kusva mart 17

KUSVA Gençlik Hareketi 

Adına İmtiyaz Sahibi 

Burak AK 

Yayın Koordinatörleri 

ve Yayına Hazırlayanlar 

Emine HAXHİU 

Furkan GÜR 

Nida URMUÇ 

Ömer BAKKALOĞLU 

Ceyda KAYA 

Behlül ALP 

Fatih KURU 

Mehmet Sabit GÖKTAŞ 

Mizanpaj 

Necmeddin YAZICI 

İletişim Bilgileri 

bilgi@kusva.org 

kusva.org 

Kusva dergisinde yazılanların 

sorumluluğu yazanlara aittir. 

EDİTÖR’DEN 

Gençlerin dergide yer alan güncel konuların incelenmesi, değerlendirilmesi ve önerilerde 

bulunması bulunduğu toplumun parlak bir geleceği olacağı tartışmasız bir göstergesidir. 

15 Temmuz gibi olaylara karşı özellikle de gençlerin sesi yükselmesi onların tepkisiz, 

nötr, herşeyi sergilendiği gibi kabul eden bir kesim olmadıkları apaçık görülmektedir. 

Dergide yer alan yazılardan Türkiye gelecekte güvenli 

ellerde olacağı, başarılı bir şekilde yönetilmesi bilineceği, siyaset, ekonomi, sosyal refahın artması 

gibi konularda yapısal reformların devamı getirileceği bir ülke halinde olacağı anlaşılmaktadır. 

Bizim en önemli “silahımız” kalemdir. Bunun bilincinde herkes olacağı zaman o toplumda çözülmeyecek 

sorunlar ortada kalmayacaktır. 

kusva.org

MAKALE 

BURAK AK 

BiR 

VAZiFEMiZ 

VAR… 

Bir doktor büyüğüm anlatmıştı : 

,, 

Bir doktor büyüğüm anlatmıştı. “ Yıllar 

önce Amerika’da çalıştığım hastanede bir 

meslektaşımla daima tartışırdık. Bir zaman 

sonra meseleyi hastane başhekimine 

götürdüm. Beni dikkatle dinledi ve yine 

aynı ciddiyet içinde, o Yahudi’dir, dedi. 

Ben şikayetimle verilen cevap arasında 

bir bağlantı kuramadığım için şaşırdım. 

Biraz durakladım ve bundan ne çıkar 

dedim. Hemen ilave etti: Evet ama sen 

de Türksün. Peki öyle olsun, fakat bundan 

ona ne, ona bir zararım yok ki, hem zaten 

biz millet olarak tarih boyunca Yahudilere 

bir şey yapmış da değiliz. Evet dedi, 

gerçekten bir şey yapmadınız. Fakat ikinci 

Dünya Harbinde, Varlık Vergisi ödemediği 

için Aşkale’ye sürdüğünüz Yahudiler ne 

olacak dedi. Ben ancak kulaktan duyduğum 

bu hadiseyi yarım yamalak hatırlar 

gibi oldum. Bunda benim ne suçum var 

dediysem de kabul etmedi. Olmaz dedi. 

Sen bu suçu işleyenlere mensupsun. 

Biraz daha konuşunca onun da Yahudi 

olduğunu öğrendim. Konuşmalarından 

İkinci Dünya Harbinden Aşkale’ye sürülen 

Yahudiler ile ilgili iki üç kitaptan çok daha 

fazlasını okumuş olduğunu anladım. Bana 

bu hususta o derece teferruata varan 

bilgiler nakletmişti ki nerede ise oraya 

sürülen Yahudilerin kilolarını, boylarını 

verecek sandım. Daha sonra benimle tartışan 

o doktoru telmihen o da bu kitapları 

okumuştur da, onun için seninle tartışmaktadır…” 

dedi. 

Lalettayin iki kişi arasında geçen bu 

birkaç cümlelik konuşma aslında bizlere 

çok fazla şey açıklıyor. Öncelikle Filistin 

de kurulan İsrail Terör Devleti’nin 

temelindeki mevcut potansiyeli gösteriyor. 

Buna ilaveten iki bin yıl sonra 

devlet kurmuş Yahudi’nin ruh disiplinini, 

kendisine saygısını, kendisi kalma hususundaki 

ısrarını, bu gayeye erişmek için 

takip ettiği eğitim ve terbiye yöntemlerini 

açıklıyordu. Onlar iki bin yıl boyun- 

5 

mart ‘17

BURAK AK 

ca sıkıntıya düşmüş her Yahudi’nin ayrı ayrı ıstırabını 

kendi içlerinde duymuşlar, bu iki bin yıl boyunca 

nerede ve ne zaman bir Yahudi yaşamışsa onlarla 

kendi içlerinde bir bütünlük kurabilmişler ve bunu 

çocuklarına da aktarabilmişlerdi. 

Aslında bu cümleler yüz yıllar boyu bir türlü 

derlenip toparlanamayan milletlerin içine düştükleri 

perişanlıkları da açıklıyor. Durum böyle olunca 

parçalanmış Türk Dünyası ve darma dağınık İslam 

Alemi aklımıza geliyor. Bulgaristan’da , Batı Trakya’da, 

Kıbrıs’ta Azerbaycan’da, Türkistan ve daha 

başka yerlerde ki Türkler ile Afganistan da, Filistin 

de, Bosna da, Suriye de , Irak da ve diğer ülkelerde 

yaşayan Müslümanların içinde bulundukları durumlar 

ve çektikleri sıkıntılar ister istemez insanın 

zihnini meşgul ediyor. 

GERÇEKTEN BIZLER, ESIR 

TÜRKLER VE EZILMEKTE OLAN MÜS- 

LÜMANLAR HAKKINDA KAÇ ARAŞTIR- 

MA YAPTIK VE BU HUSUSTA KAÇ 

ESER HAZIRLADIK? 

Bunun cevabı açıktır hiçbir şey yapmadık, hiç 

bir şey hazırlamadık. Şahsımız adına hiçbir şey yapamadıysak 

bile bu hususlar hakkında yazılmış kaç 

kitap okuduk? Bu kitaplardan kaç tanesini başkaların 

okuması için tavsiyede bulunduk? Daha sonra 

yaşadığımız hayatta öğrendiklerimizden hareketle 

ülkemiz ve ümmetimizin geleceği için kafamızda 

ne gibi projeler kurduk ve geliştirdik? Bunları nasıl 

ve ne şekilde etrafımıza anlattık? TARIHIMIZIN 

BIZLERE YÜKLEDIĞI BIR VAZIFEYI NE KADAR 

YERINE GETIREBILDIK? 

Hasılı bütün bunları yapamadıysak ve bu tür 

faaliyetlere katılamadıysak, o zaman kendimize 

sormalıyız: Esir Türklerin ıstıraplarını ve ezilen 

Müslümanların dertlerini ve kederlerini ne derece 

içimizde duyduk ve duymaktayız? Yine bu sızıyı ne 

ölçüde gönlümüzde taşıdık ve taşımaktayız? 

Mamafih sadece ıstırap hallerimizi değil, kutlu 

zaferlerimizi de unutuyoruz, sahip çıkamıyoruz. 

Nesillerimize ve dünya ya anlatabileceğimiz lakin 

bizlere unutturulmaya çalışan, bizlerinde sahip çıkmayıp 

bi haber yaşadığı binlerce örnek hikayelerimiz 

var. Bu vesileyle bizlere unutturulmaya çalışan 

Kut-ül Amare zaferimizden bahsetmek istiyorum. 

TARIHLER 1916’YI GÖSTERIRKEN, GENERAL 

TOWNSHEND KOMUTASINDAKI İNGILIZ BIRLIK- 

LERI BAĞDAT’I FETHETMEK AMACIYLA BASRA 

KÖRFEZI’NDEN KUZEYE DOĞRU ILERLEMEYE 

BAŞLARLAR. 

Osmanlı ordusu arka arkaya yenilgilerle geri 

çekilir. Osmanlı’nın gittikçe daha zayıf düştüğünü 

düşünen Townshend ilerlemeye devam eder. O 

sıralarda 6. Ordu’nun komutanlığına atanan Halil 

Paşa, hilal taktiği benzeri bir taktikle 13.000 kişilik 

İngiliz kuvvetini Kut’ül Amara’da çevreler. 


6

BİR VAZİFEMİZ VAR... 

Haber ulaştığında İngiliz Hükümeti askerlerinin 

kurtarılması için operasyon düzenlemeye 

karar verir. Başka cephelerden kaydırılan yaklaşık 

50.000 kişilik bir kuvvetle dışarıdan kuşatmayı 

yarmayı denerler. Fakat Halil Paşa komutasındaki 

6. Ordu her saldırıyı püskürtür. Kuşatma altındaki 

İngiliz kuvvetleri kurtulma şanslarının kalmadığını 

anlayınca 13 general 481 subay ve 13.300 

er mevcuduyla 6. ordu’ya teslim olmaya karar 

verirler. 

Halil Paşa, bu zaferden sonra yayınladığı bir 

mesajla tüm ordusunu kutlar: 

“Arslanlarım; 

Bugün Türklere şeref-ü şan, İngilizlere kara 

meydan olan şu kızgın toprağın güneşli gökyüzünde 

şehitlerimizin ruhları neşeyle pervaz 

ederken, ben de hepinizin pak alınlarından 

öperek cümlenizi tebrik ediyorum. 

Bize iki yüz seneden beri tarihimizde okunmayan 

bir vakayı kaydettiren Cenab-ı Allah’a 

hamd ve şükür eylerim. Allah’ın azametine 

bakınız ki, bin beş yüz senelik İngiliz Devleti’nin 

tarihine bu vakayı ilk defa yazdıran türk süngüsü 

oldu. İki senedir devam eden cihan harbi böyle 

parlak bir vaka daha göstermemiştir. 

Ordum gerek Kut karşısında ve gerekse Kut’u 

kurtarmaya gelen ordular karşısında 350 subay 

ve 10.000 neferini şehit vermiştir. Fakat buna karşılık 

bugün Kut’ta 13 general, 481 subay ve 13.300 

er teslim alıyorum. bu teslim aldığımız orduyu 

kurtarmaya gelen İngiliz kuvvetleri de 30.000 

zayiat vererek geri dönmüşlerdir. Şu iki sayıya 

bakınca cihanı hayretlere düşürecek kadar büyük 

bir fark görülür. Tarih bu vakayı yazmak için 

kelime bulmakta zorlanacaktır. işte Türk sebatının 

7 


BURAK AK 

İngiliz inadını kırdığı birinci vakayı Çanakkale’de, 

ikinci vakayı burada görüyoruz. Yalnız süngü ve 

göğsümüzle kazandığımız bu zafer yeni tamamlanan 

savaşımız karşısında başarılı başkaldırımızın 

parlak bir başlangıcıdır. 

BUGÜNE KUT BAYRAMI ISMINI VE- 

RIYORUM. ORDUMUN HER FERDI, HER 

SENE BU GÜNÜ GEÇIRIRKEN ŞEHITLERI- 

MIZE YASINLER, TEBAREKELER, FATIHA- 

LAR OKUSUNLAR. ŞEHITLERIMIZ HAYATI 

SEMADA KIZIL KANLARLA DEVAM ETTI- 

RIRKEN GAZILERIMIZ DE GELECEKTEKI 

ZAFERLERIMIZIN BEKÇISI OLSUNLAR. 

Bütün bu sorular ve cevapları bizeleri şu noktaya 

götürür: 

Millet olmak kalabalık olmak değildir. Biz, 

Tarihten öğreniyoruz ki insanlar birçok zaman 

kalabalıkları teşkil etmişlerdir. Fakat millet olamamışlardır; 

buna mukabil yine pek çok millet dağılıp 

gitmiştir. Fakat onlar dillerini, dinlerini, değerlerini, 

duygularını ve ümitlerini kayıp etmedikleri için ne 

kadar zaman sonra bir araya gelip millet olmuşlardır… 

Ülkemiz için, ümmetimiz için, 

Bir vazifemizin olduğunu 

unutmamalıyız.. 

( Doktor hikayesi Prof. Dr. Ali Murat Daryal Hocamız 

tarafından aktarılmıştır. ) 


8

MAKALE 

CEYDA KAYA 

YiTiK 

HAZiNEYi 

KEŞFETMEK 

“İnsanlar bilmemenin kurbanı oluyorlar…” ,,Prof. Dr. Fuat Sezgin 

7-16.yy’lar arasında Müslümanlar tarafından 

bilim dünyasında hangi gelişmeler 

yaşandı? Bu Dönem gerçekten Avrupalıların 

tanımladığı gibi karanlık bir çağı mıydı? 

Bu 9 asırlık dönemin günümüze zuhur 

etmesini sağlayan Prof. Dr. Fuat Sezgin 

kimdir? Kadim medeniyetimizin bilim 

dünyasındaki izlerini barındıran İslam 

Bilim ve Teknoloji Müzesini neden ziyaret 

etmeliyiz? 

Prof. Dr. Fuat Sezgin 92 yaşında, hala 

çalışmalarına devam eden Türkiye’nin 

cevherlerindendir. Başta Süryanice, İbranice, 

Latince, Arapça ve Almanca olmak 

üzere, 27 dili çok iyi derecede bilmektedir. 

