafka fmd,sia ks,OdÍka nj" .DydY% s; ióCIKhg lreKq ±la jQ wh w;ßka i<strong>sh</strong>hg 10 l<br />
<strong>ms</strong>ßilf.a woyi úh'<br />
fjk;a m%foaYj,§ fukau" fufyhqï m%foaYj,Èo" tys fmd,sia ia:dkj, isák fmd,sia ks,OdÍkag <strong>iq¿</strong><br />
<strong>wú</strong> ,nd oSfï§ tlu l%uh wkq.ukh lrk kuq;a uq,skau wdhqO ksl=;a l< miqj uqr fmd,j, we;s<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> wdrCIs; .nvdjg wdmiq ndr §ulska f;drj tu ia:dkj,u ;nd .e<strong>kS</strong>u fndfyda úg olakg<br />
,efí' tn÷ <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> uqr fmd,la ;=, tl È.g jir .Kkdjla mqrd ;sìh yels w;r tla fcHIaG<br />
fmd,sia ks,Odßfhla fuu Ndú;dj úfõpkhg ,la lf,ah' 30<br />
rdcldßfha k<strong>sh</strong>q;= fmd,sia ks,OdÍkag wdhqO ksl=;a lsÍug w;sf¾lj" Wm fmd,sia mÍCIl iy bka<br />
by, ks,OdÍkag mqoa.,sl wdhqO o ksl=;a lrkq ,efí' 31 tfiau mÍCIK lghq;a;l fhfok<br />
ks,OdÍka wjodkulg uqyqK § we;s nj i
m%;sM,hla jYfhka" .egqï iys; m%foaYj, wkdrCIs; Ndjh jeä ùu" .%dudrCIl fiajh mq¿,a<br />
ùug fya;= ù ;sfí' 34<br />
.%udrCIlhkaf.a <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ksl=;a lsÍu yd md,kh lsÍu" m%foaYfha <strong>ms</strong>ysá fmd,Si<strong>sh</strong> fyda yuqod l|jqr<br />
úiska isÿ l< hq;= hehs wfmaCId flfrhs' rdcldÍ lghq;= wdrïN lsÍfï§ wod, fmd,sia ia:dkfhka<br />
fyda yuqod l|jqfrka i<strong>sh</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ,nd .kakd .%dudrCIlfhda" i<strong>sh</strong> fiajd uqr wjidk jQ jydu tu<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ;uka tajd ,nd .;a ia:dkhgu wdmiq Ndr fo;s' 35 ióCIK lKavdhug iuyr m%foaYj,§<br />
fuu l% <strong>sh</strong>dj,<strong>sh</strong> isÿ jk wdldrh úuid ne,Sug yels úh' m%foaYfha l% <strong>sh</strong>d;aulj isák .%dudrCIlhka<br />
úiska fmd,sia ia:dkh ;=,§;a" bka neyer§;a <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> mÍCId l< hq;= nj l,a<strong>ms</strong>áh m%foaYfha§<br />
ióCIK lKavdhug mjik ,È' iuia;hla jYfhka fuu m%foaYfha fiajfha k<strong>sh</strong>q;= .%dudrCIlhka<br />
j.lSfuka hq;=j l%<strong>sh</strong>d lrk" È.= b;sydihla iys; <strong>ms</strong>ßila njg yeÕSula mj;S' 36<br />
;¾ckhg ,laj we;s .ïudkj, iuyr .%dudrCIlhkag ksl=;a fldg we;s <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Tjqkaf.a ksfjia<br />
lrd f.k hdug wjir § we;' fuu ixLHdj iuia; .%dudrCIl ixLHdfjka o, jYfhka 15] -<br />
20] la w;r m%udKhla hehs weia;fïka;= fldg we;' 37 isú,a wdrCIl fomd¾;fïka;=fõ wOHCI<br />
ckrd,ajrhd úiska fuu l%uh bÈßm;a lrk ,oafoa ;%ia;jd§kaf.a m%ydrj,g tfrys id¾:l úê<br />
l%uhla jYfhka' 38 .%dudrCIlhkaf.a ksjdij, ;nd f.k we;s <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iy WKavj, wdrCIdj iy<br />
/ljrKh <strong>ms</strong>
.%dudrCIl fiajdj ie,l<strong>sh</strong> hq;= ;rï mq¿,a ùulg ,la ùu ksid th ±ka ir, jHqyhla f.dv k.d<br />
;sfí' fuhg m%:ufhka .%dudrCIlhka lghq;= lf
6 ßmSg¾ j¾.fha mf;drï ;=jlal= úYd, ixLHdjla kv;a;= lsÍulska iy úêu;a fidhd<br />
ne,Sulska f;drj mej;s w;r tajd l%<strong>sh</strong>dldÍ uÜgul fkd;snqKs' fï w;ßka nyq;rhla<br />
w¿;ajeähdj i|yd n,h ,;a ia:dkhlg heúh hq;= h'<br />
7 <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;h yd kv;a;=j <strong>ms</strong>
fj;g h' n,m;% iys; <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ysñlrejkag iy WKav fjf
2'7 2'7 osia;s%la osia;s%la f,alï f,alï ld¾hd,fha ld¾hd,fha f;d.<br />
f;d.<br />
úúO fya;= .Kkdjla ksid tl;= jQ <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iSñ; ixLHdjla Èia;s%la f,alï ld¾hd,fha we;' tu<br />
fya;= w;r" n,m;% ,dNS isú,a jei<strong>sh</strong>ka" jhi wjqreÿ 65 iïmQ¾K ùfuka wk;=rej ^fndfyda Èia;% sla<br />
f,alïjreka úiska mqoa., n,m;% wdmiq ,nd .kakd jhi& 51 Ndr fok ,o ;=jlal=" n,m;% ,dN<strong>sh</strong>d<br />
ñh hdfuka wk;=rej Ndr fok ,o <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iy ffk;sl l% <strong>sh</strong>d ud¾. wjika ùfuka miq Widú<br />
úiska úkdY lsrSu i|yd ,nd fok ,o ;=jlal=o fõ' 52<br />
osia;% sla f,alï ld¾hd, úiska r|jd f.k we;s <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> m%udKh tlsfklg fjkia h' mq;a;,fï <strong>iq¿</strong><br />
<strong>wú</strong> 25 la muK ;sfnk w;r fjk;a m%foaYj, ie,l<strong>sh</strong> hq;= uÜgul <strong>wú</strong> f;d. we;s wjia:do<br />
olakg ,efí' 2006 uehs udih ;=,§ yïnkaf;dg Èia;%sla f,alï ld¾hd,h <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> 200 la muK<br />
^bka nyq;rh fndar 12 m;frdï ;=jlal= h'& ;snqKs' 53<br />
iuia:hla jYfhka .;a l< i<strong>sh</strong> ixÑ; ;=, we;s <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ixLHdj ±lafjk l%uj;a jd¾;d olakg<br />
fkdue;s fyhska" Èia;%sla f,alï ld¾hd, i;= <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ixLHdj .Kkh lsÍu wiSre h' tfyhska uq¿<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ixLHdj weia;fïka;= l< fkdyels kuq;a fï ixLHdj 1"500 fkdblaujkq we;s w;r iuyr<br />
úg th i<strong>sh</strong> .Kkla ;rï wvq m%udKhlao úh yel' fmd,sia fldÜgdY iy fmd,sia ia:dk" Èia;%sla<br />
f,alï ld¾hd, iy Widú hk wdh;kj,ska fldk ì;a;s" Yla;su;a fodrla<br />
iy oaú;aj w.=¿ moaO;<strong>sh</strong>la iys;j wjOdkh fhduq l, yels ia:dkhl <strong>ms</strong>sysgqjd<br />
we;s l=áh <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
.nvd lsÍu i|yd m%udKj;a wdrCIs; ia:dkhla f,i fmKqks' flfia fj;;a Èia;%sla f,alï ld¾hd,<br />
i;= .sks <strong>wú</strong> ks;s m;d úkdY lsÍfï l%uhla ieliSu u.ska" tu <strong>wú</strong> wh:d f,i mßyrKh ùfï<br />
wjodku iy Nhdkl wdhqO wkjYH f,i f.dv .eiSu ;j ÿrg;a wvq l< yels h'<br />
2'8 rdcH rdcH wdh;k wdh;k úiska úiska úiska wdfhdackh wdfhdackh lrk lrk <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> <strong>ms</strong>
wod, ñ,§ .e<strong>kS</strong>ï wjYH ikakoaO fiajdj úiska ksl=;a lrkq ,nk fgkav¾ u.sks' úúO <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>"<br />
m%Odk iïm%odhsl wdhqO iy mqmqrk øjH wdjrKh jk tn÷ j¾.SlrKhka 37 la ;sfí' fndfyda<br />
iemhqïlrejka úfYaI{;djh orkafka fuu j¾. tlla fyda folla <strong>ms</strong>
3 ffk;sl ffk;sl isú,a ysñldß;ajh iy n,m;% l%uh<br />
n,m;% l%uh hgf;a isú,a mqoa.,hka õiska <strong>iq¿</strong> wõ ysñ lr f.k ;sîu .ek fuu mßÉfPoh ;=,<br />
idlÉPd flfrhs' n,m;% ,;a <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ysñ isú,a mqoa.,hkA uq¿ ixLHdj 30"500 la f,i<br />
weia;fïka;= lr ;sfí' fuhska nyq;rh j.djka wdrCIdj i|yd fhdod .kakd m;frdï ;=jlal= fjhs'<br />
rdcH wdh;k .Kkdjla - m%Odk jYfhka" cd'u'<strong>kS</strong>'id'w' (MODPSLO) " Èia;%sla f,alï ld¾hd, iy<br />
fmd,Si<strong>sh</strong> - n,m;% iys; <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> md,kh lsÍfï§ jeo.;a ld¾hhla bgq lrhs' ;;a;ajh fufia<br />
jqjo" n,m;% w¿;a lsÍu fyda uqod yeÍSu yd iïnkaO wëCIKhla fkdue;s ùu fya;=fjka l,lg<br />
fmr ksl=;a l< <strong>kS</strong>;Hdkql+, <strong>wú</strong> fndfyda m%udKhla <strong>kS</strong>;sfha iSudfjka bj;g ;,ä ù hdug bv yer<br />
;sfí'<br />
3'1 3'1<br />
isú,a isú,a ysñldß;ajhg ysñldß;ajhg n,mdk n,mdk <strong>kS</strong>;s <strong>kS</strong>;s<br />
<strong>kS</strong>;s<br />
.sks <strong>wú</strong> wd{d mk;g wkqj" ;=jlal=jla ysñ lr .kakd ieu isú,a mqoa.,fhl= úiskau wdhqOh ñ,§<br />
f.k Èk oyhla we;=,;§ n,m;%hla ,nd .e<strong>kS</strong>u <strong>ms</strong>Ksi whÿï l< hq;= h' 56 b,ä ïlrefjl= úiska<br />
my; i|yka úia;r n,m;% wêldßh fj;g bÈßm;a l< hq;= h(<br />
− ku iy ,s<strong>ms</strong>kh<br />
− ksIamdok úia;r iy wod, wdhqOh .ek úia;rhla<br />
− wjYH jqjfyd;a tu ;=jlal=j 57<br />
n,m;%hla fkdue;s kï <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla ,nd .; fkdyels fjk;a rgj,a yd ii|k l< fuys§ imqrd<br />
,<strong>sh</strong> hq;= jkafka iSñ; wjYH;d m%udKhls' fjk;a rgj,§ kï n,m;%hla ,nd .e<strong>kS</strong>ug fmr<br />
iïmQ¾K l< hq;= wjYH;d w;r udkisl fi!LHh ±lafjk iy;sl" <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iy WKav mßyrkh<br />
lsÍu iy .nvd lsÍu <strong>ms</strong>
^<strong>ms</strong>iaf;da, iy ßfjda,ajr& n,m;% mqoa.,sl wdrCIdj i|yd o" m;frdï ;=jlal=" <strong>ms</strong>iaf;da, iy ßmSg¾<br />
n,m;% mqoa.,sl wdrCIl iud.ï i|yd o ksl=;a flfrk nj fmfkhs'<br />
ta wdldrhgu wjir Èh hq;= <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> j¾. .ek wfkl=;a ;SrK o .kq ,nkafka ksYaÑ; <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong>lg<br />
wkqju fkdj ks,Odßka úiska ;u wNsu;hg wkqj h' wdrCIl f,alï jrhd úiska .kq ,enQ<br />
;SrKhlg wkqj hñka" cd'u'<strong>kS</strong>'id'w' (MODPSLO) uE;l mgka mqoa.,sl wdrCIdj i|yd Ndú;d<br />
lrkq jia iajhxl%Sh <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> fjkqfjka kj n,m;% ksl=;a lsÍug wjir ,nd fkdfohs' tfiau<br />
jd'<strong>ms</strong>'.s'ñ'ta (CEFAP) yryd ,nd fok <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> j, ksYaÑ; j¾.h fyda udÈ,<strong>sh</strong> ;SrKh lrkq<br />
,nkafka o ksYaÑ; <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong>lg wkqj fkdj jd'<strong>ms</strong>'.s'ñ'ta (CEFAP) iy cd'u'<strong>kS</strong>'id'w'(MODPSLO)<br />
iukaú; ñ,§ .e<strong>kS</strong>fï lïsgqjla úiska h'<br />
<strong>kS</strong>;<strong>sh</strong>g wkqj ksYaÑ; wruqKq lsysmhla i|yd muKla <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla ysñ lr .e<strong>kS</strong>ug isú,a mqoa.,hkag<br />
wjir we;' fjk;a i<strong>sh</strong>¨ wdldrfha ysñldß;ajhka ;ykï h' wjir ,nd § we;s tuksYaÑ; wruqKq<br />
fufia h(<br />
− j.d wdrCIdj fyda i;aj md,kh<br />
− mqoa.,sl wdrCIdj<br />
− foam, wdrCIdj ^ uqrlre wjir m; iy mqoa.,sl wdrCIl iud.ï n,m;%h&<br />
− nexl= iy rcfha wdh;k wdrCIdj<br />
− ovhï l% Svd 58<br />
n,m;% wkqu; lrk ,oafoa ljr fya;= ksido hkak .ek we;s iSñ; f;dr;=re u; mokï fjuska<br />
igykla ieliqjfyd;a n,m;% ,;a isú,a ysñlrejka my; i|yka wdldrhg j¾. l< yels h'<br />
n,m;% iys; <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> nyq;rh ^ ;=fkka folla & j.djka wdrCIdj i|yd ksl=;a lr we;s nj<br />
Èia;s%lal 11 lska /ia lr .;a o;a; u.ska meyeÈ,s fjhs' ^igyk & 59 fld
j.d j.d wdrCIdj wdrCIdj Crop $ $ iFj<br />
iFj<br />
Protection/Animal<br />
md,kh md,kh 66'7<br />
66'7<br />
Husbandry, 66.7<br />
Chart 1: Percentages of Weapons Licences by Type<br />
fjk;a Other fjk;a (Colombo ^fld
igyk igyk 2 2 ( ( ck.yKfhka ck.yKfhka oyilg oyilg n,m;%,dNS n,m;%,dNS isjs,a isjs,a mqoa.,hka mqoa.,hka ika;l ika;l .sks<br />
.sks<br />
wjs<br />
wjs<br />
kqjr t
ixikaokh l< yels ióCIK o;a; ,nd .e<strong>kS</strong>ug fkdue;slu fya;=fjka ol=Kq wdi<strong>sh</strong>dfõ wfkl=;a<br />
rdcHj, isú,a ysñldrs;ajh iu. fuu wkqmd; ixikaokh l, fkdyels kuq;a hqfrdamSh rgj,a yd<br />
ii|d ne,Sfï§ fm<strong>kS</strong> hkafka ck.yKfha oyilg <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> 1'55 la hkq my, wkqmd;hla nj h'<br />
fuda,aodúhdfõ isÿ l< <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>ms</strong>
isú,a mqoa., ixLHdj iSñ; jk w;r idudkHfhka tfia id¾:l b,ä ïlrejka jkafka<br />
foaYmd,k{hka iy m%n, jHdmdßlfhda h' f;dr;=re ,nd .; yels Èia;%slal 13 la w;r "id¾:l<br />
jQ b,ä ïlrejka nyq;rh fld
y, ks,Odßfhla fjhs' fujeks iudc 13 la iy b,lalhg fjä ;eîfï mdie,la fï jk úg;a<br />
mj;S' yuqodfõ" kdúl yuqodfõ iy .=jka yuqodfõ idudðlhkao we;=¿j cd'r'i' idudðl;ajh 1"000<br />
la muK fjhs' fï w;ßka isú,a mqoa., idudðl;ajh 600 la muK jk nj jd¾;d fõ' cd'r'i'<br />
idudðlhka w;frka 20] la ldka;dfjda h' idudðlhka i;= <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ixLHdj .ek f;dr;=re ,nd<br />
.e<strong>kS</strong>ug fkdue;'<br />
flfia fj;;a lsi<strong>sh</strong>ï idudðlfhl= úiska i<strong>sh</strong> mqoa.,sl mßyrKh i|yd <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla wdkhkh<br />
lsÍug fmr tu idudðlhd hg;a <strong>ms</strong>ßfihska wjqreÿ ;=kl ld,hla mqrd cd'r' ix.ufha fldgila<br />
jYfhka l% <strong>sh</strong>d fldg ;sìh hq;= w;r tu ld,h ;=,§ fjä ;eîfï ;r. lsysmhlg ^ksYaÑ;<br />
ixLHdjla olajd ke;'& iyNd.s ú ;sìh hq;= h' wk;=rej wod, whÿï m; wkqu; lsÍug fmr<br />
;dCIKsl lKavdhula úiska i,ld n,kq ,efí' fmdÿfõ .;a l< ovhï l% Svd wruqK i|yd ´kEu<br />
idudðlfhl= úiska <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla ysñ lr .e<strong>kS</strong>ug m%:u ±ä ks¾Kdhl .Kkdjl wjYH;d imqrd,<strong>sh</strong><br />
hq;= h' ta wkqj ;dCIKsl lKavdhu iy uKav,hla úiska b,ä ï m;%hg wod, l% <strong>sh</strong>dj,<strong>sh</strong> wdrïN<br />
lsÍug m%:u" idudðlhd" ;ukag <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla wjYH jkafka ljr lreKla ksido hkak .ek ;yjqre<br />
jk lreKq bÈßm;a l< hq;= w;r ksrjq,a nj ±lafjk fmd,sia jd¾;djlao iemh<strong>sh</strong> hq;= h'<br />
3'2'4' 3'2'4' mqoa.,sl mqoa.,sl wdrCIl wdrCIl iud.ï iud.ï iud.ï i|yd i|yd n,m;%<br />
n,m;%<br />
• ,xldj ;=, l% <strong>sh</strong>d;aulj mj;sk mqoa.,sl wdrCIl iud.ï 389 la we;' ta w;ßka 58] la fld
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla ysñ lr .e<strong>kS</strong>ug n,m;% we;s mqoa.,sl wdrCIl iud.ï ixLHdj 62 la muKls' ^ •<br />
,<strong>xldfõ</strong> mqoa.,sl iud.ï iuia;h w;ßka 16] la & fï w;ßka id;sYh nyq;rhla fld
j.=j j.=j 3' 3' mqoa.,sl mqoa.,sl wdrCIl wdrCIl iud.ï iud.ï iy iy <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> ysñldß;ajh<br />
ysñldß;ajh<br />
osia;%slalh<br />
mqoa.,sl wdrCIl<br />
iud.ï ^PSC-<br />
mqwdi& tl;=j<br />
ysñldß;ajh 80<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iys;<br />
mqwdi (PSC)<br />
uq¿ ixLHdj<br />
46<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> rys;<br />
mqwdi(PSC)<br />
uq¿ ixLHdj<br />
ta ta Èia;% slal ;=,<br />
mqwdi (PSC) i|yd §<br />
we;s <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> n,m;%<br />
uq¿ ixLHdj<br />
wïmdr 2 - 2 -<br />
wkqrdOmqr 6 1 5 1<br />
n¥,a, 5 1 4 2<br />
uvl,mqj 3 - 3 -<br />
r;akmqr 6 1 5 5<br />
;%sl=Kdu,h 1 - 1 -<br />
jjqk<strong>sh</strong>dj 1 - 1 -<br />
fld
16 m;frdï ;=jlal= fjhs' nexl=j,g iy mqoa.,sl wdrCIdjg ksl=;a l< iuyr n,m;% ßmSg¾<br />
;=jlal=" <strong>ms</strong>iaf;da," ßfjda,ajr" iy rhs*,a i|yd h 2006 g m%:u mqoa.,sl wdrCIdj i|yd ñ'ó' 9<br />
<strong>ms</strong>iaf;da, ksl=;a lrk ,o kuq;a 2006 § cd'u'<strong>kS</strong>'id'w' (MODPSLO) úiska fuu l%uh w;a ysgqùug<br />
;SrKh lrk ,È' t;eka mgka mqoa.,sl wdrCIdj fjkqfjka ksl=;a lrkq ,nkafka '38 ßfjda,ajr<br />
fyda ßmSg¾ muKls' 81<br />
wiïmQ¾Kj mej;Sfï ,CIKhla iys;j jqj;a" Èia;%sla uÜgfï we;s iSñ; jd¾;d m%udKhl jeo.;a<br />
f;dr;=re iuyrla f,aLk.;j ;sfí' tfia f,aLk.;j we;s ksIamdolhka fyda udÈ,s <strong>ms</strong>
i|yd ,<strong>sh</strong>dmÈxÑ fj
Ndú;d l< <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla Èia;%sla f,alïjrhd yryd ,nd .e<strong>kS</strong>u fojk l%uhhs' w,a,d .kakd ,o fyda<br />
Ndr fok ,o rcfha foam,la njg m;a jQ iuyr <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> n,m;% ,dNSkag úlsKSu u.ska fuh<br />
isÿfõ' yuqodj" fmd,Si<strong>sh</strong> iy Èia;% sla f,alïjrhdf.ka iukaú; iajdëk lñgqjla úiska tla tla <strong>iq¿</strong><br />
<strong>wú</strong>fha jákdlu ks.ukh lrkq ,efí' 87<br />
3'5 3'5 kj kj n,m;% n,m;% i|yd i|yd b,ä b,ä u<br />
u<br />
f.jqKq jir fol ;=,È j.d wdrCIdj i|yd n,m;% b,a,d isàu j¾Okh ù we;s nj;a" mqoa.,sl<br />
wdrCIDj i|yd n,m;% b,a,su ia:dhs f,i b;d by, uÜgul mj;sk nj;a tla fcHIaG<br />
ks,Odßfhla mejiS h' 88 flfia fj;;a f.jqkq oi jirl ld,fhaÈ mqoa.,sl wdrCIdj i|yd ksl=;a<br />
l, n,m;%j, iuia: tl;=j cd;sl jYfhkaa<br />
my, jeà we;s njg úYajdihla mj;s' 89 mqoa.,sl<br />
wdrCIdj i|yd n,m;% ,nd ÿka fyda ksl=;a l< <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> j¾. .ek úia;rd;aul o;a; ,nd .;<br />
yelafla f.jqKq isjq jirlg wod,j muKla jk w;r tu ld,fha§ th <strong>iq¿</strong> jYfhka j¾Okh ù<br />
;sfí'<br />
87 .sks <strong>wú</strong> n,m;% ksl=;a lsÍfï ks,Odßfhl= iu. iïuqL idlÉPdj" mq;a;,u 2006 foieïn¾ 5<br />
88 cd'u'<strong>kS</strong>'id'w' (MODPSLO) cd;sl wdrCIdj" uyck wdrCIdj" <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> iy iduh <strong>ms</strong>
p.=j p.=j 7 7 7 wdrÌl wdrÌl wruqKq wruqKq i|yd i|yd n,m;% n,m;% iy iys; iy s; wdhqO 2003 2003 - 2006<br />
wd;audrÌdj wd;audrÌdj foam, foam, wdrÌdj<br />
wdrÌdj<br />
^nexl= ^nexl= we;=¿& we;=¿&<br />
we;=¿&<br />
50<br />
2006 90<br />
uqo,a uqo,a m%jdykh m%jdykh rcfhka rcfhka uka;%Sjrekag uka;%Sjrekag<br />
uka;%Sjrekag<br />
ksl=;al< ksl=;al<<br />
ksl=;al<<br />
ßfjda,ajr ßfjda,ajr<br />
8<br />
<strong>ms</strong>iaf;da, <strong>ms</strong>iaf;da,<br />
58 1 4 2<br />
ßmSg¾ ßmSg¾ ;=jlal= ;=jlal= ;=jlal=<br />
2 70 42<br />
m;frd m;frdï m;frd ;=jlal= 20 2 35<br />
tl;=j tl;=j<br />
80 73 81 10<br />
ßfjda,ajr ßfjda,ajr<br />
2 7<br />
<strong>ms</strong> <strong>ms</strong>iaf;da, <strong>ms</strong><br />
iaf;da, 43 36 3 1<br />
ßmSg¾ ßmSg¾ ;=jlal= ;=jlal=<br />
5 45 17<br />
m;frd m;frdï m;frd ;=jlal= 7 5 24<br />
tl;=j tl;=j<br />
57 86 44 8<br />
ßfjda,ajr ßfjda,ajr<br />
6<br />
<strong>ms</strong>iaf;da, <strong>ms</strong>iaf;da,<br />
80 7 3<br />
ßmSg¾ ßmSg¾ ;=jlal= ;=jlal=<br />
15 8 49<br />
m;frd m;frdï m;frd ;=jlal= ;=jlal= 1 36 56<br />
tl;=j tl;=j<br />
96 44 112 9<br />
ßfjda,ajr ßfjda,ajr<br />
2 7<br />
<strong>ms</strong>iaf;da, <strong>ms</strong>iaf;da,<br />
13 25<br />
ßmSg¾ ßmSg¾ ;=jlal= ;=jlal=<br />
15 64 36<br />
m;frd m;frdï m;frd ;=jlal= 32 97 24 1<br />
tl;=j tl;=j<br />
62 186 60 8<br />
Wm Wm tl;=j<br />
tl;=j<br />
ßfjda,ajr ßfjda,ajr<br />
32<br />
<strong>ms</strong>iaf;da, <strong>ms</strong>iaf;da, <strong>ms</strong>iaf;da,<br />
276<br />
ßmSg¾ ßmSg¾ ;=jlal= ;=jlal=<br />
368<br />
m;frd m;frdï m;frd ;=jlal= 340<br />
90 tu<br />
2003<br />
2004<br />
2005<br />
2006
kj n,m;% i|yd we;s b,ä u Èia;%slalj,g wkqj fjkia fjhs' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> b,ä u <strong>ms</strong>
wkql+,;djh ±laúh hq;= h' bka miqj fmd,sia ia:dkfha wkque;<strong>sh</strong> iy Èia;%sla f,alïjrhdf.a w;aik<br />
Bg wjYH fõ' Èia;% sla f,alïjreka ^fyda .sks <strong>wú</strong> n,m;% ksl=;a lsÍfï ks,OdÍka& úiska<br />
b,ä ïlrejka iïuqL mÍCIKhlg ,la l< hq;= hehs wfmaCId flfrhs' tys§ id¾:l;ajh ,enQ<br />
b,ä ï m;% muKla bka miqj cd'u'<strong>kS</strong>'id'w' (MODPSLO) fj;g bÈßm;a flfrhs' 96 l% <strong>sh</strong>dj,sfha fuu<br />
ia:dkfha§ bvï Tmamq jeks jeä mqr ,sÅ; lreKq b,a,d isàug w;sf¾l f,alïjrhdg n,h ;sfí'<br />
w;sf¾l f,alïjrhdf.a w;aik fh§fuka wk;=rej wjidk wkque;<strong>sh</strong> ;yjqre lrkq ,nkafka<br />
wdrCIl f,alïjrhd úisks'<br />
3'6'2 3'6'2 mqoa.,sl mqoa.,sl wdrCIdj wdrCIdj i|yd i|yd n,m;% n,m;% ,nd ,nd §fï §fï mámdáh mámdáh<br />
mámdáh<br />
mqoa.,sl wdrCIdj fjkqfjka b,ä ï m;% ,nd .e<strong>kS</strong>fï yel<strong>sh</strong>dj we;af;a wdrCIl f,alïjrhdf.a<br />
n,m;% wêldßh ;=,ska muKls' j.d wdrCIdj i|yd iy i;aj md,kh i|yd n,m;% ksl=;a lsßfï<br />
mámdáhg m%;súreoaO wdldrhg" fuys§ b,ä ï m;%hla ksl=;a lsÍug m%:u" wod, b,ä ïlre úiska<br />
fmd,sia jd¾;djla" Okh <strong>ms</strong>
2007 ckjdß udifha isg" ksYaÑ; uqrlrejka <strong>ms</strong>
3'6'6 3'6'6 3'6'6 mqo mqoa.,sl mqo a.,sl wdrCIl wdrCIl iud.ï iud.ï iud.ï i|yd i|yd n,m;% n,m;% ,nd ,nd §fï §fï §fï mámdáh<br />
mámdáh<br />
mqoa.,sl wdrCIl iud.ï ^mq'wd'i'& • ,xldj ;=, j¾Okh fjñka mj;sk m%mxphla f,i fm<strong>kS</strong> hhs'<br />
úê úOdk .Kkdjla u.ska • ,<strong>xldfõ</strong> mq'wd'i' iy tajdfha <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> md,kh lrkq ,efí' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
ysñ lr .e<strong>kS</strong>ug iy Ndú;d lsÍug kï lsi<strong>sh</strong>ï mqoa.,sl wdrCIl iud.ula i;=j (<br />
- mq'wd' iud.ula jYfhka l% <strong>sh</strong>d;aul ùu i|yd mq'wd'i' ,<strong>sh</strong>dmÈxÑ iy;slhla ·<br />
- iud.u i|yd <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> n,m;%hla ^idudkHfhka iud.fï wOHCI i|yd& ·<br />
- wdrCIlhka i|yd uqrlre n,m;% · ;sìh hq;= h'<br />
cd'u'<strong>kS</strong>'id'w' (MODPSLO) ;=, ,<strong>sh</strong>dmÈxÑ ù fkdue;s iud.ï úiska mqoa.,sl wdrCIl fiajdjkays<br />
fh§u <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> fõ' mq'wd'i' fufyhùu i|yd we;s <strong>kS</strong>;s moaO;<strong>sh</strong> idfmaCI jYfhka w¿;a h'<br />
1988 wxl 45 orK mqoa.,sl wdrCIl wdh;k mk; iy tlS mk; iy 1999 fkdjeïn¾ 12 Èke;s<br />
wxl 1105 $ 27 orK w;s úfYaI .eiÜ m;%h hgf;a mekjQ úê úOdk" l% <strong>sh</strong>d;aul ùu werUqfKa<br />
2002 ckjdß 01 jk od isg h' 107<br />
fuu m<strong>sh</strong>jrhka hgf;a" ’mqoa.,sl wdrCIl wdh;k úiska mqoa.,sl wdrCIl jdmdrh ia:d<strong>ms</strong>; lsÍfï<br />
