AE Forum 29

INAUGURACJA
zorganizowanym procesom może ją nabyć grupa
i organizacja. Można ją także przekazać systemowi
komputerowemu.
Tworzenie i przekaz wiedzy potrzebują sprawnego
komunikowania się. Podstawowym środkiem
komunikacji (przy tym jedynym, który był dostępny
dla społeczeństw pierwotnych) jest bezpośredni
kontakt z wykorzystaniem języka naturalnego.
Jednak, przy wszystkich swych zaletach, taki
sposób komunikowania się w pewnych sytuacjach
okazuje się dość znacząco ograniczony, a w wielu
bezużyteczny. Aby te ograniczenia miejsca, czasu
i formy pokonać, potrzebne było stworzenie pewnego
rodzaju pośrednika (medium) pomiędzy ludźmi,
który pozwoliłoby komunikatom docierać do odbiorców
odległych w przestrzeni i w czasie.
Na długie lata podstawowym medium pośredniczącym
stało się pismo. Nie wdając się tutaj w dokładniejsze
rozważania dotyczące rozwoju pisma
należy podkreślić, że pismo alfabetyczne miało
kolosalne znaczenie dla przejścia od komunikacji
bezpośredniej do komunikacji zapośredniczonej
(medialnej). Dzięki takiemu medium jak pismo
komunikaty zyskują pewną trwałość („materialność”),
która pozwala im na pokonanie dystansu
odległości i czasu. Jednakże prawdziwy przełom
nastąpił dopiero w XX wieku wraz z wykorzystaniem
do komunikowania się transmisji cyfrowej.
Rolę pośredników w przekazie obrazu, dźwięku
lub tekstu przejmują komputery, dla których komunikat
w postaci zero-jedynkowej jest bezpośrednio
zrozumiały. Komunikacja cyfrowa dziedziczy
wiele zalet pisma.
Świat technologii wiedzy jest bogaty. Ze względu
na czas ograniczę się do wymienienia tylko najważniejszych
rozwiązań, które tworzą i badają inżynierowie
wiedzy. Są to np.:
– bazy wiedzy tekstowej (Wiki, blogi, systemy dokumentów
tekstowych i hipertekstowych),
– bazy danych i hurtownie danych (wiedza faktualna
i jej uogólnienia),
– bazy reguł (wiedza o logice biznesu),
– bazy procesów (workflow – wiedza o wzorcach
procesów i przebiegu procesów),
– bazy ekspertów i ekspertyz (wiedza o tym kto
i co wie),
– ontologie (wiedza „zaszyta” w pojęciach),
– architektury korporacyjne integrujące wiedzę
organizacji (wielopłaszczyznowe modele korporacji),
– systemy analityczne (systemy wywiadu organizacyjnego,
wewnętrznego i zewnętrznego).
Zainteresowanych szczegółami odsyłałam do
bogatej już literatury omawiającej technologie i ich
zastosowania w zarządzaniu organizacjami, zarówno
biznesowymi, jak i publicznymi.
2. Czy technologie wiedzy i komunikacji
istotnie wpływają na biznes oraz
na zarządzanie organizacjami?
Z coraz większą akceptacją spotyka się teza
sformułowana przez Tofflera, że żyjemy w cywilizacji
informatycznej: stajemy się społeczeństwem
wiedzy, przedsiębiorstwa, a nawet całe gospodarki
oparte są na wiedzy, której znaczne zasoby gromadzone
są w systemach komputerowych. Po okresie
dominacji w gospodarce zastosowań wiedzy
wytworzonej przez fizykę i różne inżynierie, przyszedł
czas informatyki – nauki generującej nowe
gałęzie przemysłu, a tym samym nową gospodarkę.
Gałęzie te cechują się wytwarzaniem wartości
w gospodarce i społeczeństwie – z nowego czynnika
produkcji jakim jest wiedza – poprzez zastosowanie
dorobku nauk informatycznych. Znakomitym
reprezentantem jest firma Google.
Dzięki nowym technologiom poszerzają się
granice biznesu, czyniąc go globalnym, dostępnym
w każdym miejscu i w każdym czasie. Tworzą się
nowe modele biznesu, zwłaszcza elektronicznego,
wszechwiedzącego o swym kliencie, gdyż można
wiedzieć o każdym z nas niemal wszystko. Ułatwiają
to identyfikatory elektroniczne, które mogą
być nie tylko w paszporcie, w karcie kredytowej,
ale nawet w… żywności, a także ślady pozostawiane
przez nas np. w Internecie. Dla realizacji biznesu
powstają organizacje wirtualne.
Rozprzestrzenianie technologii wiedzy w organizacjach,
a zatem i ich wpływ, następuje w bardzo
nierównomierny sposób, pozostawiając w świecie
znaczne obszary sporej lub całkowitej pustki technologicznej.
Są przecież – co nie jest bez znaczenia
– regiony, kontynenty, kraje i organizacje, które
uznajemy za dalece zacofane, gdyż posiadają systemy
znane w epoce wczesnoindustrialnej, albo za
jeszcze bardziej opóźnione w rozwoju cywilizacyjnym.
Być może nigdy nie osiągną one poziomu rozwoju
technologicznego zachodniej kultury (cywilizacji).
Technologia nie determinuje zmian społecznych,
także w organizacji, w stopniu jakiego chcieliby
determiniści technologiczni. Zaawansowane
technologie informatyczne nie zawsze zatem zmieniają
ludzką świadomość zgodnie z oczekiwaniami
jej twórców; w cywilizacji nie panuje żelazny determinizm
technologiczny. Motorem przemian jest
zawsze człowiek. Relacje między rozwojem technologicznym
a społecznym i organizacyjnym są bardziej
złożone i zależą od wielu procesów przebiegających
równolegle do zmian technologicznych,
uwarunkowanych kulturowo i socjologicznie.
3. Jak zmienia się zarządzanie
organizacją pod wpływem
TW i TKE?
Nie sposób przedstawić wyczerpująco i krótko
zmian w organizacjach i w zarządzaniu nimi zainspirowanych
rozwojem nowoczesnych technologii
informatycznych, w tym rozpatrywanych TW
i TKE. Zwróćmy uwagę na niektóre.
Współczesny menedżer nim podejmie decyzję
musi dokonać zazwyczaj analizy złożonej sytuacji.
Dla monitorowania biznesu i wykrywania sytuacji
wymagających od niego rozstrzygnięć (decyzji)
tworzy się na jego użytek rozwiązania przypo-
AE Forum, nr 29, wrzesień 2009
3