Fuat Sezgin Hoca, Doğu Bilimi ve Türkoloji 

üzerine çalışmalar yapan bilim adamı 

Alman Carl Brockelmann’ın “Arap Edebiyatı 

Tarihi” ve “İslam Milletleri ve Devletleri 

Tarihi” gibi çalışmalarındaki eksiklikleri fark 

etmiş ve bunları tamamlamak maksadıyla, 

İslam Bilim Tarihi ile ilgilenmeye başlamıştır. 

Fuat Sezgin Hoca çalışmalarını 1960 

yılına kadar Türkiye’de sürdürmüştür.27 

Mayıs 1960 darbesiyle birlikte üniversiteden 

uzaklaştırılan ve 147’likler diye bilinen 

akademisyenler arasında onun adı da yer 

almıştır. Darbe sonrası çalışmalarına devam 

edebilmek için ülkesinden ayrılmak 

zorunda kalan Fuat Sezgin İstanbul’dan 

ayrılırken hissettiklerini şöyle dile getirmiştir: 

“Türkiye’yi, İstanbul’u terk edeceğim 

akşam, Galata köprüsünün Karaköy 

tarafına gittim. Oradan 15-20 dakika kadar 

Üsküdar’a baktım. Güzel bir geceydi, 

artık vakit de gecikiyordu. Döndüğümde, 

gözlerimin yaşını silmek zorunda kaldım. 

İşte son hislerim buydu. Kızmadım da, 

o zaman tabi üzülmüştüm. Bugün bir 

kızgınlık duymuyorum. Memleketime, 

yine ne vermek mümkünse onu vermeye 

çalışıyorum.” 

Fuat Sezgin’i başarıya ulaştıran sebeplerin 

başında, dünyanın neresinde olursa 

olsun, “İslam Bilim Tarihi” adına; fizik, 

kimya, biyoloji, hayvancılık, veterinerlik, 

ziraat, tıp, astronomi, coğrafya gibi bütün 

bilim dallarına ait bir eser veya orijinal bir 

aletin varlığını duyunca; bir dedektif gibi, o 

eserin peşine düşmesi gelir. Bugüne kadar 

yaptığı çalışmalarla elde ettiği bilgiler kitaplarında 

anlatılmasının yanı sıra Gülhane 

Parkı’ndaki “İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi 

Müzesi’nde sergilenmektedir. Karanlık 

diye bilinen bu çağda aslında İslam Bilim 

Adamlarının neler yaptığını çalışmalarıyla 

günümüze sunan Prof. Dr. Fuat Sezgin’in 

kurduğu bu müzenin ziyareti elzemdir. 

9 


CEYDA KAYA 

İslam Bilim ve Teknoloji Müzesi iki kattan oluşmaktadır. 

Üst katta; müze ile ilgili çeşitli görsellerin 

izlenebildiği Sinevizyon Salonu, Astronomi, Saat Teknolojisi, 

Denizcilik, Savaş Teknolojisi ve Tıp Bölümü 

bulunmaktadır. Alt katta ise, Madenler, Fizik, Matematik-Geometri, 

Şehircilik ve Mimari, Optik, Kimya 

ve son olarak da Coğrafya ile ilgili harita ve çeşitli 

harita çizimlerinin sergilendiği bölüm bulunmaktadır. 

Sergi salonlarının tamamında, İslam bilim insanlarının 

ortaya koydukları eserlerin model 

ve maketleri sergilenmektedir. Toplam 

570 adet alet, cihaz kopyaları, maket ve 

model koleksiyonu ile alanında Türkiye’de 

ilk, Frankfurt’tan sonra dünyada 

ikinci örnek teşkil eden müze olması 

açısından önem arz etmektedir. Müzede 

El-Cezeri’nin fil saati modelinden 

el-Biruni’nin küresel usturlabına, Halife 

el-Me’mun’un emriyle 9.yy’ın ilk çeyreğinde 

yapılan dünya haritasından İbn-i 

Sina’nın El-Kanun fit’t-T Tıb adlı eserine, 

İbn el-Heysem’in optik düzeneğinden 

el-Hazini’nin areometresine, fiziksel deneylerde 

kullanılan düzeneklerden tıpta 

kullanılan aletlere kadar birçok eserin 

birebir orijinal kopyasını görebileceğiniz 

zengin bir içerikle karşılaşırsınız. 

İslam Bilim ve Teknoloji Müzesi, eserlerin tanınması 

ve geçmişten geleceğe köprü kurulması bakımından 

bir kilit noktadır. İslam bilim insanları dünya 

literatürüne binlerce eser kazandırmışlardır; fakat 

17.yy’dan itibaren üstünlüğün Avrupalılara geçmesiyle 

birlikte bu gelişmelerin gerçek sahipleri yok sayılmış 

ve eski Yunan’a dayandırılmıştır. Avrupalıların 

bu üstünlüğü elde etmelerinde şüphesiz İslam bilim 

insanlarıyla tanışmaları yatmaktadır.10.yy’da başlayan 

bu tanışıklıkla birlikte ilaçlar, haritalar, silahlar, 

kitaplar, fikirler, kişilikler, buluşlar ve daha birçok şey 

Avrupa’ya taşınmıştır. Avrupalıların bilgi alma tarzı 

Müslümanların sergilediği tavrın aksine metodoloji 

ve teknik açısından büyük kusurlar ve zafiyetler taşır. 

Çoğu zaman alınan eserlerde bilim insanlarının 

isimleri ya hiç anılmamış ya da çevirmenin adıyla 

geçmiştir. Müslüman bilim insanları ise hiçbir din 

ayrımı yapmadan, komplekse kapılmadan kaynaklarını 

açıklamış ve saygıyla anmışlardır.18.yy 

sonları 19.yy başlarında bilimde 

İslam çevresinin önemini savunan 

bir hümanistler grubu gelişmiştir. Bu 

gelişmelerin inkâr edilemeyeceğini 

dillendirmişlerdir. Bununla birlikte 

oryantalist bakışla yapılan çalışmalar 

bugün de varlığını sürdürmektedir. Bu 

bilinmezlik ve çarpıtılmışlık yerini tarihi 

hakikate bırakmıştır. Geçmişe göre 

şuan Müslüman bilim tarihi hakkında 

daha fazla bilgiye sahibiz ve yapılan bu 

çalışmalar reddedilemez bir gerçektir. 

İslam Bilim ve Teknoloji Müzesi ise 

bilinen tüm çalışmaları içerisinde barındırmakta 

ve sergilemektedir. Meşakkatler 

içeren müzenin kuruluş süreci ve 

bu çalışmaları yürüten değerli Prof. Dr. Fuat Sezgin 

tarihe ve geleceğe ışık tutmuştur. 

“Müslümanlarda bir aşağılık duygusu var, Avrupa 

medeniyetini yanlış tanıma var, oradaki yerini bilmeme 

var.” diyor Fuat Sezgin hoca. Artık bu komplekslerimizi 

yıkarak ve bilim tarihindeki yerimizi 

görerek yeni altın çağımızı başlatma vaktidir. 

Yazımda emeği geçen Şeyma Dinç arkadaşıma 

teşekkürler… 


10

MAKALE 

MEHMET SABİT GÖKTAŞ 

iKi MERCEK; 

SEYAHAT 

VE ŞEHiR 

İnsan adresinden gurbete gerilmiş 

bir varlıktır. Bir hayat 

sahibidir. Hayat yaşam ve ölümü 

mündemiçtir. İnsan zaman içerisinde 

seyir ve seyehat etmektedir. 

Hayata başladığı ilk yer olarak anne 

karnı insanın ilk meskenidir.Aynı zamanda 

doğumuyla birlikte ilk göçün 

başladığı yerdir.Doğumunda her ne 

kadar hava basıncından dolayı ağladığını 

bilimsel olarak söylesekte hem tasavvufi 

hem de felsefi olarak ayrılığın 

ve göçün ilk kopuşlarının gözyaşlarına 

şahitlik ederiz. 

Kuşların (Leylek) insanları getirdiğini 

küçüklüğümüzden beri bir latife 

olarak dinleriz.Asıl olarak birey göçü, 

seyahat ve seyir etmeyi her ne kadar 

doğasında olsada kuşlardan öğrenir. 

Nitekim her vakti geldiğinde kuşların 

göç etmesi başka diyarların varlığını 

bizlere belirgin bir biçimde kanıtlar niteliktedir.İnsan 

tekerrürden kurtulmak 

ve kendini tamamlamak için devamlı 

olarak fikirlerin arasında, gerekse 

de memleketlerin arasında devamlı 

11 


MEHMET SABİT GÖKTAŞ 

olarak seyir ve seyahat etmelidir. 

Ancak benliğini ve ötekini bu 

hikmetle elde edebilir.Beri yandan 

diğer dünyaların atmosferini 

teneffüs etmeyen tasavvur kendini 

tehdit eden bir tekrara dönüşür. 

Evrensel kümenin küçük bir 

parçasına teşkileden hayat çemberinin 

yalınkatlığında hapsolmak 

için iki mercek vardır elimizde: seyahat 

ve seyir.’’Çok gezen mi bilir, 

çok okuyan mı?’’ başlıklı tek kişilik 

dev sahneye nazaran, mürekkep 

ile çalışan bir trene atlamak müreccah 

olmalıdır.Bir başka deyişle 

‘’Her gün aynı sabaha uyanma 

ölmek demektir.’’ diye şairi haklı 

kılmaya çabalarsak eğer, mükerrer 

anlattıklarımız aynı şekilde izole 

edilmişliğin dışına çıkacaktır.Zira 

kalben başkasına bağlanmakta, fikren 

tahribata yaşayıp farklılaşmakta, 

yeni bir bilgiye ışık tutmakta, 

yazgıyı değiştirmek için niyet edip 

harekete geçmekte, görmediğimiz 

veya akla çalındığında ilk hissi 

vermesede göçün gölgesinde yer 

almaktadır. 

Yeni fikirlerle çarpışmadan 

ve kendini yenilemeyen herşey 

ölümlü olarak bir bedeni yaşatma 

gayreti içerisine girer. Sürekli yeni 

fikirler celp eden ve değişmeye 

/ değişime yön vermeye çalışan 

hatta en doğru hale gelmek için 

fikri zinde tutmaya çalışmak ve 

başka fikirlere mekik dokumak insanın 

en çok ihtiyacı olan bir göç 

kisvesidir. 

Yeni fikirlerle tanışmak 

ve memleketler 

arasında seyahat ve 

sehir etmek arasında 

ne fark olabilir ki? 


12

MAKALE 

HüSEYiN CAN COŞKUN 

YENi 

ARABAM 

ENTEGRiZM 

Bundan yaklaşık 40 bin yıl önce 

‘Cro-Magnon’ insanının ortaya çıkmasından 

bir vakit sonra insan modernleşmeye 

başlamıştır. Çünkü insan tamda 40 bin yıl 

önce bugünlerde biyolojik evrimini tamamlamıştır. 

Yani insanın biyolojik evrimini 

tamamlamasıyla, modernleşmeye 

başlaması neredeyse aynı zamana tekabül 

etmektedir. 

Sabit kalabilmeyi pek başaramayan 

insan, duramayıp kendini bir takım alanlarda 

gelişimin içerisinde bulmuştur. Bu 

gelişim psikolojik, fizyolojik ve sosyolojik 

kavramlar etrafında oluşmakta ve sürekli 

devam etmektedir. Bunun neticesinde 

insan gelişme hareketinin içerisinde olup 

kendisini gelişememekle suçlayan bir tür 

oluvermiştir. Çünkü insan yeri geldiğinde 

tekrar geleneksele düşüp yeniden gelişmeye 

çabalayandır. 

Modernleşme yahut modern olabilmek, 

halı hazırda içerisinde bulunduğumuz 

durumun, kullandığımız şeylerin 

eskimeye başladığı ya da eskimiş olduğu 

hissini uyandırarak bunların yerlerine 

daha yenilerinin olması gerektiğini düşündüren 

bir durumdur. 

Peki burada insan nerededir? 

İnsan, Nurettin Topçunun da İslam ve 

İnsan adlı kitabında bahsettiği gibi Modern 

olan antropolojiye göre (eskisinden 

daha yeni) ‘ iki ayaklı, dik yürüyüşlü bir 

varlık’ tır. Aslında bu tanım bile, insanın 

dünyada bir şeyleri iyi veya kötü anlamda 

değiştirebilmesi için yeterlidir.. Çünkü 

insanın bir şeyleri değiştirebilmesi için 

günümüz teknolojisinde sadece düşünebilmesi 

kafiolanaktadır. İki ayaklı ve dik 

yürüyüşlü olabilmek cakasıdır. Düşünceler 

insanlarla yürür, ayaklarıda yürüme 

kabiliyetleride insanların ta kendileridir. 

Bunun en güncel örneği Stephen Hawking 

dir. 

İnsanın sahip olduğu ele avuca sığmayan, 

bu zihinsel etkinlik kendisine aynı 

amaca farklı yöntemlerle ulaşmaya çalışırken 

de vücud bulmaktadır. 

Nasıl? 

İnsanlar dönem dönem kendi aralarındaki 

ilişkiler, kendilerinin eşyalarla olan 

ilişkileri, toplumsal ilişkiler ve bunlar yetmezmiş 

gibi toplumlar arasında olan iliş- 

13 


HÜSEYİN CAN COŞKUN 

kiler neticesinde fiziksel olarak belirli zihinsel olarak 

ucuaçık birhacime sahip olmasına rağmen bazı durumlarda 

insan oğluna kaçabilecek yer kalmamaktadır. 