iy l% <strong>sh</strong>d;aul lsÍfï§ n,mdkakd jQo' tn÷ wdh;kj, fiajlhkaf.a mqyqKqj <strong>ms</strong>
fyda wod, .sks <strong>wú</strong> n,m;% fkdue;s ,<strong>sh</strong>dmÈxÑ iud.ï úiska fyda <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> fnod yeÍu fyda wj<br />
Ndú;h isÿ lrk njla ±k .e<strong>kS</strong>ug ke;'<br />
mq'wd'i' i|yd <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> n,m;% b,a,k whÿï m;a bÈßm;a lrkafka tla tla wdrCIl ks,OdÍka<br />
úiska fkdj iud.u úiska h' 114 thska miqj iud.u ;u ld¾h uKav,hg <strong>wú</strong> ksl=;a lsÍu i|yd<br />
uqrlre n,m;%h ,nd .<strong>kS</strong>' 115 uqrlre wjir m;%hla fkdue;sj mq'wd' iud.ula úiska <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
mßyrKh lsÍu <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> lghq;a;ls' 116 ksYaÑ; mq'wd'i' i;=j ;sìh hq;= <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ixLHdj .ek<br />
;SrKh .kq ,nk cd'u'<strong>kS</strong>'id'w' (MODPSLO) tu ;SrKhg t
ÿ¾j,;djhla jkafka wdrCIl ks,OdÍka úiska wdhqO ;u ksfjia lrd /f.k hdfuka je
3'8 3'8<br />
n,m;% n,m;% n,m;% w¿;a w¿;a lsÍu<br />
lsÍu<br />
<strong>kS</strong>;<strong>sh</strong>g wkqj" i<strong>sh</strong>¿ n,m;% wjqreoaol ld,hla i|yd j,x.=j mej;S foieïn¾ 31 jk Èk wj,x.=<br />
fõ' mqoa.,sl wdrCIdj i|yd ksl=;a l< n,m;% mjd w¿;a lsßu Èia;%sla f,alï u.ska isÿ l, yels<br />
h' 127 jd¾Islj n,m;%h w¿;a lsÍfï j.lSu" n,m;%fha ku i|yka mqoa.,hd fj; mejfrhs' 128<br />
w¿;a lsÍfï l% <strong>sh</strong>dj,sfha fldgila jYfhka" n,m;%h wjYH jk .sks <strong>wú</strong>h mÍCId lsÍfï whs;<strong>sh</strong>"<br />
n,m;% ksl=;a lrk wdh;kh i;= fjhs' .sks <strong>wú</strong> wd{d mk; hgf;a ´kEu wjia:djl n,m;%hla<br />
fyda wjir m;%hla wj,x.= lsÍug fyda th w¿;a lsÍu m%;sfCIm lsÍug n,m;% ksl=;a lrk<br />
wêldßhg n,h ;sfí' fuh isÿ jqjfyd;a m%Yakhg n÷ka jQ n,m;%h ksYaÑ; ld, iSudjla ;=,§<br />
n,m;% ksl=;a lsÍfï wêldßh fj;g wdmiq ,nd Èh hq;= h' 129<br />
n,m;% w¿;a lsÍfï wkqmd;h Èia;%slalfhka Èia;%slalhg fjkia jk nj fmfkhs' ióCIK<br />
lKavdhu úiska f;dr=re ,nd .;a Èia;%slal y;rla ;=,È th i<strong>sh</strong>hg 70 la iy i<strong>sh</strong>hg 90 la w;r<br />
w.hl mej;=Ks' iuyr m%foaYj,§ w¿;a lsÍfï wkqmd; by, uÜgul mej;=K kuq;a fcHIaG<br />
fmd,sia wêldßjrhd úiska ksl=;a l< hq;=" tfy;a iuyr úg l,a .; jk" iy;slhla fya;=fjka<br />
iuyr wjia:dj,§ w¿;a lsÍï i<strong>sh</strong>hg 10 la muK mud jQ nj jd¾;d úh' 130<br />
tlsfklg fjkia wdldrfha n,m;% w;r w¿;a lsÍfï wkqmd; tlsfklg fjkia nj fmfkhs'<br />
ióCIK lKavdhug l¿;rÈ m%ldY l< wdldrhg <strong>ms</strong>iaf;da, ysñlrefjda wksjd¾hfhka ;u n,m;%<br />
w¿;a lr;s' fkdtfia kï Tjqkaj w;a wvx.=jg .; yels h' 131 fuhg m%;súreoaO wdldrhg"<br />
foaYmd,k n,mEï fya;=fjka ,nd .;a n,m;% hgf;a ksl=;a l< wdhqO" <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> ysñldß;ajhlg<br />
,siaid hk nj jd¾;d fjhs' uykqjr§ ióCIK lKavdhug ±ka jQ wdldrhg" ’w<strong>ms</strong> wkjYH<br />
mqoa.,hkag ^foaYmd,k wkq.%yh iys; mqoa.,hkag& n,m;% ksl=;a lr, ;sfhkjd' ta w;ßka lsysm<br />
fofkla muKhs tajd w¿;a lrkafka' hkak ksoiqkla jYfhka ±laúh yels fõ' 132<br />
n,m;% w¿;a fkdlsÍu fya;=fjka fndfyda <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ;dCIKSlj <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> tajd njg m;a fjhs'<br />
ksoiqkla f,iska jd¾Isl w¿;a lsÍfï wkqmd;h i<strong>sh</strong>hg 80 la f,i i,lf;d;a túg <strong>wú</strong> 6"000 la<br />
jd¾Islj ;dCIKSl jYfhka <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> Ndjhg m;a jkq we;' w¿;a lsÍfï l%ufõofha we;s fuu<br />
wid¾:l ùï idOl y;rla tl;= ùu ksid mek ke.=kq njla fm<strong>kS</strong> hhs'<br />
1 w¿;a lsÍfï wjYH;djh .ek uyck ±kqj;a Ndjh wvq lu<br />
2 w¿;a lsÍfï wjYH;d n,d;aul lsßfï ÿn,;d<br />
3 w¿;a lsÍug wiu;a jQ úg muqKqjk wvq oËqjï iy ÿn, <strong>kS</strong>;s rgdj<br />
4 cd'u'<strong>kS</strong>'id'w' (MODPSLO) iy Èia;%sla f,alïjreka w;r f;dr;=re<br />
yqjudrefõ mj;sk wid¾:l ,CIK<br />
127<br />
cd'u'<strong>kS</strong>'id'w' (MODPSLO) cd;sl wdrCIdj" uyck wdrCIdj" <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> iy iduh <strong>ms</strong>
.DydY% s; ióCIKhg iyNd.s jQ <strong>ms</strong>ßi w;ßka i<strong>sh</strong>hg 60 la w¿;a lsÍfï ld,h <strong>ms</strong>
.ksñka úia;r jd¾;d mj;ajd f.k hk kuq;a ks, f,aLk wdlD;<strong>sh</strong> Ndú;d lrkafka Èia;%slal<br />
lsysmhl muKla jk neúka jd¾;d ;nd .e<strong>kS</strong>u <strong>ms</strong>
.sks <strong>wú</strong> wd{d mkf;a 29 jk j.ka;<strong>sh</strong>g wkqj" n,m;%hla wj,x.= l,fyd;a fyda n,m;% iys; <strong>iq¿</strong><br />
<strong>wú</strong>hla wdmiq Ndr fok f,i b,a,Sula lrkq ,enqjfyd;a tu ksfõokh ,eî Èk 10 la we;=,;<br />
wod, n,m;% ,dN<strong>sh</strong>d úiska tu <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>h Ndr Èh hq;= h' fuh wod, jk wjia:d jkafka (<br />
^w& l,a bl=;a ùfuka miq ;=jlal=jla i|yd n,m;%h w¿;a lrk f,i n,m;% ysñhd úiska<br />
b,a,Sula bÈßm;a fkdl< úg ·<br />
^wd& ;=jlal=jla i|yd n,m;%h w¿;a lsÍu m%;sfCIm jQ úg · iy<br />
^we& ;=jlal= n,m;%hla wdmiq ,nd .;a úg h' 145<br />
29 ^1& fþofha ^wd& iy ^we& n,h mjrk ,o wdldrhg n,m;%hla wdmiq .e<strong>kS</strong>u fyda w¨;a lsÍu<br />
m%;sfCIm lsrSu mek k.skafka" <strong>kS</strong>;sfha wvx.= ksYaÑ; fldkafoai<strong>sh</strong>lg jvd n,m;% ksl=;a lsÍfï rgdj<br />
;=, we;s fmdÿ Ndú;dfõ m%;sm,hla jYfhks' jhi wjqreÿ 65 blaujd .<strong>sh</strong> mqoa.,hka i|yd n,m;%<br />
iys; .sks <strong>wú</strong>hla ysñ lr .e<strong>kS</strong>ug fndfyda úg wjir fkd§u ksoiqkla f,i ±laúh yels h' jhi<br />
iy YdÍßl fhda.H;djh moku u; <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> n,m;% wj,x.= lsÍu i|yd .; hq;= ;SrK tf,i<br />
jhi iïmQ¾K ùug m%:u .kq ,enQ wjia:d o we;' fun÷ ;SrKj,g t
3'11'1 3'11'1 ±kqj;a ±kqj;a Ndjh Ndjh j¾Okh j¾Okh lsÍfï lsÍfï wjYH;djh<br />
wjYH;djh<br />
<strong>kS</strong>;Hdkql+,j .sks <strong>wú</strong>hla ñ,§ .kafka wdldrh .ek Tjqka okafka±hs .DydY% s; ióCIKhg iyNd.s<br />
jQ mqoa.,hkaf.ka úuik ,§' Tjqka w;r ta <strong>ms</strong>
,enqKq i<strong>sh</strong>¨q ;=jlal= iy wk;=rej ;uka úiska wf,ú l< i<strong>sh</strong>¨ wdhqO .ek f,aLk .; lr Èk<br />
;=kla we;=,; taa<br />
nj n,m;% wêldßh fj;g ±kqï Èh hq;= h' 148<br />
flfia fj;;a m%dfhda.slj i,lk l< • ,xldj ;=, <strong>kS</strong>;Hdkql+,j n,m;% ,;a <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> fj
m%;smdokj,g wkql+,jk f,i WKav wf,ú fkdlrkafka kï th .sks <strong>wú</strong> wd{d mk; hgf;a<br />
oËqjï ,eìh hq;= jrola isÿ lsÍula f,i ie
3'14 3'14 3'14 <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> ksmoùu ksmoùu ksmoùu md,kh md,kh lsÍu<br />
lsÍu<br />
.sks <strong>wú</strong> wd{d mk; wkqj <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla <strong>kS</strong>;Hdkql+,j ksmoùug fmr" tu i<strong>sh</strong>¿ .sks <strong>wú</strong> ksIamdolhka<br />
wjir m;%hla ,nd .; hq;= h' 161 • ,xldj ;=, ksmojk iEu <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hlu ngfha" ksIamdolf.a<br />
ku iy wkq wxlhla we;=,;a ksIamdok úia;r igyka l< hq;= h' 162 .sks <strong>wú</strong> wd{d mk;g<br />
mgyeks wdldrhg .sks <strong>wú</strong>hlA ksIamdokh lsÍu oËqjï ,eìh hq;= jrola fjhs'<br />
ksIamdokh l< i<strong>sh</strong>¨ <strong>wú</strong> <strong>ms</strong>
mqoa.,fhda fyd¢ka oks;s' <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> ksèmdokh <strong>ms</strong>
fgkav¾ m;a mokï lr .ksñka iemhqïlrejka <strong>ms</strong>
tys§ wod, fjhs' 175 tf,iska <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla b,a,d isàug fmr tu mqoa.,hd hg;a <strong>ms</strong>ßfihska jir<br />
;=kl ld,hla mqrd cd;sl rhs*,a ix.ufha idudðlfhl= jYfhka isáh hq;= w;r tu ld,h ;=,§<br />
wod, ;r.j,g iyNd.s jQ wfhl= úh hq;= h' b,ä ïlre ;r.lrefjl= njg ikd: jQ mqoa.,fhl=<br />
nj wod, fjä ;eîfï iudcfha iNdm;sjrhd úiska cd;sl rhs*,a ix.uhg ks¾foaY l< hq;= h'<br />
fun÷ b,ä ï m;a i,ld ne,Sfï ;dCIKsl lñgqjla cd;sl rhs*,a ix.uhg we;' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla ysñ<br />
lr .e<strong>kS</strong>u i|yd b,ä ïlreg we;s iqÿiqlï b;d ie,ls,af,ka mÍCId lrk nj m%ldY fjhs'<br />
Tyqg$wehg <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla wjYH jkafka wehs o hkak iy b,a,qïlre i;=j fï jk úg;a mj;sk <strong>iq¿</strong><br />
<strong>wú</strong> ixLHdj fldmuKla o hkak yd ;j;a tn|q mrSCId lsrSï .Kkdjla isoq lrkq ,efnhs' fun|q<br />
wdhqOhla i|yd b,a,qï lrk mqoa.,fhl= fmd,sia jd¾a;djla o wksjd¾hfhka ,nd .; hq;= h' cd;sl<br />
rhs*,a ix.ufha ;dCIKsl lñgqj fuu l%<strong>sh</strong>dj,<strong>sh</strong> iïmQ¾K l< miq wjidk wkque;<strong>sh</strong> fokq ,nkafka<br />
cd;sl rhs*,a ix.ufha ljqkais,h úiska h' wk;=rej fuu ljqkais,h úiska cd'u'<strong>kS</strong>'id'w<br />
(MODPSLO) fj;g ks¾foaYhla bÈßm;a lrhs' cd'u'<strong>kS</strong>'id'w (MODPSLO) wkque;<strong>sh</strong> ,eîfuka miq<br />
rch jd'<strong>ms</strong>'.s'ñ'ta (CEFAP) yryd <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ^h& wdkhkh lrhs' 176<br />
175 fcHIaG ksfhdað;fhl= iu. iïuqL idlÉPdj" cd;sl rhs*,a ix.uh" fld
4 <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> wõ jH <strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong> jH<br />
ma;<strong>sh</strong><br />
• ,xldj ;=, we;s <strong>kS</strong>;sSs<br />
<strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> m%udKh ;lafiare lsÍug fhdod .; yels úYajdi<strong>kS</strong>h<br />
mokula fkdue;' flfia fj;;a <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> me;sÍu úYd, úúO;ajhlska hq;= nj fmkajk idOl mj;S'<br />
W;=r yd kef.kysr yer ióCIKhg m%;spdr ±la jQ fndfyda ksjei<strong>sh</strong>ka f.a woyi jQfha niakdysr<br />
^62]& iy W;=reueo ^37]& m,d;a ;=, o kd.ßlj ^64]& iy .%dóhj ^8]& wdhqO ixflakaøKh ù<br />
mj;sk njh' tfy;a fmd,Si<strong>sh</strong> úiska w,a,d .;a .sks <strong>wú</strong> u.skA meyeÈ,s jkafka fmdÿ uyck<br />
úYajdih l=ula jqj;a W!j iy ol=Kq m,d;aj,ska úYd, <strong>wú</strong> m%udKhla w,a,df.k we;s nj h' fuhska<br />
meyeÈ,s jkafka fufyhqï l
tfiau" • ,xld rch iy t,a'à'à'B' h w;r mj;sk .egqfï w;=re M,hla jYfhka" yuqodj úiska<br />
mdúÉÑ lrk wdldrfha <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong>j <strong>jHdma</strong>; ùfï mßudj j¾Okh jk nj fm<strong>kS</strong> hhs'<br />
md;d, l,a,sj,g wdhqO imhkq ,nk njg nyq,j mj;sk fmdÿ úYajdih jkafka yuqodj,ska m,d<br />
hkakka úiska tajd imhkq ,nk nj h' tfy;a f;dr;=re iemhQ iuyr mqoa.,hka" úlsKSu i|yd<br />
fyda l=,<strong>sh</strong>g <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> imhk" ±kg;a wdrCIl wxYj,$fmd,Sisfha fiajfha ksr; wh iu. in|;d<br />
we;s nj mejfihs' m%Odk iemhqï m%Njh t,a'à'à'B' h hehs m%Odk jYfhka f;dr;=re iemhQ iuyre<br />
wjOdrKh l
uyckhdf.a <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> meyer .e<strong>kS</strong>u u.ska fyda c'ú'fm' ler
.ek úYaji<strong>kS</strong>h weia;fïka;=jla lrd t
tfiau" ksjfia ;snQ <strong>wú</strong>h fmd,Si<strong>sh</strong> úiska /f.k hk ,o nj mjik m%;spdr ±lajQjkaw;ßka iuyre<br />
tfia l<strong>sh</strong>kafka wjxlj fkdúh yels h' f.ù .<strong>sh</strong> oYlh ;=, fmd,siajd¾;dj,ska m%ldY jk<br />
wdldrhg fmd,Si<strong>sh</strong> úiska fidhd f.k we;s <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ixLHdj 13"000 lg wvq h' iuyr uQ,dY% úiska<br />
mejfik wdldrhg c'ú'fm' fojeks le/,af,ka miqj iy ,nd .; yels ixLHd o;a; u.ska<br />
wdjrKh fkdjk fjk;a wmrdO uev,Sfï lghq;=j, m%;sM, jYfhka /ia lr .kakg we;ehs<br />
ie,flk wdhqO ixLHdj ie,l<strong>sh</strong> hq;= m%udKhla úh yels kuq;a lsi<strong>sh</strong>ï wjia:djl ;uka i;=j<br />
;sìKehs m%;spdr ±la jQ mqoa.,hka mjik iuia: wdhqO ixLHdfjka ^<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> 100"000 lg wêl&<br />
wvla" u;lfha we;s lsisu l,l§ fmd,Si<strong>sh</strong> úiska /f.k .sfhao hkak m%Yakhlaj mj;S'<br />
lsi<strong>sh</strong>ï wjia:djloS ;uka i;=j .sks <strong>wú</strong>hla mej;s njg ksjei<strong>sh</strong>ka w;rska 4'4] la u; mokïj<br />
lrkq ,nk ;lafiarejl we;s j,x.= Ndjh ;j oqrg;a mrSCId lrkq jia l, úuiSuj,oS ;j;a 8]<br />
la m%ldY lf,a ;u ksjdij, floskl fyda wdhqOhla ;snQ njla Tjqka fkdokakd nj h' 17] la thg<br />
<strong>ms</strong>
m%;sY;h u; muKla mokïj "<strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ysñldß;ajh .ek weia;fïka;=jla ieliSfñ<br />
yel<strong>sh</strong>djla fkdue;' md;kj,§ .sks <strong>wú</strong> Ndú;d lsÍu" rgj,a 18 l o;a; ii|ñka" tlai;a cd;Skaf.a wka;¾<br />
l
cd;sl wOHhkh i|yd iyNd.s jQ rgj,a 34 l ióCIKhl § fy,sorjq jQ wdldrhg .sks <strong>wú</strong><br />
u.ska Èú kid .e<strong>kS</strong>fï wkqmd;fha idudkHh 19] la úh' 189 ta wkqj fjk;a rgj,a yd ii|k l< •<br />
,<strong>xldfõ</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> .eg¿j uek ne,Sfï §" • ,<strong>xldfõ</strong> .sks <strong>wú</strong> u.ska Èú kid .e<strong>kS</strong>fï wkqmd;h<br />
jeo.;a lulaaaaa<br />
fkdorK nj o" rg ;=, mj;sk <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ysñldß;ajh <strong>ms</strong>
tfukau" <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong> m%Odk jYfhkau kd.ßlj mj;sk .eg¿jla nj úYd, <strong>ms</strong>ßila ^64]&<br />
m%ldY l< w;r <strong>iq¿</strong> <strong>ms</strong>ßila ^4]& th .%dóh .eg¿jla nj mejiQy' tn÷ m%foaY fNaohlska<br />
f;drj <strong>wú</strong> <strong>jHdma</strong>;j mj;sk nj mejiQfú l=vd lKavdhula ^4]& muKls'<br />
fmdÿfú mj;sk uyck úYajdihg m%;s úreoaO wdldrhg fmd,sia ixLHd f,aLk fhdackd lrkafka •<br />
,xldfú fufyhqï m%foaYj,ska <strong>ms</strong>g;§ <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> w,a,d .e<strong>kS</strong>u nyq,j isÿ jk nj h' my; i|ykA<br />
j.=j ( 4 ;=, ±lafjk wdldrhg 1995 - 2004 w;r ld,fha§ W!j" jhU iy ol=Kq m,d;aj, <strong>wú</strong><br />
<strong>jHdma</strong>; ùu by, uÜgul mej;S we;' flfia fj;;a tu ixLHd f,aLk w¾: l:kh l< hq;af;a<br />
m%fõYï iy.;j h' <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> l% <strong>sh</strong>d;aul lsÍfï § iy <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> w,a,d .e<strong>kS</strong>ug lem ù lghq;= lsÍfï §<br />
Èia;%slalfhka Èia;%slalhg wkqj fjkialï mj;sk neúka tu o;a;' • ,xldj ;=, ks;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong><br />
<strong>wú</strong> <strong>jHdma</strong>; ùu olajk o¾Ylhla f,i ie,l<strong>sh</strong> fkdyels h'<br />
igyk igyk 4 4 ( ( m,d;a m,d;a wkqj wkqj wkqj w,a,d w,a,d w,a,d .;a .;a <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
<strong>wú</strong><br />
1995 1995 - - - 2004 2004<br />
2004<br />
W;=re ueo<br />
m
1600<br />
1400<br />
1200<br />
1000<br />
800<br />
600<br />
400<br />
200<br />
0<br />
igyk igyk 4(m,d;a 4(m,d;a wkqj wkqj w,a,d w,a,d .;a .;a <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> 1995 -2004<br />
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004<br />
niakdysr m
2500<br />
2000<br />
1500<br />
1000<br />
500<br />
0<br />
igyk igyk 7 7 ( ( m
wdhqO ;snQ nj 6] la mejiqy' 8] la ;u m%foaYfha we;af;a n,m;% iys; wdhqO nj mejiQ w;r tu<br />
foj¾.hu mj;sk nj 4] l <strong>ms</strong>ßila lSy' ;u wi,ajei<strong>sh</strong>ka w; wdhqO ke;ehs 33] la i|yka l
Yla;su;a fjhs' ckhdf.a úYd, m%;sY;hla tkï 43] la mejiQ wdldrhg foaYmd,k{hka iy<br />
Tjqkaf.a wdOdrlrefjda <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ysñ lr f.k isá;s' 26] la jHdmdßlhka w; <strong>wú</strong> we;s nj o" 24]<br />
la yuqodfjka m,d hkakka w; <strong>wú</strong> we;s nj o ;j;a 16] la t,a'à'à'B h iy rcfha fkdjk fjk;a<br />
ikakoaO lKavdhï i;=j <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> we;s nj o mejiQy' m%;spdr ±lajQjka w;ßka 8] l woyig<br />
wkqj mqoa.,sl wdrCIl iud.ï" f.dùka" .%dudrCIlhka iy ovhlalrejka o tfiau <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ysñ<br />
lr f.k isá;s'<br />
t,'à'à'B' iy rcfha<br />
fkdjk fjk;a <strong>wú</strong>.;a<br />
mqoa.,sl wdrCIl lKavdhï 16<br />
iud.ï 8<br />
f.dõhka 8<br />
.%dudrCIlhsk 8<br />
ovhlalrejka 8<br />
igyk igyk 8( 8( <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> we;af;a we;af;a ldg ldg o@<br />
o@<br />
jHdmdrslhska 26<br />
yuqodj,ska m
4'3'1 4'3'1 ysñldß;ajh ysñldß;ajh <strong>kS</strong>;s <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>úfrdaë</strong> o@ o@ <strong>kS</strong>;Hdkql=, <strong>kS</strong>;Hdkql=, o@<br />
o@<br />
by; i|yka lKavdhï i;=j we;s .sks <strong>wú</strong> <strong>kS</strong>;Hdkql+, tajd o hkak úuik ,ÿj" fndfyda <strong>ms</strong>ßila<br />
^62]& fuu lKavdhï i;= wdhqO n,m;% rys; tajd úh yels nj h' 9] la muKla tajd n,m;%<br />
iys; tajd úh yels hehs mejiQy'<br />
mqoa.,slj ysñ lr f.k we;s .sks <strong>wú</strong> n,m;% rfys; tajd úh yels hehs m%;spdr ±la jQ wh<br />
w;ßka wvlg wêl <strong>ms</strong>ßila ^57]& mejiQy' bka ’fndfyda m%udKhla n,m;% rys; tajd nj 44] la<br />
m%ldY l
igyk igyk 9 9 ( ( <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> wjs wjs ysus ysus lr lr .e<strong>kS</strong>fïoS .e<strong>kS</strong>fïoS wdrCIdj wdrCIdj yereKq yereKq fldg fldg n,mdk n,mdk fya;===<br />
fya;===<br />
tl;= lsrSu 2<br />
fjä ;eîfï l%Svd 2<br />
mjqf,a iïm%odh 2<br />
ovhu 14<br />
yuqodj,ska mek hk<br />
wh 13<br />
mrïmrdfjka 9<br />
iudc ;;ajh 8<br />
m,s .e<strong>kS</strong>u 23<br />
81<br />
wmrdO l%<strong>sh</strong>d 29<br />
0 5 10 15 20 25 30 35<br />
^yuqodj,ska m,d hk mqoa.,hka iy <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong> w;r we;s iïnkaOh <strong>ms</strong>
Ndú;h fuf;la <strong>jHdma</strong>;j fkdue;s nj o fmfkhs' 194 2003 jif¾ isÿ jQ ìysiqKq wmrdO 748 la yd<br />
2004 isÿ jQ tn÷ wmrdO 834 la iu. ii|k úg 2006 jd¾;d jQ tjeks wmrdO 528 la u.ska<br />
ikd: jk wdldrhg m%foaYfha ixúê; wmrdO ixLHd;aulj wvq ùfuka miq ñßydfka m%Odk jYfhka<br />
f;dr;=re iemhQ mqoa.,fhl=f.a m%ldYkh u.ska ikd: jkafka ixúê; wmrdO iy <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>kS</strong>;s<br />
<strong>úfrdaë</strong> f,i Ndú; lsÍAu w;r mj;sk iïnkaOh h' 195<br />
wNHka;r lghq;= wud;HdxYfha ysgmq f,alïjrfhl=g wkqj 2003 j¾Ifha §" yuqodj,ska m,d hk<br />
mqoa.,hka úiska <strong>wú</strong> 30"000 lg ióm ixLHdjla /f.k hkakg we;' 196 m%ldYs; wdldrhg (<br />
’ikakoaO fiajd i|yd w¿f;ka n|jd .;a úYd, <strong>ms</strong>ßila yuqod w;a yer m,d .<strong>sh</strong> w;r ;ukag<br />
ksl=;a fldg ;snQ wdhqO Ndú;d l< fudjqyq .egqï m%foaYj,ska <strong>ms</strong>g; § nrm;, wmrdO isÿ l
tla md;d, wmrdO lKavdhu ;=, yuqodj,ska m,d .<strong>sh</strong> tl mqoa.,fhl= fyda isák nj h' 204 tfukau<br />
fuu lKavdhï" <strong>wú</strong> yeisrùu <strong>ms</strong>
jYfhka folla fyda ;=kla iEu .ulu we;s njg" fudkrd., iy l=reKE., f.dúhka iu.<br />
meje;a jQ b,lal.; idlÉPdjl § m%ldY jQ woyi ksoiqkls' 209<br />
<strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ysñ f.dúhka idudkHfhka j¾. ;=klg fnÈh yels h'<br />
− n¢k ;=jlal=jla fyda foaYSh jYfhka ksmojk ,o fnfy;a fldgk ;=jlal=jla jeks<br />
<strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hl ysñlrefjla ·<br />
j.d wdrCIdj i|yd fndfyda f.dùyq n¢k ;=jlal= Ndú;d lr;s' oUq,af,a § m%Odk jYfhka<br />
f;dr;=re iemhq mqoa.,fhl=g wkqj" 2006 jif¾§ n¢k ;=jlal= ysñ lr f.k isàu fya;=fjka w;a<br />
wvx.=jg .e<strong>kS</strong>ï 15la isÿ l< kuq;a j.d wdrCIdj hk moku u; isg pQÈ;hska i<strong>sh</strong>¨ fokdf.au<br />
tu l%<strong>sh</strong>dj idOdrKShlrKh lrk ,§' n¢k ;=jlal= mßyrKh iy ta <strong>ms</strong>,sn| ±kqu .%dóh m%foaY<br />
;=, úYd, jYfhka mj;sk nj f.dúhka iu. meje;a jQ b,lal.; lKavadhï idlÉPdj,ska<br />
meyeÈ,s úh' 210 j,a W!rka iy uqjka jeka i;=ka <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong>j ovhï lsÍfï § n¢k ;=jlal= úYd,<br />
jYfhka Ndú;d jk nj m%isoaO h' lka;f,a" ud;r" <strong>wú</strong>iaidfõ,a," kqjr t
wkq.ukh l< hq;= n,m;% wjYH;d <strong>ms</strong>
we;af;a md;d, lKavdhïj, m% <strong>sh</strong>;u wdhqOh jk m%ydrl rhs*,a w;a wvx.=jg .e<strong>kS</strong>fï m%udKh<br />
iS.%fhka jeä ùu h' ie,ls,a,g Ndckh jk ld,h mqrdu <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> wjia:d ixLHdfõ wkqmd;sl ia:dhs<br />
Ndjhla mej;Su u.ska fuu ks.ukh ;yjqre jk njla fmfkhs' 214<br />
by; we;s j.= wxl 10 olajd we;s mßÈ uE; wjqreÿj,§ fmd,si<strong>sh</strong> úiska w,a,d .;a jvd;a u ia:dhS<br />
f,i y÷kd .eKqkq <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> jkafka .,algia iy m;frdï ;=jlal=;a bka miqj iajhxl% Sh wdhqO;a h'<br />
