You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
popull sa Kisha Ortodokse Serbe.<br />
Ia vlen të vihet në dukje se koncepti<br />
i kombësisë nuk ekzistonte në atë<br />
kohë dhe njerëzit zakonisht bashkoheshin<br />
rreth një kishe, mbreti<br />
apo princi. Në krahasim me Kishën<br />
Katolike Romake, Kisha Ortodokse<br />
Serbe ishte kolonizuese dhe në<br />
përgjithësi shumë më strikte. Në<br />
875, peshkopi metropolit i Praevalis<br />
u transferua nga Shkodra në Doklea,<br />
e cila tashmë kishte një popullsi<br />
të përzierë dhe kishte marrë emrin<br />
Zeta. Doklea (apo Zeta) ishte ende<br />
nën juridiksionin e dinastisë serbe,<br />
por sundohej nga kryepleq të zonës;<br />
një prej tyre ishte Gjon Vladimiri apo<br />
Jovan Vladimir (në sllavisht) i fisit<br />
Nemania.<br />
Gjon Vladimir (990–1016) ishte<br />
princi i Dokleas dhe principata e tij<br />
përfshinte territorin e Krajës (vendi i<br />
tij më i preferuar dhe ndoshta edhe<br />
vendlindja) përgjatë bregut jugor<br />
të Liqenit të Shkodrës, Vladimirin e<br />
sotëm apo Katerkollën (katër Kolat,<br />
që përfaqësojnë katër Shenkolla<br />
apo kisha të Shën Nikolas në atë<br />
krahinë), Shasin dhe Ulqinin. Historia<br />
e tij është magjepsëse —i shpallur<br />
si nga shqiptarët ashtu edhe nga<br />
serbët si shenjti i tyre; historia e tij<br />
është pjesërisht e vërtetë e pjesërisht<br />
legjendë, ashtu si është bërë<br />
edhe pre e falsifikimit duke e bërë<br />
edhe më tërheqës dhe intrigues.<br />
Gjon Vladimiri erdhi në pushtet si<br />
princi i Dokleas, të cilën e sundoi<br />
nga viti 1016 prej kryeqytetit të tij<br />
Scutari (Shkodra). Ai u shfaq gjatë<br />
luftës së stërzgjatur mes Bizantit<br />
dhe Carit Samuel të Perandorisë<br />
Bullgare, i cili e burgosi. Fati i tij<br />
në robëri është subjekt i një prej<br />
tregimeve më romantike të letërsisë<br />
së hershme bizantine—historia<br />
e Vladimirit dhe Kosarës—një<br />
gojëdhënë e treguar në Kronikën<br />
e Priftit të Dokleas. Sipas historisë,<br />
vajza e Samuelit ra në dashuri me<br />
të burgosurin e pashëm dhe iu përgjërua<br />
të atit për dorën e tij. Ai pranoi<br />
duke ia kthyer Doklean dhëndrit të<br />
tij, madje duke i dhuruar edhe një<br />
territor fqinj shtesë. Vladimiri sundoi<br />
në paqe, duke shmangur përfshirjen<br />
në konfliktin madhor që kulmoi me<br />
mposhtjen e Samuelit nga bizantinët<br />
në 1014. Pas vdekjes së Samuelit,<br />
perandoria e tij u trashëgua nga<br />
Ivan Vladislav, djali i , Aaronit, vëllait<br />
të Samuelit (997–1014) që ishte<br />
edhe sundimtari i fundit i Perandorisë<br />
së parë Bullgare. Ivani me sa<br />
duket nuk ia harroi kunatit animin e<br />
tij të heshtur nga Perandori i Bizantit<br />
dhe pas një komploti ia preu kokën<br />
Vladimirit, në 1016, përpara një<br />
kishe në Prespë (të Maqedonisë së<br />
sotme) dhe e varrosi aty. Tre vjet më<br />
vonë, eshtrat e tij u transferuan në<br />
Kishën e Virgjëreshës së Krajës, ku<br />
u shpall martir dhe shenjt pa ndonjë<br />
akt në formë të shkruar. Rreth vitit<br />
1215, eshtrat e tij u transferuan<br />
përsëri, kësaj here në Durrës nga<br />
Teodori (Theodor) Engjëll Komneni<br />
nga Epiri. Aty, besimtarët, si<br />
nga kishat e Lindjes ashtu edhe<br />
nga ato të Perëndimit, shkonin për<br />
ta adhuruar. Në 1381, eshtrat e<br />
tij përfunduan në Kishën e Shën<br />
Gjonit Vladimir, pranë Elbasanit, në<br />
Shqipëri, e cila ishte ndërtuar për<br />
nder të një princi shqiptar me emrin<br />
Karl Topia. Kisha u dëmtua rëndë<br />
në 1944 nga gjermanët, kështu që<br />
gjithçka që ka mbijetuar dhe reliket<br />
e saj, mbahen që prej vitit 1995 në<br />
katedralen ortodokse në Tiranë,<br />
Shqipëri. Kisha Ortodokse Serbe<br />
e njeh si shenjtin e parë serb, që<br />
ngre pyetjen se pse një nder i tillë<br />
nuk i njihet Stefan Nemanias, i cili<br />
u kanonizua vetëm në vitin 1200.<br />
Faktet historike dokumentojnë qartazi<br />
se ai ishte një shqiptar që i ishte<br />
bashkuar Kishës Ortodokse Serbe.<br />
Gjithsesi, duket se Gjon Vladimiri<br />
ishte një princ i mirë, një patriark i<br />
mirë, dhe një njeri i mirë i cili ende<br />
adhurohet në Shqipëri dhe në Malin<br />
e Zi, si dhe mbetet shenjti mbrojtës i<br />
Tivarit (Barit). Shqiptarët në Shqipëri<br />
dhe në Malin e Zi (Kraja, Ana e Malit<br />
dhe Ulqini) festojnë 22 Majin si ditën<br />
e Shenjtit të tyre të dashur.<br />
Në 1242, një hordhi mongolësh,<br />
duke rendur me kuajt e tyre të shpejtë<br />
nga Azia qendrore arritën në<br />
muret e Kalasë. Pas një rrethimi të<br />
pasuksesshëm, mongolët vendosën<br />
të braktisnin planin e tyre për të<br />
pushtuar Ulqinin dhe u hakmorrën<br />
duke shkatërruar tërësisht qytetin<br />
episkopal fqinj të Svaçit (Shas) duke<br />
vrarë pothuajse të gjithë banorët e<br />
tij.<br />
Rënia e Carit serb Stefan Dushani<br />
simbolizoi shpërbërjen e Perandorisë<br />
Serbe dhe precipitoi ngritjen e<br />
principatave të tjera, sidomos asaj të<br />
Dokleas. Balsha I u bë princi i Dokleas,<br />
i cili me ndihmën e vëllezërve<br />
të tij dhe të krerëve feudalë shqiptarë<br />
eliminoi sundimin e Bizantit dhe<br />
të serbëve ortodoksë në Shqipërinë<br />
veriore dhe qendrore. Brenda pak<br />
kohe, familja Balsha vuri nën sundimin<br />
e saj Dalmacinë, shumicën<br />
e Maqedonisë bashkë me Selanikun,<br />
si dhe pjesën më të madhe të<br />
Shqëipërisë së sotme, ndërsa për<br />
VERË 2017 <strong>VOTRA</strong> magazine.com 13
Change language