Fazlasıyla yoğun bir hale gelen bu sıkışmışlık, insanı 

bir sıçramayaolduğu durumdan farklı bir boyuta 

taşıma gayreti içerisine sokmaktadır 

Bu sıçramanın geriye dönük bir ilerleyiş olarak vücud 

bulan hali iseentegrizmdir. 

Modernleşmenin neredeyse zıttı sayılan ve amacı 

modernleşmeyle aynı olup, olağan durumu değiştirerek 

daha iyiyi ve daha makul olanı farklı bir 

yöntemle arayan yani değişimi geriye dönük bir 

ilerleme hareketiyle var etmeye çalışan 

sistem entegrizimden başkası değildir.. 

Entegrizm bir geriye dönüştür. 

Sosyal, siyasal ve kültürel bir 

durgunluktur. Amacı bu olmasa 

bile durgunluktan ve ilerleyememekten 

farklı bir sonuç 

elde edememiştir. Çünkü tarihte 

geçmişe dönük bir şeyleri 

canlandırmaya çalıştığımızda, 

canlandırmaya çalıştığımız 

şeyler bizim oraya gidiş amacımızla 

bizi hapsedenlerdir. 

Her iki durumda da insanlar hali 

hazırda bulundukları ortamlardan memnun 

değildirler. Sıkılmış, sıkışmış ve meraklıdırlar. 

Merak çoğu zaman başlangıçnoktası ile aynı yerde 

olmuştur. 

Bu hareketlere benzer bir diğer süreç olan ve bu iki 

durumun devamı niteliğinde ki aşama ise Nevrotik 

dönemdir 

Nevrotik dönemde bireyler dönemsel birkaç denemeden 

geçmiş ağır zihinsel darbelere maruz kalmıştır. 

Bu dönemde insanlar normal olmayan düşüncelerle 

meşgul olup, meşguliyetle kalmayıp bunu 

fiziksel harekete dökmeye çalışırlar. Fakat düşünceler 

ütopik ve tehlikeli oldukları için fiili bir harekete dönüşmekte 

zorluk çekerler ve kendilerine kitle bulmakta 

zorlanırlar. 

Günümüzde bu dönem yeni filizlenmeye başlamış 

ve yavaş yavaş yeşillenmektedir. 

Bakıldığında bu fikrin ortaya çıkmasına neden olan 

sorun ile dönemin sonucunda ortaya çıkması muhtemel 

durum aynıdır. Fakat kullanılan yöntem farklıdır. 

Nevrotik olan bu dönem iyi niyetli gözükse de 

fazla bencildir ve doğal işleyişe sahip olmamaktadır. 

Biraz kırpmak gerekirse insanlar bundan yüzyıllar 

öncede seçeneklere sahiptiler, günümüzde de sahipler 

ve yıllar sonrada yaşamlarını değiştirmek için 

yeni seçeneklere sahip olacaklar. Çünkü daha kelimesi 

sürekli yeni seçenekler var ederek, insanı 

her zaman harekete teşvik edecektir. 

Yalnızca biraz tahayyül ettiğimizde 

bile, Modernleşmek isteyen bir insanın 

yeni bir araba aldığını varsayalım 

ve sözde belirli bir dönem ya 

da durum için modernleşmiş olsun. 

Aldığı arabayı bir süre kullanır ve süreç 

itibari ile sıkılmaya başlar. Çünkü 

modernlik yerini gelenekselliğe 

bırakmaya başlamıştır. Bir süre sonra 

modernlik ‘daha’ fikrini ademoğlunun 

zihnine iliştirmeye başlar. Kendini 

modern hissetmeyen insan artık 

bir hamle yapmalıdır. Bi çare 

arabasını belki de kendi dünyasını 

süslemeye karar verir. Geleneksel olarak 

nitelendirdiği, çok sevdiği, kullandığı eşyalarını 

yeni ve modern olan arabasının içerisine koyar. 

Mesela memleketini anımsatan bir fotoğrafı yahut 

yöresel bir eşyayı vites kutusunun üzerine koyar. 

Nevrozlaşmaya başladığının farkında bile olmayan 

iki ayaklı dik yürüyüşlü bu varlıkbir dönemin ‘daha’ 

içerisindedir ve doğal bir süreçmişçesine modernleşmek 

için alıp, gelenekselleştirdiği arabasından da 

sıkılmaya başlayacaktır. 

Çelişik iki dönem arasında oldukça yorulup, daralan, 

git ve geller yaşayan, bir şeyleri değiştirmek için 

hamle üzerine hamle yapan kişi geldiği konum itibari 

ile artık mantık kavramının var oluş haritası içerisinden 

bihabermiş gibi kabul edilmeye hak kazanmıştır. 

Ve kendisi bundan böyle mantıksızlar ülkesinin 

kavramsızlar bölgesindeki şuursuzlarşehrinin, kararsız 

vatandaşlarından birisi olacaktır. 


14

MAKALE 

MİHRİBAN CEYLAN 

ÇiLEHANEDE 

DENGE KUŞU 

OLMAK 

Dünya, insanoğlunun uğradığı bir han 

olarak insanoğlunaçeşitli ikramlar sunar. 

İnsanların yollarını belirlediği bu han, 

insanların kendilerini terbiye ettiği bir ülkü 

üzerine yürüdüğü çilehanedir. Çilehanelerde 

bulunmak kişinin kendini terbiye 

ederek en güzele en iyiye ulaşma çabasıdır. 

İşte bu amaç doğrultusunda dünyaya 

gönderilen insan, kendi gökkubbesinin 

altında kendini görerek, irdeleyerek ve 

tanıyarakadım adım tabiri caizse çilesini 

doldurarak insan-ı acz dan insan-ı kâmil 

makamına yol almak için var olmuştur. 

Esasında çile odası insanın kendisidir. 

İnsanın çilahanesi evvela kendi bedeni 

ve ruhudur . İnsan, diğer canlılardan 

farklı olarak kendini tamir etme, onarma, 

düzeltme mekanizması ile yaratılmıştır. 

Kendi davranışlarını, üstel olarak izleyebilen 

insan adeta kendi bünyesinde beden 

ve ruhdengesini oluşturur. Üst bilişsel olarak, 

insanın kendi yaptıklarını kendisinin 

değerlendirmesi, zihninde oluşturduğu 

bir otonom sistem mekanizması ile bireyin 

kendi denge kanatlarını oluşturmasını 

sağlar. İnsan, melekler gibi sadece inanma 

ya da şeytan gibi sadece karşı olma 

duygusu ile değil,yargılama yolu olan akıl 

ve hissetme yolu olan kalp ile donatılmıştır. 

İnsanın kendi içine doğru yaptığı 

üst bilişselbakış ile bu birbirinden farklı 

kutupları dengeleyip kendi denge kuşunu 

kurması bedensel ve ruhsal dengeye 

ulaşır vehayatını daha kaliteli idâme ettirir. 

Bunu başarmanın en önemli yolu, kişinin 

karşısına çıkan imtihanları akıl süzgecinden 

geçirip kalp hamuru ile yoğurduktan 

sonra vicdanı ile hür bir şekilde sebatla 

yol almasıdır. Bir derste başarı gösteren 

öğrenci misali kendisine yol gösteren hocasının 

sözlerini ve ilmini kendisine çalışma 

ve ilerleme azmi veren kalbini, denge 

kuşlarının kanadına yerleştirerekyolunda 

dengede kalmayı ve kendi gökyüzünde 

sağlam bir şekilde uçmayı başarır. 

Toplum ise insanı şekillendiren bir 

diğer çile odasıdır. Hazreti Ali’ nin insan 

için dediği gibi : “Sen kendini küçük bir 

cisim sanırsın ama en büyük alem sende 

gizlidir.” Her insan bir dünyadır, her 

insandan öğrenilecek yeni ufuklar yeni 

hikâyeler vardır. Bu bakış açısı ile insanın 

insandan elde edeceği faydalıkazançlar 

ile daha faziletli ve çok yönlü bakış açısı 

15 


MİHRİBAN CEYLAN 

olan bireyler yetişecektir. Farklı fikirler ve düşüncelerin 

oluşturduğu uyumlu bir toplum yapısı, hem 

ileri medeniyetler seviyesinde yerini rahatlıkla alır 

hem de kendi öz benliğine renkler katarak zenginleşir. 

Bu noktada önemli olan unsur, bir toplumun 

tohumu olan genç bireylerdir. Onların kaliteli bir 

toplumsal ortamda yetiştirilmesi ve gençlerin kanatlarına 

konulacak becerilerin dengeli bir şekilde 

konulması, toplumuno kadar gür o kadar güzel ve 

bir o kadar da fırtınalara karşı dayanaklı olmasına 

olanak sağlar. Bir meyve tohumunun yeşermesi ve 

güzel bir şekilde büyümesi için nasıl ki suyunu ayrı 

güneşini ayrı toprağını ayrı dengeleyerek bakımı 

yapılıyorsa; bir gencin yetiştirilmesi için de sadece 

tek kanadına müspet ilimlerin konulması değil, bu 

oda da dengede kalabilmesi ve sonunda ileriye 

doğru atılım yapabilmesi için manevi ilimlerin de 

diğer kanadına konulmalıdır; işte o vakit aklı ile kalbi 

dengede olan aydın gençler toplumun önünde 

bir sabah güneşi gibi doğar, bir bahar ferahlığı ile 

toplumun köhneleşmiş yapısından bir filiz gibi fışkırır. 

Günümüz modern toplumlarında ilerlemenin 

en önemli göstergesi teknoloji ve bilimsel gelişmelerdir. 

Ancak manevi boyutu ihmal eden toplumların 

gençlerinde belli bir noktadan sonra maddi 

doymuşluk hissi ile gençler bir yok olma sürecine 

girerler, işte bu yok olmayı önleyen en temel unsur 

gencin kalbindeki manevi iklim kanadıdır ki gençlerin 

güçlü ve başarılı bir şekilde, yaşamda kanat 

çırparak yükselmesini sağlar. Ki bu yükselme sadece 

gencin yükselmesi değil bulunduğu toplumun 

yükselmesidir. 

Esasında çilehanenin bir başka boyutu olarak, 

İslam coğrafyasının geçirdiği bir çile süreci görülmektedir. 

Yaşadığımız coğrafyaya bakarak bu coğrafyanın 

geçirdiği sancılı süreçlerin sonunda daha 

iyi ve refah, huzurlu vekötülüklerden arınmış daha 

aydınlık günler geleceği yeni neslin dirilerek ilmi ve 

imanı kanatlarına alıp uçacağıaşikardır. Bundan dolayı 

önemli olan, muasır medeniyetler seviyesine 

ulaşma gayreti, sadece maddi gayret olarak değil,- 

manevi gayret olarakta derinlere ulaştırılmalıdır. Şu 

meşhur beyitler gençlere rehber niteliğindedir; 

“Yürü!Hür maviliğin bittiği son 

hadde kadar… İnsan alemde hayal 

ettiği müddetçe yaşar.” 

Bu coğrafyayı şairin de sözünü ettiği 

gibi yürüyen gençler ilerletecektir. 


16

MAKALE 

ENES BAŞ 

FE EYNE 

TEZHEBUN 

Ucunu tutamadan ellerimden kaçırdığım, 

eksik bir zaman var avuçlarımda. 

Kum tanesi gibi dağılan ümitlerim, dökülüyor 

yüreğimden usulca. 

Bahar kokan yağmurlar vuruyor tüm 

nazeninliğiyle parmak uçlarıma. Gözlerim, 

yitik bir sefer dönüşü ağlayan sütannem 

gibi. 

Durmuyor nefesim, susmuyor dibe 

vuran çaresizliğimin soğuk sesi. 

Nasipten yoksun bir gülüş kaplıyor 

çehremi. Susmaktan ne kadar uzak küçük 

sessizliğim. 

Büyük bir boşluk var beynimde, 

değirmen misali dönüyor akıl çarkım. 

Öğüttüğüm amellerim un gibi saçılıyor 

toprağa. Seni çağırmaya ne kadar yakın, 

Sana yakın olmaya ne kadar uzağım. 

Dilimin ucuna kördüğüm olan sensizlik 

lokması, öyle yutulmuyor kolayca! 

Biz, bıraktığın yerden çok uzaktayız, 

biz bıraktığın yerde duramadık.. 

Ucuz bir yaşam kuruldu tezgâhımıza. 

Önümüze ne koyulursa yedik umursamazca. 

Kâh küçüldük, kâh küçültüldük 

dev gibi gözlerin zehirli aralığında. Bir 

bakış yetti canımıza. 

Bazılarımızın girdi hain suretler kanına. 

Bitmiş bir hayatı sonundan başına 

kadar getirip, adına adalet dediler. Bilirsin 

ya Efendim, insanın olduğu yerde 

her şey var. Edep sınırları aşıldı. Başımızı 

öne eğmenin adı eziklik oldu, edep değil! 

Efendim, bak gör halimizi. 

Herkes konuşuyor ama anlatılanlar 

inmiyor boğazdan aşağıya! Menfaatlerimiz 

için virgüller kadar eğildik, sahi biz 

kendimizde miydik? 

Kul hakkı, ekmek arası gibi yenilir 

oldu kolayca. 

Komşumuzdan haberimiz yok ki 

Efendim, aç mı tok mu bilelim?!Bacımızın 

örtüsü Sana inanmayanların diline 

pelesenk oldu. Onlara kaldı sanki bunu 

tartışmak. Alıp gözlerine sokmak istiyorum 

ilahi ayetleri, 

17 


ENES BAŞ 

- Al kör adam, al da şuna bir bak! 