^tajd uq¨ukska u mdfya à - 56 wdhqOj,ska iukaú; h'& ’fjk;a hkqfjka j¾.SlrKh lrkq ,enQ<br />
w,a,d .;a <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> úYd, m%udKhla u.ska <strong>ms</strong>
4'4'1 4'4'1 n¢k n¢k ;=jlal=<br />
;=jlal=<br />
n¢k ;=jlal= w,a,d .e<strong>kS</strong>fï uÜgu .ek fmd,sia jd¾;dj, fkd ±lafj;;a" .DydY% s; ióCIKh"<br />
m%Odk jYfhka f;dr;=re iemhQ mqoa.,hka iu. iïuqL idlÉPd iy udOH úYaf,aIK wd§ i<strong>sh</strong>,a,<br />
u.ska jd¾;d jkafka tajd mq¿,a f,i me;sÍ we;s nj iy jerÈ f,i Ndú;d flfrñka we;s nj h'<br />
n¢k ;=jlal= yd iïnkaO ukqIH >d;k m%udKh úiska fmkakqï lrk foh kï tu wdhqOj,<br />
me;sÍu iy wmyrKh" jvd;a nrm;,j wjOdkh fhduq l< hq;= lreK nj h' wïmdr"<br />
wkqrdOmqrh" .d,a," yïnkaf;dg" lka;f,a" l¿;r" lE.,a," l=reKE.," ud;f,a" ueojÉÑh"<br />
fudKrd.," fmdf,dkakrej" r;akmqr iy jõk<strong>sh</strong>dj hk m%foaYj, n¢k ;=jlal= Ndú;h úfYaIfhka<br />
iq,Nj mj;sk nj jd¾;d úh'<br />
wmrdOj,§ n¢k ;=jlal= Ndú;d ùfï uÜgu u;= wjia:djl ±lafjk ’wmrdOj,§ <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
Ndú;h hk fldgi ;=, ksYaÑ;j jd¾;d.; lr we;'<br />
4'4'2 4'4'2 4'4'2 m;frdï m;frdï m;frdï ;=jlal=<br />
;=jlal=<br />
isú,a mqoa.,hka w; we;s n,m;% iys; <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> w;r by,u ixLHdj m;frdï ;=jlal=j,g ysñjk<br />
kuq;a <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> .sks <strong>wú</strong> w;ro by, wkqmd;hlg th Wreu l<strong>sh</strong>hs' j.d wdrCIdfõ § Ndú;d<br />
lsÍu i|yd fhdod .kakd <strong>wú</strong> w;r m;frdï ;=jlal= ckm% <strong>sh</strong> ùu u.ska iy ixLHd;aulj fkd okakd<br />
tu <strong>wú</strong> m%udKhla fuhg fmr wjia:dj, § .%dudrCIlhkag ksl=;a lr ;sîu u.ska o fuu Wm<br />
l,amkh f.dv ke.Sug iydh ,efnhs' 215 tfiau c'ú'fm' le/,a, ;=, § fuu <strong>wú</strong> ie,l<strong>sh</strong> hq;=<br />
m%udKhla ^2005 § wdhqO úkdY lsÍfï m%isoaO jev igyfka § meyeÈ,s jQ wdldrhg c'ú'fm' i;=j<br />
;sî w,a,d .;a m;frdï ;=jlal= úYd, ixLHdjla tfia úkdY l< wdhqO w;r úh'& ;sîu u.ska o<br />
tu WmkHdYh ;yjqre fjhs'<br />
4'4'3 4'4'3 .,algia .,algia .,algia .,algia iy iy fnfy;a fnfy;a fldgk fldgk fldgk ;=jlal=<br />
;=jlal=<br />
• ,<strong>xldfõ</strong> ióCIKh isÿ l< i<strong>sh</strong>¨ l
;reKhka iu. meje;ajQ iïuqL idlÉPdjl § fy,s jQ wdldrhg fnfy;a fldgk ;=jlal=" .,algia<br />
iy n¢k ;=jlal= tys iq,nj mj;S' 217<br />
4'4'4' 4'4'4' m%ydrl m%ydrl rhs*,a rhs*,a<br />
rhs*,a<br />
ñ,sgß udÈ,sfha <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong> j¾Okh fjñka mj;sk njg úYajdihla mj;soa§" tys<br />
ienE <strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong> ksYaÑ; lKavdhïj,g iSud ù we;s nj fmfkhs' ^md;d, wmrdO l,a,s iy wdrCIl<br />
yuqodjkaf.ka m,d hk mqoa.,hka'& 218 .egqï mj;sk m%foaYj,ska neyer§ iy .egqï mj;sk<br />
m%foaYj,g ióm m%foaYj,§ w,a,d .kq ,enQ ie,l<strong>sh</strong> hq;= à - 56 <strong>wú</strong> m%udKh" md;d, lKavdhï yd<br />
iïnkaOlï mj;ajk kd.ßl uOHia:dkj,g ^fld
<strong>ms</strong>ßfihska <strong>iq¿</strong> fyda ±kqula Tjqka i;=j mj;sk nj h' wdhqOhla ,nd .kafka flfiao hkak .ek<br />
fkd±k isá i<strong>sh</strong>hg 34 w;r jhi yd ia;% S mqreI Ndjh <strong>ms</strong>
j;=lrfha oñ, ckhd wjOdrKh l< w;r" • ,dxlSh oñ,hka iy uqia,sïjre jvd;a wjOdrKh<br />
lf
<strong>ms</strong>iaf;da, <strong>ms</strong>iaf;da,<br />
25,000–40,000<br />
40,000 ;,x.u( fmd,sia ks,Odßfhla<br />
75,000 fnd/,a,( fmd,Si<strong>sh</strong> ^ jir follg fmr mej;s<br />
25,000 mq;a;,u( rcfha ks,Odß<br />
25,000–35,000 l¿;r ( jHdmdßlfhla 221<br />
50,000–75,000 je,slv nkaOkd.drh" isrlrefjla<br />
35,000 je,slv nkaOkd.drh" isrlrefjla<br />
US$200 iS iaïs;a 2003 weiaa;fïka;=j<br />
(idudkHh 33,000)<br />
.DydY% s; ióCIKhKhg m%;spdr oela jQ mqoa.,hka 3 la<br />
50,000 k<strong>sh</strong>uq ióCIK b,lal.; lKavdhï - .%duSh <strong>ms</strong>rsñ<br />
15,000 l¿;r ( jHdmdßlfhla 222<br />
ñ'ó'9 ñ'ó'9 ñ'ó'9 <strong>ms</strong>iaf;da, <strong>ms</strong>iaf;da,<br />
100,000 fmd,sia ks,Odßfhla - fmd,sia uOHu <strong>wú</strong> .nvdj 223<br />
50,000–100,000. cd;sl rhs*,a ix.ufha idudðlfhl= úiska weia;fïka;=<br />
l< <strong>kS</strong>;s úfrdaê <strong>wú</strong> ñ,<br />
60,000 isrlrefjla" je,slv nkaOkd.drh<br />
15,000 isrlrefjla" je,slv nkaOkd.drh<br />
ßfjda,ajr ßfjda,ajr<br />
35,000–40,000 fmd,sia ks,Odßfhla - fmd,sia uOHu <strong>wú</strong> .nvdj 224<br />
ovhï ovhï rhs*,a rhs*,a<br />
5,000 .DydY% s; ióCIKhg m%;spdr oela jQ mqoa.,hka 1 la<br />
m;frdï m;frdï ;=jlal= ;=jlal=<br />
7,000–15,000<br />
(idudkHh 11,168)<br />
.DydY% s; ióCIKhg m%;spdr oela jQ mqoa.,hka 16 la<br />
ngh ngh ngh lemq lemq m;frdï m;frdï ;=jlal= ;=jlal= ;=jlal= 30,000 .DydY% s; ióCIKhg m%;spdr oela jQ mqoa.,hka 1 la<br />
.,algia .,algia<br />
250–25,000<br />
(idudkHh 9,625)<br />
fnfy;a fnfy;a fldgk fldgk ;=jlal= ;=jlal= 2,000–6,000<br />
.DydY% s; ióCIKhg m%;spdr oela jQ mqoa.,hka 10 la<br />
3,000 k<strong>sh</strong>uq ióCIKhg m%Odk jYfhka f;dr;=re ±la jQ<br />
wfhla " ;x.,a,<br />
1,500 k<strong>sh</strong>uq ióCIKh(wdhqO ksIamdolfhla njg iel flfrk<br />
mqoa.,fhla<br />
3,500 isrlrefjla" je,slv nkaOkd.drh<br />
2,000 k<strong>sh</strong>uq ióCIKh (;reKhska" ñoafok<strong>sh</strong><br />
(idudkHh 3,214)<br />
n¢k n¢k n¢k ;=jlal= ;=jlal=<br />
40–5,000<br />
(idudkHh 1,740)<br />
.DydY% s; ióCIKhg m%;spdr oela jQ mqoa.,hka 7 la<br />
.DydY% s; ióCIKhg m%;spdr oela jQ mqoa.,hka 12 la<br />
3,500 m%Odk jYfhka f;dr;=re ±la jQ wfhla" frdgje,a,<br />
w;a w;a fndaïn fndaïn<br />
5,000 .DydY% s; ióCIKhg m%;spdr oela jQ mqoa.,hka 1 la<br />
4,000–5,000 .,alsiai ( fmd,Si<strong>sh</strong><br />
221<br />
lKavdhï iïuqL idlÉPdj" l¿;r jdKsc uKav,h" 2007 fmnrjdß 22'<br />
222<br />
tu<br />
223<br />
fcHIAG fmd,sia ks,Odßfhl= iu. iïuqL idlÉPdj" uOHu <strong>wú</strong> .nvdj" fld
100 .,alsiai ( fmd,Si<strong>sh</strong><br />
500–1,000 isrlrefjla" je,slv nkaOkd.drh<br />
;=jlal= ;=jlal= (SG) m;frdï m;frdï 200 isrlrefjla " ;x.,a,<br />
N+ f.da,Sh m%foaYh " b,ä u iy wf,ú lsÍug we;s läkïlu u; <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> wdhqO fj
f; jk uÜgu ieÿï ,nkafka" kj fhdjqka <strong>ms</strong>ßia o we;=,;a j /l<strong>sh</strong>d úrys; ;reKhkaf.ka jk<br />
w;r Tjqkag idudkHfhka wdhqO ,nd fkdfohs' <strong>ms</strong>gia;r mqoa.,fhl=g md;d, l,a,<strong>sh</strong> iu. in|lï<br />
we;s lr .; yels jkafka o" <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla ñ,g .e<strong>kS</strong>u <strong>ms</strong>Ksi lghq;= iïmdokh lr .; yels<br />
jkafka o" fuu my, u ia:rh yryd nj" m%Odk jYfhka f;dr;=re ÿka tu mqoa.,hd mejiS h' 235<br />
md;d, l,a,s iu. ±k ye÷kqïlï we;s wfhl=g fuu my, ia:rh yd iïnkaO ùu myiq h'<br />
iïuqL idlÉPdjlg Ndckh l< tla isrlrefjl= mejiQ wkaoug ’ uq,skau ;=jlal=jla .kak wudre<br />
jqKd'''okak iuyrekaf.ka uu wymqjyu ta wh neye lsjqjd'''ug iïnkaOlï we;s jqkdg miafia tal<br />
myiq jqkd' uu uf.a m,fjks '22 ßfjda,ajrh .;af;a re'10"000 lghs' 236<br />
fuu iemhqï ud¾.fha we;s id¾:l;ajh <strong>ms</strong>
we;s nj fm<strong>kS</strong> hhs' 240 flfia fj;;a" fiajfhka m
ùh' 246 yuqod úiska Ndú; lrk WKav .ek i|yka lrñka iïuqL idlÉPdjg Ndckh jQ<br />
isrlrefjla mejiQ wdldrhg ’à - 56 WKav ,nd .e<strong>kS</strong>u úfYaIfhka myiq h' yuqod mqyqkq l|jqre"<br />
fuu WKav imhk m%Odk ud¾.hhs' tys§ WKav úYd, f;d.hla wia:dk.; ùfï bv lv jeäfhka<br />
mj;sk neúka h' ksjdvq ,nd tk ys;j;=ka tu WKav wmg ,nd fohs' 247<br />
fmd,Si<strong>sh</strong> úiska w,a,d .kakd ,o ñ,sgß udÈ,sfha <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>j, jQ úfYaIs; ,l=Kq ^wkql%ñl wxl &<br />
fndfyda wjia:dj,§ bj;a fldg ;snQ neúka tu <strong>wú</strong>j, ksYaÑ; m%Njh ikd: lsÍu ienúkau "<br />
ÿIalr lreKls' 248 flfia fj;;a i
mejiQy' 253 tla ksYaÑ; wjia:djl §" tkï 2004 l=reúg § fiajfha k<strong>sh</strong>q yuqod idckajrfhl= <strong>iq¿</strong><br />
<strong>wú</strong>hla ika;lfha ;sìh È w,a,d .kakd ,È' wdhqOh ,enqKq wdldrh .ek mÍCId lrk úg<br />
fy,sorjq jQfha th uOHu <strong>wú</strong> .nvdfjka ,enqKq tlla fyda • ,xld yuqodj úiska thg m%:u<br />
wdkhkh lrk ,o tlla fyda fkdjk nj h' ^c¾uka ksIamdokhla jQ& tu <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>h yuqod<br />
jeg,Sul § t,a'à'à'B' fhka w,a,d .kakd ,oaols' 254 rcfha <strong>wú</strong> f;d.j,ska uyd mßudKfha <strong>wú</strong><br />
w;=reoyka ùu <strong>ms</strong>
4'5'6 4'5'6 • • ,xldjg ,xldjg fydfrka fydfrka fydfrka <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> f.k f.k tau<br />
tau<br />
m%Odk jYfhka f;dr;=re ±la jQ iuyr mqoa.,hkaf.a lreKq ±laùïj,g wkqj úfoaYj,ska <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
fydr ryfia f.kaùu isÿ jk kuq;a tys m%udKh iSñ; h' 262 iañ;ag wkqj ’t,a'à'à'B' h fj;g<br />
tjkq ,nk <strong>wú</strong> yereKq úg <strong>kS</strong>;s úfrdaê wdhqO rgg we;=,a úh yels tla m%foaYhla kï fld
.,algia Ndú;d lrkakka úiska WKav jYfhka ysia m;frdï fldmq kej; mqrjd Ndú;d lrk nj<br />
yïnkaf;dg m%foaYfha f;dr;=re uQ,dY% .Kkdjla i|yka lrhs' 265 ksjfia iE¥ úúO udÈ,sfha WKav<br />
o fmdÿfõ Ndú;d lrk WKav j¾.hls' Bhï fnda,j, isg j;=r nd,aÈ fldl=j,ska ,nd .;a<br />
f,dayuh fldgia olajd jQ úúO øjH fuf,i WKav iE§u i|yd Ndú;d flfrhs' fjä fnfy;a<br />
i|yd o tn÷u úúO øjH fhdod .efkhs' ^r;s[a[dj, mgka ld¾ñl mqmqrk øjH olajd&<br />
.,algia ksIamdokhg iy Ndú;hg we;s keUqrej flfrys úfYaI wjOdkh fhduq úh hq;= w;r<br />
úfYaIfhka u à - 56 m%ydrl rhs*,a WKav ^ñ'ó' 7'62 ‹ ñ'ó' 33& <strong>ms</strong>g lrk f,i kùlrKh l<<br />
à lgia <strong>wú</strong>fha mrsKduh .ek wjOdkh fhduq l, hq;= h' 266 fuu <strong>wú</strong> <strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong> iy à -56 WKav<br />
,nd .; yels ùfuka fm<strong>kS</strong> hkafka fuu <strong>wú</strong> ksIamdokh uq,a nei .kakd njls' 267 à lgia ;Èka<br />
.eiafik <strong>iq¿</strong> nj;a" WKav nyd ,k l=àrh >klñka wvq nj;a" flá nghlska iukaú; nj;a jd¾;d<br />
fjhs' 268<br />
.,algia yd à lgia hk j¾. folu tajd Ndú;d lrk mqoa.,hkag fukau úkaÈ;hkag o úYd,<br />
YdÍßl ydk<strong>sh</strong>la isÿ lsÍfï wjodku iys; <strong>wú</strong> fjhs' 269 fndfyda úg .,algia úYajdiodhl <strong>wú</strong>hla<br />
fkdfjhs' ksjfia iE¥ ßfjda,ajrhlska fjä ;nd f.k Èú kid .eksug ;e;a l< wjia:djla .ek<br />
.d,af,a wêlrK ffjoH ks,Odßjrfhla jd¾;d lf
foaYSh m;frdï <strong>ms</strong>iaf;da, me,auvq,a," udoïfma m%foaYj, ksIamdokh lrkq ,efnhs' 275 n¢k ;=jlal=<br />
iy mqmqrk øjH m%dfoaYSh jYfhka ksIamdokh lrk nj fudKrd., iy wkqrdOmqr m%foaYj,ska<br />
meñKs f.dùka m%ldY l< w;r fldaudß yd fmd;=ú,a m%foaYj, .,algia ,nd .e<strong>kS</strong>ug we;s nj<br />
wïmdfrka meñKs b,lal.; lKavdhï i|yd iyNd.s jQ mqoa.,fhda mejiQy' 276 lkaoleáh iy<br />
uy<strong>sh</strong>x.Kh we;=¿ fyaka j.dj i|yd m%isoaO wE; m%foaYj, o <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>wú</strong> ksIamdokh isÿ jk<br />
nj nÿ,a, fmd,Si<strong>sh</strong> wjOdrKh lf
5 <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;h iy tys n,mEu<br />
wmrdO" iudc m%pKav;ajh" ks;s <strong>úfrdaë</strong> wd¾Ól lghq;= iy foaYmd,k m%pKav;ajh i|yd <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
Ndú;d lrk wdldrh iy tys n,mEu .ek fuu mßÉfþoh ;=, § úNd. flfrhs' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;d<br />
lrñka isÿ l< wmrdO .ek úia;rd;aul fmd,sia o;a; ióCIK lKavdhug ,nd fok ,È' flfia<br />
fj;;a fuu o;a; w;ßka nyq;rh u.ska wdjrKh jkafka" 1999 isg 2005 olajd jk idfmaCI<br />
jYfhka flá ld, mrdihls' fuu ixLHd o;a; úYd, jYfhka ,nd .e<strong>kS</strong>ug we;s kuq;a" È.= ld,Sk<br />
keUqrej .ek úYaf,aIKhla lsÍug fuu.ska m%udKj;a wjldYhla fkd ,efnhs' tmuKla fkdj<br />
.eg¿fõ ikao¾Nh .ek mq¿,a Ñ;%hla o bka fkd ,efnhs' • ,xldj ;=, isÿjk njg iel flfrk<br />
wmrdOj,ska i<strong>sh</strong>hg 60 la lsis Èkl j;a fmd,Si<strong>sh</strong>g jd¾;d fkd ùu iy wmrdO <strong>ms</strong>
.eg¿jla mj;sk nj úYajdi l
<strong>wú</strong> md,kh <strong>ms</strong>
wkdrCIs; Ndjh <strong>ms</strong>
46<br />
35 36 32<br />
fld
thska nyq;rhla rhs*,a n÷ <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ^uQ,sl jYfhka à - 56& ksid isÿ ù ;sfí' tfy;a w;a ;=jlal=<br />
iy m;frdï ;=jlal= o" .DydY% s;j ksIamdokh l< <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> o" u.ska isÿ jk ;=jd, ÿ,n h' 286<br />
fldd;k w;ßka i<strong>sh</strong>hg 95 la md;d, f,dalh yd iïnkaO<br />
fjhs' f.ù .<strong>sh</strong> jir ;=k ;=, § <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> yd iïnkaO isÿùï ksid urKhg m;a md;d, idudðlhka<br />
ixLHdj by, f.dia we;s nj mejfihs' fndfyda úg úkaÈ;hka njg m;a jQ wh mqreIhska h' 287<br />
5'3 5'3<br />
wmrdO<br />
wmrdO<br />
• ,xldj ;=, isÿ jk wmrdO ixLHdj ±lafjk ixLHd f,aLk we;af;a iSñ; m%udKhla jk w;r"<br />
jd¾Islj isÿ jk ’nrm;, wmrdO idudkHh 53"675 la fyj;a o, jYfhka ck .yKfhka<br />
100"000 lg 273 la nj fmd,sia ixLHd f,aLk fmkajd fohs' 288<br />
wmrdOhg f.dÿre jQ úkaÈ;hka <strong>ms</strong>
;uka fyda ;u mjqf,a idudðlfhla fyda uE;l § m%pKav wmrdOhl úkaÈ;fhl= njg m%ldY l<<br />
m%;spdr ±lajQjkaf.ka m%Yakhla úuiQ ióCIK lKavdhu tys È Ndú;d l< <strong>wú</strong> j¾.h l=ula±hs<br />
weis h' <strong>wú</strong>hla Ndú;d jQ wjia:d w;ßka i<strong>sh</strong>hg 23 la <strong>ms</strong>ys .ek o i<strong>sh</strong>hg 10 la <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> .ek o<br />
i|yka lf
5'3'1 5'3'1 5'3'1 ixúê; ixúê; wmrdO<br />
wmrdO<br />
fmd,Sisfha ixLHd f,aLk ixúê; ’md;d, isÿ ùï iy fjk;a isÿ ùï jYfhka j¾. fldg ke;'<br />
flfia fj;;a" fjk;a j¾.j, wmrdOj,g jvd ixúê; ^lKavdhï úiska fufyhjk& wmrdO .ek<br />
uyck wjOdkh jeä nj .DydY% s; ióCIKh fmkajd fohs' f.jqkq jir ;=, § ixúê; wmrdO<br />
j¾Okh jQ nj i<strong>sh</strong>hg 31 l woyi jQ w;r i<strong>sh</strong>hg 26 l yeÕSu jQfha iuia: wmrdO wkqmd;h<br />
j¾Okh ù we;s nj h' iuia: wmrdO ixLHdj my, hñka we;s nj úYajdi l, i<strong>sh</strong>hg 34 l<br />
<strong>ms</strong>ßi iu. ii|k l, ixúê; wmrdO my, hk nj úYajdi lf
j.=j j.=j 10 10 ( ( nrm;, nrm;, wmrdO wmrdO wmrdO i|yd i|yd jd¾Islj jd¾Islj jd¾Islj <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> Ndú;h Ndú;h<br />
292<br />
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
nrm;, nrm;, wmrdO wmrdO tl;=j tl;=j tl;=j 57,095 52,565 48,697 48,903 52,727 56,662 59,075<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> w<strong>wú</strong><br />
w iïnkaO wmrdO<br />
tl;=j tl;=j<br />
2,461 1,908 3,754 1,906 1,669 2,114 2,999<br />
m%;sY;h m%;sY;h<br />
4.31% 3.63% 7.71% 3.89% 3.16% 3.73% 5.07%<br />
m;frdï m;frdï ;=jlal= ;=jlal=<br />
401 321 957 412 324 476 210<br />
rhs*,a rhs*,a<br />
38 145 576 86 32 26 18<br />
<strong>ms</strong>iaf;da, <strong>ms</strong>iaf;da,<br />
988 632 927 867 891 1,146 2,139<br />
n¢k n¢k ;=jlal= ;=jlal=<br />
41 139 24 26 41<br />
iajhxl%Sh iajhxl%Sh iajhxl%Sh wdhqO wdhqO<br />
1,013 769 1,155 520 398 439 591<br />
4000<br />
3500<br />
3000<br />
2500<br />
2000<br />
1500<br />
1000<br />
500<br />
0<br />
igyk igyk 19 19 ( ( <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> wjs wjs wmrdO wmrdO tl;=j-jd¾Islj<br />
tl;=j-jd¾Islj<br />
2461<br />
1908<br />
3754<br />
1906<br />
1669<br />
2114<br />
2999<br />
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
108<br />
%<br />
10<br />
8<br />
6<br />
4<br />
2<br />
0<br />
igyk igyk 20 20 ( ( <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> wõ wõ Ndõ;d Ndõ;d Ndõ;d l< l< l< wmrdO wmrdO<br />
wmrdO<br />
tl;=fõ tl;=fõ m%;sY;h<br />
m%;sY;h<br />
4.31 3.63<br />
7.71<br />
3.89 3.16 3.73<br />
5.07<br />
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iïnkaO jq nrm;, wmrdO w;ßka jvd;a jdr .Kkla isÿ ù we;af;a ^tajd mek ke.=kq<br />
wdldrfha idudkHhg wkqj& <strong>wú</strong> .;a fidrlï" ukqIH >d;k iy ukqIH >d;k i|yd ;e;a lsrSï h'<br />
thska miqj meyer .e<strong>kS</strong>ï" oreKq ydks" ia;% S ¥IK iy ’widudkH jerÈ ±l .; yels h' ^j.=j 11&<br />
my; i|yka úYaf,aIKfha ±lafjk wkaoug tn÷ wmrdOj,§ Ndú;d l< <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> jißka jirg"<br />
iy wmrdO j¾.hg wkqj fjkia ù we;'<br />
292 1999 - 2005" fmd,siam;sjrhdf.a md,k jd¾;dfõ o;a; mokï fldg f.k ;sfí' n¢k ;=jlal=j, m%;sM,hla f,i we;s jk nrm;,<br />
wmrdO" mqoa.,fhl= urd ±óug b,lal lsÍfï m%;sM,hla jYfhka we;s fkdjk njg wkqudk flfrhs'
j.=j j.=j 11 11 ( ( ksYaÑ; ksYaÑ; j¾.j, j¾.j, nrm;, nrm;, wmrdOj, wmrdOj, § § <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> Ndú;h<br />
Ndú;h<br />
meyer.e<strong>kS</strong>ï meyer.e<strong>kS</strong>ï<br />
nnrrm;, m;, ;=jd,<br />
;=jd,<br />
ukqIH ukqIH >d;k<br />
>d;k<br />
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
m;frdï m;frdï ;=jlal= ;=jlal=<br />
3 1 49 43 2 6<br />
rhs*,a rhs*,a<br />
1 1 44 42 5<br />
<strong>ms</strong>iaf;da, <strong>ms</strong>iaf;da,<br />
81 13 158 95 10 16 75<br />
n|sk n|sk ;=jlal= ;=jlal=<br />
1<br />
iajhxl%Sh iajhxl%Sh rhs*,a rhs*,a<br />
18 23 60 21 5 15 17<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> iïnkaO iïnkaO tl;=j tl;=j tl;=j 103 38 311 201 23 37 92<br />
tl;=j tl;=j<br />
825 783 743 723 805 830 926<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> iïnkaO iïnkaO m%;sY;h m%;sY;h 12.5 4.8 41.9 27.8 2.9 4.5 9.9<br />
m;frdï m;frdï m;frdï ;=jlal= ;=jlal=<br />
5 11 138 5 23 3 6<br />
rhs*,a rhs*,a rhs*,a<br />
2 30 2 2<br />
<strong>ms</strong>iaf;da, <strong>ms</strong>iaf;da,<br />
4 3 86 12 4 4 5<br />
n|sk n|sk ;=jlal= ;=jlal=<br />
9 8 5 1 3 1<br />
iajhxl%Sh iajhxl%Sh rhs*,a rhs*,a<br />
10 11 97 25 3<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> iïnkaO iïnkaO tl;=j tl;=j tl;=j 28 35 351 49 30 10 15<br />
tl;=j tl;=j tl;=j<br />
2,080 1,965 1,813 1,847 1,854 1,921 1,749<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> iïnkaO iïnkaO m%;sY;h m%;sY;h 1.3 1.8 19.4 2.6 1.6 0.5 0.9<br />
m;frdï m;frdï ;=jlal= ;=jlal=<br />
71 69 87 73 56 113 42<br />
rhs*,a rhs*,a<br />
21 8 112 16 8 7 9<br />
<strong>ms</strong>iaf;da, <strong>ms</strong>iaf;da,<br />
82 78 93 58 85 128 164<br />
n|sk n|sk ;=jlal= ;=jlal=<br />
6 10 87 10 13 18<br />
iajhxl%Sh iajhxl%Sh rhs*,a rhs*,a<br />
265 307 114 76 84 128 161<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> iïnkaO iïnkaO iïnkaO tl;=j tl;=j tl;=j 445 472 493 223 243 389 394<br />
tl;=j tl;=j<br />
1,797 1,707 1,572 1,346 1,307 1,375 1,219<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> iïnkaO iïnkaO iïnkaO m%;sY;h m%;sY;h 24.8 27.6 31.4 16.6 18.6 28.3 32.3<br />
109
j.=j j.=j 11 11 ( ( ksYaÑ; ksYaÑ; j¾.j, j¾.j, nrm;, nrm;, wmrdOj, wmrdOj, § § <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> Ndú;h Ndú;h ^b;sß&<br />
^b;sß&<br />
ñ<strong>kS</strong>ueÍug ñ<strong>kS</strong>ueÍug ;e;a ;e;a lsÍu<br />
lsÍu<br />
ia;%S ia;%S ¥IK<br />
¥IK<br />
fl<br />
fld,a, d,a, lEï<br />
lEï<br />
wiajdNdúl wiajdNdúl wmrdO wmrdO<br />
m;frdï m;frdï ;=jlal= ;=jlal= ;=jlal=<br />
97 75 55 86 83 116 53<br />
rhs*,a rhs*,a<br />
7 10 44 2 5 8 2<br />
<strong>ms</strong>iaf;da <strong>ms</strong>iaf;da, <strong>ms</strong>iaf;da<br />
54 43 54 30 44 37 67<br />
n|sk n|sk ;=jlal= ;=jlal=<br />
6 23 52 16 12 10 22<br />
iajhxl%Sh iajhxl%Sh rhs*,a rhs*,a<br />
101 120 53 37 41 48 83<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> iïnkaO iïnkaO tl;=j tl;=j tl;=j 265 271 258 171 185 219 227<br />
tl;=j tl;=j<br />
626 639 653 502 484 500 466<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> iïnkaO iïnkaO m%;sY;h m%;sY;h 42.3 42.4 39.5 34.1 38.2 43.8 48.7<br />
m;frdï m;frdï ;=jlal= ;=jlal=<br />
12 1 81 14 4 4 1<br />
rhs*,a rhs*,a<br />
1<br />
<strong>ms</strong>iaf;da, <strong>ms</strong>iaf;da, <strong>ms</strong>iaf;da,<br />
16 5 77 62 5 6 3<br />
n|sk n|sk ;=jlal= ;=jlal=<br />
;=jlal=<br />
iajhxl%Sh iajhxl%Sh rhs*,a rhs*,a<br />
14 1 79 4 2<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> iïnkaO iïnkaO iïnkaO tl;=j tl;=j tl;=j 42 7 237 76 13 11 6<br />
tl;=j tl;=j tl;=j<br />
1,303 1,196 1,279 1,243 1,364 1,424 1,531<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> iïnkaO iïnkaO m%;sY;h 3.2 0.6 18.5 6.1 0.9 0.8 0.4<br />
m;frdï m;frdï ;=jlal= ;=jlal=<br />
213 164 547 186 156 234 108<br />
rhs*,a rhs*,a<br />
9 124 346 24 12 9 7<br />
<strong>ms</strong>iaf;da, <strong>ms</strong>iaf;da,<br />
751 490 435 610 710 955 1844<br />
n|sk n|sk ;=jlal= ;=jlal=<br />
