AE Forum 29

Z DZIEJÓW UCZELNI
został zauważony w powojennej rzeczywistości politycznej.
W utworzonym po przejściu frontu Centralnym Zarządzie
Przemysłu Węglowego otrzymał w latach 1945-
1946 stanowisko naczelnika Wydziału Kosztów Własnych.
Jednak po roku zrezygnowano z jego zatrudnienia,
mianując Palewicza na lata 1946-1948 doradcą
ds. kosztów własnych w tymże CZPW. Poszukiwał trwalszego
zajęcia, a może chciał opuścić nieakceptującą jego
rozwiązań kosztowych atmosferę przemysłowych Katowic?
Wszak działające z rozmachem WSNSG nie wróciło
do wykładowcy sprzed wojny. A może on sam odmówił?
Zasadą bowiem było, że kierujący Studium dr Lisak sięgał
do znanej sobie sprzed wojny kadry. Casus Falewicza
jest tu wyjątkiem. Tego już nie wyjaśnimy. Z początkiem
1947 roku inż. Falewicz na krótko został dyrektorem
technicznym Zjednoczenia Przemysłu Miejscowego
we Wrocławiu. Od 1 lutego 1947, czyli niemal od pierwszych
dni jej funkcjonowania, został wykładowcą Wyższej
Szkoły Handlowej. Niewykluczone, że był to szczęśliwy
zbieg okoliczności dla obydwu stron. On znalazł
miejsce do doskonalenia i promocji swoich idei, uczelnia
zyskała w pełni ukształtowanego uczonego, choć bez wymaganych
dystynkcji naukowych. Równolegle od września
1947 roku w kooperacji z poznańskim „Tasco” prowadził
trwającą kilka miesięcy reorganizację kosztów
własnych, według tzw. budżetu kosztów Clarka odbudowywanych
Zakładów Linke-Hoffmann, znanych później
jako nie mniej słynny Pafawag. Kadrowo jednakże
wrocławski kombinat był spadkobiercą warszawskiej
Sp. Akc. „Lilpop, Rau i Loewenstein”, nieodtworzonej
po wojnie. W wydziałach wagonowych tej fabryki amerykański
inż. Wallace Clark w końcu lat 20. XX wieku
wprowadzał system kosztów postulowanych. Ekspertyza,
będąca w gruncie rzeczy dużą pracą badawczą, została
wykonana, ale nie wdrożona. Zarządzanie gospodarką
przechodziło na tory radzieckie i sprawdzonych
rozwiązań przedwojennych nie można było stosować 22 .
Po zakończeniu prac w Pafawagu konsultował jeszcze
Centralny Zarząd Przemysłu Metalowego w Warszawie.
Nakładem WSH wydał Bieżącą kontrolę gospodarności
przedsiębiorstw przemysłowych („Placówka”, Wrocław
1949), będącą długo wypracowywaną metodą bezpośredniego
i całkowitego badania rozchodów.
Z chwilą unifikacji szkolnictwa wyższego wybrał
pracę w Wyższej Szkole Ekonomicznej, posiadając bezcenny
bagaż doświadczeń zawodowych. Od 1 września
1950 roku był zastępcą profesora wrocławskiej WSE.
Prowadził także wykłady zlecone na usamodzielnionej
już Politechnice. Kierował Katedrą Statystyki od jej
utworzenia w 1950 do 1960 roku. W roku akademickim
1951/1952 był dziekanem Wydziału Planowania Przemysłu,
W latach 1953-1956 objął kierownictwo utworzonego
Studium Zaocznego. W 1957 roku otrzymał tytuł
i stanowisko docenta. W pochodzącej z samorządnego
wyboru popaździernikowej kadencji prof. Wincentego
Stysia został prorektorem ds. dydaktycznych
(18.05.1957-22.06.1959). Był inicjatorem i redaktorem
Zeszytów Naukowych WSE we Wrocławiu. Współtworzył
plan nauczania dla kierunku inżynieryjno-ekonomicznego.
Przewodniczył Komisji Studiów dla Pracujących
Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego. Przede wszystkim
skupił wokół siebie krąg uczniów i wychowanków,
którzy tworzyli szkołę „ilościową” w wrocławskim śro-
22
S. Bartosiewicz: Okruchy życia. AE, Wrocław 2006, s. 101-
102. Jedną z korzyści było napisanie przez Stanisławę Bartosiewicz,
uczestniczkę tego projektu pracy dyplomowej Krytyka systemu
Clarka.
dowisku naukowym 23 . Osiągnięcie wieku emerytalnego
w 1960 roku nie było przejściem w stan spoczynku.
Mimo że wyprowadził się do Wisły, utrzymywał kontakt
z licznymi uczniami i wychowankami, kontynuując
prace nad przeobrażaniem wykładów na swoje opus
magnum. Dwa lata zaledwie przed śmiercią ukazała się
Rentowność, gospodarność, koszty: przyczynek do mikroekonomii
(PWN, Warszawa 1963), dzieło z jednej strony
zbyt przemilczane, z drugiej niewątpliwie wzbogacające
dorobek Polski w dziedzinie nauk ekonomicznych. Niestrudzenie
rozwijając swoją koncepcję, jak również oddając
się studiom nad macierzą Leontieffa w odniesieniu
do przedsiębiorstwa, w 1965 roku trafił do szpitala
w Cieszynie, gdzie 28 marca tegoż roku zmarł i w tym mieście
został pochowany 24 . Na nagrobku widnieje inskrypcja
z nazwami czterech miast, jakby jego zwięzłe cv: Wilno
(miejsce urodzenia), Petersburg (studia), zagłębiowska
Dąbrowa (praca w wielkim przemyśle), Wrocław
(służba uczelni).
Niewykluczone, że nadmiernie rozbudowany został
fragment poświęcony tej postaci. Stało się tak świadomie.
Profesor Stanisława Bartosiewicz, uczennica i asystentka
oraz jego następczyni, napisała niedawno, że
profesora Falewicza „[…] wspominają wszyscy, którzy
się z nim zetknęli, nie tylko na naszej uczelni, ale i na
innych, przede wszystkim w katowickiej Akademii Ekonomicznej,
bo także tam, jeszcze nim zawitał do Wrocławia,
miał wykłady” 25 . Należałoby życzyć naszej społeczności,
by te miłe i kurtuazyjne słowa przybrały na
realności, choć szkoda, że jego wykłady w katowickiej
WSNSG trwały tak krótko. Ale były.
Cdn.
23
Wrocławskie środowisko akademickie. Twórcy i ich uczniowie
1945-2005. Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 2007,
s. 297-298.
24
USC UM w Cieszynie, Księga zgonów nr 157/1965; cmentarz
komunalny przy ul. Katowickiej 34, dział VIII, kwatera 540.
25
S. Bartosiewicz: Op. cit., s. 115.
50 AE Forum, nr 29, wrzesień 2009