Nisyanımız ne kadar bol, hiç hatırımızda 

kalan yok. Biz her şeyi unuttuk 

vefasızca. 

O kadar çok unuttuk ki, hiç unutulmayacağız 

sandık! Yamalı bir bohça gibi 

amellerimiz, toplamaya çalıştıkça saçılıyor 

etrafa. 

Belkıs’ın tahtına kurulmuş olan nefsimiz, 

ifrit’in oyunlarıyla cirit atıyor dünya’da! 

Hepimiz bir kalıba yerleştik. 

Hayatımız marka oldu. 

Vitrin camlarını süsleyen birer pırlanta 

gibiyiz, parlak ama sahte göz alan 

fakat can yakan! 

İftarı bekleyen oruçlar gibi, aç gözlerimiz. 

Ateşten gül derleyen İbrahim Peygamber 

uzak bir siluettir, Yusuf Peygamber 

uzaktır bize. 

İbret almak da neyimize?! 

‘Müslüman’ın vatanı inancının yaşadığı 

yerdir’ ya hani 

Efendim, inancımızı yaşatacak vatan 

mı yok? İnancımızı yaşatmaya müsaade 

mi yok, yoksa inancımızı yaşatmaya 

gücümüz mü yok?! 

Dedim ya Efendim, biz bıraktığın 

yerden çok uzaktayız.. 

Gidiyoruz Efendim, yolu yeri belli 

olmayan yerlere. 

Gidiyoruz, peki ama Fe EyneTezhebun?.. 

Selam ve Dua ile.. 


18

MAKALE 

HÜSNÜ KANBER 

GEÇMIŞTEN BİR MİRAS: 

GÖNÜL 

COĞRAFYAMIZ 

Geçtiğimiz sene, Birleşik Krallıklar’a bağlı 

özerk bir ülke olan Kuzey İrlanda’nın başkenti 

Belfast’ta, İslamiyet ile tanışıp Müslüman 

olmuş genç bir arkadaş ile tanışıp 

muhabbet ederken Yasser Bey adında 

Müslüman bir beyefendi de bizim muhabbetimize 

dahil olmuştu. Yeni tanışmamıza 

rağmen gönülden gelen muhabbet ile sohbet 

ederken Yasser Bey hiç beklemediğim 

bir anda bana Osmanlı’nın geri gelmesi için 

dua ettiğini söyledi. Birkaç kelimeden ibaret 

olan bu cümle beni hala derinden etkiliyor. 

Yasser Bey’in bu ifadesi aslındagönül coğrafyamızın 

enginliğini ve gönül coğrafyamızdayaşayan 

bireylerin de geçmişe olan 

özlemini bizlere gösteriyor. Müslüman ülkelerde 

birçok sorunun yaşandığı şu zaman 

diliminde Yasser Bey sözlerinin devamında 

ise Osmanlı’nın geri gelmesi durumunda 

sorunların biteceğini söyledi. Aslında o gün 

o mecliste yaptığımız muhabbet, bize engin 

bir gönül coğrafyasından kalan manevi mirası 

gösteriyordu. Bir başka ifadeyle, gönül 

coğrafyamızın engin sınırları içerisinde yer 

alan bir mecliste, safi düşüncelerle gönülden 

gelen özlem ve muhabbetin o cihan 

imparatorluğunun varisi olan ülkeden gelen 

bir misafire sohbet esnasında aktarılmasıydı. 

Osmanlı’nın manevi mirasçısı olan Türkiye, 

tarihte olduğu gibi bugün de birçok coğrafyada 

bir umut ve geçmişin mirasını üzerine 

almış bir ülke olarak görülüyor. 

Gönül coğrafyamız dediğimizde hiç kuşkusuz 

akla gelen ilk ülkelerden birisi de 

Bosna Hersek oluyor. 1 Mart 1992 yılında 

bağımsızlığını ilan eden Bosna’mızın bağımsızlığının 

25.yıl dönümündeyiz. İçerisinde 

bulunduğumuz mart ayında bağımsızlığının 

yıldönümünde Bosna’mızı hatırlatmaya 

çalışacağım. 

1992 yılında başlayıp üç yıldan fazla süren 

ve içerisinde hepimizi derinden sarsan 

birçok hadiseyi barındıran Bosna Savaşı 

esnasında Türkiye’nin Bosna konusunda ki 

tutumu, iki ülkenin geçmişten gelen ortak 

mirasına bir örnektir. 1463 yılında Osmanlı 

İmparatorluğu’nun kontrolü altına giren 

Boşnaklar, Osmanlı döneminde hızlı bir şekilde 

Müslümanlaştılar. Bosna’nın fethinden 

sonra Fatih Sultan Mehmed’in yayımladığı 

İnsan Hakları odaklı ferman ile Bogomil 

mezhebine bağlı Boşnaklar’a hoşgörülü 

davranıp onlara devlet hizmetinde yer 

vermesi Bosnalıların Müslüman olmasını 

hızlandıran önemli bir etken oldu. Bosna’nın 

fetih tarihi olan 1463 yılından 1878 Berlin 

Antlaşması sonucu bu toprakların Avusturya-Macaristan 

yönetimine bırakıldığı süre 

zarfına kadar Osmanlılar, Bosna’nın kültürü 

ve gelenekleri üzerinde de etkili olmuştur. 

Türkiye ve Bosna-Hersek arasında geçmişten 

bir miras olarak gelen ortak kültür, 

gelenek ve tarih Bosna Savaşı esnasında da 

etkisini açık bir şekilde Türkiye’nin safını ve 

dış politikadaki etkisini göstermiştir. 

6 Federe Cumhuriyetten oluşan Yugoslavya’da 

(Bosna-Hersek, Hırvatistan, Makedonya, 

Karadağ, Sırbistan, Slovenya) 1989’da 

görülen ekonomik ve siyasi bunalım , Hırvatistan 

ve Slovenya Cumhuriyetleri arasındaki 

ilişkilerin bozulmasına sebep oldu. Aynı yıl 

Doğu Bloku’nda görülen yenileşme hareketleri 

Yugoslavya’ya da yansıdı ve 1990’da 

çok partili düzene geçildi. Tito’nun ölümünden 

sonra bir türlü toparlanamayan ülke, 

1991’de başlayan cumhuriyetler arasındaki iç 

savaş sonucu aynı yılın sonucunda parçalandı. 

(Bozkurt, 2010:54) Yugoslavya Sosyalist 

Federal Cumhuriyeti’nden Hırvatistan ve 

19 


HÜSNÜ KANBER 

Slovenya’nın 1991 yılında bağımsızlık kararı almasının 

ardından 1992 yılında bağımsızlık kararı alan Bosna 

Hersek, uygar Avrupa’nın gözü önünde hafızalardan 

hiçbir zaman silinemeyecek bir vahşete maruz kaldı. 

Bosna-Hersek’te, 1992-1995 tarihleri arasındaki işgal 

döneminde 250 bin kişi öldü, 150 bine yakın kişi yaralandı, 

40 bin kadına tecavüz edildi ve 1.5 milyon insan 

topraklarından göç etmek zorunda kaldı. (Gündüz, 

2012) Bosna-Hersek’in işgali esnasında en dehşetli 

katliamlardan birisi de, içerisinde kadın ve çocuklarında 

olduğu 8372 kişinin, 11 Temmuz 1995 tarihinde 

Srebrenitsa’da katledildiği soykırımdı. Srebrenitsa 

Katliamı esnasında katliamın sorumlularından biri olan 

dönemin Sırp Ordusu Başkomutanı Ratko Mladiç, 11 

Temmuz 1995 tarihinde şu açıklamayı yapmıştı : ‘’11 

Temmuz 1995’de, bugün, Sırplar için kutsal bir günün 

yıl dönümünü kutlamadan önce Sırp Srebrenitsa’dayız. 

Bu kenti Sırp milletine armağan ediyoruz. Türklere 

(Osmanlı’ya) karşı gerçekleştirdiğimiz ayaklanmanın 

anısına Müslümanlardan intikam alma zamanı gelmiştir 

‘’. 

Avrupa’nın ve dünyanın gözü önünde Bosna’nın 

karşı karşıya kaldığı bu soykırım Türkiye’de de birbirinden 

farklı ideolojilere sahip kişiler tarafından da 

hissedilmişti. 8.Cumhurbaşkanı rahmetli Turgut Özal 

vefatından 2 ay evvel Şubat 1993’te Taksim’de yaptığı 

mitingde yaptığı kullandığı ifadeler Türkiye’nin 

dış politikadaki atacağı adımları gösteren önemli bir 

belgeydi. Merhum Cumhurbaşkanı Özal mitingde 

şu ifadeleri kullanmıştır: Türkiye ve Türk milleti, Bosna-Hersek’in 

ikinci bir Endülüs trajedisinin yaşanmasına 

asla izin vermeyecektir. Bundan kimsenin şüphesi 

olmasın. Tarihin yüz seneden sonra getirip önümüze 

bıraktığı bu yadigara sahip çıkmak bizim için insani, 

tarihi, milli ve dini bir borçtur. Bir namus borcudur. Bu 

borcu ödeyeceğiz. 

Evet, bu mesele bizim için hem mesuliyet ve vebaldir, 

hem de büyük bir şanstır. Türkiye ne bu vebalden 

kaçabilir, ne de bu şerefi reddedebilir. Çünkü biz 

Türkiyeyiz, çünkü bugün Bosna-Hersek Türkiye’nin 

ta kendisidir. Ve bugün bütün bir Türkiye boydan 

boya Bosna-Hersek olmuştur. (Çandar, t.y.) Turgut 

Özal’ın yanı sıra 1992’yi 1993’e bağlayan günlerde 

CHP Genel Başkanı Deniz Baykal ve beraberindeki 

bir heyet savaşın yaşandığı Bosna’ya gitmişti. Milliyet 

Gazetesi’nin haberine göre, Bosna-Hersek’in ikinci 

büyük kenti Tuzla’da yılbaşı gecesini geçiren Baykal, 

kuşatma altındaki bu kentte cepheye giderek savaşı 

izledi. Bosnalı Müslüman askerlere moral veren 

Baykal, Sırpların vahşi tecavüzüne uğrayan kadın ve 

genç kızlara da Türkiye’deki Boşnak genç kızlardan 

toplanarak götürülen namus ve iffetin simgesi sayılan 

yaşmaklar taktı. Bunun yanında, savaşın yaşandığı o 

dönemde Başbakan Tansu Çiller, Pakistan Başbakanı 

merhume Benazir Butto ile bombardıman altındaki 

Saraybosna’yı ziyaret etmişti. Amerikan New York 

Times Gazetesi 3 Şubat 1994 tarihli haberinde bu 

ziyareti ‘‘İslami Liderler Bosna Hükümeti’ni Desteklemek 

İçin Saraybosna’yı Ziyaret Etti’’ başlıklı haber ile 

duyurdu. Tansu Çiller ayrıca 2000 yılında rahmetli 

Aliya İzzetbegoviç’in davetlisi olarak gittiği Bosna 

Hersek’te Boşnak halkına seslenirken konuşmasında 

“ Boşnak milletine sıkılan kurşun, aslında bizim ortak 

tarihimize sıkılmıştır. İnsanlığa sıkılmıştır. Yüzyıl önce 

yüreğimiz yana yana bu toprakları terk ederken ve 

sizleri kaderlerinizle baş başa bırakırken, koyun koyuna 

yatan şehitlerin kemiklerini sızlatmıştık. Şimdi 

onlar mezarlarında rahat uyuyabilirler. Çünkü Hilalin 

askerleri, barışı korumak için Bosna’ya geri döndüler 

“ ifadesini kullanmıştı. 2003 yılında Bosna’nın efsane 

lideri rahmetli Aliya İzzetbegoviç’in vefatından çok 

kısa bir süre önce, zamanın başbakanı Recep Tayyip 

Erdoğan, Aliya İzzetbegoviç’i tedavi gördüğü hastanede 

ziyaret etmişti. Rahmetli Aliya, o ziyaret esnasında 

Erdoğan’a vasiyet olarak şunları söylemişti: Dualarımız 

sizinle. Bu topraklar Osmanlı bakiyesidir. Bosna’mı koruyun, 

Bosna’ma sahip çıkın. O size emanet. Merhum 

Aliya’nın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’a 

bu vasiyeti, hiç şüphesiz geçmişten bir miras olarak 

gelen ortak kültürümüzün, geleneğimizin, tarihimizin 

ve inancımızın en önemli göstergelerinden birisidir. 

Kuzey İrlanda’da Osmanlı için dua eden Yasser Abi’nin 

duası,merhum Aliya’nın vasiyetindeki dualarımız sizinle 

şeklindeki ifadesi, 15 Temmuz karanlığını yaşadığımız 

o gecede bizim için tek yürek olan ümmetin 

duası bizim gönül coğrafyamızın enginliğini ve buna 

bağlı olarak bizim sorumluluklarımızı bize göstermektedir. 

Bugün birçok sıkıntıların yaşandığı, gözyaşlarının 

aktığı ve zulümlerin yaşandığı gönül coğrafyamızın 

kaderi hiç şüphe olmasın ki bizim kaderimizdir. 