5<br />
iajhxl%Sh iajhxl%Sh rhs*,a rhs*,a<br />
605 307 725 361 264 248 325<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> iïnkaO iïnkaO tl tl;=j tl ;=j 1,583 1,085 2,053 1,181 1,142 1,446 2,284<br />
tl;=j tl;=j<br />
4,900 4,582 5,215 5,618 6,482 7,860 7,759<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> iïnkaO iïnkaO iïnkaO m%;sY;h m%;sY;h m%;sY;h 32.3 23.7 39.4 21 17.6 18.4 29.4<br />
m;frdï m;frdï m;frdï ;=jlal= ;=jlal=<br />
5<br />
rhs*,a rhs*,a rhs*,a<br />
1<br />
<strong>ms</strong>iaf;da, <strong>ms</strong>iaf;da,<br />
24 33 1 11<br />
n|s n|sk n|s n|s k k ;=jlal=<br />
iajhxl%Sh iajhxl%Sh rhs*,a rhs*,a<br />
27<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> iïnkaO iïnkaO tl;=j tl;=j tl;=j 0 51 5 33 2 11<br />
tl;=j tl;=j<br />
170 182 388 302 249 418 426<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> iïnkaO iïnkaO m%;sY;h m%;sY;h 0 0 13.1 1.6 13.2 0.5 2.6<br />
110
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> fhdod f.k isÿ lrk wmrdO ixLHdj m%udKd;aulj l=vd wkqmd;hlaj mj;soa§;a" fjk;a<br />
wmrdOj,g jvd" <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> wmrdO fú.fhka j¾Okh fjñka mj;sk njg m%n, yeÕSula rg ;=,<br />
mj;<strong>sh</strong>s' fï wkqj iuia: wmrdO m%udKh .ek we;s yeÕSug mgyeks wdldrhg ^ by; we;s igyk<br />
18 n,kak' & ckhdf.ka úYd, fldgila ^ i<strong>sh</strong>hg 44 la & úYajdi lrkafka <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> yd nef|k<br />
wmrdO ixLHdj by, hñka mj;sk nj h' <strong>iq¿</strong>;r <strong>ms</strong>ßia w;r fuu woyi jvd;a ±äj ;sfí' 293<br />
tfiau" <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong> fya;=fjka wmrdO m%udKh by, f.dia we; hk woyi o b,lal .;<br />
lKavdhï i|yd iyNd.s jQ iuyr mqoa.,fhda mejiQy' 294<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> fhdod f.k isÿ lrk wmrdO m%jK;dj .ek woyia ta ta N+ f.da,Sh m%foaY ;=,§<br />
úYd, jYfhka fjkia fjhs' ^igyk 21 n,kak'& fuu woyia m%Odk jYfhka kd.ßl m%foaY yd<br />
iyiïnkaOhla we;s njla meyeÈ,sj fkdfmfkk w;r" .egqï mj;sk m%foaYj,g ióm m%foaY iy<br />
rfá fiiq m%foaY w;r o tu yeÕSï <strong>ms</strong>
ukqIH ukqIH >d;k >d;k iy iy iy ukqIH ukqIH ukqIH >d;k >d;k i|yd i|yd ;e;a ;e;a ±Íï<br />
±Íï<br />
ukqIH >d;k iy ukqIH >d;k i|yd ;e;a ±Íï úYd, m%udKhla isÿ lsÍu i|yd Wmfhd.s lr<br />
f.k we;af;a <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ùu" úYauh okjk <strong>iq¿</strong> lreKls' fmd,Sisfha ks, ixLHd f,aLkj,g wkqj<br />
ukqIH >d;kj, § fuh i<strong>sh</strong>hg 16 isg 30 olajd jQ mrdihl o" ukqIH >d;k i|yd ;e;a ±Íïj,<br />
§ th i<strong>sh</strong>hg 34 isg 48 olajd jQ mrdihl o úys§ we;' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Wmfhda.s lr .;a ukqIH >d;k<br />
wkqmd;hg jvd ksrka;rfhka u jeä wkqmd;hla ukqIH >d;k i|yd ;e;a ±Íïj, § ^ wvlg<br />
wdikak m%udKhla olajd& olakg ,eîu ie,l<strong>sh</strong> hq;= lreKls' 295<br />
tfy;a ióCIK lKavdhu úiska iïuqLj idlÉPd l< fndfyda wêlrK ffjoHjrekaf.a woyi<br />
thg imqrd u fjkia h' Tjqka fndfyda fofkl= m%ldY l< wdldrhg ukqIH >d;k i|yd <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
Ndú;d ùfï fmdÿ iajNdjhla olakg fkdue;s w;r" tn÷ >d;kj, § ;,hla iys; wdhqO iy<br />
fudÜg WmlrK Ndú;h .ek lreKq ±lajQy' 296<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> j¾.j,g jvd jeä W,a <strong>ms</strong>ys iy lefmk wdhqO o" iuyr wjia:dj, § fudÜg WmlrK<br />
n÷ fjk;a wdhqO o " fhdod .kakd nj fm<strong>kS</strong> hhs' flfia fj;;a iuia:hla jYfhka .;a ld;k i|yd fhdod .kakd ,o<br />
nj fm<strong>kS</strong> hhs' 2005 § ukqIH >d;k i|yd ;,h iys; <strong>wú</strong> fhdod .;a jdr .Kk yd iudk jdr<br />
.Kkl § <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndõ;d lr ;sîu ksoiqkla f,iska ±laúh yels h' 297<br />
ukqIH >d;k i|yd idudkHfhka fhdod f.k we;s njg jd¾;d ù we;af;a iajhxl% Sh wdhqO ^ fndfyda<br />
úg à-56 & fú' wmrdOj, § m;frdï ;=jlal= Ndú;h wvq fjñka mj;sk njg fmdÿ yeÕSula<br />
meje;<strong>sh</strong> o" ukqIH >d;kj, § tajd <strong>ms</strong>iaf;da, m%udKhg u fhdod .efkkq muKla fkdj" iuyr<br />
jirj, § ukqIH >d;kh i|yd ±rE m%h;kj, § Wmfhda.s lr .;a m%Odk;u <strong>wú</strong>h f,iskao"th<br />
meje;S we;'<br />
295 ukqIH >d;k iy ukqIH >d;khg ;e;a lsÍug fhdod .;a ksYaÑ; .sks <strong>wú</strong> j¾.fha wkqmd;h jd¾Islj nrm;, f,i fjkia jk<br />
kuq;a" fuu fjki u.ska" Ndú;d l< <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> j¾. w;r we;s fjki ksfhdackh fkdfjhs'<br />
296 l=reKE.," 2006 foieïn¾ 12" .d,a, 2006 foieïn¾ 05 iy kqjrt,<strong>sh</strong>" 2006 foiïn¾ 08" wêlrK ffjoH ks,OdÍka iu.<br />
iïuqL idlÉPd" wêlrK ffjoH ks,OdÍkaf.a woyia iy ks, ixLHd f,aLk w;r we;s nj fmfkk úIu;dj we;s ùug fya;= jkakg<br />
we;af;a <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> j¾. fnod ±laùu jd¾;djg f.k tAfï fjkialï úh yels h' fmd,Sisfha o;a; ;=, <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> j¾. fldgiaj,g fnod<br />
we;s kuq;a ;, iys; wdhqO tfia fnod olajd ke;' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;d jkafka l
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
igyk igyk 22 22 ( ( <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> Ndjs;d Ndjs;d l< l< ukqIH ukqIH >d;k >d;k iy iy ta ta i|yd i|yd ;e;a ;e;a lsrSfï<br />
lsrSfï<br />
m%;sY;h<br />
m%;sY;h<br />
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
ukqIH >d;kj, m%;sY;h ukqIH >d;k i|yd ;e;a lsrSï m%;sY;h<br />
igyk igyk 23 23 ( ( wdhqO wdhqO j¾.h j¾.h wkqj wkqj <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> ukqIH ukqIH ukqIH >d;k >d;k<br />
>d;k<br />
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
iajhxl%Sh <strong>wú</strong> 265 307 114 76 84 128 161<br />
n|sk ;=jlal= 6 10 87 0 10 13 18<br />
<strong>ms</strong>iaf;da, 82 78 93 58 85 128 164<br />
rhs*,a 21 8 112 16 8 7 9<br />
m;frdï ;=jlal= 71 69 87 73 56 113 42<br />
113
5<br />
4.5<br />
4<br />
3.5<br />
3<br />
2.5<br />
2<br />
1.5<br />
1<br />
0.5<br />
0<br />
TiafÜ%,<strong>sh</strong>dj 0.3<br />
igyk igyk 24 24 ( ( f,dalfha f,dalfha f,dalfha rgj,aj,g rgj,aj,g idfmaCIj idfmaCIj idfmaCIj • • ,xldj ,xldj ;=, ;=, ^1995-2005& ^1995-2005& ck.yKfha ck.yKfha 100"000 100"000 lg lg .sks .sks<br />
.sks<br />
wjs wjs iïnkaO iïnkaO >d;k >d;k ^,nd ^,nd .; .; yels yels iuSm;u iuSm;u iuSm;u jraI jraI 1999-2000&<br />
1999-2000&<br />
fn,aðhu 0.6<br />
n,af.aßhdj 0.6<br />
uqo,g uqo,g ñ<strong>kS</strong> ñ<strong>kS</strong> ueÍu<br />
ueÍu<br />
lekvdj 0.5<br />
fl%dtaI<strong>sh</strong>dj 1.5<br />
fpla ckrch 0.4<br />
tiaf;dak<strong>sh</strong>dj 2.1<br />
*ska,ka;h 0.4<br />
m%xYh 0.3<br />
c¾uk<strong>sh</strong> 0.2<br />
.% Si<strong>sh</strong> 0.7<br />
yxf.aßhdj 0.3<br />
b;d,<strong>sh</strong> 0.8<br />
114<br />
cmdkh 0<br />
,e;aúhdj 1.4<br />
fko¾,ka;h 0.5<br />
mD;=.d,h 0.6<br />
fud,afodajd ckrch 1.2<br />
iaf,djel<strong>sh</strong>dj 0.8<br />
imd[A[h 0.2<br />
YS% YS% ,xldj<br />
,xldj 2.02<br />
;dhs,ka;h<br />
3.8<br />
uqo,g ñ<strong>kS</strong> ueÍu" ixúê; wmrdO yd iïnkaO jQ ukqIH >d;k wdldrhls' <strong>kS</strong>;sm;s fomd¾;fïka;=fõ<br />
uQ,dY%hlg wkqj • ,xldj ;=, isÿjk uqo,g ñ<strong>kS</strong> ueÍïj, § yeu úgu mdfya <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;d<br />
lrkq ,efí' 298<br />
osú osú kid kid .e<strong>kS</strong>u<br />
.e<strong>kS</strong>u<br />
Èú kid .e<strong>kS</strong>fï by, wkqmd;hla we;s rgla jYfhka • ,xldj m%lg h' 299 ck .yKfha 100"000<br />
lg 24 lg wêl Èú kid .e<strong>kS</strong>ï wkqmd;hla mj;sk nj j.=j 12 u.ska meyeÈ,s fjhs' 300 flfia<br />
fj;;a Èú kid .e<strong>kS</strong>ïj, § <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;h iq,Nj olakg ke;s w;r th o, jYfhka i<strong>sh</strong>hg 1<br />
la fjhs' ukqIH >d;kj, § iy wfkl=;a ìysiqKq wmrdOj, § <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú; jQ by, wkqmd;h yd<br />
ii|k l< Èú kid .e<strong>kS</strong>ïj, § <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> b;d wvq jYfhka Ndú;d ùu úYauh ckl h' Èú kid<br />
.e<strong>kS</strong>fï § mqreIhka úiska <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;d lsÍu iEfyk by, uÜgulska mj;sk kuq;a th lsis<br />
úgl;a Èú kid .;a <strong>ms</strong>ßñkaf.a iuia; tl;=fjka i<strong>sh</strong>hg fol fkd blaujhs' ldka;djka Èú kid<br />
.e<strong>kS</strong>u i|yd <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;d l< wjia:d ixLHdj .Kkh l< fkd yels ;rï w,am h'<br />
298<br />
<strong>kS</strong>;sm;s fomd¾;fïka;=fõ fcHIaG ks,Odßfhl= iu. iïuqL idlÉPdj" fld
j.=j j.=j 12 12 ( ( <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> u.ska u.ska ÈÈú<br />
È Èú<br />
ú kid kid .e<strong>kS</strong>u .e<strong>kS</strong>u 1999 1999 - 2005<br />
2005<br />
115<br />
2005 301<br />
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
Èú kid .e<strong>kS</strong>ï - <strong>ms</strong>ßñ 4,536 4,034 3,778 3,667 3,626 3,803 3,708<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> u.ska Èú kid .e<strong>kS</strong>ï-<strong>ms</strong>ßñ 43 37 53 63 36 33 33<br />
m%;sY;h 0.9 0.9 1.4 1.7 0.9 0.8 0.8<br />
Èú kid .e<strong>kS</strong>ï - .eyeKq 1,371 1,378 1,177 1,025 981 1,073 1,034<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> u.ska Èú kid .e<strong>kS</strong>ï-.eyeKq 3 6 2 0 3 6 9<br />
m%;sY;h 0.2 0.4 0.1 0 0.3 0.6 0.9<br />
iuia; Èú kid .e<strong>kS</strong>ï 5,907 5,412 4,955 4,692 5,607 4,876 4,742<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> u.ska Èú kid .e<strong>kS</strong>ï tl;=j 46 43 55 63 39 39 42<br />
m%;sY;h 0.7 0.8 1.1 1.3 0.7 0.8 0.9<br />
fidrlï fidrlï iy iy meyer meyer .e<strong>kS</strong>ï<br />
.e<strong>kS</strong>ï<br />
fidrlï iy meyer .e<strong>kS</strong>ï j, § ^fndfyda úg uqo,a i|yd& <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> fhdod .ksñka ;¾ckh lsÍu<br />
iy n,h fh§u fndfyda úg wvx.= fjhs' • ,xldj ;=, § fidrlïj,ska i<strong>sh</strong>hg 17 isg i<strong>sh</strong>hg<br />
40lg wdikak m%udKhl § <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;d flf¾' tfiau meyer .e<strong>kS</strong>ïj, § o ^jd¾Islj i<strong>sh</strong>hg 3<br />
isg i<strong>sh</strong>hg 42 olajd& <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>" úfYaIfhka <strong>ms</strong>iaf;da," iajhxl% Sh wdhqO iy m;frdï ;=jlal= Ndú;d<br />
flfrhs'<br />
%<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
igyk igyk 24 24 ( ( .sks .sks wjs wjs Ndjs;d Ndjs;d l< l< fidrlï fidrlï iy iy meyer meyer .e<strong>kS</strong>ï .e<strong>kS</strong>ï m%;sY;h<br />
m%;sY;h<br />
meyer.e<strong>kS</strong>ï<br />
fld,a, lEï<br />
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
301 fmd,sia md,k jd¾;d o;a; mokï lr .ksñks'
igyk igyk 25( 25( <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> fhdod fhdod .ksñka .ksñka l< l< fidrlï fidrlï j, j, § § fhdod fhdod .;a .;a <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> j¾.<br />
j¾.<br />
2500<br />
2000<br />
1500<br />
1000<br />
500<br />
0<br />
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
iajhxl% Sh <strong>wú</strong> 605 307 725 361 264 248 325<br />
n|sk ;=jlal= 5<br />
<strong>ms</strong>iaf;da, 751 490 435 610 710 955 1844<br />
rhs*,a 9 124 346 24 12 9 7<br />
m;frdï ;=jlal= 213 164 547 186 156 234 108<br />
igyk igyk 26 26 ( ( <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> fhdod fhdod .ksñka .ksñka l< l< meyer meyer .e<strong>kS</strong>ïj, .e<strong>kS</strong>ïj, § § fhdod fhdod fhdod .;a .;a .;a <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
<strong>wú</strong><br />
350<br />
j¾. j¾.<br />
j¾.<br />
300<br />
250<br />
200<br />
150<br />
100<br />
50<br />
0<br />
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
iajhxl% Sh <strong>wú</strong> 18 23 60 21 5 15 17<br />
n|sk ;=jlal= 1<br />
<strong>ms</strong>iaf;da, 81 13 158 95 10 16 75<br />
rhs*,a 1 1 44 42 5<br />
m;frdï ;=jlal= 3 1 49 43 2 6<br />
fidrlïj, § jvd;a nyq,j Ndú;d fldg we;s <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> f,i ie,flkafka <strong>ms</strong>iaf;da, iy iajhxl% Sh<br />
wdhqO fjhs' o;a; tl;= lrkq ,enQ ld, mrdih ;=, § tu <strong>wú</strong> j¾.j, idfmalaI jeo.;alu<br />
fjkia ù iajhxl%Sh <strong>wú</strong> Ndú;h l%udkql+,j wvq ù f.dia <strong>ms</strong>iaf;da, Ndú;d lrñka tu wmrdO isÿ<br />
lsÍfï wkqmd;h by, f.dia ;sfí' flfia fj;;a fuu o;a; flá ld,Sk tajd jk neúka iajhxl%Sh<br />
wdhqO fj;ska mq¿,a f,i bj;aj hdfï iajNdjhla .ek idCIs we;af;a iaj,amhls' fndfyda wjia:dj,<br />
§ Ndú;d ù we;af;a m;frdï ;=jlal= h' fun÷ wmrdO i|yd n¢k ;=jlal= fhda.H fkdjk fyhska<br />
116
tajd l,d;=rlska muKla Ndú;hg f.k we;' ^1999 i<strong>sh</strong>¨ wmrdO w;ßka wjia:d 5l § muKla&<br />
iuyr fidrlïj, § w;a fndaïn fhdod .;a njg o jd¾;d úh'<br />
2006 jif¾ isÿ jQ ikakoaO fidrlï wjia:d .Kkdjla w;ßka udOH ióCIKh my; i|yka<br />
isÿùï úfYaI fldg olajhs'<br />
− wïn,kaf.dv <strong>ms</strong>ysÜ idmamqjlska rem<strong>sh</strong>,a ñ,<strong>sh</strong>k 10l jákdlula we;s iaj¾KdNrK<br />
<strong>wú</strong> .;a lKavdhula úiska fidrlï lrk ,È' 302<br />
− ñßiafia <strong>ms</strong>ysá jHdmdßlfhl=f.a ksjilg cfka,fhka we;=,a jQ fidre ksjei<strong>sh</strong>kag<br />
;¾ckh lsÍu i|yd <strong>ms</strong>iaf;da,hla Ndú;d lrk ,È' 303<br />
− wyqka.,af,a È <strong>wú</strong> fmkajd jdykhla meyer f.k th miqj mq¨iaid ouk ,È' 304<br />
− .d,af,a lrd<strong>ms</strong>áfha bkaOk wf,ú ie,la fidrlï fldg tys jQ rem<strong>sh</strong>,a 75"000lg<br />
wdikak m%udKhla meyer .kakd ,È' 305<br />
− moúfha § .%dudrCIlfhl= urd oud Tyqf.a <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>h fidrlï lrk ,È' 306<br />
− <strong>ms</strong>iaf;da,hla fhdod .ksñka wlaóuk § is.rÜ jEka r:hla uxfld,a, ld re'<br />
100"000lg ióm uqo,la fidrlï lrk ,È' 307<br />
tfiau meyer .e<strong>kS</strong>u iïnkaO <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;fha § uQ,sl jYfhka fhdod .kakd ,o .sks <strong>wú</strong><br />
jkafka <strong>ms</strong>iaf;da, iy iajhxl% Sh wdhqO h' meyer .e<strong>kS</strong>ïj, § n¢k ;=jlal= yd iïnkaO isÿùï<br />
jd¾;d jkafka tlla muKls' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> fndfyda fldg fhdod .ksñka l< meyer .e<strong>kS</strong>ï úYd,<br />
m%udKhla .ek ;uka okakd nj m%Odk jYfhka f;dr;=re iemhQ mqoa.,fhla fld
fjk;a fjk;a nrm;, nrm;, idyisl idyisl jerÈ<br />
jerÈ<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;d lrñka fjk;a nrm;, idyisl jerÈ isÿ lsÍfï m%udKh my, uÜgfï mj;S' <strong>iq¿</strong><br />
<strong>wú</strong> Ndú;d lrñka isÿ l< nrm;, ;=jd," ia;%S ¥IK iy jHdNspdr iy wiajdNdúl jerÈ ^,uqka<br />
,sx.sl wmpdrhg ,la lsÍu jeks wmrdO fuu j¾.hg we;=,;a h'& i<strong>sh</strong>,a, l=vd m%;sY;hla .k<strong>sh</strong>s'<br />
ia;%S ¥IK" nrm;, myr §ï iy wiajdNdúl jerÈj, § 2001 jir ;=, <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;h oi<br />
.=Khlska jeä ù we;s nj fmkakqï flfrk kuq;a fufia isÿ ùug fya;= ù we;af;a wmrdOj, §<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;fha ienE úYd, fjkila yg .e<strong>kS</strong> we;s nj fkdj fuu wmrdO uÜgï miqj t
igyk 29 ( <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> wõ wõ iïnkaO ia;%S ¥IK iy jHNspdr - - <strong>iq¿</strong> wõ j¾.h wkqj<br />
wkqj<br />
250<br />
200<br />
150<br />
100<br />
50<br />
0<br />
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
iajhxl% Sh <strong>wú</strong> 14 1 79 4 2<br />
n|sk ;=jlal=<br />
<strong>ms</strong>iaf;da, 16 5 77 62 5 6 3<br />
rhs*,a 1<br />
m;frdï ;=jlal= 12 1 81 14 4 4 1<br />
nrm;, ;=jd, isÿ lsÍï wjia:dj, § iy ia;%S ¥IK yd jHdNspdr wjia:dj, § Ndú;d l< <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
j¾. tla tla j¾Ij, § fjkia h' m;frdï ;=jlal=" iajhxl% Sh wdhqO iy <strong>ms</strong>iaf;da, fmdÿfõ Ndú;d<br />
jQ <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> jQ w;r n¢k ;=jlal= iy rhs*,a Ndú;h idfmaCI jYfhka ÿ,n h'<br />
5'4 ue;sjrK ue;sjrK m%pKaX m%pKaX l%<br />
l% <strong>sh</strong>d <strong>sh</strong>d iy iy <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>j, <strong>wú</strong>j, foaYmd,k foaYmd,k n,mEu<br />
n,mEu<br />
foaYmd,k ue;sjrKj,§ <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> wmyrKh uE; jirj, § • ,<strong>xldfõ</strong> we;s tla jeo.;a<br />
.eg¿jls' flfia fj;;a .;jQ mia jirl ld,fha § jd¾;d jQ isÿùï ixLHdfõ lemS fmfkk wvq<br />
ùula olakg ,efnhs' 2001 mej;s uy ue;sjrK iuh ;=, yg .;a isÿùï 4"861la" ksÍCIlhka<br />
úiska jd¾;d lrkq ,en we;s w;r bka 1"051la fyj;a i<strong>sh</strong>hg 21'6la <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> yd iïnkaO isÿùï<br />
fjhs' 309 ióCIK lKavdhu úiska iïuqL idlÉPd i|yd Ndckh l< foaYmd,k{fhda ;u <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
Ndú;h .ek .eUqßka l:d lsÍug wÈ uÈ l
wjqreoaolg miq mej;a jQ m%dfoaYSh iNd ue;sjrKh o rg mqrd <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;d l< tn÷u<br />
m%pKavlï iys; tlla úh' 311 óg mgyeKs wdldrhlska 2004 mej;s uy ue;sjrKfha §" tys mQ¾j<br />
yd mYapd;a wjêfha § o m%pKav wmrdO isÿùï ixLHdfõ lemS fmfkk my, hdula olakg ,enqKs'<br />
ue;sjrK Èk l%<strong>sh</strong>dj,<strong>sh</strong> .ek ksÍCIlhka woyia m, l< wdldrhg th 2001 foieïn¾ udifha §<br />
mej;s ue;sjrKhg jvd m%pKav l% <strong>sh</strong>d w;ska ie,l<strong>sh</strong> hq;= iy .=Kd;aul uÜgu my, jeàula ±l<br />
.; yels h' 312 jd¾;d.; l< m%Odk iy <strong>iq¿</strong> isÿùï tl;=j ^1"747& w;ßka 143 la <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;h<br />
yd iïnkaO fjhs' 313 flfia fj;;a 2004 u;sjrKj," iuia; m%pKav l% <strong>sh</strong>d ixLHdj my, hdula<br />
olakg we;;a mQ¾j ue;sjrK iufha jd¾;d jQ m%pKav l% <strong>sh</strong>d w;r ukqIH >d;k 5 la" ukqIH >d;k<br />
i|yd ;e;a lsÍï 13 la" ;=jd, isÿ lsÍï 178 la" nrm;, f,i ;=jd, isÿlsÍï 9 la" myr §ï 299<br />
la iy ;¾ckh lsÍï iy ìh .ekaùï 86 la jd¾;d ù ;sfí' 314<br />
fuu idO<strong>kS</strong>h fjki 2005 ue;sjrKj, § o mej;=Kq w;r tys § ue;sjrK ld,h ;=, <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
Ndú;d lrñka isÿ l< njg jd¾;d jQfha isÿùï 29 la muKls' 315 flfia fj;;a fuu isÿùï w;r<br />
foaYmd,k l% <strong>sh</strong>d fya;=fjka isÿ l< ukqIH >d;k 5 la" 316 317<br />
ukqIH >d;k i|yd ;e;a lsÍï 7 la" iy<br />
318<br />
;¾ckh lsÍï iy ìh .ekaùï 34 laa<br />
jd¾;d ù ;sfí' 2005 § isÿ jQ ue;sjrK wdY% s; m%pKav<br />
l% <strong>sh</strong>d wvq ù we;s nj hqfrdamd fldñifï ksÍCIl lKavdhu o i|yka lr ;sfí' 319<br />
m%pKav l% <strong>sh</strong>dj, fmdÿ my, hdu" 17 jk jHjia:d ixfYdaOkfha m%;smdok l% <strong>sh</strong>djg ke.Su" 320 fmd,Sisfha<br />
iqmÍCIdldß;ajh j¾Okh ùu iy ±kqj;a Ndjh by, kexùfï ’WKavfhka f;dr Pkaoh jev<br />
igyk jeks l%u u.ska uyck n,mEu wLKavj mj;ajd f.k hdu u.ska isú,a iudch il% <strong>sh</strong>j<br />
iïnkaO ùu we;=¿j m<strong>sh</strong>jr .Kkdjl tl;=jla ksid isÿ jQ nj ie,flhs' 321 ’WKavfhka f;dr<br />
Pkaoh kue;s fuu jev igyk <strong>kS</strong>'iq'jHd'cd'fld'(NCAPISA) <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong>g tfrys<br />
cd;sl fldñifï ^ks'l's't'cd'ld' (UN ODA) ksrdhqO lghq;= <strong>ms</strong>
lsysmhla isÿ jQ njg jd¾;d jQ W;=r iy kef.kysr ;=, m%pKav l% <strong>sh</strong>d úfYaIfhka mej;s nj<br />
ksÍCIlfhda 2004 § jd¾;d l
lrk idyisl m,s .e<strong>kS</strong>ï iy m%pKav wmrdO lghq;= fya;=fjka wkdrCIs; Ndjh mek kef.k nj<br />
b,lal.; lKavdhïj,g iyNd.s jQ mqoa.,fhda iy .DydYs%; ióCIKhg m%;spdr ±la jQ wh hk<br />
fo fldgiu m%ldY ld;kh lrkq ,eîu tla ksoiqkls' 329 • ,<strong>xldfõ</strong> foaYmd,k >d;kj, ^t,a'à'à'B' h úiska lrk<br />
>d;ko we;=¿j& ld, wdhduh .ek woyia m, l," m%Odk jYfhka f;dr;=re iemhQ tla<br />
mqoa.,fhl=f.a ;lafiarej jQfha foaYmd,k{hka >d;kh lsÍu • ,<strong>xldfõ</strong> ixialD;<strong>sh</strong>g ld je§<br />
mj;sk fohla nj h' 330<br />
md;d, wmrdO l,a,s iy ks;s úfrdaê wd¾Ól lghq;= iu. foaYmd,k{hkag we;ehs mejfik<br />
iïnkaOlï ksid m%cd;dka;% sl md,k l%uhg ydks meñfKk w;r tys § foaYmd,k{hka iy<br />
foaYmd,k l% <strong>sh</strong>dj,<strong>sh</strong> .ek mj;sk uyck úYajdih wk;=rg ,la ù" wmrdOlrejkaf.a ks;<strong>sh</strong>g <strong>ms</strong>gq md<br />
hdfï iajNdjh Yla;su;a fjhs' tfiau" ue;sjrKj, § uyck;djf.a m%cd;dka;%sl wNs,dIh m%ldYhg<br />
m;a ùu o je,flhs'<br />
5'5 wyUq wyUq urK urK iy iy wk;=re wk;=re<br />
