kesin tasarım

Ancak sinemanın verdiği ürünler sadece filmler veya
eleştiriler, fikirler değildir. Bu konuda Gilles Deleuze
sinemaya daha önce sözü edilmemiş bir misyon yükler.
Ona göre sinema düşünce üretici bir şeydir;
“sinema yeni bir imgeler ve göstergeler pratiğidir; felsefenin
ise… bu pratiğin kuramını yapması gerekir.” 6
Ancak bunu bir sinema kuramı olarak söylemez. Sadece
sinemayı basitleştirilmiş semiyotiğin veya psikanalizin
kısıtlandırmasından kurtarmak için söyler.
Bu sözleriyle de sinemayı Bergson’dan sonra felsefeyle
alakalandıran ikinci kişi olmuş olur. Hatta sinemayı
Bergsoncu kavramlar üzerine temellendirir; hareket-imge
ve zaman-imge. Bu iki kavramın sinemanın
verdiği en önemli kavramlar olduğunu söyler ve
sinemanın ayrıcalığını da bu iki kavramla açıklar.
Hareket-imge ve zaman-imgenin Deleuze tarafından
çokça kullanılmasının ana sebebi Deleuze’ün “sinema
imgeyi dolaysız yolla aktarır” iddiasını açıklamak içindir.
Sinema imgeyi olduğu gibi aktarır. İmgenin izleyiciye
dolaylı yoldan, üzerine anlam bindirilerek verilmesini
engeller. Bu özellikle zaman-imgede gözlemlenir.
Çünkü ne tiyatro ne de resim vs. zaman-imgeyi salt
bir şekilde muhatabına aktaramaz, imge yerine anlamı
aktarır. Bu noktada imgenin dolaysız sunumu sinemanın
diğer sanatlardan ve sınıflandırmalardan en
önemli ayırdını oluşturmaktadır.
Deleuze’e göre sinema herhangi bir zamanın bölümünü
içermez. Geçmişin, geleceğin ve şimdinin farklı
düzeylerde ancak eş zamanlı yaşantısıdır; sinema
aracılığıyla zamanı algılarız.
Görüldüğü gibi sinema 21. Yüzyılın ürettiği birçok
şey gibi algıların şekillenmesine dahi müdahil olmuş
bir olgudur. Tarihsel bazda incelendiğinde her nesille
beraber düşünüş şekillerinin daha da değiştiği ve bu
değişimin sebepleri olarak da o dönemin geliştirdiği
yeni ürünler gözlemlenebilir. Bu gözlem insanda sanal
olanın tesirini gözler önüne sunmaktadır. 21. Yüzyılla
beraber sinematik imgenin ortaya çıkışı tüm dünyanın
soyutlama yeteneğine etkide bulunmuştur. Bu etki
edebiyata dahi kendini yansıtmıştır.
tartışma konusu haline gelmiştir. Çükü sinemada ekonomik
alanın karşılığı seyirciyle sağlanmaktadır. Bu
durum kitlenin taleplerini de göz önünde bulundurmayı
zorunlu kılar ve tam anlamıyla bağımsız bir üretimin
imkanını da kısıtlar. Bu birçok zaman yönetmenleri
deneysel işlerden uzak tutmaya yeterli olmuş veyahut
yapılan filmlerin beklenilen karşılığını alamamasına
yol açmıştır. Bu bağlamda İtalyan Yeni Gerçekçiliğinin
hemen ardından ortaya çıkan Fransız Yeni Dalgasının
fikirsel zemininin ayaklarından birini bu konu oluşturuyordu.
J.L. Godard ve F. Truffaut gibi “yeni dalga”nın
başını çeken yönetmenler yaptıkları düşük bütçeli
filmlerle hem Hollywood’un karşısında durmuş hem de
“herkes film yapabilir” şiarlarını da insanlara sunmuş
oluyorlardı.
Tarih gösteriyor ki statik olan, oluşun tam karşısında
yer alıyor. Sinema insana sunduğu kolay kavranamayan
yapısıyla, insanın hem kendi ürettiği hem de birçok
zaman doğrudan nesnesi haline geldiği bir olgu;
yani bir sanat dalı. Bu durum sinemayı da sabit kalmaktan
alıkoyuyor ve gösteriyor ki; sinema yalnızca
göz önünden akıp giden eğlendirici bir araç değildir.
Nihayetinde insana, zamana ve fikre müdahildir.
1 Walter Benjamin, Fotağrafın Kısa Tarihi (agora kitaplığı,
2012)
2 Sinemanın Kısa Tarihi adlı makaleden. (yazar yok,
kaynağı belirsiz.
3 Walter Benjamin, a.g.e.
4 Fransız yeni dalgasının ortaya çıkışındaki en önemli
karakter de bu formun oluşunu eleştirileriyle sağlayan
Andre Bazin’dir. Yeni Dalga’nın en gözde ürünleri
genel olarak François Truffaut, Jean-Luc Godard,
Éric Rohmer vb. yönetmenlerin elinden çıkmıştır. Bu
yönetmenlerin hepsi de Andre Bazin’i bir üstat olarak
kabul etmektedir.
5 Bkz: İtalya’da Bisiklet Hırsızları (Vittorio De Sica-
1948) ve Fransa’da 400 Darbe (François Truffaut-
1959) filmleri.
6 Deleuze, sinema 2: zaman-imge,268-269
Sinemanın tarihsel gelişiminde büyük rol oynayan
alanlardan biri de bu sanatsal yaratımın ekonomik
yüzüdür. Birçok dönemde yapılan filmler için en büyük
32