Bugün Suriyeli muhacir kardeşlerimize ensar olabilme 

gayretidir bizim gayretimiz. Şam’ın, Bağdat’ın, 

Kahire’nin, Kudüs’ün, Saraybosna’nın, Semerkand’ın, 

Doğu Türkistan’ın, Myammar’ın, Bişkek’in, Bingazi’nin, 

İslamabad’ın, İstanbul’un ve daha nice yerlerin birbirine 

tam manasıylagönül bağıyla bağlandığı günleredir 

özlemimiz. 

Tıpkı geçmişte olduğu gibi bugün de sorumluluklarımızın 

dairesi çok geniştir. 1 Mart 1992’de bağımsızlığını 

elde eden ve akabinde 3 yıldan fazla zulme 

maruz kalan kardeş Bosna-Hersek halkının bağımsızlığının 

25.yılını yürekten kutluyorum. Elindeki kısıtlı imkanlarla 

İslam Bayrağı’nı düşürmeyen efsane komutan 

ve lider Aliya İzzetbegoviç’i ve bu savaş esnasında 

şehit düşen ve Bosna’nın bağımsızlığı için mücadele 

edip ahirete irtihal edenleri saygı ve rahmetle yad 

ediyorum. Unutulmasın ki ‘‘Evlatlarım! Evlatlarım! Bak 

Mladiç çocuklarıma ne yapmış’’ diye ağlayan annenin 

acısı bizim acımızdır ve birçok acıdan sonra istikbalini 

kazanan Bosna’nın istikbali de yine bizim 

istikbalimizdir 


20

MAKALE 

ÖMER BAKKALOĞLU 

İÇIMIZDEKI 

JHOSEPLER 

“Yeter bu kadar” dedi ve ani bir 

manevrayla ayağa kalktı Joseph, 

bugün cuma. Mesai bitmişti, fazlasıyla 

yorgundu ama haftasonu gelmişti. 

Kendisi için o kadar değerliydi ki bu iki 

gün, içi içine sığmıyordu. Plan yapacak 

vakti bile olmamıştı yoğun mesai 

rutininden. Aldı ceketini ve “halinize 

acıyorum” gülüşü ata ata mesaisi yeni 

başlayacak olan arkadaşlarını selamladı. 

Kapıdan çıktı arabasına doğru 

yürürken aklından planlar yapmaya 

başlamıştı bile. Ne olursa olsun; en 

azından bu iki gün onu yatağından 

zıplatan o huysuz, aksi, lanet telefon 

alarmını duymayacaktı. Arabasına 

bindi ve eve dönüş yolunu tuttu. Çok 

geçmedi ki ileride trafik ışığına yakalandı. 

Yolun karşı tarafına doğru başını 

çevirdi o boşlukta veee içindeki 

mutluluk aniden yerini korkuya teslim 

etmeye başlamıştı.Karşı şerit iş yerine 

giden yoldu ve bir anda pazartesinin 

er yada geç geleceği aklına giriş 

yapmış bulunmaktaydı. Sadece 2 gün 

sonra sabah güneş doğmadan kalkıp 

o yoldan geçerek koca bir haftayı 

tekrar omuzlayacağını hayal etti. Artık 

haftasonu tatili çileye dönüşmeye 

başlamıştı. Sonu vardı çünkü ve Joseph 

mutluluklarını korkuya teslim 

etmeyi çok severdi. Pazartesi sendromunu 

cumadan yaşamaya başlayacak 

kadar çok. Bırakın haftasonu tatilini, 1 

aylık izine ayrılmıştı ve havaalanında 

tatil yapacağı yere uçarken geliş terminalindeki 

yolcular takılmıştı aniden 

gözüne. Sonrasında ise içindeki mutlulukla 

helalleşip korku imparatorluğunun 

muhafızlarına teslim olmuştu 

bizim Joseph. Tatili boyunca o terminalde 

hayal etti kendini ve nitekim 

ziyan da etti kendine o günleri. 

YILIN ILK TIŞÖRTÜNÜN GIYIL- 

DIĞI BIR ÇARŞAMBA GÜNÜNDEYIZ 

VE KAMERALARIMIZIN KARŞISINDA 

KAHRAMANIMIZ JOSEPH SELAM- 

LIYOR BIZLERI TEKRARDAN. Sana 

da merhaba Joseph, iyisin inşallah? 

Tamı tamına 54 dakika konuştu sevdiceğiyle 

telefonda. 3 4 aydır sürü- 

21 


ÖMER BAKKALOĞLU 

yordu ilişkileri ve birlikteliklerini soran magazin 

mikrofonlarına “her şey rüya gibi gidiyor çok 

mutluyuz” diyecek kıvamdaydı. Gerçekten de 

her şey yolundaydı ancak her şeyin yolunda 

gitmesi dahi Joseph’in karamsarlık trenine tek 

gidişlik bilet almasına engel değildi. “Çok güldük 

başımıza bir şey gelecek” diyen ceddin 

torunuydu ne de olsa bizim aslan parçası. Ama 

bir dakika Joseph İtalyan değil miyd....neyse. 

Daha önce de bunun gibi sorunsuz giden bir 

çok ilişkisi olmuştu Joseph the Casanova’nın 

ama hepsi bir şekilde son bulmuştu. Neden 

bu farklı olsun ki? Nihayetinde Joseph aynı 

Joseph’ti sonuç nasıl farklı olabilirdi ki? Mevcut 

mutluluğun, bir bahar gibi gelip; yerini kasvetli 

havalara bırakacağından emindi. Hiçbir şeyden 

keyif alamamaya başlamıştı, Fethi Paşa’da karşılıklı 

içilen 1 liralık çaydan bile. Bu sefer de her 

şeyden çok sevdiği potansiyel hayat arkadaşını 

peşkeş çekmişti korku imparatorluğunun paralı 

askerlerine. 

JOSEPH YALNIZ DEĞIL ASLINDA, milyonlarca 

Joseph yaşıyor günlük hayatımızda bizlerle, 

mesela ben de o Josephlerden birisiyim 

itiraf etmek gerekirse. Mutluluk ve korku her ne 

kadar farklı her ne kadar birbirine zıt kavramlar 

gibi gözükse de aslında iç içe geçmiştirler. Her 

mutluluk içinde mevcut durumun sona erme 

kaygısıyla beraber geliyor aslında. Bu kaygı Josephlerde 

o kadar ağır basıyor ki somut hiçbir 

nedenleri olmamasına rağmen, hiçbir mutluluğu 

tam anlamıyla yaşayamıyorlar. Oysaki işin 

iyi tarafından bakılırsa mutsuzluk da içinde bu 

durumun sona ereceği beklentisi barındırıyor. 

Yeryüzündeki her mutluluğun zamanı geldiğinde 

sona ereceğini düşüncesiyle karamsar 

oluyorlarsa her mutsuzluğun da sonsuz bir 

girdap olmadığı bilincinde olmaları gerekmiyor 

mu bu Josephlerin? Mevcut durumun değişeceği 

hissi bu kez düşmanları değil aksine can 

ciğer kuzu sarmaları olmaya başlıyor. Ancak 

Josephler bunu göz ardı etme konsunda da 

oldukça başarılıdırlar. Mutsuzluğun kör kuyularında 

debelendikçe debelenirler çıkış yollarına 

tutunmak yerine. 

JOSEPHLER YAĞMUR YAĞSA DA YAĞMASA 

DA ŞEMSIYE TAŞIR ÇÜNKÜ ALLAH, JOSEPH- 

LERI BÖYLE YARATMIŞ. 


22

MAKALE 

ZEYNEP HANDE BURAKÇI 

SERPiNTi 

Uzaklardan gelsem, 

gelecek uzun sürecek bir yanımız 

hep yanık kokusu 

Yangına göz yaşlarımızla 

müdahale 

etmesek 

Ateş belki biraz erken sönecek 

Şiir, memleketin bereket toprakları 

Ben mayınlı arazileriyim güneyden 

Burnumda sıcak tandır ekmeğinin 

dumanı hacı anamın göz bebekleri 

grileşmiş kederden 

Gurbetçi tır şoförünün sigaraya 

ne parası kalmış, ne ciğeri 

Boğulmaya ramak kalmış 

bebesinin kirpik uçlarından 

Şehrin bir ucunda tıklım 

tıklım otobüslerinde 

Karın tokluğuna gurbet 

etmişiz bir kere 

Üstü kalsın yutkunamadığımız 

hasretlerin 

23 


ZEYNEP HANDE BURAKÇI 

Gökyüzündeki bir kar tanesi bedenimiz 

Yere inemeden savrulup duran 

Tek emelimiz ulaşmak Adem’in 

geldiği toprağa 

Ve yağmura benzemek 

en büyük özentimiz 

Çizerken yolumuzu nar 

çiçeklerinde kırağılaşmak 

Temiz kalabilmek için 

tüm bu çabamız, 

Bir bardak suya serinlik 

verebilmek için 

Ve buharlaşmak 

Derdimizi dinlemiş yorgun 

bulutları ağlatabilmek 

Başka yüreklere 

serpilebilmek uğruna 

İstanbul, durmuyor boğazın 

bu sene bile 

Ve ruhumu kemiriyor Ayasofya 

Ümidin sesi düşündükçe 

hoş geliyor kulağa 

Notaları kusurluca yazılmış 

Yitirilmiş imparatorluklar bestelerinde 

Gün batımı romantikleşirken 

Kuzguncuk’ta aşıklara 

Ben yine gölgemi sultan belliyorum 

-Kavrulan öğle vakitleri 

dahil olmak üzere 


24

RÖPORTAJ 

YAKUP ÖKSÜZ 

iLE RÖPORTAJ 

Üsküdar Belediyesi Gençlik ve Spor Hizmetleri Müdürü ve 

gençliğin ağabeyi kıymetli büyüğümüz Yakup Öksüz ile 

gençlik ve gelecek hakkında konuştuk... 

BAŞKANIM BIZE KENDINIZDEN 

BAHSEDER MISINIZ? 

Yakup Öksüz : Ben, Amasya İmam 

Hatip Lisesinden mezun oldum. Marmara 

İlahiyat Fakültesi 2003 mezunuyum. 

Bu dönemde; Milli Gençlik Vakfı, 

Anadolu Gençlik ve İHH gibi birçok STK, 

vakıf ve derneklerde aktif olarak görev 

aldım. Ülke o dönemde başörtü yasağı 

sebebiyle zor bir süreç geçiriyordu. Bu 

dönem hem yurt dışında hem yurt içinde 

farklı STK’lar kurduk; İLAMDER, MİM- 

DER, MAZLUMDER ve farklı pozisyonlarda 

görev aldık. O dönemde yaşanan 

sıkıntıları okulumuzda, bütün illerde 

ve yurt dışında çözmeye çalıştık. Üç 

yıldan beri Üsküdar Gençlik Merkezinde 

gençlere hizmet ediyorum. Evliyim ve 3 

çocuk babasıyım. 

ÜÜSKÜDAR GENÇLIK MERKEZI 

YAPMIŞ OLDUĞU FAALIYETLER ILE 

ADINI DUYURMUŞ BIR YER. BURANIN 

BU KADAR BÜYÜMESININ NEDENI 

NEDIR? NE TÜR ÇALIŞMALAR YAPI- 

YORSUNUZ? 

Yakup Öksüz : YYapmış olduğumuz 

çalışmalar Üsküdar’a yakışır nitelikte çalışmalar, 

Üsküdar’ın tarihi ile kültürü ile 

eşdeğer çalışmalar. İlk gençlik merkezi 

Üsküdar’da kuruldu, YÖK onaylı çocuk 

üniversitesi ilk defa Üsküdar Belediyesi 

tarafından faaliyete geçirildi. Yaptığımız 

çalışmaların diğer belediyelere örnek 

olduğunu düşünüyorum. Biz buraya 

Kâbe toprağı diyoruz. İstanbul’un 

fethinden 101 sene önce fethedilmiş bir 

toprak, Kâbe’nin örtüsü buradan gönderildiği 

için Harem toprağı diyoruz. 

Birçok medeniyete beşiklik yapmış bir 

ilçeyiz. Eğer bir yere yatırım yapmak 

istiyorsanız öncelikle insana yatırım 

25 


YAKUP ÖKSÜZ İLE RÖPORTAJ 

yapmanız gerekiyor. Özellikle ve öncelikle gençliğine. 

Gençliğini iyi yetiştirmiş bir şehir geleceğini 

inşa etmiştir. Bizim de yapmak istediğimiz budur. 

Gençliğimizin hizmetinde 25 merkez var ve sınırsız 

imkânlarımız mevcut. 

Temel gayemiz milli ve manevi değerlerini bilen 

ve bunu içselleştirmiş, çağımızın da gereksinimlerini 

bilen ve o düsturda yaşayan bir gençlik oluşturmak. 

PEK ÇOK SIVIL TOPLUM KURULUŞUNA DES- 

TEK VERIYORSUNUZ, SIZIN IÇIN STK’LARIN 

ÖNEMI NEDIR? 

Yakup Öksüz : Biraz önce bahsetmiş olduğum 

çalışmaları yapacak olan STK’lardır. Belediyeler ve 

resmi kurumlar belli bir yere kadar bu misyonu 

üstlenebilir. STK’lar toplumsallık anlamında, topluma 

yayılması anlamında STK’lar çalışması olmazsa 

olmazlardandır. STK’lar ne kadar güçlü hareket 

ederse tesiri de o oranda etkili olur. Bu nedenle 

bizlerin sivil toplum kuruluşlarına kapımız sonuna 

kadar açık. 