wk;=re<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> u.ska isÿjk wyUq urK iy wk;=re" • ,xldj ;=, wêl nj fm<strong>kS</strong> hhs' ixLHd o;a;<br />
mj;ajd f.k f.dia fkdue;s jqj o mq¿,a f,i me;sÍ we;s n¢k ;=jlal= ksid wk;=re oyia .Kkla<br />
324<br />
úYaj úoHd, YsIHhka iu. b,lal.; lKavdhï idlÉPdj"^ le
isÿ jQ njg m%n, idOl mj;S' 331 wkqrdOmqrfha wêlrK ffjoH ks,Odßfhl=g wkqj Èia;% slalh ;=,<br />
jd¾Islj n¢k ;=jlal= wk;=re 500lg wdikak m%udKhla isÿ jk w;r" bka 10-15 w;r m%udKhla<br />
urKsSh<br />
tajd fjhs' 332 ovhï i|yd n¢k ;=jlal= nyq, jYfhka fhdod .kakd lka;f,a m%foaYfha"<br />
iEu uil§u tn÷ wk;=re tlla fyda folla ±l .; yels h' 333<br />
flfia fj;;a" fuu ióCIKh i|yd isÿ l< ck udOH ióCIKh ;=,ska meyeÈ,s jQ wdldrhg<br />
n¢k ;=jlal= ksid isÿ jk urKSh wk;=re .ek udOH wjOdkh fhduq ù we;af;a l,d;=rlsks' tfia<br />
jd¾;d jQ isÿùï iaj,amfhka tll §" n¢k ;=jlal=jla u.ska isÿ jQ ;=jd, ksid lsrswe,af,a ldka;djla<br />
ñh f.dia ;sfí' 334 úkdYldÍ n,h w;ska fndfyda wvq ;ekl mej;=k o n¢k ;=jlal= o ìï fndaïn<br />
fukau lsisÿ t,a,hlska f;drj" tfiau iÕjkq ,enQ wdhqO jk w;r ta fya;=fjka úúOdldr iy<br />
fndfyda úg w;sYhska fn,ySk lrk m%;sM, we;s lrhs' my; i|yka jk ’<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> wmyrkh -<br />
tla tla j¾. wkqj hk fldgi ;=, § n¢k ;=jlal= .ek úia;rd;aulj idlÉPd flfrhs'<br />
5'6 5'6<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> wmyr wmyrKh wmyr h - tla tla tla tla j¾. j¾. wkqj wkqj wkqj -<br />
,nd .; yels jd¾;d iSñ; neúka tla tla j¾. wkqj <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> jerÈ f,i Ndú;d lsrSfï mßudKh<br />
.ek ksjerÈj igyka lsÍu wmyiq h' nrm;, wmrdOj, § fhdod .;a <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> j¾. .ek<br />
±lafjk uOHu fmd,sia ixLHd f,aLk u.ska ^my; we;s igyk 32 n,kak& hï woyila iemfhk<br />
kuq;a tajd iSñ; mrdihl muKla me;sr mj;sk neúka imqrdu úYajdiodhl f,i ie,l<strong>sh</strong> fkd yels<br />
h' tfyhska" Ndú;d l, <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> j¾. fnod ±laùfï § ta flfrys iïmQ¾K úYajdih ;eîu l<<br />
fkd yels h' ksoiqkla .;fyd;a" .,algia <strong>ms</strong>iaf;da,j,ska fjka fldg olajd ke;' fï wdldrfha <strong>iq¿</strong><br />
<strong>wú</strong> wmrdOj, È Ndú;d jk nj" f;dr;=re iemhQ fndfyda mqoa.,hka úiska wjOdrKh lr we;s<br />
;;ajhla ;=, fuu w;a yeÍu jeo.;a h' tmuKla fkdj o;a; u.ska ksfhdackh lrkafka <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
jerÈ f,i Ndú;d jQ wjia:d iSñ; ixLhdjla muKla jk fyhska" tu.ska bÈßm;a jkafka ta ta<br />
j¾.hkag wh;a <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> jerÈ f,i Ndú;d lsÍfï ienE m%udKfha ixCIsma;hla muKls' nrm;,<br />
wmrdO w;r" n¢k ;=jlal= u.ska isÿ flfrk wk;=re ixLHdj <strong>iq¿</strong>;rhla jk kuqÿ th fndfyda<br />
m%foaYj, § <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> wk;=rej, m%Odku m%Njh ùu fuhg tla ksoiqkls' .egqï mj;sk m%foaYj,g<br />
ióm m%foaYj, § mjd" n¢k ;=jlal= úiska isÿ jQ wk;=re fojeks úYd,;u <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> wk;=re<br />
ixLHdj fjhs' ^.egqïj,ska miqj&<br />
iuia;hla jYfhka .;a l< fndfyda rgj, § fukau fuys§ o 1999-2005 w;r ld,h ;=, È<br />
nrm;, wmrdO i|yd jvd;a nyq,j fhdod .;a <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> j¾.h <strong>ms</strong>iaf;da, fjhs' tajd myiqfjka<br />
iÕjd .; yels ùu thg fya;=j úh yels h' 335 <strong>ms</strong>iaf;da, úfYaIfhkau" ikakoaO fidrlï" meyer<br />
.e<strong>kS</strong>ï iy ukqIH >d;k j, § nyq,j fhdod f.k ;sfí' fuhska fmks hkafka <strong>ms</strong>iaf;da, ixirKh<br />
<strong>ms</strong>,sn|j úfYaI wjOdkhlska l% <strong>sh</strong>d l< hq;= nj h'<br />
331<br />
<strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> f,i ksmojk neúka n¢k ;=jlal= <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> h'<br />
332<br />
wêlrK ffjoH ks,Odßfhl= iu. iïuqL idlÉPdj" wkqrdOmqrh" 2006 foieïn¾ 08<br />
333<br />
wêlrK ffjoH ks,Odßfhl= iu. iïuqL idlÉPdj" wkqrdOmqrh" 2006 foieïn¾ 07<br />
334<br />
ikafâ whs,kaâ' 2006 Tlaf;dan¾ 22<br />
335<br />
o;a; ,nd .kakd ,oafoa pkaød m%kdkaÿf.a ’ fmd,siam;sjrhdf.a md,k jd¾;dj ^1999-2005& lD;sfhks' .,algia jeks jeo.;a j¾. tys<br />
wvx.=j fkdue;'<br />
123
igykigyk 32 32 nrm;, nrm;, wmrdOj, wmrdOj, oS oS fhdod fhdod .;a .;a <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> wõ wõ j¾. j¾. " " 1999- 1999- 1999-<br />
2005<br />
2005<br />
n|sk ;=jlal= 271<br />
rhs*,a 921 5%<br />
2%<br />
m;frdï ;=jlal=<br />
3101 18%<br />
iajhxl%Sh <strong>wú</strong> 4885<br />
29%<br />
124<br />
<strong>ms</strong>iaf;da,, 7590<br />
46%<br />
nrm;, wmrdO i|yd fhdod .;a wfkla úYd,;u fldgi ^ 29]& iukaú; jkafka iajhxl% Sh wdhqO<br />
^úúO wkqmd;hkaf.ka hq;a à - 56" tï 16 iy úúO j¾.j,g wh;a ueIska ;=jlal=" <strong>ms</strong>iaf;da, iy<br />
m;frdï ;=jlal= n÷ ñ,sgß udos,sfha wdhqO wdjrKh jk fmd,sia uOHu o;a; ;=, wvx.= j¾.hls'&<br />
Ndú;h u.ska h' m;frdï ;=jlal= o úYd, wkqmd;hlska ^18]& mj;sk w;r rhs*,a iy n¢k<br />
;=jlal= Ndú;d ú we;af;a Bg wvq m%udKhls' wmrdOj, § m;frdï ;=jlal= fmr mßÈ b;d úYd,<br />
jYfhka Ndú;d fkdjkafka h hk úYajdih mj;sk kuq;a" 336 fmd,sia o;a; fmkajd fok wdldrhg<br />
;;ajh th fkdfõ' tu o;a;j,g wkqj fidrlïj, È yer fndfyda nrm;, wmrdOj, § ñ,sgß<br />
udÈ,sfha wdhqO iy w;a ;=jlal= ;rï Ndú;d fkdjqk o" Bg uola wvqfjka m;frdï ;=jlal= o<br />
Ndú;d fjhs' ^j.=j 11 n,kak&<br />
Ndú;d lrk ,o <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> wdhqO j¾. .ek ie,lSfï È fm<strong>kS</strong> hk lreKla kï iuyr<br />
wjia:dj, § tla wmrdOhla i|yd úúO j¾.j, <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> .Kkdjla fhdod .kakd nj h' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
Ndú;h yd iïnkaO fidrlï wkqmd;h by, uÜgul mj;sk ;,x.u fldÜGdYfha <strong>ms</strong>ysá fmd,Si<strong>sh</strong><br />
i|yka l< wdldrhg" iEu ikakoaO wmrdOhl§u à - 56" ßfjda,ajr" <strong>ms</strong>iaf;da, iy w;a ;=jlal=<br />
iu. yjqf,a hg;a <strong>ms</strong>ßfihska .,algia tllaj;a Ndú;d ú ;sfí' 337<br />
thg w;sf¾lj wmrdOlrejka úiska jHdc ;=jlal= Ndú;h o by, hñka mj;sk nj f;dr;=re<br />
iemhQ tla mqoa.,fhla lSh' 338 ikakoaO l,a,s" ienE <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iu. jHdc wkq rE .Kkdjla o Ndú;d<br />
lrk nj ;uka úYajdi lrkafka hhs fcHIaG fmd,sia ks,Odßfhla úfYaIfhka mejiS h' 339 fou<<br />
ldka;djka iu. mej;s b,lal.; lKavdhï /iaùïj, § fufia m%ldY úh' ’ixpdrlhkaf.a<br />
336 fcHIaG fmd,sia ks,Odßfhl= iu. iïuqL idlÉPdj" uOHu <strong>wú</strong> .nvdj" fld
iaj¾KdNrK .e<strong>kS</strong>u i|yd l,auqfKa mdr fome;af;a ;reKhska jHdc ;=jlal= Ndú;d lrk nj<br />
m%isoaO h' 340<br />
5'6'1' 5'6'1' .,algia .,algia iy iy fnfy;a fnfy;a fldgk fldgk ;=jlal=<br />
;=jlal=<br />
iuyr úg" fmd,sia jd¾;d ;=, we;s iSñ; j¾.SlrKh fya;=fjka" wmrdOj, § .,algia yd fnfy;a<br />
fldgk ;=jlal= Ndú;h .ek we;s f;dr;=re iSñ; h' .,algia fndfyda wjia:dj, § Ndú;d lrk<br />
nj iuyr f;dr;=re ud¾.j,ska m%ldY jk w;r fjk;a wh mjikafka tajdfha Ndú;h ie,l<strong>sh</strong> hq;=<br />
f,i wvq ù we;s nj h' ksoiqkla jYfhka" r;akmqr fmd,Sisfha mej;s iïuqL idlÉPdjl § fmks<br />
.<strong>sh</strong> wdldrhg miq .<strong>sh</strong> jir lSmhl ld,h ;=,§" wmrdO i|yd à -56 udÈ,sfha .,algia fhdod.kq<br />
,nk njg we;s úYajdih jefvñka ;sfí' tfy;a" m%Odk jYfhka f;dr;=re iemhQ fjk;a<br />
mqoa.,hkaf.a woyi kï .,algia Ndú;d jkafka l,d;=rlska nj h' 341<br />
5'6'2 5'6'2 m%ydrl m%ydrl rhs*,a rhs*,a iy iy ñ,sgß ñ,sgß udÈ,sfha udÈ,sfha <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
<strong>wú</strong><br />
rg mqrd isÿ jQ wmrdOj, § Ndú;d jQ <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> j¾. .ek jd¾;d lrk wjia:dfõ §" ñ,sgß<br />
udÈ,sfha <strong>wú</strong> Ndú;h jd¾;d lr we;af;a ’iajhxl% Sh wdhqO hk YS¾Ih hgf;a jk kuq;a" • ,xldj<br />
;=, m%Odk jYfhkau Ndú;d jk iajhxl% Sh wdhqOh à -56 jk fyhska fuu YS¾Ih hgf;a ±lafjk<br />
fndfyda wdhqO u.ska yeÕ fjkafka tu wdhqOh úh yels h' fuu wdhqO Ndú;fha uE; ld,Sk wvq<br />
ùula mj;sk nj flá ld,Sk ixLHd f,aLk u.ska fm<strong>kS</strong> hk kuq;a" §m <strong>jHdma</strong>; ixLHd f,aLk<br />
fmkajd fokafka wmrdOj, § iajhxl%Sh wdhqO Ndú;fha uÜgu iEfyk ;ekl mj;sk nj h' ^j.=j<br />
11 n,kak& 2003 isg 2005 olajd fmd,Sisfha ks, ixLHd f,aLk wkqj nrm;, wmrdO 1"428 l §<br />
ñ,sgß udÈ,sfha <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> fhdod f.k we;s w;r bka nyq;rhla ukqIH >d;k" ukqIH >d;k i|yd<br />
;e;a lsÍï iy fidrlï h' tmuKla fkdj" iïuqL idlÉPdj, § ,o f;dr;=rej,ska meyeÈ,s jk<br />
wkaoug È.= ld,Sk jYfhka tajdfha j¾Okhla olakg ,efí' <strong>wú</strong>iaidfõ,a," nÿ,a," fld
wêlrK ffjoH ks,Odßjrhdf.a wjOdkhg ,la jQ <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> wdY% s; urK w;ßka nyq;rh isÿ ù<br />
we;af;a by, m%fõ.hla iys; <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>" m%Odk jYfhkau à -56 u.ska h' ^tajd idudkHfhka<br />
fn,sw;a;" ùrleáh" j,iauq,a, fyda ;x.,a, m%foaYj, isÿ ù we;'& fuys§ .,algia fyda w;a<br />
;=jlal= iaj,am wjia:djl § muKla Ndú;d ù we;s w;r" Tyq 2001 § ud;r m%foaYfha lghq;=<br />
lsÍug werUQ jljdkqfõ mgka" ukqIH >d;k".,algiaj, isg à - 56 olajd udre ú we;s nj<br />
meyeÈ,sj fmfkkafka hhs lS h' 344<br />
5'6'3' 5'6'3' n¢k n¢k ;=jlal=<br />
;=jlal=<br />
idudkHfhka n¢k ;=jlal= fhdod .e<strong>kS</strong>ug wfmalaId lrkafka ryis.;j i;=ka ovhï lsÍug iy jk<br />
i;=kaf.ka j.djka wdrCId lr .e<strong>kS</strong>ug h' tajd idudkHfhka jk i;=ka hk ux fm;a Tiafia wgjkq<br />
,efí' b,lal l< jk i;d wkqj th wegùfï Wi iy fldaKh ;SrKh fjhs' n¢k ;=jlal=jla<br />
wegùu" úfYaI ±kqula wjYH lghq;a;ls'<br />
PdhdrEmh PdhdrEmh 1( 1( n|sk n|sk ;=jlal=j ;=jlal=j iy iy ’yekao<br />
’yekao<br />
126<br />
PdhdrEmh PdhdrEmh 2( 2( n|sk n|sk ;=jlal=j ;=jlal=j l%<strong>sh</strong>d l%<strong>sh</strong>d lrk lrk wdldrh<br />
m%o¾ m%o¾Ykh m%o¾ Ykh lsrSu<br />
úIalïNh wÕ,a 0'5 l .e,ajkhsia nghlska o mqmqrk øjH .%Eï 15-20 lska o ^idudkHfhka<br />
r;s[a[dj,ska ,nd .kakd&" iy WKav .%Eï 50 lska o ^nhsisl,a fnda," f,day len,s& n¢k<br />
;=jlal=jla iukaú; fjhs' fldld .eiaiSfuka ^fndfyda úg È.= ndyqjla iys; f,day m;=rla fjä<br />
fnfy;a u; fõ.fhka je§fuka& ;=jlal=j ±,a ù WKav <strong>ms</strong>g lsÍu isÿ fjhs'<br />
ukqIH >d;k <strong>ms</strong>d;k ixLHdj 104 ls' f.dùka" fmd,sia ks,OdÍka" .%dudrCIlhka" jk<br />
Ôù ks,Odßka" jk ixrCIK ks,OdÍka iy ,uqka jeks i<strong>sh</strong>¨ wdldr mqoa.,hka uE; jirj, È •<br />
,xldj ;=, §" n¢k ;=jlal= ksid urKhg fyda úl,dx. ;;ajhg m;aù ;sfí' n¢k ;=jlal= yd<br />
344 <strong>kS</strong>'iq'jHd'cd'fld'(NCAPISA) ^2007&
iïnkaO ukqIH >d;k ixLHdj u.ska fmkakqï flfrkafka" j¾;udkfha olajk wjOdkhg jvd jeä<br />
wjOdkhlska hq;=j tu <strong>wú</strong>j, me;sÍu iy Ndú;h .ek lghq;= l< hq;= nj h'<br />
n¢k ;=jlal= nyq,j mj;skafka wE; m
weiqreu eiqreu 5 5 ( ( wkqrdOmqr wkqrdOmqr Èia;%slalh Èia;%slalh ;=, ;=, n¢k n¢k ;=jlal=<br />
;=jlal=<br />
wkqrdOmqr Èia;% slalh ;=," jd¾Islj isÿ jk frday,a .;j m%;sldr .; hq;= njg weia;fïka;= fldg<br />
we;s n¢k ;=jlal= wdY% s; isÿùï 500 la w;ßka úYd, m%;sY;hla Y,Hl¾u wjYH wjia:d fjhs'<br />
2001 jif¾ È n¢k ;=jlal= wk;=rej,g ,laj Y,Hl¾u wjYH jQ" 249 la o" 2002 § tn÷ wh<br />
234 la o" wkqrdOmqr YsCIK frday, ;=," isáhy' úkaÈ;hkaf.ka 70-75] la mqreIhka jQ w;r<br />
thska 60] l <strong>ms</strong>ßila wjqreÿ 21 ;a 40 ;a w;r jhia ldKavj,g wh;a úh' 348 mia jirl ld,hla<br />
;=, § m%dfoaYSh f,alï fldÜGdY ;=kl muKla ^ueojÉÑh" .f,kaì÷Kqjej iy rUEj& n¢k<br />
;=jlal= ksid ;=jd, ,o <strong>ms</strong>ßi 108 la o ñh .<strong>sh</strong> <strong>ms</strong>ßi 14 la o úh'<br />
j.=j j.=j 13 13 ( ( W;=re W;=re ueo ueo m,df;a m,df;a m%dfoaYSh m%dfoaYSh f,alï f,alï fldÜGdY fldÜGdY ;=, ;=, n¢k n¢k ;=jlal= ;=jlal= ;=jd, ;=jd, iy iy urK<br />
urK<br />
ueojÉÑh<br />
ueojÉÑh<br />
wkqrdOmqrh iy fudKrd., Èia;% slalj, wjqreÿ 10 l ld,hla fiajh l< jk Ôù ks,Odßfhl=g<br />
wkqj jk Ôú ixrCIKhg o n¢k ;=jlal= iEfyk n,mEula t,a, fldg we;' jk Ôù wmrdO<br />
fndfyda m%udKhl È m;frdï ;=jlal= fyda n¢k ;=jlal= fhdod f.k ;sfí'<br />
n¢k n¢k ;=jlal=" ;=jlal=" fi!LHh fi!LHh fi!LHh iy iy Ôjk Ôjk jD;a;Ska jD;a;Ska<br />
jD;a;Ska<br />
wkqrdOmqr wdfrda.H Yd,dfõ jdÜgq wxl 27 isá n¢k ;=jlal= úkaÈ;hka ;sfofkl=" ióCIK<br />
lKavdhu úiska iïuqL idlÉPdjlg Ndckh lrk ,È' n¢k ;=jlal= wk;=re ksid fi!LHhg iy<br />
Ôjk jD;a;Skag isÿ flfrk n,mEu flf;la o hkak Tjqkaf.a m%ldY ;=,ska meyeÈ,sj fmfkhs'<br />
ùrl=,ï ^jõk<strong>sh</strong>dfõ& .ïudkfha mÈxÑ orejka ;sfofkl=f.a <strong>ms</strong>fhla jk 47 yeúßÈ mqoa.,fhl<br />
m%ldY l< wdldrhg (<br />
2001 2002 2003 2004 2005 tl;=j<br />
;=jd, 12 13 13 6 5 49<br />
urK 3 1 2 1 1 8<br />
.f,kaì÷Kjej<br />
.f,kaì÷Kjej<br />
.f,kaì÷Kjej<br />
;=jd, 11 7 4 5 6 33<br />
urK 1 3 4<br />
rUEj<br />
rUEj<br />
;=jd, 8 3 7 6 2 26<br />
urK 1 1 2<br />
’2006 fkdjeïn¾ 16 fjks od uu yrla n,d .ksñka isáhd' w<strong>ms</strong> ;=ka fofkla yrla tl;= lrf.k<br />
tkav yji .<strong>sh</strong>d' uu f.or j;a; wdrCId lr .kav f.aÜqjg WK ng od,d ;snqKd' ta fj,dj yji<br />
6'30 g ú;r we;s' ta yßfh ,÷ le,Ej' ;=jlal=j m;a;= jqKd' n¢k ;=jlal= ksid wjqreoaolg ;=ka<br />
128
y;r fofkla wk;=rg m;a fjkjd w<strong>ms</strong> ±l, ;sfhkjd' idudkH fõ,dj Wfoa mdkaor' tfyu<br />
ke;akï yji' mdhk ldf,È ^cQ,s-wf.daia;=& jf.au jysk ldf,È ^Tlaf;dan¾-ckjdß& n¢k ;=jlal=<br />
;=jd, isÿ jk m%udKh jeähs' .egqï yskaod w;yer, od, ;sfhk bvï fndfyduhs' jk i;a;= l,ska<br />
j.d ìï fj,d ;snqKq ta bvïj,g weú;a bkakjd' bia<strong>ms</strong>ß;df, ysgmq myq .<strong>sh</strong> i;s lSmfhÈu ug<br />
uql=;a riaidjla lrkak neß jqKd' iuyr úg uq¿ wjqreoafoÈu neß fjkak mq¿jka'<br />
ore fofofkl=f.a <strong>ms</strong>fhl= jk ueojÉÑfha mÈxÑ" .jhka ysñ 44 úhe;s mqoa.,fhla lSfõ fufia h<br />
(<br />
’uf. f.or b|,d lsf,da ógrhla ú;r tydhska fyakla ;sfhkjd' uu jyq meáfhla fydhkav .<strong>sh</strong>d'<br />
n¢k ;=jlal=j m;a;= jqKd' ta fj,dj Wfoa 7'30 g ú;r we;s uu meh folla ú;r isy<strong>sh</strong> ke;=j<br />
ysáhd' Bg miafi jeiaid' ug wdmyq isy<strong>sh</strong> wdjd' uf. mq;d,d udj fydhd f.k ueojÉÑfh<br />
bia<strong>ms</strong>ß;df,g f.kdjd' tfyka udj fuydg tõjd' uf. ll=,a folu ^flKavd& ;=jd, fj,d' tafl<br />
f;areu ;=jlal=j wgj,d ;snqfK j,a W!frl=g njhs' mQkEj l|jqf¾ b|,d lef,a mqyqKqjg wdmq<br />
kdúl yuqodfj wh n¢k ;=jlal= yskaod ;=jd, fj,d bkakjd uu ±l, ;sfhkjd' kdúl yuqodj<br />
n¢k ;=jlal= ;ykï lrk ±kaúula .y,d ;snqK;a taflka jevla kE' uf. f.a ;sfhkafka<br />
ueojÉÑfha fmd,sia fpla fmdhskaÜ tfla b|,d lsf,da ógrhlg tydhska' ug fyd| fjkav<br />
wjqreoaolg lsÜgq ld,hla hhs'<br />
by; i|yka l< wdldrhg n¢k ;=jlal= ;=jd, ksid mjq,aj, Ôúld jD;a;<strong>sh</strong>g isÿ jk n,mEu<br />
úYd, h' th n¢k ;=jlal=jg f.dÿre jk mqoa.,hdg muKla fkdj Tjqkaf.a wUqjkag fyda<br />
ieñhkag o" hefmkakkag o n,mdhs'<br />
wkqrdOmqrh iy fudKrd., Èia;% slalj, wjqreÿ 10 l ld,hla fiajh l< jk Ôù ks,Odßfhl=g<br />
wkqj jk Ôú ixrCIKhg o n¢k ;=jlal= iEfyk n,mEula t,a, fldg we;' jk Ôù wmrdO<br />
fndfyda m%udKhl È m;frdï ;=jlal= fyda n¢k ;=jlal= fhdod f.k ;sfí'<br />
n¢k n¢k n¢k ;=jlal=" ;=jlal=" fi!LHh fi!LHh iy iy Ôjk Ôjk jD;a;Ska<br />
jD;a;Ska<br />
wkqrdOmqr wdfrda.H Yd,dfõ jdÜgq wxl 27 isá n¢k ;=jlal= úkaÈ;hka ;sfofkl=" ióCIK<br />
lKavdhu úiska iïuqL idlÉPdjlg Ndckh lrk ,È' n¢k ;=jlal= wk;=re ksid fi!LHhg iy<br />
Ôjk jD;a;Skag isÿ flfrk n,mEu flf;la o hkak Tjqkaf.a m%ldY ;=,ska meyeÈ,sj fmfkhs'<br />
ùrl=,ï ^jõk<strong>sh</strong>dfõ& .ïudkfha mÈxÑ orejka ;sfofkl=f.a <strong>ms</strong>fhla jk 47 yeúßÈ mqoa.,fhl<br />
m%ldY l< wdldrhg (<br />
’2006 fkdjeïn¾ 16 fjks od uu yrla n,d .ksñka isáhd' w<strong>ms</strong> ;=ka fofkla yrla tl;= lrf.k<br />
tkav yji .<strong>sh</strong>d' uu f.or j;a; wdrCId lr .kav f.aÜqjg WK ng od,d ;snqKd' ta fj,dj yji<br />
6'30 g ú;r we;s' ta yßfh ,÷ le,Ej' ;=jlal=j m;a;= jqKd' n¢k ;=jlal= ksid wjqreoaolg ;=ka<br />
y;r fofkla wk;=rg m;a fjkjd w<strong>ms</strong> ±l, ;sfhkjd' idudkH fõ,dj Wfoa mdkaor' tfyu<br />
ke;akï yji' mdhk ldf,È ^cQ,s-wf.daia;=& jf.au jysk ldf,È ^Tlaf;dan¾-ckjdß& n¢k ;=jlal=<br />
;=jd, isÿ jk m%udKh jeähs' .egqï yskaod w;yer, od, ;sfhk bvï fndfyduhs' jk i;a;= l,ska<br />
j.d ìï fj,d ;snqKq ta bvïj,g weú;a bkakjd' bia<strong>ms</strong>ß;df, ysgmq myq .<strong>sh</strong> i;s lSmfhÈu ug<br />
uql=;a riaidjla lrkak neß jqKd' iuyr úg uq¿ wjqreoafoÈu neß fjkak mq¿jka'<br />
129
ore fofofkl=f.a <strong>ms</strong>fhl= jk ueojÉÑfha mÈxÑ" .jhka ysñ 44 úhe;s mqoa.,fhla lSfõ fufia h<br />
’uf. f.or b|,d lsf,da ógrhla ú;r tydhska fyakla ;sfhkjd' uu jyq meáfhla fydhkav .<strong>sh</strong>d'<br />
n¢k ;=jlal=j m;a;= jqKd' ta fj,dj Wfoa 7'30 g ú;r we;s uu meh folla ú;r isy<strong>sh</strong> ke;=j<br />
ysáhd' Bg miafi jeiaid' ug wdmyq isy<strong>sh</strong> wdjd' uf. mq;d,d udj fydhd f.k ueojÉÑfh<br />
bia<strong>ms</strong>ß;df,g f.kdjd' tfyka udj fuydg tõjd' uf. ll=,a folu ^flKavd& ;=jd, fj,d' tafl<br />
f;areu ;=jlal=j wgj,d ;snqfK j,a W!frl=g njhs' mQkEj l|jqf¾ b|,d lef,a mqyqKqjg wdmq<br />
kdúl yuqodfj wh n¢k ;=jlal= yskaod ;=jd, fj,d bkakjd uu ±l, ;sfhkjd' kdúl yuqodj<br />
n¢k ;=jlal= ;ykï lrk ±kaúula .y,d ;snqK;a taflka jevla kE' uf. f.a ;sfhkafka<br />
ueojÉÑfha fmd,sia fpla fmdhskaÜ tfla b|,d lsf,da ógrhlg tydhska' ug fyd| fjkav<br />
wjqreoaolg lsÜgq ld,hla hhs'<br />
by; i|yka l< wdldrhg n¢k ;=jlal= ;=jd, ksid mjq,aj, Ôúld jD;a;<strong>sh</strong>g isÿ jk n,mEu<br />
úYd, h' th n¢k ;=jlal=jg f.dÿre jk mqoa.,hdg muKla fkdj Tjqkaf.a wUqjkag fyda<br />
ieñhkag o" hefmkakkag o n,mdhs'<br />
n¢k n¢k n¢k ;=jlal= ;=jlal= iy iy jk jk Ôùka Ôùka<br />
Ôùka<br />
• ,xldj mqrd jd¾Islj <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> u.ska urd ouk w,s we;=ka ixLHdj 120 ls' fuh fndfyda úg<br />
n¢k ;=jlal= iy m;frdï ;=jlal= fjä myrj,a u.ska we;s jq ;=jd, ksid isÿ fjhs' 349<br />
wkqrdOmqrfha § muKla ñh .<strong>sh</strong> w,skaf.ka i<strong>sh</strong>hg 60 la tfia urKhg m;a jQfha n¢k ;=jlal=<br />
fya;=fjks' wkqrdOmqrfha jk Ôù ks,Odßfhl= m%ldY l< wdldrhg ’n¢k ;=jlal= ksid urKhg m;a<br />
jqKq w,s fndfyda .Kkla uf.a jD;a;sfha fndfyda wjia:dj, È uu mqoa.,slj ±l,d ;sfhkjd' ^'''&<br />
w,sfhl=f.a bÈß ll=,lg ;=jd, jqKq úg w,<strong>sh</strong>dg weúo .kak neß fjkjd' fndfydu fj,djg W!<br />
uefrkafka nv .skafkka" <strong>ms</strong>mdifhka" ta jf.au ;=jd,j,g úI îc we;=,a ùfukqhs'<br />
j.=j j.=j 14 14 ( ( wkqrdOmqr wkqrdOmqr Èia;%slalfha Èia;%slalfha j,a j,a w,s w,s urK<br />
urK<br />
2004 2005 2006 tl;=j<br />
j,a w,s urK 24 22 40 86<br />
;=jlal= ;=jd, ksid isÿ jQ j,a w,s urK 13 12 25 50<br />
;=jlal= ;=jd, ksid isÿ jQ j,a w,s urK ] 54.1 54.5 62.9 58.1<br />
5'6'4' '6'4' '6'4' w;a w;a fndaïn<br />
fndaïn<br />
w;a fndaïn Ndú;h iy tajd ,nd .; yels ùu .ek" m%Odk jYfhka f;dr;=re iemhQ mqoa.,hka<br />
fndfyda fofkla úfYaI wjOdkh fhduq l
wmrdOj, § w;a fndaïn Ndú;h .egqï m%foaYj,g ióm l,dmj, È muKla fkdj fjk;a úúO<br />
Èia;%slalj, o mj;S' ksoiqkla jYfhka 2006 È w;a fndaïn yd iïnkaO isÿ ùï folla ud;r §<br />
yg .;a nj ±laúh yels h · úYaj úoHd, lÓldpd¾hjrfhl=f.a jEka r:hlg j,afmd, È w;a<br />
fndaïnhla oud .ikq ,ÿj jdykhg ydks isÿ úh' tfiau" w;a fndaïnhla ika;lfha ;nd f.k isá<br />
^m,s .eksu i|yd Ndú;d lsÍfï wruqKska& fok<strong>sh</strong>dh fmd,Sisfha fmd,sia fldia;dm,ajrfhl= w;a<br />
wvx.=jg .eKqks' 351 tfiau" idudkHfhka udi 3la fyda 4l ld,hla we;=,; § isÿ l< fufyhqïj,ska<br />
o, jYfhka w;a fndaïn ;=kla fidhd .;a nj ióCIK lKavdhug .,alsiai fmd,Sisfha ks,Odßfhla<br />
mejiS h' 352<br />
w;a fndaïn fhdod .ksñka isÿ l< wmrdO w;r ukqIH >d;k iy ikakoaO fidrlï o we;=,;a h'<br />
2006 iema;eïn¾ udifha § <strong>wú</strong>iaidfõ,af,a § w;a fndaïnhla Ndú;d lrñka yuqod finf,l= úiska<br />
ldka;djka fofofkl= urd ±óu tla ksoiqkls' >d;khg fya;= ù we;af;a yuqod fin,<strong>sh</strong> iy fin,d<br />
w;r jQ fm% au iïnkaOhls' 353 ikakoaO fidrlï i|yd o w;a fndaïn fhdod .efkñka ;sfnhs'<br />
2006 Tlaf;dan¾ udifha § uykqjr m%foaYfha iaj¾KdNrK idmamqjla fld,a, lk wjia:dfõ È<br />
ñksiqkag ;¾ckh lsÍu i|yd w;a fndaïnhla Wmfhda.s lr .kakd ,È' re' 155"000 la fidrlï<br />
lsÍu <strong>ms</strong>
wmrdOj, we;s Rcq wd¾Ól <strong>ms</strong>ßjehg w;sf¾lj mjq,l wdodhï Wmhkakd wysñ ùu w;s úYd,<br />
ydk<strong>sh</strong>ls'<br />
wmrdOj, m%;sM,hla jYfhka ìys jk wkdrCIs; Ndjh <strong>ms</strong>,sn| yeÕSï ksid" wdfhdack wffO¾hhg<br />
m;a ùu iy wdrCIs;j .uka ìuka hdug ñksiqkag we;s yel<strong>sh</strong>dj iSud ùu fya;=fjka th /l<strong>sh</strong>djka<br />
flfrys wys;lr f,i n,mdhs' ikakoaO wmrdO" jHdmdßl mßirhg n,mdk wdldrh .ek ñY%<br />
woyia m, l< úúO jHdmdßl iy jdKsc uKav, ksfhdað;hka iu. iïuqL idlÉPd .Kkdjla<br />
mej;a ùug ióCIK lKavdhug yels úh' o, jYfhka idudðlhka 200 la isák yïnkaf;dg<br />
Èia;%sla jdKsc uKav, ksfhdað;fhla m%ldY lf
weiqreu weiqreu 6 6 ( ( m%ldYh m%ldYh ( ( ( mq;a;,fï mq;a;,fï ixúê; ixúê; wmrdOhl wmrdOhl úkaÈ;fhla<br />
úkaÈ;fhla<br />
’wjqreÿ úiailg l,ska .sks <strong>wú</strong> m%Yakhla fkd;snqKq kuq;a isú,a hqoaOh;a iu. ±ka .sks <strong>wú</strong>;a" w;a<br />
fndaïn;a úYd, m%udKhla ;sfnkjd' uf.a ksjfia y;a fofkla Ôj;a fjkjd' mjqf,a wdodhï Wmhk<br />
mqoa.,hd uuhs' rfÜ fndfyda m%foaYj, ñksiqkaf.a Ôú;j,g isú,a hqoaOh n,md,d ;sfhkjd' .egqï<br />
mj;sk l,dmh;a rfÜ wfkla m%foaY;a w;r <strong>ms</strong>ysá ksid mq;a;,u fjr, ;Srej" <strong>ms</strong>iaf;da, fyda fndaïn<br />
iys;j isÿ lrk ixúOdk.; wmrdOj,g" uerjrhkag iy m%pKav l%<strong>sh</strong>dj,g ,la ùfï wjodku<br />
orñka ;sfnkjd'<br />
lmamï jYfhka rem<strong>sh</strong>,a 500"000 la f.jk f,i;a tfia ke;akï úmdl ú£ug iQodkïj isák<br />
f,i;a okajk ÿrl;k mKsúvhla ug ,enqKd' uu uqo,a f.ùu m%;sfCIm l
5'7'4 5'7'4 <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> l%<strong>sh</strong>djg l%<strong>sh</strong>djg l%<strong>sh</strong>djg kexùfï kexùfï kexùfï <strong>ms</strong>ßjeh<br />
<strong>ms</strong>ßjeh<br />
tfiau fmd,Sisfha" rcfha ri mÍCIlf.a" <strong>kS</strong>;sm;s fomd¾;fïka;=fõ iy wêlrKj, m%;spdr wjYH<br />
jk fyhska ta i|yd o rcfha jeh YS¾Ij,ska iEfyk uqo,la <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> yd iïnkaO wmrdOj,g Wrd<br />
.<strong>kS</strong>' 1999-2005 ld,h ;=, § jirlg nrm;, wmrdOj,ska 4'5] la ;=, <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;d fldg ;snQ<br />
neúka tajdfha wmyrkh ksid <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong>g yd hqla;<strong>sh</strong> mis|,Sfï wdh;kj, hg;a <strong>ms</strong>ßfihska fumuK<br />
m%udKhla Bg Wrd .kq we;ehs wkqudk l< yels jk w;r ñ<strong>kS</strong> uereïj,ska i<strong>sh</strong>hg 16 isg 30<br />
olajd m%udKhla o" ñ<strong>kS</strong> ueÍug ;e;a lsÍfï wjiaa:dkj,ska<br />
i<strong>sh</strong>hg 34 isg 48 olajd m%udKhla o<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> u.ska isÿ úkehs Wm l,amkh l
<strong>kS</strong>;s <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>úfrdaë</strong> ±j ±j cdjdru<br />
cdjdru<br />
• ,<strong>xldfõ</strong> jk ixrCIK <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> b;d ±ä h' 364 flfia fj;;a" fuu <strong>kS</strong>;s l% Shd;aul lsÍfï § <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
fj;ska t,a, jk ie,l<strong>sh</strong> hq;= wNsfhda.j,g uqyqK §ug thg isÿ fjhs' jk ixrCIK<br />
fomd¾;fïka;=fõ ks,dßfhl=g wkqj <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> ±j cdjdrïlrejka fj;ska jk ixrCIK<br />
ks,Odßkaf.a mqoa.,sl wdrCIdjg iy Ôú;j,g t,a, jk ;¾ckh" 1887 tu fomd¾;fïka;=j<br />
wdrïN l< hq.h olajd u miq mig me;sr hhs' 365 <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> we;=¿ m%pKaav<br />
l% <strong>sh</strong>d Ndú;h" <strong>kS</strong>;s<br />
Yla;su;a fldg <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> ±j cdjdru i|yd we;s wjia:d iSud lsÍfuka wk;=rej 1980 jljdkqj<br />
mgka j¾Okh jQ nj jd¾;d fjhs' 366<br />
jk ixrCIK fomd¾;fïka;=fõ ks,OdÍka ;u yeÕSï m%ldYhg m;a lrñka bÈßm;a l< wdldrhg<br />
fndfyda <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> ±j cdjdrïlrefjda wdrCIl yuqodjka yer m,d .<strong>sh</strong> mqoa.,fhda fj;s' 367 ;u<br />
mqoa.,sl wdrCIdj <strong>ms</strong>
w;r we;s iïnkaO;d .ek o" .fõIKh l< udOHfõÈfhla ióCIK lKavdhu úisk iïuqL<br />
idlÉPdjlg Ndckh lrk ,È' 376 à - 56" <strong>ms</strong>iaf;da, iy .,algia we;=¿ <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>j,ska ikakoaO<br />
uerjrhka úiska ;udg ;¾ckh lrk ,o nj Tyq lSh' fuu ;¾ck isÿ jQfha Rcqju fmd,sia<br />
ks,OdÍka iy rcfha weu;sjrfhla bÈß<strong>ms</strong>g § jqj o" lsisÿ l% <strong>sh</strong>d ud¾.hla fkd .kakd ,È' ;¾ck<br />
<strong>ms</strong>
j.=j j.=j 15 15 ( ( wkqrdOmqrfha wkqrdOmqrfha jk jk cS cSù cS fomd¾;fïka;=j fomd¾;fïka;=j úiska úiska l< l< jeg,Sï<br />
jeg,Sï<br />
2005 2006 tl;=j tl;=j %<br />
iuia; iuia; jeg,Sï jeg,Sï ixLHdj ixLHdj<br />
120 90 210<br />
jk jk jk cS cSú cS wmrdO wmrdO<br />
24 23 47 22.3<br />
n|sk n|sk ;=jlal= ;=jlal= iïnkaO iïnkaO wmrdO wmrdO 16 30 46 21.9<br />
jk Ôù fomd¾;fïka;=fõ ks,OdÍyq i<strong>sh</strong> rdcldßfha § <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;d lr;s' flfia fj;;a jk<br />
i;=ka <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> f,i ovhï lsÍfï § fuu <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> o Ndú;d jk nj iuyr ks,OdÍyq<br />
mejiQy' 385<br />
fyaka fyaka j.dj<br />
j.dj<br />
n,m;% ,nd .e<strong>kS</strong>ug wkq.ukh l< hq;= l%ufha § wjYH bvï ysñldß;ajh imqrd,<strong>sh</strong> fkdyels<br />
neúka" fyaka j.dfõ fhfok f.dùkag j.d wdrCIdj i|yd <strong>kS</strong>;Hdkql+, <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ,nd .e<strong>kS</strong>fï<br />
yel<strong>sh</strong>djla ke;' tys m%;sM,hla jYfhka fyaka f.dùka w;r n¢k ;=jlal= iy .,algia Ndú;h<br />
mq¿,a f,i me;sÍ we;' 386 j.d wdrCIdj i|yd o tfukau bvï wdrjq,a ksrdlrKh lr .e<strong>kS</strong>u<br />
iïnkaOfhka o fhdod .; yels neúka <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla ysñ lr .e<strong>kS</strong>u flfrys Tjqyq jeä reÑhla<br />
olajk nj fmfkhs' iuyr m%foaYj, § tkï yïnkaf;dg Èia;% slalfha iuyr m%foaYj, § ixúê;<br />
wmrdOj,g jvd" m%pKav;ajh i|yd jvd;a fya;= ù we;af;a fyaka j.dj h' 387 yïnkaf;dg wdfrda.H<br />
Yd,dfõ" <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ksid isÿ jQ fndfyda urK iy ;=jd,j,g f.dÿre ù we;af;a f.dùka nj o Tjqka<br />
.j md,kh fyda fyaka j.dj yd iïnkaO wdrjq,aj,g ueÈ ù isá mqoa.,hka njo jd¾;d úh' 388<br />
lxid lxid j.dj j.dj j.dj iy iy fj
t
jd¾;d imhk mqoa.,hkaf.a Ôú;j,g t,a, ù we;s úúO ;¾ck mej;Su ksid udOH úYaf,aIKfhaÈ<br />
ksYAÉ; wmrdO lxvdhïj, kï Tjqka fj;ska fy,sorõ ùfï wjia:d m%udKh iSud ùu flfrys<br />
n,mdkakg we;s nj fm<strong>kS</strong> hhs'<br />
;e;s .kajk <strong>iq¿</strong> wdrCIl ;;ajh ksid" rfÜ mj;sk .egqu yd iïnkaOj woyia m%ldY lsÍfï §<br />
l;=jrekaf.a yd udOHfõ§kaf.a wd;au úYajdih my, jeà ;sfí' fjk;a m%Yak nyq;rhla .ek<br />
weÕs,s .eiSulska f;drj úfõpkd;aul lreKq m%pdrh lsÍu udOH úiska isÿ lrñka ;sfí'<br />
udOHfõ§kag tfrysj m%pKav l% <strong>sh</strong>d isÿ lsÍu iy ìh .ekaùu i|yd <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> fhdod .kakd úg th<br />
ne?reïj i,ld ne,<strong>sh</strong> hq;= lreKls' ukao h;a m%cd;ka;%jd§ hy md,kfha uq,a .,la jk isú,a<br />
ckhdf.a wëCIKh iy uyck ixjdo Èßu;a lsÍu i|yd jvd;au id¾:l l%uh jkafka ksoyia ck<br />
udOH jk fyhsks'<br />
139
6 <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> l%<strong>sh</strong>djg l%<strong>sh</strong>djg keÕSu iy uyck wdrCIdj<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> yd iïnkaO lr .ksñka • ,<strong>xldfõ</strong> <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> l% <strong>sh</strong>djg keÕSu iy uyck wdrCIdj <strong>ms</strong>
fj;;a" fuu ixLHd f,aLk úúO ck jd¾.sl lKvdhï iu. iudf,dapkhg ,la lrk úg tys<br />
meyeÈ,s úfYaI;d ±l .; yels h' m%;spdr ±la jQ ,dxlSh fou< iy uqia,sïjreka w;ßka úYd,<br />
m%;sY;hla mejiqfha ;uka mosxÑ m%foaY wdrÌs; fkdjk nj h' fu u.ska meyeÈ,s jkafka<br />
isxy,hka iy j;=lrfha oñ,hka iu. ii|k l< ;uka mosxÑ m%foaYj, wdrÌdj <strong>ms</strong>
ler,s ler,s, ler,s 1.0%<br />
mqoa., mqoa., wdrjq,a wdrjq,a, wdrjq,a 0.2%<br />
igyk igyk 33 33 ( ( mqoa.,sl mqoa.,sl $ $ mjqf,a mjqf,a wkdrCIs; wkdrCIs; Ndjfha Ndjfha fya;= fya;= jYfhka jYfhka fmkajd fmkajd fok fok wmrdO<br />
wmrdO<br />
j¾.<br />
j¾.<br />
îu;aj îu;aj <strong>wú</strong><strong>kS</strong>;j <strong>wú</strong><strong>kS</strong>;j yeisrSu<br />
yeisrSu<br />
40.0%<br />
wmyrKh$meyer wmyrKh$meyer .e<strong>kS</strong>ï<br />
.e<strong>kS</strong>ï<br />
5.9%<br />
;¾ckh$lmamï ;¾ckh$lmamï ;¾ckh$lmamï .e<strong>kS</strong>u .e<strong>kS</strong>u, .e<strong>kS</strong>u .e<strong>kS</strong>u<br />
4.5%<br />
¥IKh ¥IKh, ¥IKh 4.0%<br />
ck ck jd¾.sl jd¾.sl wmrdO wmrdO, wmrdO wmrdO 3.9%<br />
ñ<strong>kS</strong> ñ<strong>kS</strong> uereï uereï $ukqIH $ukqIH >d;k<br />
>d;k<br />
3.9%<br />
wkdrCIs; wkdrCIs; ke; ke;, ke; 3.2%<br />
udkj udkj udkj l+Ügkh l+Ügkh, l+Ügkh 2.8%<br />
hy hy md,kh md,kh fkdue;slu fkdue;slu, fkdue;slu fkdue;slu<br />
0.4%<br />
ikakoaO ikakoaO fidrlï fidrlï 9.5%<br />
,sx.sl ,sx.sl wmrdO wmrdO 7.9%<br />
myr myr oSu oSu $;e,Su $;e,Su 6.5%<br />
ksrdhqO ksrdhqO fidrlï fidrlï 13.7%<br />
foaYmd,k foaYmd,k m,s m,s .e<strong>kS</strong>ï .e<strong>kS</strong>ï $<br />
$<br />
m%pKav m%pKav l%<br />
l% <strong>sh</strong>d <strong>sh</strong>d 11.4%<br />
.Dyia: .Dyia: m%pKav;ajh m%pKav;ajh 15.7%<br />
142<br />
u;a u;a øjH øjH fnod fnod fnod yerSu yerSu yd yd<br />
yd<br />
wf,úh wf,úh 31.2%<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> fidrlï fidrlï fidrlï 37.2%<br />
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%<br />
fmkajd fok ,o wmrdO j¾. .ek ia;% S mqreI jYfhka iy jhia jYfhka ie,l<strong>sh</strong> hq;= fjkialï<br />
mej;=Ks' wmyrKh iy meyerf.k hdu" myr §u" ,sx.sl yd ck jd¾.sl wmrdO hk lreKq<br />
.ek jeäysáhkag jvd jeä ;reK <strong>ms</strong>ßila wjOdrKh l
6'2 6'2 6'2<br />
wdrCIdj wdrCIdj wdrCIdj iemhSug iemhSug iemhSug rcfha rcfha we;s we;s yel<strong>sh</strong>dj yel<strong>sh</strong>dj .ek .ek uyck uyck woyia<br />
woyia<br />
ckhdf.ka nyq;rhla ;=, fmd,Si<strong>sh</strong> .ek úYajdih mj;S' ’Tn fyda Tfí mjqf,a idudðlfhl=g<br />
m%pKav l% <strong>sh</strong>d ;¾ckhla t,a, jqjfyd;a Tn wdrCIdj m;d hkafka ljqreka fj;±hs úuiQ úg<br />
i<strong>sh</strong>hg 70 l <strong>ms</strong>ßila m%ldY lf
fmd,Sisfhka iyh m;k nj i|yka l< úYd, <strong>ms</strong>ßila isá w;r wvq wdodhï,dNS m%;spdr ±lajQjka<br />
w;r muKla" l,a,s kdhlhka foig yeÍfï úl,amh olakg ,enqKs'<br />
6'2'1 6'2'1 wdrCIdj wdrCIdj wdrCIdj imhk imhk wxYj, wxYj, yel<strong>sh</strong>dj yel<strong>sh</strong>dj .ek .ek woyia woyia<br />
woyia<br />
ìysiqKq wmrdOhlska iudch wdrlaId lr .e<strong>kS</strong>u i|yd m%Odk jYfhka ks;<strong>sh</strong> l% <strong>sh</strong>d;aul lrk iy<br />
md,khg iïnkaO wdh;kj, we;s ld¾hCIu;djh .ek Tjqkaf.a woyia ljf¾±hs hkak o<br />
.DydY% s; ióCIKfha § m%;spdr ±la jQ mqoa.,hkaf.ka úuik ,È' tlS wdh;k ’b;d ld¾hÌu"<br />
’;rula ÿrg ld¾hÌu" ’ld¾hÌu" ’ld¾hÌu fkdfõ fyda ’fkdo<strong>kS</strong> hkqfjka j¾. lrk f,i<br />
m%;spdr ±lajQjkaf.ka b,a,d isák ,È' ta wkqj ,o m%;sM, wkqj wdh;ksl ld¾hÌu;d wkq<br />
<strong>ms</strong>,sfj, my; i|yka mßÈ fõ'<br />
1 fmd,Si<strong>sh</strong> ( ld¾hÌu;d ,l=Kq uÜgu i<strong>sh</strong>hg 79 ls'<br />
2 .%du ks,OdÍ ( ld¾hÌu;d ,l=Kq uÜgu i<strong>sh</strong>hg 70 ls'<br />
3 Widú iy wêlrK moaO;<strong>sh</strong> ( ld¾hÌu;d ,l=Kq uÜgu i<strong>sh</strong>hg 64 ls'<br />
4 m%dfoaYSh f,alï ( ld¾hÌu;d ,l=Kq uÜgu i<strong>sh</strong>hg 57 ls'<br />
5 <strong>kS</strong>;sm;s fomd¾;fïka;=j ( ld¾hÌu;d ,l=Kq uÜgu i<strong>sh</strong>hg 50 ls'<br />
6 rdcH fkdjk ixúOdk iy m%cdj mokï lr .;a ixúOdk ( 403 ld¾hÌu;d ,l=Kq<br />
uÜgu i<strong>sh</strong>hg 47 ls'<br />
wmrdOj,g tfrysj igka lrk nj uyckhd w;r idfmaÌ jYfhka me;sÍ ;sîfuka fmd,Si<strong>sh</strong>g<br />
iy .fï ks,OdÍkag jdisodhl ;;ajhla Wod lr .; yels h' flfia fj;;a" fmd,Si<strong>sh</strong> ld¾hÌu<br />
fkdjk nj i|yka lf
m%udKhla i|yka lf
.DydY% s; ióCIKfha fidhd .e<strong>kS</strong>ïj,g mgyeKsj hñka" b,lal.; lKavdhïj,g iyNd.s jq<br />
iuyr mqoa.,fhda fmd,Si<strong>sh</strong> .ek idO<strong>kS</strong>h woyia m%ldY l< 407 kuq;a fmd,si<strong>sh</strong> .ek mej;=K yeÕSu<br />
ksfYaOd;aul tlla úh' fï iïnkaOfhka b,lal.; lKavdhï i|yd iyNd.s jQjka fukau m%Odk<br />
jYfhka f;dr;=re iemhQ mqoa.,fhda o u;= l< m%Odk ldrKh jQfha ¥IKhhs' 408 tmuKla fkdj<br />
fmd,si<strong>sh</strong>g idOl imhd fok wjia:dj, oS mjd Tjqka tajd .ek fidhd fkd n,k njg o yeÕSula<br />
mej;=Ks' Bg tla fya;=jla f,i ie,flkafka foaYmd,k weÕs,s .eiSï ksid fmd,Si<strong>sh</strong>g i<strong>sh</strong> lghq;=<br />
lr f.k hdug fkd yels ùuhs' 409 tfiau" idCIslrejka wdrCId lsÍug fmd,Sisfha we;s yel<strong>sh</strong>dj<br />
.ek úYajdihla fkdue;s fyhska" <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> lghq;= <strong>ms</strong>
fuu yeÕSïj,ska meyeÈ,sj fmfkk ldrKh kï fmd,Si<strong>sh</strong>g uyck iyfhda.h we;s kuq;a jvd<br />
fyd|ska wmrdOj,g m%;spdr ±laùug iy fiajd iemhSug m<strong>sh</strong>jr .eksu wjYH nj h' wjOdkh<br />
fhduq úh hq;= wxY <strong>ms</strong>,sn| ;j;a ksoiqka my; i|yka fldgi ;=, ±lafõ'<br />
6'3'2' 6'3'2' wmrdOj,g wmrdOj,g m%;spdr m%;spdr ±laùug ±laùug fmd,Sisfha fmd,Sisfha we;s we;s yyel<strong>sh</strong>dj<br />
y el<strong>sh</strong>dj<br />
wmrdOj,g m%;sl% <strong>sh</strong>d ±laùug fmd,sisfha we;s iSñ; yel<strong>sh</strong>dj yd ne÷Kq m%dfhda.sl wNsfhda.<br />
.Kkdjlg fmd,si<strong>sh</strong> uqyqK fohs' ta w;r m%uqL ;ekl mj;skafka ld¾h uKav,h" m%jdykh" iy<br />
ikaksfõokh yd ne÷Kq iïm;a .eg¿ h' mqyqKq ÿ¾j,lï iy mÍCIK isÿ lsÍug fmd,sia<br />
ks,OdÍkaf.a we;s yel<strong>sh</strong>dj o tn÷u jeo.;alula iys; .eg¿ h'<br />
fmd,si<strong>sh</strong> m%dfhda.sl yel<strong>sh</strong>dfõ mj;sk iSñ;lï fmd,si<strong>sh</strong> <strong>ms</strong>,sn|j we;s yeÕSïj,g whym;a f,i<br />
n,mdhs' b,lal.; lKavdhï i|yd iyNd.s jQ iuyr mqoa.,hka mejiQ wdldrhg yÈis wk;=rla<br />
.ek ;uka fmd,Si<strong>sh</strong>g ±kajQ úg iuyr wjia:dj, § tu yÈis wk;=r jQ ia:dkhg hdu i|yd<br />
fmd,Si<strong>sh</strong> Tjqkaf.ka m%jdyk myiqlï b,a,hs' 420<br />
;u lKavdhug Rcqj n,mE ikakoaO wmrdO lsysmhla .ek fmd,Si<strong>sh</strong>g jd¾;d l< o" tajd .ek<br />
fmd,Si<strong>sh</strong> l% <strong>sh</strong>d fkd l< nj b,lal.; lKavdhï idlÉPdjl § wïmdf¾ fou< ckhd m%ldY l
fiajhg n|jd .kakd ,È'& 426 fmd,Si<strong>sh</strong> iy ck.yKh w;r wkqmd;h" iEu mqqoa.,hka<br />
308 lgu<br />
tl fmd,sia ks,Odßfhl= ne.ska fjhs' ^2005 ks, wkqmd;& 427 fuh fjk;a wdldrhlg mßj¾;kh<br />
l
ks,OdÍka tla ck j¾.hlg mCIj l% <strong>sh</strong>d lr we;s nj o b,lal.; lKavdhï idlÉPdj,g iyNd.s<br />
jQ iuyr mqoa.,fhda mejiQy' fou< NdIdj rdcH NdIdjla jYfhka m%ldY fldg ;sìh§;a fmd,Sisj,<br />
i<strong>sh</strong>¨ ks, lghq;= isÿ flfrkafka isxy, NdIdfjka nj Tjqyq lSy' 435<br />
6'3'4' 6'3'4' WmlrK<br />
WmlrK<br />
ld¾huKav,h ysÕlug w;sf¾lj jdyk ysÕh ksid o fmd,Si<strong>sh</strong>g fndfyda úg ndOd we;s fõ'<br />
r;akmqr" ud;f,a" fmdf,dkakrej yd <strong>wú</strong>iaidfõ,a, hk m%foaYj, fndfyda fmd,sia ks,OdÍ yq fuu<br />
.eg¿j .ek ióCIK lKavdhug jd¾;d l
fndfyda ñksiqka m%ldY l< wdldrhg wmrdO úêu;aj mÍCId lsÍu fjkqfjka" fmd,sia ks,OdÍka<br />
fm
weiqreu weiqreu 7 7 ( ( .,algia .,algia <strong>wú</strong>hlska <strong>wú</strong>hlska <strong>wú</strong>hlska isÿ isÿ l< l< ukqIH ukqIH >d;khla >d;khla >d;khla .ek .ek isoaê isoaê isoaê wOHhkh<br />
wOHhkh<br />
2006 fkdjeïn¾ 11 jk Èk ukqIH >d;khla isÿ jQ ia:dkhlg fmd,Si<strong>sh</strong> le|jk ,È' isoaêhg<br />
fya;= jq mjqf,a wdrjq,l § <strong>ms</strong>fhla iy Tyqf.a mq;=ka fofofkl= tlaj f;jeks mq;d urd ouk ,È'<br />
i<strong>sh</strong> Èú kid .e<strong>kS</strong>ula f,i fmkajñka >d;khla isÿ jQ nj jikaa<br />
lsÍug mjqf,a wh ;e;a ld;khla nj ikd: lsÍug fmd,Si<strong>sh</strong>g yels úh' wmrdO ia:dkh wdikakfha iÕjd ;snQ" ’fldld<br />
rys; m;frdï ;=jlal=jla" fmd,Si<strong>sh</strong> miqj fidhd .;af;a h' miqj wêlrK ffjoH ks,Odßhd úiska<br />
u, isrefrka bj;a lr .;a uQKsiaiï" .,algia <strong>wú</strong>fha ;snQ uQKsiaiïj,g jvd fjkia nj meyeÈ,s<br />
úh' fuu isoaêh fmd,si<strong>sh</strong> úiska mÍCIKhg Ndckh lrk ,o w;r Tjqyq wêlrK ffjoH<br />
ks,Odßjrhdf.ka jd¾;djla o ,nd .;ay' flfia fj;;a isoaêh <strong>ms</strong>
6'3'6' 6'3'6' idCIs idCIs /ia /ia lsÍu lsÍu iy iy mßyrKh mßyrKh lsÍu<br />
lsÍu<br />
wmrdO ia:dk ks,OdrSyq (SOCO)wmrdO ia:dkj, idCIs mrsyrKh lr;s' 445 wmrdO isoq jQ<br />
ia:dkj,ska idCIS l%uj;aj tl;= lsrSu" úYaf,aIKh lsÍu yd .nvd lsÍu <strong>ms</strong>
flfia fj;;a" tys fkdjq jeo.;a wxYhla jkafka wdhqO úoHdj fyda m%lafIamK .uka m: mÍCIK<br />
fkdue;s ùuhs' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla Ndú;d lrk ,o ñ<strong>kS</strong> uereï wjia:djlska wmrdO ia:dk ks,OdÍka<br />
(SOCO) úiska /ia lr .;a idCIs iuyrla iudf,dapkh lsÍug ióCIK lKAvdhugyels úh' .sks<br />
<strong>wú</strong>hla l% <strong>sh</strong>d;aul jkafka flfia o hkak .ek" úfYaIfhkau" WKavhla <strong>ms</strong>g lrk wdldrh<br />
iïnkaOfhka ;snQ wjfndaOfha nrm;, jerÈ mej;s nj meyeÈ,s úh' tneúka isÿùï jk fudfydf;a<br />
wmrdOlre iy úkaÈ;hd isgf.k isá ia:dk .ek weia;fïka;= lsÍfï o nrm;, jerÈ mej;s nj<br />
tys È m%;HCI úh' tmuKla fkdj" fuu ksYaÑ; isoaêhg iïnkaO m;frdï fldmqj wmrdO<br />
ia:dkfha § PdhdrEm.; lrk ,ÿj" jerÈ f,i y÷kajd § ;snqKs' fuhg úi÷ula jYfhka"<br />
mqyqKqjg tla l< yels úYd, uqo,la jeh fkdjk wx.hla jkafka • ,xldj ;=, iq,Nj olakg<br />
we;s <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iy WKav j¾.j, úia;r iy PdhdrEm /.;a w;a fmd;la" wmrdO yd iïnkaO .sks<br />
<strong>wú</strong>hla .ek mÍCIK isÿ lrk úg wmrdO ia:dk ks,OdÍkaf.a (SOCO) w;a fmd;la f,i Ndú;d<br />
lsÍug ,nd §u h'<br />
ióCIK lKvdhug tu ld,h ;=, È wmrdO ia:dk ks,OdÍkaa<br />
(SOCO ) lsysm fofkl= uqK .eiqKq<br />
w;r Tjqka mqyqKqj .ek iy ;u wruqKq l% <strong>sh</strong>d;aul lsÍug we;s yel<strong>sh</strong>dj .ek ±la jQ Wkkaÿfõ<br />
uÜgu <strong>ms</strong>
idCIs l
.,a lgia ,Õ ;nd .e<strong>kS</strong>u" <strong>iq¿</strong> jerÈ jYfhka j¾. lrhs· fjk;a fmd,sia ia:dk th nrm;,<br />
wmrdOhla f,i j¾. lrhs' fndfyda m%foaYj,§ <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> ysñldß;ajh jd¾;d lr we;af;a<br />
yqjudre lsÍu i|yd Ndú;d l< <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> hk j¾. hgf;a <strong>iq¿</strong> wmrdO ±lafjk fldgq ;=, h'<br />
úfYaIfhka r;akmqrh n÷ fndfyda m%foaY ;=, §" n¢k ;=jlal= iy .,algia ,Õ ;nd .e<strong>kS</strong>u jd¾;d<br />
fldg ;sfnkafka fnfy;a fldgk ;=jlal= ,Õ ;nd .e<strong>kS</strong>u hk fldgi ;=, h' tfiau iuyr<br />
m%foaYj, §" <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> mßyrKh iy ksIamdokh .ek úêu;a jd¾;d mj;ajd .e<strong>kS</strong>ula<br />
isÿ fkdfjhs' uykqjr uQ,ia:dkfha Èia;%sla wmrdO mÍCIK tallhg (DCDB) ióCIK lKavdhug<br />
wkdjrKh jQ wkaoug" .sks <strong>wú</strong> wd{d mk; hg;g .efkk ks;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> jerÈ <strong>ms</strong>
NdKav ueÈß ;=," <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Èrdm;aj hñka iuyr wjia:dj, § idCIs úkdY ùu fuys m%;sM,h<br />
fjhs' 462 fufiau rcfha ri mÍCIl ld¾hd,fha we;s YlH;djh o b;d iSñ; h' 463<br />
6'3'9' 6'3'9' fmd,Sisfha fmd,Sisfha m%uqL;d<br />
m%uqL;d<br />
fmd,sisfha YlH;djhka flfrys <strong>wú</strong> .egqu úiska lrkq ,nk n,mEu" fmd,sia ks,OdÍkaf.a wdpdr<br />
O¾u iy w;a±lSï fjkia ùu u.ska fmkakqï flfrhs' fuh" fuu fCI;%j, fmd,Sisfha YlH;djka<br />
wvq lrkq muKla fkdj wmrdO md,kh lsÍug wjYH jD;a;Shuh yel<strong>sh</strong>djka ;j ÿrg;a j¾Okh<br />
lsÍug ndOd muqKqjk wNsfhda. fndfyda .Kkla o ìys lrhs'<br />
mj;sk <strong>wú</strong> .egqu fya;=fjka fmd,sia ks,OdÍkaf.a N+ñldj wdrCIdj iemhSug muKla ±ka iSud ù<br />
we;ehs ióCIK lKavdhu úiska iïuqL idlÉPd j,g ,la l< iuyr fmd,sia ks,OdÍkaf.a woyi<br />
úh' 464 fmd,sia ks,OdÍkaj fndfyda wjia:dj,§ fufyhqï mj;sk m%foaYj,g wkqhqla; lrk w;r<br />
wdrCIl uqr lfmd¨j, fiajh lsÍug iy úfYaI jeo.;alula iys; mqoa.,hkag wdrCIdj<br />
iemhSug o fjk;a úfYaIs; fiajdjkays fh§ug o Tjqkag isÿ fjhs' 465 <strong>wú</strong> .egqu úiska fmd,Si<strong>sh</strong><br />
wdrCIl n,ldhla f,i lghq;= lsÍfï uÜgug W!Kkh lr we;s njg úúO meñK,s mj;S (<br />
’fmd,Si<strong>sh</strong> ;sfhkafka <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> yd úkh wdrCId lrkakg ñi wdrCIl jev lrkak fkdfjhs' tajd<br />
ikakoaO fiajd j,g whs;s jev 466 ;uka hgf;a we;s fmd,sia ks,OdÍf.a Yla;<strong>sh</strong>" iïmQ¾K fmd,sia<br />
n, m%foaYh id¾:l f,i wdjrKh lsÍug ;rï m%udKj;a fkdjk nj <strong>wú</strong>iaidfõ,af,a ld¾h Ndr<br />
ks,Odßjrhdf.a woyi úh' 467 tu k.rh <strong>ms</strong>ysáfha fld
idÌs bÈßm;a lsÍu jeks fohg iïnkaO fmd,sia mqyqKqj Tjqkag wu;l fjkjd' W;=r iy<br />