TEŞEKKÜR EDERIZ. BAHSETMIŞ OLDUĞUNUZ 

BU STK RUHLU GENÇLERE NE ÖNERIRSINIZ VE 

ONLARDAN BEKLENTILERINIZ NELERDIR? 

Yakup Öksüz : 28 Şubat, toplumsal baskı, devletin 

son 15 yılı tenzih ediyorum, devletin baskıcı 

tutumu STK’ları da hem kendi içlerinde boğdu 

hem de taassuba sevk etti. Bana göre STK’larda 

görev alan gençler öncelikle kendi şahsiyetlerini iyi 

kurmaları gerekmekte. Bir genç öncelikle niye var 

olduğunun ve niye yaratıldığının farkında olmalı. 

Bizlerin STK’larda ki en büyük sorunu STK’ları bir 

din gibi görüyoruz ya da bizden başka yokmuş 

gibi düşünüyoruz. Bizler şefkat, merhamet toplumu 

oluşturma derdinde olan insanlarız. Eğer 

bunu başarmak istiyorsak önce şahsiyetlerimizi 

oluşturacağız sonrasında ise bu işi ne kadar çok 

insanla yaparsak o kadar başarılı oluruz diye düşünmeliyiz. 

Bizler enaniyeti, taassubu yenersek 


26

RÖPORTAJ 

bizim önümüzdeki toplumları geçme çabasında 

olursak başarılı oluruz.. Geçmiş yaşamlardan ders 

almalıyız. Bir Endülüs, bir Kudüs bunları iyi öğrenmeliyiz. 

Mevlana’nın pergel metaforu gibi bir 

ayağımız kendi kültürümüzde bir ayağımız ile 

dünyayı dolaşacağız. Aslında Amerika’yı keşfeden 

Kristof Kolomb değil İbn-i Rüşd’ün çalışmaları 

oldu. Onlar bir yeri işgal etiğinde yaptıkları ilk iş 

kütüphaneleri yıkmak olmuş. İngilizler İstanbul’u 

işgal ettiklerinde kütüphanemizi kendi ülkelerine 

götürmüşlerdir, şuan bizler ise Osmanlı’ya 

ait bilgileri İngilizceden Türkçeye çeviriyoruz. 

Biz bugün neden üretemiyoruz? Neden birlik ve 

beraberliğimizi oluşturamıyoruz? Bunun için ne 

gibi çabalar içerisindeyiz? Bir Fatih Sultan Mehmet’i 

bir Selahaddin Eyyübi’yi örnek alıp onları 

geçecek projeler üretmeliyiz. İnsanların duasını 

almak için neler yapmalıyız? Endişemiz bu olmalı. 

Batı medeniyeti bilimi, temizliği bizden öğrenmiş 

oysa ki, şimdi biz onlardan kopyalıyoruz. 

Osmanlı Devletini yıkmakla kalmayıp tarihimizle 

aramızdaki bağı kopardılar, bunun bir sonucu da 

Osmanlıca eserler okuyamamamızdır. Bizler gittiğimiz 

her şehrin kültürünü korumuş ve oralarda 

yaşam alanları oluşturmuş bir milletiz. 

BAZI BÜYÜKLERIMIZ GÜNÜMÜZ GENÇLI- 

ĞINDEN ÇOK ŞIKÂYETÇI, TV VE AKILLI TE- 

LEFONLARDAN BAŞKA ILGILENDIKLERI BIR 

ŞEYIN OLMADIĞINI DÜŞÜNMEKTEDIRLER, 

FAKAT GENÇLIĞIN GÜÇLÜ BIR IRADEYE SAHIP 

OLDUĞU, VATAN VE MILLET ŞUURU TAŞIDIĞI 

VE BUNUN KANITI OLAN 15 TEMMUZ DARBE 

BAŞARISIZLIĞI GENÇLERE OLAN INANCIMIZI 

TAZELEDI. SIZIN GENÇLIKTEN UMUDUNUZ 

NEDIR? 

Yakup Öksüz : Ben gençliğe olan inancımı 

27 


YAKUP ÖKSÜZ İLE RÖPORTAJ 

hiçbir zaman yitirmedim. Gençliğe şekil 

verme çabamızdan onları , küçümsemekten 

kaçınmamız lazım. Dinimizi araştırarak 

yaşaması için önlerini açmalıyız. Kendilerini 

ifade etmelerini sağlamalıyız. Hz. Ali: 

“Çocuklarınızı onun yaşayacağı ortama 

göre yetiştirin kendi yaşayacağınız ortama 

göre değil” diye buyurmuştur. Gençliğimize 

bu doğrultuda görev ve sorumluluklar 

vermeliyiz. Projelerine destek vermeliyiz. 

Bizim Üsküdar Çocuk Akademi’sinde bir 

öğrencimiz dron icat etti ve Romanya’da 

dereceye girdi. Biz bundan çok gururlandık 

ve öğrencimize destek vermeye 

devam ettik şimdi ise başka bir proje 

üzerinde çalışmaktayız. Üsküdar’da 135 

bin öğrenci var ve biz bunların her birini 

başkanımız ile tanıştırmak istiyoruz. ‘Sanat 

Okulu’ adı ile okullarda eğitimler veriyoruz. 

Bilgi evlerimiz sayesinde okullarda 

eğitimler vermekteyiz . 

GENÇLIKTEN ÇOK BAHSETTIK .. PEKI 

ORTA YAŞ IÇIN PROJELERINIZ VAR MI? 

Yakup Öksüz : Üsküdar halkımız burada 

ki birçok faaliyetten yararlanabiliyor. 

Mahallelerimize yönelik projelerimizde 

mevcut. Okuma-yazma eğitimleri, bilgisayar 

eğitimleri, el işi eğitimleri de düzenliyoruz. 

Çay ,kahve içip muhabbet edecekleri 

bir ortam da mevcuttur. Her yaşa her 

seviyeye uygun eğitimlerimiz var. 

ÜSKÜDAR’I BIZE NASIL 

ANLATIRSINIZ ? 

Yakup Öksüz : Üsküdar’ı anlatmak ona 

zarar verir diye düşünüyorum, yaşamak 

gerek. Bütün medeniyetlere beşiklik etmiş 

bir ilçeyiz. Toprak altındaki ve toprak üstündekilerle 

yaşayan bir değer. 

İstanbul’un merkezi. 

YAKUP BEY 

BIZLERE VAKIT AYIRDIĞINIZ 

IÇIN TEŞEKKÜR EDERIZ. 


28

MAKALE 

FURKAN GÜR 

HAK İLE BATIL 

MÜCADELESİ 

İlk insan ve ilk peygamber Adem 

(a.s)’ın oğulları Habil ve Kabil arasında 

yaşanan Hak ve Batıl mücadelesi bu 

süreçten sonra her dönemde yaşanmaya 

devam ederek günümüze kadar gelmektedir. 

Habil hak adına mücadele verirken, 

Kabil batıl adına mücadelesesini vermiştir. 

Medeniyetler tarihine baktığımızda, İbrahim 

(a.s) öncülüğünde ‘Hakkı üstün tutan’ 

bir medeniyet kurulmuş, bu medeniyet 

Mısır’ı etkilemiş fakat ne yazık ki Mısır’da 

Firavunlar bu medeniyeti dejenere etmiş 

ve yerine kuvveti üstün tutan Bir Mısır 

Medeniyeti kurmuşlardır. Daha sonra 

Mısır’da yeniden Musa (a.s) öncülüğünde 

‘’Hakkı üstün tutan’’ bir medeniyetin kurulduğunu 

görüyoruz. Bu süreç böyle devam 

etmiştir ve daha sonra batılın hüküm 

sürdüğü bir zamanda Alemlere Rahmet 

olarak gönderilen Peygamberimiz Hz. 

Muhammed (s.a.v)’in öncülüğünde tekrar 

‘Hakkı üstün tutan’ İslam Medeniyeti kuruldu. 

Bu medeniyet yüzyıllarca yeryüzüne 

hakim olarak Adaleti ve huzuru getirdi. 

Bugün yeryüzünde Hak ve Batıl’ın 

mücadelesi, Hakka hizmet eden Müslümanlarla 

Hakkı kabul etmeyip nefis ve 

şeytana esir olan Batıla hizmet edenlerin 

mücadelesi yaşanmaya devam etmektedir. 

Bir yandan hak tarafında olup İslam 

sancağı için mücadele eden, insanca 

yaşamak isteyen, ezilenlerin yanında 

olan, fakire ve mazluma arka çıkan, insanları 

köle olarak görmeyip sadece insan 

kimliğiyle yaklaşan, insanların haklarını 

koruyan ve bunun için çaba sarfeden Hak 

tarafı ve bunun tam tersini yapmak için 

mücadele veren batıl tarafı var. 

Son yüzyılda ise yeryüzünde kaba 

kuvvete dayanarak üstünlük yapmaya 

çalışan Batı Medeniyeti gerçekte ‘’ kuvveti 

üstün tutan’’ bir zihniyetin medeniyetidir. 

İnsanlığa huzur, adalet ve barış getirebilmesi 

mümkün değildir. Çünkü batı Medeniyeti 

Ülkeleri sömürerek belirli sermaye 

sahipleri tarafından insanlığın yönetilmesi 

politikasını benimsemiştir. 

Batılın temsilcileri kutsal kitaplarının 

gerçekliliğini bozarak, dinin emir, yasak 

ve doğrularını kendilerine göre dizayn 

ederek Dünya’yı ele geçirmek için çalışmalar 

yapmaktadırlar. Bugün Filistin, 

Afganistan, Irak, Suriye gibi ülkeler’ de 

29 


FURKAN GÜR 

batılın temsilcilerinin zulmü altında müslümanlar 

eziyet görmektedir. Bizler bu yaşanan zulümlere 

dur demezsek, engel olmasak, bu zulmü yapanlara 

destek verirsek mahşerde batıl taraftarları arasında 

yer alırız. Unutmayalım ki batıl kendini ne kadar 

güçlü gösterirse göstersin, aslında zayıftır. Çünkü 

en büyük kuvvet olan İman’dan ve en büyük destekçi 

olan Yüce Allah’ın yardımından yoksundurlar. 

Dolayısıyla İslam’ın Batıl karşısında hakim olabilmesi 

için çalışmakta vazifeliyiz. Bizlerin gayretleri 

ve Allah Tealanın inayet ve keremiyle yeryüzünde 

Adalet ve Hak üstün olsun ve batıl silinip gitsin. 

İsra suresinin 81. ayet-i kerimesinde Allah Teala 

buyuruyor ki; ‘’ HAK GELDI, BATIL YIKILIP GIT- 

TI. ZATEN BATIL YIKILMAYA MAHKÜMDÜR.’’ 

Ayettende anladığımız gibi hakkın bütün anlamlarını 

karşılayan İslam; batılın bütün manalarını 

kapsayan küfür karşısında üstündür. 

Yaşadığımız her olayda, yaşantımızın her anında 

hak ve batıl terazisi ile sürekli karşı karşıya kalacağız. 

Ya aklımızı kullanıp hak terazisinde yer alacağız 

yada nefsimizee uyup şeytanın batıl terazisinde 

ezilip gideceğiz. 

BIR YANDA MERHAMET, ADALET, VICDAN, 

TEVAZU VE SAĞDUYU... 

BIR YANDA DA NEFRET, KIN, ŞIDDET, NIFAK 

GIBI KÖTÜ HUYLAR... 

Bu tutumlar ta Adem (a.s)’dan günümüze kadar 

böyle gelmiş ve kıyamete kadar da devam edecektir.Bizler 

bu dengeyi doğru sağladığımız sürece 

Hak her zaman Batıla üstün gelecektir. Nasıl ki 

tarihte Habil hakkın şahidi olarak yoluna devam etti 

ve davasını sürdürdü ise aynı şekilde Kabil’de batıl 

yoluna giderek sonunda hüsrana uğrayanlardan olmuştur. 

Bizlerde geçmişte yaşananlardan ders alıp 

ve İslam dininin bizlere emrettiği gibi vazifelerimizi 

yerine getirirsek, her daim doğruluğu ve hakikati 

savunursak Hakkın mücadelesinde kazananlardan 

oluruz. Ya nifak tohumları eken şeytanın yanında 

olacağız yada adalet ve hoşgörü sahibi Peygamberimizin 

yanında.. 

MÜSLÜMANLAR UYANIK OLMAK 

ZORUNDADIR. 

Gaflete dalmak yok olup gitmektir. Sarsılmaz bir 

inanç ve kararlılıkla hak üzere daim olmak, Mevla’mızın 

inayet ve nusretini celp eder. Batılın hile ve 

oyunlarını bozmak, karşı hamlelerle onları çaresiz 

bırakmak hakkın galip gelmesinde önemlidir. Burada 

hangi safta olduğumuz, mücadelemizin kim 

için olduğu, hakkın tarafında yer alıp almadığımız 

önemlidir. 

BIZLERE DÜŞEN GÖREV; TARAFIMIZI BELIR- 

LEYIP ONA GÖRE HAREKET ETMEKTIR. 


30

MAKALE 

FURKAN ÇOLAK 

KARINCA 

KARARINCA 

“Fıtratımız gereği doğumumuzdan ölümümüze kadar geçen 

süre zarfında, topluma adaptasyon, içtimai mükellefiyet, beşeri 

,,münasebet gibi sorumluluklarımız vardır. 