kef.kysr m,d;aj, fiajh lrk fldg thd,g úfYaI §ukdjla ,efnk ksid fndfydu fj,djg<br />
thd,d wdmyq tkak melsf,kjd' 475<br />
wmrdOj,g m%;spdr ±laùug iy <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> wmrdO we;=¿ wfkl=;a wmrdO .ek mÍÌK lghq;=<br />
id¾:lj lsÍug fmd,Sisfha we;s YlH;djh iSud ùu flfrys fuu .eg¿ nrm;, f,i odhl ù<br />
;sfí'<br />
6'3'10' 6'3'10' <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> isÿùï isÿùï iy iy fmd,sia fmd,sia ks,OdÍka ks,OdÍka úiska úiska <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> whq;= whq;= f,i f,i mßyrKh mßyrKh lsÍu<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> whq;= f,i mßyrKh lsÍfuka t,a, jk ie,l<strong>sh</strong> hq;= ;¾ck m%udKhlg uqyqK §ug<br />
fmd,Si<strong>sh</strong>g isÿ fjhs' fuh ;yjqre l< fmd,sia ks,Odßfhl= fmkajd ÿkafka" fmd,Si<strong>sh</strong> iy<br />
wmrdOlrejka w;r .sks n,fha wiudklï mj;sk nj h' wmrdOlrejka idudkHfhka iajhxl%Sh<br />
<strong>wú</strong>j,ska ikakoaOj isák w;r fndfyda fmd,sia ks,OdÍkag we;af;a ñ'ó' 9 <strong>ms</strong>iaf;da, h' 476<br />
W;=re fld
fmkajd fok ,oafoa i<strong>sh</strong> rdcldß bgq lsÍfï È fmd,sia ks,OdÍka úiska <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;d lsÍug wjYH<br />
jk wjia:dj,È wkq.ukh l< hq;= l% <strong>sh</strong>d mámdáh jvd;a ±ä úh hq;= h' fun÷ úê úOdk ie,isu"<br />
ks,OdÍka úiska <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;h <strong>ms</strong>kh lsÍu yd iïnkaO jd¾;d mj;ajd f.k hdu<br />
iy udkj ysñlï wOHdmk jd¾;d <strong>ms</strong>
6'4' 6'4'<br />
.%dudrCIl .%dudrCIl Ngfhda<br />
Ngfhda<br />
6'4'1' 6'4'1' .%dudrCIl .%dudrCIl fiajh fiajh fiajh mq¿,a mq¿,a lsÍu lsÍu iy iy <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> .ekaùu .ekaùu<br />
.ekaùu<br />
m%ydr t,a, ùfï ;¾ckh mej;s .ïudkj, wdrÌdj ;r lsÍfï wruqK we;sj" .ï<br />
wdrÌd lsßu i|yd iafõÉPdfjka lghq;= l< wh iys;j .%dudrÌl fiajh 1985 §<br />
wdrïN úh' 2002 igka úrdu .súiqu w;aika lsÍu;a iu.u .%dudrÌhkaf.a wjYH;djh<br />
ySk úh' flfia fj;;a" uE;l § isg <strong>wú</strong> .egqï W.% ùu weröfuka miq 2006 § iajdëk<br />
wdh;khla jYfhka isú,a wdrÌl fomd¾aaaa;fïka;=j<br />
<strong>ms</strong>ysgjkq ,eî h'<br />
th <strong>ms</strong>ysgq ùfuka wk;=rej wOHhkhl fhÿKq fomd¾;fïka;=j" ±kg fiajfha ksr; .%dudrÌl<br />
ixLHdj iy bÈßfha § thg n|jd .; hq;= ixLHdj .ek ;lafiarejla lf
±ä n|jd .e<strong>kS</strong>fï ls%hdj,<strong>sh</strong>lg ,la fkdjQ iy iSñ; mqyqKqjla muKla ,o mqoa.,hkag <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
ksl=;a lsÍu iu.ska" tu mqoa.,hka .%dudrÌlhka jYfhka .fï /£ isàu u.ska tys isák fiiq<br />
mqoa.,hka iy m%cdj jvd;a by, wk;=rlg ksrdjrKh úh yels h' flfia fj;;a isú,a wdrÌl<br />
fomd¾;fïka;=j m%ldY lrkafka <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> whq;= f,i mßyrKh l
;sfí' 495 <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndú;h" uyck iïnkaëlrKh iy m%cdj uÜgfï iduQysl l% <strong>sh</strong>dldß;ajh <strong>ms</strong>d;kj,§ iy Èú kid .kakd mqoa.,hkaf.a mYapd;a urK mÍÌK we;=¿j wmrdO<br />
úkaÈ;hkaf.a fjdaydßl mÍÌK isÿ lrkq ,nkafka wêlrK ffjoH ks,OdÍka úisks' mYapd;a urK<br />
mÍÌK mokï lr .ksñka wêlrKh i|yd úia;r jd¾;djla wêlrK ffjoH ks,Odßjre ilia<br />
lr;s' by, mqyqKqjla iys; úfYaI{hska jk Tjqyq idudkHfhka YsÌK frday,a n÷ úYd, wdfrda.H<br />
Yd,d mokï lr f.k l% <strong>sh</strong>d lr;s' <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> n,mEu .ek f;dr;=re ,nd .kq jia<br />
ióÌK lKavdhu rg mqrd isák wêlrK ffjoH ks,OdÍka /ila iïuqL idlÉPdj,g Ndckh<br />
l< y'<br />
j¾;udkfha § rg mqrd WmfoaYl wêlrK ffjoH ks,Odßjreka 25la isák nj o" úYaj úoHd,<br />
wdpd¾hjreka iy uydpd¾hjreka f,iska fiajh lrk WmfoaYlhka 12la isák nj tla wêlrK<br />
ffjoH ks,Odßfhla mejiS h' 499 1992 § WmfoaYl wêlrK ffjoH ks,Odßjreka isáfha isjq<br />
fofkla ^fld
− fndfyda úg jd¾;d mß.Kl .; fkd flfrhs' fldd;kj, § Ndú;d jqKq WKav" WKav fldgia iy fjk;a m%Odk idÌs we;s ia:dk<br />
fidhd .e<strong>kS</strong>ug ‹-lsrK hka;% fhdod .; hq;= h' iuyr wêlrK ffjoH ks,Odßjrekag<br />
‹-lsrK hka;% lrd t
idÌs l% <strong>sh</strong>dj,sfha m%udoh" kvq ì| jeàug fya;= jk nj mejfihs' cd;sl ióÌKh ;=, § iïuqL<br />
idlÉPdjlg yjq,a jQ tla fmd,sia ks,Odßfhl=g wkqj <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla iu. w;a wvx.=jg .;fyd;a<br />
iellre udi 18 l muK ld,hla ßudkaâ Ndrfha ;nkq we;' flfia fj;;a" rcfha ri mÍÌl<br />
we;=¿ úúO m%udoùï fya;=fjka Tjqkag úreoaOj kvq mejÍug fuu ld,h m%udKj;a ke;' 513<br />
iellrefjl= fkdue;sj wdhqOhla muKla fidhd .;a wjia:d o ;sfí' mÍÌK úfYaI{;djh<br />
fkdue;slu" tn÷ isÿùï .ek fidhd ne,Sug jdyk fyda mqoa.,hka fkdue;slu ksid fndfyda úg<br />
rcfha ri mÍÌl ld¾hd,hg hejq .sks <strong>wú</strong>hla .ek miq úmrï isÿ fkdfõ'<br />
;j;a .eg¿jla kï idÌs jYfhka ie,flk wdhqO fldd;k mylg iïnkaO hhs<br />
ie,flk kuq;a wmg th rcfha ri mÍÌl fj; heùug yel<strong>sh</strong>djla fkd mj;<strong>sh</strong>s' 516<br />
j.=j j.=j j.=j 16 16 ( ( 2001 2001-2006 2001 2006 2006 w;r w;r § § isÿùïj,ska isÿùïj,ska isÿùïj,ska ,enqKq ,enqKq ,enqKq <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> j¾. j¾.<br />
517<br />
rcfha ri mÍÌl<br />
j¾.SlrKh<br />
m;frdï<br />
<strong>ms</strong>iaf;da,$.,algia<br />
j¾Ih<br />
2002 2003 2004 2005 2006<br />
67 116 103 125 127<br />
<strong>ms</strong>iaf;da, 55 77 90 58 58<br />
ßfjda,ajr 41 71 51 43 26<br />
rhs*,a 84 61 82 99 181<br />
;ks ldKqfõ WKav<br />
mqrjk ;=jlal<br />
;ks ldKqfõ<br />
fnfy;a fldgk<br />
;=jlal=<br />
82 108 63 114 71<br />
35 86 109 59 72<br />
tl;=j 364 519 498 498 535<br />
rcfha ri mÍÌl fj;g idudkHfhka hjkq ,nkafka nrm;, wmrdOj,§ Ndú;d jQ iy iellre<br />
jro <strong>ms</strong>
mÍÌK i|yd ndr f.k we;s nj fmfkhs' rcfha ri mÍÌl fj;g heùu i|yd f.dv .eiS<br />
we;s <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> úYd, m%udKhla we;s nj fuhska ksrEmKh jkjd úh yels h'<br />
6'7' 6'7'<br />
wêlrK wêlrK yel<strong>sh</strong>dj yel<strong>sh</strong>dj<br />
yel<strong>sh</strong>dj<br />
iuyr ld¾hÌu;d .eg¿ iy fjdaydßl idÌs iqÿiq f,i Ndú;d lsÍug Widú i;= yel<strong>sh</strong>dj<br />
iïnkaOfhka tu ióÌKh i|yd isÿ l< m¾fhaIKh w;r ;=r § iudk woyia m%ldY jqj o"<br />
Widúh .ek we;af;a fmd,Si<strong>sh</strong> .ek ;sfnk yeÕSug jvd iqNjdÈ yeÕSuls'<br />
fmd,Si<strong>sh</strong>g jvd hym;a wdldrhg kvq mßyrKh lsÍu Widú u.ska isÿ lrk nj;a tajd fmd,Si<strong>sh</strong>g<br />
jvd ÿIs; Ndjfhka wvq nj;a fndfyda fofkla úYajdi lr;s' 518 Widú u.ska ,nd fok fiajdj .ek<br />
fndfyda wh i;=gq fj;s' 519 flfia fj;;a" iuyr ksfYaO<strong>kS</strong>h w;a±lSï iy ¥Is; Ndjh .ek yeÕSï o<br />
mj;S' wêlrKh ;=, ¥IKh iy w,a,i lsi<strong>sh</strong>ï m%udKhla mj;sk njg iuyr mqoa.,hka úiska<br />
fpdaokd ke.Su tla ksoiqkls' 520 ;uka úiska wikq ,nk kvqjla yd iïnkaO mqoa.,hka uqK .eiSu<br />
yd idoj, § Tjqka iu. l;d nyj, fh§u jeks ne¢hd .egqï f.dv k.k yeisÍïj,<br />
úksYaphldrjre fh§ isák njg fpdaokd t,a, fjhs' 521<br />
wêlrK moaO;sfha ld¾hÌu;djh yd iïnkaOj" wêlrK iy wêlrK moaO;sfha we;s<br />
id¾:l;ajh ;lafiare lrk f,i mejiQ úg .Dyia: ióÌKhg iyNd.s jQ m%;spdr ±lajqjka<br />
Tjqkag ,nd ÿkafka" fmd,Si<strong>sh</strong>g ,nd ÿka i<strong>sh</strong>hg 70 g idfmaÌj i<strong>sh</strong>hg 64 la muKls' Widú<br />
moaO;<strong>sh</strong> ;=, we;s È.= m%udoùï .ek;a iuyr uQ,dY% yryd lreKq bÈßm;a jQ w;r 522 th b;d<br />
wld¾hÌu nj;a tys m%;sM,hla jYfhka b;d my, kvq wkqmd;hla we;s nj;a mejfihs' 523 Widú<br />
moaO;<strong>sh</strong> ;=, wld¾hÌu;d mj;sk nj iuyre m%ldY l< o th fmd,Sisfha wld¾hÌu;djh ksid<br />
mek k.skakla nj Tjqyq l<strong>sh</strong>;s' 524<br />
;uka yuqfõ we;s idÌs M,odhl f,i Ndú;d lsÍug Widú i;= yel<strong>sh</strong>dj .ek m%Odk jYfhka<br />
f;dr;=re iemhQ mqoa.,fhda m%Yak l
7 <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> md,kh<br />
• ,xld rcfha iy <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> md,khg iïnkaO fjk;a mrÿ md¾Yjhkaf.a Wmdhsl ie,iqïj,g<br />
wod, úh yels wjOdkh fhduq l< hq;= w;sf¾l lreKq fuu wjika mßÉfþoh ;=, ±lafjhs' fuu<br />
ióÌKh i|yd mej;a jq uyck woyia úpdÍfï m¾fhaIKh u.ska meyeÈ,s jkafka • ,<strong>xldfõ</strong><br />
fndfyda ckhd <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iy ta iu. kef.k wkdrÌs; Ndjh <strong>ms</strong>
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
;%ia;jdoh ixúê;<br />
wmrdO<br />
igyk igyk 35 35 ( ( m%Odk m%Odk ;¾ckj,g ;¾ckj,g tfrysj tfrysj rcfha rcfha l%<strong>sh</strong>d l%<strong>sh</strong>d ud¾. ud¾. .ek .ek woyia<br />
woyia<br />
u;a øjH<br />
cdjdru<br />
fínÿlu <strong>iq¿</strong> wmrdO ¥IK <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong><br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
yqjudrej<br />
166<br />
õYd, õYd, ld¾hhla ld¾hhla l=vd l=vd ld¾hhla ld¾hhla lsisjla lsisjla ke;<br />
ke;<br />
jeo.;a lreKla kï"<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> fnod yeÍu yd wf,úh md,kh lsÍu iy <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>j,g<br />
tfrysj l% <strong>sh</strong>d lsÍu <strong>ms</strong>
igyk igyk 36 36 ( ( <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> md,kh md,kh i|yd i|yd .; .; yels yels m<strong>sh</strong>jr m<strong>sh</strong>jr .ek .ek uyckhdf.a uyckhdf.a wkque;<strong>sh</strong><br />
wkque;<strong>sh</strong><br />
foaY iSud md,kh iy fjr<<br />
md,kh oeä lsrSu , 79%<br />
idlÉPd u.ska wõ .egqu<br />
õsi|Su , 82%<br />
kvq mejrSulska f;drj <strong>kS</strong>;s<br />
<strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> wõ Ndr oSu<br />
i|yd fmdÿ iudj , 81%<br />
167<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> i|yd ffk;sl<br />
wjir m;% iy n,m;%<br />
<strong>ms</strong>
.e<strong>kS</strong>u i|yd jk ffk;sl rduqj .sks <strong>wú</strong> wd{d mk; u.ska imhd fohs' wod, wjia:dj, § <strong>iq¿</strong><br />
<strong>wú</strong> <strong>ms</strong>
(MODPSLO) cd;sl wdrCIdj" uyck wdrCIdj" <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> iy iduh <strong>ms</strong>
m%dfhda.slj" rcfha úúO fldgia úiska fuu <strong>kS</strong>;s l% <strong>sh</strong>djg k.kq ,efí' .sks <strong>wú</strong> i|yd n,m;% ksl=;a<br />
lsÍfï uQ,sl wêldßh jkafka cd'u'<strong>kS</strong>'id'w'(MODPSLO) cd;sl wdrCIdj" uyck wdrCIdj" <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> iy<br />
iduh <strong>ms</strong>
lrk nj ksoiqkla jYfhka ±laúh yels h' 536 flfia fj;;a" ysxidldÍ wdhqO mk; o ’ysxidldÍ<br />
wdhqOhla hkq l=ula±hs ks¾jpkh fkdlrhs'<br />
wfkl=;a <strong>kS</strong>;sj, o <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>ms</strong>
Wm f,aLkh ’we<br />
− fld,a, lEu<br />
− wmyrKh iy meyer .e<strong>kS</strong>u<br />
− ia;%S ¥IK<br />
− .eyeKq ,uqka iu. ffu:qkh<br />
− fuu Wm f,aLkfha i|ykaj we;s" oKav <strong>kS</strong>;s ix.%yfha by; j.ka;sj,g tfrys<br />
lsi<strong>sh</strong>ï wmrdOhla isÿ lsÍu fyda isÿ lsÍug ;e;a lsÍu<br />
− <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> /iaùu iy ler,s .eiSu<br />
− <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong>j w;a wvx.=jg .e<strong>kS</strong>ug úreoaO ùu<br />
− wmldrh<br />
− ksjdi ;=, ieÕù isàu" ksjdij,g nf,ka we;=¿ùu" f.j,a ì£u wdÈh<br />
− idmrdë ìh .ekaùu<br />
− fuu Wm f,aLkfha i|ykaj we;s" oKav <strong>kS</strong>;s ix.%yfha by; j.ka;sj,g tfrys<br />
lsi<strong>sh</strong>ï wmrdOhla isÿ lsÍu fyda isÿ lsÍug ;e;a lsÍu 538<br />
tfiau" fuu Wm f,aLkj, ±lafjk jerÈ fjkqfjka ±ä oËqjï o ixfYdaOkh u.ska y÷kajd §<br />
;snqKs'<br />
’44w' fuu wd{d mkf;a fyda fjk;a lsi<strong>sh</strong>ï <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong>l l=ula i|yka jqj;a" fuu wd{d mkf;a ’we<br />
Wm f,aLkfha ±lafjk jrola isÿ lsÍfï È ;=jlal=jla Ndú;d lrk lsi<strong>sh</strong>ï mqoa.,fhl=" tu<br />
jro <strong>ms</strong>
lsÍu h' 540 fndfyda j¾.j, wmrdO i|yd jvd;a ±ä oËqjï wjYH njla" m%Odk jYfhka f;dr;=re<br />
iemhQ mqoa.,fhda iy b,lal.; lKavdhï i|yd iyNd.s jQ mqoa.,fhda ;u u;h f,i ±la jQy'<br />
ljr ±ä oËqjï y÷kajd Èh hq;=±hs úuiQ úg bka jeä fofkla mejiQfha YdÍßl oËqju fyj;a<br />
urKSh oKavkh ,nd Èh hq;= nj h' 541<br />
7'4' 7'4'<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> /ia /ia lsÍu lsÍu iy iy CIudj<br />
CIudj<br />
.sks <strong>wú</strong> wd{d mkf;a 30 jk j.ka;<strong>sh</strong> wdhqO Ìudj i|yd wjldY i,ihs ( ’wdhqO Ìud ld,hla<br />
;=, §" <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> wdhqO ld,dka;rj m%foaYfha fmd,sia ia:dkhg Ndr Èh yels h' 542 flfia fj;;a"<br />
• ,<strong>xldfõ</strong> fuhg fmr mej;s Ìud wjia:d iSñ; id¾:l;ajhla muKla ,nd ;snqKs' uE; jirj,§<br />
tn÷ m%h;akhka folla isÿ lrk ,È' 2004 fmnrjdß udifha § udi folla È.= Ìud ld,hla<br />
m%ldYhg m;a úh' fuu m%:u Ìud ld,fha §" <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> f,i <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ysñ lr f.k isá<br />
mqoa.,hkag tajd i|yd n,m;% ,nd .e<strong>kS</strong>ug wjir fokq ,eî h' tfy;a" kej; n,m;% ,nd .;af;a<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> 1"3000 lg ióm ixLHdjla i|yd muKla jQ neúka ^fjk;a <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> i|yd<br />
n,m;% ,nd .e<strong>kS</strong>ula fkdj" tjlg o l%<strong>sh</strong>d;aul n,m;% w¿;a lsÍfï l% <strong>sh</strong>dj,sfhka w;a yeÍ .<strong>sh</strong> <strong>iq¿</strong><br />
<strong>wú</strong> nj fm<strong>kS</strong> .<strong>sh</strong> neúka& Bg ,enqfKa iSñ; m%;spdrhls' 543 2004 Tlaf;dan¾ udifha isg 2005<br />
ckjdß udih olajd jvd;a È.= Ìud ld,hla bka miqj m%ldYhg m;a l< rch <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong><br />
<strong>wú</strong> wdmiq Ndr §u Èß .ekaùu i|yd m%ido uqo,a ,nd fok nj o ksfõokh lf
.e<strong>kS</strong>u i|yd <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla ysñ lr .e<strong>kS</strong>u <strong>kS</strong>;Hdkql+, hehs i<strong>sh</strong>hg 26 la mejiQy' ^igyk 37<br />
n,kak&<br />
igyk igyk 37 37 <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> iy iy ieye,a,q ieye,a,q wdhqO wdhqO ysñ ysñ lr lr .e<strong>kS</strong>u .e<strong>kS</strong>u i|yd i|yd <strong>ms</strong>
igyk igyk 38 38 ( ( <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> wj<strong>sh</strong>la wj<strong>sh</strong>la ysus ysus lr lr f.k f.k th th ;u ;u ksjfia ksjfia ;nd ;nd .e<strong>kS</strong>ugwjirh .e<strong>kS</strong>ugwjirh ;sn<strong>sh</strong><br />
;sn<strong>sh</strong><br />
hq;af;a hq;af;a ld ld ygo ygo @<br />
@<br />
lsisfjl=j;a .sks wjs ksjfia<br />
;nd .; hq;= ke; 26%<br />
;¾ck we;s wh, 2%<br />
ovhï lrejka$jeoaoka , 2%<br />
mqoa.,sl wdrÌlhka, 2%<br />
ljru fyda jeäysá<br />
mqoa.,fhla, 1%<br />
m,d;a md,k ks,OdrSka,<br />
0.6%<br />
jk cSjS ks,OdrSka$jk<br />
wdrÌlhka, 6%<br />
md¾,sfïka;= uka;% Sjreka,<br />
5%<br />
wdrÌl ks,OdrSka, 5%<br />
f¾.= ks,OdrSka, 4%<br />
f.dj<strong>sh</strong>ka, 8%<br />
.%dudrÌlhka, 10%<br />
jeo.;a jHdmdrslhka, 7%<br />
rcfha by, ks,OdrSka, 7%<br />
yuqodj, 16%<br />
udhï .ïj, cSj;a jk<br />
m%cdj, 15%<br />
175<br />
fmd,Si<strong>sh</strong> 20%<br />
.%dudrÌlhka" ksjdi ;=, wdhqO ;nd .e<strong>kS</strong>u <strong>kS</strong>;Hdkql+, hehs m%;spdr ±lajQjkaf.ka i<strong>sh</strong>hg 10 lf.a<br />
yeÕSu úh' ;ukag ksl=;a fldg we;s wdhqO i<strong>sh</strong> ksjdi ;=, ;nd .e<strong>kS</strong>ug .%dudrÌlhkag fndfyda úg<br />
wjir fokq ,efí' fmd,Si<strong>sh</strong>" yuqodj" ks,OdÍka fyda md¾,sfïka;= uka;%Sjreka <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> /f.k f.dia<br />
ksjdij, ;nd .e<strong>kS</strong>ug wjir §ug tlÕ;ajh m, l< jeäysá <strong>ms</strong>ßig jvd ;reK <strong>ms</strong>ßi m%;sY;hla<br />
jYfhka my, h' flfia fj;;a" lsisfjl=g;a tfia ;nd .e<strong>kS</strong>ug wjir fkdÈh hq;= hehs is;+<br />
jeäysá <strong>ms</strong>ßi ;reKhkag jvd m%;sY;hla jYfhka by, h' jvd;a wvq m%;sY;hl uqia,sïjre ^9]&"<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ;nd .e<strong>kS</strong>ug lsisfjl=g;a wjir fkdÈh hq;= hehs is;+y' jeo.;a lreKla kï wfkl=;a ck<br />
jd¾.sl m%cdjkag jvd fndfyda wvq isxy,hska m%;sY;hlf.a woyi jQfha <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ksjfia ;nd<br />
.e<strong>kS</strong>ug fmd,Si<strong>sh</strong>g iy yuqodjg wjir ;sìh hq;= njh'<br />
<strong>kS</strong>;Hdkql+,j ,nd .; yels kï ;ukag mqoa.,slj <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla ,nd .e<strong>kS</strong>ug wjYHoehs úuiQ úg<br />
nyq;rhla jk i<strong>sh</strong>hg 78 la mejiQfha ;ukag tfia wjYH fkdjk nj h' tjeks <strong>wú</strong>hla ;uka ,nd<br />
.kq we;ehs mejiQ m%;sY;h i<strong>sh</strong>hg 17 la muKla úh' fuu m%;spdrh ±lajQjka w;r jhia fyda ia;%S<br />
mqreI jYfhka úYd, fjkialula olakg fkdù h' ck jd¾.sl lKavdhï w;ßka fjk;a<br />
lKavdhïj,g jvd isxy,hka iy j;=lrfha oñ,hska ;ukagu <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla ysñ lr .e<strong>kS</strong>ug leu;s<br />
fj;s' wd.ñl lKavdhï w;ßka yska¥kag iy uqia,sïjrekag jvd jeä fn!oaOhka iy l% sia;<strong>sh</strong>dks<br />
<strong>ms</strong>ßila <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ysñ lr .e<strong>kS</strong>ug leu;s fj;s'
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla ,nd fkd.e<strong>kS</strong>ug ñksiqka olajk fya;=" <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> w;a yeÍu i|yd tajdfha ysñlrejka Èß<br />
.ekaúh yels Wmdh ud¾.hla ieliSfï § b;d m%fhdackj;a úh yels h' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>hla wjYH fkdùfï<br />
úúO fya;= bÈßm;a lrñka" m%;spdr ±lajQ meyeÈ,s nyq;rhla <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ysñ lr .e<strong>kS</strong>ug woyia<br />
fkdlr;s' ^igyk 39 n,kak& m%Odk fya;= w;r · idudkHfhka <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> flfrys we;s wlue;a;la<br />
^57]& · tu.ska Tjqkaf.a ,uqkag iy mjq,g we;s úh yels wk;=r ^42]& iy iudchg we;s úh<br />
yels wk;=r ^36]& yd tajd ;nd .e<strong>kS</strong>ug we;s ìh ^13]& o ùh' ta wkqj mjq,a iy m%cdjkag <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
u.ska t,a, flfrk wk;=r <strong>ms</strong>
igyk igyk igyk 40 40 40 ( ( <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> wjs wjs i|yd i|yd leue;a; leue;a; m, m, l< l< wh wh oela oela jQ jQ m%Odk m%Odk fya;=)^]&<br />
fya;=)^]&<br />
wjs .egqï i|yd we;s n<strong>sh</strong> 15<br />
wd;au úYajdih 33<br />
wd;audrÌdj 42<br />
foam, wdrÌdj, 52<br />
0 10 20 30 40 50 60 70 80<br />
177<br />
mjqf,a wdrÌdj, 73<br />
fun÷ idOdrKShlrKhka mej;=k o <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ksid iudchg jk n,mEu ksfYaOd;aul njg fmdÿfõ<br />
<strong>ms</strong>
<strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> Ndr §fï jev igyk fndfyda úg wid¾:l jQ nj .DydY% s; ióÌKh fmkajd<br />
fohs' jvd;a jeo.;a lreK kï" fmdÿ <strong>wú</strong> /ia lsÍï W;aidyhka .ek úuiQ úg" n,m;% rys; wdhqO<br />
tl;= lr .e<strong>kS</strong>ug rch .;a m<strong>sh</strong>jrhka .ek ±k isáfha m%;spdr ±lajQjkaf.ka mfyka tlla ^i<strong>sh</strong>hg<br />
21 la& muKls' Bg idfmaÌj i<strong>sh</strong>hg 58 la ta .ek lsisjlau fkd±k isáhy' úúO lKavdhïj,<br />
±kqj;a Ndjh w;r úYd, fjkialï olakg fkdjQ kuq;a" wvqu ±kqj;a Ndjh iys;j isá <strong>ms</strong>ßia f,i<br />
fmfkkafka yska¥ka" uqia,sïjre iy ^• ,dxlSh iy j;=lrfha& oñ,hska h' fuhska meyeÈ,s jkafka"<br />
±kqj;a Ndjh j¾Okh lsÍfï wkd.; jev igyka" úfYaIfhkau fou, NdId udOHh b,lal lr<br />
.; hq;= nj h'<br />
wkd.; Ìud jev igyka .ek i,lk úg" ,eî ;snqKq m%;spdr uola Èß .kajk <strong>iq¿</strong> h'<br />
iuia;hla jYfhka" ;u mosxÑ m%foaYj, we;s <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> tl;= lr .e<strong>kS</strong>u i|yd rch<br />
úiska kj l%<strong>sh</strong>d ud¾. .kafka kï tajd b;d id¾:l úh yels hehs ck;djf.ka i<strong>sh</strong>hg 16 la<br />
i,l;s' tfy;a úYd, m%;sY;hla ^52]& tfia woyia fkdlr;s' tmuKla fkdj i<strong>sh</strong>hg 4 la Bg<br />
m%;súreoaO u; or;s' tfiau" b,lal.; lKavdhï i|yd iyNd.s jQ iuyr mqoa.,hka wkd.;<br />
Ìud ld,hla .ek woyig iyfhda.h m, l< kuq;a" 546 fndfyda fofkla ta <strong>ms</strong>
m%cd ;Hd.6.1%<br />
jk i;=ka iSud lsrSu 3.2%<br />
.%du fiajd ks,OdrS u.ska<br />
ixfõos lsrSu 0.4%<br />
wmrdO wvq jqjfyd;a, 8.0%<br />
fï lsisjla fkdfõ, 6.6%<br />
igyk igyk 42 42 <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> wjS<br />
wjS s s s s Ndr Ndr oSu oSu .ek .ek osrs osrs .ekajSu<br />
.ekajSu<br />
wOHdmk jev igyka ,<br />
14.4%<br />
wêslrK moaO;<strong>sh</strong> l% <strong>sh</strong>d;aul<br />
lsrSu, 14.3%<br />
<strong>wú</strong> .egqu úi÷jfyd;a,<br />
10.0%<br />
wd¾Ól ;;ajfha ie,l<strong>sh</strong><br />
hq;= j¾Okhla , 9.3%<br />
uqo,a ;Hd., 19.4%<br />
oekqj;a lsrSfï jev igyka<br />
, 19.2%<br />
f.!rj<strong>kS</strong>h<br />
foaYmd,k$wd.usl<br />
kdhlhkaf.a b,a,su, 16.7%<br />
179<br />
fmdÿ iudj , 42.0%<br />
ysñ lr .e<strong>kS</strong>u fjkqfjka<br />
oeä ffk;sl oËqjï,<br />
37.6%<br />
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%<br />
fmd,Si<strong>sh</strong> jvd id¾:l kï,<br />
46.1%<br />
uqo,a ;Hd." ±kqj;a lsÍfï jev igyk iy f.!rj<strong>kS</strong>h kdhlfhl= úiska b,a,d isàu ^i<strong>sh</strong>hg 17-19<br />
l& ie,l<strong>sh</strong> hq;= <strong>iq¿</strong>;rhla úiska u;= lr fmkajQj o" jvd;a id¾:l fmd,sia l% <strong>sh</strong>d ud¾. ^i<strong>sh</strong>hg 46&<br />
iy ±ä ffk;sl oËqjï ^i<strong>sh</strong>hg 38& jeks m%frdaOl m%fõYhka i|yd ,eî we;s by, uÜgfï<br />
iyfhda.h u.ska meyeÈ,s jkafka lreKq olajd myod .e<strong>kS</strong>ug jvd fmd,sia lghq;= iy ;¾ckh<br />
lsÍï n÷" <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ysñ lr .eksu wffO¾hhg m;a lrk l% <strong>sh</strong>d ud¾. .kafka kï<br />
wkd.; Ìud jev igyka jvd;a id¾:l úh yels nj h' fuhg m%;súreoaO wdldrhla .;a<br />
b,lal.; lKavdhï idlÉPd u.ska fhdackd lrk ,oafoa Yla;su;aj <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> n,d;aul lsÍu yd legqj"<br />
m%cd kdhlhka" wd.ñl <strong>ms</strong>ßia iy fjk;a isú,a iudc l% <strong>sh</strong>dldßlhka talrdYs jQ yjq,a f.dvke.Sï iy<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> .eg¿ .ek uyck ±kqj;a Ndjh j¾Okh lsÍu h' 548<br />
7'4'4' 7'4'4' <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> CIudj CIudj iy iy /ia /ia lsßu lsßu id¾:l id¾:l f, f,I f, I l%<br />
l% <strong>sh</strong>d;aul <strong>sh</strong>d;aul <strong>sh</strong>d;aul lsÍu lsÍu isÿ isÿ isÿ l< l< l< yels yels iSudj<br />
iSudj<br />
fjk;a rgj,aj, § fndfyda Ìud jev igyka wid¾:l jQfha tajd <strong>ms</strong>
l< <strong>ms</strong>ßi i<strong>sh</strong>hg 4 la muKla jQ w;r ld¾hh wv jYfhka id¾:l jQ nj i<strong>sh</strong>hg 18 lf.a yeÕSu<br />
úh'<br />
.DydY% s; ióÌKfha È fuka fkdj" b,lal.; lKavdhï m¾fhaIKfha § ^<strong>wú</strong> tl;= lsßu i|yd<br />
±rE w;S; m%h;akhka .ek fmdÿfõ úuikq fjkqjg miq.<strong>sh</strong> Ìud ld,h .ek ksYaÑ;j wik ,o<br />
m%Yakj, §& meyeÈ,s jQfõ Ìudj <strong>ms</strong><br />
lsÍu yd <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> ^ re'5"000 -re'50"000 & iy WKav ^ tlla i|yd re'50 & Ndr §u Èß .kajkq<br />
jia uqo,a ;Hd. mej;<strong>sh</strong> o" tu CIud jev igyk o jeo.;a m%;sM, w;a lr §ug wiu;a ù h' 552<br />
b,lal .; lKvdhï úiska wjOdrKh lrk ,o wdldrhg" uE;§ meje;s CIud jev igyka ,o<br />
iSñ; id¾:l;ajhg n, mE fya;= jQfha" ;ukag tfrysj kvq fkd mejfrkq we;ehs úYajdihla fkd<br />
mej;Su o" jvd úYaji<strong>kS</strong>h wdh;khla fkdjQ ;;a;ajhla ;=, fmd,Si<strong>sh</strong>g <strong>wú</strong> Ndr §ug ;snQ wlue;a;<br />
o fjhs' CIud jev igyk .ek ;uka ±k isÜ kuq;a lreKq ;=kla fya;=fjka lsisfjl= fyda <strong>wú</strong> Ndr<br />
§ug fkdfm
m,a,s u.ska 557 fyda iajdëk wdh;khla u.ska 558 fyda .ï uÜgfuka ^’.ï uÜgfuka wdhqO tl;=<br />
lsÍug lsi<strong>sh</strong>ï l%uhla ks¾udKh lrkafka kï jvd fyd| h' .eñhka jk wmg Bg Woõ úh yels<br />
h'& 559 nj ;j;a iuyre lSy'<br />
ta wkqj wkd.; Ìud jev igyka id¾:l lr .e<strong>kS</strong>ug kï (<br />
− wdhqO Ndr §u i|yd Èß .ekaùfï l%u j¾Okh l< hq;= h'<br />
− ks;s <strong>úfrdaë</strong> wdhqO ;nd .e<strong>kS</strong>u wffO¾hhg m;a lrk l%u j¾Okh l< hq;= h'<br />
− Ìud jev igyk flfrys we;s úYajdih" ^úfYaIfhkau <strong>wú</strong> Ndr §ug myiqlï<br />
iemfhk úYaji<strong>kS</strong>h .%dóh uÜgfï wdh;khla ieliSsu<br />
u.ska"& j¾Okh l< hq;= h'<br />
fuu j¾Okhka ,Õd lr .e<strong>kS</strong>fï § rch úiska wjOdkh fhduq l< hq;= l% <strong>sh</strong>d ud¾. w;r my;<br />
i|yka tajd o fjhs'<br />
− <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> .ek ñksiqka ;=, reÑhla we;s fkdlsÍu j¾Okh fldg Yla;su;a lsÍu i|yd<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> .eg¿ iy n,mEï <strong>ms</strong>
j.=j j.=j 17( 17( 2005 2005 fld
7'6' 7'6'<br />
foaY foaY iSud iSud md,kh md,kh iy iy fydr fydr ryfia ryfia f.k f.k f.k tau tau je,elaùu<br />
je,elaùu<br />
rg rg ;=,g ;=,g ryis.;j NdKav f.k tau je
lrk ,È' 2005 oS uyskao rdcmlaI ckdêm;s OQrhg m;a ùfuka miqj" 2006 fmnrjdß udifha §<br />
ksl=;a l< ckdêm;s ksfhda.hla u.ska <strong>kS</strong>'iq'jHd'cd'fld'(NCAPISA) <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong>g<br />
tfrys cd;sl fldñiu h,s m;a lsÍu u.ska iy tys n,;, l% <strong>sh</strong>d;aul lsÍug wjYH iydh ,nd §u<br />
u.ska" j¾;udk wdKavqj tu fldñifï l% <strong>sh</strong>dldß;ajh wkqu; fldg ;sfí' tfy;a <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
<strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong>g tfrys cd;sl fldñiu ;ju;a md¾,sfïka;= mk;la u.ska m;a fldg fkdue;s ;;ajh ;=,<br />
iEu md¾,sfïka;= ue;sjrKhlgu miqj tu fldñiu úiqrejd yeÍfï wjodku mj;<strong>sh</strong>s'<br />
<strong>kS</strong>'iq'jHd'cd'fld'(NCAPISA) <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong>g tfrys cd;sl fldñiu l% <strong>sh</strong>d;aul jkafka"<br />
cd'u'<strong>kS</strong>'id'w' (MODPSLO) cd;sl wdrCIdj" uyck wdrCIdj" <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> iy iduh <strong>ms</strong>
fï olajd bgq fldg we;s m%Odk jev igyka w;r" 2005 cQ,s udifha § ixúOdkh l
− oßø;djh iy wiudk;ajh wvq lsÍu iy fiiq iudc foaYmd,k idOlj,g <strong>ms</strong>,<strong>sh</strong>ï<br />
fh§u u.sk"a <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> i|yd b,ä u we;s ùfï idOl md,kh lsÍu'<br />
7'7'2' 7'7'2' <strong>kS</strong>;s <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>úfrdaë</strong> isoaê isoaê ksÍCIKh ksÍCIKh lsÍfï lsÍfï yd yd l% l%<br />
l% <strong>sh</strong>doduhg <strong>sh</strong>doduhg Ndckh Ndckh Ndckh lsÍfï lsÍfï yel<strong>sh</strong>dj<br />
yel<strong>sh</strong>dj<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong>j ysñ lr f.k ;sîu id¾:lj ksÍÌKh lsÍfï yd wêlrK l% <strong>sh</strong>dj,<strong>sh</strong><br />
id¾:l lsÍfï rcfha yel<strong>sh</strong>dj iSud lrk idOl .Kkdjla mj;S' tajd w;r ·<br />
− <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> y÷kd .e<strong>kS</strong>fï wvq mdvqlï iy fmd,Si<strong>sh</strong> úiska jd¾;d mj;ajd .e<strong>kS</strong>fï ÿn,;d<br />
− .sks <strong>wú</strong> wd{d mkf;a k<strong>sh</strong>uhka jgyd .e<strong>kS</strong>fï we;s ÿ¾j,;d fya;=fjka <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>kS</strong>;s<br />
<strong>úfrdaë</strong> f,i ysñ lr .e<strong>kS</strong>u iy <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> ksIamdokh <strong>ms</strong>
iemhSu yd ld¾hÌu;djh j¾Okh lsÍu i|yd fuhg jeä hula l< hq;=j ;sfí' fï fÌ;% ;=,<br />
ikaksfõokfha j¾Okhla we;s jqjfyd;a ^w& wdrÌdj <strong>ms</strong>
ydks wju lsÍfï yel<strong>sh</strong>dj j¾Okh lsÍfuys ,d uyck ±kqj;a Ndjh iy iyfhda.h ufydamldÍ<br />
fjhs' tneúka" n¢k ;=jlal=j,ska we;s lrk n,mEu wjOdrKh lrñka" n¢k ;=jlal= Ndú;h<br />
wjudkhg ,la lsÍu b,lal lr .;a uyck ±kqj;a Ndjh j¾Okh lsÍfï jev igyka iy<br />
úl,am y÷kajd §fï jev igyka yryd n¢k ;=jlal= jerÈ f,i Ndú;d lsÍfï j;auka ;;ajh<br />
fjkia lsÍfï bv lv ;sfí' <strong>kS</strong>;sfha we;s úê úOdk Yla;su;aj n,d;aul ùu iy j.d wdrÌl<br />
.eg¿j,g ks¾udKd;aul úi÷ï y÷kd .e<strong>kS</strong>u iu. tlaj tajd bÈßm;a fjf;d;a tys M,odhS;dj<br />
b;d by, uÜgulg kef.kq we;'<br />
tfiau" <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> wdhqO tl;= lr .e<strong>kS</strong>ug rcfha yel<strong>sh</strong>dj iïnkaOj jvd;a ±kqj;a lsÍfï woyia<br />
o" úfYaIfhkau úYaji<strong>kS</strong>h m%cd uÜgfï wdh;kj, odhl;ajh ,nd .e<strong>kS</strong>fï fhdackdj o" fuys my;<br />
úia;rd;aulj idlÉPd flfrhs'<br />
7'9' 7'9'<br />
isú,a isú,a isú,a iudcfha iudcfha yel<strong>sh</strong>dj yel<strong>sh</strong>dj iy iy ld¾h ld¾h Ndrh<br />
Ndrh<br />
• ,xldj ;=, mj;sk <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> .eg¿j úi£fï §" isú,a iudc ixúOdk úiska m%Odk N+usldjla bgq<br />
lrk ,os' isú,a iudc ixúOdk úiska bgq lrk ,o tla m%Odk ld¾hhla kï <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iy udkj<br />
wdrÌdj <strong>ms</strong>
ue;sjrKj, i<strong>sh</strong>¨ wÈhr iy l% <strong>sh</strong>dj,ska ;=, § <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> whq;= f,i Ndú;d lsÍu we;=¿ m%pKav<br />
l% <strong>sh</strong>d uÜgu .ek f;dr;=re iemhSu u.ska isú,a iudc ixúOdk wk.s ksÍÌK uQ,dY% jYfhka o<br />
l% <strong>sh</strong>d lrhs' fuu ixúOdk úiska ksl=;a lrk ,o jd¾;d" ue;sjrK ¥IK m%jk;d ksÍÌKh lsÍug;a"<br />
m%cd;dka;% sl rdcH md,kfha j;auka iajNdjh ;lafiare lsÍug;a bjy,a ù ;sfí'<br />
úúO <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iy wdrÌl .eg¿" l% <strong>sh</strong>dldrlï ie,iqï lsÍu" woyia yqjudrej iy jev igyka<br />
ieliSu hk úIh lreKq wdjrKh flfrk úfYaIs; mqyqKq jev igyka y÷kajd §u;a iu. isú,a<br />
iudcfha YlH;dj buy;a f,i j¾Okh ù we;' 581 flfia fj;;a rdcH fkdjk ixúOdk iy rcfha<br />
wdh;k w;r iyfhda.s;dj j¾Okh lsÍfï wjYH;djhla mek ke.S we;' fuu ld¾hh bgq lsÍfï<br />
yel<strong>sh</strong>dj isú,a iudc l% <strong>sh</strong>dldÍ lñgqj i;=j we;' <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> l% <strong>sh</strong>d;aul lrk wdh;k iy isú,a iudch<br />
w;r Yla;su;a nkaOkhla mj;sk úg" fmd,Si<strong>sh</strong> flfrys m%cdjkaf.a úYajdih jvd;a by, kexfjk<br />
nj m%ldY l< b,lal.; lKavdhï i|yd odhl jQ mqoa.,fhda" <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> l% <strong>sh</strong>d;aul lsÍfï wdh;k iy<br />
m%cdj mokï lr .;a ixúOdk w;r Yla;su;a yjq,aldr m%fõYhla ;sîfï we;s jeo.;alu"<br />
wjOdrKh lrk ,os' 582 fuu wruqK lrd ,Õd ùfï § iy wmrdOj,g tfrysj l% <strong>sh</strong>d lsÍfï §<br />
isú,a wdrÌl lñgq iy isú,a n, .ekaùï lñgq Wmfhda.s lr.; yels nj m%Odk jYfhka<br />
f;dr;=re iemhQ mqoa.,fhla fmkajd ÿkafka h' 583 wod, md¾Yjhka w;r wka;¾ l% <strong>sh</strong>dldß;ajfha<br />
j¾;udk uÜgu b;d my, h'<br />
m%cdjka ;=, iy m%cdjka w;r ixys¢hdj f.dv ke.Sfï § iy mj;ajd f.k hdfï È wd.ñl<br />
kdhlhka úiska o jeo.;a kdhl;ajhla imhd we;' 584 fuh bgq lsÍug kï wd.ñl úYajdihka<br />
w;r in|;djh Yla;su;a lsÍu;a tajd ydkslr f,i wjq,a ùfuka j,ld .e<strong>kS</strong>u;a wjYH fjhs' .egqï<br />
iukh lsÍfï úl,am ud¾. jYfhka o" mrÿ md¾Yjhka w;r in|;d i|yd myiqlï imhk<br />
ud¾.hla jYfhka o" wd.ñl l% <strong>sh</strong>d ud¾.j, we;s jeo.;alu" b,lal.; lKavdhï i|yd iyNd.s<br />
jQ mqoa.,hka úiska fmkajd fok ,§' <strong>kS</strong>;<strong>sh</strong> l% <strong>sh</strong>d;aul lsÍfï wdh;kj,g jvd úYajdiodhl hehs<br />
iuyr mqoa.,hka úiska i,lkq ,nk fyhska <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> /ia lsÍfï rcfha ld¾hhka i|yd myiqlï<br />
iemhsu u.ska úYd, fiajhla iemhSug úydria:dk" uqia,sï m,a,s iy lf;da,sl m,a,sj,g yels nj<br />
tn÷ mqoa.,hkaf.a woyi úh' 585<br />
7'10' 7'10' ck ck udOHfha udOHfha ld¾h ld¾h Ndrh<br />
Ndrh<br />
±kgu;a m%ldY lr we;s mßÈ" .DydY% s; ióÌKhg m%;spdr ±la jq mqoa.,hka úYd, nyq;rhla<br />
i|yka lf
.ek h' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>$.sks <strong>wú</strong> cdjdru jeks jeo.;a mo Ndú;d jQ jd¾;d ixLHdj 6 la muKla jQ w;r<br />
.Dyia: m%pKav;ajh .ek jd¾;d 5 l m, úh' <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong>$.sks <strong>wú</strong> .eUqßka idlÉPd fldg ;snqfka<br />
jd¾;d 4 l muKla ùu o úfYaIhls' 587<br />
wod, m%jD;a;s jd¾;dj, ixLHd;aul j¾Okh mej;<strong>sh</strong> o weÕs,s .eiSïj,ska f;drj lghq;= lsÍug<br />
udOHj, we;s yel<strong>sh</strong>dj .ek ±ä ie,ls,a, fhduq fjñka ;sfí' ’udOHlrejkag YdÍßl m%ydr t,a,<br />
lsÍfï iy ìh .ekaùfï m%;sM,hla jYfhka ’2006 § udOH ksoyi oreKq Ldokhlg ,laj we;s<br />
njg jd¾;d m, ùu fufia oeä wjOdkh fhduq ùug we;s fya;=j fjhs' 588<br />
m¾fhaIKh isÿ l< ld,fha mgka u udOHfõ§kag tfrysj isÿjk m%pKav isÿùï" nrm;, jYfhka<br />
ie,ls,a, fhduq úh hq;= lreKla f,iska mej;S we;' ’tfiau rch" t,a'à'à'B' iy lreKd lKavdhu<br />
úiska Rcqj iy jl%j" isÿ l< n,y;aldÍ iy nrm;, f,i ysxidldÍ jdrK yd wfkl=;a ndOd<br />
meñKùï ksid ksjerÈ" wmÌmd;S iy j.lSula iys; ckudOHfõoh oreKq mSvkhlg yiqj we;s<br />
nj o jd¾;dj, i|yka úh' 589<br />
udOH ksoyi <strong>ms</strong>
weuqKqu weuqKqu ’w ’w - l%ufõoh<br />
ióÌK ióÌK mrdih<br />
mrdih<br />
my; i|yka YS¾I yh hgf;a j¾.SlrKh l< yels wdldrhg f;dr;=re iemhSu i|yd ióÌKh<br />
i|yd jk m¾fhaIKh ie,iqï lrk ,È'<br />
- rcfha md,kh hgf;a we;s .sks <strong>wú</strong> iy f;d. l
jkq <strong>ms</strong>Ksi" • ,<strong>xldfõ</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> md,k jgd<strong>ms</strong>gdj iïmQ¾Kfhkau úu¾YKh lsÍu wjYH úh' fuh bgq<br />
lr .e<strong>kS</strong>u i|yd" ,nd .; yels jQ f;dr;=re mokï lr .ksñka rch i;=j ;snQ i<strong>sh</strong>¨ <strong>wú</strong> f;d. o"<br />
n,m;%,dNS isú,a <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> o ióÌK lKavdhu úiska iudf,dapkhg ,la fldg" j;auka i<strong>sh</strong>¨ <strong>wú</strong> md,k<br />
úê .ek mQ¾K úYaf,aIKhla bÈßm;a lf
m%;spdr ±lajQjkaf.a jhia lKavdhu" mqñ;sß Ndjh" ck j¾.h" wd.u" wOHdmk uÜgu iy ksjfia<br />
wdodhï uÜgu wkqj k<strong>sh</strong>eÈ ixúOdkh lrk ,È' fuh iEu j¾.hlgu o, jYfhka ldka;djka ;=fkka<br />
tlla iy <strong>ms</strong>ßñka ;=fkka folla yd fh!jkhka i<strong>sh</strong>hg 40 la iy jeäysáhka i<strong>sh</strong>hg 60 la we;=,;a úh'<br />
ióÌKhg ,la jQ ck jd¾.sl lKavdhïj,g" nyq;r isxy,hka fukau <strong>iq¿</strong>;r oñ,hska" j;=lrfha<br />
oñ,hska iy uqia,sïjreka we;=,;a úh' nyq;r fn!oaOhska iy <strong>iq¿</strong>;r yska¥ka" uqia,sïjreka iy l% sia;=<br />
Nla;slhka wd.ñl lKavdhïj,g we;=,;a úh' wod, lKavdhfï m%;spdrj, mej;s fjkialï" tajd wod,<br />
jQ wjia:dj, §" ksÍÌKh fldg fuu jd¾;dfõ ióÌK o;a; ;=, igyka lr ;sfí'<br />
meyeos,s iy úYajdiodhl m%;spdr Wlyd .; yels wdldrhg iy m%;sM, <strong>ms</strong>
<strong>ms</strong>
ks, ks, o;a; o;a; uQ,dY%<br />
uQ,dY%<br />
rcfha fomd¾;fïka;= lsysmhla úiska ldreKslj imhk ,o ks, ixLHd f,aLk fuu ióÌK ;=, wvx.=<br />
h' fuu ióÌKh id¾:l lsÍu i|yd tu iyfhda.h b;d jeo.;a úh' flfia fj;;a W.%j we;s<br />
wdrÌl lreKq iy ióÌKfha iïmQ¾K l%ufõoh W;=r iy kef.kysr m,d;aj,g fh§ug fkdyels<br />
ùu ie,ls,a,g .;a úg" imhk ,o f;dr;=re mQ¾K iajdëk õksYaphlg ,la l< fkdyels nj igyka<br />
l< hq;= h'<br />
ióÌK ióÌK lKavdhu<br />
lKavdhu<br />
ióÌKh isÿ lrk ,oafoa tys iïnkaëldrl n% sf.aäh¾ rkacka o is,ajd hgf;a <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong><br />
<strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong>g tfrys cd;sl fldñiu fjkqfjks' m¾fhaIKh isÿ fldg ,<strong>sh</strong>k ,oafoa fia*¾j¾,aâ ys ol=Kq<br />
wdi<strong>sh</strong>d lKAvdhu iy n%eâf*daâ úYaj úoHd,fha fiajfha k<strong>sh</strong>q;= wdpd¾h uhsla fnda¾ka úisks' yIs;<br />
wfíj¾Ok" ,eÍ weÜÍ" ksla fnkagka" frdais flaõ" mSg¾ fl%dia" pñ,d fyïud;.u" iy fykaß iañ;a hk<br />
whf.ka fia*¾j¾,aâ lKavdhu iukaú; úh' .Dyia: ióÌKh ud¾. wdh;kh úiska" urag,a fmf¾rd<br />
uy;añhf.a kdhl;ajh hgf;a isÿ lrk ,È' b,lal.; lKavdhï idlÉPd i|yd myiqldrl;ajh<br />
imhk ,oafoa le
weuqKqu weuqKqu ’w ’wd ’w - <strong>kS</strong>;s <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> <strong>úfrdaë</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> <strong>wú</strong> iy iy ieye,ä ieye,ä wdhqO wdhqO yïnkaf;dg yïnkaf;dg k<strong>sh</strong>uq<br />
k<strong>sh</strong>uq<br />
ióCIKh ióCIKh ^idrdxYh& ^idrdxYh&<br />
^idrdxYh&<br />
<strong>iq¿</strong> <strong>wú</strong> iy ieye,a¨ wdhqO (SALW) <strong>jHdma</strong>;<strong>sh</strong> iy tajd wksis f,i mßyrKh je
lreKls' ld,h yd iïm;a <strong>ms</strong>
2005 jif¾§ yïnkaf;dg Èia;%slalfha .sks <strong>wú</strong> fhdod isÿ l< ukqIH >d;k wkqmd;h<br />
ck.ykfha 100"000 lg 4'95 la f,i oelafõ' fuh rfÜ fiiq m%foaYj, wkqmd;fha ^2'06&<br />
fo.=Kho blaujd hkq muKla fkdj" fun÷ .Kkh lsÍï isÿ lrk ,o fjk;a fndfyda<br />
rgj, wkqmd;hka o blaujd hkakls' Èú kid .e<strong>kS</strong>u i|yd .sks <strong>wú</strong> fhdod.;a njla oelafjk<br />
m%udKj;a idCIs Èia;%slalh ;=
jeo.;aa iylrejka jkq yels nj meyeÈ,<strong>sh</strong>' ;reKhska w;r .sks <strong>wú</strong> whq;= f,i mßyrKh<br />
lsÍfï rgdj fjkilg ,la lsÍug kï" wdh;k jHqyh ;=< m%pKav;ajfhka f;dr wdl¾IKSh<br />
úl,am Tjqka fj; bÈßm;a lsÍug m%h;akhla oeßh hq;= w;ru" Tjqkag .sks <strong>wú</strong> ,nd .e<strong>kS</strong>ug<br />
we;s wjldYh o wjqrd,<strong>sh</strong> hq;=h'<br />
iïuqL idlÉPdjkag iyNd.S jQjka yd b,lal.; lKavdhï idudðlhka fndfyda fofkla"<br />
yïnkaf;dg ksjik ckhd uqyqKfok m%Odk iudc .eg¿j iy ikakoaO wmrdOj, uQ,sl<br />
fya;= f,i i,lkq ,nkafka" Ôúld jD;a;<strong>sh</strong>la lsÍu i|yd wjYH wOHdmkh" mqyqKqj iy<br />
wjia:djka fkd,eîu hk idOlhkah' ta wkqj i,ld n,k l< Èia;%slalfha mj;sk ikakoaO<br />
wmrdOj,g uq,ajk iudc fya;+ka mrdch lsÍfï§ §¾> ld,Skj m%uqL;ajhla ,nd Èh hq;=<br />
lafIa;% .Kkdjls' tkï; wOHdmkh" úfYaIfhka úYaj úoHd, m%fõYhg wjldY" mqyqKqj"<br />
/l<strong>sh</strong>d ckkh lsÍu" jHjidhl;aj iydh iy m%cd ixj¾Okh fõ' flfia fj;;a<br />
wmrdOlrejkag foaYmd,k wkq.%dylhka fj;ska whq;= wdrCIdjla ie,fikafka hehs<br />
Wml,amkhla mj;sk;dla" yqÿ <strong>kS</strong>;Hdkql+, jevlghq;= i|yd wjia:d Wodlr§fuka muKla<br />
Tjqkaf.a Ôjk l%uh f;dard .e<strong>kS</strong>u úYd, fjkilg Ndckh fkdjkq we;' tfyhska<br />
wmrdOlrejka njg m;aúh yels mqoa.,hskag wk;=re yeÕfjk" yd Tjqka o~qjug ,la<br />
flfrk wdldrfha jvd;a M,odhl rgdjla f.dvke.<strong>sh</strong> hq;= w;ru" idmrdë Ôjk p¾hdjkag<br />
úl,am f,i .; yels id¾:l ixj¾Ok l%<strong>sh</strong>doduhla werôh hq;=h'<br />
wê-n, .sks <strong>wú</strong> Y%S ,<strong>xldfõ</strong> W;=re yd kef.kysßka ixirKhg we;=¿jk nj fmfka' ta<br />
w;ßka ljr wkqmd;hla t,a'à'à'B h fyda Y%S ,xld rcfha ixÑ; ;=
fmd,Sisfha lghq;= ÈhqKq lr.e<strong>kS</strong>ug uyckhd lrkq ,nk fhdackd w;r" wmrdO fya;=fjka<br />
oeä f,i mSvdjg m;a m%foaYj, wdrCIdj <strong>ms</strong>d;k j,g wk;=rej tllg miq<br />
tlla ne.ska >d;k /ila fõ.fhka isÿ jk nj;a" tajd tlu isÿùï oduhlg iïnkaO nj;a<br />
olakg we;' 594 ku.<strong>sh</strong> mqoa.,fhl= >d;khg ,laùfuka wk;=rej" tn÷ iuhla Wodùu wfmaCId<br />
l< yels w;r" m%pKav l%<strong>sh</strong>d mek ke.Sug m%:u th ksjd oeóu i|yd l%<strong>sh</strong>d ud¾. .; hq;=h'<br />
tu l%<strong>sh</strong>d ud¾. w;r" m%;súreoaO lKavdhï w;r m
mÍCIK mÍCIK yd yd yd hqla;<strong>sh</strong> hqla;<strong>sh</strong> mis|,Su<br />
mis|,Su<br />
nrm;, wmrdO i|yd o~qjï meñKùug j¾;udkfha fhdod .kq ,nk l%ufõofha we;s<br />
ld¾hCIu;dj .ek uyckhd iEySulg m;aj ke;' n,dfmdfrd;a;= úh yels f,iskau" Tjqyq<br />
.sks <strong>wú</strong> fhdod wmrdO isÿ lrk mqoa.,hkag" oeä o~qjï muqKqjkq oelSug leue;a; m,lr;s'<br />
.sks <strong>wú</strong> fhdodf.k lrkq ,nk wmrdO o we;=¿ oreKq .Kfha wmrdO uev,Su i|yd<br />
ld¾hCIuj yd id¾:l f,i idOdrKh bgq lsÍug mqoa.,hskaf.a yel<strong>sh</strong>dj iy .eg¿ iuQyhla<br />
ióCIKh ;=
cd;sl uÜgfï mj;sk ;;a;ajhg jvd m%dfoaYSh uÜgfï§ .sks <strong>wú</strong> n,m;a ksl=;a lsÍfï rgdj<br />
jvd;a oeä iajNdjhla f.k we;s nj oel<strong>sh</strong> yels jQ w;r" fmr isÿ jQ m%udKhg jvd n,m;%<br />
wvq m%udKhla j¾;udk md,kh hgf;a ksl=;a fjñka mj;sk njo fmkajd fok ,§' fuh<br />
hym;a ,CIKhla nj ienEh' tfy;a ie,ls,a,g fhduq úh hq;= lreK jkafka; n,m;% ksl=;a<br />
lsÍfï oeä nj jHqyh u.ska iy;sl lrk ls%hd mámdá fjkqjg j.lsjhq;= ;k;=re fydnjk<br />
mqoa.,hkaf.a mqoa.,sl lemùu iy j.lsjhq;= mqoa.,hkaf.a wNsu;h u; hefmk l%uhla<br />
mej;Su hs' kuq;a <strong>ms</strong>
ixúOdko yjq,a lr .; hq;=h' m%cdjf.a wdrCIdj ÈhqKq lsÍfï§" m%cd ixúOdk i;= N+ñldj<br />
.ek o Tjqyq wjOdrKh l
we;' wkd.;fha§ .sks <strong>wú</strong> wia:dk .; ùu je
l%uhla f.dvke.Su <strong>ms</strong>Ksi odhl;ajh iemh<strong>sh</strong> yels wdOdr lKavdhula fidhd .e<strong>kS</strong>u" Y%S ,xld<br />
rcfha wfmaCIdj jkq we;'<br />
tfiau" w;awvx.=jg .;a .sks <strong>wú</strong>" fmd,Si<strong>sh</strong>g wjYH iellrejka yd w;=reoyka mqoa.,hka<br />
oelafjk úia;r /.;a o;a; jevigyka" <strong>kS</strong>;s <strong>úfrdaë</strong> .sks <strong>wú</strong>" wmrdO mÍCIK lghq;= fyda<br />
úm;g m;ajQjka y÷kd .e<strong>kS</strong>u i|yd fhdod .e<strong>kS</strong>fï yel<strong>sh</strong>djo mj;S'<br />
205