TARIH BOYU, BU SORUMLULUKLARA ZEMIN HAZIRLAYAN, HAZIRLA- 

DIKLARI ZEMINI SOSYOLOJIK USULLERE OTURTAN, KEYFI DOĞRULARLA 

BATAN, MUTLAK DOĞRULARLA SEMAYA DAL ATAN UYGARLIK VE MEDE- 

NIYETLER VAR/YOK OLMUŞTUR. Zahiren varlığını yok edip bâtınen var olan 

Tuba Medeniyetleri, bâtınen var olmayıp zahirini kullanan Zakkum Uygarlıkları 

ve bunun ataları olan İbrahim A.S ile nemrut, su ile ateş, cennet ile cehennem… 

NEMRUT, ATEŞI (HELÂKINI) HAZIRLATIR. Öyle bir ateş ki tam da cehennemde 

yanacağı cinsten ucu bucağı olmayan eşsiz bir volkan,İbrahim A.S ı 

mancınık ile ateşe atmakta ısrarlı. Bu hadiseleri seyreden karınca o esnada ateşi 

söndürmek için su taşıyor. Öyle ki onu gören diğer karınca; ‘’ Koskoca ateşe 

senin taşıdığın su ne yapar ’’ diyerek kahkaha atıyor. İnanç, rahmet, azim, merhamet 

taşıyan o karıncanın sözü ise tüyler ürperten cinsten; 

‘’ HIÇ OLMAZ ISE TARAFIM BELLI OLSUN ‘’ 

MILLETI-İBRAHIM OLAN BIZLER YAŞADIĞIMIZ TOPRAKLARDA BIR ME- 

DENIYET TOHUMLARI EKMEK ISTIYORSAK, SAMIMI BIR ŞEKILDE EKSIKLERI- 

MIZI GÖRMEK VE SORUMLULUKLARIMIZIN FARKINA VARMAK MECBURIYE- 

TINDEYIZ. 

31 


FURKAN ÇOLAK 

• İslam’a sımsıkı sarılıp, kusurlarımızı düzeltmeli 

• Dilimizi düzeltip, kiyl-ü kal’ı terk etmeli 

• Ayrıştırıcılık- kutuplaştırıcılıktan feragat edip, özümüze, birliğimize dönmeli 

• Benimki benim seninki senin anlayışından, benimki senin seninki benim kardeşliğine geçmeli 

• Başkalarını tenkit ederken, kendimizde de bu kusur var mı diyerek nefsi sigaya çekmeliyiz. 

TENKIT, TEKLIF GETIRMEZ ISE TAHRIP EDER. 

İNSANLIĞA SAADET GETIRMEK ISTEYEN INSAN, HIÇ KUŞKUSUZ DOĞRU OLMALI, MUT- 

LAK DOĞRUYA UYMALIDIR. 

KARINCA MISALI, HIÇ OLMAZSA TARAFIMIZI BELLI EDIP, BABIL KULESI YAPMA AHMAK- 

LIĞINDAN VAZGEÇMEK MECBURIYETINDEYIZ. 

VE BILLAHI-T TEVFIK.... 


32

MAKALE 

NİDA URMUÇ 

SEN TO CHİHİRO 

NO KAMİKAUSHİ 

Gün geçtikçe daha da olgunlaştığını 

düşünen, karakterini kendi sistemi içeresinde 

oturtmaya çalışan biz gençler için, 

bir başka sistemin çarkına boyun eğmek 

yaşamda planladığımız en son şeydir 

belki de. Her ne kadar kendi düzenimizi 

kurmaya çalışsak da bunu zaten kurulu 

bir düzende gerçekleştirdiğimin farkına 

varamayız. Zaman bizi dünyanın gerçekleriyle 

karşılaştırdığında ise ruhumuzun 

istediği yerlere nasıl kaçtığını seyrederiz 

çoğu zaman. 

Günümüz modernitesinde 

herkes kendi ruhuyla meşgul 

iken kameramızı; tüm dünyaya 

ortak bir ruhta buluşturmaya niyetlenmiş 

ünlü anime ve manga 

ustası Hayao Miyazaki’nin Ruhların 

Kaçışı adlı filmine çevirelim. 

Japon yönetmenin kaleminden çıkan 

2001 yapımı bu film Miyazaki’ye hem 

kendi rekorunu kırdırtmış hem de Berlin 

Film Festivali’ndeki büyük ödülün bir 

animasyon filmine verilmesiyle tarihte 

bir ilke imza attırmıştır. Hemen ardından 

Amerikan Sinema Akademisi tarafından 

“En İyi Animasyon Oscarı”nı alan film 

Japon animelerinin namını gişeleri kırarak 

duyurmuştur dünyaya. 

Ödüllerini saymakla bitiremeyeceğimiz 

filmin içeriği tıpkı Lewis Carroll’ın 

“Alice Harikalar Diyarında”sı gibi on yaşlarındaki 

bir kız çocuğu olan Cahihiro’nun 

tek başına yaptığu macera dolu yolculuk 

anlatılmaktadır. Ne var ki bizim kızımızın 

Alice gibi macera sever bir yanı yoktur. 

Üstüne üstlük anne ve babasından daha 

olgun davranan ve ona verilen öğütleri 

asla unutmayan bir çocuktur Cahihiro. 

Film ilerledikçe maceranın dozu da 

aşama aşama ilerliyor. İlk bakışta Miyazaki’nin 

de belirttiği gibi on yaşındaki bir çocuğun 

izlerken keyif alabileceği eğlenceli 

bir yapıt. Fakat izleyen kitleyi çocuklardan 

arındırdığımızda bunun aslında eğitici bir 

hiciv niteliği taşıdığını görürüz. 

Miyazaki bu eserinde yetişkinlerin 

dünyasına, çalışma hayatına adım atmalarını, 

tasavvufi tabirle söylersek insanların 

dünyaya nasıl kök saldıklarının yanında, 

öze hitap etme, kültür, geçmiş ve kimliğine 

sahip kalmanın avantajlarını da 

gözler önüne sermiştir. Fakat geçmişte 

Marksist düşüncelere sahip olan yönetmenin 

filminin her karesinde üstü kapalı 

bir şekilde aşağılayıp eleştirdiği asıl unsur 

33 


NİDA URMUÇ 

ise kapitalizmin ta kendisidir. Kapitalizmin eleştirisini 

olay örgüsünden ziyade karakter çözümlemesi ve bu 

karakterlerin taşıdığı mesajlara gizlemiştir yönetmen. 

Bu sanatsal yapıtın arka bahçelerine ancak bu çözümlemeler 

doğrultusunda ulaşmak mümkündür. 

Cahihiro anne ve babasıyla taşınacakları eve doğru 

giderken yolda terk edilmiş bir lunapark görüyorlar. 

Gariptir ki lunaparkı keşfetmek isteyen Cahihiro değil 

ailesi oluyor. Parktaki nefis yemek kokularının peşine 

düşen anne-baba, bu sahipsiz lokantada “nasıl olsa 

kredi kartımız var” diyerek doymak bilmeyen bir ziyafete 

dalıyorlar. Cahihiro ise etrafa bakınıp tekrar ailesinin 

yanına vardığında onları birer domuza dönüşmüş 

vaziyette buluyor. 

Kredi kartı ve paraya olan güvenin, doymak bilmeyen 

tüketim çılgınlığının insanı nasıl bir hayvan kılığına 

soktuğunun mesajıdır bu-ki hayvanlar doyduklarında 

yemeyi bırakırlar- 

beri yardım eden bu ruh geçmişte gerçek kimliğini 

hatırlamadığı için buraya hapsolmuştur. Haku küçük 

kıza gerçek kimliğini unutmaması için yardım ediyor. 

Bununla birlikte o da Haku’nun gerçek ismini anımsamasını 

sağlıyor. Ayrıca Cahihiro’nun yok olmaması 

için bu dünyaya ait olan yiyeceklerden yemesini 

sağlamasının bize verdiği mesaj da açıktır; çevreyle 

iş birliğiyle bireysel varoluşum için ön koşul olarak 

sunmuştur. Haku, bu sistemden kurtulmanın temel 

yolu olarak sisteme adapte olup onun inceliklerini, 

işleyişini ve sihirlerini bilmek olduğunu gösterir. Fakat 

arkadaş ilişkilerinin dışında, hamamın içindeyken 

ast-üst ilişkilerinin korunması gerektiğini çok iyi ifade 

eder. 

İnsanların girmesinin yasak olduğu, birçok tanrının, 

cadıların ve büyücülerin yaşadığı bu dünyada 

hapsolduklarını gören Cahihiro’nun artık tek amacı 

vardır: “Anne ve babasını insana dönüştürüp evlerine 

dönmek” 

Cahihiro bu görev için ona yardımcı olacak birkaç 

arkadaş ediniyor. Cahihiro’nun insan olduğunu anlamalarını 

engelleyen Haku, ona; büyüleriyle herkesi 

yönetimi altında tutan cadı Yubaba’nın Japon banyo 

evinde bir iş bulmasını istiyor. 

YUBABA 

Cahihiro’nun çalıştığı hamamın yöneticisidir. Yubaba’nın 

hamamında her şey çok planlı bir iş bölümü 

içinde, tıpkı fordist üretim tarzıyla yapılmaktadır. 

Çalışanlardan hiçbiri bu hamamdan çıkıp kendisine 

başka bir düzen oluşturmayı aklına getiremez. 

HAKU 

Cahihiro’nun çalıştığı şirketin yöneticisi olan 

Yubaba’nın hizmetkârıdır. Cahihiro’ya başından 

Bu hamam aslında üzerlerindeki kirleri temizlemek 

için her gece gelen sekiz bin tanrı için kuruludur. 

Küresel gelirden en büyük payı alan sekiz bin 

kişiyi temsil eden bu tanrılar, meşruiyetlerini de, sahip 

oldukları dünyada kendileri için çalışan milyonlarca 

işçinin hizmetinden alırlar. Kirlerini temizletip karşılığında 

ise yemek ve para verip onları memnun kılarlar. 


34

Sen to Chihiro no Kamikaushi - Ruhların Kaçışı 

Yubaba küçük kızı sisteme almasının ilk şartı olarak 

az önce bahsettiğimiz gibi onun ismini değiştirmesidir. 

Geçmişiyle, kültürel aidiyetiyle bağlantısı 

koparmaktır amacı. Birbirinden farklı binlerce yaratığın 

çalıştığı bu hamamdaki herkesin ismi Yubaba 

tarafından belirlenmiştir. 

Bu da modern dünyada küreselleşmeyle yüceltilip 

zenginleştirildiği söylenen etnik kimliklerin 

aslında var olan baskın, hegemon kültür tarafından 

ve onun çıkarları doğrultusunda nasıl kullanılıp 

dayatıldığının bir kanıtıdır. Bana kalırsa filmin en kilit 

noktası da budur. 

Eğer Cahihiro yeni adıyla “Sen” gerçek ismini 

unutursa bu dünyaya hapsolur. Fakat Cahihiro 

kendisine sürekli yardımcı olan iyi kalpli arkadaşı 

Haku ve onunla olan dayanışması sayesinde kişisel 

kimliğini unutmuyor. Yani kültürlerimizin ömrünü, 

birbirimize vereceğimiz destek ve sevgiyle uzatabileceğimizi 

vurguluyor yönetmen. 

Ayrıca Bou’n görüntüsü ve şımarıklığı normal 

bir bebek olsa da, boyutu bir bebeğin onlarca kat 

fazlasıdır. Bu da kapitalizmin patronlarının ürettiği 

ürünlerin uzantılarının, ne kadar sağlıklı görünürse 

görünsün, bir şekilde suni, hormonlu olduğu mesajını 

taşır. 

Bou’nun şımarıklığının sebebi ise annesinin dış 

dünyayı ne kadar iğrenç bir yer olduğunu bilmesi 

ve çocuğunu el üstünde tutup mikroplardan 

arındırmak isteyişiyle alakalıdır. Oysa Bou Cahihiro 

ile yaptığı gezinti sonrası kendi ayakları üzerinde 

yürüyerek gelir annesinin karşısına. Ailelerin gözünde 

çocuklar hep çocuk olsa da büyüyüp gelişmelerini 

sağlamak için onları sınırlandırmamak gerekir 

zannımca. 

KAMAJİ VE İŞÇİLERİ 

BOU 

Bir de Yubaba’nın bebeği Bou’u unutmamak gerekir. 

Herkese karşı sert ve agresif tavırlar sergileyen 

bu cadı bir tek bebeğine karşı çok nazik davranması 

seyirciye ilk başta “ay canım! Ana yüreği işte” 

dedirtse de filmin ilerisinde bir fareye dönüştürülen 

Bou’u annesi tanıyamaz ve “zavallıya bak ne kadar 

da iğrenç” deyip öldürmekten son anda vaz geçer. 

Bu da Yubaba’nın sevdiği şeyin bebeğin görüntüsü 

olduğunu açıklar. Modern dünyada bireylerin önem 

verdiği şeyin asla öz ve içerik olmadığını, şekil ve 

ambalaj olduğunu gösterir. Günümüzde bir şeyin 

görüntüsü güzel değil ise özünün güzelliğini aramak 

akla bile gelmez. 

Bir de kazan dairesini işleten sekiz kollu bir 

yaratık Kamaji vardır. Bu karakter de belli birimlerin 

başında bulunan, lider, vasıflı herkesin mutlak kötü 

olmayacağını vurgular. Film boyunca yönetmenin 

karakterlerde ani değişimleriyle aktarmak istediği 

duygu “kimsenin tamamen iyi ya da tamamen 

kötü olmayacağıdır” Kapitalist dünyanın en önemli 

özelliği çaba gösterip kendisini kanıtlayana hak ettiği 

ödülü verme eğilimde olmak en azından bunun 

sözünü vermesidir. 

Kamaji’nin emri altında çalışan küçük kurum 

parçaları da sadece kol gücüne dayanan işleri yapan 

modern toplum işçilerini simgeleyen birer metafordur. 

Kazan dairesine yakıt taşıyan bu yaratıklar 

karşılaştıkları en ufak sorunu bile kendi başlarına 

çözemezler. Örneğin Cahihiro’nun ayakkabılarına 

35 


NİDA URMUÇ 

takıldıklarında yönlerini değiştirmeyi düşünemiyorlar. 

Özünde saf ve iyi birer yaratık olmaları bu sistemi 

anlamalarına yetmez, sadece söyleneni yaparlar. 

Karşılığında aldıkları yıldız şeklindeki yiyecekler modern 

toplumdaki TV starları ve şarkıcılarla tatmin olan 

sıradan vatandaşların durumuna bir göndermedir. 

Buradaki mesaj pek anlaşılmasa da, özetle; kapitalist 

sistemde birer asalak olarak yaşayan, onun yayılma 

hırsı sayesinde büyüyen sinik ama uyanık bireylerin 

bir yansımasını görebiliriz. Siteme dahil edilmeyen 

bu yaratık büyüme ve zenginleşme yeteneğine sahip 

olmasına rağmen bir sebeple dışlanmışları, mesela 

taşralı, sonradan görme zenginleri temsil ediyor 

mesela. Film bunların bir kurtuluş ihtimalinin var 

olduğunu, çünkü saf olana besledikleri doğal merak 

yüzünden, “devrimci” liderleri izleyebilecekleri sinyalini 

veriyor. 

OKUTERASAMA / NEHİR TANRISI 

Son olarak hamama gelen nehir tanrısı Okuterasama’yı 

aktarmak gerekir. Cahihiro hamama gelen 

bu nehir tanrısına içindeki sanayi atıkları ve çöpten 

oluşan pisliği temizleyerek tıpkı bir ejderha ruhunun 

hafifliğine kavuşmasını sağlar. Kapitalizm açısından 

bakıldığında bu sistemin kendi pisliğiyle kendisini 

hantallaştırdığına vurgu yapılır. Sadece dünyayı kirletmekle 

kalmayıp kendi varlığını ve devamını tehlikeye 

atıyor. 

Evet, dünyadaki her kaynak, ister doğal unsurlar 

olsun, ister insani, kapitalizmin çıkarları doğrultusunda 

kullanılabilir; ama sırf kapitalizmi çökertmek adına bu 

kaynakların daha hızlı tükenmesine göz yummamalı, 

aksine bu kaynaklar ne amaçla kullanılırsa kullanılsın, 

onları geri kazanmak için çaba sarf etmeliyiz. 

KAONASHİ/ YÜZSÜZ 

Analizini yapacağımız en garip karakter ise Kaonashi/ 

Yüzsüzdür. Kapitalizmin bir yan ürününü temsil 

ediyor. Yalnız ve mutsuz bir yaratık. Film boyunca 

sürekli bir yerlerde anlamsızca karşılaştığımız bu 

karakterin kimse farkına varamıyor. Görünmez bir 

hayalet gibi… Cahihiro onun hamama girmesine izin 

verdiğinde yüzsüzün kendiliğinden altın üretebildiğini 

öğreniyoruz. Bu altınlarla çalışanları etrafına toplayıp 

alışık olmadığı bu fazla ilgi karşısında değişiyor ve 

kendine hizmet edenleri tek tek midesine indiriyor. 

Sonunda devasa bir boyuta ulaşınca onu bu durumdan 

kurtaran bizim minik kızımız oluyor. Aslında 

yüzsüzün amacı saf ve masum olan bu küçük kızın 

ne istediğini öğrenmektir ama yardımları sonrası Cahihiro’nun 

arkadaşı olmayı başarıyor. 

Yönetmen Miyazaki’ye bir röportajında bu nehir 

tanrısının neyi ifade ettiği soruluyor ve Miyazaki; bir 

nehrin temizliği sırasında orada bulunduğunu, dibinden 

çıkan pislikleri gördüğünü söyleyip bu izlenimlerini 

sanatına malzeme yaptığını anlatıyor. 

Ekolojik sorunlara bir de Haku’nun geçmişini 

anımsadığı sahnelerde rastlıyoruz. Geçmişte bir nehir 

tanrısıymış fakat sonra yaşadığı nehir kurutulup üzerine 

apartmanlar yapılmış. Bu yüzden Haku, evinin 

yolunu bulamadığından yakınıyor. 

Yukarıda analiz etmeye çalıştığım karakterlerin 

temsili değerlerini, neyi ifade ettiklerini bildiğinizde bu 

filmi tekrardan izlemenizi tavsiye ederim. Gün geçtikçe 

kapitalizme daha da boyun eğen ülkemizin nasıl bir 

hengâmede kaldığını iki saatlik çekimlerle tümden görmeniz, 

davranışlarınıza eski-yeni kavramlarını ekleyecektir 

mutlaka. 

Ülkemizde yaşayan herkesin farklı 

oranlarda olsa da aynı ruhta toplanması 

ve ruhumuzun kaçacak başka güzel ülke 

aramaması dileğiyle… 


36

BİYOGRAFİ 

RESUL ORMAN 

NIZAMA ADANMIŞ, 

TAM TESLIMIYETÇI 

BIR HAK SEVDALISININ 

ÖYKÜSÜ 

ÇOBAN MUSTAFA PAŞA 

“Çoban Mustafa Paşa büyük hayrat sahibi 

ve günümüz Gebze’sinin baş mimarıdır. 

Aslen Boşnak olan Çoban Mustafa Paşa, 

İkinci Beyazıd Han, Yavuz Sultan Selim Han 

ve Kanuni Sultan Süleyman Han dönemlerinde 

önemli devlet görevlerde bulunmuş 

kıymetli devlet ve dava adamıdır. 

Yeniçeri ocağında yetişmiş olan Mustafa 

Paşa, kapıcıbaşlılık, beylerbeyilik, Rumeli 

Beylerbeyliği, üçüncü vezirlik, serdarlık, 

valilik ve ikinci vezirlik görevlerinde bulunmuştur. 

Beylerbeyliği görevinde sırasında 

kendisinin yetişmesinde büyük katkısı olan 

Sadrazam Pîrî Paşa’yı yakından tanıma ve 

çalışma imkânı bulmuş ve onun teşvikleri 

ile Yavuz Sultan Selim tarafından üçüncü 

vezirlik görevine getirilmiştir ve Kanuni 

Sultan Süleyman döneminde de bu görevi, 

başka görevlerle birlikte başarılı bir şekilde 

yürütmüştür. 

1514’te Çaldıran Meydan Muharebesinde 

katılan Çoban Mustafa Paşa ordunun 

hemen hareket edip Şah İsmail’e saldırıp 

onları beklemedikleri bir saldırıyla yenebilecekleri 

aksi halde Ordu içinde ikilik çıkıp 

sıkıntı yaşayabileceği fikrini ilk sunan kişi 

olup, savaşın seyrini değiştirmiştir. 1516 

yılında Memlüklülerle yapılan Mercidabık 

savaşına katılmıştır. 

1517 Ridaniye savaşına katılmış savaş 

sırasında kaçan Tomambay’ı yakalayan 

birliğin öncüsüydü. Kutsal Emanetlerin 

İstanbula getirmekle sorumlu kişiydi. Yavuz 

Sultan Selim’in vefatı sırasında Pîrî Paşa 

tarafından Hazine-i Hümâyûn anahtarı 

ve hazineyi koruma görevi Çoban Mustafa 

Paşa’ya verilmiştir. Belgrat Seferi’nde 

Tuna boyundaki askerî kuvvetleri komuta 

etmiştir. 1522 yılında ise donanmanın 

başına serdar tayin edilerek Rodos Seferi’ne 

çıkmıştır. Bu kuşatma sırasında Mısır valisi 

Hayr-bay’ın vefatı üzerine geri çağrılarak 

14 Aralık 1522 yılında Mısır valiliğine tayin 

edilmiştir. Bu görevi 6 ay kadar sürdüren 

Mustafa Paşa, daha sonra geri çağrılarak 

ikinci kez vezirlik görevine devam etmiştir. 

Mohaç Meydan Muharebesinde görev 

alan Çoban Mustafa Paşa Viyana kuşatması 

hazırlıkları sırasında rahatsızlanıp 27 

Nisan 1529 yılında İstanbul’da vefat eder. 

Gebze’de kendi ismini taşıyan külliyedeki 

türbeye defnolunmuştur. Makedonya’da 

kendi adına yaptırdığı külliyede temsili bir 

türbesi bulunmaktadır burada da kızı mef- 

37 


RESUL ORMAN 

tundur. Oğullarından Mehmed ise Konya’da meftundur. 

Çoban Mustafa Paşa, Eskişehir’de Kurşunlu Külliyesi 

adında bir külliyede ve Makedonya’da Cisrl Mustafa 

Paşa adında bir külliye yaptırmıştır. Bununla birlikte 

Balkan bölgesinde birçok hayrat eseri bulunmaktadır. 

Kendi adını vererek yaptırdığı külliyede Ebu Suud Efendi 

ve Şeyhülislam Hamid Efendi gibi dönemin en büyük 

müderrisleri görev yapmıştır. Ayrıca bu iki büyük müderris 

Osmanlı’nın yükseliş döneminde şeyhülislamlık 

görevlerinde bulunmuşlardır. Bu da külliyenin eğitimde 

ne kadar ileride olduğunu gösteriyor. Ayrıca külliyede 

ders veren alimlerden biri de dönemin en büyük ilim 

deryalarından biri olarak kabul edilen Tebrizli Mehmed 

Karamanî’dir. Çoban Mustafa Paşa, 1522 yılında 

bir sohbete katılmış, sohbeti yapan Tebrizli Mehmed 

Karamanî’nin sohbetinden etkilenmiş ve Karamanî’yi 

külliyede ders vermeye ikna etmiştir. Böylece külliyenin 

ünü artar, yurtiçinden ve yurt dışından birçok öğrenci 

külliyeye ders almaya gelir. Külliyeden elde edilen 

gelirlerle şehre büyük yatırımlar yapılır yeni hayratlar 

yanında dükkanlar alınır. Bu dükkânlardan alınan kira 

gelirlerinin bir kısmı Mekke ve Medine’ye kutsal beldelerin 

eksiklerinin giderilmesi için gönderilir. O dönemde 

Gebze’de birçok âlim yetişmiş ve şehir, yeni bir kimliğe 

bürünmüş, âdeta ilim merkezi olmuştur. Bu külliyenin 

mimari yapısı ve verilen eğitim şekli daha sonra Nevşehirli 

Damat İbrahim Paşa’nın 1726 yılında adını taşıyan 

külliye için de ilham kaynağı olmuştur. Hatta Şeyhülislam 

Hamid Efendi, İstanbul’da adını taşıyan, büyük 

bir medrese yaptırmıştır. Bu medresede yetişen devrin 

önemli âlimlerinden biri de Evliya Çelebi’dir. Evliya 

Çelebi, vefa göstererek yetişmesinde rolü olan Şeyhülislam 

Hamid Efendi’nin müderrislik yaptığı Çoban 

Mustafa Paşa Medresesi’ne Seyahatname’sinde geniş 

yer vermiştir. Öyle ki külliyede kullanılan mermerlerin, 

Mısır’dan nasıl geldiğini, ne tür çalışmalarda kullanıldığını 

uzun uzadıya anlatmıştır. Çoban Mustafa Paşa, 

“Boşnak, Damat, Gazi, Melek Mustafa Paşa, Mısırlı Paşa’’ 

gibi birçok lakapla anılsa da en meşhuru ‘’Çoban’’dır. Bu 

lakabın çobanlık yaparken kendisini keşfeden Osmanlı 

âlimleri tarafından verildiğini yaptığımız derin araştırmalar 

neticesinden öğreniyoruz. Çoban Mustafa Paşa, 

Yavuz Sultan Selim’in kızı Hanım Hatun ile evlenmiştir. 

Bu evlilikten Muhyiddin Mehmet Efendi ve Ahmet 

Bey adlarında iki oğlu ve Hanım Hatun adında bir kızı 

dünyaya gelmiştir. 

“Unutmayalım ki nereye gittiğini bilenler, nereden 

geldiğini bilenlerdir.’ 

İbrahim Habib SEVÜK 

Yaptırdığı hayrat Eserleri 

Baş hayrat eseri olan Çoban Mustafa Paşa Külliyesi, 

Eskişehir’de Kurşunlu Külliyesi, Cesri Mustafa Paşa 

Külliyesi, Galata, Rodos, Edirne, Boğazken ve Seyidgazi 

Sibyan Mektepleri, Svilegrand’da Mustafa Paşa Köprüsü, 

Edirne’de iki kapılı han, Yeşilce, Tahmis, Prevadi ve 

Silistre’de birer hamam yaptırmıştır. 


38

kusva mart 17

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?